Yara Magazine. Duurzaamheidsverslag 2010

Yara Magazine Knowledge grows

Duurzaamheidsverslag 2010

Duurzaam aubergines telen op warmte en CO2 van Yara Sluiskil (op de foto: Jan van Duijn)

l Yara zorgt voor groene scheepvaart l Kijkje in de auberginekwekerij

pag 5

l Doordacht en duurzaam onderhoud l

Procesveiligheid

pag 11

l Ureum 7 start op

pag 14

pag 4

pag 8

www.yara.nl

|


Voorwoord

Opdracht: onze basis voor een nieuwe toekomst verankeren 2010 zal in de geschiedenis van Yara Sluiskil te boek staan als het jaar waarin de basis werd gelegd voor een nieuwe toekomst. Ureum 7 is niet alleen de basis, het was ook de voorwaarde om Sluiskil een nieuwe toekomst te geven.

Nieuwe toepassingen Belangrijk voor onze toekomst zijn ook de ontwikkelingen op het gebied van nieuwe toepassingen van onze producten en restproducten. Toepassingen die een wezenlijke bijdrage leveren aan het terugdringen van verontreiniging en het creëren van duurzame productiemogelijkheden voor voedsel en voor het verduurzamen van transport over de weg en over het water.

Ureum 7 vormt de basis om onze locatie uit te bouwen tot één van de meest efficiënte sites binnen onze business wereldwijd. Het energieverbruik wordt efficiënter, nieuwe technieken vormen de start voor verdere ontwikkeling. En de nieuwe manieren van werken, met name op het gebied van documenteren, opvolgen en onderhoud zullen structureel worden ingepast in andere fabrieken en afdelingen. Dit heeft consequenties voor de vereiste competenties van de medewerkers en dus voor het opleidingsbeleid. Mens centraal 2010 is ook het jaar waarin belangrijke stappen zijn gezet om de mens centraal te plaatsen in dit proces van vernieuwing en ontwikkeling. Nieuwe technologie en innovaties zijn belangrijk, maar het gaat om de mensen die het moeten toepassen. Een duurzaam personeelsbeleid waarin veel ruimte wordt gecreëerd voor opleidingen, zal er voor zorgen dat aanwezige knowhow en ervaring worden verankerd. De komende jaren gaan veel ervaren medewerkers met pensioen. Om te voorkomen dat hiermee ook kennis verdwijnt, zullen we die kennis vastleggen en delen met nieuwe collega’s. We willen een aantrekkelijke werkgever zijn. Enerzijds voor de eigen mensen, door blijvend aandacht te besteden aan het op peil houden van de competenties. Anderzijds ook om nieuwe medewerkers aan te trekken. Niet alleen op het gebied van arbeidsvoorwaarden zijn we een aantrekkelijke werkgever maar vooral ook door een opleidingsbeleid dat mensen uitdaagt en kansen biedt.

2

Alternatief voor aardgas Dé uitdaging op langere termijn is het vinden van alternatieven voor aardgas als grondstof voor de productie van ammoniak. Research & Development spelen hierbij een belangrijke rol. Deze uitdaging kunnen we niet alleen aan. Hierin zullen we samenwerken, uiteraard op Yara-niveau, maar ook op regionaal niveau. We staan op een constructieve en creatieve wijze open voor regionale ontwikkelingen en innovaties die mogelijk doorbraken op dit gebied kunnen opleveren. In dit duurzaamheidsverslag 2010 leest u meerdere voorbeelden die bovenstaande ontwikkelingen illustreren. Ik wens u veel leesplezier. Marc Van Hijfte, Algemeen Directeur


|

www.yara.nl

Afrika-project

De aanleg van schooltuinen is weer een stap voorwaarts Najaar 2010 werden op vier locaties in de streek van Mwandama, het sponsordorp van Yara Sluiskil in Malawi, schooltuinen aangelegd. Maurice Vereecken, voorzitter van de het Afrikateam in Sluiskil, bracht in april van dit jaar een bezoek. Hij was onder de indruk. Maurice: ‘Tot nu konden de kinderen er enkel maïspap en bonen eten, soms aangevuld met vitaminen die ze kregen tijdens de maaltijden op school. Dat is nu veranderd. Rond vier scholen zijn boomgaarden met fruit aangeplant, moestuinen aangelegd en zelfs houtwallen om het water vast te houden. De lessen theorie over landbouw kunnen dus worden aangevuld met lessen praktijk buiten de school. Verder zijn er materialen, zoals planten en de nodige meststoffen aangeschaft om tuinen aan te leggen en te zorgen voor een goede oogst. Naast het fruit dat er de komende jaren zal worden geoogst, zullen de kinderen ook de broodnodige vitamines krijgen. Belangrijker is dat de kinderen van deze scholen aan het einde van hun opleiding op de basisschool weten hoe ze op het land optimaal kunnen werken. Ze kunnen voor zichzelf zorgen. Wanneer er meer fruit en groenten worden geoogst dan nodig voor consumptie, worden ze verkocht ten behoeve van het schoolfonds. Zo snijdt het mes aan twee kanten.’

Maurice Vereecken (man met bal in lichtblauwe T-shirt) bracht dit jaar een bezoek aan het sponsordorp Mwandama

Tuinenbeheer Maurice: ‘De komende tijd zullen we veel aandacht schenken aan het duurzame beheer van deze tuinen. Ook wordt gekeken om bij nog meer scholen een schooltuin aan te leggen. Zo zie je dat een idee dat 2 jaar geleden ontstond bij de mensen in Mwandama en het Afrika-team in Sluiskil, heeft geleid tot een uniek initiatief. Onze Afrika-activiteiten in Sluiskil lopen dit jaar gewoon door. Dankzij onze hulp kan de streek rond Mwandama uitgroeien tot een gebied waar naast goede landbouw en scholing, de zelfwerkzaamheid van de lokale bevolking verzekerd is. Het is de weg naar een zelfstandige toekomst.’ In de schooltuinen wordt de kinderen geleerd hoe ze op het land moeten werken

Gemiddelde uitstoot naar lucht en water (in tonnen/jaar) Yara Sluiskil

CO2 N2O NOx NH3 N naar water Stof Gevaarlijk afval Ongevaarlijk afval

2006 2.390.025 10.420 726 503 67 778 224 2.939

2007 2.028.360 7.758 594 444 69 706 260 2.635

2008 2.273.385 1.239 557 557 134 761 379 2.288

2009 2.249.578 1.051 541 503 94 677 585 2.867

2010 2.641.375 787 722 449 95 653 251 1.987

3

www.yara.nl

|


Yara zorgt voor groene scheepvaart Yara staat voor innovatieve en milieuvriendelijke technologie. Een mooi voorbeeld vinden we in NOxCare 40 Marine, een hoogzuivere ureumoplossing die de stikstofoxiden (NOx)-uitstoot van schepen met maximaal negentig procent vermindert. De nieuwe Ureum 7-fabriek in Sluiskil zal de extra vraag die naar dit product ontstaat, goed kunnen invullen.

