Zit het wel goed? deel 2. Winkelinspecties en onderzoek naar houten tuinmeubelen in tien winkelketens

Zit het wel goed? deel 2

Winkelinspecties en onderzoek naar houten tuinmeubelen in tien winkelketens Een onderzoeksrapport van Milieudefensie, mei 2006

Colofon Onderzoek en tekst: Danielle van Oijen Eindredactie: Karim Maarek Vormgeving: C-Kwadraat bno, Amsterdam Drukwerk, GraVisie, Leiden Omslagfoto’s: Rob Huibers / Hollandse Hoogte & Milieudefensie Amsterdam, mei 2006

© 2006, Milieudefensie Campagne Globalisering en Milieu Postbus 19199 1000GD Amsterdam Servicelijn: 020 6262 620 e-mail: [email protected]

Met speciale dank aan: Yvonne Zandbergen, Gerben Achterkamp, Adelien Busscher, Rozemarijn Warning, Peter van Sluijs, Gerie van Nieuwkoop, Paulette Jansen, Marga Doodeman, Rianne van der Veen, Jeanne Moorman, Gert-Jan van der Deure, Milieudefensie Rotterdam I Marco van Zelderen, Wenzel Heldens, Maria Macherhi en Wilma Kruger, René de Klein, Milieudefensie Culemborg I Han Horstink, Monique van Beers en Maria Willems, Annie en Piet van Zon, Inger Lansen, Cecile Schalken, Milieudefensie Arnhem I Ellen Karis, Karel de Lange, Milieudefensie Eindhoven I Henk Heijns, Marieke Melai en Truus Kraaijeveld, Jasper Korff, Judith Jongepier, Marieke Sleijpen, Erik Bakker, Milieudefensie Zoetermeer I Mary Louw, Petra Lettink, Anne van Schaik. Dit onderzoek is tot stand gekomen mede dankzij een financiële bijdrage van Oxfam Novib en DGIS.

Inhoudsopgave

Hoofdstuk 1

Van bos naar balkon

3

Hoofdstuk 2

Tuinmeubelen ‘undercover’ onderzoek

6

Hoofdstuk 3

Resultaten tuinmeubelenonderzoek

7

Hoofdstuk 4

Conclusies

18

Hoofdstuk 5

Wat wil Milieudefensie?

19

Bronnen en noten

20



1 Van bos naar balkon Het is voorjaar! De tuincentra, bouwmarkten en warenhuizen stallen hun assortiment aan houten tuinmeubeltjes weer uit. De consument koopt graag en veel van deze prachtige houten meubelen om ‘s zomers lekker buiten te kunnen zitten. Maar waar komt dat hout vandaan en hoe staat het met het beheer van deze bossen?

is goed voor een verlies van 15 miljard euro voor de producentenlanden, veelal ontwikkelingslanden.2 In Nederland is nog maar 12% van het hout uit duurzaam beheerde bossen afkomstig, voorzien van het onafhankelijke FSC-keurmerk (Forest Stewardship Council) voor duurzaam bosbeheer.3 Bossen zijn essentieel voor het leven op aarde. Vele planten en dieren, zoals de orang-oetan, de neusaap en de Sumatraanse tijger, zijn afhankelijk van het bos voor hun voortbestaan. Bossen zorgen voor een goede waterhuishouding en houden de bodem vast in bergachtige gebieden waardoor erosie voorkomen wordt. Ongeveer 12% van de aarde is bebost en al deze bossen worden bewoond door mensen die van dit bos afhankelijk zijn voor hun levensonderhoud. Ontbossing heeft desastreuze gevolgen voor het welzijn van deze mensen en vergroot de armoede.

Hoe staat het met de bossen op de wereld? De FAO (de landbouworganisatie van de Verenigde Naties) heeft onlangs weer becijferd hoe het er voor staat met onze bossen. Zij stellen de wereldwijde ontbossing vast op 13 miljoen hectare per jaar.1 Dat is 3,5 keer Nederland! Daarbij is nog steeds de helft van al het hout dat in de EU wordt ingevoerd illegaal gekapt. Het Wereld Natuur Fonds (WWF) berekende dat 20 miljoen kubieke meter illegaal hout per jaar wordt geïmporteerd door de EU uit Indonesië, Centraal Afrika (o.a. Kameroen, Gabon, Kongo) en het Amazonegebied. Ook uit de Baltische staten en Rusland komt illegaal hout. De handel in illegaal hout

Illegale en destructieve houtkap dragen voor een groot deel bij

Fout hout Illegaal en destructief gekapt hout vallen onder de categorie fout hout. Hout is illegaal als tijdens de houtkap, het transport of de eigenlijke verkoop de wet geschonden wordt. Voorbeelden hiervan zijn het gewoonweg ‘stelen’ van hout uit het bos, meer kappen dan afgesproken of het kappen van beschermde soorten, maar ook het schenden van mensenrechten en landrechten. Illegaal hout wordt vaak via andere landen of door verwerking tot een houtproduct witgewassen en komt zo als legaal hout op de wereldmarkt. Dit hout is absoluut destructief voor mens en milieu. Bij destructieve kap gaat het om de effecten die de houtkap heeft op de omgeving. Onder destructieve kap kan dus naast illegale kap ook legale houtkap vallen. Legaal hout is traceerbaar tot de eigen­lijke groeiplaats en is overeenkomstig de wetgeving gekapt. Het blijkt echter, dat door slechte wetgeving of een gebrek aan controle in houtexporterende landen ook het legaal kappen van hout vaak leidt



tot onaanvaardbare natuurvernietiging en daaruit voortvloeiende sociale problemen. Legale kap is dus nog geen duurzame kap.6

aan de wereldwijde ontbossing.4 Zowel door directe ontbossing en kap als door het ‘openstellen’ van het bos, waardoor het bos toegankelijk wordt voor stroperij, palmolieplantages, sojaplantages, illegale kap en andere landbouwactiviteiten.5 In de tekstbox worden de verschillende vormen van boskap die we onderscheiden beschreven.

belenproducenten. Maar er komt ook nog steeds teak uit Birma naar Nederland, waar al decennialang een militaire dictatuur op bloedige wijze de bevolking onderdrukt en van de inkomsten van de teak haar activiteiten financiert. Indonesië is één van de landen op de wereld waar het erg slecht gaat met de bossen. Tussen 2000 en 2005 ging elk jaar een oppervlakte van 1,9 miljoen hectare bos verloren.7 De schattingen zijn daarnaast dat meer dan 70% van de boskap illegaal geschiedt.8 NGO's als Greenpeace, EIA (Environmental Investigation Agency) en de Indonesische Telapak leggen aan de lopende band illegale houtstromen bloot van Indonesisch Papoea via Maleisië en China naar de internationale houtmarkt.9 Maar ook op Kalimantan, tussen de grens van Maleisië en Indonesië wordt veel illegaal hout gesmokkeld.10 Maleisië is een belangrijk doorvoer­- land voor illegaal hout. Dit hout komt ook in de tuinmeubelindustrie terecht. De houtmaffia verdienen met

