In tien jaar naar de top in het primair onderwijs

In tien jaar naar de top in het primair onderwijs

Inleiding Op initiatief van de PO-raad en Kennisnet hebben afgelopen juni bestuurders van scholen uit het primair (speciaal) onderwijs en vertegenwoordigers van ondersteunende onderwijsorganisaties een studiereis naar Denver ondernomen. Naast het opdoen van inspiratie had deze reis als doel om de organisaties te verenigen zodat ze samen kunnen werken aan de benodigde kwaliteitsimpuls in het primair onderwijs. Dit heeft geleid tot de voor u liggende agenda. Deze agenda is te zien als handreiking aan de PO-raad bij hun beleidsagenda Goed onderwijs voor elk kind. Daarnaast sluit het aan bij al lopende initiatieven in de sector. Elke deelnemende organisatie zal de komende jaren vanuit haar eigen strategische koers en activiteiten bijdragen aan de realisatie ervan. Maar ook organisaties die niet in Denver aanwezig waren, worden nadrukkelijk uitgenodigd zich aan te sluiten, met ons mee te denken en bij te dragen aan de verdere concretisering en uitwerking van de agenda. De werkwijze die we hierbij hanteren is eenvoudig. We onderschrijven de beschreven ambitie en iedereen zet alles op alles om dit in de eigen organisatie te verwezenlijken. Voor aspecten die geen enkel bestuur alleen kan regelen, maar waarvoor gezamenlijke druk of kracht naar de overheid of instanties nodig is, vragen we de PO-raad deze verantwoordelijkheid op zich te nemen. Daarnaast hebben we afgesproken om onder elkaar coalities te vormen en in kleinere samenwerkingsverbanden activiteiten te ontplooien die naar de gestelde doelen leiden. Bij dit alles blijven we elkaar als groep proactief bevragen over de inspanningen die een ieder verricht. Op deze manier versterken we elkaar en zorgen we er gezamenlijk voor dat het primair onderwijs in 2020 inderdaad van het topniveau is dat we met z’n allen wensen. Met vriendelijke groet,

De Denvergroep1

De Denver Groep bestaat uit bestuurders en directeuren uit het primair onderwijs aangevuld met

1

vertegenwoordigers van onderwijsondersteunende organisaties en de PO-raad.

0

In tien jaar naar de top

Inhoudsopgave 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7

2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6

3

De AANLEIDING Een verbonden samenleving De menselijke maat Andere vaardigheden gevraagd Ict is doorslaggevend Doorbreken van barrières Duurzame onderwijskwaliteit Samen werken aan vernieuwing

04 04 05 05 06 07 07 07

In tien jaar naar de top Onze ambitie en route Naar brede talentontwikkeling Naar een opbrengstgerichte organisatie Naar een open leer- en ontwikkelcentrum Naar professioneel handelen in leergemeenschappen Naar ict als vanzelfsprekendheid

09 09 09 11 12 13 15

DE MOGELIJKHEDEN ZIJN OVERAL

17

0


Een verbonden samenleving I De menselijke maat I Andere vaardigheden gevraagd I Ict is doorslaggevend I Doorbreken van barrières I Duurzame onderwijskwaliteit I Samen werken aan vernieuwing

1

De AANLEIDING Elke dag bezoeken 1,6 miljoen leerlingen het primair onderwijs. Zij gaan ervan uit dat ze het allerbeste onderwijs krijgen. En terecht. Elk kind is een belofte dat recht heeft op onderwijs gebaseerd op het eigen talent, aanleg en de situatie waarin het zich bevindt. Onderwijs dat het potentieel van het kind benut en hem of haar optimaal voorbereidt op het leven en werken in de 21e-eeuwse kennissamenleving.

1.1

Een verbonden samenleving In de afgelopen jaren is de verbinding tussen landen, economieën en culturen hechter geworden. Snel groeiende economieën in Azië laten zien dat de vanzelfsprekende dominantie van het westen afneemt. Tegelijkertijd laten vraagstukken als de economische crisis, klimaatverandering en internationaal terrorisme zien hoe afhankelijk de wereld van elkaar is geworden. We hebben te maken met grensoverschrijdende vraagstukken die een gezamenlijke aanpak vereisen. Ook organisaties beconcurreren elkaar vanuit alle hoeken van de wereld of werken juist intensief met elkaar samen. In plaats van strakke hiërarchie, verbinden

0



1

De AANLEIDING organisaties zich in netwerken met wisselende samenstellingen, al naar gelang het onderwerp of de opdracht. Het denken vanuit beheersbaarheid, procedures en controles past niet langer. Reputatie, vertrouwen en een open blik naar de toekomst vormen het nieuwe fundament.

1.2

De menselijke maat Eenzelfde verbondenheid zien we bij de mens. Sociale digitale gereedschappen en de opkomst van rfid, sensoren en augmented reality faciliteren een wereld waarbij alles en iedereen met elkaar verbonden is. Wereldwijd staan er op dit moment bijna twee miljard mensen en vijfendertig miljard apparaten met elkaar in contact via het internet. Zij kunnen elkaar plaats en tijdsonafhankelijk ontmoeten, informatie uitwisselen, samenwerken en ideeën uitwisselen. Maar het is vrijheid binnen een groter geheel. Naast individualisering is er een homogenisering in opvattingen en gedrag zichtbaar. Het samen zijn, je kunnen uiten en het gevoel hebben er toe te doen, blijven de mate van ervaren geluk bepalen. Hoe plat, snel en complex de wereld ook is, ze blijft altijd bestaan uit gemeenschappen die samen kwaliteit van leven nastreven.