‘Stikstofoxiden of NOx zijn een belangrijke luchtvervuiler en medeverantwoordelijk voor het ontstaan van zure regen, smog en ozon,’ zegt Luc Coene, NOxCare Product Manager van Yara Industrial. ‘NOx ontstaat voornamelijk bij verbranding van fossiele brandstoffen zoals olie, aardgas, steenkool en biomassa. Wegens de lage vervangingsgraad van motoren en schepen hinkt de vergroening van de scheepvaart wat achterop bij het wegvervoer. Wist je dat één groot zeeschip het equivalent van 7 miljoen personenauto’s aan NOx uitstoot? Dringend tijd dus voor groene acties. Naar analogie met het wegvervoer zullen vanaf 2016 nieuwe Europese milieunormen voor de scheepvaart worden ingevoerd.’

Door de inbreng van Yara wordt de emissie van NOx en fijn stof in de binnenvaart met respectievelijk 82 en 97 procent beperkt

4

Hoe werkt het systeem? Luc Coene: ‘Door injectie van onze NOxCare 40 Marine in de uitlaatgassen van de schepen worden stikstofoxiden in een katalysator omgezet naar onschadelijke stikstof en waterdamp. Met deze SCR-technologie (Selective Catalytic Reduction) kunnen we de NOx-uitstoot met maximaal 90 procent verminderen. Deze technologie kan in zowel nieuwe als bestaande schepen worden ingebouwd. Een bijkomend milieuvoordeel is dat de zware scheepsmotoren door deze technologie brandstofoptimaal kunnen worden afgesteld zodat ze bovendien minder CO2 uitstoten. Deze technologie wordt reeds toegepast in elektriciteitscentrales en is vergelijkbaar met ons Air1® product dat voor NOx-reductie zorgt van onder meer vrachtwagens.’

Uitstoot NOx van schepen kan 90 procent lager

Zeevaart Om NOx-emissies bij zeeschepen te reduceren, ging Yara een samenwerking aan met het Noorse Wilhelmsen Maritime Services (WMS), onder de naam Yarwil. Zo kan een wereldwijd netwerk van 2.200 havens in meer dan 115 landen worden bereikt en levert Yara via Sluiskil rechtstreeks aan schepen tot in het Midden-Oosten. Binnenvaart Daarnaast werkt Yara actief mee aan de introductie van de SCR-technologie in de binnenvaart. Het centrum van expertise in de binnenvaart ligt in Nederland, wat niet verwonderlijk is, aangezien ruim de helft van de West-Europese binnenvaartschepen onder Nederlandse vlag vaart. De aanlevering van NOxCare 40 Marine naar de binnenvaartschepen vindt plaats via het uitgebreide netwerk van bunkerstations.


|

www.yara.nl

Kijkje in de auberginekwekerij

‘Purperen trots’ groeit dankzij Yara Sluiskil ‘We zitten midden in het oogstseizoen,’ zegt Jan van Duijn van het glastuinbouwbedrijf Gebroeders Van Duijn op de Smidsschorrepolder. Een mooi voorbeeld van duurzaam telen op restwarmte en CO2 van Yara Sluiskil.

Glastuinbouwbedrijf Gebroeders Van Duijn produceert het jaarrond aubergines. In de ketelruimte komen twee forse leidingen binnen met warm water met een temperatuur van 90 graden. Het water is afkomstig van Yara Sluiskil. Via een grote geïsoleerde warmtewisselaar geeft het water zijn warmte af aan het verwarmingssysteem in het kassenbedrijf. Wanneer de kassen zijn verwarmd, wordt het afgekoelde water met een temperatuur van 40 graden weer naar Yara gepompt om daar als koelwater opnieuw te worden gebruikt. CO2 voor plantengroei Onder de 5,2 hectare glas geeft de thermometer een aangename temperatuur van 20 graden aan. De purperen vruchten groeien weelderig. ‘Een gemiddelde aubergineplant is 4 à 5 meter hoog en bevat een tiental vruchten,’ zegt Jan. ‘Een aparte leiding voert 100 procent zuiver CO2 van Yara in de kas om de groei te stimuleren. Dit is een echte win-win situatie. Yara levert CO2, dat voor hen een restproduct is, aan de

Duurzame glastuinbouw Het project WarmCO2 voorziet tuinders op de Smidsschorrepolder van energie door de restwarmte en rest-CO2 te benutten. Yara levert de warmte en zuivere CO2 via een leidingennetwerk aan drie teeltbedrijven. Naast de Gebroeders Van Duijn maken Kwekerij de Westerschelde (8 ha paprika) en Tomaholic (10 ha tomaten) gebruik van de leveringen. Dit maakt dit kassengebied tot het meest duurzame glastuinbouwgebied van Nederland. Naast deze productiekassen is er een voorlichtings- en opleidingscentrum. Hier kun je kennismaken met de glastuinbouw en worden toekomstige medewerkers opgeleid voor functies als oogstmedewerker en inpakker/ sorteerder.

Jan van Duijn: ‘Jaarlijks telen wij 2,6 miljoen kilo aubergines’

kassen en stoot zo minder CO2 uit. Wij, de tuinders, hoeven in de winter niet te stoken om de kassen te verwarmen en ook niet in de zomer om de CO2 voor de plantengroei op te wekken. In een ‘normale’ situatie zouden wij hier jaarlijks 2 miljoen kuub gas verstoken. Nu is dat nul kuub.’ Purple pride Bij de enorme sorteermachine worden de aubergines manueel in Purple Pride doosjes verpakt. Purple Pride, purperen trots, verwijst naar de telersvereniging Purple Pride die de aubergines landelijk promoot. ‘Onze belangrijkste afzetlanden zijn Duitsland, Rusland en Amerika,’ vertelt Jan. ‘Ze willen elk hun eigen specialiteiten. Wist je dat ze in Amerika verzot zijn op de kleinere, zachtere variant? Wij telen hier jaarlijks 2,6 miljoen kilo aubergines. We doen dit met de hulp van een twaalftal vaste medewerkers, aangevuld met seizoensmedewerkers. En met de hulp van Yara!’

