Zelf doen - Hulpmiddelen en technologie - Geef je team vleugels - Op naar de post - Steeds meer aandacht

Jaargang 8 • nummer 1 • maart 2011 • ISSN 1875-7510

Vakblad voor ergocoaches en veiligheidscoaches in de zorg

Zelf doen - Hulpmiddelen en technologie - Geef je team vleugels - Op naar de post - Steeds meer aandacht voor preventie - Stickers plakken - De schouders: let op je voetenwerk - Schadeverhaal - Gezond & Zeker collegetour 2011 - Irrationele gedachten onder de loep Energiezuinige vrouwen in de zorg

inhoud

2

4

Nieuws & Tips

6

Zelf doen

9

Op naar de post: Marry van den Berg

10

Hulpmiddelen en technologie

12

Geef je team vleugels

14

Steeds meer aandacht voor preventie

16

Stickers plakken

17

Irrationele gedachten onder de loep

18

Gezond & Zeker Collegetour 2011

24

Tipstrip

JAARGANG 8 • NUMMER 1 • MAART 2011 • ISSN 1875-7510

Vakblad voor ergocoaches en veiligheidscoaches in de zorg

Zelf doen - Hulpmiddelen en technologie - Geef je team - Op naar de post - Steeds meer aandacht voor preventie - Stickers plakken - De schouders: let op je voetenwerk - Schadeverhaal - Gezond & Zeker collegetour 2011 - Irrationele gedachten onder de loep Energiezuinige vrouwen in de zorg

vleugels

Bij de omslag Al in 2004 waren handen een belangrijk thema, toen voor de prijswinnaars van de best practise wedstrijd van Gezond & Zeker uit Zeeland. In 2011 staan deze handen weer symbool, nu voor het thema Zelfredzaamheid.

10 6

22 12

Gezond & Zeker Magazine

Uitgever

Inhoudelijke bijdrage

Oplage

Nummer 1, 2011, jaargang 8

Project Gezond & Zeker Stichting RegioPlus Gebouw de Leeuwenhoek Ierlandlaan 29 2713 HG Zoetermeer Email: [email protected]

LOCOmotion, VeiligeZorg

12.750

Fotografie

Adverteren

Mia Denis, Diederik van der Laan

Bladmanagement

Auke Herrema

Voor adverteren in het magazine van Gezond & Zeker kunt u contact opnemen met Stichting RegioPlus, e-mail [email protected] of tel. 079 - 323 03 19.

verschijnt 3 maandelijks www.gezondenzeker.nl ISSN: 1875-7510 Gezond & Zeker Magazine, is een uitgave van Stichting RegioPlus en wordt gratis toegezonden aan ergocoaches, veiligheidscoaches en andere betrokkenen bij de preventie van fysieke belasting en agressie in de zorg die zich hebben aangemeld op www.gezondenzeker.nl en voorheen op www.ergocoaches.nl.

your life bv, Meteren

Redactie Angelique van Beuzekom, Lenneke Bosman, Marrian Enserink, Tineke Goethals, Annemarie Klaassen, Inga Mol, Hanneke Knibbe, Nico Knibbe, Mayke Peters, Peter Peerdeman, Ronald Geelen

Nieuw! Leer meer over Gezond & Zeker werken op

Illustraties Vormgeving Pre Press Buro Booij, Huis ter Heide

Druk Klomp Grafische Communicatie, Amersfoort

Adreswijzigingen Met je registratie- en inlog gegevens van Gezond & Zeker, voorheen Project Ergocoaches kun je zelf je adresgegevens aanpassen op

www.gezondenzeker.nl. Wil je uit dit bestand verwijderd worden, dan kun je je afmelden via [email protected]. Deze uitgave is ook als PDF te downloaden op www.gezondenzeker.nl. Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. Ondanks de uiterste zorgvuldigheid waarmee deze uitgave tot stand gekomen is, is Stichting RegioPlus niet aansprakelijk voor (druk)fouten, noch voor de inhoud van teksten en de daaruit voortvloeiende feiten, omstandigheden en gevolgen. Overname van teksten is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie.

3

column

Met de handen op de rug Eind 2010 is het advies ‘Perspectief op gezondheid 20/20’ verschenen van de Raad voor de Volksgezondheid. Centraal in dit advies staat de omslag die de Nederlandse gezondheidszorg de komende jaren moet maken van oriëntatie op Ziekte en Zorg naar Gedrag en Gezondheid (ZZ naar GG). Ons Gezond & Zeker project leek hier wel op voorbereid! Want vanaf dit nummer van ons Gezond & Zeker Magazine vinden jullie in het hart van het magazine allerhande informatie over zelfredzaamheid. Hierdoor zal het magazine het hele jaar vier extra pagina’s hebben. Voor dit katern zijn wij een samenwerking aangegaan met ZonMw en LOCOmotion, die een Zorg voor Beterproject zijn gestart rond zelfredzaamheid. Het project heet Goed Gebruik. We hebben als Gezond & Zeker altijd al veel aandacht besteed aan zelf redzaamheid van cliënten. Immers: als de cliënt iets zelf kan, hoef jij

Annemarie Klaassen is projectleider van project Gezond & Zeker, dat Project Ergocoaches opvolgt. Zij is sinds jaar en dag betrokken bij de preventie van fysieke belasting en agressie in de zorg en o.a. co-auteur van het Basisboek voor de Ergocoach.

het als zorgverlener niet over te nemen en dat scheelt allicht weer in de fysieke belasting! Al in 2007 hebben we een businesscase laten opstellen over zelfredzaamheid. Conclusie was dat aandacht voor zelfredzaamheid in de vorm van hulpmiddelen én door middel van zelfredzaamheidstechnieken zeer zeker de moeite waard is. Geen nieuw onderwerp, maar wel een onderwerp dat onze aandacht verdient. Niet alleen in het licht van dreigende arbeidstekorten in de zorg, maar ook in het licht van kwaliteit van zorg. Zo leuk is het niet om afhankelijk te zijn, lijkt mij! Voor ergocoaches is zelfredzaamheid dus een belangrijk thema. Ik kan jullie het project en dus de informatie in dit magazine van harte aanbevelen. In het kader van dit project verschijnt ook een volledig bijgesteld Hulpmiddelenboekje, bij velen van jullie al bekend. Houd dus de magazines en de site van Gezond & Zeker in de gaten.

Annemarie Klaassen

nieuws & Tips

4

Kloppen je gegevens bij Gezond & Zeker?

Boekentip ‘De kracht van mijn onmacht’

Je ontvangt dit gratis Gezond & Zeker Magazine omdat je jezelf via www.gezondenzeker.nl of www. ergocoaches.nl hebt ingeschreven bij het project. Al bijna 12.000 medewerkers in de sectoren zorg en welzijn hebben dit gedaan. Wij gebruiken je gegevens om je het magazine toe te sturen, informatie over de Kennisdagen, foldermateriaal en - zo’n acht keer per jaar - onze digitale nieuwsbrief. Wanneer je deze Gezond & Zeker nieuwsbrief niet ontvangt, kan het zijn dat je je e-mailadres niet hebt ingevuld of omdat dit adres gewijzigd is.

Doe de check Ga naar www.gezondenzeker.nl en log in met je loginnaam en registratiegegevens om je e-mailadres te controleren of aan te vullen. Registratiegegevens vergeten, vul dan je e-mailadres in bij ‘Wachtwoord vergeten’ op de site, we sturen je je gegevens opnieuw toe. Als je je login niet meer weet, stuur dan een mail naar info@gezond enzeker.nl waarin je zoveel mogelijk gegevens doorgeeft zodat we een en ander in het registratiebestand kunnen aanvullen.

informatie

werkvloer

zorg: zond & Zeker in de

Ge

bel aSting Samen fySieke lijf en agreSSie te

Sa m e n

innovatie adviSeren

agreSSie

praktijk

Aktie S e rv e r e n oBblo

VOOR IEDEREEN DIE AAN FYSIEKE BELAST WAT WIL DOEN ING EN AGRESSIE

motivatie

k

preventie

Niet vergeten! actieformulier invullen met

Signaleren leerzaam

fySieke

Aan de sla g! &

bel aSting

EN www.gezo nd en zeker.nl

&

Meld je nu aan op ker.nl www.gezond en ze blok! tie Ak je ng en ontva

Tip! Ben je ergocoach en wil r.nl www.gez onde n zeke je je collega’s ook eens attent maken op alle informatie over de preventie van agressie in de zorg van Gezond & Zeker? Vraag de registratieflyers van Gezond & Zeker bij ons aan! Ze kunnen zich dan via de site registreren en ontvangen het magazine en de nieuwsbrieven van Gezond & Zeker.

Joy van der Stel verkreeg haar zelfstandigheid letterlijk met vallen en opstaan en schreef daarover in ‘De kracht van mijn onmacht’. Een boek dat zorgverleners moeten lezen. Over zelfredzaamheid, knokken en volhouden, aandacht voor dingen die wel kunnen en groeimomenten. ‘Dat is niks, kan niks en zal nooit wat worden,’ kregen haar ouders te horen toen Joy zwaar spastisch geboren werd. Als gehandicapte kom je, zoals Joy dat noemt, in de Kleine Wereld terecht. Een wereld die uitgaat van beperkingen en de acceptatie daarvan tot norm verheft: ‘Je kan dit niet, dus hoef je niet te leren. Wij doen het voor je.’ Tegen alle adviezen van het professionele circuit in, besluiten haar ouders hun eigen pad te kiezen onder het motto: ‘Niet je handicap maar jij bepaalt wie je wilt zijn en wat je kunt.’ Met vallen en opstaan ontdekt Joy de motiverende krachten in haar beperking en haalt alle verwachtingen onderuit: ze verovert een plek in de Grote, normale Wereld als zelfstandige vrouw en wordt een succesvol coach. De kracht van mijn onmacht is ook een aangrijpend coachingsboek. Meer informatie vind je op de website van Joy van der Stel, www.empowermij.com.

5

Je kennis verbeteren over de passieve en actieve tillift?

