20-11-2014
Transities Mens, wat overkomt je? 2014 1870
The gender relations transition: dynamics for 140 years now & still rolling
Harry te Riele
“Schoon, leveringszeker, robuust, geopolitiek stabiel”
Zorgtransitie
‘De euro is geen interessant ruilmiddel meer voor ons’ Amelie Veenstra, directeur Impact Hub R’dam
Energietransitie
‘Ik wil radicaal anders huren/verhuren, desnoods betalen in tomaten’
1
20-11-2014
Dam www.rotter-dam.nl P2P geldsysteem, bank eruit, rentes eruit voor ondernemende R’dammers 324 rekeninghouders sinds aug 2013 live
Still ‘De Dam – waarom?’ www.rotter-dam.nl
‘Harry, jouw verhaal verbindt, wordt een fundament brengt ons met elkaar in gesprek spreekt ons aan op mens-zijn’
‘Harry, jouw verhaal verbindt, wordt een fundament brengt ons met elkaar in gesprek spreekt ons aan op mens-zijn’
Pierre Bos Burgemeester Boekel, De Peel, febr 2014
Pierre Bos Burgemeester Boekel, De Peel, febr 2014
2
20-11-2014
Een maatschappelijk systeem blijft overeind zolang de krachten pro groter zijn dan de krachten contra
In elk systeem explorerende krachten en conserverende krachten ..die kunnen elkaar behoorlijk te lijf gaan Zie oratie Wim Boonstra/Rabo/VU
‘Er zijn maar twee economieën die het zonder geld kunnen stellen. De primitieve met een laag welvaartsniveau en de economie zonder keuzevrijheid. Combinatie van die twee was de Rode Khmer Cambodja. Mensen die terug willen naar ruilhandel kun je dus beter maar niet vertrouwen ’ Prof. Wim Boonstra
‘Selectieve literatuurkeuze eenzijdige opvatting van de geschiedenis dubieuze analyse van huidige crisis op punten onjuiste uitleg van het geldsysteem bedenkelijke framing negeren democratische principes meest essentiële vragen laat hij onbeantwoord. Boonstra doet als hoofdeconoom Rabo vooral aan belangenbehartiging i.p.v. aan wetenschappelijk onderzoek.’
Onze samenleving in multi-transitie
(MJvdLinden / E Wortmann over oratie Boonstra) © T wyn st ra
systemen & thema’s lopen niet in sync
3
20-11-2014
Bij Landbouw, Energie, Zorg, RO, Governance en Finance is een éénwaarheidperiode voorbij
Ze koersen alle op diversiteit
Vernieuwers zoeken routine bij macro-situatie | beloftevolle niches
‘Harry, er is veel pijn onder de mensen’ Marcel Jongmans Gemeente Rotterdam
William Bridges’ drie fasen van een transitie het nieuw beginnende neutrale zone
‘Harry, my sector is in pain’
verliezen rouw loslaten afsluiten
Theatermaker Eldridge Labinjo London / Rotterdam
William Bridges’ drie fasen van een transitie
William Bridges’ drie fasen van een transitie
het nieuw beginnende
het nieuw beginnende legitimatie transitie-interventies overgang met zo min mogelijk sociaal-economische pijn
neutrale zone verliezen rouw loslaten afsluiten
verliezen rouw loslaten afsluiten
‘Ministry of destruction’ Loorbach, Oct 2014
4
20-11-2014
Er verdwijnen deze jaren 89.000 banen bij de overheid in Nederland
Terwijl overheid zelf in transitie is
Binnenlands Bestuur Arbeidsmarktprognose UWV, 2013
wordt ze gevraagd bij te dragen aan omslagen in de rest van het weefsel
Maatschappelijk systeem verzameling bij elkaar passende zaken, gemaakt door mensen
Routines Product/dienst combinaties
Wetten & standaarden
Helden & verhalen
Infrastructuur
...
Van natiestaat naar stuurschappen (decision making communities)
Allianties
Eén verandering straalt uit naar de rest
Opkomst & ondergang systeemvariant
Maatschappelijk systeem met een ingeslagen koers
Routines Product/dienstsystemen
Product/dienst combinaties
Wetten & standaarden Verhogen opbrengst/hectare
Infrastructuur
Vergroten financieel rendement op (virtueel aangemaakt) kapitaal
...
...
...
Helden & verhalen
Wetten & standaarden ...
Routines
Helden & verhalen
Allianties
5
20-11-2014
Product/dienstsystemen ...
...
max financieel rendement/euro
Wetten & standaarden
...
Helden & verhalen
Routines
(naar Diepenmaat)
Ondersteunende innovaties versterken de positie van de basiswaarde Product/dienstsystemen
Wetten & standaarden
Product/dienstsystemen ...
...
max financieel rendement/euro
...
...
...
Helden & verhalen
Wetten & standaarden
maximaal financieel rendement per virtueel aangemaakte euro ...
Routines
Helden & verhalen
Routines Product/dienstsystemen ...
...
Wetten & standaarden
geld dat sociale cohesie faciliteert ...
Loorbach
Helden & verhalen
Routines
Loorbach
6
20-11-2014
Transitie Als een taartpunt van de samenleving anders gaat werken
…en niches, bouwend op nieuwe waardensets, zich opwerken tot het niveau van routines
perspectief nichespeler
perspectief regimespeler
?