1.3

Andere vaardigheden gevraagd Dit alles heeft consequenties voor de manier waarop we werken en leven, en dus heeft het consequenties voor de manier waarop we onszelf ontwikkelen en hoe we dit organiseren. We zullen met z’n allen langer en harder moeten werken om in de internationale kennissamenleving mee te blijven doen. Maar het betekent ook slimmer werken, talenten eerder herkennen en excelleren in andere vaardigheden dan we in de industrieel georiënteerde samenleving gewend waren. In de huidige kennissamenleving die internationaal opereert, die omgeven is door ict en media en waarin mensen in flexibele en dynamische netwerken opereren, zijn specifieke 21e-eeuwse vaardigheden nodig. Naast kennis van taal en rekenen zijn bijvoorbeeld creativiteit, het kunnen omgaan met grote hoeveelheden informatie, mediawijsheid, flexibiliteit en het kunnen communiceren en samenwerken minstens zo belangrijk om succesvol te zijn.

0



1

De AANLEIDING 1.4

Ict is doorslaggevend Ict speelt hierbij een dominante rol. Er zijn maar weinig aspecten in de samenleving die niet op de een of andere manier verweven zijn met ict. Het gaat hierbij veel verder dan het simpelweg automatiseren van activiteiten. In toenemende mate grijpt ict in op de context waarin mensen leven en werken. Het is een extra instrument bij het tot stand komen van relaties, het doorbreekt natuurlijke barrières en is een motor onder vernieuwing. Het is belangrijk dat iedereen ict en nieuwe media op zijn waarde kan inschatten en in staat is de beschikbare toepassingen op een verantwoorde manier te gebruiken. Het gaat om het vergaren van voldoende kennis, vaardigheden en mentaliteit om bewust, kritisch en actief mee te doen in de wereld van vandaag en morgen. Niet alleen om zo alle mogelijkheden te benutten, ook om te leren omgaan met de exponentieel groeiende hoeveelheid beschikbare informatie die elke dag op ons afkomt.

0



1

De AANLEIDING 1.5

Doorbreken van barrières Kinderen hebben hierbij een voordeel. Al van kleins af aan komen ze met nieuwe toepassingen in aanraking. Het zit in speelgoed en komt via gaming en het internet rijkelijk op ze af. Ze kennen in die zin geen nieuwe media. Dit betekent echter niet dat ze altijd even mediawijs en verstandig met de beschikbare toepassingen omgaan. Het is aan scholen om kinderen wegwijs te maken en ze bij hun ontwikkeling te ondersteunen. Scholen lopen echter tegen barrières aan die het didactisch inzetten van ict bemoeilijken. Het is zaak deze barrières te doorbreken en het onderwijsaanbod, de organisatie en vormgeving van het onderwijs, de ontwikkelvraag van de leerling en de maatschappelijke behoefte meer op elkaar te laten aansluiten dan nu het geval is. We moeten op zoek naar nieuwe combinaties tussen ict, vakinhoud en didactiek.

1.6

Duurzame onderwijskwaliteit Om deze combinaties te vinden, moet elke school de flexibiliteit en het lerend vermogen vergroten om zo in te kunnen spelen op elke werkelijkheid, hoe die zich ook voordoet. Van scholen wordt verwacht dat ze tegemoet kunnen komen aan een grote verscheidenheid aan ontwikkelbehoeften. Dit lukt alleen als de school werkt vanuit een door het hele team gedragen onderwijsvisie en de benodigde ruimte en verantwoordelijk geeft aan de vakmensen die het onderwijs moeten realiseren. We moeten een rijke voedingsbodem voor onderwijs genereren waarin leergierigheid behouden blijft en intrinsieke nieuwsgierigheid en de motivatie zich een leven lang te willen blijven ontwikkelen wordt gestimuleerd. Samen zorgen we er zo voor dat scholen in elke situatie en op elk niveau maatwerk kan aanbieden van de allerhoogste kwaliteit.

1.7

Samen werken aan vernieuwing Dit alles vraagt om een gezamenlijke aanpak, om het leggen van de juiste verbindingen en om het versterken van elkaars inspanningen. We moeten alle beschikbare informatie en mogelijkheden omzetten in voor de school relevante kennis en dit vervolgens combineren met de aanwezige creativiteit, expertise en het vakmanschap van de leerkracht, leerling en zijn ouders. Zo creëren we de condities waarin elk kind zich optimaal kan ontwikkelen. Zeker als we gebruik weten te maken

0



1

De AANLEIDING van de mogelijkheden uit de omgeving. Door de gevonden nieuwe onderwijsvormen in de praktijk verder te verfijnen en te onderzoeken, dragen we met z’n allen bij aan het verbreden van de kennisstroom. Dit leidt uiteindelijk weer tot nieuwe manieren van ontwikkelen en organiseren van het onderwijs. We benaderen het onderwijs hierbij vanuit het geheel. Voor ons is onderwijs niet een simpele keten van oorzaak en gevolg. Het is een complex samenspel tussen leerlingen, vakmensen die er werken en de wijze waarop het leren georganiseerd is. Succesvolle, duurzame onderwijsverandering ontstaat vanuit een heldere visie op onderwijs in de 21e-eeuwse kennissamenleving, niet vanuit een rigide standaardisatie van - en controle op losse delen.

Professionele mensen in de school en haar omgeving

Kennis

Innovatie OPTIMALE ONTWIKKELING VAN HET KIND Nieuwe manieren van ontwikkelen en organiseren van het onderwijs

0


Onze ambitie en route I Naar brede talentontwikkeling I Naar een opbrengstgerichte organisatie I Naar een open leer- en ontwikkelcentrum I Naar professioneel handelen in leergemeenschappen I Naar ict als vanzelfsprekendheid

2

In tien jaar naar de top Met het manifest In tien naar de top heeft de PO-raad ingespeeld op deze context en heeft ze in overleg met schoolbesturen de ambitie voor de komende jaren geschetst. Voor het komend decennium stelt de sector zich als doel om de onderwijsresultaten aantoonbaar op een hoger niveau te brengen, slecht presterende scholen tot het verleden te laten behoren en een cultuur te creëren waarin iedere betrokkene elke dag het beste uit zichzelf wil halen.