Doe de E-Coach! De E-Coach is het e-learning systeem van Gezond & Zeker. Via www.gezondenzeker.nl kun je gratis gebruik maken van dit systeem. Je kunt de modules net zo vaak herhalen als je maar wilt. Wanneer je score 80% of hoger is, kun je een certificaat uitprinten om aan te tonen dat je je kennis over tilliften hebt getoetst. In de loop van 2011 komen er nog diverse andere modules m.b.t. fysieke belasting en agressie beschikbaar. Vragen over de E-Coach? Stuur een mail naar [email protected].

Interessante websites www.veiligezorg.nl is vernieuwd Op veiligezorg.nl vind je veel informatie over het aanpakken van agressie en het borgen van veiligheid. Je vindt er praktische tips en praktijkvoorbeelden uit ziekenhuizen en andere sectoren. Deze informatie wordt regelmatig aangevuld en geactualiseerd, onder andere met factsheets, businesscases en veel ander veiligheidsnieuws. Je hoeft hiervoor niet meer in te loggen op de website. Alle informatie is nu vrij toegankelijk. Ga naar www.veiligezorg.nl.

te ? Nog een leuke si yves Krabbel ons op H.hyves.nl es1 projectergocoach

nieuws & Tips

quizzie Onderhoud tillift Mevrouw Jansen gebruikt een tillift thuis die haar eigendom is. Haar thuiszorgmedewerkers gebruiken die tillift ook bij haar thuis. Tijdens een teambespreking vraagt iemand aan jou als ergocoach hoe het eigenlijk zit met het onderhoud van die lift. Zij had het aan mevrouw Jansen gevraagd en die wist dat zelf eigenlijk ook niet. Wat is het goede antwoord? Is dat? 1. Z owel de lift als de bijbehorende slings moeten jaarlijks aantoonbaar zijn onderhouden om er veilig mee te mogen werken. 2. A lleen de tillift moet jaarlijks aantoonbaar zijn onderhouden. 3. A lleen de sling(s) moeten jaarlijks aantoonbaar zijn onderhouden. 4. D e tillift is van mevrouw Jansen en het onderhoud is haar verantwoordelijkheid. Als zij hem maar repareert als hij niet goed werkt is het goed. Het goede antwoord is antwoord 1! Het is zeer belangrijk dat je weet en kunt nagaan of zowel de lift als de sling waarmee je werkt ook inderdaad volgens de regels zijn onderhouden. De Inspectie voor de Gezondheidszorg ziet toe op naleving van die regels, maar los daarvan is het natuurlijk erg gevaarlijk om met een slecht onderhouden lift of sling te werken. Wees dus op je hoede en ga bij twijfel altijd na of het onderhoud in orde is. Gezond & Zeker brengt dit jaar in samenwerking met Actiz een folder over onderhoud uit, je vindt deze dan op de site.

zelfredzaamheid

6

zelf doen

Nieuw verbetertraject zelfredzaamheid Zelf doen, zelf je keuzes maken, zelf bepalen waar, wanneer en hoe je iets doet. Het klinkt zo vanzelfsprekend, maar dat is het voor velen niet. Wachten tot er iemand komt om je naar het toilet te helpen, je aan te kleden, je eten klaar te maken en ga zo maar door. Niet meer zelfredzaam zijn gooit je leven op zijn kop en maakt je afhankelijk.

Tijdens de laatste Gezond & Zeker Kennisdagen liet Roos Prommenschenckel duidelijk de enorme invloed van haar ziekte op de loop van haar leven zien. Want, zoals Prof. Marieke Schuurmans verderop in dit nummer van Gezond & Zeker Magazine aangeeft: het zijn niet zozeer de ziektesymptomen zelf, maar vooral de gevolgen ervan die zo’n impact hebben. Zij benadrukt dat juist die gevolgen wel vier keer zoveel invloed hebben op de kwaliteit van leven dan de ziektesymptomen zelf.

Verbetertraject Juist aan die gevolgen is veel te doen en dat is ook nodig omdat er nu teveel kansen blijven liggen. Daarom is er een nieuw Zorg voor Betertraject gestart. Het doel is om door een betere inzet van hulp-

middelen en technologie de zelfredzaamheid van cliënten te verbeteren en dus ook jouw werk te verlichten. Ook vanuit Gezond & Zeker doen we mee en komt er dit jaar veel aandacht voor dit thema: in Gezond & Zeker Magazine, op de website en tijdens de Gezond & Zeker Kennisdagen later dit jaar. Niet alleen is kennis over de juiste hulpmiddelen en technologie nog te beperkt en versnipperd. Ook moeten je cliënt en jijzelf weten hoe iets veilig werkt. En daar schort het nogal eens aan. Die echte vaardigheid kan en moet beter. Ook daar zullen we heel praktisch mee aan de slag gaan.

Onbegrensd themagebied Zelfredzaamheid is een enorm gebied. Elke dag worden er nieuwe hulpmiddelen

7

zelfredzaamheid

Zorg voor Beter uitgevonden en gaat de technologie weer een stapje verder. Dat is prachtig en maakt dat de mogelijkheden bijna onbegrensd zijn. Dat stelt hoge eisen aan jouw deskundigheid op dit gebied. Zorg dat je goed geïnformeerd bent over de hulpmiddelen. Je haalt je informatie van websites, contacten met leveranciers, door beurzen en kennisdagen te bezoeken, o.a. de komende Zorgtotaalbeurs in Utrecht. Maar je kunt niet alles weten. Dus moet je ook de grenzen van je deskundigheid zelf bewaken. Het hoort bij je deskundigheid dat je je goed bewust bent van waar die grenzen liggen. Met het verbetertraject Zelfredzaamheid zullen we die grenzen duidelijker maken en ook aangeven op welke terreinen je goed kunt en moet samenwerken met andere deskundigen zoals een ergotherapeut of fysiotherapeut. En ook al zijn er eindeloos veel hulpmiddelen, een deel van je cliënten komt aan het eind van de mogelijkheden. Hun problemen zijn zo groot geworden dat zelfs de meest geavanceerde technologie geen echte zelfredzaamheid meer kan bieden.

Binnen het programma Zorg voor Beter werken zorgprofessionals hard om de thuiszorg, ouderenzorg, gehandicaptenzorg en langdurende geestelijke gezondheidszorg te verbeteren. Doel is een kwalitatief betere, efficiënte en duurzame zorg met tevreden cliënten. Door te leren en te profiteren van bestaande ervaringen en kennis. Zorg voor Beter is een initiatief van het ministerie van VWS, in samenspraak met de brancheorganisaties, beroepsverenigingen en cliëntorganisaties. ZonMw heeft de regie. Wil je meer weten over Zorg voor Beter en de kennisbank van Zorg voor Beter? Kijk dan op www.zorgvoorbeter.nl.

Probeer dan creatief te blijven. Zelfredzaamheid heeft vele kanten. Iemand kan niet meer zelf naar het toilet of - op zijn eigen tijd - naar bed, maar misschien wel zelf een boek lezen, via internet communiceren of zich wassen met voorverwarmde washandjes. Deels zelfredzaam kan net zo waardevol zijn als volledige zelfredzaamheid.

Zwakste schakel in de ketting Als het met zelfredzaamheid misgaat, zit het vaak vast op kleine dingen. Iemand kan bijvoorbeeld niet meer zelf zijn kleding uit doen of niet meer zelfstandig drinken.

ebsite : w e k u e l n e e g o N ddel .nl i m p l u h n e e d n i www.v

Een ketting is vaak zo sterk als de zwakste schakel, daarom dreigt op dat soort momenten de hele keten van zelfredzaamheid te breken. Er is dan plotseling hulp nodig bij de toiletgang of iemand drinkt te weinig, krijgt problemen met zijn vochthuishouding en heeft daarom hulp nodig. Juist jij zult daar alert op kunnen zijn, juist jij bent er vaak en aanwezig tijdens dat soort momenten. Jij kunt goed peilen of er problemen dreigen te ontstaan. Andere hulp- of zorgverleners staan vaak op grotere afstand en kunnen alleen daardoor al te laat zijn. Want er mag geen tijd verloren gaan. Als er niet snel en goed wordt ingegrepen kan er een kettingreactie ontstaan die leidt tot steeds meer afhankelijkheid. Zouden we in ons voorbeeld bijvoorbeeld niet met aangepaste kleding gaan werken of met andere handigheidjes, maar met bijvoorbeeld incontinentiemateriaal, dan zou dat niet alleen kunnen leiden tot incontinentie, maar ook tot het minder vaak stukjes opstaan, lopen en weer gaan zitten en daardoor minder spierkracht, minder beweging en dus meer kans op vallen, verdere afhankelijkheid, minder gevoel van eigenwaarde en ga zo maar door. Voor de cliënt een ongewenste situatie. Zijn kwaliteit van leven gaat er door achteruit.

q

zelfredzaamheid

8

Domotica Behalve de klassieke hulpmiddelen zoals een toiletverhoger of een po-stoel zijn er ook allerlei meer technische voorzieningen die zelfstandigheid kunnen bevorderen. Dit wordt ook wel domotica genoemd. Domotica staat voor allerlei elektrische toepassingen in de woning en woonomgeving om het leven voor bewoners en dienstverleners makkelijker en veiliger te maken. Domotica oplossingen zijn mogelijk voor ADL-handelingen, zorgtaken, communicatie, ontspanning en andere huiselijke bezigheden. Een belangrijke doelgroep zijn de thuiswonende of semi-muraal wonende dementerenden. Voor hen is een grote groep van voorzieningen beschikbaar die de kans op langer en veiliger zelfstandig blijven vele malen groter maakt.