Paarse weetjes • Deze paarse vrucht bevat stoffen die het risico op een hartaandoening en een beroerte verkleinen, doordat ze de vorming van bloedstolsels remmen. • Een Nederlander eet gemiddeld 200 gram aubergine per jaar. Een Italiaan daarentegen eet 6 kg, een Griek 8 kg en een Turk 13 kg. Meer informatie vindt u op www.purplepride.nl en www.gebrvanduijn.nl.

5

www.yara.nl

|


Nieuwe milieuvergunning Vorig jaar kreeg het plan voor één vaste sitevergunning vorm. Op 22 februari 2011 ondertekende Yara Sluiskil, samen met de Provincie Zeeland en Rijkswaterstaat, een intentieverklaring voor het actualiseren van de milieuvergunning van haar fabriek. Doel is een eenduidige, transparante en integrale milieuvergunning vóór april 2012. De aanvraag voor de vergunning is inmiddels ingediend.

V.l.n.r.: Eric Blaakman (Rijkswaterstaat), Ineke Jansen (Provincie Zeeland) en Marc Van Hijfte ondertekenen de intentieverklaring

Yara Sluiskil volgt de vraag van de Provincie Zeeland om tot één transparantere en beter handhaafbare vergunning te komen. De huidige milieuvergunningen hadden tot nu slechts betrekking op een deel van het bedrijf. Deze worden nu vervangen door één vergunning met een duidelijke beschrijving van de vergunde installaties en heldere voorschriften voor de uitstoot naar lucht, de geluidsemissies en externe veiligheid. Projectaanpak Ook de tijdelijke vergunning voor de lozing van koel- en afvalwater van ons bedrijf, verleend door Rijkswaterstaat, loopt in april volgend jaar af. Bovendien is de wetgeving voor waterlozingen veranderd, waardoor voor afvalwater de Provincie Zeeland het nieuwe bevoegde gezag is geworden. Rijkswaterstaat blijft bevoegd gezag voor het koelwater. Ook de manier waarop vergunningaanvragen werden ingediend, is aangepast. Dit gebeurt nu elektronisch met een nieuw systeem. Al deze zaken waren voldoende aanleiding om samen met de Provincie Zeeland en Rijkswaterstaat het traject voor een nieuwe sitevergunning in goede banen te leiden. Uiteindelijk is, naar het voorbeeld van de succesvolle vergunningverlening van Ureum 7, gekozen voor een meer projectmatige aanpak.

6

Visie Naast een duidelijke tijdlijn werd ook de procedurele afhandeling van de sitevergunning bepaald. Yara Sluiskil gaf in de vergunningaanvraag aan wat haar visie is met betrekking tot de reductie van de uitstoot van fijn (kunstmest)stof en de mogelijkheid van een verdere reductie van de stikstoflozing via het afvalwater. Ook wanneer en hoe deze verbeteringen zullen worden gerealiseerd, staat erin.

Dankzij projectmatige aanpak kan snel worden geschakeld Vlotte afspraken Deze projectaanpak bewees inmiddels z’n nut, want in een aantal juridische kwesties kon snel worden geschakeld. Inmiddels is de vergunningaanvraag ingediend. Een goede samenwerking tussen Yara en de betrokken overheidsinstanties en vooral het wederzijds tijdig signaleren van knelpunten is essentieel om de afspraken vlot te realiseren. Yara Sluiskil is dus ook wat haar milieuvergunningen betreft, helemaal klaar voor de toekomst.


|

www.yara.nl

Klankbordgroep

‘Yara Suiskil groeit elk jaar’ Een foto aan ‘het pontje’ in Sluiskil vindt John Rekkers, de nieuwe voorzitter van de Yara Sluiskil klankbordgroep, geen slechte zaak. John heeft iets met water. Voor hij aan de slag ging bij een chemisch bedrijf zat hij op de binnenvaart en na zijn carrière was hij actief op een booreiland. Net als nieuwkomer Dimitry van Steenpaal is hij geïnteresseerd in de fabrieksprojecten van Yara.

De klankbordgroep overlegt regelmatig met Yara en brengt jaarlijks een bezoek op het terrein. Daarnaast worden de groepsleden op de hoogte gehouden van alle belangrijke gebeurtenissen in het bedrijf. In 2010 bezocht de groep de Ureum 7-fabriek. John: ‘Net zoals ik vroeger bij mijn werkgever over het terrein liep, zo loop ik ook bij Yara rond. Kijken en vragen stellen. Ik zie Yara elk jaar groeien. Je merkt dat aan de uitbreiding op het terrein, de vernieuwde portiersloge en de strengere veiligheidsprocedures. Hun regels doorstaan de vergelijking met de strenge procedures van andere grote chemische bedrijven.’ Nieuw Ook nieuw lid Dimitry ging mee naar de Ureum 7-fabriek. Dimitry werkt als ploegleider bij de Sloecentrale in Vlissingen, een hoogtechnologische gasgestookte energiecentrale. ‘Warmtewisselaars, energie-efficiëntie, uitstoot, enzovoort. Vanuit mijn beroepsachtergrond zijn dit geen onbekende begrippen. Ik weet hoe moeilijk het is om complexe fabrieksprocessen op een begrijpbare manier uit te leggen. De mensen van Yara doen dit goed. Als nieuwkomer ben ik vooral nieuwsgierig naar hoe zij de zaken aanpakken.’ Dorpsraad Dimitry zit ook in de Dorpsraad van Sluiskil en vindt het belangrijk dat hij de andere leden informatie uit de eerste hand kan geven als er wat speelt. ‘Yara is inherent aan Sluiskil,’ aldus Dimitry. ‘De meeste Sluiskillenaars dragen dit bedrijf een goed hart toe.

Dimitry van Steenpaal (links) en John Rekkers van de klankbordgroep aan ‘het pontje’ in Sluiskil

Yara heeft een grote maatschappelijke functie en veel werknemers komen uit Sluiskil. Goed communiceren is daarom belangrijk. Als je als inwoner op voorhand wordt ingelicht over bepaalde bedrijfsprocessen, neem je er minder aanstoot aan.’ Divers samengesteld ‘Ik ben heel blij met de komst van Dimitry. Hij is een man uit de praktijk die met een frisse blik kijkt,’ zegt John. ‘Overigens is de samenstelling van onze klankbordgroep verscheiden. We hebben mensen met een technische achtergrond, er is iemand die al bij diverse bedrijven in de Kanaalzone heeft gewerkt, iemand uit de onderwijswereld, enzovoort. Dat resulteert in zeer uiteenlopende invalshoeken. We zorgen ervoor dat we regelmatig nieuwe leden kunnen verwelkomen. Wie geïnteresseerd is mag altijd bellen!’

