LISA VORST CMD // 1602852 // DREAM // DISCOVER // DO MADRIS DURIC 10 APRIL 2015
// INHOUD
INLEIDING VORMEN & GRENZEN DIGITALISATIE, ZELF DOEN EN ONTWERPEN MEERWAARDE DIK & STIJLLOOS CONCLUSIE VERVOLG; AFSTUDEREN
// INLEIDING
Dik & Stijlloos (D&S) gelooft dat analoge vormgeving meer ziel en persoonlijkheid heeft en meegeeft; het komt vanuit iemand en kan maar één keer gemaakt worden, het is uniek! Dat analoge en unieke ontwerpen meer ziel en persoonlijkheid zou hebben klinkt voor mij logisch maar dat is het misschien niet voor iedereen. In mijn onderzoek ben ik op zoek gegaan naar de meerwaarde die D&S zou kunnen creëren in de gedigitaliseerde maatschappij. Het onderzoek heeft voornamelijk bestaan uit het analyseren van het werk van D&S en haar achterliggende gedachten achter deze uitwerkingen. Hier zocht ik naar de grens waar analoog vervaagd en waar digitale uitwerkingen onpersoonlijk worden, of juist andersom, waar wordt analoog te knutselig en werk je digitaal zonder ‘te digitaal’ aan te voelen. Aanvullend heb ik mij verdiept in onder andere digitale en analoge vormgeving, de ‘arts & crafts movement’ en heb ik een bezoek gebracht aan het Museum Of The Image. Al schrijvende in mijn essay onderbouw ik mijn waarneming op de uitvoering van de verschillende opdrachten en zoek ik naar de meerwaarde van de werkwijze van D&S. Ook zoek ik naar een advies voor mijn afstudeeronderzoek dat ook zal gaan plaatsvinden bij D&S.
// VORMEN & GRENZEN
Wanneer analoog en digitaal elkaar aanvullenen en de platheid van digitaal verdwijnt ontstaat er meerwaarde in een ontwerp. Door te werken vanuit schetsen, knipsels en andere opzetten buiten de computer wordt het digitale ontwerp sterk beïnvloed en zal deze meer gelaagdheid krijgen. Hierbij kan ik refereren naar het beeldonderzoek dat ik uitgevoerd heb; het werk van D&S dat begon bij schetsen en waarbij analoog is verwerkt in de digitale uitingen. Ruis of ‘niet-perfect’ zorgen voor leven in de brouwerij, dat is niet altijd de bedoeling maar wanneer je kijkt naar bijvoorbeeld de opdracht van VanTac (onderzoeksverslag) wordt er een knipoog gegeven naar het inscannen en kopiëren en plakken dat zo normaal is geworden. Oneffenheden en imperfectie komen realistischer over en verwijzen ernaar dat het door een persoon gemaakt is, een persoon die wel of niet gebruik heeft gemaakt van een computer. Handwerk kan ook erg lijken op een digitale uitwerking, zelfs zodanig dat het niet meer te onderscheiden valt van digitaal. De grens vervaagd en de meerwaarde dus ook. In de blog omschrijft D&S hoe ontwerpen op de computer vaak een kwestie is van keuzes maken die al ontworpen zijn. “Het is een ‘multiple choice’ aan ontwerp-keuzes, waar je kiest tussen een aantal voorgeprogrammeerde opties.” - Blog D&S En hiermee doel ik het op ‘het ontbreken van gevoel’, je kunt ontwerpen op gevoel maar je kunt er door deze ‘multiple choice’-keuzes weinig gevoel instoppen. Deze uitspraak staat dan ook voor de motivatie van mijn onderzoeksvraag; in hoeverre ben je ontwerper wanneer de keuzes grotendeels zijn voorgeprogrammeerd? Je kunt ver doorgaan in het aanpassen en personaliseren van de gekozen opties op de computer, zodat het
ook weer ‘uniek’ wordt, maar het blijft gemaakt met de computer en niet direct met je eigen handen. Het voorbeeld dat ik uitgewerkt heb in mijn onderzoeksverslag, de wervingsposter van DAE, is ontstaan vanuit het handschrift van D&S en overgenomen door digitale woorden. De basis is analoog en de uitwerking uiteindelijk digitaal, je kunt dit terugzien in het ontwerp, zonder de handgeschreven woorden te volgen in een digitaal ontwerp had je de lijnen niet zo realistisch gekregen. “Wanneer je offline begint met een blanco wit vel, dan start je met een open vraag. Je wordt gedwongen om vrij na te denken over hoe het verhaal het best vertelt kan worden. Hierin word je niet beperkt door wat er al is.” - Dik & Stijlloos
// DIGITALISATIE, ZELF DOEN EN ONTWERPEN
Door de gedigitaliseerde maatschappij is er een nieuwe logica, manier van kijken, maken en communiceren ontstaan. Dit heb ik mogen concluderen na een museum bezoek aan het Museum Of The Image. Wat ik hier gezien heb, wijkt grotendeels af van mijn persoonlijke smaak wanneer het gaat over vormgeving maar, het gaat ook over datgene waarnaar ik op zoek ben gegaan tijdens mijn onderzoek; de meerwaarde van analoog ontwerp. De eerste invloeden van digitale vormgeving daarentegen komen wat mij betreft duurzamer over en daar zie je de overgang van de ambachtelijke vormgeving van ‘toen’ en de komst van digitale programma’s. De tentoonstelling ‘Welcome to the Imagesphere’ laat een greep zien uit de afgelopen 120 jaar beeldcultuur. De diepgang die ik gevonden heb in de projecten van de expositie ‘Born Digital’ is dat de digitale invloeden dermate worden vergroot en gebruik dat het kunst genoemd mag worden. De boodschap die hierin verscholen zit voor mij is dat er verder gekeken moet worden dan alleen naar de digitale uiting. De digitale invloeden wordt hier bijna ‘verpest’, en daarmee doel ik op; er worden oneffenheden opgezocht/ gecreëerd (project voorbeeld). Pixels worden dermate opgezet dat het ‘lelijk’ moet lijken. Het lijkt erop dat duidelijk gemaakt moet worden dat digitaal ontwerp niet vanzelfsprekend is. Want wat ik lijk te vergeten in te zien is dat digitaal niet vanzelf gaat. Het is ontwikkeld door ‘ons’, en de ontwerpen en producten die hier uitkomen zijn ook gemaakt door onszelf. Maar waarom voelt het dan zo anders? Ik vergelijk dit gevoel met de motivatie van de ‘Arts & Crafts movement’ die ontstond in de 19e eeuw in opstand tegen de industriële revolutie en in afschuw van de goedkope en lelijke massaproducten uit het Victoriaanse tijdperk.