Verwarrend ?
als system shift ophanden is krijgen ook oude routines een innovatie-impuls
?
Intensivering landbouw
De Peel: “ alle vlees duurzaam”
‘Zeil’ zit echter aan plafond terwijl ‘Stoom’ net begint
7
20-11-2014
Daalt systeemzekerheid naar nul, Terwijl overheid zelf in transitie is
dan wordt ‘t individu belangrijk
‘Het zijn groepjes denkers met opgestroopte mouwen die Rotterdam maken op dit moment’ (Eeva Liukku, VersBeton.nl)
Transities ‘How people contribute to growth curves’ “Ik snap nu heel goed waarom jullie samenwerken in Transitiepartner. Jullie brengen zaken samen die nog niemand doet, maar die momenteel op heel veel plekken nodig zijn.”
uw positie?
AEM Cube, Peter Robertson
Feed-back gestuurd (conserverende natuur)
Feed-forward gestuurd (explorerende natuur)
Feed-back gestuurd (conserverende natuur)
Feed-forward gestuurd (explorerende natuur)
8
20-11-2014
Groeicurve beheersend innovation/operations/exploiting assets/death
people-attached
Feed-forward gestuurd (explorerende natuur)
Feed-back gestuurd (conserverende natuur)
materie/inhoud-attached
people-attached
Feed-back gestuurd (conserverende natuur)
Sterk op deel groeicurve
Feed-forward gestuurd (explorerende natuur)
materie/inhoud-attached
How people people pl ccontribute ontribute b too ggrowth r wth ro h curves
Peter Robertson’s AEM Cube (for organizations, n=12,000)
Why top Executives derail
Transitietheorie tot nu toe: verbind feed-forward characters
Maar: een ‘inclusief’-verhaal & mixed team maakt meer kans minder weerstand & snellere opschaling Literatuur: succesvolle vernieuwingsteams op grote onderwerpen, niet zelden: - paar briljante jongelingen - paar ervaren rotten - politieke topdekking
9
20-11-2014
Frontrunners • Koplopers lopen risico • Blijken vaker met maatschappelijke onderhandeling bezig dan met rechttoe-rechtaan commerciële opbrengst te genereren
• Trachten middels gemeenschappen kloof te overbruggen tussen aandeelhouderseisen en lange technische, marktontwikkel & maatschappelijke leercurven • Gaan failliet, óf brengen sector versneld in transitie, óf blijven niche zonder opschalen naar maatschappelijke routine
Transities
Een kantelaar vindt een pad
E-traction in-wheel motor / re-generator extremely efficient extremely silent Q: ‘Wat vindt u dat er moet gebeuren?’ A: (Jos de Blok, Buurtzorg): ‘Heel Nederland moet worden zoals Buurtzorg’
Een kantelaar vindt een pad
(niet noodzakelijk hét pad)
patent granted in 2001
After years of poverty
Lagerweij Wind (Dutch windmill producer since 1979)
2012 Owner sold majority shares to private investor
10
20-11-2014
Two times bankrupt
Landbouw in Nederland
In 2010 recovering with Indian Capital Nov. 2014: four stakeholders with equal shares
Betaling rentmeester (gulden/morgen) aan grondeigenaren van de ‘Gorzen en Aanwassen van den Lande van Essche’
Leo Lamers in ‘Grondgebonden veehouderij – hoe sturen?’
11
20-11-2014
Einde tijdperk Na een prefase van vijftig jaar zet NL in op systematische schaalvergroting & intensivering landbouw Breed gedragen – ‘Nooit meer honger!’ Decennia later stapelen negatieve gevolgen van een inmiddels excellerend systeem zich op. Ze destabiliseren de visie, die inmiddels wél verankerd is in elke hoek van de samenleving Als de strijd over de toekomst losbrandt is hij emotioneel, duurt hij lang en ondergraaft hij wereldbeelden & levensverhalen De samenleving intervenieert. De oude richting lijkt het belang van nog maar weinigen te dienen. Routines worden onder dwang bijgesteld. De dominantie van maximale opbrengst/ha over alle andere gebiedsfuncties is dan weer voorbij Het landelijk gebied koerst nu op diversiteit. Water krijgt de ruimte. Natuur. Recreatie. Biodiversiteit. Lucht- & bodemkwaliteit. Bouw. Zorg. Nieuwe rivieren zelfs De modernistische versie van Landbouw eindigt hier. Tijd voor nieuwe basiswaarden ‘n Sector moet op zoek naar zijn nieuwe grote verhaal
Al zilte zeekool geprobeerd? Ik wel. Heerlijk.
12
20-11-2014
en nu Livar varken 15 jaar bezig Mooie positie nu Financieel onafhankelijk
Meatless (novel protein foods) CEO jaar na jaar: “next year we’re booming” 2013 eerste zwarte cijfers, na zeven jaar
1914-18
1940-45
16 miljoen doden
60 miljoen doden
FINANCE
1944 Droom financieel systeem Zoveel mogelijk geluk voor zoveel mogelijk mensen via economische groei door weghalen van handelsobstakels
13