De leden van de klankbordgroep Johan Sijbinga John Rekkers Wim Dieleman Antoin Ivens Ria Vermeulen Peter Hamelink Christianne Maas Dimitry van Steenpaal

Arnelaan 3 0115-694035 (Terneuzen) Waterfront 364 0115-472804 (Terneuzen) Stroodorpe 10 0115-472328 (Sluiskil) Canisvlietstraat 21 0115-472543 (Sluiskil) Visartstraat 71 0115-477171 (Sluiskil) Graaf Jansdijk 92 0115-564037 (Spui) Zuidsingel 30 0115-563493 (Axel) Canisvlietstraat 29 0115-471571 (Sluiskil)

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

7

www.yara.nl

|


Davy Kuijpers en Johan Huigh

‘Doordacht onderhoud is belangrijk bij duurza Het is een mooie aanzet voor een duogesprek. Toen Davy Kuijpers acht jaar geleden op de onderhoudsafdeling van de Centrale/Salpeterzuur (CES) begon, was Johan Huigh zijn ‘baas’. Johan werkt nu als project manager, Davy is hoofd centraal onderhoud & verlading. Ze vertellen over ‘het onderhoud’ vroeger en nu. of meerdere projecten. De afdelingen doen het dagelijkse onderhoud.’

Davy Kuijpers (links) en Johan Huigh laten het onderhoud van fabrieken en onderdelen vlotjes draaien

Johan Huigh is als project manager verantwoordelijk voor de afronding van onderhoudsprojecten zoals het inspecteren van ammoniakleidingen of het slopen van een oude elektriciteitscentrale. ‘Een groot verschil met vroeger is de organisatie van het onderhoud,’ zegt hij. ‘Vroeger had elke productieafdeling zijn eigen onderhoudsploeg die de hele afdeling voor zijn rekening nam. Door de vele projecten van de afgelopen jaren zoals Ureum 7, de nieuwe elektriciteitscentrale en WarmCO2, worden de onderhoudsstops en grote klussen door een centrale projectgroep gedaan. Elke projectmanager is daarbij verantwoordelijk voor één

Onderhoud is een vak! Op de foto: Harry Roozen

8

Systematisch onderhoud De komst van de nieuwe Ureum 7-fabriek luidt een nieuwe, systematische aanpak in. Johan legt uit: ‘Het onderhoudssysteem van Ureum 7 is uniek. Van elk onderdeel van de Ureum 7-fabriek, zoals een pomp, een turbine enzovoort, staat in de computer beschreven hoe het onderhoud is georganiseerd. Per onderdeel is een onderhoudsplan met foto gemaakt. Je weet dan meteen welke materialen, kranen of stellingen je nodig hebt. Voordeel is dat voor iedereen duidelijk is hoe een klus moet worden aangepakt, of het nu om Jan, Piet of Klaas gaat. Het hele onderhoudsproces is tevens vastgelegd vanaf de aanvraag voor herstelling vanuit productie tot en met de oplevering van de reparatie. Doel is dit systeem nog verder uit te breiden naar de andere fabrieken op onze locatie.’

Per onderdeel van de Ureum 7-fabriek is een onderhoudsplan met foto gemaakt Contractormedewerkers ‘Ook onze samenwerking met de contractorfirma’s is veranderd,’ zegt Davy. ‘Vroeger werden contractorfirma’s vaak op uurbasis ingehuurd. We huurden zogezegd ‘handjes’ in. Nu gebeurt dat vaker per project of per prestatie. We bepalen op voorhand de onderhoudsklus, het aantal uur dat eraan gewerkt wordt en het te verwachten resultaat. Het is aan de contractorfirma’s om zelf de werkvoorbereiding en de planning te doen en om uiteraard de klus zo efficiënt mogelijk af te ronden. Heel specialistische klussen, zoals de revisie van een speciale pomp, of heel dringende onderhoudstaken, doen we zelf.’ Voorspellende technieken Wat is er veranderd op het gebied van techniek? Johan: ‘Onze fabrieken willen we zo lang en zo veilig, milieuvriendelijk, kostenefficiënt en betrouwbaar mogelijk laten draaien. We doen dit steeds meer aan de hand van voorspellende methodes waarmee we


|

www.yara.nl

Davy Kuijpers en Johan Huigh

me bedrijfsvoering’ houden, ook wanneer medewerkers met pensioen gaan. Davy: ‘Met het oog hierop heeft Yara Sluiskil vorig jaar een trainingscoördinator voor het onderhoud aangesteld. Hij zorgt ervoor dat alle onderhoudskennis en alle veiligheidsprocedures zijn geborgd. Daarnaast zorgt de trainingscoördinator ervoor dat alle onderhoudsmedewerkers over de juiste kennis en vaardigheden beschikken om hun werk uit te voeren.’

Alle onderdelen en apparaten krijgen vooraf een status mee: kritisch, belangrijk of niet-kritisch. Op de foto: Anton Drijdijk

de conditie van de machines en onderdelen constant bewaken. Bij roterende machines zoals pompen en compressoren, doen we hoogtechnologische inspecties zoals trillingsmetingen. We kunnen ook met speciale toestellen de wanddikte van leidingen meten. Zo kunnen we storingen en mankementen in een vroeg stadium aanpakken en herstellingen zo veel mogelijk voorkomen. Met andere woorden, een doordacht onderhoudsbeleid is een belangrijk deel van een duurzame én kostenefficiënte bedrijfsvoering.’ Kritisch of niet Yara Sluiskil heeft ook een beleid inzake prioriteitbepaling en reservestukken. Johan: ‘Vooraf wordt van alle onderdelen en apparaten van een fabriek bepaald of ze ‘kritisch’, ‘belangrijk’ of ‘niet-kritisch’ zijn. Aan de hand daarvan stellen we een ranking op, de criticality ranking. De belangrijkste criteria of een apparaat al dan niet kritisch is, zijn de veiligheid, het milieu, de continuïteit van het productieproces en de levertijd van de reservestukken. Als we de ranking van een apparaat hebben bepaald, ligt de prioriteit van een eventuele reparatie vast. Het spreekt vanzelf dat een apparaat met de status ‘kritisch’ snel moet worden hersteld en dat we de reserveonderdelen van dat apparaat op voorraad moeten hebben. De criticality ranking bepaalt naast de prioriteit dus ook de strategie inzake reserveonderdelen.’ Trainingscoördinator Uiteraard is het belangrijk om de kennis omtrent het onderhouden van de installaties in de organisatie te

Nieuwkomers De trainingscoördinator regelt tevens de ‘on the job training’ van nieuwe onderhoudsmedewerkers, die in hun beginperiode worden begeleid door een mentor. Davy: ‘Dat is belangrijk want we verwachten van nieuwe medewerkers dat ze meer kunnen dan alleen het pure onderhoudswerk. Ze moeten bijvoorbeeld ook contractormedewerkers kunnen aansturen en hun werkzaamheden opvolgen. Ook deze aangepaste eisen zijn een duidelijk verschil met vroeger.’