Waar komen onze tuinmeubelen vandaan? In Nederland wordt meestal tropisch hout gebruikt voor tuinmeubelen. De voornaamste houtsoorten zijn: teak, balau (ook wel bangkirai of shorea genoemd), nyatoh, keruing, meranti (ook wel shorea genoemd), merbau, acacia en eucalyptus. Soms wordt vuren, grenen en eikenhout gebruikt. Dit zijn houtsoorten uit niet-tropische (gematigde) streken zoals Europa en Noord Amerika. De tropische houtsoorten voor tuinmeubelen groeien vooral in Zuidoost Azië in plantages of in natuurlijke bossen. Indonesië, Maleisië, Vietnam en China zijn belangrijke tuinmeu-

Goed hout Dit hout komt uit bossen waarvan een onafhankelijke instelling heeft vastgesteld dat het bos duurzaam wordt beheerd. Duurzaam beheerd bos voldoet aan vele vergaande eisen op het gebied van natuur, milieu en sociale omstandigheden. Het FSC-keurmerk van de internationaal erkende Forest Stewardship Council is volgens Milieudefensie nog steeds het enige echt goede en betrouwbare certificaat dat consumenten in Nederland kunnen vertrouwen. Bij FSC-hout kun je via het certificaatnummer het hout tot de bron traceren. Hout met het FSC-keurmerk is gegarandeerd afkomstig van duurzaam beheerde bossen en plantages. Dit is het enige keurmerk wat strenge criteria hanteert voor milieu, natuur en sociale duurzaamheid en wordt daarom internationaal geaccepteerd en gehanteerd door NGO’s en progressief bedrijfsleven.



deze criminele activiteiten bakken geld over de rug van de lokale bevolking.

De tuinmeubelen uit Birma doen nog een schepje bovenop dit verhaal. De exclusieve teakhouten meubeltjes uit Birma worden gemaakt van ‘bloedhout’. Dat betekent dat het gewapende conflict tussen de beruchte junta en etnische minderheden in Birma wordt gefinancierd door de handel in dit hout. De handel in Birmees teak houdt de junta al jaren in het zadel.14

Daarnaast komt er ook hout uit de bossen van Maleisië. Ook daar vindt veel destructieve en illegale kap plaats die naast de milieuproblemen ook veel sociale conflicten veroorzaakt. Onlangs was er nog een protestdemonstratie van de Orang Asli, een inheemse bevolkingsgroep van Maleisië, tegen de kap van bos op het land van hun voorouderen.11

Tuinmeubelen van hout uit gematigde streken, zoals Europa zijn zonder de garanties van een onafhankelijk certificeringsysteem als FSC ook dubieus. Vaak wordt gedacht, dat als het bijvoorbeeld grenen of vuren meubeltjes betreft, houtsoorten van niet-tropische (gematigde) streken, het wel goed zal zitten met de duurzaamheid van het hout. Deze gedachte wordt door de realiteit bestreden. Uit Rusland en de Baltische staten (Estland, Letland en Litouwen) komt in totaal 13.3 miljoen kubieke meter illegaal hout per jaar naar de EU. Voor Rusland is dit maar liefst 50-75% van de totale houtproductie. Dit wordt veelal via Finland en Zweden de EU ingevoerd.15 Het probleem zit hem er dus in, dat houtstromen zonder onafhankelijke herkomstcontrole altijd gemengd kunnen worden met illegaal en destructief gekapt hout. De hoeveelheden van dit foute hout zijn zo groot dat ook het hout met ‘Europese’ herkomst als fout hout wordt aangemerkt als het geen FSC-certificaat draagt.

In het ‘rampenseizoen’ worden zowel Maleisië als Indonesië geplaagd door modderstromen als gevolg van destructief bosbeheer in heuvelachtige gebieden met soms doden en gewonden als gevolg.12

Gelukkig zijn er ook tuinmeubelen van goed hout te koop in Nederland. Zo zijn tuinmeubelen van FSC-almendrillo (een Zuid-Amerikaanse houtsoort) afgelopen jaar op de markt geïntroduceerd. Teak en eucalyptus meubeltjes waren al veel langer in FSC verkrijgbaar. Op Sulawesi, Indonesië is in 2005 weer een nieuw teakbos FSC-gecertificeerd. Dit is een heel speciaal project, waar de lokale bevolking op duurzame wijze het bos beheerd. Ook meer onbekende houtsoorten zoals cumaru, guariuba, jatoba, louro gamela, favinha en purperhart worden voor FSC-tuinmeubelen gebruikt. Daarnaast zijn er natuurlijk grenen, vuren en lariks tuinmeubelen FSC uit onze eigen Europese bossen.16

‘Made in China’ staat vaak te lezen op de labels van houten tuinmeubelen. In China wordt het illegaal of destructief gekapte hout uit o.a. Maleisië, Indonesië, Papoea Nieuw Guinea en Birma witgewassen. Dit hout wordt in China verwerkt tot producten als multiplex en tuinmeubelen en weer geëxporteerd naar de internationale markt. De laatste jaren is vooral de tuinmeubelenexport explosief gegroeid.13



2 Tuinmeubelen ‘undercover’ onderzoek Milieudefensie presenteert in dit rapport de resultaten van tuinmeubelen inventarisaties bij 10 winkelketens. Vorig jaar hebben we – na lange tijd de sector met rust gelaten te hebben – weer een inventarisatie gedaan naar houten tuinmeubelen. Milieudefensie had namelijk gesignaleerd dat de bedrijven niet hun verantwoordelijkheid namen en het aanbod duurzaam hout dalende was in de tuinmeubelenbranche. Dit ondanks dat de meeste bedrijven intentieverklaringen en beleid hadden opgesteld om juist veel meer FSC-hout te gaan verkopen.17 Deze beloften bleken inderdaad vaak loze beloften. De resultaten van 2005 waren schokkend. We vonden zeer veel fout hout, veel valse claims over duurzaamheid en maar weinig FSChout. Daarop hebben we aan Intratuin de ‘Botte Bijl Award’ uitgereikt, omdat dit bedrijf het slechtst presteerde van alle onderzochte winkelketens. Om de valse duurzaamheidclaims aan te pakken hebben we een klacht ingediend bij de Reclame Code Commissie (RCC). Op een label stond bijvoorbeeld dat het hout afkomstig was uit duurzaam beheerde plantages,

terwijl Milieudefensie aan kon tonen dat die plantages destructief beheerd werden en er veel sociale conflicten waren. De RCC oordeelde in februari 2006 dat de valse claims verwijderd moesten worden omdat ze misleidend en niet aantoonbaar juist waren. Ook hadden tuinmeubelenleveranciers naar aanleiding van de klacht al laten weten de valse claims te verwijderen.18 Gezien de slechte resultaten van 2005 en het gemak waarmee de bedrijven onder gemaakte afspraken en beleid uitkomen hebben we besloten dit onderzoek en de bijbehorende awarduitreiking tot een jaarlijks terugkerend festijn te maken. Tijdens de winkelinspecties kijken we naar de volgende zaken: 1. Goed hout: Aandeel FSC-tuinmeubelen. 2. Fout hout: - Aandeel tuinmeubelen van niet-duurzaam hout, illegaal gekapt hout of hout waarvan de herkomst onbekend is. - Aandeel meubelen met valse claims op het gebied van duurzaam bosbeheer en de misleiding van de consument die daaruit voortvloeit. Daarnaast spreken we het winkelpersoneel aan met vragen over de duurzaamheid en de herkomst van het hout.

