www.vitra.com
v
Duurzaamheidsverslag 2010
v
Inhoudsopgave Vitra ����������������������������������������������������������������� 2 Duurzaamheid �������������������������������������������������������� 3 De duurzaamheidsdoelstellingen van Vitra ������������������������������ 4 Vitra en design ������������������������������������������������������� 5 Grondstoffen en materialen ������������������������������������������� 6 Energiegebruik en CO2-uitstoot ���������������������������������������� 8 Afval en recyclage ���������������������������������������������������� 11 Water ��������������������������������������������������������������� 12
Verpakking en transport ���������������������������������������������� 14 Milieumanagement �������������������������������������������������� 16 Labels en certificaten ������������������������������������������������ 17 Vitra AG, Klünenfeldstrasse 22 CH-4127 Birsfelden
Terreinen en architectuur ��������������������������������������������� 21 Sociale en culturele aspecten ����������������������������������������� 22
™
™
™
Het ontwerp van de Eames Aluminium Chair en de naam EAMES zijn gedeponeerde handelsmerken. Het ontwerp van de Eames Lounge Chair en de naam EAMES zijn gedeponeerde handelsmerken. Het ontwerp van de Panton Chair en de naam PANTON zijn gedeponeerde handelsmerken.
vitra. Alle intellectuele eigendomsrechten, zoals handelsmerken, octrooien en auteursrechten voorbehouden. Niets uit deze brochure mag worden verveelvoudigd zonder schriftelijke toestemming. 2010, art.-nr. 091 389 06
Eerdere maatregelen van Vitra op weg naar een duurzame bedrijfsontwikkeling ����������������������� 24 Input-analyse �������������������������������������������������������� 26 Output-analyse ������������������������������������������������������ 28
Vitra
Duurzaamheid
Vitra is een meubelfabrikant die zich volledig richt op het ontwikkelen van gezonde, intelligente, inspirerende en duurzame oplossingen voor kantoor, thuis en openbare ruimtes.
Bedrijven worden tegenwoordig steeds meer beoordeeld op hun bereidheid om hun ecologische, sociale en economische verantwoordelijkheid op te nemen. Vitra ziet dat echter niet als een plicht die van buitenaf moet worden opgelegd. Het heeft binnen onze bedrijfscultuur altijd al een rol gespeeld bij het ontwerpen. Voor Vitra hoort het heel natuurlijk bij de gebruikswaarde van een meubel dat de productie, het gebruik en de afvalverwerking ervan geen schade veroorzaken.
De producten en concepten van Vitra worden in Zwitserland ontwikkeld. Het zorgvuldige designproces combineert de technische kennis van het bedrijf met de creatieve geest van toonaangevende internationale designers. We willen producten ontwerpen die een hoge functionele en esthetische levensduur hebben.
Aansluitend bij de traditie van Charles & Ray Eames, die de denkwijze van Vitra in veel opzichten heeft bepaald, staat de duurzaamheid van de producten centraal in Vitra‘s bijdrage aan een duurzame ontwikkeling. Styling die geen lang leven beschoren is, wordt vermeden. Dat komt het best tot uiting in de klassiekers, die decennialang actueel en in gebruik blijven, verschillende keren van eigenaar wisselen en soms zelfs in een collectie terechtkomen.
2
3
Initiatieven zoals de architectuur van de Vitra Campus, het Vitra Design Museum, designworkshops, publicaties, collecties en archieven maken integraal deel uit van het Vitra-project. Ze openen nieuwe perspectieven voor het bedrijf en creëren de nodige diepgang voor alle creatieve activiteiten. De bedrijfszetel van Vitra bevindt zich in Birsfelden (Zwitserland) en het bedrijf heeft productievestigingen in Weil am Rhein en Neuenburg (Duitsland), Allentown (VS), Zhuhai (China) en Goka (Japan). Meer informatie over het bedrijf vindt u op www.vitra.com.
„Met duurzaamheid is het zoals met de moraal: Men moet het waarmaken maar er niet te veel over praten. Vanuit onze wortels in het moderne design is de eerste stap eenvoudig voor ons: producten ontwikkelen waaraan niets overbodig is en die lang meegaan.“ Rolf Fehlbaum, Chairman Vitra
Om duurzame producten te vervaardigen, laat Vitra de productie voorafgaan door een uitvoerige ontwikkelingsfase. Er wordt gekozen voor materialen van de hoogst mogelijke kwaliteit en de producten ondergaan tests die een gebruik van 15 jaar simuleren. De onderdelen moeten gemakkelijk te vervangen zijn en moeten uiteindelijk kunnen worden gerecycleerd. Om in alle activiteiten van de onderneming een duurzame ontwikkeling te kunnen invoeren en aanhouden, werd reeds in 1986 de werkgroep ‘Vitra en het milieu‘ opgericht. Zo kan Vitra rekenschap afleggen over bijna een kwarteeuw inspanningen op het vlak van duurzaamheid. Interne en externe audits verschaffen bijkomende zekerheid over de verdere ontwikkeling van alle maatregelen. Bovendien houden we ons aan strenge aankooprichtlijnen die onze normen betreffende onder meer werkomstandigheden, veiligheid en bescherming van de gezondheid enz. vrijwaren.