Training on the job? Retraining? Yara Sluiskil verwacht zich vanaf het jaar 2018 aan een piek van uitstroom van ervaren medewerkers. Met onder meer intensieve trainingsprogramma’s wil het bedrijf de aanwezige knowhow vastleggen en delen met de huidige medewerkers. Nieuwe medewerkers krijgen al enkele jaren met de steun van een mentor een interactieve ‘training on the job’. Na deze training moeten ze de ‘leerstof’ presenteren aan de ploeg waar ze te werk gaan. Op deze manier wordt de kennis van de operators opgefrist. In 2010 kwamen daar ook retrainingen bij. Hier gaat het om het opfrissen van aangeleerde competenties en vaardigheden. Want als medewerkers aan een functie beginnen, volgen ze een uitgebreide training. Als ze vervolgens voor een langere tijd bepaalde werkzaamheden uitvoeren, kan noodzakelijke kennis vervagen. Aangezien het minimaal vijf jaar duurt voor je alle ‘ins en outs’ van een fabriek echt onder ogen krijgt (omdat de meeste fabrieken pas na vijf à zes jaar uit bedrijf gaan voor groot onderhoud) kan dankzij retraining de vereiste kennis sneller worden geborgd. Ook om de kennis inzake procesveiligheid op niveau te houden, is retraining essentieel.

9

www.yara.nl

|


Bedrijfsarts Patrick Sucec

Iedereen gezond en prettig aan de slag Patrick Sucec is sinds vorig jaar bij Yara Sluiskil aan de slag als zelfstandig bedrijfsarts. Hij is tweemaal per week aanwezig op de medische dienst. Wat doet een bedrijfsarts?

Bent u de huisarts van Yara? Nee, een huisarts wil in de eerste plaats zijn patiënten beter maken. Als bedrijfsarts wil ik onze medewerkers zo gezond en zo prettig mogelijk aan het werk houden. Daarvoor doe ik onder meer de verplichte en niet verplichte medische onderzoeken en gezondheidskeuringen en werk ik mee aan het gezondheidsen verzuimbeleid van Yara Sluiskil. Yara Sluiskil heeft een laag verzuimcijfer (3,34%). De verzuimaanpak loont… Thuisblijven van het werk heeft vaak te maken met persoonsgebonden factoren. Iemand komt niet werken omdat hij zich fysiek of psychisch niet goed voelt, Ziekteverzuim 2004-2010 6

in procenten in procenten

5 4 4 3 3 2 2 1

0

2004

2005

2006

2004

2005

2006

2007 jaar 2007 jaar

2008

2009

2010

2008

2009

2010

Yara Yara Yara De ziekteverzuimcijfers voor de Nederlandse industrie (bron: CBS) landelijk

landelijk

Met een verzuimpercentage van 3,34 procent is Yara Sluiskil op weg om haar doel van 3 procent in 2013 te halen.

10

Geldt dit ook voor medewerkers met een ernstige aandoening of ziekte? Ook voor hen is thuisblijven een keuze. Er zijn hier mensen aan het werk met hartproblemen, suikerziekte, psychologische problemen, enzovoort. Ook zij worden bij Yara Sluiskil begeleid en opgevolgd. Deze aanpak vraagt om een andere manier van denken? Klopt, zowel bij de leidinggevende als bij de medewerker. Belangrijk is dat ze beiden in mogelijkheden denken, in kansen. Vraag is hoe een leidinggevende zijn collega kan helpen door hem aan de slag te houden, ook als hij bijvoorbeeld een knieprobleem heeft.

6 5

1 0

een sportblessure heeft, een moeilijke privésituatie, enzovoort. Daar is op zich niets verkeerds mee. Iedereen heeft verschillende rollen te vervullen, op het werk, maar ook thuis, als partner, in de sportclub, enzovoort. Het kan dus best dat niet ‘alle balletjes’ even goed in de lucht blijven. Stel, iemand heeft na het sporten problemen met de knie of de heup en kan op het werk geen fysieke arbeid verrichten. De vraag die zich dan stelt is hoe Yara Sluiskil, meerbepaald zijn direct leidinggevende en mezelf, kan helpen door, met alle respect voor de beperking, tijdelijk aangepast werk aan te bieden. Misschien kan die medewerker een tijd in de controlekamer werken of administratief werk doen. Misschien moeten we voor hem vervoer naar het werk voorzien, en dergelijke. Deze aanpak kadert in de basisgedachte om medewerkers in balans én zo prettig mogelijk aan het werk te houden. Mijn rol als bedrijfsarts hierin is ondersteunend voor de leidinggevende en de medewerker.

Kun je hier ook terecht voor gezondheidsadvies? Uiteraard. Alle medewerkers van Yara Sluiskil kunnen zich jaarlijks medisch laten keuren. Dit gebeurt tijdens het zogenaamde PMO, het Preventief Medisch Onderzoek. We proberen daarnaast gezondheidsrisico’s in een vroeg stadium aan te pakken door gezonde voeding in de kantine aan te bieden, door medewerkers te stimuleren om te bewegen, en dergelijke. Eigenlijk willen we elke medewerker zo gezond mogelijk naar zijn pensioen begeleiden.


|

www.yara.nl

Veiligheid is een zaak van ons allemaal! Als BRZO (Besluit Risico’s Zware Ongevallen)-bedrijf heeft Yara Sluiskil veel geregeld om de veiligheid op en buiten het terrein in goede banen te leiden. Eind 2010 bracht een projectgroep de procesveiligheid nog meer onder de aandacht. Wat is procesveiligheid?