2.1

Onze ambitie en route Wij sluiten met deze agenda aan bij deze ontwikkeling en versterken die. Het is onze gezamenlijke ambitie om er voor te zorgen dat iedereen die het primair onderwijs in 2020 verlaat meer dan ooit klaar is voor een succesvol leven en werken in de 21e-eeuwse samenleving. De leerling: J is enthousiast en gemotiveerd en wil het beste uit zichzelf halen, J is communicatief vaardig met taal en getallen, J staat open voor nieuwe ideeën en denkwijzen, J is sociaal en maatschappelijk betrokken, J wil van betekenis zijn voor de ander, J kan media en ict toepassen. Om dit te realiseren is er een verschuiving van aandacht in het leren nodig: J naar brede talentontwikkeling, J naar een opbrengstgerichte organisatie, J naar open leer- en ontwikkelcentra voor 0-14 jarigen en hun ouders, J naar professioneel handelen in leergemeenschappen, J naar het gebruik van ict als vanzelfsprekendheid.

2.2

Naar brede talentontwikkeling Ieder kind heeft eigen talenten en verdient de kans deze te ontdekken en te ontwikkelen los van etniciteit, milieu, school of buurt. Ook leerlingen die zich in een minder stimulerende ontwikkelomgeving bevinden, verdienen een gelijke kans om te werken aan hun succes. Het primair onderwijs is het fundament onder de kennissamenleving en biedt elk kind toponderwijs. Hiervoor moeten onze activiteiten kwalitatief hoogwaardig en toegankelijk zijn. Dit stimuleert kinderen in hun ontwikkeling, helpt ze hun eigen persoonlijkheid te vormen en zorgt er voor dat ze in een doorgaande ontwikkelen leerlijn kunnen doorstromen naar het voortgezet onderwijs. Door de individuele ontwikkeling centraal te zetten, krijgt

0



2

In tien jaar naar de top de leerkracht de ruimte om gedifferentieerd te werken, zin te geven en in te spelen op de karakteristieken van de leerling. Elke behoefte verdient een arrangement dat gericht is op de eigen ontwikkeling.

>

>

In het komend decennium zorgen we dat er voldoende ruimte aanwezig is om onderwijs plaats te laten vinden in dynamische, open en vernieuwende omgevingen. Hierbij gebruiken we alle fysieke en virtuele mogelijkheden in de school en in haar omgeving. Het gaat om het ontwikkelen gebaseerd op zelf verantwoordelijkheid nemen, op elkaar vertrouwen, verbinden en stimuleren. In het komend decennium zorgen we dat leerlingen zelf ook verantwoordelijkheid gaan nemen over hun eigen ontwikkeling. We zorgen dat kinderen een uitdagend programma aangeboden krijgen dat is toegesneden op hun eigen behoeften. Het gaat om gecombineerd werken op basis van meervoudige intelligentie.

10



2

In tien jaar naar de top >

>

>

2.3

In het komend decennium zorgen we dat leerkrachten kinderen in positie brengen om zelf te werken aan hun eigen ontwikkeling. Leerkrachten dragen zorg voor zingeving en verdieping en laten de leerling zelfbewust eigen keuzes maken. We realiseren hiervoor een digitaal leerling opbrengst systeem met mogelijkheden voor (groeps)analyse en zelfreflectie voor de leerkracht en de organisatie. In het komend decennium zorgen we dat de weten regelgeving en het door de betrokken instanties gevoerde beleid de juiste randvoorwaarden bevatten en de benodigde ruimte geven om elk kind te laten groeien. Centraal staat de ontwikkelvraag van het kind, ruimte om te handelen en betrokken toezicht op schoolorganisaties. In het komend decennium zorgen we dat iedereen voort kan bouwen op het resultaat van de ontwikkeling van het kind in het primair onderwijs. De soepel doorlopen leer- en ontwikkellijn en ononderbroken informatievoorziening rondom het kind staat hierbij centraal.

Naar een opbrengstgerichte organisatie Een belangrijke voorwaarde voor het succes onder deze talentontwikkeling is een organisatie die in samenhang is opgezet en kan rekenen op ieders inzet. We zorgen gezamenlijk voor een consistente, verbonden lijn in de ontwikkeling van het kind in brede zin. Op school, in het jongerencentrum, bij sportverenigingen en bij instellingen voor kunst en cultuur. De school is het knooppunt in een netwerk van voorzieningen voor kinderen, jongeren en gezinnen in de buurt. Scholen nemen zelf de verantwoordelijkheid voor de duurzame kwaliteitsverbetering en werken op alle niveaus van de organisatie systematisch aan de verhoging van de onderwijskwaliteit. Scholen transformeren tot krachtige, zelfbewuste en opbrengstgerichte instellingen die erop gericht zijn alle talent bij hun kinderen te ontplooien, en die aantrekkelijk zijn voor professionals om in te werken. Deze wijze van werken bestaat uit het voortdurend reflecteren op het eigen onderwijs gerelateerd aan de ontwikkeling van leerlingen. De school moet gebruik maken van alle beschikbare (wetenschappelijke) onderzoeksresultaten en schept de ruimte om te leren van elkaar. Niet alleen om zo het eigen presteren te optimaliseren. Goed inzicht in het eigen handelen helpt scholen ook om op een transparante wijze verantwoording af te leggen aan de overheid, de samenleving, aan ouders en aan elkaar.