De duurzaamheidsdoelstellingen van Vitra
Vitra en design
• Verder duurzame producten met een hoge functionele en esthetische levensverwachting blijven creëren.
Voor Vitra zijn de ecologische gevolgen van de productie van een consumptiegoed een kwestie van ontwerpen: de milieucontext maakt deel uit van het product en het nut ervan en speelt een rol bij het design.
• De onderhoudsvriendelijkheid en de aftersales service van onze producten uitbouwen.
Ontwerpen is niet hetzelfde als stylen, maar is een methode om complexe problemen op te lossen. Of meubelstukken zich in het leven van alledag waarmaken als probleemoplossers, blijkt pas tijdens het gebruik. Ze moeten daarom niet alleen functioneel, maar ook kwalitatief en esthetisch duurzaam zijn.
• Bijkomende producten en vestigingen laten certificeren volgens de belangrijkste normen. • Onze milieu-impact en ons verbeteringspotentieel herkennen en efficiënt ondernemen.
De kwaliteit betreft de houdbaarheid van de producten en de uitwisselbaarheid van afzonderlijke delen met het oog op de levensduur. Een esthetische vluchtigheid wordt vermeden door modesnufjes achterwege te laten. Het moderne design – en dan vooral dat van Charles & Ray Eames – laat het overtollige weg en ontsnapt zo aan vormelijke veroudering.
• Duurzame materialen gebruiken en gesloten kringlopen nastreven. • Onze medewerkers en leveranciers voortdurend aanmoedigen om duurzame productiemethodes te gebruiken en zich hiervan bewust te zijn.
4
5
Vitra heeft het ontwikkelingsproces nooit ondergeschikt gemaakt aan kortstondige omzet- en marktdoelstellingen. Vitra werkt veeleer aan het ideaal om op zorgvuldige wijze duurzame producten van hoogwaardige materialen te vervaardigen. Die benadering blijkt het duidelijkst bij de klassiekers. Een klassieker ontwerpen kun je niet plannen. Precies daarom blijven klassiekers een zeldzaamheid. In Vitra‘s ontwerpproces fungeren ze echter als grote voorbeelden voor nieuwe producten. In tegenstelling tot de ontwikkeling van een klassieker, kun je de functionele duurzaamheid wél heel goed plannen. Vitra heeft daartoe een testcentrum opgericht, waar de
bureaustoelen bijvoorbeeld aan 44 verschillende tests worden onderworpen. Niet alleen om aan de Europese en internationale normen te voldoen, maar om de nog zwaardere eigen tests van Vitra uit te voeren. Dit ontwikkelingsproces resulteert in een esthetische en functionele duurzaamheid van de producten die Vitra‘s belangrijkste bijdrage vormt aan duurzaam ondernemen.
De stoelen van de Aluminium Group zijn de bekendste ontwerpen van Charles & Ray Eames. Ze ontstonden in 1958 en behoren tot de bekendste meubelklassiekers van de 20ste eeuw. Vitra produceert de Aluminium Chairs en de op hetzelfde constructieprincipe gebaseerde Soft Pad Chairs al decennialang in dezelfde, onveranderlijk hoge kwaliteit. De constructie van deze stoelen getuigt van een oog voor detail en heeft gelijke tred gehouden met de industriële productietechnieken. Het gebruik wordt voortdurend geoptimaliseerd, technische oplossingen worden vereenvoudigd en aan het materiaal aangepaste productiemethodes worden aangemoedigd.
Daardoor verkrijgt de productie de ongeëvenaarde authenticiteit en kwaliteit waardoor we deze klassieker met een garantie van 30 jaar kunnen aanbieden.
Grondstoffen en materialen
MedaPal en MedaSlim worden als 'ecopakket' aangeboden. Beide stoelen dragen het GREENGUARDcertificaat en het milieukeurmerk 'Der Blaue Engel' – MedaPal overigens als eerste bureaustoel ter wereld.