Procesveiligheid is alles wat nodig is om ‘het proces’ binnen de pijpen en installaties te houden Projectgroep Martin: ‘Doel van dit project is de aandacht voor procesveiligheid te verhogen en beter te borgen in onze organisatie. In de projectgroep zitten zowel mensen van de productie-afdelingen als van niet-productieafdelingen, zoals inkoop en Human Resources. De inkoopafdeling moet immers de juiste materialen bestellen volgens de juiste specificaties. Human Resources zorgt ervoor dat de kennis in het bedrijf blijft, ook wanneer medewerkers met pensioen gaan.’ Finetuning ‘Om op een hoger niveau te komen, zullen we ons veiligheidsbeheersysteem (VBS) moeten optimaliseren. Dit systeem borgt hoe we omgaan met zaken als ‘organisatie’, het herkennen en beheersen van risico’s, training, enzovoort,’ aldus Martin. ‘Een voorbeeld is het goed bijwerken van basisdocumenten zoals P&ID’s na het uitvoeren van een project of wijziging. Een Proces en Instrumentation Diagram, ofwel P&ID, is een technische tekening die laat zien hoe alle leidingen, pompen, compressoren, instrumentatie en andere onderdelen van een procesinstallatie met elkaar verbonden zijn. Deze procestekening toont ook

Martin Dhaene leidt het project ‘Procesveiligheid’

hoe deze apparatuur wordt beveiligd. Het up-to-date houden van deze tekeningen is cruciaal.’ Onze medewerkers ‘In dit project zullen ook een goede communicatie en interne organisatie een rol spelen. Hoe zullen we intern onze acties communiceren? Is procesveiligheid wel voldoende ‘vertegenwoordigd’ in de organisatie? Maar een sleutelfactor in procesveiligheid zijn onze medewerkers. Onze operators zijn nauw bij het proces betrokken. Zij moeten weten waarom ze een taak doen, wat de risico’s zijn en welke maatregelen de risico’s kunnen voorkomen. Ze moeten er zich nog beter van bewust zijn dat we hiervoor regels en procedures moeten volgen. Deze procedures moeten begrijpbaar én werkbaar zijn. Kortom, dit project is een enorme uitdaging maar zal onze veiligheid op een 6 hoger niveau tillen.’ 6 5

5 Ongevallen 4

met verzuim (per miljoen gewerkte uren) voor 4 Yara-medewerkers en gecombineerd met leveranciers.

in procenten

In de chemische industrie is de aandacht voor veiligheid bijzonder groot. Voor Yara Sluiskil komt de veiligheid van haar medewerkers en die van de processen op de eerste plaats. ‘Bij de persoonlijke veiligheid gaat het vooral om het werkgedrag van onze medewerkers. Procesveiligheid is alles wat nodig is om het ‘proces’ binnen de pijpen en installaties te houden. Daarvoor doen wij veiligheidsstudies, kijken we naar het ontwerp en het onderhoud van de installaties en zorgen we dat we de juiste materialen aankopen. Is er een degelijk ontwerp van de fabriek? Hoe kunnen we de operatoralarmen efficiënter gebruiken?’ Aan het woord is Martin Dhaene, leider van de projectgroep Procesveiligheid.

3

3 2 2 1 1 0

0

2004

2005

2006

2004

2005

2006

Yara medewerker Yara

2007 jaar 2007 jaar

2008

2009

2010

2008

2009

2010

Gecombineerd landelijk

11

www.yara.nl

|


Innovatie, ‘what’s next?’ Innovatie heeft ook bij Yara Sluiskil vele gezichten. Vertrekkend van creatieve ideeën worden uiteindelijk onvermoede oplossingen tot stand gebracht. Steeds vaker worden deze ideeën geboren uit een samenwerking van verschillende bedrijven. Het WarmCO2 project, de nieuwe Ureum 7 fabriek en diverse initiatieven in de regio zijn voorbeelden.

Pierre Herben tijdens een van de in 2010 gestarte innovatie workshops

Werden vroeger veel plannen voor innovatie uit concurrentiële overwegingen nog veelal intern uitgebroed met de kaarten dicht tegen de borst, steeds vaker zoeken bedrijven elkaar tegenwoordig op om nieuwe innovatieve paden te betreden. Die samenwerking is nodig. De uitdagingen voor de toekomst op het gebied van bijvoorbeeld voedselvoorziening, grondstoffenen waterschaarste en het klimaat zijn zodanig dat je die binnen de poort van één enkel bedrijf niet oplost.

‘Grensverleggende’ projecten zijn pure noodzaak Samenwerking Ook binnen Yara is men ervan overtuigd dat samenwerking loont. WarmCO2 is een cluster van bedrijven die de inzet van restwarmte en rest-CO2 mogelijk maakt voor de groenteteelt in de kassen. Ook Ureum 7, de meest efficiënte ureumfabriek ter wereld, en de samenwerking met Evides voor de levering van hoogwaardig proceswater onderstrepen het belang van samenwerking met innovatieve partners. Innovatiebeleid Dit heeft ertoe geleid dat vorig jaar binnen Yara International Pierre Herben is aangesteld als Chief Technologie Officer. Hij zet een gestructureerd innovatiebeleid neer, gericht op het genereren van ideeën, het opzetten van een database en het vormgeven van innovatieplatforms.

12

Waterproject Maar ook regionaal timmert Yara Sluiskil behoorlijk aan de weg. Zo wordt samen met andere bedrijven in de kanaalzone gekeken naar mogelijkheden om een waterproject te realiseren waarbij afvalwater van bedrijven en overtollig regenwater op termijn nuttig kunnen worden gebruikt. Daarnaast zou het mogelijkheden bieden voor het bufferen van overtollige neerslag en daarmee het probleem van zoetwaterschaarste in de landbouw in de regio kunnen oplossen. Wellicht dat ook de nullozing via afvalwater van Yara Sluiskil in dit kader kan worden aangepakt, maar ook andere opties zoals stikstofverwijdering door de inzet van specifieke technieken worden bestudeerd. Het kweken van algen om in te zetten als biomassa of als groene grondstof in de chemie is trouwens ook een van de projecten waarmee bedrijven in de regio concreet aan de slag gaan. Ook Yara zal hierin een bijdrage leveren.

Groene kunstmest Waar haalt Yara in de toekomst de waterstof voor haar ammoniakproductie vandaan? In 2010 zijn hiervoor de eerste ideeën uitgewerkt. Er van uitgaande dat het gebruik van kunstmest door het bevorderen van de plantengroei ook biomassa genereert, wordt binnenkort gestart met het uitwerken van een plan voor de productie van ‘groene’ kunstmest op basis van biogas.