Foto: Liesbeth Sluiter

Om de juistheid van de claims over duurzaamheid op labels en folders van de tuinmeubelen te onderzoeken wordt er samengewerkt met onze NGO-partners en onderzoekers in de producentenlanden. Ook wordt het beleid van de winkels voor de duurzaamheid van houten tuinmeubelen in het onderzoek meegenomen. De winkelketens krijgen tenslotte de gelegenheid te reageren op de gevonden resultaten.

Intratuin, winnaar van de Botte Bijl Award 2005.



3 Resultaten tuinmeubelenonderzoek Milieudefensie heeft in 2006 de volgende winkelketens geïnventariseerd: Gamma, Groenrijk, HEMA, IKEA, Intratuin, Kwantum, Leen Bakker, Life & Garden, Praxis Tuin en Tuincentrum Overvecht. Zowel de tuincentra, de bouwmarkten, als warenhuizen zijn vertegenwoordigd in deze selectie. In 2005 hebben

we ook Europatuin onderzocht, maar deze keten heeft nog maar enkele vestigingen en is dus minder interessant voor ons onderzoek. We hebben Europatuin vervangen door IKEA, welke een veel grotere afzetmarkt heeft in houten tuinmeubelen. De resultaten zijn te lezen in tabel 1 en 2.

Winkelketen Aantal filialen Aantal onderzochte filialen Aantal onderzochte meubels

Goed hout



Gamma

Waarvan in percentages (%)

FSC

Fout hout Valse claims Dubieus hout

154

6

939

39

10

51

Groenrijk

45

5

142

6

10

84

HEMA*

298

5

128

0

75

25

IKEA

13

5

856

4

96

0

Intratuin

56

5

952

11

4

85

Kwantum

90

6

531

100

0

0

Leen Bakker

90

6

231

48

0

52

Life & garden

16

5

410

3

1

96

Overvecht

14

4

506

13

0

87

Praxis Tuin

11

7

932

30

1

70

Tabel 1: resultaten tuinmeubelenonderzoek winkelketens op alfabetische volgorde, percentages zijn afgerond en daardoor totaal niet altijd gelijk aan 100%. * Milieudefensie heeft in het onderzoek geen FSC gevonden. De HEMA gaf aan wel FSC te hebben. De Reclame Code Commissie oordeelde in 2007 dat de milieuclain van HEMA geen false clain is. Milieudefensei vindt dat de HEMA milieuclaims alleen op gecertificeerd hout uit duurzaam beheerde bossen moet zetten om zo verwarring te voorkomen.



Aantal onderzochte meubels

Waarvan de aandelen: Goed hout



Fout hout

FSC

Valse claims

Dubieus hout

Totaal

5627

1525

1073

3030

In percentage

100%

27%

19%

54%

Tabel 2: resultaten tuinmeubelen onderzoek totalen.

FSC-hout Het aandeel FSC-meubelen varieert van 100% bij de Kwantum tot 0% bij de HEMA. Ook IKEA, Life & Garden, Groenrijk, Tuincentrum Overvecht en Intratuin hebben een zeer klein aanbod FSC- tuinmeubelen. De tuincentra en warenhuizen lopen hierop dus steevast achter bij de bouwmarkten. Over het geheel genomen is 27% van de tuinmeubelen van FSC-hout. Dat dit nog relatief hoog is (aandeel van al het FSC-hout in Nederland wordt op 12% geschat), komt omdat de Kwantum dit gemiddelde sterk naar boven trekt.

Fout hout 54% van het totale tuinmeubelenaanbod betreft fout hout zonder claims en 19% is van fout hout met een valse duurzaamheidclaim. Hieronder volgt een overzicht van de valse claims die we hebben gevonden. Waarom Milieudefensie deze claims als vals aanduidt wordt daarna uitgelegd.



Winkelketen

Merk

Gamma

Caribic



Topwood





Pacific/Caribic**

Groenrijk

Dublin**



Claim

Het hout in dit product is op wettige manier geoogst en komt uit een beheerd woudgebied in Guyana, waar de woudbeheerder momenteel het beheer van wouden verbetert dmv een gestructureerd controleprogramma. Dit product wordt onder controle van een beheerprogramma gefabriceerd om de herkomst van het hout te kunnen traceren van het woud tot aan het eindproduct dat aan Intergamma BV wordt verkocht. 1993, Lembaga perindustrian kayu malaysia, sustainable forest management statement. This certificate confirms that Innoprise Wood Products Sdn. Bhd. will supply only timber or timber products that have been obtained from logs of wellmanaged forests in accordance with our national policy and strategy for such forests. These plans also comply with the International Tropical Timber Organisation (ITTO) guidelines for the sustainable management of natural tropical forests and the draft criteria for sustainability at national and forest management unit level within the framework of target year 2000, agreed by the International Tropical Timber Council in Yokohama in December 1991. Verder vermeld op doos: ‘future generations can look up to our forests with confidence.’ Verder vermeld: ‘in Malaysia, we exercise policies to ensure our forests remain a renewable resource. And a healthy balance is met between economic and environmental needs.’ Milieuaspecten: het hout dat voor dit product is gebruikt kan tot aan de oorspronkelijke groeiplaats worden getraceerd. This product is made from certificated hardwood which coming from the plantation developed by the Indonesian State Forestry department and local authorities (perum perhutani). (Deze claim wordt versterkt door een afbeelding van een ‘nep certificaat’)



Winkelketen

Merk

Groenrijk

Trinity–Act Universal* Environmental Responsibility – All wood used in our products emanates from strictly controlled renewable plantation resources. Under supervision of the local authority and in cooperation with the local community, a strict policy regarding size and quantity of trees felled each year together with annual replanting. In that way we ensure the continued viability of the plantation, the product and its contribution to the local economy.

(vervolg)

HEMA⌽

HEMA

Claim

Deze stoel/tafel is gemaakt van acaciahout. Acacia is een snelgroeiende harde en duurzame tropische houtsoort en ongeveer net zo duurzaam als teak. Het acaciahout van deze stoel/tafel is niet afkomstig uit oerbossen of beschermde bossen, maar uit speciaal hiervoor bestemde plantages.

IKEA IKEA

Niet afkomstig uit intact gelaten oerbossen. Afkomstig uit verantwoord beheerde bossen.

Intratuin

Sun Furniture*



Haans**

Sun Furniture is aware of the environment and supports Care (etc.) Our customers may rest assured that when buying furniture from Sun Furniture, they indirectly support Care and participate in getting a greener world. Klasse 1 original Teak. Hout afkomstig van zorgvuldig beheerde plantages.

Life&Garden

Haans**

Europese norm, duurzame houtsoort afkomstig van zorgvuldig beheerde plantages

Praxis

Belize (Haans)**

Dit teakhouten meubel is afkomstig uit Java en is vervaardigd van hout uit door de Indonesische staatsbosbouwdienst en lokale overheden beheerde plantages.