11



2


> >

2.4

In het komend decennium zorgen we dat leerkrachten actief aan de slag gaan met de inrichting van de uitdagende leer- en ontwikkelomgeving en scheppen schoolleiders de juiste condities door onderwijskundig leiderschap te tonen. Het gaat om de leerkracht als eigenaar en ontwerper van het onderwijs ondersteund door een schoolleider die zich richt op de lange termijn en die de ruimte en het vertrouwen schept voor iedereen om bij te dragen. In het komend decennium zorgen we dat het toetsingskader van schoolbesturen een regulier en vertrouwd instrument is. Dit kader helpt schoolbesturen bij het professioneel besturen van de school, zodat schoolleiders en leerkrachten nog beter hun werk kunnen doen. We versterken het onderwijs integraal op basis van data en analyses. In het komend decennium zorgen we dat schoolbesturen op een transparante en toegankelijke manier verantwoording afleggen over de besteding van het geld en de geleverde prestaties gerelateerd aan een meerjarige visie en strategische koers.

Naar een open leer- en ontwikkelcentrum Voor kinderen is de school een dagelijkse leefomgeving waarbinnen naast cognitieve ontwikkeling, ook nieuwsgierigheid, sociale verantwoordelijkheid, zelfverzekerdheid en maatschappelijke betrokkenheid gestimuleerd worden. De school werkt samen met alle organisaties die zich met jeugdwelzijn, sport, kunst en jeugd(gezondheids)zorg bezighouden. Op deze manier ontstaat er een geïntegreerd jeugdbeleid met de school als een belangrijke peiler. Scholen ontwikkelen zich tot open centra voor de lokale gemeenschap. Ze zijn maatschappelijk verankerd, geworteld in de wijk of het dorp en bieden alles wat kinderen nodig hebben: onderwijs, sport, cultuur- en zo nodig extra zorg. Daarnaast speelt de school in op de ontwikkelingen in de lokale gemeenschap en positioneert ze zich als een multifunctioneel wijkcentrum met openingstijden van vroeg in de ochtend tot laat in de avond. Gemeenten hebben hierbij een katalyserende rol. Niet alleen door de energie van alle betrokken organisaties te bundelen en aan te wenden ten gunste van de maatschappelijke rol van de school. Ook om duidelijkheid te creëren in de bestuurlijke verhoudingen en de wijze van regie. Iedere betrokkene is zich bewust van de eigen rol en waarde die het toevoegt in het geheel.

12



2


>

2.5

In het komend decennium zorgen we dat scholen zich organiseren om te functioneren als spil in het netwerk in de lokale gemeenschap. Alle betrokkenen rondom de ontwikkeling van het kind stemmen hun activiteiten met de school af. De school streeft er naar een waarde(n)volle relatie met hen te ontwikkelen. Het gaat om geïntegreerd jeugdbeleid met een optimale ontwikkeling van het kind en om gedeelde multifunctionaliteit voor alle betrokkenen. In het komend decennium zorgen we dat de omgeving partner en bondgenoot van het primair onderwijs is. Iedere betrokkene heeft inzicht in de voortgang van het kind en kan moeiteloos voortbouwen op het al behaalde ontwikkelresultaat. Het gaat om een breed stelsel van samenhangende activiteiten, data en informatie rondom het kind en zijn omgeving.

Naar professioneel handelen in leergemeenschappen Goed onderwijs staat of valt met de kwaliteit en motivatie van leerkrachten. Alleen een leerkracht die begrijpt wat de kennissamenleving vraagt kan een kind optimaal ondersteunen bij zijn ontwikkeling. Door het bundelen van de aanwezige expertise in multidisciplinaire teams wordt snel en adequaat ingespeeld op de grote variëteit aan ontwikkelen leerbehoeften. Diversiteit in het personeelsbeleid is hierbij een belangrijke randvoorwaarde. Leerkrachten zijn verenigd in professionele leergemeenschappen en zijn in staat leerinhoud, didactiek en zorg flexibel en op maat met elkaar te verbinden. Dit teamleren vraagt om een lerende houding van de beroepsgroep zelf, ondersteuning en stimulans van de schoolleiding en om kwalitatief goede onderwijsopleidingen met hoge startbekwaamheden. Op scholen heerst een cultuur waarin alleen het beste goed genoeg is en waarin iedereen elke dag beter wil worden. Om deze beroepsidentiteit verder te versterken is een leerkrachtenregister ingericht. De vorm ervan sluit aan bij de behoeften van de beroepsgroep. Het onderwijs ontwerpt en draagt daarom haar register zelf. Het register fungeert als spiegel voor de kwaliteit en lerende houding van de beroepsgroep en individuele leerkrachten. Het register is een graadmeter van de mate van deskundigheid, enthousiasme en groei in plaats van een klinische weergave van cijfers en diploma’s.

13



2

In tien jaar naar de top > > >

In het komend decennium zorgen we dat de school zich in de warme belangstelling van aanstormend talent mag verheugen. Hoog opgeleide jongeren zien een toekomst als leerkracht, met een passende status en allure voor het beroep en de beroepsgroep. In het komend decennium zorgen we dat scholen de beschikking hebben over ervaren en multidisciplinaire leerkrachtenteams. Proactief reageren en acteren zijn gecombineerd met ondernemerschap en het als vanzelfsprekend ontvangen van verbinding kernwaarden. In het komend decennium zorgen we dat een leven lang ontwikkelen vanzelfsprekend is. Centraal staat het vertrouwen in het professioneel handelen en het doorontwikkelen van medewerkers en schoolorganisaties.

14



2

In tien jaar naar de top 2.6

Naar ict als vanzelfsprekendheid De pijlers onder dit primair onderwijs zijn sfeer, didactiek en leiderschap. Ict is hierin een cruciale bouwsteen, zowel uit onderwijskundig – als bedrijfsmatig oogpunt. Ict maakt het onderwijs boeiend, inspirerend en aantrekkelijk voor elke leerling in elke situatie. Daarnaast is ict noodzakelijk om de organisatie van het onderwijs zodanig vorm te geven dat ze recht doet aan individuele talentontwikkeling en effectief en efficiënt omgaat met de beschikbare middelen. Om de volle potentie van ict te benutten is het belangrijk dat scholen een inrichting kiezen die aansluit op het eigen profiel, de onderwijsvisie en aanwezige karakteristieken in en om de school. Hoewel elke aanpak per definitie uniek is, is de afgelopen jaren gebleken dat zinvolle en duurzame inzet van ict voor onderwijsdoeleinden alleen mogelijk is als de bouwstenen visie, deskundigheid, ict-infrastructuur en digitaal leermateriaal evenwichtig worden ingezet. Hoewel leerkrachten een cruciale rol spelen, is het voor hen individueel niet mogelijk om deze samenhang te realiseren. Daarvoor is ook leiderschap nodig. Het is aan de schoolleider om te initiëren, stimuleren en inspireren zodat de ruimte en condities voor ondersteuning en samenwerking in de school worden gecreëerd.