q

Ongewenste afhankelijkheid Daarnaast is er afhankelijkheid van zorg ontstaan die in dit geval wellicht voorkomen had kunnen worden. Iemand heeft voortaan hulp nodig bij de toiletgang of bij het verschonen van incontinentiemateriaal. Voor jou extra werkdruk en fysieke belasting en voor de maatschappij als geheel extra kosten. Het lijkt allemaal niet zoveel en je verleent die zorg graag. Maar volgens de toekomstverwachtingen zijn er door de vergrijzing in het bed en aan het bed te weinig mensen om nog goed zorg te verlenen. Er zijn prognoses die aangeven dat, als we zo doorgaan, in 2025 je al je ochtendtaken in 2,6 uur moet doen in plaats van in vier uur. Want stel dat je in ons voorbeeld inderdaad de cliënt bent gaan helpen en dat kost drie keer per dag 3 minuten, dan lijkt dat niet veel, maar toch is dat op jaarbasis al snel 55 uur zorg. Dat is heel wat en zoals aangegeven: het kan stap voor stap

tot meer afhankelijkheid en steeds minder zelfredzaamheid leiden. Het verbetertraject Zelfredzaamheid loopt dit jaar, het wordt gefinancierd door ZonMw en staat onder leiding van LOCOmotion. Via de site www.goedgebruik.nl kun je de meest recente informatie vinden. Er zijn vrij toegankelijke landelijke bijeenkomsten waar je je al voor op kunt geven. Daar staat vooral het zeer praktijkgericht kennismaken met en leren werken met allerlei hulpmiddelen en technologie centraal. Op de website komt veel informatie over soorten hulpmiddelen en vooral ook hoe je ze kunt gebruiken geïllustreerd met filmpjes. De nieuwe en uitgebreide versies van het Hulpmiddelenboekje en het Gebruiksboekje worden dus ondersteund met bewegend beeld. Ook zal aangesloten worden bij de Hulpmiddelenwijzer van Vilans. t

Er zijn allerlei categorieën waarin dat mogelijk is. Zoals voorzieningen die • communicatie makkelijk maken: direct contact met zorgverleners via camera’s • de veiligheid bevorderen zoals fornuisknopbeschermers, een vloeralarm of een doorgangmelder • helpen om dingen niet te vergeten, zoals de praatknop • het gebruiksgemak van apparaten bevorderen, zoals de fototelefoon of een eenvoudige afstandsbediening • wonen comfortabeler maken: automatische zonwering of tijdschakelaars die de verwarming op tijd aan en uit doen of de gordijnen open en dicht doen • helpen om zaken te onthouden, zoals speciale kalenders en klokken • achteraf helpen zoals een sleutelvinder of een SOS-armband. Deze voorbeelden komen uit een prachtige gids van de Gemeente Amsterdam, deze vind je op de website van Gezond & Zeker. Er is een goede domoticatoets ontwikkeld die cliënten en mantelzorgers ook zelf kunnen invullen. Deze is via de Provincie Gelderland beschikbaar op www.domoticatoets.nl. Vergeet voor hen ook niet de fysieke ondersteuning en veiligheid in orde te hebben door een verhoogd toilet, steunen in de badkamer en het toilet, een zitje bij de douche, thermostatische kranen, geen losliggende kleedjes, etc. t

9

zelfredzaamheid

revalideert ze rustig verder. Ze heeft geen hulp van thuiszorg, maar redt het met steun van haar gezin. Daarvoor heeft ze wel goede voorzieningen nodig en dat is niet vanzelfsprekend. Zo kreeg ze in eerste instantie een veel te brede rolstoel die totaal niet geschikt voor haar was. Inmiddels is er een smallere waarmee ze zich al veel beter buitenshuis kan redden. Binnen bleef de rolstoel een probleem. Daarvoor heeft haar man nu een krukje op wieltjes gemaakt. Het lange zitten werd ook pijnlijk, dit kon worden verholpen door dunne luchtmatrasjes in de zitting en onder haar zere been te plaatsen. De speciale washandjes die een wasbeurt zonder water en zeep mogelijk maken waren de eerste dagen heel prettig, nu wil ze die graag even tussendoor gebruiken.

op naar de post Marry van den Berg en haar hulpmiddelen Marry van den Berg (55) is een zeer actieve en sportieve vrouw. Samen met haar man runt ze hun camping en ze loopt forse afstanden hard.

Kortgeleden heeft ze een ernstige blessure opgelopen met mennen, toen een paard op haar knie ging staan. In eerste instantie leek het allemaal wel mee te vallen, maar de dag erna zakte ze volledig door haar knie heen. Deze bleek uit de kom te zijn gegaan en de artsen constateerden dat er nog veel meer mis was. Alles wordt nu in kaart gebracht. Maar zo zat Marry ineens op een stoel, met haar been omhoog. Dat valt niet mee voor iemand die zoveel zelf doet, kan en vooral ook wil. Nu ontdekt ze stap voor stap de wondere wereld van de hulpmiddelen en

Met haar mooie, felblauwe en heerlijk lichte elleboogskrukken kan Marry al wat heen en weer hobbelen. De krukken heeft ze zelf aangeschaft omdat de uitleenperiode niet lang genoeg zou zijn en huren kostbaar bleek. Ze kruipt af en toe achter het bureau en de boekhouding van het bedrijf wordt weer door haar gedaan. Zo is ze ondanks haar forse beperkingen weer een beetje aan de slag in huis en bedrijf. Ze wandelt wat buiten en haalt met een rugzakje op de krant uit de bus aan de weg. Voor haar knie heeft ze nu een stevige brace die de nodige stabiliteit moet bieden. Verder oefent ze zich suf om het gewricht soepel te maken zodat gestart kan worden met haar verdere revalidatie. Marry is vast besloten om helemaal te herstellen en als een operatie nodig is dan moet dat maar. Vroeger werden 45-plussers al min of meer afgeschreven voor zo’n intensief revalidatietraject, maar Marry is veel te fit en te vastbesloten om het daarbij te laten: een mooi voorbeeld van zelfredzaamheid met hulpmiddelen erbij als ondersteuning. t

hulpmiddelen

10

hulpmiddelen en technologie Handig, maar niet altijd makkelijk te bemachtigen Ruud van Zuijlen is psycholoog en ervaringsdeskundige. Hij is in het dagelijks leven rolstoelgebonden en het is overduidelijk dat hij veel aan hulpmiddelen en technologie kan hebben. Maar toch is het voor hem en zijn partner soms knap lastig om aan de juiste voorzieningen te komen.

Volgens Ruud komt dit voor een deel door de verkokering van het vergoedingensysteem. Een rolstoel is bijvoorbeeld voor de gemeente vooral een ‘vervoersmiddel’. Voor hem persoonlijk is het breder en is het eigenlijk een soort ‘bewegingsprothese’. De meer medische aspecten tellen niet mee voor de gemeente en de WMO. Die horen bij de AWBZ en dus heeft de gemeente daar geen boodschap aan. Voor Ruud zijn deze aspecten echter van groot belang bij de keuze van zijn rolstoel. Die rolstoel zal hoe dan ook, met allerlei medische aspecten rekening moeten houden. Het zag er naar uit dat hij zelfs via de rechter moest afdwingen dat deze medische aspecten worden meegenomen in zijn rolstoel en deze niet alleen als ‘vervoersvoor-

ziening’ wordt gezien. Gelukkig is dat inmiddels in orde gekomen. Ruud: ‘Ook voor de hulpmiddelen die onder de WMO vallen, zoals woningaanpassingen en tilliften, is het helaas steeds vaker nodig om een gang naar de rechter te maken.’ Voor zelfredzaamheidsvoorzieningen is het inmiddels redelijk georganiseerd. De zorgverzekeraars hebben de indicaties voor hulpmiddelen (Regeling Hulpmiddelen) gemandateerd aan een aantal leveranciers die steekproefsgewijs door hen worden gecontroleerd. ‘Maar daar vallen voor mij ook belangrijke aanpassingen voor mijn pc onder, zoals een groter beeldscherm, uitleesapparatuur, spraakherkenning, maar ook een robot-

11

arm of omgevingsbediening. Juist daar is veel winst te behalen. Het inzetten van telematica, niet alleen om patiënten te bewaken, maar ook om mee te communiceren is voor cliënten van levensbelang. Met de arts, de wijkverpleging, maar ook om sociale netwerken te onderhouden. Het laatste halfjaar heb ik veel gebruikgemaakt van het Skype programma om mijn activiteiten als bestuurder en begeleider van gespreksgroepen vanuit mijn bed te onderhouden.’ Het inzetten van ICT in de zorg heeft veel meer voordelen. Het valt Ruud op dat zorgverleners onvoldoende de mogelijkheden van pc’s, Blackberries of I-Phones onderkennen. Privé misschien wel, maar vreemd genoeg zien ze weinig heil in nieuwe media en de toepassingen daarvan in hun werk. ‘Toen ik opgenomen was bijvoorbeeld, moest er iedere keer iemand komen als ik belde: “Wat is er aan de hand?” om dan iets te gaan halen, te brengen of te doen. Dat moet met telecommunicatie toch efficiënter te organiseren

“Het inzetten van ICT in de zorg heeft veel meer voordelen. ”

hulpmiddelen

zijn, terwijl de privacy van de cliënt gewaarborgd blijft.’ Hij geeft meer voorbeelden. ‘Ik constateerde toen ook dat er slordig met tijd wordt omgegaan: bloeddruk en hartslag meten en temperaturen wordt door één persoon gedaan met elektronische apparatuur. Maar de meetresultaten werden opgeschreven in een schriftje, dat moest dan weer worden ingeschreven in de status. Dat maakt het efficiënte gebruik van technologie opeens weer veel inefficiënter en het verhoogt de kans op fouten. En er is me meer opgevallen op dat gebied. Ja ja, er valt nog heel veel te doen!’ t

de Meer wetenwoavaerrop manieren delen je hulpmidie kunt en technologn kopen ? aanvragen eop Kijk .nl . ik u r b e g d e o .g w ww

Infrarood kranen Behalve thermostatische kranen die snel een veilige en optimale temperatuur kunnen geven zonder veel gedoe of de noodzaak tot precisie bewegingen, helpt het natuurlijk ook om een kraan te hebben die automatisch aan en uit gaat. Dat maakt het zelfstandig gebruik van water net weer makkelijker: je hoeft de kraan immers niet met de hand te bedienen. Dit soort kranen kom je vaak tegen in openbare toiletten, want het is natuurlijk ook erg hygiënisch om niet met je vieze handen aan de kraan te hoeven komen. Maar thuis en in instellingen zie je ze ook meer en meer. Ze zijn zelfs te koop als eenvoudig te monteren aanvulling op een bestaande kraan. Hij werkt dan op batterijtjes. t

Coaching & communicatie

12

Geef je team Vleugels Ergocoaches leren werken en denken als piloten Het zal je maar gebeuren. Samen met je leidinggevende kom je in een situatie waarin jullie een Boeing 737 veilig aan de grond moeten zetten. Nu komt het meer dan ooit aan op samenwerking en goede communicatie. Ergocoaches Monique Hoebeke en Hieke de Leeuw overkwam het echt. Nou ja, bijna echt. Zij namen deel aan de Kennisronde tijdens de Gezond & Zeker Kennisdagen en wonnen een bijzondere training in een professionele vliegsimulator, samen met hun afdelingshoofd.