Tabel 3: Milieuclaims per winkelketen. De claims zonder ster zijn claims die in het onderzoek van Milieudefensie in 2005 niet zijn gevonden. * De claims met een sterretje zijn begin 2006 nog beoordeeld door de Reclame Code Commissie als valse milieu claims die misleidend en niet aantoonbaar juist zijn, nadat Milieudefensie deze claims in 2005 had aangetroffen tijdens tuinmeubelinspecties en hierover een klacht had ingediend. ** Deze claims zouden door de betreffende leverancier aangepast worden. De leveranciers hebben dit in 2005 schriftelijk toegezegd aan Milieudefensie. ⌽ De Reclame Code Commissie oordeelde in 2007 dat de milieuclain van HEMA geen false clain is. Milieudefensie vindt dat de HEMA milieuclaims alleen op gecertificeerd hout uit duurzaam beheerde bossen moet zetten om zo verwarring te voorkomen.

10

De valse claims ontrafeld

kan bijvoorbeeld geheel volgens de wet zijn om een bos kaal te kappen, dan is het legale kap, maar dit is nog lang geen duurzame kap.

Type Caribic De claim van Caribic meubelen over het bosbeheer van Guyana, wordt niet door een onafhankelijke instantie gecontroleerd. Het is erg moeilijk om hout helemaal van het bos tot in het tuinmeubel te traceren. Dit kan alleen op een betrouwbare manier door een gecertificeerde en onafhankelijke instantie. WWF berekende dat er 1.1 miljoen kubieke meter illegaal hout uit het Amazonegebied naar de EU wordt getransporteerd. Hier valt ook Guyana onder en dit betekent dat illegale kap ook in deze regio aan de orde van de dag is. Houtstromen van illegaal en destructief gekapt hout zijn niet van elkaar te onderscheiden. De claim stelt dat het hout op een wettige manier wordt geoogst. Naast het vorige punt over controle, is deze claim ook misleidend in de zin dat wettig nog lang niet duurzaam is. Het

Type Pacific/Caribic Zonder certificering door een onafhankelijk controlerende instantie kan er geen bewering worden gedaan over de herkomst van het hout en de vermeende legaliteit. Deze bewering wordt gedaan zonder weergave van een dergelijk certificaat op de labels. Topwood De Topwood claim met het certificaat uitgegeven door MTIB, een Maleisische promotie organisatie voor houtproducten, is absoluut een valse claim. Deze certificaten werden nota bene verkocht door MTIB voor 200 Maleisische Ringgit (ongeveer 50,–) per stuk tussen 1992 en 2001. Er werd geen enkele betekeniswaardige set aan criteria of controle voor duurzaam bos­beheer voor geëist. Iedereen kon zo’n certificaat kopen. Het bedrijf Innoprise Wood, de houder van het certificaat, is bekend van destructieve bosbouwpraktijken. Zij halen bijvoorbeeld hout uit de Yayasan kapconcessie te Kalabakan in Maleisië waar grote stukken bos worden kaalgekapt voor oliepalmplantages. Dit bosgebied is een belangrijk gebied voor neushoorns, olifanten en orang-oetans.19 Dublin, Haans (o.a. type Belize) Deze claims gaan over de vermeende duurzaamheid over hout uit de plantages van Perum Perhutani op Indonesië. De gevallen van illegale en destructieve kap, waarbij ook veel sociale problemen spelen zijn in het Milieudefensie tuinmeubelen onderzoeksrapport van 2005 uitvoerig beschreven. Perum Perhutani is een staatsbedrijf wat de teakplantages op Java in beheer heeft. Ongeveer 90% van het verhandelde teakhout voor tuinmeubelen komt hier vandaan. Sociale en milieumisstanden zijn daar aan de orde van de dag. Meer dan zeventig sociale conflicten over arbeidsvoorwaarden, landrechten en

Valse claim bij Gamma.

11

toegang tot bossen werden gesignaleerd tussen 1997 en 2003 in de Perum Perhutani plantages.20 Ook werd in 2003 de president van Perum Perhutani aangegeven wegens corruptie gerelateerd aan illegale houtkap, maar tot op heden heeft dit geen strafrechtelijk vervolg gehad.21

en duurzame herkomst van plantages staaft de leverancier op een nepcertificaat wat de tuinmeubelenindustrie in Vietnam aan zichzelf uitdeelt zonder criteria en controles toe te passen.22 HEMA eigen merk De meubels zijn immers niet voorzien van een certificaat wat de onafhankelijke controle van de herkomst van het hout kan garanderen. Ook al nemen we aan dat het hout uit plantages komt, dan is dit nog geen garantie dat er geen schade is aangericht aan oerbossen of beschermde bossen. Dit is wel wat de HEMA de klant wil doen geloven. Het is namelijk de gangbare praktijk in de tropen om oerbossen om te kappen voor de aanplant van winstgevende houtplantages voor tuinmeubelen, maar ook voor papierproductie. Alleen het FSC-label garandeert dat er geen oerbossen zijn omgekapt voor de houtplantages. HEMA mag volgens een uitspraak van de Reclame Code Commie in 2007 deze milieuclaim wel voeren op de tuinmeubelen omdat HEMA aan kan tonen dat het hout uit plantages komt. IKEA eigen merk IKEA heeft op bijna alle meubelen de claim staan dat deze niet uit oerbossen komt en afkomstig is uit verantwoord beheerde bossen. Deze meubelen zijn niet voorzien van het certificaat. IKEA voert zelf controles uit. Deze bestaan uit een jaarlijkse papieren audit en steekproefsgewijs meer uitgebreide controle bij de houtleverancier. De bosbouwdeskundige van IKEA stelt in een brochure over de IKEA gedragscode: ‘Maar we kunnen nooit overal tegelijk zijn’, zegt Kjell-Owe, ‘dus noch ik noch IKEA kan met 100% zekerheid zeggen dat hout niet afkomstig is van illegaal gekapte bomen of waardevolle bossen die beschermd zouden moeten worden.’23 IKEA zegt dus zelf al dat deze claim niet altijd klopt en kan dus niet garanderen dat ze alleen duurzaam hout verkopen. Ook WWF spoort in deze zelfde folder IKEA aan te kiezen voor het FSC-keurmerk, omdat dit de enige garantie is voor duurzaam bosbeheer en IKEA anders de eigen gedragscode en beleid niet kan waarmaken.

Valse claim “Topwood” bij Gamma

Trinity – Act Universal Deze claim is door de Reclame Code Commissie in februari 2006 beoordeeld als misleidend en niet aantoonbaar juist. Deze claim moet dus verwijderd worden uit de filialen van win kelketens. Het betreft hier Shoreahout van tuinmeubelen uit Vietnam, wat niet eens in Vietnam groeit in plantages, maar uit natuurlijke bossen in de regio komt. De beweringen over legale

12

Sun Furniture Deze claim over Birmees teak is door de Reclame Code Commissie in februari 2006 beoordeeld als misleidend en niet aantoonbaar juist. Deze claim moet dus verwijderd worden uit de filialen van winkelketens. Birmees teak is conflicthout wat ook nog eens vaak illegaal gekapt wordt. De aankoop van deze meubelen draagt dus geenszins bij aan een ‘groenere wereld’. Daarnaast is de overeenkomst met ontwikkelingsorganisatie CARE, waar Sun Furniture zich op beroept, al lang opgehouden en mag Sun Furniture hier niet meer naar verwijzen. Sun Furniture is een van de weinige tuinmeubelleveranciers die nog Birmees teak op de markt brengt. Zowel NGO’s als kamerleden hebben meermalen opgeroepen tot een importverbod voor Birmees teak.24 De Nederlandse regering heeft tot nu toe enkel een ontmoedigingsbeleid voor handel in Birmees teak, maar onderschrijft wel de zorgen over het milieu en mensenrechten in Birma en de noodzaak tot meer verdergaande maatregelen.