Het enorme wereldwijde grondstoffenverbruik leidt niet alleen tot stijgende prijzen. Veel industriële grondstoffen moeten uit de steenschaal van de aarde worden gewonnen. Die zware ingrepen berokkenen schade aan de natuur. Een verantwoordelijke industriële onderneming moet de herkomst van elke gebruikte grondstof achterhalen.
MedaPal is voor 94% recycleerbaar, MedaSlim voor 92%. De stoelen bestaan uit een heel beperkt aantal onderdelen, wat ideaal is voor service en onderhoud.
6
7
Dankzij hoogwaardige en duurzame materialen kan Vitra producten met een bovengemiddelde levensduur creëren en zo hulpbronnen sparen. Door aankooprichtlijnen en de controle van certificaten verzekeren we dat de ingekochte materialen aan de vereisten voldoen die we onszelf opleggen. We analyseren onze producten en de gebruikte materialen continu via een intern proces. De beoordeling gebeurt daarbij op basis van intern opgestelde milieubalansen. Daarmee kunnen we de producten vergelijken en het verbeteringspotentieel herkennen. De juistheid van onze werkwijze laten we door externe instituten controleren.
Aluminium Aluminium is een uiterst duurzaam materiaal, dat aan het einde van de gebruikscyclus volledig kan worden gerecycleerd. De productie van gerecycleerd aluminium vergt 94% minder energie dan de winning van aluminium uit ruwe grondstoffen. Vitra gebruikt dan ook waar mogelijk aluminium dat voor 95% uit gerecycleerd materiaal bestaat. Kunststoffen en schuimstoffen Bij kunststoffen informeren we doorlopend of er ecologisch zinvollere alternatieven bestaan voor de gebruikte materialen. Zo heeft de Panton Chair bijvoorbeeld sinds 1967 een ontwikkeling doorgemaakt waarin hij in vier verschillende kunststoffen werd vervaardigd. Vitra werkt het meest met de kunststoffen polypropyleen en polyamide. Dat zijn volledig recycleerbare thermoplasten. We gebruiken al sinds 1989 kooldioxide i.p.v. FCKW-houdend drijfgas voor het opschuimen van polyurethaan voor de stoffering van zitkussens, rug- en armleuningen.
Hout en houtproducten Hout is een herwinbaar, CO2 -neutraal materiaal. Vitra gebruikt bij de productie overwegend hout uit Duitsland. Daarvoor is doorgaans geen certificering vereist om te bewijzen dat het uit duurzame productie komt. Omdat zijn duurzaamheidspraktijken al sinds de industrialisering gedocumenteerd zijn, geldt het Duitse bosbeheer internationaal gezien als voortrekker en voorbeeld van hulpbronnensparende, ecologisch duurzame bosbouw. Tropisch hout wordt bij Vitra alleen voor de Eames Lounge Chair gebruikt. Het voor een variant van deze stoel gebruikte Santos Palisander-hout is afkomstig uit voorraden met FSC-certificaat. Tijdens een overgangsperiode toen er geen Santos Palisander uit FSCvoorraden verkrijgbaar was, koos Vitra voor kersenhout. Voor de door Vitra gebruikte houtproducten zoals spaan- en mdf-platen worden restanten van de houtindustrie, zoals knoesten,
spaanders en gerecycleerd hout, verwerkt. De gebruikte spaan- en mdf-platen voldoen aan uitstootklasse E1 waarbij maximaal 0,1 ppm (parts per million) formaldehyde in de omgevingslucht terechtkomt. Lakken en lijmen Het veredelen van metalen en houten oppervlakken gebeurt bij Vitra met behulp van poedercoating. Oppervlakken verkrijgen zo uitstekende eigenschappen, kunnen zonder oplosmiddelen worden behandeld en het materiaalgebruik is optimaal. Als er per uitzondering lijmen moeten worden gebruikt, wordt er voor oplosmiddelvrije varianten gekozen. Stoffen Alle door Vitra gebruikte textielstoffen voldoen aan de ecologische criteria van de huidige Bedarfsgegenständeverordnung, de Duitse verordening inzake materialen en voorwerpen. De dialoog met onze textielleveranciers verzekert dat we op de hoogte blijven van alternatieven die de vereiste crite-
ria verder overtreffen en toch nog aan onze kwaliteitseisen voor de stof voldoen. De bij Vitra gebruikte stoffen worden voortdurend vergeleken met de criteria van de actuele certificaten. De veiligheid van de stoffen wordt ook gedocumenteerd. Leder Runderhuid afkomstig van de vleesproductie wordt door de looiers tot kwaliteitsleder verwerkt. Op die manier zorgen de leerlooiers voor de ‘verwijdering’ van de dierenhuid, terwijl ze een duurzaam materiaal met veelzijdige toepassingsmogelijkheden vervaardigen. Bij de selectie van leveranciers hecht Vitra veel belang aan het naleven en overtreffen van de geldende wetten. De inkoop- en kwaliteitsafdelingen dringen er bij de leveranciers op aan om hun energie-, water- en chemicaliënverbruik tot het noodzakelijkste te beperken.