Monique Hoebeke klimt in de stoel van de First Officer oftewel co-piloot. In het dagelijks leven is zij zorgcoördinator van de afdeling psychogeriatrische meerzorg van de Stichting Brentano te Amstelveen. Haar leidinggevende Bettie Karbet neemt haar plaats op de linkerstoel en is daarmee de gezagvoerder. Achter hen zitten Hieke de Leeuw en haar manager Machteld Isaak op gewone stoelen. En helemaal achterin de krappe namaak-cockpit bevindt zich vlieginstructeur Fred Bleeker. Bleeker klikt wat met zijn muis. Door de cockpitramen zien we het onmiskenbare Nederlandse polderlandschap. Fred Bleeker richt een laserpointer op een klein paneeltje met enkele displays met digitale cijfertjes en draaiknoppen en vraagt Bettie om even de juiste snelheid en hoogte in te stellen. Bettie staat haar mannetje en stelt de gevraagde vlieghoogte direct in.

Samen fouten voorkomen En, we vliegen! Op de automatische piloot. ‘We gaan ons voorbereiden op de landing op Schiphol’, bereidt Bleeker voor. ‘We gaan daarom langzamer vliegen en het vleugeloppervlak vergroten door de ‘flaps’ uit te schuiven met die grote hendel in het midden van de cockpit. De flapstand is nu vijf, wanneer we landen moet dit dertig zijn. We gaan nu naar 15.’ ‘Doe jij maar’ zegt Bettie tegen Monique. Vervolgens vraagt ze ‘Dus nu moet ik ook de snelheid aanpassen?’ Na een bevestigend antwoord van Bleeker draait ze aan de knop, stopt en twijfelt ... het was de verkeerde knop. Bleeker adviseert: ‘Stel samen vast heb ik de juiste knop te pakken?’ Bleeker vervolgt: ‘Als we straks de baan raken, moet er één sturen. Dat doe je met de pedalen bij je voeten. Bepaal

13

onderling wie gaat remmen.’ ‘Ik’ klinkt vanaf de gezagvoerdersstoel. Ons toestel nadert de baan inmiddels met rasse schreden en wat volgt is een landing waarbij het toestel als een dolle over de baan stuitert, wat voor enige hilariteit zorgt onder de bemanning. Zo. Dat was de eerste landing. Op de automatische piloot nog wel. Na een uurtje wisselt de bemanning. Nu is de stuurknuppel aan Hieke de Leeuw en Machteld Isaak. De ‘bemanningsleden’ werken steeds beter samen. Vragen elkaar bevestiging en geven ongevraagd advies.

Een team zijn Om fouten te voorkomen moet je heel veel communiceren, legt Bleeker uit. In de luchtvaart is tientallen jaren terug al de conclusie getrokken dat de oorzaak van een incident vaak te vinden was in het niet langer als team functioneren van gezagvoerder en co-piloot. Gezondheidsorganisaties hebben grote overeenkomsten met luchtvaartmaatschappijen als het gaat om veiligheid. Veiligheid is er voor een groot deel afhankelijk van menselijk gedrag. De zorgpraktijk kan leren van de lessen uit de luchtvaart.

Coaching & communicatie

Fred Bleeker licht toe: ‘Weet je waar we zitten, zijn we iets vergeten, draai ik aan de juiste knop. Om fouten te vooromen moet je heel veel communiceren. Denk in het geval van de zorg maar eens aan de chirurg die de patiënt aan het verkeerde been opereert. Hoe kan dat nou? Bij mijn bedrijf QST Safe Skies heb ik regelmatig zorgprofessionals in de simulator. Lessen die geleerd worden zijn fouten toegeven, hulp accepteren en feedback geven. Het mooie is dat functieniveau hier even helemaal niet telt. Ze hebben geen van allen verstand van vliegen. De managers leren hier dat je kunt blijven leidinggeven, ook met minder praktische vaardigheden.’ Na afloop volgt, geheel in luchtvaartstijl, de ‘debriefing’. Alle vier de deelneemsters geven aan dat ze de opgedane ervaringen gaan inzetten in hun werk. Bijvoorbeeld bij de overdracht van patiënten bij het wisselen van diensten. Hieke geeft aan dat er in de zorg wel eens gebrek is aan zelfkennis. Mensen voelen zich ook snel in de wiek geschoten. Bleeker geeft aan dat collega’s die sterk in hun schoenen staan en waar anderen tegenop kijken, kunnen worden ingezet om

Van kénnen naar kúnnen Wil jij ook zo’n leuke prijs winnen, kom dan naar de Gezond & Zeker Kennisdagen 2011. Deze worden georganiseerd op 31 oktober en 1 november. Het thema van dit jaar is ‘Van kénnen naar kúnnen’. Noteer de data vast in je agenda, het workshopoverzicht vind je in het volgende Gezond & Zeker Magazine.

de werkwijzen te beïnvloeden. In de zorg is het niet vanzelfsprekend om te praten over je fouten. Een cultuur creëren waarin mensen wel kunnen praten over wat hen in hun werk is overkomen en de omstandigheden waarin dit kon plaatsvinden, is niet makkelijk. Voor zo’n omslag is zeker een jaar nodig. Belangrijk is dat de leidinggevende een veilige situatie creëert. Als je je als individu opstelt ben je gevoeliger voor fouten. Wanneer je je als team opstelt vorm je een sterk schild tegen druk, ziek zijn of een negatieve cultuur. Als leidinggevende hoef je niet alles tot in detail voor te schrijven. Macht mag nooit de boventoon voeren. Je moet organiseren dat beslissingen genomen worden. Maak daarbij gebruik van de mensen in je team. t

Kijk voor meoepr infor matie ies.com , www.qs t-safelt-hskcare . bij Hea

coach in de praktijk

14

In de serie ‘ergocoach of veiligheidscoach in de praktijk’ een interview met Tinka Janissen

Steeds meer aandacht voor preventie

Tinka Janissen werkt sinds 2003 als adviseur Arbeid & Gezondheid bij de ViVa! Zorggroep. Als ervaringsdeskundige - ze belandde door fysieke overbelasting met rugklachten in de (toen nog) WAO - weet ze als geen ander hoe belangrijk het is om goed voor je lijf te zorgen.

15 De functie van adviseur Arbeid & Gezondheid gaat Tinka zeer aan het hart: ‘Ik heb opleidingen gevolgd voor fysiotherapeut en Z-verpleegkundige en heb deze functies ook in diverse werkvelden in de gezondheidszorg uitgeoefend. Nadat ik met lage rugklachten thuis belandde, ben ik gestart met een succesvol re-integratietraject, waarna ik een functie als adviseur kreeg.’ Met haar kennis en ervaring coacht Tinka samen met twee ergotherapeuten de 70 ergocoaches van de ViVa! Zorggroep. Tinka signaleert dat er in de loop der tijd veranderingen zijn opgetreden. ‘Lag in het verleden het accent vooral op verzuimbegeleiding, nu komt er steeds meer aandacht voor preventie en stimuleren van gezond gedrag.’ Dit alles in het kader van het voorkómen van uitval. In het verleden waren de ergocoaches vooral gericht op instructie geven bij transfers en het juiste gebruik van hulpmiddelen. Nu is er ook veel aandacht voor het stimuleren van gezond gedrag bij medewerker, management en cliënt.

Coachen op de werkvloer ‘We hebben op dit moment zo’n 70 ergocoaches. Er is in de taakomschrijving vastgelegd dat zij zich gemiddeld twee uur per week aan hun taak moeten kunnen wijden. Ook is er een scholingsbudget voor de ergocoaches. Benodigde hulpmiddelen worden na inventarisatie, waarbij de ergocoach steeds een belangrijke spil is, zoveel mogelijk opgenomen in de investeringsbegrotingen. Voor hun scholing hanteren wij het principe ‘Train de trainer’, dit betekent dat onze ergocoaches worden opgeleid t.a.v. kennis en vaardigheden en zij coachen hun collega’s op de werkvloer. Dat kan in de vorm van één-op-één-begeleiding, maar ook in het werkoverleg of door middel van klinische lessen. Ook organiseren we instellingbreed workshops voor bijvoorbeeld Steun de steunkous of Gezond zwachtelen. Ook organise-

coach in de praktijk ViVa! Zorggroep is een zorginstelling in Noord-Holland met verpleeghuizen, woonzorgcentra, thuiszorg en jeugdgezondheidszorg. De diverse locaties strekken zich uit langs de kust in Midden Kennemerland, tussen Haarlem en Alkmaar. Het hoofdkantoor staat in Velsen Noord. De organisatie bestaat sinds 2006 en is voortgekomen uit een fusie tussen Thuiszorg IJmond en Partners in de Zorg (V&V). In totaal werken er zo’n 4500 medewerkers. Er wordt een totaalpakket aan ondersteuning, diensten en zorg geboden aan alle inwoners in het werkgebied. Hierbij is de vraag van de cliënt leidend. In iedere wijk wordt een geheel aan voorzieningen gerealiseerd om mensen in staat te stellen zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen. ren we jaarlijks een ViVa! Zorggroep Ergocoachdag. Deze dag organiseren we voor alle ergocoaches én hun leidinggevenden een interactief programma met workshops e.d.’ ‘Voorheen werden onze ergocoaches extern opgeleid, tegenwoordig hebben we een interne opleiding, verzorgd door onze ergotherapeuten. Gedragsbeïnvloeding maakt daar een belangrijk deel van uit. Voordeel van een eigen opleiding is dat je deze helemaal op maat kunt maken. Je kunt inspelen op behoeften van de ergocoaches en aansluiten bij de organisatie zelf. Onze nieuwe ergocoaches kunnen met regelmaat instromen in de opleiding en we zetten zelf een vervolgtraject op.’ Tinka denkt dat op korte termijn e-learning ook bij de ViVa! Zorggroep zijn intrede zal doen. ‘Ook verwacht ik dat vaardigheden, ook op het terrein van fysiek gezond gedrag, veel meer individueel getoetst zullen gaan worden. Vergelijkbaar met bijvoorbeeld voorbehouden handelingen, met het Ergocoach Paspoort als portfolio.’