Digitaal Leesmateriaal ictinfrastructuur deskundigheid visie

EN SAM

WER KIN G&

>

LEIDERSCHAP

In het komend decennium zorgen we dat scholen een door het team gedragen visie hebben over de wijze waarop ze ict gaan benutten. Deze visie geeft richting aan de professionalisering van leerkrachten, is leidend bij keuzes voor investeringen en bevat inhoudelijk breed gedragen afspraken over de didactische inzet van ict bij de ontwikkeling van het kind.

15



2

In tien jaar naar de top > >

>

In het komend decennium zorgen we dat leerkrachten over het benodigde zelfvertrouwen beschikken om ict in te zetten in het leerproces. Leerkrachten zijn voldoende opgeleid, benutten ict op een effectieve en efficiënte wijze en maken gebruik van de kennis en kunde van leerlingen over (multimediale) toepassingen. In het komend decennium zorgen we dat er voldoende bruikbaar en toegankelijk digitaal leermateriaal is om de eigen ontwikkeling met ict mogelijk te maken. Scholen weten effectief gebruik te maken van het beschikbare materiaal. We zorgen voor samenhangende en interactieve collecties digitaal leermateriaal die aansluiten bij de behoeften van leerkrachten en leerlingen. In het komend decennium zorgen we dat de infrastructuur geïntegreerd en toereikend is om de ontwikkeling van de leerling in een ononderbroken leerlijn te faciliteren. We zorgen voor een geïntegreerde ict-infrastructuur die 24/7 toegang tot een gepersonaliseerde leer- en ontwikkelomgeving en tot alle relevante informatie bij de ontwikkeling van het kind.

16


3

De mogelijkheden zijn overal Om de geschetste ambitie te realiseren, gaan we de komende jaren hard aan de slag. Gevoed met kennis en innovatie werken we aan de optimalisatie van het onderwijs. Ict is hierbij voor ons één van de logische instrumenten. Zonder beperkingen van plaats en tijd kunnen we op zoek naar nieuwe combinaties tussen leerkracht, vakinhoud en didactiek. Die nieuwe combinaties zijn overal te vinden. In het groot en in het klein, in de toekomst en meer in het nu en in activiteiten die we gezamenlijk uitvoeren en in activiteiten in een individuele school. We sluiten deze agenda af met enkele voorbeelden van activiteiten van leden uit onze Denver Groep. Wij hopen dat ze u zullen inspireren en motiveren om zelf ook aan de slag te gaan. Samen maken we zo het verschil!

>

Goede dingen deel je met elkaar Door: Luc de Vries, Stichting AGORA Wie ict zegt, zegt data en die zijn in alle vormen en maten beschikbaar. Bij AGORA gebruiken we die data het liefst om met minimale inzet de maximale opbrengst te bereiken. Concreet houdt dit wel wat in! Een paar voorbeelden: 1. Samen met Beekveld & Terpstra hebben we de PDSA-circel (kwaliteitsmanagement) omgezet in een ondersteunend instrument, dat focust op duidelijke en haalbare opbrengsten en tegelijk zichtbaar maakt waarom je dat doet. 2. Bij de leerling opbrengsten werken we net zoals zo velen met Parnassys. Dit instrument is een blokkendoos, waarin we onze eigen marktplaats hebben gebouwd. Het levert slechts die informatie die wij willen hebben om de school en de leerkracht en het bestuur het vertrouwen te geven dat zij nodig hebben om hun werk goed te kunnen doen. Analyses zijn van het niveau van het kind tot het niveau van het bestuur te maken. Scholen kunnen op deze basis verder bouwen. 3. De bedrijfsvoering doen we met Exact Globe en Raet, weer in gezelschap van velen. Deze administratieve toepassingen bieden een ruim voldoende scala aan mogelijkheden om missie en visie van regie- en verantwoordingsinformatie te voorzien. Realtime, anyplace, anywhere and on any device. De wet Goed bestuur verplicht ons nu tot bezinning en heroverweging van nut en noodzaak van de informatiestroom. Een goede zaak.

17


3

De mogelijkheden zijn overal 4. En natuurlijk wordt ict benut voor communicatie. Wij hebben gekozen voor SharePoint en dus voor samenwerking met Microsoft. Dit resulteert in zicht op en deelname aan partijen die het beste uit deze omgeving weten te halen. We hoeven immers het wiel niet uit te vinden. Vanuit de filosofie dat je de goede dingen met elkaar deelt, geeft deze samenwerking ons de kans om AGORA kracht te laten zien (trots), maar ook om te leren van anderen. Onze ambitie is om de verschillende systemen bijeen te brengen in een meta management systeem, dat uitrolt naar een realtime balance score card. We zijn op zoek naar een partner voor deze opbrengst. En natuurlijk passen wij ict toe binnen onze scholen. Elk op een eigen wijze die past bij de fase van ontwikkeling van die school. Vele opbrengsten zijn hier te noemen? Ik beperk me tot het voorbeeld van storyline-telling oftewel Verhalend leren. Deze manier van werken wordt in vele scholen van AGORA toegepast. Het

18


3

De mogelijkheden zijn overal professionele lerende netwerk van ict’ers was benieuwd of kinderen, die met een flip-camera een journaal maken, meer leren dan kinderen die dit op de meer traditionele manier doen. In samenwerking met Kennisnet en de Universiteit van Amsterdam is dit onderzocht. Een feit bleek, dat de kinderen met de flip-camera meer leerden in kortere tijd dan de kinderen uit de referentiegroep(en). Wij zijn nu benieuwd naar meer onderzoek, waarin het ‘waarom’ van dit resultaat wordt geanalyseerd! Start van een nieuw project(je)?