Bij de Praxis zijn de mensen over het algemeen goed geïnformeerd maar een medewerker beweert dat: ‘alle houten tuinmeubelen van FSC waren gemaakt, maar dat yellow balou uit Vietnam wel FSC was, maar het is te duur om te certificeren.’ De yellow balau meubelen dragen geen certificaat voor duurzaam bosbeheer. Bij Tuincentrum Overvecht zijn verschillende medewerkers goed op dreef met allerlei halve en hele onwaarheden: ‘Verkopen in principe alleen maar 'goed' hout, dat in de tuinmeubelen verwerkt is. Het hout komt uit een fabriek die een sociaal beleid voert, de werknemers krijgen een ontbijt. Het meeste hout heeft geen FSC-label, omdat de leveranciers dit liever in eigen beheer houden. De leveranciers denken ook aan hun concurrentiepositie wanneer zij bijvoorbeeld van de Indonesische regering vernemen, dat hun eisen niet te stringent moeten zijn. 10% van de meubelen mag FSC-gecertificeerd zijn. Voor het eventuele overige hout voeren de bedrijven (in Indonesië) eigen, al dan niet duurzaam beleid.’

Misleiding door winkelmedewerkers Beleid Winkelketens & reacties bedrijven op resultaten onderzoek

De onderzoekers hebben ook winkelmedewerkers aangesproken en als geïnteresseerde ‘klant’ vragen gesteld over de duurzaamheid en de herkomst van het hout van de tuinmeubelen. Hieronder staat een samenvatting van citaten.

De meeste winkelketens hebben beleid ontwikkeld op het gebied van duurzaam hout. Dit vatten we in dit hoofdstuk samen en zetten dit af tegen wat Milieudefensie aantreft op de winkelvloer. Ook de reacties van de bedrijven op de resultaten van ons onderzoek worden hier weergegeven. Milieudefensie legde de bedrijven de resultaten voor met aanvullende vragen over het beleid, de herkomst van de tuinmeubelen en de valse claims.

Bij de Groenrijk vertellen medewerkers: ‘Ja, er is zo'n keurmerk voor, VSC. Bij het ene setje staat het erop, maar het is dezelfde leverancier, dus die andere zijn ook goed. Illegaal hout mag helemaal niet in Nederland. Vorig jaar is er iets geweest met Intratuin en die moesten toen een deel eruit doen. Wat we hebben staan is allemaal goed hout.

Gamma De Gamma heeft in de jaren negentig, tijdens de Hart voor Hout campagne van NOVIB, WNF en Milieudefensie vergaand beleid ingevoerd voor duurzaam hout.25 In 1996 zou al het

Bij Life & Garden stelt een medewerker: ‘We maken geen reclame voor FSC. Dit is alleen maar duurder. Dat kun je in de Exotan folder zien.’

13

hout wat Gamma verkoopt duurzaam zijn. Dit is niet gehaald en daarop is het tijdspad losgelaten, terwijl de doelstelling onveranderd bleef. Gamma presenteert zich als koploper in het gebruik van FSC en wil naar 100% FSC toe, omdat dit volgens Gamma het enige betrouwbare en meest verantwoorde certificaat voor duurzaam bosbeheer is. Andere nepkeurmerken worden niet getolereerd door Gamma. In de milieufolder staat dat Gamma jarenlang een actief houtbeleid voert en stelt ook dat ondanks dat nog niet alles FSC is. Gamma ‘weet waar ons hout vandaan komt en welke maatregelen zijn genomen om het hout te certificeren. Dit houdt ook in dat we besloten hebben om hout, dat in de nabije toekomst op geen enkele wijze voor het FSC-keurmerk in aanmerking kan komen, niet meer in het standaardassortiment op te nemen.’26 Gezien de valse claims die we bij Gamma aantreffen en het grote aandeel fout hout, waarvan de herkomst niet te traceren is, heeft Gamma duidelijk moeite het eigen beleid te handhaven en implementeren. Gamma heeft daarbij ook nog dit jaar een aantal valse claims geïntroduceerd waarmee fout hout als duurzaam wordt verkocht. De oude en nieuwe beloften van Gamma over duurzaam hout lijken in rook te zijn opgegaan. En dat terwijl nog in 2005 de belofte aan Milieudefensie werd gedaan om een stapje harder te gaan lopen. Gamma stelt zelf in haar reactie op de resultaten ook dat ze naar hun idee wel degelijk een groter aanbod FSC-tuinmeubelen hebben omdat het aantal FSC sets is uitgebreid. De valse claims zijn niet te tolereren, maar dit beleid is lastig te handhaven, aldus Gamma. Verder stelt Gamma alleen met zorg geselecteerde leveranciers in zee te gaan.

problematiek serieus te nemen en werk te willen maken van duurzaam hout en het weren van valse claims. Groenrijk koopt niet alle meubelen centraal in en kan dus niet voor 100% het assortiment van de verschillende Groenrijk winkels beïnvloeden. Er wordt nu wel beleid voor duurzaam hout gemaakt, wat in juni 2006 wordt gepresenteerd aan de ondernemers. Ook heeft GRS de Groenrijk winkels opgeroepen de valse claims in de filialen direct te verwijderen. Milieudefensie ziet dat er aantoonbaar stappen zijn ondernomen door GRS en verwacht dus de komende jaren een stijging van het aandeel FSC-tuinmeubelen en het verdwijnen van de valse claims. HEMA De HEMA had in de jaren negentig een strikt beleid voor duurzaam hout. De zwarte lijst voor houtsoorten en de garantie van aantoonbaar duurzaam beheerde bossen is nu vervangen door een pragmatischer beleid: ‘hout en papier moet afkomstig zijn uit duurzaam beheerde bossen.’ HEMA is deelnemer van FSC, maar Milieudefensie heeft in 2006 helemaal geen FSC-hout in de winkel gevonden. Er staan nu juist acacia tuinmeubelen met een duurzaamheidclaim en fout tropisch hout (Nyatoh). In een reactie laat HEMA weten dat zij wel degelijk FSC in haar assortiment heeft, maar dat door problemen met FSC rond beschikbaarheid en kwaliteit het aandeel hiervan afneemt. Bovendien heeft HEMA een meubelproject in Latijns Amerika waarbij FSChout gecombineerd wordt met het creëren van kansen voor arme jongeren. HEMA stelt dat hout uit plantages ook onder duurzaam bosbeheer valt. Het Nyatoh-hout uit Indonesië is voorzien van licenties voor legaliteit. HEMA wil voor volgend jaar voor niet FSC-gecertificeerde meubelen wel 100% acacia uit plantages, dit jaar was de Nyatoh stoel in verband met risicospreiding nog toegelaten.

