Ziekte overkomt je,
P o s t e rca mpa gn e 2 0 0 6 Ar bo p lu s co n venant PKGV-i ndu str i e
Voorwoord Verzuim wordt in onze sector sterk benaderd als een kosten- en cijferkwestie: verzuimende werknemers kosten de ondernemingen geld. Wij wensen echter ook de aandacht te vestigen op een andere kant van het verzuim. Werknemers verzuimen over het algemeen namelijk niet voor hun plezier. Nagaan wat de achterliggende problematiek is en proberen daar wat aan te doen zou ook een invalshoek voor verzuimbeleid moeten zijn. Zo kan werken veilig, gezond en prettig zijn. En blijven. Een gezond verzuimbeleid is een middel om verzuim terug te dringen en de arbeids omstandigheden te verbeteren. Niet alleen de kosten van verzuim maar ook de achterliggende oorzaken moeten boven water komen en worden aangepakt. Daarbij spelen zowel het gedrag en de keuzes van individuele werknemers, als het gedrag en de keuzes van de werkgever een rol. De meest effectieve manier om het verzuimgedrag bij medewerkers te sturen heet ‘plezier in je werk’. Tegelijkertijd is dit ook de manier om de doelstelling te realiseren die voor iedere onderneming zou moeten gelden: een lager verzuim. Het begint met “plezier in je werk” en het sleutelwoord daarbij is ‘communicatie’. Deze postercampagne is geen doel maar een middel om dit te realiseren. Laat het een aanzet zijn om in uw onderneming de discussie op te starten. Het vertegenwoordigende overleg, de ondernemingsraad en/of de personeelsvertegenwoordiging vervult hierbij een sleutelrol. Bij twijfel of vragen kunt u altijd contact opnemen met Het Verbond Papier & Karton of met uw vakbond. Namens de gezamenlijke vakbonden betrokken bij de Arboconvenanten, Wiel Brand FNV Bondgenoten Hoofddorp 2 januari 2006
Verzuimbeheersings molecuul
©
Een stevige basis voor een succesvolle postercampagne
Om het verzuim succesvol te kunnen beïnvloeden, is het nodig dat meerdere randvoorwaarden op orde zijn. Het gaat hier om randvoorwaarden die invloed hebben op de verzuimcultuur. Deze zijn samengevat in het verzuimbeheersingsmolecuul van Falke & Verbaan. Communicatie is de verbindende factor.
Managementinformatie Leidinggevenden moeten de beschikking hebben over actuele gegevens om te kunnen bepalen op welke wijze zij het verzuim het beste kunnen beïnvloeden. Voor het hoger management is het belangrijk om de actuele verzuimontwikkeling te kennen om te zien of de vastgestelde verzuimtargets worden gehaald en om eventueel bij te kunnen sturen.
Taken & verantwoordelijkheden en verzuimprocedure Om helderheid te scheppen over wie wat doet bij de verzuimbegeleiding is het belangrijk dat er een heldere procedure is. In de verzuimprocedure worden de taken en verantwoordelijkheden en de te volgen stappen vastgelegd. Op die manier weten alle actoren, van de medewerker tot de hoogste baas, wat van hem of haar verwacht wordt en wat hij/zij van de ander mag verwachten.
Functioneren Arbodienst en bedrijfsarts Sommige bedrijven besteden veel taken op het gebied van verzuimbegeleiding uit aan de Arbodienst. Andere bedrijven voeren zelf de regie over de ingezette interventies. Belangrijk is dat een bedrijf heldere afspraken maakt met de bedrijfsarts, de Arbodienst en/of andere zorgverleners, wat zij wil uitbesteden en wat zij zelf wil doen en aan welke kwaliteitseisen de Arbodienstverlening moet voldoen.
Omgang met andere relevante externe actoren Niet alleen met de Arbodienst en bedrijfsarts dienen heldere afspraken gemaakt te worden over taken en verantwoordelijkheden, dienstverlening en de gewenste kwaliteit, dit geldt ook voor andere actoren die invloed hebben op het verzuim. Bij deze externe actoren valt bijvoorbeeld te denken aan reïntegratiebedrijven.
Omgaan met verzuim door leidinggevenden Wanneer een bedrijf er voor kiest dat de leidinggevenden een centrale rol hebben gedurende het hele proces van preventie, verzuimbegeleiding en reïntegratie dan dient het bedrijf ook te werken aan een passende stijl van leidinggeven. Het gaat dan om een helpende maar ook eisende instelling. Er moet enerzijds de bereidheid zijn om naar de werknemer te luisteren en al het mogelijke te doen aan het achterliggende probleem. Anderzijds moet de leidinggevende de werknemer ook stimuleren om zelf aan oplossingen te werken en de verzuimhouding te laten varen.