Voor velen lijken deze plannen wellicht futuristisch, maar wie had een aantal jaren geleden gedacht dat je aubergines zou kunnen kweken op de restwarmte van een bedrijf? En, om de eerdergenoemde wereldproblemen van overmorgen op te lossen, zijn ‘grensverleggende’ projecten pure noodzaak. Regionale samenwerking tussen bedrijven, belangengroepen en overheid en binnen Yara als internationale organisatie, is een essentiële randvoorwaarde.


|

www.yara.nl

Yara Industrial, verkoopkantoor in Vlaardingen Wist u dat de ammoniak en salpeterzuur die bij Yara Sluiskil worden gemaakt, ook worden gebruikt in chemicaliën voor onderdelen van auto’s? Een kijkje bij de medewerkers van Yara Industrial in Vlaardingen.

Yara Industrial verkoopt de producten van de Yara productielocaties die voor een andere toepassing of met een ander doel dan kunstmest worden ingezet. Deze producten zijn onder andere salpeterzuur, technische ureum, diverse ureumoplossingen, ammoniak, ammoniakwater, calciumnitraat en ammoniumnitraat. Yara Industrial levert in de Benelux enerzijds aan grote industriële firma’s die deze producten nodig hebben om tot een eindproduct te komen, anderzijds aan kleinere distributeurs. Dagelijks zijn er contacten tussen Sluiskil en Vlaardingen om de productie, planning en logistiek af te stemmen. Toepassingen Enkele voorbeelden van toepassingen. Het product acrylonitril wordt onder andere met ammoniak gemaakt. Het is een tussenproduct voor de productie van polymeren en wordt gebruikt als grondstof van onder meer auto-onderdelen, flessen en buizen. Ook salpeterzuur is een belangrijke basisgrondstof van verschillende soorten kunststoffen die in auto’s zijn verwerkt zoals in dashboards en stoelvullingen. NOx-verlager Ook ureum kent verschillende bekende toepassingen. Het wordt onder meer verwerkt in een uitstootverlager van NOx (stikstofoxiden) in de uitlaatgassen van vrachtauto’s en schepen (zie pag. 4) maar ook in vuilverbranders en elektriciteitscentrales. In de farmaceutische wereld kent ureum toepassingen in onder meer huidcrème, tandpasta en zeep. In toepassingen voor waterbehandeling is het een voedselbron voor bacteriën die het water reinigen. Ammoniumnitraat ten slotte vindt zijn toepassing als grondstof voor de productie van medicinaal lachgas en in de houtverwerkende industrie bij de productie van spaanplaten. Zo zie je maar dat Yara tal van, vaak onbekende, oplossingen biedt in het dagelijkse leven. Logistiek De betrokkenheid van Yara Industrial met de klanten is groot. Wanneer een contract is gesloten, gaat de afdeling Customer Service ermee aan de slag: de klant bestelt het product, de afdeling planning van Yara Sluiskil geeft het groene licht en de vervoerder

Het Chemicals team van Yara Industrial zorgt na een bestelling voor de gepaste logistiek: kwaliteit en veiligheid staan voorop (op de foto v.l.n.r.: Dirkjan Kralt, Danny van der Kraan en Robert Hofman)

wordt ingeschakeld. Alles is erop gericht het product tijdig en op de meest veilige manier bij de klant te krijgen. De vervoerders voor deze producten worden zorgvuldig geselecteerd op kwaliteit en veiligheid zodat eventuele risico’s tot een minimum beperkt worden. Diverse klanten De diversiteit van de klanten van Yara Industrial is groot, van grote multinationals tot kleine kaasfabriekjes. Indien nodig verzorgt Yara Industrial een producttraining op locatie zodat de klant vertrouwd raakt met het product. Veilig omgaan met de producten staat bij Yara Industrial van begin tot eind voorop.

Salpeterzuur wordt ook gebruikt in technische toepassingen

13

www.yara.nl

|


Ureum 7 start op

Hét moment van Ureum 7! Dit is het jaar van de waarheid voor de nieuwe Ureum 7-fabriek. Tientallen medewerkers zijn intensief bezig met de voorbereiding van de opstart van de fabriek. Hoogspanning alom!

Training Binnen de productieafdeling werden zowel operators als het onderhoudspersoneel intussen voorbereid op de start van Ureum 7, onder meer met gespecialiseerde trainingen. Het commissioning team van Ureum 7 reisde zelfs af naar Qatar om er in een vergelijkbare fabriek de nodige veldervaring op te doen.

De nieuwe Ureum 7-reactor

In 2010 kreeg Ureum 7 steeds meer gestalte. Begin mei waren de funderingswerkzaamheden klaar. Dat was meteen het sein om aan de structuur en het leidingwerk te beginnen. Er werden machines en installaties geplaatst terwijl elders op het terrein volop werkzaamheden plaatsvonden die met de bouw van de nieuwe fabriek te maken hebben, zoals het aansluiten van de bestaande units op de nieuwe fabriek. Andere fabrieken werden technisch aangepast om hun capaciteit en hun betrouwbaarheid op te trekken. Bedrijvigheid Na de zomer van 2010 startten de zogenaamde précommissioning activiteiten. Dit houdt in dat de leidingen, pompen, installatieonderdelen en instrumentatie en dergelijke worden gespoeld en/of getest.

l l De prestatie Yara International A.S.A. (in miljard NOK, 1 NOK = € 0,13)

2006

2007

2008

2009

2010

Omzet

48,261

57,486

88,775

61,418

65,374

Winst

4,188

6,037

8,228

3,782

8,729

14

Voorbereiding opstart Hoe is de status nu, juli 2011? De voorbije maanden werd op alle fronten gewerkt aan een nauwgezette voorbereiding van de opstart. Dit geldt uiteraard voor de technische oplevering van de installatie, maar ook voor het voorbereiden van de bedrijfsvoering, de onderhoudsstrategie en het afstemmen op de andere installaties van Yara Sluiskil. Bij het ter perse gaan van dit duurzaamheidsverslag wordt de eerste ammoniak ‘gezet’ en draait de fabriek voor het eerst. Iedere betrokkene is het erover eens dat Yara Sluiskil, na de start van Ureum 7, een ander bedrijf zal zijn.