Het doel is om de onbewerkte huid zo veel mogelijk te verwerken, met de modernste productietechnieken in een gesloten kringloop biogas te genereren en de chemicaliën te herwinnen. Een neutraal instituut controleert periodiek of het door Vitra gebruikte leder binnen de wettelijke grenswaarden voor pcb’s, aromatische aminen uit azo-kleurstoffen, chroom(VI)-verbindingen en formaldehyde blijft.
Energiegebruik en CO2-uitstoot Verwarming, verlichting en elektrische apparaten hebben energie nodig. Die kan van hernieuwbare en niet-hernieuwbare bronnen komen. Tot de eerste categorie behoren hout, biomassa, water, zon, geothermie, getijden en wind, die zich op korte termijn vanzelf hernieuwen of niet uitgeput raken. Aan de andere kant zijn er de fossiele energiebronnen met beperkte vindplaatsen, zoals aardolie, steenkool of aardgas. Atoomenergie behoort tot geen van beide groepen. Waar mogelijk en zinvol combineren warmtekrachtinstallaties de productie van warmte en stroom in één efficiënte installatie. De bij de stroomproductie vrijgekomen afvalwarmte wordt direct waar ze ontstaat gebruikt als verwarming. Het hogere rendement van een dergelijke installatie tegenover twee ruimtelijk gescheiden systemen zorgt voor een lagere behoefte aan grondstoffen.
8
9
VitraHaus
Vloerverwarming Verwarmingscapaciteit 223 kW
Warmtepomp Maximumcapaciteit 82 kW
Elke nieuwbouw van Vitra wordt van de modernste bouwtechnologie voorzien. Vitra haalt sinds 2008 alle stroom voor de productievestigingen in Weil am Rhein en Neuenburg uit waterkracht en ontlast zo dankzij een verbeterde CO2 -balans het milieu. Op de daken van de productiehallen wordt door fotovoltaïsche installaties met een nominaal vermogen van 277 kW zonneenergie opgewekt. Dat dekt de behoefte van de warmtepompen van de geothermische verwarmingsinstallaties in het VitraHaus en de nieuwe, grote logistieke hal in Neuenburg. De daken van de twee nieuwste logistieke hallen werden voorzien van lichtstroken. Een automatische stuurinstallatie berekent de aanwezige hoeveelheid daglicht en past de elektrische verlichting aan. Met deze maatregel kan in de hallen meer dan 50% aan verlichtingsenergie bespaard worden. In 2010 werd de stookolieverwarmingsinstallatie van de aluminiumgalvanisatie vervangen door een blokverwarmingscentrale op aardgas.
Grondwater
Pompput verpompt warm water van ong. 12 °C
Retourput verpompt afgekoeld/ opgewarmd water naar het grondwater
Bij de bouw van het VitraHaus schakelde Vitra talrijke plaatselijke bedrijven in en werd gebruik gemaakt van de modernste technologie. Betonkerntempering en hoogwaardige isolatie van de daken en buitenoppervlakken met 16 mm dikke steenwol zorgen voor een aangenaam binnenklimaat. Een warmtewisselaar voorkomt verlies van warmte of koude bij de ventilatie.
Afval en recyclage De Wire Chair van Charles & Ray Eames bestaat volledig uit staaldraad. Dankzij die constructie kunnen de zitschaal en het onderstel probleemloos uit elkaar worden gehaald - en kan de stoel volledig worden gerecycleerd. De tijdloze vormgeving en robuuste constructie maken van de stoel een product met een levensduur die het gemiddelde ruimschoots overtreft.
Afval is een grondstof op voorwaarde dat het met een gepaste behandeling – bijv. insmelting - kan worden opgewerkt. Hoe nauwkeuriger de afval in verschillende categorieën kan worden gesorteerd, hoe waardevoller die is voor secundair gebruik. Recyclage betekent verantwoord omgaan met hulpbronnen die eventueel niet hernieuwbaar zijn. Recyclage betekent ook milieubescherming want het winnen van grondstoffen gaat vaak gepaard met grote ingrepen in het milieu. Bij recyclage wordt vaak gesproken over hergebruik (de vorm blijft behouden) en terugwinning (de vorm blijft niet behouden). Terugwinning voor hetzelfde doel wordt recyclage genoemd. Bij downcycling wordt het oude materiaal voor een ander doel gebruikt: PET-flessen worden bijvoorbeeld isolatiemateriaal. Bij upcycling wordt afvalmateriaal omgezet in een hoogwaardiger product.