Communicatie: de verbindende factor Een nieuwe visie ontwikkelen is een uitdaging. In 2005 hebben alle leidinggevenden een basistraining gehad en zijn directies betrokken bij het ontwikkelen van de visie. De netwerkbijeenkomsten hebben bijgedragen aan een verbeterd begrip en een vergroot draagvlak van de visie. Om de visie ook voor niet-leidinggevenden concreet te maken, is communicatie tussen leidinggevende en werknemers essentieel. Een postercampagne is een van de middelen die deze communicatie op gang kan brengen. Verzuimbeheersingsmolecuul, Falke & Verbaan©
1 - Ik ben zo beroerd nog niet! Niet zomaar ziekmelden. Zoek samen met je baas naar de beste oplossing...
Kort verzuim heeft nog altijd een groot aandeel in het totale verzuim. De centrale vraag die een werknemer en werkgever zich in geval van een voorgenomen verzuimmelding zouden moeten stellen is: is ziekteverzuim wel de juiste keuze? Dit betekent dat zodra een werknemer denkt te moeten verzuimen, hij contact opneemt met zijn directe baas. Hij meldt zich niet ziek, maar vraagt ziekteverlof of een andere vorm van verlof aan. In dat overleg wordt bekeken of, gezien de klachten van de werknemer, verzuim wel de beste oplossing is. Het aanvragen van ziekteverlof werkt drempelverhogend; de eenzijdige verzuimmelding wordt zo voorkomen. Er moet een oplossing komen voor de te verrichten werkzaamheden enerzijds en de ontstane belemmeringen anderzijds. Werknemer en werkgever zullen met elkaar hierover in gesprek moeten treden.
70% van de bevolking heeft een of meerdere ernstige aandoeningen. De ernst van de klacht heeft geen invloed op de keuze wel of niet ziekmelden. Meer achtergrondinformatie: • Verslag kick-off bijeenkomst, • Presentatie van Falke & Verbaan,
17 maart 2005 17 maart 2005
Van een stevig conflict kan iemand zich ‘doodziek’ voelen. Dan is ziekteverlof toch op zijn plaats? Denk ook eens aan andere verlofvormen, zoals conflictverlof, zorgverlof en calamiteitenverlof. Meer achtergrondinformatie: • Verslag 3e netwerkbijeenkomst,
2 juni 2005
• Discussiestuk Ziekteverzuim of Ziekteverlof?
2 - Ik wil nog langer mee! Gezond en met plezier je pensioen halen? Maak samen met je baas een plan...
De vraag is hoe we ervoor zorgen dat werknemers tot hun pensioengerechtigde leeftijd gemotiveerd en gezond aan de slag blijven en ze werk doen dat past bij hun fysieke en mentale gesteldheid. Immers, alleen al door het simpele feit dat we ouder worden, gaat onze belastbaarheid erop achteruit. Dit gebeurt dus niet door het werk alleen. Bij een verminderde belastbaarheid moet werk worden gezocht dat blijft passen bij onze mogelijkheden. Dit kan variëren van kleine aanpassingen in het huidige werk tot een geheel andere taak binnen het bedrijf. Het advies is: pak dit in een vroegtijdig stadium op. Werknemers zullen dit zelf moeten aankaarten, werkgevers zullen hier ruimte voor moeten maken en moeten meedenken in oplossingen. Want door nu aanpassingen in het werk door te voeren en tijdig bij- of om te scholen, kunnen werknemers gezond en met plezier hun pensioen halen.
Als werken als gevolg van functiebeperkingen in de huidige functie niet meer mogelijk is zullen werkgever én werknemer alles uit de kast halen om werk te garanderen. In de netwerkbijeenkomst van 31 januari 2006 zal uitgebreid aandacht worden besteed aan verschillende vormen van leeftijdsbewust personeelsbeleid.
3 - Ik geef me 100%! Als privé en werk onder elkaar lijden, praat er dan over met je baas...
Als zaken uit de privé-sfeer de belastbaarheid van werknemers voor het werk negatief beïnvloeden, dan is het verstandig dit bespreekbaar te maken. Werknemer kaart dit tijdig aan bij zijn directe baas en wacht niet tot het moment dat ziekteverlofaanvraag onvermijdelijk is. Ook de werkgever heeft de taak om alert te zijn op signalen die op spanningen in de privé-situatie kunnen duiden; hij zal dit met de werknemer tijdig bespreken. Omgekeerd geldt hetzelfde: ook als het werk een zo grote belasting met zich mee gaat brengen dat de privé-zaken spaak dreigen te lopen, is overleg tussen werkgever en werknemer gewenst. Het initiatief hiervoor kan van beide kanten komen. Bij het vinden van een oplossing (bijvoorbeeld in het kader van reïntegratie), kan eventueel een onafhankelijke derde worden ingezet om hierbij te bemiddelen. Maar bovenal geldt: voorkomen is beter dan genezen.