Groenrijk Groenrijk is de winkelformule van Garden Retail Services (GRS) en is pas de laatste jaren veel tuinmeubelen gaan verkopen. Eerder richtte zij zich meer op planten en andere tuinartikelen. Na het tuinmeubelenonderzoek uit 2005 zijn gesprekken geweest tussen Milieudefensie en GRS, waarin zij aangaven de

14

IKEA IKEA heeft uitgebreid beleid en een gedragscode voor duurzaam ondernemen, zoals terug te vinden in hun maatschappelijk jaarverslag en diverse brochures.27 Daarin stelt IKEA dat ze geen hout accepteert uit ongerepte oerbossen of bossen waarvan vaststaat dat zij bescherming verdienen. IKEA streeft ernaar om uiteindelijk alleen nog maar hout te gebruiken uit geverifieerde, goed beheerde bossen die gecertificeerd zijn volgens door IKEA erkende normen voor bosbeheer. Op dit moment voldoet volgens het bedrijf alleen FSC aan deze normen. IKEA steunt projecten voor duurzaam bosbeheer en doet veel aan interne communicatie opleiding om de klant goed te kunnen informeren en het bewustzijn te verhogen. Milieudefensie vindt echter haast geen FSC-tuinmeubelen bij IKEA. IKEA claimt in haar communicatie naar de klant toe echter wel dat het hout duurzaam is. Dit blijkt een valse claim, waarvan een eigen bosbouwexpert in de IKEA brochure over maatschappelijk verantwoord ondernemen toegeeft deze eigenlijk niet te kunnen garanderen (zie ook hoofdstuk 3: resultaten). Milieudefensie ziet dat IKEA zich op verschillende manieren inspant voor duurzaam bosbeheer. Dit heeft echter nog niet tot zodanige resultaten geleid dat IKEA veel FSC-hout aan kan bieden. Ook hier geldt dat IKEA werkt met papieren herkomstverklaringen van de leveranciers. Deze worden niet structureel onafhankelijk gecontroleerd op legaliteit en duurzaamheid. IKEA moet dat dan ook niet communiceren aan de klant en moet snel overgaan op het gebruik van onafhankelijk gecontroleerd hout uit duurzame bossen, voorzien van een FSC-label. Dan pas weet de klant waar hij aan toe is en kan IKEA terecht spreken van duurzaam bossenbeleid.

verklaring, waarin staat dat zij vanaf 2000 enkel nog hout uit duurzaam beheerde bossen verkopen, hebben zij echter geen nieuw leven ingeblazen. Intratuin stelt zichzelf wel de volgende doelstelling: uitbreiding van FSC-assortiment van 7% naar 1520% voor 2007. De aantallen tuinmeubelen van de houtsoorten Balau, Kapur en Meranti moeten daartoe afnemen. Intratuin is bezig met het opstellen van een structureel plan voor uitbreiding van het FSC-assortiment. Wat betreft de valse claims stelt Intratuin dat ze alle leveranciers heeft aangeschreven en dat deze allen toegezegd hebben geen valse claims meer te gebruiken. Ook moeten de leveranciers van Intratuin gegevens leveren over houtsoort en herkomstlanden met als doel de consument zo goed mogelijk te kunnen informeren. De resultaten op de winkelvloer moeten nog zichtbaar worden. Kwantum De Kwantum was in 2005 de absolute topper met 100% FSC en heeft dat dit jaar alweer voor elkaar gekregen. In de box kun je lezen hoe en waarom Kwantum dit beleid heeft. Leen Bakker Leen Bakker neemt ook dit jaar weer actief deel aan de FSC 2006 campagne van Stichting FSC. Leen Bakker streeft ernaar zoveel mogelijk FSC te verkopen en ziet dit als een jaarlijks groei­proces. Leen Bakker is net als Kwantum lid van TFT (zie box Kwantum) en is dan ook al een eind op weg met meer dan de helft van het aanbod in FSC. Leen Bakker geeft aan dat door het aanbod, de risicospreiding en de concurrentieverhoudingen nog niet de gehele collectie aangeboden kan worden in FSC-hout. Life & Garden Life & Garden is een nieuwe organisatie, in 2005 opgestart als doorstart van een deel van de oude Europatuin-keten. Life & Garden heeft na de campagne en contact met Milieudefensie in 2005 beleid geformuleerd en heeft direct concrete stappen ondernomen. Zo laat Life & Garden weten dat er absoluut geen

Intratuin Intratuin heeft in 2005 de ‘Botte Bijl Award’ ontvangen van Milieudefensie, omdat zij het slechtst presteerde van alle onderzochte winkelketens. Na deze acties en gesprekken met Milieudefensie is beterschap beloofd. De oude intentie-

15

valse claims in de winkel doorgevoerd mogen worden. Life & Garden wil verder een verschuiving naar minder controversiële houtsoorten en FSC-hout en heeft afscheid genomen van enkele leveranciers die ‘niet met de gedachtegang van verantwoord hout kunnen meegaan.’ Het beleidsvoornemen over de valse claims wordt inderdaad op de winkelvloer al in acht genomen, het aandeel valse claims bij Life & Garden is flink gedaald. Maar het moet nu nog wel blijken dat het aandeel FSC-hout ook zal stijgen. De intenties en beleidsvoornemens zijn in ieder geval positief.

Praxis Tuin Praxis heeft in 1999 nog de garantie gegeven dat alle tuinmeubelen van tropisch hout een FSC-keurmerk moeten dragen. Praxis is deelnemer aan FSC en heeft nog steeds de doelstelling 100% FSC-hout te verkopen. Milieudefensie moet echter constateren dat het aandeel FSC van Praxis op een magere 30% blijft steken. Er is dus geen vooruitgang geboekt ten opzichte van 2005. Praxis stelt in een reactie dat de doelstelling 100% aantoonbaar goed beheerde bossen (FSC-hout) nog steeds

Kwantum en goed hout Directeur van Kwantum, Eric Coorens legt uit: De hele collectie hardhouten tuinmeubelen van Kwantum is gemaakt van 100% goed hout. Waarom kiezen wij hiervoor? Aan de ene kant willen we de laagste prijs en aan de andere kant goed hout met een keurmerk. Kwantum is gewoon Kwantum. En we willen ons niet anders voordoen dan waar we volledig voor staan: eenvoud, actualiteit, kwaliteit en prijs. Milieubewustzijn en kwalitatieve productie die de omgeving zo min mogelijk of niet belast, is sinds jaren een belangrijk aspect van de Kwantum bedrijfs­ voering. FSC is het enige keurmerk dat echt onafhankelijk, internationaal en operationeel is. FSC is met haar 10 principes eenduidig in de definiëring van wat goed beheerd bos is. Daarom heeft Kwantum alleen tuinmeubelen met FSC-certificaat. Hoe we dit voor elkaar hebben gekregen? In 1999 heeft Kwantum samen met enkele andere Europese retailers en producenten het Tropical Forest Trust opgericht, met als doel de groei van FSC-hout, met name voor houten tuinmeubelen, actief te stimuleren. Kern van de aanpak is dat alle deelnemers voor elk niet FSC-artikel dat ze (ver)kopen, 2% van de prijs betalen aan de TFT stichting. TFT financiert hiermee lokale projecten om daadwerkelijk bossen naar FSC-certificering te brengen.