11
Alle onderdelen van gegoten aluminium in Vitra-producten bestaan uit aluminium dat voor 95% uit gerecycleerd materiaal bestaat. Bij het staal dat wordt gebruikt, is dit 40%. Vitra hecht veel belang aan de juiste verwijdering van alle afval. De duidelijke markering van alle kunststofonderdelen maakt een correcte terugvoer in de kunststofkringloop mogelijk. Papier, kunststof en metaal worden apart ingezameld en aan een recyclagebedrijf gegeven voor terugwinning. Regelmatig wordt gecontroleerd of de afvalscheiding aan de nieuwste stand van de techniek voldoet.
Speciaal afval dat in kleine hoeveelheden voorkomt, zoals resten lijm, verf, lak of boorolie, wordt door een gecertificeerd afvalverwerkingsbedrijf deskundig verwijderd. Afval van de leersnijderij wordt aan bedrijven verkocht voor verdere verwerking.
Water Water is de belangrijkste hulpbron van onze aarde. Zuiver water halen we uit grondwaterreservoirs die door regenwater worden gevoed en in de loop van duizenden jaren zijn ontstaan. Het water dat wordt afgevoerd naar het milieu gaat door een zuiveringsinstallatie en bevat altijd restverontreiniging.
12
13
Het grootste drinkwaterverbruik en de grootste afvalwaterbelasting komen bij Vitra voor rekening van de galvanisatie. Daarom werd er voor de spoelprocedés bij de galvanisatie een gesloten waterkringloopsysteem voorzien. Het afvalwater van het spoelen van de werkstukken wordt gereinigd volgens het principe van de ionenwisselaar en in de kringloop gebracht, wat het waterverbruik minimaal houdt.
galvanisatie-installatie behouden in Duitsland, waar de wettelijke voorschriften en bijbehorende controles van overheidswege naleving van de strengste grenswaarden vereisen.
Volgens regelmatige officiële metingen van het afvalwater dat uit de galvanisatie-installatie naar de openbare zuiveringsinstallatie wordt afgevoerd, is er geen aantoonbaar metaalresidu. Hoewel er economisch aantrekkelijkere alternatieven bestaan, heeft Vitra uit verantwoordelijkheid tegenover het milieu de
De nieuwste logistieke hal op de Vitra Campus beslaat een oppervlakte van ca. 50.000m². Daarom kreeg die een eigen kanaalsysteem voor het inzamelen en filteren van het oppervlaktewater. Dat wordt vervolgens naar het grondwater afgevoerd. Op die manier wordt de openbare zuiveringsinstallatie niet belast.
Van het terrein van de Vitra Campus in Weil am Rhein is 41% niet afgedekt. Voor parkeer- en verkeersterreinen worden in elkaar grijpende stenen en grastegels gebruikt zodat het neerslagwater kan wegsijpelen.
De gebruikelijke mengwatersystemen voegen alle gradaties, van zwaar vervuild fabriekswater tot zuiver regenwater, samen en reinigen dit mengsel dan in de waterzuiveringsinstallatie. Kwelsystemen en niet-afgedekte oppervlakken laten neerslagwater door de natuurlijke reinigingsfilters van verschillende bodemlagen sijpelen zodat de reservoirs weer worden aangevuld.
Verpakking en transport Het wachtzitsysteem Airline, dat samen met Norman Foster werd ontwikkeld, wordt in afzonderlijke delen gedemonteerd en zo naar de plaats van bestemming vervoerd.
Het verkeer is de belangrijkste bron van luchtverontreiniging met onder meer koolstofmonoxide, fijnstof en stikstofoxide (NOx). Door verbrandingsprocessen, slijtage van banden en remmen en verdere factoren belandt er stof in de lucht dat risico‘s inhoudt voor de natuur en de gezondheid van de mens. Uitlaatgassen bevatten stikstofoxide. Door reacties met andere stoffen in de lucht wordt er ozon gevormd in de lucht, wat door verdere omzetting bijdraagt tot de vorming van zure regen.
In vergelijking met het transport van gemonteerde elementen kan zo het vijfdubbele volume worden verstuurd en wordt de CO2 -uitstoot met 80% verlaagd.