Of een werknemer met een bepaalde klacht kiest voor verzuim of werken, blijkt in belangrijke mate beïnvloed te worden door de sociale omgeving. Meer achtergrondinformatie: • Presentatie ‘Werken (z)onder stress. Over counceling als HRM- en Arboinstrument’ van bureau ICAS op het PKGV-congres, 18 februari 2004 • In de netwerkbijeenkomst van september 2006 zal uitgebreid aandacht worden besteed aan de wijze waarop ‘werk en prive’ op elkaar ingrijpen. Denk bijvoorbeeld aan het promoten van een gezonde leefstijl, maar ook aan thema’s als (alcohol)verslaving, rouwverwerking, sexuele intimidatie, pesten etc.
4 - Ik ga toch zeker niet thuis zitten! Als je je werk niet meer kunt doen, kijk dan met je baas hoe je aan de slag kunt blijven... Als werken als gevolg van functiebeperkingen in de huidige functie niet meer mogelijk is zullen werkgever én werknemer alles uit de kast halen om werk te garanderen. Hierbij geldt een wederzijdse verplichting. Daarbij zal het in veel gevallen nodig zijn dat een nieuwe balans tussen werk en inkomen gezocht wordt. Met de inwerkingtreding van de Wet Inkomen naar Arbeidsvermogen per 1 januari 2006 zijn nu ook de voorwaarden voor een uitkering bij arbeidsongeschiktheid sterk veranderd, met name voor een groot deel van de mensen die langer dan 2 jaar hun eigen werk niet meer volledig kunnen verrichten. Diegenen die straks tussen de 35% en 80% arbeidsongeschikt verklaard worden, zullen voor dat gedeelte dat ze wel arbeidsgeschikt zijn, zelf voldoende inkomen moeten generen. Ze moeten straks minimaal de helft van hun mogelijkheden om geld te verdienen, daadwerkelijk benutten, anders raken ze hun uitkering kwijt en kunnen ze terugvallen tot een inkomen onder bijstandsniveau. Als de werknemer zijn inkomen niet kwijt wil raken, neemt hij dus zelf de verantwoordelijkheid om bij zijn werkgever werk te vinden voor dat gedeelte waarvoor hij wel arbeidsgeschikt is.
Het uitgangspunt zou moeten zijn: v, v, v, v, v, v. Oftewel: ver ver ver ver ver ver vóór verzuim gesprekken voeren met elkaar.
WIA: Wat Ingewikkeld Allemaal?? Meer achtergrondinformatie: • Workshoppresentatie ‘Veranderingen in wetgeving. Wie worden er beter van?’, Alex van der Wal van Dexis Arbeid bij de Top Arbojaardag van de PKGV-industrie, 3 november 2005 • Handouts van de introductiecursus ‘Ziekte overkomt je, verzuim is een keuze’ van Falke & Verbaan, 13 april en 3 mei 2005
Referentielijst
Colofon
Een overzicht van alle stukken die u achtergrondinformatie bieden over de thema’s die op de posters worden behandeld.
• Verslag 3e netwerkbijeenkomst 2 juni 2005
Opdrachtgever Verbond Papier & Karton / BBC PKGV-industrie
• Discussiestuk Ziekteverzuim of Ziekteverlof?
Concept & Creatie Danko marketing & communicatie, Zutphen Tekst moet lopen, Zutphen
• Verslag kick-off bijeenkomst 17 maart 2005 • Presentatie van Falke & Verbaan 17 maart 2005
Productie Communicatie Design, Zutphen Fotografie Erik Geven Fotografie, Twello
• Handboek Verzuim & Reïntegratie 1e kwartaal 2006 • Presentatie ‘Werken (z)onder stress. Over counceling als HRM- en Arboinstrument’ van bureau ICAS op het PKGV-congres 18 februari 2004 • Workshoppresentatie ‘Veranderingen in wetgeving. Wie worden er beter van?’, Alex van der Wal van Dexis Arbeid bij de Top Arbojaardag van de PKGV-industrie 3 november 2005 • Handouts van de introductiecursus ‘Ziekte overkomt je, verzuim is een keuze’ van Falke & Verbaan 13 april en 3 mei 2005
De stukken zijn allemaal te vinden op: www.verbondpk.nl
Dit boekje is uitgegeven ter gelegenheid van de lancering van de postercampagne ‘Ziekte overkomt je, verzuim is een keuze’. Tijdens de Top Arbo Jaardag van de PKGV-industrie op 3 november 2005 zijn deze posters voor het eerst getoond. Begin januari 2006 is het materiaal aan alle deelnemers ter beschikking gesteld. Uitgever is het Verbond Papier & Karton, een samenwerkingsverband tussen de brancheverenigingen Koninklijke VNP, Vereniging Golfkarton en Kartoflex in het kader van het arbo(plus)convenant.
Verbond Papier & Karton / Centrale Voorziening Arbo Kruisweg 761, 2132 NE Hoofddorp - Postbus 731, 2130 AS Hoofddorp T - 020 659 01 50 - F - 020 659 01 55 - E -
[email protected] www.verbondpk.nl
Koninklijke VNP
Vereniging Golfkarton
Kartoflex
T - 020 – 654 30 55 www.vnp-online.nl
T - 020 - 654 30 60 www.golfkarton.org
T - 070 – 312 39 12 www.kartoflex.nl