Kwantum vindt dat ook andere bedrijven haar voorbeeld moeten volgen. Op dit moment kunnen andere winkelketens ongehinderd voor zeer lage prijzen producten van fout hout aanbieden. De Kwantum wordt door deze concurrentie eigenlijk afgestraft voor haar duurzaam beleid. Andere bedrijven zouden ons voorbeeld moeten volgen en daar kan de overheid ook wel een handje bij helpen.

16

staat, maar dat het aanbod afhankelijk is van marktontwikkelingen en aanbod. Verder is het beleid van Praxis gericht op het vaststellen van de herkomst van hout en illegaal hout, indien het aanwezig is, zo snel mogelijk af te bouwen. Praxis heeft dit in verschillende beleidsverklaringen aangegeven. Voorzover Milieudefensie het uit de informatie op kan maken verifieert Praxis legaliteit van het niet-gecertificeerde hout door een verklaring van de leverancier. Dit betreft echter geen onafhankelijkgecontroleerde verklaring. Een verklaring met een mooie stempel en handtekening van de leverancier zegt in de internationale houthandel echt helemaal niets en is zeker geen overtuigende aanwijzing voor legaliteit van het hout, laat staan dat het wat zegt over duurzaam bosbeheer. Praxis heeft heel wat fout hout staan en zou volgens haar eigen beleid een veel actievere rol moeten spelen om het aanbod FSC-tuinmeubelen te verhogen.

Na acties van Milieudefensie gaat in 1998 Tuincentrum Overvecht om en introduceert beleid om tot 100% duurzaam hout te komen. Dit beleid is nog steeds actueel en Tuincentrum Overvecht is deelnemer aan FSC en doet actief mee aan de FSC 2006 campagne. Ook zegt Tuincentrum Overvecht geen zaken te doen met leveranciers die fout hout aanbieden. Milieudefensie vindt dit jaar echter een achteruitgang in het aanbod van FSC-meubelen in de bezochte filialen. Tuincentrum Overvecht stelt dat het assortiment FSC-tuinmeubelen wel degelijk is gestegen. Tuincentrum Overvecht heeft in ieder geval duidelijk korte metten gemaakt met de valse claims en promoot alleen het FSC-hout in communicatiematerialen.

Foto: Rob Huibers / Hollandse Hoogte

Tuincentrum Overvecht

Klanten van Tuincentrum Overvecht zullen dit jaar geen valse claims meer tegenkomen.

17

4 Conclusies Wat betreft het aandeel FSC-hout is er bar weinig vooruitgang geboekt ten opzichte van vorig jaar. Enkele winkelketens hebben wat meer FSC-hout staan, maar anderen zijn stevig gedaald. De Kwantum staat nog steeds eenzaam aan de top met een aanbod van 100% FSC-meubelen. De Leen Bakker is zeker goed op weg en is halverwege de berg met ongeveer 50% FSC. Dit laat zien dat twee ‘discounters’ uit ons onderzoek het wel degelijk voor elkaar krijgen het assortiment tuinmeubelen te verduurzamen. Zij leveren hierbij soms in op de marges en geven aan last te hebben van de concurrentie, die tegen bodemprijzen tuinmeubelen van fout hout verkopen. De kop–lopers worden dus afgestraft in plaats van beloond! Hier is duidelijk een taak voor de overheid weggelegd om juist door wetgeving en flankerend beleid de koplopers te stimuleren en belonen en de import van fout hout te verbieden. De valse claims zijn gelukkig wel voor een groot deel uit de winkels verdwenen. Hier staat tegenover dat dit niet meteen vervangen is door juiste informatie over de herkomst en het bos­beheer. Er is nu in veel gevallen in het geheel geen informatie meer aanwezig op de winkelvloer. Dit terwijl het juist belangrijk is dat de consument een goede keus kan maken en van juiste informatie voorzien wordt over de duurzaamheid, de soort en de herkomst van het hout. Sporadisch komt Milieudefensie nog claims tegen die de Reclame Code Commissie al had veroordeeld. Ook zijn enkele nieuwe milieuclaims opgedoken in ons onderzoek, bijvoorbeeld bij de Gamma, de IKEA en de HEMA. De grootste bulk van het hout is ‘fout hout’, waarvan noch Milieudefensie, noch de winkelketens de herkomst kan achterhalen of waarvan we weten dat het uit gebieden komt waar veel illegaal en destructief wordt gekapt. Dit is bijzonder zorgwekkend, gezien de snelheid van de ontbossing en de negatieve gevolgen die dit heeft voor natuur, milieu en mensen. De consument draagt – vaak onbewust of juist verkeerd voorgelicht – zodoende bij aan deze vernietiging door een houten tuinmeubel aan te schaffen. De grote warenhuizen, zoals IKEA en Gamma, zijn een ster in consumentenmisleiding. In allerlei foldermateriaal en in brochures

18

wordt het beleid voor duurzaam hout breed uitgemeten en op de tuinmeubelen vinden we duurzaamheidsclaims. Op de winkelvloer aangekomen blijkt echter dat hier geen garanties kunnen worden gegeven dat het hout duurzaam is en het beloofde grote aanbod van FSC-meubelen ontbreekt. De consument wordt op deze manier gewoonweg voorgelogen en de bedrijven houden zich niet aan hun eigen beleid, gedragscodes, intentieverklaringen en andere beloften. Vooral bij de Gamma is dat een zeer zure gewaarwording. Deze keten is immers al zo’n 13 jaar bezig om de beleidsbeloftes in te lossen om 100% FSC-hout aan te bieden, die tijdens de Hart voor Hout campagne zijn gemaakt en nog steeds beleid zijn. De Gamma maakt hiermee goede sier en presenteert zich als koploper, terwijl het aandeel FSC achterblijft. Een winkelketen als Kwantum heeft de 100% FSC in een aantal jaar voor elkaar gekregen en ook Leen Bakker gaat gestaag vooruit. Deze bedrijven nemen dan ook een actieve houding aan om de aanvoer van FSChout veilig te stellen. Hieruit blijkt eens te meer dat “waar een wil is, is een weg.” Gezien de lange geschiedenis die Milieudefensie en andere NGO’s hebben met de winkelketens op het gebied van duurzaam hout is het teleurstellend dat er zo weinig vooruitgang is geboekt. In 1999 werd al geconcludeerd door Milieudefensie dat 20% van de modellen het FSC-certificaat draagt en sindsdien zijn vele afspraken gemaakt en beloften gedaan door de winkelketens.28 Deze hoeveelheid FSC-hout wordt nu door de meeste winkelketens lang niet gehaald. Vooral de tuincentra scoren erg slecht qua aanbod in FSC. Dit in tegenstelling tot de vele beloften en het groene imago wat de tuincentra over zich heen draperen. Na het Milieudefensie onderzoek van 2005 hebben enkele tuincentra wel maatregelen genomen tegen valse claims en voor een hoger aanbod FSC-tuinmeubelen. Dit laatste moet nog gaan blijken op de winkelvloer. De tuincentra moeten echt een stuk harder gaan lopen om duurzaam hout in het assortiment te verhogen en af te komen van het destructief en illegaal gekapt hout.

5 Wat wil Milieudefensie? Milieudefensie doet de volgende aanbevelingen aan consumenten, bedrijven en de overheid. Allen kunnen een rol spelen om illegaal en destructief gekapt hout te weren, valse claims te voorkomen en het aanbod duurzaam hout te vergroten. De aanbevelingen komen voor een groot deel overeen met de aanbevelingen uit 2005. Er is immers nog lang niet genoeg verbeterd.