De diverse transportmiddelen hebben uiteenlopende negatieve effecten op het milieu. Zo is de CO2 -uitstoot het grootst bij vliegtuigen, gevolgd door vrachtwagens, treinen en schepen. De uitstoot van vliegtuigen vindt bovendien op 10 tot 12 km hoogte plaats, waar die aanzienlijk sterker tot het broeikaseffect bijdraagt.
14
15
De logistiek van Vitra is zo georganiseerd dat alleen volledig gevulde vrachtwagens de productievestigingen verlaten. Onze bedrijfsinterne logistiek plant de aanlevering van goederen zo dat leveringen van verschillende leveranciers in hetzelfde land worden gebundeld. Zo wordt het volledige laadvermogen van de vrachtwagens benut, iets wat wij ‘milk runs’ noemen. Als er geschikte treinverbindingen zijn, gebeurt het transport per spoor. Buitenlandse transporten gebeuren per schip en slechts in uitzonderlijke gevallen per luchtvervoer.
Dankzij onze productie- en eindmontagevestigingen in de VS, China, Japan en Europa kunnen we de transportwegen en vrachtvolumes optimaliseren in de betrokken marfkten.
Afhankelijk van het werelddeel waarin de eindmontage plaatsvindt, worden de afzonderlijke delen door toeleveranciers in Azië of Europa afgeroepen, wat voor korte transportwegen zorgt.
De aankooprichtlijnen voor bedrijfsvoertuigen schrijven voor nieuwe voertuigen een maximale CO2 -uitstoot van gemiddeld 120 g/km voor. Voor elke voertuigklasse moet het efficiëntste voertuig worden gekozen.
De ergonomische montagecel ter plaatse vermindert de fysieke inspanning van de monteurs en zorgt tegelijkertijd voor een efficiënte en snelle montage.
Voor internationale besprekingen wordt de communicatietool WebEx gebruikt. Hiermee kunnen de deelnemers persoonlijk contact hebben en vergaderen zonder in het vliegtuig te moeten stappen.
De verpakking van de Vitra-producten werd en wordt voortdurend in vraag gesteld en bijgewerkt. De stoelen vergen een minimum aan verpakkingsmateriaal voor de nodige bescherming tijdens het transport: de onderstellen worden met een netkous van polyethyleen beschermd, de hele stoel wordt in een zak van polyethyleen gedaan ter bescherming tegen stof, en de op elkaar gestapelde stoelen worden waar nodig van piepschuimhoeken voorzien. Tafelbladen worden gewoon in karton verpakt. Voor de kleinere accessoires worden dozen van karton of spaanplaat gebruikt.
Om het product in de doos te beschermen, gebruiken we papiersnippers. Voor sommige producten zoals de Eames Elephant of de Algues werden decoratieve verpakkingen in standaardafmetingen van kasten en legplanken ontworpen, die praktisch verder kunnen worden gebruikt. Voor steeds weerkerende vrachten van leveranciers gebruiken we robuuste pendelverpakkingen van karton of kunststof.
Milieumanagement
Labels en certificaten
De basisdoelstelling van een milieumanagementsysteem is om de milieuinvloed van een bedrijf te beheersen, de milieubelasting systematisch te verlagen en aan de geldende milieuwetten te kunnen voldoen. Regelmatige milieu-audits door externe instanties leggen dit engagement vast voor buitenstaanders.
Labels en certificaten informeren de consument over de naleving van bepaalde eisen die hij aan een product stelt. Labels worden voor diverse branches en categorieën in verschillende landen ontwikkeld. De labels en certificaten die relevant zijn voor de meubelindustrie zijn onder te verdelen in bedrijfscertificaten, product- en materiaallabels en gebouwencertificaten.
Een milieumanagementsysteem is niet wettelijk verplicht. Net zoals bij het kwaliteitsmanagementsysteem heeft het bedrijf er vrijwillig voor gekozen.
Tot de bedrijfscertificaten behoort bijvoorbeeld de wereldwijd geldende ISO 14001 norm. Die legt het accent op een continu verbeteringsproces om gedefinieerde doelstellingen in verband met de invloed van het bedrijf op het milieu te bereiken.
De internationale norm ISO 14001 is zo’n systeem dat wereldwijd erkende eisen voorschrijft voor een milieumanagementsysteem. ISO 14001 werd voor het eerst gepubliceerd in 1996 (ISO 14001:1996) en herzien in 2004 (ISO 14001:2004).