Agressie Tinka vervolgt: ‘Naast fysieke belas ting speelt agressie natuurlijk ook als arbo thema. Er is een beleid Sociale veiligheid binnen ViVa! Zorggroep opgesteld. Hierin is een intentieverklaring opgenomen, ondertekend door Raad van Bestuur en Ondernemingsraad. Daarin staat dat ongewenst gedrag niet wordt geaccepteerd, dat men elkaar daarop aanspreekt en dat sociale veiligheid wordt gestimuleerd. Ook is hierin op-

genomen dat meldingen en klachten serieus genomen worden en zorgvuldig worden afgehandeld en dat een actief sanctiebeleid wordt gevoerd t.a.v. daders. Het beleid omvat o.a. preventiemaatregelen, de meldingsprocedure, opvang en nazorg en sanctiebeleid. Dat implementeren we in de praktijk door themabesprekingen in de teams. De leidinggevende kan zich daarbij laten ondersteunen door HRM. Er is daarvoor speciaal een Toolkit Sociale veiligheid ontwikkeld, waarin achtergrondinformatie, checklisten en spellen zitten, waardoor er op een laagdrempelige manier gesproken kan worden over gewenst en ongewenst gedrag en hoe wij daarmee om willen gaan.’

Samenwerking ‘We hebben een goed draaiend netwerk Gezond & Zeker in onze regio met ondersteuning vanuit de regionale arbeidsmarktorganisatie voor de zorg, de Vereniging Bedrijfstak Zorg (Kennemerland-AmstellandMeerlanden). Hierdoor hebben onze ergocoaches ook contact met collega’s van regionale organisaties. Ik haal veel energie uit de prettige samenwerking met alle betrokkenen. En dat wil ik andere ergocoaches graag meegeven: Zoek de samenwerking! Je hoeft het als ergocoach niet alleen te doen. Richt je vooral op het bewust maken van je collega’s en stimuleer dat ze zelf met oplossingen komen. Ga samen met je leidinggevende na waar jullie voor het eigen werk verbeterpunten zien. Kortom: samen sterk voor gezond werk!’ t