Ongeval Ureum 7 2010 stond binnen de poorten van Yara Sluiskil vooral in het teken van de bouw van onze nieuwe installatie Ureum 7 die door Uhde op een aan hen overgedragen terreingedeelte wordt gerealiseerd. Op vrijdag 1 april j.l. heeft zich hier, zoals inmiddels bekend, een verschrikkelijk ongeval voorgedaan waarbij 2 jonge mensen om het leven kwamen. De slachtoffers waren Almadin Mehic, 20 jaar, en Dragan Duric, 34 jaar, beiden afkomstig uit Bosnië. Wij willen nogmaals ons medeleven betuigen aan de families, vrienden en collega’s van de overledenen en allen die betrokken waren bij het Ureum 7-project.


|

www.yara.nl

Nog nooit zoveel ammoniak gemaakt dan in 2010 De drie ammoniakfabrieken, het hart van Yara Sluiskil, tekenden vorig jaar een productierecord op. ‘De fabrieken hebben het hele jaar veilig en betrouwbaar gedraaid, dat blijft uiteraard het belangrijkste,’ zegt productiecoördinator Hans Spitters trots.

Hans Spitters werkt al bijna 29 jaar bij Yara. Hij werkt bij de oudste ammoniakfabriek van Yara, Reforming C. Dit jaar is het precies 40 jaar geleden dat deze fabriek voor het eerst ammoniak maakte. Als productiecoördinator, ‘proco’, volgt Hans nauwgezet de productie, coördineert hij mee de onderhoudsactiviteiten en ondersteunt hij zijn medewerkers bij hun dagelijkse

Elke ochtend bekijken we

‘Proco’ Hans Spitters

in detail de productiecijfers van de voorbije dag ‘Proco’ Hans Spitters wil graag elke dag records breken

taken. Hans werkt zowel in ploegen als in dagdienst. ‘Onze drie ammoniakfabrieken maken samen dagelijks gemiddeld 5.000 ton ammoniak,’ vertelt hij. ‘Vorig jaar vestigden ze samen een nieuw jaarrecord van meer dan 1,7 miljoen ton, een verbetering van 24 duizend ton ten opzichte van 2005. Dit is een formidabele prestatie waaraan iedereen zijn steentje heeft bijgedragen.’

Productierecord

De ammoniakfabrieken vestigden vorig jaar een nieuw productierecord. De medewerkers ontvingen deze mooie pennenset.

Grondige analyse Elke ochtend wordt in de ammoniakfabrieken de productie van de voorbije dag grondig bestudeerd. Hans: ‘We bekijken de cijfers tot in het kleinste detail. We analyseren alle parameters en afwijkingen. Een voorbeeld van een belangrijke parameter is de zogenaamde energie-efficiëntie, dit is de hoeveelheid energie die we nodig hebben om één ton ammoniak te maken. Deze parameter noemen we een KPI, een Key Performance Indicator. Door alle parameters steeds beter op elkaar af te stemmen en de afwijkingen zo klein mogelijk te houden, proberen we elke dag op een veilige manier zo veel mogelijk te produceren. Eigenlijk willen we elke dag records breken, dat is ons doel!’ Ammoniak Yara Sluiskil produceert ammoniak als basisgrondstof voor de productie van de ureum en nitraat meststoffen, salpeterzuur en ammoniakaal water. Ammoniak wordt gemaakt uit een combinatie van stoom, waterstof en stikstof. Waterstof wordt gehaald uit aardgas dat de belangrijkste grondstof is om ammoniak te maken. Stikstof haalt Yara Sluiskil uit de lucht. Tachtig procent van de ammoniak wordt op eigen terrein verwerkt. De rest wordt opgeslagen en verscheept. Yara Sluiskil is de grootste ammoniakproducent binnen Yara International.

15

www.yara.nl

|


Activiteiten in 2010 Dankzij de inzet en medewerking van het RCF (Recreatief Cultureel Fonds) en van veel (oud-) medewerkers was ook 2010 weer een jaar van inspanning én ontspanning. Voor jong en minder jong waren er doorheen het jaar allerhande personeelsactiviteiten gepland. Daarnaast was Yara Sluiskil present buiten de poort, onder meer op hogescholen en universiteiten, en op de Onderhoudsdag.

RCF-activiteiten Vikingdag De deelnemers van de 23ste editie van de Vikingdag konden genieten van stralend weer. De wandelaars en fietsers vertrokken in Assenede, terwijl de jeugd zich vermaakte op het recreatiedomein Puyenbroeck in Wachtebeke en in het zwembad van Zelzate.

Sinterklaas Ruim 160 Yara-kinderen vierden met hun ouders en soms ook hun oma’s en opa’s in het Scheldetheater de verjaardag van Sinterklaas. De Sint en z’n pieten waren enthousiast over de mooie werkstukjes.

The Sky Is The Limit! Het jaarfeest ‘The Sky Is The Limit’ in juni stond in het kader van het 80-jarige bestaan van Yara Sluiskil. Op het programma stonden onder meer een rondleiding op het bedrijf, rondvluchten met de heli en zweefvliegen.

Young Yara’s creatief Begin oktober gaven de Young Yara’s rendezvous in De Halle in Axel. Op het menu stond een creatieve dag met onder andere graffiti, fotografie, rap, dans en djembe.

Buiten de poort

Jobbeurzen bij de TU en HZ Tijdens de Job fair bij de TU in Eindhoven geven medewerkers Evelien de Visser en Peter van Cadsand uitleg aan geïnteresseerde studenten (foto links). Op de jobbeurs bij de Hogeschool Zeeland waren Samantha de Moor en Pascal Smit present (foto rechts).

Onderhoudsdag Terneuzen Yara Sluiskil was in september present op de landelijke Onderhoudsdag in Terneuzen. Op de foto staat medewerker Paul Compiet Karla Peijs te woord.

Informatie Heeft u na het lezen van dit verslag nog specifieke vragen over het duurzaamheidsbeleid van Yara Sluiskil, dan kunt u daarmee terecht bij Jos van Damme, Manager Externe Relaties en Communicatie (ERC), telefoon 0115-474364. E-mail: [email protected]

Colofon Dit Duurzaamheidsverslag is een uitgave van Yara Sluiskil en is verspreid onder omwonenden, medewerkers van Yara en leveranciers.

16

Andere geïnteresseerden kunnen de brochure aanvragen bij de management assistentes, telefoon 0115-474318. Eindredactie: Fotografie: Opmaak: Druk: Realisatie:

Yara Sluiskil, afdeling ERC Duo-foto, Yara Drukkerij Bareman Drukkerij Bareman Communicatieadviesbureau Puype en Partners

Yara Magazine. Duurzaamheidsverslag 2010

Recommend Documents