Productlabels en -certificaten worden aan een product toegekend. Ze beoordelen de prestaties bij het ontwikkelen van een milieuvriendelijk product. Afhankelijk van het betreffende label wordt een product op uitstoot, bruikbaarheid, geschiktheid voor gebruik, gebruik van grondstoffen, afvalverwijdering, of verdere factoren gecontroleerd. Voorbeelden van productlabels zijn Der Blaue Engel en GREENGUARD.
16
17
Vitra is sinds 1997 ISO 14001-gecertificeerd. Dat weerspiegelt het belang dat het bedrijf hecht aan milieubescherming, want een ISO 14001-certificering is nog altijd niet vanzelfsprekend bij middelgrote bedrijven. Vitra voerde al in 1986, dus lang voor de eerste controle van milieugevolgen door een externe instantie, een duurzaamheidssysteem in, dat nog altijd bestaat. Het belicht, bespreekt en implementeert de belangen van milieubescherming – en zal dit ook in de toekomst blijven doen.
ISO 14001 ISO 14001 schrijft wereldwijd erkende eisen voor een milieuma-
nagementsysteem voor en maakt deel uit van een normensysteem. Dat omvat verdere normen op het vlak van milieubeheer, zoals
Om bij het winnen van materiaal problematische gevolgen voor het milieu te kunnen uitsluiten, test een onafhankelijke organisatie de waardeketen – vanaf de winning van de grondstoffen tot een bepaalde verwerkingsfase. Dat gebeurt bij de materiaallabels. Tot deze groep behoren de FSC- en Oeko-Tex®-certificaten.
voor ecobalansen, milieu-indicatoren of de beoordeling van milieuprestaties.
AC 4 Design Antonio Citterio • Bestaat voor 51% uit gerecycleerd materiaal • Voor 94% recycleerbaar • Onderscheiden met het milieukeurmerk ‘Der Blaue Engel’ • Onderscheiden met het GREENGUARD-certificaat
Gebouwencertificeringen zijn nog relatief nieuw. Het bekendste classificatiesysteem voor ecologisch bouwen werd in de VS door de US Green Building Council ontwikkeld en heet LEED (Leadership in Energy and Environmental Design). De Deutsche Gesellschaft für Nachhaltiges Bauen (DGNB of Duitse vereniging voor duurzaam bouwen) heeft een vergelijkbaar certificeringsprogramma voor gebouwen opgesteld, dat tot nog toe echter minder wereldwijde ingang gevonden heeft als standaard. Meubelen kunnen geen LEED-certificering krijgen, maar wel in een aantal categorieën extra punten opleveren voor het gebouw.
Labels en certificaten ID Chair Ontwerp Antonio Citterio • Bestaat voor 48% uit gerecycleerd materiaal • Voor 97% recycleerbaar • Onderscheiden met het milieukeurmerk 'Der Blaue Engel' • Onderscheiden met het GREENGUARD-certificaat
Het GREENGUARD-label is vooral bekend in Noord-Amerika, maar is inmiddels ook internationaal verspreid. Het werd in 2001 ontwikkeld door het ‘GREENGUARD Environmental Institute‘ met als doel de gezondheid en levenskwaliteit van de mens te beschermen door een verlaging van de schadelijke stoffen en een verbetering van de binnenlucht. De productcontrole gebeurt alleen aan de hand van emissiemetingen van diverse kritische stoffen, dit in tegenstelling tot Der Blaue Engel dat ook een materiaalcontrole voorschrijft om het keurmerk te verkrijgen. De werkwijze is vergelijkbaar met die van Der Blaue Engel (zie onder), maar heeft ook andere meetparameters zoals de meetduur, de onderzochte stoffen enz. Meubelen met het GREENGUARD-certificaat kunnen punten scoren bij de gebouwenrating ‘LEED’.
18
19
Vitra heeft in de verschillende groepen een groot aantal certificaten behaald. Informatie over Vitra-producten met productlabels vindt u op onze website www.vitra.com bij Producten. Voor het milieukeurmerk ‘Der Blaue Engel‘ laat Vitra zijn bureaustoelen en bezoekersstoelen in de sinds 2004 bestaande categorie ���������������������� ‘��������������������� Lage uitstoot stoffering RAL-UZ 117‘ certificeren. In 2008 kreeg Vitra als eerste meubelfabrikant ter wereld voor een bureaustoel, de MedaPal, het milieukeurmerk ‘Der Blaue Engel‘ in de categorie lage uitstoot stoffering. Door het groot aantal labels en certificaten zijn er hier en daar aanzienlijke overlappingen. Als bedrijf dat internationaal actief is, concentreert Vitra zich bij de certificering van de producten op labels die internationaal gezien het belangrijkst zijn omdat die de zwaarste eisen stellen. Informatie over productlabels van Vitra-producten vindt u op www.vitra.com.