2010

© A rj

-L

o H u n tl e

ig h

CO

CO

mo

mo

mo

1 tio n 2 0 0 mo CO 1 tio n 2 0 0 mo CO 1 tio n 2 0 0

CO

CO

mo

mo

mo


CO

CO

mo

mo

CO

mo

mo


n 2010 otio Om 1 tiCon 20 0

CO

CO

mo

mo

1 tio n 2 0 0

CO

mo

1 tio n 2 0 0


mo


CO

O

n 2010 otio Om 1 tioC n 20 0

-L

mo

ig h


CO

CO

mo

1 tio n 2 0 0

CO

mo mo

1 tio n 2 0 0

ig h

-L

CO

CO

mo

mo

O

© A rj

o H u n tl e

ig h

-L

O CO

CO

1 tio n 2 0 0

mo

1 tio n 2 0 0

1 tio n 2 0 0

1 tio n 2 0 0

1 tio n 2 0 0

mo

mo

CO

1 tio n 2 0 0


CO

o H u n tl e


1 tio n 2 0 0

1 tio n 2 0 0

© A rj

mo

CO

mo

CO

CO

O


-L

mo

ig h

mo

O

o H u n tl e


O

mo

mo

-L


ig h

mo

O

CO

o H u n tl e

-L


© A rj

ig h

CO

1 tio n 2 0 0

1 tio n 2 0 0

1 tio n 2 0 0

mo

mo

mo

CO

CO

CO

h-L

© A rj

O

O

CO

O

1 tio n 2 0 0

-L

o H u n tl e

-L

1 tio n 2 0 0

-L

mo

1 tio n 2 0 0

ig h

© A rj

ig h

mo

ig h

CO

mo

o H u n tl e

o H u n tl e

O

CO

O

1 tio n 2 0 0

CO © A rj

O

-L

mo

1 tio n 2 0 0

-L

ig h

CO

mo

ig h

O

1 tio n 2 0 0

CO

o H u n tl e

o H u n tl e

-L

mo

1 tio n 2 0 0

oH © A r j u n tl e i g © A rj

© A rj

ig h

CO

mo

O

O

CO

1 tio n 2 0 0

-L

-L

o H u n tl e

O

1 tio n 2 0 0

1 tio n 2 0 0

mo

ig h

ig h

© A rj

-L

mo

mo

CO

o H u n tl e

o H u n tl e

o H u n tl e

ig h

CO

CO

o H u n tl e

© A rj

-L

1 tio n 2 0 0

1 tio n 2 0 0

© A rj

o H u n tl e

ig h

mo

mo

1 tio n 2 0 0

© A rj

© A rj

O

© A rj

O

CO

CO

mo

O

-L

o H u n tl e

-L

mo

1 tio n 2 0 0

CO

-L

ig h

© A rj

ig h

CO

CO

CO

mo

o H u n tl e

© A rj

O

1 tio n 2 0 0

O

1 tio n 2 0 0

ig h

O

o H u n tl e

-L

mo

-L

mo

o H u n tl e

o H u n tl e

-L

© A rj

ig h

CO

ig h

CO

© A rj

n 2010 otio Om 1 tiCon 20 0 © A rj

© A rj

ig h

o H u n tl e

1 tio n 2 0 0

O

O

o H u n tl e

O

mo

-L

-L

© A rj

-L

CO

ig h

1 tio n 2 0 0

mo

o H u n tl e

o H u n tl e

ig h

© A rj

1 tio n 2 0 0

O

mo

CO

© A rj

© A rj

O

ig h

1 tio n 2 0 0

O

o H u n tl e

-L

o H u n tl e

mo

-L

© A rj

ig h

mo

-L

o H u n tl e

o H u n tl e

CO

ig h

© A rj

© A rj

© A rj

O

CO

ig h

CO

o H u n tl e

1 tio n 2 0 0

O

1 tio n 2 0 0

© A rj

O

-L

1 tio n 2 0 0

O

-L

ig h

mo

-L

O


-L

o H u n tl e

-L

mo

ig h

© A rj

ig h

o H u n tl e

CO

ig h

mo

o H u n tl e

ig h

1 tio n 2 0 0

O

CO

1 tio n 2 0 0

© A rj

o H u n tl e

© A rj

1 tio n 2 0 0

O

O

mo

-L

o H u n tl e

-L

mo

-L

o H u n tl e

© A rj

ig h

CO

ig h

© A rj

o H u n tl e

CO

ig h

1 tio n 2 0 0

o H u n tl e

mo

O

mo

© A rj

© A rj

CO

-L

o H u n tl e

CO

ig h

© A rj

© A rj

O

1 tio n 2 0 0

O

1 tio n 2 0 0

O

-L

mo

-L

CO

ig h

ig h

mo

-L

1 tio n 2 0 0

o H u n tl e

o H u n tl e

CO

ig h

mo

© A rj

© A rj

CO

O

CO

-L

CO


ig h



mo

o H u n tl e

mo

mo

CO

© A rj

O

CO


CO


mo

mo

CO

CO

-L




mo

mo

CO


CO


1 tio n 2 0 0

ig h


mo

mo

CO

CO

1 tio n 2 0 0

www.gezondenzeker.nl

o H u n tl e


CO




mo

mo

CO


CO


mo

mo

CO

CO

1 tio n 2 0 0

stickers plakken

© A rj


CO



1 tio n 2 0 0


mo

mo

CO


CO


mo

mo

CO

CO

O o H u n tl e ig h

010

gh

010

010

oH oH © A r j u n tl e i g h © A r j u n tl e i g h -L -L L O O 16 PraktijkrichtlijnenO H H o o j j u u r r H o j n n u r A A n t t A l l t e e l e © © i g h A r j o H u n tl e i g h A r j o H u n tl e © i g h © A r j o H u n tl e A r j o H u n tl e i g ig h ig h -© -L© -© ig h -L LO LO h-L O O -L -L L O O O O H o H u n tl e o H u n tl e o j j j u r r r H o j n u r A A A n tl e A tl e i g © © © ig h ig h © h -L -L -L O O O oH oH oH © A r j u n tl e i g h © A r j u n tl e i g h © A r j u n tl e i g h -L -L -L O O O Je kunt de stickers gebruiken op het Til- of Transferprotocol. Op zo’n protocol staan per cliënt de afspraken genoteerd over hoe de transfers, het oH o H u n tl e oH n tl e i © A r j u n tl e i g h © Arj baden, igh steunkou© A r j u n tl e i g h gh wassen, douchen, -L -L -L L O O O worden O sen aantrekken etc. moeten H H o H u n tl e o o A r j u n tl e i g A r j o H u n tl e i g © A r j u n tl e i g h A r j o H u n tl © H i g h A r j o H u n tl e © o j u r n A A r j o H u n tl e i g t l eig h -© h-© uitgevoerd. In de Arbocatalogi eig ig h -© -L© LO LOis LO h-L hh-L O -L O O O afgesproken dat een Til- of Transfer- rjo Hu LO o H u n tl e o H u n tl e j j r r H o j n tl e u r A A A n tl e i g © © © ig h ig h © Aprotocol h-L standaard in elk zorgdos-L -L O O O oH oH oH © A r j u n tl e i g h © Arj untleigh sier moet zitten. De © A r j u n tl e i g h -L -L -L O O Inspectie voor de O Gezondheidszorg toetst dit, trouwens ook o H u n tl e o Huntle in hoeverre j j r r o H u n tl e j n tl e i r A A A © © ig h ig h © ig h gh -L -L -L de-Lafspraken O O O O H o H u n tl e o H u n tl e o j j u r r H o j n u r A A n tleig zijn. A t actueel l eig © © H i g h A r j o H u n tl e i g h A r j o H u n tl e © o j u r n A A r j o H u n tl t l eig h -© h-© ig h -© -L© ig h LO LO van eighLO h-L O Afhankelijk -L LO L O O O oH oH oH het type zorg © Arjo Huntle © A r j u n tl e i g h © A r j u n tl e i g h © A r j u n tl e i g h -L -L -L O O (kortdurend, langO r j o H u n tl e r j o H u n tl e o H u n tl e j r A A A © © ig h ig h © ig h durend) wordt het Trans-L -L -L O O O ferprotocol bij de opname of intake ingevuld en regelmatig, bijvoorbeeld Alle deelnemers aan de Gezond & Bij dit Gezond & Zeker bij elke cliëntbespreking, langsgeZeker Kennisdagen 2010 kregen als Magazine vind je een lopen. Omdat de afspraken die op dank voor hun aanwezigheid en inzet stickervel met Aplaatjes van oH n tl e i A r j o H u n tl e i g A r j o H u n tl e i g © © r j u n tl e i g h gh het protocol©staan allemaal de Ergocoach mini-pocket Kennis h-L is h-L conform -L de vijf Mobiliteitsklassen L O O O zijn en O de Praktijkrichtlijnen moeten de basis mee. Ondanks dat dit boekje o H u n tl e r j o H u n tl e Auit A r j o H u n tl e i g A r j o H u n tl e i g © © H ighfysieke i Een nood © o Hunbelasting. o j j u r r H o g j n u r A A A r j o H u n tl e i g n tl e i g tleigweer direct gekoppeld zijn tleig of tien goed door verschilh-L© A een keer h -© h-© die -© LO LOaan LO h-L h-L h-L h-L O geboren attentie van project O O O O is gecontroleerd, staat de Mobiliteitsklassen, is het aardig lende mensen H H H o o o j j j u u u r r r H o j n n n tl e u n tl e i tl tl e i g Ar ©A ©A ©A © g h-L h h Gezond &eigZeker, want een als je de Mobiliteitsklassen van de er tóch nog een -L fout in. Het zal jou -L O O O u n tl e rjo Hergocoach rjo Huntlecliënt kunt benadrukken oH j u r A A betreffende n als fanatiek natuurlijk zijn A t l transfer of andere handeling e © © ig h ig h © ig h -L op het protocol.-LOBijvoorbeeld … met opgevallen dat de plaatjes die bij O helemaal foutloosLOuitvoeren een kleurig stickertje. Werk je op een de uitleg over de mobiliteitsklassen valt niet mee. Een boekje met afdeling waar de mobiliteit van de C en D staan, zijn omgedraaid (zie ruim 200 pagina’s foutloos cliënt bij tijd en wijle verandert dan bladzijden 53 en 54). uitgeven blijkbaar ook niet. plak je er, als dat zich voordoet, geH o oH j u r H o j n tl e i n u r A n tl e i tl e i g © © A r j u n tl e i g h ©A gh gh h-L -L -Loverheen. woon een ander stickertje Deze foute ‘wissel’ hebben we opgeL O O O O H o H u n tl e o H u n tl e o j j u r r H o j n u r Bronaanpak fysieke Belasting A A n t A l t lost door een stickervel met plaatjes e l e © © H H igh met i i © o o j j u u r r H i o g g h © A r j o H u n tl e i de vijf moBiliteitsklassen j n n u r gh © A A n tl e tl e i g tl e i h-L© A -© -L gh -L LO h-L h-Lmeer stickervellen of heb h-L Mobiliteitsklassen. Heb O van alleigvijf O je Wilgje O -L O O O O H H H o o o j j j u u u n tl e r r r H o unideeën j n tl e i n tl e i r A A A leuke over wat je met de t je een Ergocoach mini-pocket ‘Kenl e ©A © © © ig h gh gh -L -L doen, laat het ons O O stickers kunt nis is de basis’ Lontvangen of geo H u n tl e o HuntleO j j r r o H u n tl e j r A A A © © ighjuiste plaatjes op ig h © ig h weten via [email protected]. download, plak de -L -L -L O O O Alle deelnemers aan de Gezond & de juiste plek in je pocket en de fout Zeker Kennisdagen 2010 ontvangen is hersteld. Het leuke is dat er nog het stickervel ook apart. Met onze meer stickers op het vel staan. En excuses voor de foute wissel, ook wij heb je geen pocket, dan heb je een oH oH n tl e i A rjo H u n ig © A r j u n tl e i g h © A r j u n tl e i g h gh kunnen als © coach nogtleveel stickervel met Mobiliteitsklassen in h-L leren. t -L L LO O O O handen. Wat je daarmee doet laten o H u n tl e oH A r j o H u n tl e i g A r j o H u n tl e i g © A r j u n tl e i g h © ig h © h-L h-L we graag aan jouw creativiteit over, -L -L O O O O maar we geven één suggestie.

n tl e i

17

omgaan met agressie

Irrationele gedachten onder de loep Bewoners die in paniek raken, patiënten die zich verzetten: agressie komt veel voor in de zorg. Wat opvalt is dat iedereen er anders mee omgaat en zich er anders in voelt. Psycholoog Ronald Geelen leert je je gedachten ’uitdagen’ volgens de Rationeel Emotieve Therapie (RET), zodat je meer grip kunt krijgen op jezelf. ‘In de zorg ben je gedwongen handelingen dicht bij de patiënt uit te voeren. Meestal gaat dit goed, maar bijvoorbeeld door de snelheid waarmee veel handelingen gepaard gaan, kan een patiënt ineens angstig worden en agressief reageren’, vertelt Ronald Geelen. Wat doe jij als je collega, overrompeld door een scheldpartij, een patiënt niet meer wil of kan verzorgen?

Zwart-wit Ronald: ‘De grootste dooddoener is te zeggen dat ze zich niet bang, rot, schuldig of wat dan ook moet voelen. Een gevoel kun je niet zomaar opzij zetten. Wat wel kan helpen is haar gedachten over de gebeurtenis te achterhalen en deze te beïnvloeden. De RET geeft hiervoor goede aanknopingspunten. Je kunt beginnen te vragen wat er precies gebeurde en welk gevoel ze erover heeft. De volgende stap is haar gedachten te toetsen. Hoe komt het dat ze zich zo voelt? Kloppen haar gedachten wel, of zijn ze zwart-wit of overdreven? Als haar gedachten de situatie lastiger maken: wat zou ze de volgende keer anders kunnen denken en doen?’

Hier en nu Het is niet makkelijk om irrationele gedachten te vervangen door meer rationele varianten. Excuses als ‘zo ben ik nu eenmaal’ of ‘zo ben ik opgevoed’ liggen voor de hand. Ronald: ‘RET gaat uit van het hier en

nu. Je bent geen slachtoffer van je geschiedenis. Om een lastige situatie wél hanteerbaar te maken, is het belangrijk nieuwe vaardigheden te oefenen. Dat kan op verschillende manieren. Help je collega aan praktische literatuur over de omgang met agressie en laat haar onderstrepen wat ze goed vindt. Of geef haar even respijt en laat haar eerst patiënten verzorgen die het gedrag in andere mate hebben. Je kunt ook denken aan een rollenspel. Of laat haar eerst toeschouwer zijn bij het verzorgen van de bewuste patiënt.’ Een optie kan ook zijn het volledige team een RET-training te laten volgen, waarin de eigen gedachten onder de loep komen. Ronald heeft de ervaring dat dit leidt tot meer samenhang, begrip en positiever oor-

delen over elkaar. ‘Het zou lomp zijn als het je niks deed als een collega vertelt dat ze in bepaalde situaties dichtklapt, omdat die haar aan haar superdominante vader doen denken die er bij tegenspraak wild op lossloeg. En dat ene teamlid kan leren mondiger te worden en zich niet te laten vangen door het verleden.’

Minder stress ‘Ook een teamlid dat perfect omgaat met agressie kan ongelukkig zijn, omdat ze te hoge eisen aan zichzelf stelt’, benadrukt Ronald. ‘Ze kan het gevoel hebben te falen als ze een ontwortelde vrouw niet permanent gerust weet te stellen, terwijl dat feitelijk onhaalbaar is.’ Belastende, irrationele gedachten tot reële proporties terugbrengen, dat kost tijd. Ronald: ‘We zijn ons vaak niet bewust van onze kronkels en ze lijken zo vanzelfsprekend dat we ze niet willen opgeven. Maar lukt het te veranderen, dan worden overmatige spanning en onnodige emoties voorkomen.’ t

Ronald Geelen heeft over RET een Praktijk informatiefolder Agressie geschreven (folder nr. 13), deze kun je gratis opvragen of downloaden via www. gezondenzeker.nl. Hij zal als columnist dit jaar een vaste bijdrage leveren aan Gezond & Zeker Magazine.

collegetour

Gezond & Zeker

Collegetour In het voorjaar van 2011 organiseert Gezond & Zeker de Collegetour. Op twee hogescholen en twee universiteiten worden colleges fysieke belasting gegeven voor ergocoaches, verzorgenden, verpleegkundigen, studenten in opleiding voor verpleegkunde en verzorging.