<

>

Een integraal, digitaal systeem Door: Marjolein Ploegman, De School De School in Zandvoort is 50 weken per jaar open, van maandag tot en met vrijdag van 8.00 tot 18.00 uur. Hierbinnen volgen kinderen op flexibele tijden minstens het wettelijke minimum aantal uren onderwijs, maar méér kan. Ieder kind krijgt een eigen leeromgeving waarbinnen gevarieerd kan worden op basis van de behoeften en talenten van het kind. Deze opzet is mogelijk door overblijf, naschoolse opvang en de onderwijsdag samen te voegen. Essentieel voor het pedagogische en logistieke proces van de school is dat er een digitaal systeem komt, waarin alle afspraken over leerinhouden, onderwijstijd, agenda, vorderingen en andere zaken worden bijgehouden. Voor zover bekend zijn losse componenten van dit soort systemen op de markt of in ‘the cloud’, maar bestaat er geen integraal of gekoppeld systeem. Het ‘lastige’ aan een systeem voor onderwijs op maat is de differentiatie in tijd en inhoud. Veel systemen gaan uit van eenzelfde verzameling leerstof die op maat wordt verdeeld voor het individu. Zo zitten er leerstofonderdelen in die de leerlingen naar eigen inzicht kunnen plannen. De bedoeling van De School is dat een deel van de leerinhoud voor de ene leerling echt anders kan zijn dan voor de andere leerling. Dat maakt de ‘vulling’ van een systeem anders en vereist veel flexibiliteit. Zo ook met de tijd. De benodigde hoeveelheid tijd en de besteding waaraan moet kunnen verschillen per kind. Onder de vlag van het Surfnet/Kennisnet innovatieprogramma is een project ingericht om het programma van eisen op te stellen voor een dergelijk integraal systeem. Met deze inzichten gaan we het systeem vervolgens realiseren.

<

19


3

De mogelijkheden zijn overal >

Samen werken in de cloud Door: Jan Kraaijenbrink, Mytylschool De Brug Mytylschool de Brug in Rotterdam is een openbare school voor lichamelijk en meervoudig gehandicapte leerlingen van vier tot twintig jaar en beschikt over een afdeling voor speciaal onderwijs en een afdeling voor voortgezet speciaal onderwijs. De Brug ziet ict nadrukkelijk als middel om leerlingen te helpen een handicap voor een deel te overwinnen en daardoor actiever deel te kunnen nemen aan de maatschappij. Hierbij wordt nadrukkelijk naar de mogelijkheden van cloud computing gekeken. Zo wordt bijvoorbeeld gebruik gemaakt van de mogelijkheden die de educatieve versie van Google Apps in de cloud aanbiedt. Medewerkers werken nu met Gmail en Google Calendar, is er met behulp van Google Sites een nieuw intranet ontwikkeld, wordt er actief gebruik gemaakt van Google docs en wordt op basis van de Google App engine een eigen elo ontwikkeld. Als grootste voordelen van het werken in de cloud ziet men het tijden plaatsonafhankelijk kunnen werken en het verbeteren van de onderlinge communicatie en samenwerking. Leerkrachten kunnen thuis hun werk voorbereiden en de ambulant begeleiders hebben continu toegang tot relevante informatie. Op termijn zorgt dit ervoor dat de scholen in Stichting BOOr onderling kennis en informatie kunnen uitwisselen en geeft het de mogelijkheid om informatie met ouders te delen. Daarbij heeft iedere klas een eigen weblog. De leerkracht schrijft niet langer een verslag van de dag in het schrift van elke leerling, maar post dit in één keer op een weblog. Hier kunnen foto’s en filmpjes aan worden toegevoegd, waardoor leerlingen de mogelijkheid hebben zélf te laten zien wat ze gedaan hebben op school. Daarnaast is het een stuk makkelijker om naast de ouders ook anderen, zoals opa’s en oma’s, dingen te laten zien en te laten reageren.

<

>

Vergroten van de woordenschat met ict Door: Koos Eichhorn, AB-ZHW De scholen van Lucas Onderwijs hebben iets met ict, niet in de laatste plaats door de al jarenlange nadruk die vanuit het bestuur gelegd wordt op het belang van ict in het onderwijs. Een aantal scholen maakt met enige regelmaat gebruik van het

20


3

De mogelijkheden zijn overal door AB-ZHW ontwikkelde ”mobile learning kit” project. In dit project kunnen leerlingen in de omgeving van de school (maar ook veel verder weg) via smartphones uitgerust met gps allerlei opdrachten uitvoeren. Bij de opdrachten kan gebruik gemaakt worden van foto’s, video, spraak en multiple-choice vragen. Zowel om de opdracht te lezen, zien of beluisteren als om de antwoorden op te slaan. Terug op school kunnen de ervaringen en antwoorden worden gedeeld met de klasgenoten. Maar het kan ook veel eenvoudiger. Op basisschool de Trampoline in Leidschendam is door juf Irma, de leerkracht van groep 3, een prachtige toepassing ontwikkeld voor het vergroten van de woordenschat bij de leerlingen. Alle leerlingen krijgen een tas mee naar huis. In de tas zit een letterkaart met de letters die de kinderen al kennen, een digitale camera en een handleiding in pictogrammen. Met de al bekende letters maken de leerlingen nieuwe woorden. Met de “S” maakte een leerling het woord stoep. Daarna maakt het kind een foto van het gemaakte woord.