Foto: WWF-Canon / Edward Parker

De consument kan het volgende overwegen bij de aanschaf van houten tuinmeubelen: • Hout is een waardevol product, maak daarom een bewuste en overdachte keuze als u een houten tuinmeubel aanschaft; • Let bij de aanschaf van een houten tuinmeubel op het FSCkeurmerk voor duurzaam bosbeheer; • Als u geen FSC-meubelen kunt vinden, vraag ernaar in de winkel en neem als het echt niet anders kan meubelen van Europese houtsoorten en herkomst. De volgende aanbevelingen doet Milieudefensie aan de bedrijven: • Voer beleid in om het aandeel FSC-hout in het tuinmeubelen­ assortiment te verhogen; • Streef naar tuinmeubelen van 100% FSC in uw collectie en zet daarvoor een duidelijke tijdslijn en stappenplan uit; • Vermijd misleidende communicatie en valse claims. Communiceer helder en duidelijk naar de consument en let er op dat leveranciers dit ook doen; • Draag er zorg voor dat het winkelpersoneel goed op de hoogte is van de herkomst en duurzaamheid van het assortiment en de klant daarover voldoende kan informeren; • Zorg voor transparantie en neem ketenverantwoordelijkheid in de gehele handelsketen; • Neem zelf initiatieven om de aanbodszijde te stimuleren duurzaam te gaan produceren.

of destructief gekapt hout en houtproducten meer op de Nederlandse markt terechtkomen; • Naast onbewerkt of gezaagd illegaal hout, dienen illegale houtproducten (zoals tuinmeubelen) ook in het FLEGT-proces en VPA-wetgeving te worden opgenomen (FLEGT is het EUactieplan om de handel in illegaal hout tegen te gaan)29; • Besteedt in 2010 voor 100% FSC hout aan; • Stimuleer koplopers in het bedrijfsleven. Voorkom dat zij afge­ straft worden door de concurrentie die het veel slechter doet.

De overheid moet het volgende aanpakken: • Ontwikkel wetgeving die ervoor zorgt dat er geen illegaal

19

Noten 1. 2. 3. 4. 5.

6.

7. 8.

9.

10. 11. 12. 13, 14. 15.

FAO (2005), Global Resource Assessment 2005, FAO forestry paper 147. WWF (2005), Failing the Forests, Europe’s illegal timber trade. Zie ook www.fscnl.org D. Brack (2003), International Forestry Review 5 (3), Illegal logging and the illegal trade in forest and timber products. Milieudefensie et al (2006), Biomassa Risico’s en kansen – Hoe voorkomen we dat het middel erger blijkt dan de kwaal? Milieudefensie, Greenpeace, WNF, ICCO, NCIV, NC-IUCN (2006), Legal Forest Destruction – The wide gap between legality and sustainability. FAO (2005), Global Resource Assessment 2005, FAO forestry paper 147. Telapak en EIA (2006), Behind the veneer – How Indonesia’s last rainforests are being felled for flooring & D. Brack (2003), International Forestry Review 5 (3), Illegal logging and the illegal trade in forest and timber products. Greenpeace (2006), De speurtocht naar illegaal hout: handelsketen ontmaskerd. & Telapak en EIA (2005), The last frontier – Illegal logging in Papua and China’s massive timber theft. & Telapak en EIA (2006), Behind the veneer – How Indonesia’s last rainforests are being felled for flooring. Nation, The Star (8 november 2005), Illegal timber trade still on. Indon logs continue to enter Malaysia. New Straits Times (18 Apr 2006), Logging continues as Orang Asli protest. New Straits Times / Local news (13 Apr 2006), Loggers the Culprit. Zhu Chunquan, Rodney Taylor, Feng Guoqiang (2004), China’s wood market, trade and the environment. Global Witness (2003), A Conflict of Interests – The Uncertain Future of Burma’s Forests. WWF (2005), Failing the Forests – Europe’s illegal timber

trade. 16. Zie ook: fscnl.org op de leveranciersgids productgroep tuinmeubelen. 17. Zie ook: Milieudefensie (2005), Zit het wel goed? – Winkelinspecties en onderzoek naar houten tuinmeubelen in tien winkelketens. 18. Zie ook: www.milieudefensie.nl/globalisering/activiteiten/ houtkap/index.htm 19. Sabah Wildlife department (2003), www.sabah.gov.my/jhl & The Star (2002), Kalabakan Logging Threat To Orangutans 20. CIFOR (2004), An analysis of forestry sector conflict in Indonesia, 1997-2003. 21. Jarvie, Kanaan, Malley, Roule & Thomsom (2003), Conflict Timber: dimensions of the problem in Asia and Africa. Volume 2 – Asian cases. 22. Mondelinge mededeling ‘Tropical Forest Trust’, januari 2006 23. IKEA (2004), Verantwoordelijkheid voor maatschappij en milieu. 24. Motie Koenders / Van der Laan (29800 V nr. 21), Importverbod Birmees teak. 25. De Hart voor Hout campagne is een gezamenlijke campagne in de jaren negentig van Milieudefensie, Novib en WNF om FSC-hout te stimuleren. Verschillende bedrijven uit de tuinmeubelensector hebben daarbij intentieverklaringen ondertekend. 26. Zie ook www.gamma.com service, hout en milieu folder 27. zie ook www.ikea.com/ms/nl_NL/about_ikea/splash.html 28. Milieudefensie (1999) persbericht, Promotie actie tuinmeubelen met FSC. www.ddh.nl/duurzaam/nieuws/1999/ md2903.html 29. FLEGT: Forest Law Enforcement on Governance and Trade; VPA: Voluntary Partnership Agreements. Zie ook: Milieudefensie et al (2006), Legal Forest Destruction – The wide gap between legality and sustainability. 30. Zie ook www.reclamecode.nl

20

Over Milieudefensie Milieudefensie is een onafhankelijke, landelijke milieuorganisatie die deel uitmaakt van het wereldwijde milieunetwerk Friends of the Earth. Wij hebben circa 85 duizend leden en donateurs, honderd lokale afdelingen en zusterorganisaties in 71 landen. Speerpunten zijn o.a. het behoud van de open, groene ruimte, een stop op de groei van auto- en vliegverkeer en de doorbraak van biologische landbouw. Ook zetten we ons in voor recycling, duurzame energie en limaatmaatregelen.

Campagne Globalisering en Milieu Onder het motto ‘Handel kent grenzen!’ pakt Milieudefensie Nederlandse bedrijven aan die het niet zo nauw nemen met milieuregels en mensenrechten in met name ontwikkelingslanden. Milieudefensie wil dat de overheid bedrijven verplicht duurzaam te werken. Zo kunnen we voorkomen dat kwetsbare ecosystemen zoals bossen teloorgaan aan tuinmeubelen en andere houtproducten voor het rijke westen.

Meer weten? Geld doneren? Kijk op www.milieudefensie.nl of bel 020 6262 620. Giften zijn welkom op giro 18650 ten name van Milieudefensie, Amsterdam o.v.v. 'gift'.

www.milieudefensie.nl/globalisering