18

Wil jij alles te

ben jij (aankomend)

Weten komen over

verpleegkundige,

fysieke belasting in

verzorgende en/of

de zorg?

ergocoach?

college tour 2011 Leer hoe jij je bijdrage kunt leveren aan het behoud of herstel van het algemeen functioneren. Je leert het van de besten:

2 maart Deventer 16 maart Utrecht 20 april Eindhoven 9 mei Rotterdam

Prof. dr. Peter Vink (TU Delft/TN0) Prof. dr. Marieke Schuurmans (UMCU) Drs. Nico Knibbe of Drs. Hanneke Knibbe (LOCOmotion)

www.gezondenzeker.nl

Experts De colleges worden gegeven door enkele experts op dit gebied: prof. dr. Peter Vink, hoogleraar in het aanpassen van de werkomgeving aan de TU Delft/TNO, prof. dr. Marieke Schuurmans, hoogleraar Verplegingswetenschap aan het Universitair Medisch Centrum Utrecht en drs. Nico Knibbe of drs. Hanneke Knibbe van bureau LOCOmotion. Zij zullen uitgebreid doceren over innovaties, comfortabel werken en hoe je als verzorgende lichamelijke functies van de zorgvrager kunt behouden of herstel-

len. Centraal tijdens deze Collegetour staat het kennis opdoen die je in de dagelijkse praktijk nodig hebt als verpleegkundige, verzorgende en als ergocoach. De kennis neem je ook mee op schrift in een handig pocketformaat zodat je het de volgende dag paraat hebt en kunt delen met al je collega’s.

Communicatie De laatste jaren is er vanuit Gezond & Zeker veel aandacht geweest voor zaken als coaching en communicatie. Uiter-

19

collegetour

Dagelijks functioneren als focus Informatie over de ziekte geeft, zelfs gecombineerd met leeftijd, slechts een beperkt beeld van hoe mensen functioneren en daarmee van de vraag naar zorg. De mate waarin ziektesymptomen leiden tot beperkingen in dagelijks functioneren verschilt van persoon tot persoon. Het verband is niet lineair.

1 Hanneke Knibbe aard is dit uitermate belangrijk. De boodschap van de ergocoach kan immers nog zo goed en waar zijn, als je het niet weet te brengen en als de collega’s er niets mee doen heeft het allemaal niet zo veel zin. Er zijn echter aanwijzingen dat de ergocoaches momenteel wat minder goed weten wát er precies gecoacht en gecommuniceerd moet worden. Met andere woorden, de pure basiskennis over ergonomie lijkt wat te weinig aandacht te hebben gekregen, dan wel wat weggezakt te zijn. Tijdens de Collegetour presentatie van LOCOmotion, die wordt gegeven door Hanneke of door Nico Knibbe, wordt er daarom ingegaan op wat elke ergocoach zou moeten weten om een goede ergocoach te zijn. Dat is belangrijk voor beginnende ergocoaches, maar net zo goed ook voor de ervaren ergocoaches. In de praktijk blijkt namelijk dat ook hun kennis vaak wat is weggezakt of bij hun opleiding, als daar al sprake van was, nooit goed is aangeleerd. Het college begint dan ook bij het begin: de praktijkrichtlijnen fysieke belasting. Wat zijn dat? Hoe ‘verplicht’ zijn ze? Wordt er op gecontroleerd? En waar zijn ze vastgelegd? In het arboconvenant, de arbocatalogus? Vervolgen gaan we in op de instrumenten waarmee je kunt

q

Hetzelfde geldt voor de impact van behandeling, ook die is niet voor iedereen gelijk. Op tijd en op de juiste wijze medicatie innemen, afvallen, gezond eten of voldoende bewegen is voor de een geen enkel probleem, voor de ander een ondoenlijke opgave. Veel problemen van patiënten in het dagelijks leven vallen buiten het blikveld van de zorg. En dat terwijl dagelijks functioneren een belangrijke intermediair is tussen ziekte en welbevinden. Wat wil iemand of waar hecht hij belang aan. Het dagelijks functioneren staat niet als doel op zichzelf, maar is een voorwaarde voor het bereiken van andere doelen. Doelen die gericht zijn op het eigen welzijn. Immers niemand leeft uitsluitend om zijn lichaam in stand te houden. Onderzoek onder ouderen laat zien dat de impact van beperkingen in het dagelijks functioneren op de kwaliteit van leven vier keer groter is, dan de ziektesymptomen op zichzelf. Hoewel veel zorgprofessionals zijn opgeleid met een brede blik, een zogeheten holistische of integrale kijk, is het geen dagelijkse praktijk om te kijken naar factoren die het dagelijks functioneren van mensen beïnvloeden. Door het dagelijks functioneren van mensen als uitkomstmaat van de zorg meer centraal te plaatsen verandert niet alleen de focus van de zorg maar nog belangrijker, de effectiviteit. Een dergelijke benadering gaat echter niet eenvoudig samen met de huidige gezondheidszorg die vooral gericht is op dat wat mensen niet kunnen. En die in het verlengde hiervan primair reactief is ingesteld. De focus op preventie is beperkt. Hierdoor blijven kansen liggen. Zeker waar het gaat over preventie van te verwachten problemen bij mensen die al binnen de gezondheidszorg bekend zijn. Vanuit een integrale blik naar mensen kijken, biedt mogelijkheden om beperkingen voortkomend uit ziekten te verminderen. Dit komt mensen individueel ten goede en ook ons als maatschappij. Wanneer zorg zich richt op voorkomen van verlies van functioneren betekent dit automatisch een reductie van de zorgvraag op de langere termijn. Marieke Schuurmans is verpleegkundige, was ruim tien jaar verpleegkundig specialist geriatrie en is nu werkzaam als hoogleraar Verplegingswetenschap aan de Universiteit Utrecht en als Lector Ouderenzorg aan de Hogeschool Utrecht.

collegetour

20

uitvallen met rugklachten begeleiden, op zoek gaan naar nieuwe tilhulpmiddelen? Of is het beter afwachtender te zijn door met name in te gaan op vragen van collega’s? Of zouden ergocoaches breder moeten kijken dan alleen naar ergonomie en fysieke belasting? Liggen er bijvoorbeeld kansen bij onderwerpen als valpreventie, decubitus en incontinentie?

1 Nico Knibbe toetsen of er op jouw locatie, groep, regio of zorginstelling wel volgens deze richtlijnen wordt gewerkt. Wat zijn de ervaringen en resultaten van instrumenten als de TilThermometer, RisicoRadar, BeleidsSpiegel, HZMeter en de WerkPlekCheck? Wat kan de ergocoach daarmee doen om haar werk effectiever te maken? Daarna gaan we in op de praktische invulling van het werk van de ergocoach. Wat gaat de ergocoach precies doen? Collega´s opleiden, klinische lessen geven, collega’s die

Comfortabel werken Professor dr. Peter Vink van TU Delft/ TNO gaat tijdens de Gezond & Zeker Collegetour in op omgevingen voor comfortabel werken. Hij stelt dat de omgeving veel doet voor een mens. Zo beïnvloedt een plant productiviteit, geeft licht meer alertheid, is een zichzelf instellende stoel comfortabeler en duurt staand vergaderen 34% korter. Dit zijn enkele effecten van de omgeving op de mens. Er is tegenwoordig steeds meer mogelijk in de omgeving om de mens beter te laten functioneren. Dit aanpassen van de omgeving aan de mens is natuurlijk het veld van de ergonomie.

Informatie Gezond & Zeker Collegetour Plaats en tijd 2 maart 16 maart 20 april 9 mei

Saxion Hogeschool Deventer Hogeschool Domstad Utrecht Technische Universiteit Eindhoven Erasmus Universiteit Rotterdam.

Inschrijven Inschrijven doe je door een email te sturen aan [email protected], met je naam, instelling, adresgegevens, voorkeurdatum en wel/niet student. De deelnamekosten bedragen € 25,00. Voor studenten zijn de deelnamekosten € 15,00, dit op vertoon van je collegepas of -kaart. Dit bedrag is incl. koffie, thee en maaltijd, Ergocoach mini-pocket en hand-out van de lezingen (ontvangst bij entree). Deelnameformulieren vind je in de agenda op www.gezondenzeker.nl.

Registratie en portfolio Deelnemers ontvangen bij entree een deelnamebewijs voor het portfolio en kunnen deelname laten aftekenen in het Ergocoach Paspoort.

Een veld dat nog lang niet uitontwikkeld is. In dit artikel beschrijven we enkele nieuwtjes in het aanpassen van de omgeving, die interessant kunnen zijn voor de ergocoach. Ook aan nieuwe hulpmiddelen is geen gebrek.

Herstel Planten in de ruimte bevorderen het herstel van medewerkers. Dit herstellende effect is aangetoond bij proefpersonen, die eerder herstellen bij een visueel vermoeiende beeldschermtaak. Ook in ziekenhuizen waar patiënten uitzicht op groen hebben, herstellen ze sneller en beter van een operatie. Ook verlichting heeft een effect op ons welbevinden en bepaalt hoe we ons voelen in wachtkamers en tijdens werk. Bij Utrecht staat bijvoorbeeld een gebouw waarin na de lunch een speciaal soort wit licht wordt toegevoegd, waardoor we alerter zijn en de lunchdip minder invloed op ons heeft.

Druk meten Er worden momenteel autostoelen ontwikkeld, die de druk meten tussen het lichaam en de stoel. De stoel past zich vervolgens zo aan dat de druk ideaal verdeeld is. Na een tijdje past de stoel zich weer aan omdat lang in één houding zitten niet comfortabel is. Het blijkt dat tweeënhalf uur rijden in zo’n stoel comfortabeler is dan in een zelf ingestelde stoel. Het duurt niet zo lang meer of deze techniek zal ook in rolstoelen en bedden worden toegepast of op kantoor.

Staan in plaats van zitten Staand vergaderen duurt 34% korter met dezelfde kwaliteit van de besluitvorming en dezelfde resultaten. Staand vergaderen kan dus een behoorlijke

21

schadeverhalen

Schadeverhaal

1 Peter Vink kostenbesparing opleveren. Met de verstelbare vergadertafel kunnen deelnemers zelf kiezen of zij zittend, staand of zelfs halfzittend gaan vergaderen.