21


3

De mogelijkheden zijn overal “Van deze foto’s hebben we een digitaal woordenboek gemaakt in Power Point” vertelt Irma. “Elk kind sprak bij zijn eigen foto het woord in (s-t-oe-p, stoep). We hadden maar drie camera’s, om de beurt kregen leerlingen deze mee. We hebben een woordenlijst toegevoegd aan het tasje zodat er geen dubbele woorden in het boek kwamen. Met twee groepen 3 hebben we ruim 100 woorden op cd-rom gezet.” “Leerlingen zijn heel enthousiast” vervolgt Irma. “Ze zijn trots op hun bijdrage. Door de variatie in woorden leren kinderen ook weer woorden van elkaar. Ook kunnen ze met het woordenboekje op de computer woordjes oefenen; de leerlingen van groep 3 laten hun werk ook zien aan de kinderen van groep 2.” Door de kinderen op deze wijze “huiswerk” te geven worden de ouders ook betrokken bij het leren van de kinderen. De meeste ouders reageren heel erg enthousiast, het neemt school echt even mee naar huis. Door ict op deze wijze met taalontwikkeling te verbinden ben je op een bijzondere en andere manier met aanvankelijk lezen en woordenschatontwikkeling bezig.

<

>

Met z’n allen zijn we sterk Door: Johan Meijerhof, Natonco Natonco is een Leermiddelen Coöperatie voor het primair onderwijs. Doelstelling is om met de coöperatieve inkoop van leermiddelen de noodzakelijke basis te leggen voor ketenintegratie. Ketenintegratie is belangrijk omdat daarmee de flexibel in te zetten leermiddelen beschikbaar komen, zodat scholen leren met ict en media daadwerkelijk kunnen gaan toepassen. Natonco heeft een netwerk van hogescholen als partner. Ze wil een doelgerichte samenwerking tussen de hogeschool en PO-besturen in hun werkveld tot stand brengen, zodat op het vlak van Leren met ict een synergetische curriculum ontwikkeling tot stand komt. Hierbij gaat het niet alleen om de Kennisbasis ict, maar ook om het werken met open leerlijnen (methode onafhankelijke arrangeren van lessen) en digitale schoolorganisatie (werken met leerplatforms) binnen het curriculum van de hogeschool en op stage- en opleidingsscholen. De coöperatieve inkoop van leermiddelen leidt tot inkoopvoordeel voor PO-besturen. Deze kostenbesparing kan een goede bijdrage leveren aan het bekostigen van projecten, activiteiten en leerplatformen die voor een doelmatige implementatie van Leren met ict nodig zijn.

<

22


3


It takes a village to raise a child Door: Alexandre Peltekian, Villa Primair Vroeger kreeg je als kind in groep 6 klassikaal uitleg over alles wat je moest leren. Gewoon via de instructie van de leerkracht. Voor vragen ging je naar de juf, of de juf kwam naar jou. In Villa Primair wordt dit nu anders. Wij zijn bezig met het realiseren van een community van ouders, leerkrachten en leerlingen en anderen die bij Villa Primair betrokken zijn. In deze community: J kan een leerling een vraag posten naar de beste uitleg over hoe je bijvoorbeeld breuken doet. J kan iedereen (ouders op het werk of thuis, medeleerlingen (van welke groep dan ook), leerkrachten) een uitleg posten. Dit kan in elk formaat, van tekst tot filmpje, alles mag.

23


3

De mogelijkheden zijn overal J kan ieder kind de uitleg eruit halen die het beste bij hem of haar past (het filmpje van een ouder, een Twitter van een medeleerling of de standaarduitleg van de uitgeverij). J komt er een automatische ranking van de beste uitleg, vergelijkbaar met de ranking op websites van vakantiebestemmingen. J komt het hele curriculum terug. J komt een beloningssysteem: wie veel vraagt krijgt een incentive, wie veel gevraagde uitleg post ook, wie helpt bij het moderatoren ook. Hou mooi zou het zijn als een kind na afloop van school snel naar huis gaat om.... verder te gaan met leren achter de pc? Hoe mooi zou het zijn als ouders zich op deze manier verbinden aan het onderwijs van hun kinderen? Stelt u zich al die papa’s voor die om 23.00 uur ’s avonds nog uitleg verzinnen om te posten.

<

>

Actief aan de slag met ict Door: Hennie Loeffen, De Onderwijsspecialisten VSO-ZML/MGleerlingen ondervinden vaak hinder in bewegingsmogelijkheden, zowel motorisch als sociaal. Het Prisma is een van onze scholen die de leerlingen in beweging brengt en verzorgt onderwijs waarin ict onderdeel is van hun wereld. In de gymzaal is een interactieve omgeving gecreëerd die alle leerlingen middels beeld en geluid uitdaagt om in fysieke beweging te komen. In een later stadium wordt dit uitgebreid met sensoren en reuk. Alle leerlingen doen mee: van hoog tot laag intelligentieniveau, van motorisch/fysiek zeer beperkt tot volledig mobiel. Een videoverslag is te vinden op Leraar24: www.leraar24.nl/video/2354/cluster-3interactieve-gymzaal De Praktijkgroep Multimedia op het Prisma werkt aan diverse ict-activiteiten en projecten. De leerlingen werken samen door gebruik te maken van Google Docs, Google Talk, en Google apps. Er worden videoreportages gemaakt en gedistribueerd met YouTube. Daarnaast brengen we met Yurls digitale leermiddelen op maat in de klas. Inmiddels zijn er Yurls voor schoolvakken met voor ieder hoofdstuk een aparte rubriek. Daar vindt de leerkracht bijpassende materialen zoals filmpjes bij de Schooltv Beeldbank, educatieve websites met bijvoorbeeld online rekenen taalspellen, webwandelingen en een verzameling digibordgereedschapjes. Kijk maar eens op http://www.ictwerkplaats.yurls.net/.