Ik ervaar zelf een behoefte aan ‘crafting’, hierbij doel ik op “DIY” dat de afgelopen jaren steeds meer in beweging is gekomen. Ik zie het niet als een opstand maar wel als een behoefte. De hoeveelheid mensen die van de computer af stappen en plezier hebben in zelf mooie dingen maken, en vooral, om dit te delen met elkaar werkt aanstekelijk. De DIY-cultuur waarover geschreven wordt in Analog vs. Digital daarentegen verwijst naar de cultuur die ontstaan is door de vele beschikbare tools online, waarmee iedereen een ontwerper lijkt te kunnen zijn. Daar tegenover geeft Analog vs. Digital ook het inzicht dat echt ontwerpen als basis analoog betreft. Hierdoor ben ik gerustgesteld, de snelheid van digitaal kan niet op tegen de basis van het ontwerpen; analoog. “Ontwerpers moeten proberen om boven dit niveau van ontwerpen uit te stijgen en zullen de software voor ontwerptools gaan schrijven. Op deze manier kunnen zij zich onderscheiden van onopgeleide ontwerpers.” - Mieke Gerritzen, “Everyone is a Designer : a manifest for the design economy (2000)”
// MEERWAARDE DIK & STIJLLOOS
Zoals in mijn onderzoeksverslag staat, uit het Analog vs. Digital. “Digitaal is dus in zekere zin te
zien als een extensie van analoog. Analoge handelingen zijn nog steeds de basis voor een goed resultaat. Als het analoge niet uitgedacht wordt, zal het digitale niet sterk zijn.” en “Bovendien zal analoog ontwerp altijd een zekere esthetica en overgave uitstralen, die niet te evenaren valt door digitaal werk.”. De werkwijze van D&S moet de digitale tools blijven overschrijden. Als professionele ontwerpsters moeten zij dan ook de kracht van analoog blijven doorvoeren in haar ontwerpen. Het gene dat geschreven wordt over de DIY-cultuur en ‘the templated mind’- Dimitri Siegel en Gerritzen, is dat zij bang zouden zijn voor de toekomst van de grafisch ontwerper, vind ik voor D&S geen gevaar. D&S begint altijd vanuit de basis analoog een werkt niet vanuit templates en andere voorgeprogrammeerde softwaretools. De ontwerpen worden dan ook altijd gekenmerkt met analoge toevoegingen die niet terug te zien zijn in de zogenoemde ‘DIY-cultuur’ en ‘templated minds’, ook hier weer bewijs voor meerwaarde die D&S heeft. “Design is a process of translating thought to surface. Draw, sketch, sculpt, your fingers are still the most venerable and versatile digtial tools. Beware of false prophets claiming that drawing is dead and the mouse or joystick is ascendant. Do not forsake the primary design machine, the brain and the support mechanism, the hand.” - Becoming a digital designer (Steven Heller & David Womack, 2007) D&S heeft, wanneer je kijkt naar de theorie van Steven Heller en David Womack, de juiste instelling voor ontwerpers; analoog blijven nadenken, uitwerken en digitaal gebruiken als toevoeging maar niet als basis.
// CONCLUSIE
De angst voor het verdwijnen van analoog is groter dan hij zou moeten zijn. De essentie ligt hem daar, daar waar je begint. Daar waar je het verhaal wilt vertellen. De echte ontwerper, die begint op de juiste plaats en zoekt naar een verhaal zet een ontwerp neer met overgave. De semi-ontwerper begint digitaal en zal dan ook geen verhaal vertellen maar iets neerzetten dat gemaakt is uit de multiple choice keuzes van ontwerpprogramma’s. Wat ik niet wil zeggen is dat digitale uitwerkingen geen verhaal hebben. Ik wil zeggen dat het proces van het ontwerp en het idee dat in jou zit, anders tot zijn recht komt wanneer je begint met je handen. Zo wordt het ontwerp niet gevormd door digitaal maar door jezelf.
// VERVOLG; AFSTUDEREN
Analoog te werk gaan is dus van essentieel belang bij ontwerpen. ‘Analoge Photoshop’ is letterlijk
dat, zoals je het hoort. Photoshop is een hedendaags begrip geworden, het digitaal bewerken van een foto of ander soort bestand. Wat nou als je die computer weg laat? Dan zou je het zelf doen, met een pen, papier, schaar, knipsels en vooral; je handen. Dik & Stijlloos doet dat graag, met haar handen werken, en ik toevallig ook! Mijn seminar stond in het teken van D&S en de meerwaarde van haar werkwijze; de smaak en toevoeging van analoog. ‘Analoge Photoshop’ wordt mijn volgende experiment en ik pak de draad op waar ik gebleven ben, en neem mee als boodschap; ontwerpen is leuker en heeft meer ziel en persoonlijkheid wanneer je het echt zelf doet.