Soms kunnen rolstoelgebruikers de kracht niet meer opbrengen om de rolstoel voort te bewegen. Dan wordt er meer van de hulpverlener verwacht. De NuDrive kan dan hulp bieden. Door deze op een rolstoel te plaatsen kan met 40% minder krachtsinspanning de rolstoel voort bewogen worden en kunnen sommige patiënten zichzelf weer voortbewegen. t

Column

Hulpmiddel voor rolstoelen

voor Meld je nu aanZeker de Gezond & en leer Collegetour 201a1ge kunt hoe jij je bijdr houd en leveren aan be et van de h hers tel ! Je leer tak . Ga naar bes ten in het venzeker.nl/ www.gezond a agend

‘Binnen de zorg is het verhalen van schade nog geen ingebed onderdeel van het sociale veiligheidsbeleid. Natuurlijk zijn er wel instellingen die bijvoorbeeld kleding en brillen van medewerkers vergoeden, die tijdens een incident kapot zijn gegaan, maar schade verhalen op de veroorzaker wordt nog niet veel gedaan. Te snel wordt er geroepen dat van een kale kip niet geplukt kan worden. Soms worden de emoties van de veroorzaker als reden genoemd om niet te verhalen. En dan zijn er natuurlijk ook situaties dat geen schade wordt verhaald, omdat de veroorzaker agressief heeft gehandeld vanuit een ziektebeeld. Schade moet wellicht niet altijd worden verhaald, maar ik ben van mening dat het wel heel veel beter kan.’ ‘Om op die kale kip terug te komen. Misschien heeft de veroorzaker inderdaad geen werk, maar misschien wel een duur horloge, het nieuwste gsm-model of zelfs een auto. De veroorzakers moeten direct voelen dat ze moeten betalen voor hun daden en dat kan dus betekenen dat dit soort belangrijke spullen wordt afgenomen. Juist door het verhalen van de schade laat de werkgever zien dat het menens is met de aanpak van agressie en geweld tegen hun medewerkers.’ ‘In de praktijk blijkt dat het verhalen van schade soms lastig en vooral juridisch moeilijk kan liggen. Ook dat kan een reden zijn om de schade niet te verhalen. Maar zal het gedrag van de veroorzaker veranderen als geen schade wordt verhaald en de zorginstelling alles op zijn beloop laat? Ik denk van niet. De kans is zelfs groot dat de veroorzaker in herhaling zal vallen.’ ‘Gelukkig is er een helpdesk waar juristen klaar zitten om vragen over schadeverhaal te beantwoorden. Op de website van deze helpdesk staat zelfs een zeer handige rekenhulp om de schade te bepalen en een compleet stappenplan kan zo gedownload worden. Dit is ook een goede checklist voor de werkgever om eens te controleren of alles intern al is geregeld. De rekenhulp berekent de schade en je kunt het overzicht direct printen. Er staan op deze website ook voorbeeldbrieven om veroorzakers aan te schijven, waardoor het allemaal makkelijker wordt om de schade te verhalen. En denk bij schade niet alleen aan de kleding of de bril, maar ook aan de periode dat medewerkers niet kunnen werken. De bedragen kunnen heel snel oplopen. Mijn advies: schade verhalen!’ Wil je er meer van weten? Kijk eens op www.helpdeskvpt.nl of bel: (030) 263 14 04.

Peter Peerdeman is landelijk projectleider Veiligezorg® en senior adviseur sociale veiligheid bij het CAOP.

vraag en antwoord

22

De schouder, let op je voetenwerk! In elk magazine behandelen we een vraag van een ergocoach of veiligheidscoach. Er zijn veel vragen binnengekomen naar aanleiding van het artikel over de schouder in Gezond & Zeker Magazine nr. 3 van vorig jaar. We hebben docente haptonomisch verplaatsen Inga Mol om een antwoord gevraagd.

Waarom neemt het aantal zorgverleners met nek- en schouderklachten niet af? Inga Mol: ‘Tijdens mijn lessen zie ik bijna alle deelnemers voornamelijk de spieren van hun armen gebruiken om hun cliënten in beweging te brengen. De rest van het lichaam blijft daarbij onbenut. Daardoor wordt er teveel kracht uitgeoefend op de schoudergordel en voelt de cliënt zich met macht verplaatst. Als je zo werkt ben je echt aan het ‘tillen’. Dan zie je dat de zorgverlener stil staat, de cliënt vast pakt en bij het uitoefenen van techniek alléén zijn/haar armen beweegt. De rest van het lichaam blijft onbeweeglijk stil staan.’

Hoe kun je dit oplossen? ‘Bij het oefenen en uitvoeren van transfers moet je geleerd worden om alle bewegingen zelf met het gehele lichaam te maken. Verplaatsingen gebeuren dan door het verplaatsen van het lichaamsgewicht van de zorgverlener in plaats van door haar/ zijn spierkracht. In plaats van aan het ‘tillen’, ben je dan aan het ‘ver-

plaatsen’. Je houdt dan je armen stil. De armen dienen alleen om de cliënt mee vast te houden. Daarna beweeg je het eigen lichaam (benen en romp) in de gewenste richting. Het gewicht van het lichaam van de zorgverlener veroorzaakt dan de beweging van het lichaam van de cliënt. De spieren die je hiervoor gebruikt zijn vooral de beenspieren. Je kunt het vergelijken met een tennisser. Iedereen die ooit één tennisles heeft gehad, weet dat je nooit de bal mag slaan door je arm te bewegen. Je moet altijd eerst een stap zetten. Ook een bokser leert hoe hij moet slaan. Nooit alleen met zijn armen. Dat zou er heel raar uitzien. Bij iedere klap zet hij een stap vooruit. Niet voor niets is bij deze (en nog veel meer) sporten het voetenwerk het belangrijkste. Om nek- en schouderklachten te voorkomen vind ik dat zorgverleners veel meer op hun ‘voetenwerk’ moeten gaan letten en op het verplaatsen van hun eigen lichaamsgewicht. Handen en armen zijn om mee vast te houden, niet om kracht mee te zetten.’ t

23

mijn vader werkt bij rugklachten (Ingekomen post)

energiezuinige vrouwen in de zorg Mannen en vrouwen verschillen lichamelijk op allerlei punten. Behalve de zichtbare verschillen hebben mannen bijvoorbeeld dikkere spieren. Dat komt door het testosteron. Ze hebben dan ook meer pure kracht (meestal …). Ook hebben mannen een groter hart (waardoor ze per hartslag meer bloed kunnen rondpompen), meer bloed (ongeveer één liter meer) en is de concentratie rode bloedlichaampjes hoger. Aan de andere kant gaan mannen slordiger om met energie. Uit onderzoek blijkt dat vrouwen beter in staat zijn om energie uit vetten te halen dan mannen. Vrouwen ‘lopen’ dus langer op een boterham dan mannen. Dat zie je ook bij duursporten. Naarmate er langer gelopen, gezwommen of gefietst moet worden, worden de verschillen tussen mannen en vrouwen kleiner. En aangezien zorg verlenen goed te vergelijken is met duursport, uit Amerikaans onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat zorgverleners gemiddeld 6,6 kilometer per dienst lopen, is het aan te bevelen dat je vrouw bent. We hebben altijd gedacht dat vrouwen in de zorg werken omdat ze zorgzamer zouden zijn. Dat is misschien ook wel zo. Maar er is mogelijk nog een andere reden: vrouwen gaan zuinig om met energie en dat is bij een lange, zware dienst gewoon erg handig. Prof Ebbink (rugfilosoof) verzorgt een serie niet-al-te-serieusmaar-toch-tot-nadenken-stemmende bedoelde columns in Gezond & Zeker Magazine. Hij is verbonden de Universiteit van Harderwijk. Alle reacties zijn welkom via [email protected].

Beste Prof. Ebbink, Graag wil ik reageren op uw column ‘mijn vader werkt bij rugklachten’ van september 2010. Ik ben me bewust dat het wat aan de late kant is dat ik reageer, maar graag wil ik u een betere suggestie geven t.a.v. het verbeteren van de productiviteitsdruk. Ik ben een verpleegkundige in de thuiszorg en daarnaast ben ik ergocoach. In die laatste hoedanigheid geef ik ook cursussen aan mijn collega’s met betrekking tot verplaatsingstechnieken. Deze verplaatsingstechnieken geef ik op basis van haptonomie. Het eerste waar ik mijn cursisten mee confronteer is de volgende uitspraak: “IK HEB GEEN TIJD OM HAAST TE HEBBEN”. In tegenstelling tot uw voorstel om iedereen in een strak en glad pak te hijsen zodat we sneller kunnen lopen, wil ik liever stil staan bij deze uitspraak van een, helaas inmiddels overleden, cliënt. Wanneer ik immers te gehaast te werk ga, gaan dingen vaker fout, wat veel tijd kost en erg onplezierig is voor de cliënt. Ook is het voor de cliënt moeilijk om een gehaaste zorgverlener bij te houden waardoor het werk minder vlot verloopt. Verder levert een dag hard werken in grote haast ons vaak allerlei klachten op zoals rug-, schouder- en nekklachten doordat we ons lichaam onvoldoende ontspannen. Vaak staan we te snel aan een cliënt te trekken, nog voordat de cliënt de kans heeft om zelf een beweging in gang te zetten. Wanneer we de rust nemen om de cliënt te benaderen vanuit de haptonomische methode zal dit meer zelfwaardering geven aan de cliënt en zal de zorgverlener met een groter respect voor de cliënt haar/zijn werk kunnen doen. En wanneer een zorgverlener in de ziektewet moet, zal dit veel onrust geven. Er moet dan weer een vreemde zorgverlener ingezet worden die de cliënt niet goed kent en dat kost natuurlijk ook weer veel tijd. Zo kan ik nog wel even doorgaan. Maar mijn boodschap is natuurlijk: investeer in je medewerkers door ze goede cursussen verplaatsingstechnieken aan te bieden zodat het voor de cliënt en zorgverlener een prettige en respectvolle samenwerking wordt waarbij je ook nog een heleboel tijd bespaart. Vriendelijke groet van

Connie de Haas, Bladel Wil je ook reageren op een column van professor Ebbink of praten over de preventie van fysieke belasting of agressie. Laat dan een bericht achter in ons forum, de Hyves pagina Ergocoaches of stuur een e-mail naar [email protected].

Zelf doen - Hulpmiddelen en technologie - Geef je team vleugels - Op naar de post - Steeds meer aandacht

Recommend Documents