24


3

De mogelijkheden zijn overal Wij werken hard om ervoor te zorgen dat onze mensen voldoende ict-bekwaam zijn. Zo participeren een aantal van onze medewerkers in het Kennisnet Ambassadeursprogramma. Gezamenlijk met collega’s ict’ers doen ze zo de benodigde kennis op om onderwijs en ict te integreren. Kennis die ze vervolgens weer met hun collega’s in de school delen. Deze kennis is breed: van digitale schoolborden (wat is de meerwaarde, waar vind ik geschikte lesstof, en hoe betrek en enthousiasmeer ik mijn collega’s), via informatievaardigheden (hoe zoek ik op internet en hoe beoordeel ik gevonden bronnen) naar veilig internetten. Daarnaast hebben drie ict’ers hebben in 2010 de Nationale Opleiding Media Coach aan de Academie Media en Maatschappij gevolgd. Het doel is leerlingen en leerkrachten bewust te maken van media. Met reden: de invloed en de rol van media in het leven van de jeugd en dus van onze leerlingen is de laatste jaren enorm toegenomen. Voor leerlingen uit het speciaal onderwijs is extra aandacht en zorg op dit thema een must. De rol van de leerkracht is groot. Als rolmodel zal deze zich bewust moeten zijn van de do’s en dont’s.

<

25


3


Kantelen van het onderwijs Door: Marton de Pinth, APS In Nieuwegein was ooit een zwakpresterende school, geheel ict-loos en lesgevend in de ‘bus-opstelling’. Deze school is met lef en vertrouwen op pad gegaan en nu een paar jaar later worden de lessen steeds digitaler en zijn de kinderen steeds meer eigenaar van het leren. Zo is er bijvoorbeeld een kinderredactie die een blog van de schoolgebeurtenissen en de lessen bijhoudt en werken kinderen dagelijks op het digibord: http://dekleineklimop.blogspot.com/. Ook op de Daltonschool in Rijnsweerd zijn ze begonnen met “Het eigen leren”. Elke vrijdag kantelt de school en mogen kinderen zelf onderzoekend en explorerend leren. Ze maken hierbij gebruik van de computer om bronnen te raadplegen. Bijvoorbeeld door met videoconferencing ouders of experts bij het leren te betrekken. In het

26


3

De mogelijkheden zijn overal eigen digitale portfolio houden ze vervolgens hun werk bij en werken ze samen met leerkrachten en medeleerlingen. Na drie jaar is dit in Rijnsweerd inmiddels de gewoonste zaak van de wereld. Op basisschool De Oversteek in Dreumel wilden de directeur, de ict-coördinator, leerkrachten en leerlingen heel graag meer met ict werken. Om dat te realiseren zijn ze op stap gegaan. Ze hebben hun toekomstvisie verbonden met elke leerkracht afzonderlijk en als lid van een bouw. Daar waar het lesgeven het toeliet, zijn de leerkrachten zelf aan de slag gegaan met ict-rijkere lessen. Soms in de instructie, soms in de verwerking, soms geheel soms gedeeltelijk. Om het geheel te borgen heeft elke bouw een speerpunt gekozen. De kleuters zijn bijvoorbeeld vrij om wanneer dan ook in de computerhoek te spelen en leren, er zijn digitale camera’s voor hen en het digitale prentenboek heeft volop zijn intrede gedaan. In de middenbouw is gekozen voor taalverwerking met behulp van powerpoint en in de bovenbouw is wereldoriëntatie verrijkt met ict-gebruik. Filmpjes van Leraar24 worden gebruikt, en begrijpend kijken is opgezet. En de kinderen genieten elke dag! Vanuit SPOM, SKIPOV en de Haalscholen gaan drie scholen tenslotte aan de slag om ontdekkend leren vorm te geven. De basis hiervoor zijn de 21e-eeuwse vaardigheden. Allereerst stellen kinderen leeragenda’s op, de leerkracht volgt. De ict-materialen om deze agenda’s te realiseren zijn reeds aanwezig of worden aangeschaft: minimaal één pc per vier leerlingen en ruime toegang tot digitale camera’s en andere meer ondersteunende devices. Door samenwerkend leren wordt gebruik gemaakt van elkaars kwaliteiten. Een ware inspiratiebron voor vele partijen.

<

>

Ict-partner van scholen Door: Frans Schouwenburg, Kennisnet Als ict-partner van scholen zorgt Kennisnet voor het inzicht wat werkt met ict en wat niet, neemt belemmeringen weg en helpt scholen om de aanwezige kansen te grijpen. Een goed voorbeeld is Acadin, een omgeving waarbinnen we op verschillende manieren ruimte bieden om de talenten van leerlingen met cognitief talent verder te ontwikkelen. Acadin biedt leerkrachten leermateriaal, innovatieve werkvormen, een sociale omgeving en toegang tot expertise binnen universiteiten. Of kijk naar

27


3

De mogelijkheden zijn overal Leraar24. Met dit multimediale platform ondersteunen we leerkrachten bij de eigen professionalisering. Met praktische video’s en inhoudelijke dossiers bieden we informatie over aspecten waar leerkrachten in de praktijk mee geconfronteerd worden. Als expertisecentrum ondersteunen we scholen bij het slim inzetten van ict. Door eigen onderzoek en dat van anderen weet Kennisnet wat werkt met ict en wat niet. De jaarlijkse Vier in Balans monitor en het experimenterend onderzoek, waarin scholen zelf de te onderzoeken trajecten inbrengen, hebben hierbinnen een speciale positie. Tenslotte verkennen we samen met scholen en marktpartijen de rol van nieuwe technologie in de onderwijsvraag van morgen. Deze innovatie is nodig om de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van het onderwijs ook in de toekomst te kunnen garanderen. Het gaat ons hierbij niet om de introductie van een nieuwe technologie of de vernieuwing op zich. Voor ons staat de bijdrage die de vernieuwing levert aan het onderwijs voorop.

<

28


In tien jaar naar de top in het primair onderwijs

Recommend Documents