Der Blaue Engel is het eerste en oudste milieubeschermingskeurmerk ter wereld voor producten en diensten. Het werd in 1978 in het leven geroepen op initiatief van de Duitse minister van Binnenlandse Zaken. Der Blaue Engel behartigt de belangen van de bescherming van zowel het milieu als de consument. Daarom worden producten en diensten onderscheiden die in hun totaliteit uiterst milieuvriendelijk zijn en voldoen aan de hoge criteria voor de bescherming van de gezondheid en de arbeid en voor de bruikbaarheid. Aspecten zoals zuinig gebruik van grondstoffen bij productie en gebruik en een lange levensduur en duurzame afvalverwijdering zijn uiterst belangrijk. De productcontrole bestaat uit emissiemetingen van diverse kritische stoffen en een beoordeling van de gebruikte materialen. Bij de emissiemetingen wordt de stoel 28 dagen in een testkamer opgesloten. De lucht in de kamer wordt op vaste tijdstippen vervangen en het gehalte aan bepaalde schadelijke stoffen zoals formaldehyde wordt gemeten. Die schadelijke stoffen hebben grenswaarden die de stoel moet naleven om het keurmerk Der Blaue Engel te verkrijgen.
Terreinen en architectuur
Feuerwehrhaus/Fire Station Zaha Hadid 1993
Produktionshalle/Factory Building SANAA 2010
Produktionshalle/Factory Building Nicholas Grimshaw 1986
Produktionshalle/Factory Building Nicholas Grimshaw 1981
Produktionshalle/Factory Building Álvaro Siza 1994
Produktionshalle/Factory Building Frank Gehry 1989
Tankstelle/Petrol Station Jean Prouvé 1953/2003
Dome Richard Buckminster Fuller 1978/2000
Om productievestigingen op te richten, moeten er oppervlakken met gebouwen, parkeerplaatsen, verkeerswegen enz. worden bedekt. Daardoor kan regenwater niet wegsijpelen, wat de plaatselijke waterzuiveringsinstallatie belast. De oorspronkelijke begroeiing moet meestal wijken en het terrein verschraalt vanuit het perspectief van natuur en mens. Van het totale oppervlak van 250.000 m² van de Vitra Campus is 41% onbebouwd en beplant. De typische kersenbomen van de streek fleuren de campus elk voorjaar op met hun bloesempracht en verleiden de campusbezoekers ertoe om van de zomervruchten te proeven. Ongeveer 50% van het groen op de campus wordt slechts twee keer per jaar gemaaid – bloeiende grassen en kruiden voorzien talrijke inheemse bijen en insecten van voeding.
VitraHaus Herzog & de Meuron 2010
20
Pforte/Gate Frank Gehry 1989
Konferenzpavillon/Conference Pavilion Tadao Ando 1993
21 Vitra Design Museum Frank Gehry 1989 Balancing Tools Claes Oldenburg & Coosje van Bruggen 1984
De Vitra Campus in Weil am Rhein is ingebed in een natuurlijke omgeving aan de rand van een woongebied en in de onmiddellijke nabijheid van het cultuurlandschap van de Tüllinger bergen, een recreatiegebied en beschermd landschap. Na een grote brand in 1980 werd deze locatie steeds verder uitgebreid tot het huidige architectuurpark. Hoewel de lijst van de architecten die op de Vitra Campus hebben gebouwd zich als een ‘wHO IS wHO’ van de hedendaagse architectuur laat lezen, was het
ons er nooit om te doen om beroemd-heden in te huren. Bij de beslissingen om een nieuw gebouw toe te voegen aan de campus stonden de bestaande plaatsbehoefte en functie centraal – en het overkoepelende ideaal van een terrein dat openbare en particuliere, industriële en culturele elementen op vanzelfsprekende wijze verenigt. De daaruit voortvloeiende Vitra Campus wordt thans druk bezocht en weerspiegelt de diversiteit en de pioniersgeest van Vitra.
De Vitra Campus is een wereldwijde bestemming voor mensen met interesse voor architectuur en voor studenten en scholieren van overal ter wereld, die naar Weil am Rhein reizen om bij te leren en inspiratie op te doen. Vanuit de noodzaak van een commercieel bedrijf om te groeien en groene oppervlakken te bebouwen ontstond hier iets dat generaties lang wereldwijd als inspiratie moet dienen.
Bushaltestelle/Bus stop Jasper Morrison 2006
De nieuwbouw van het congrespaviljoen van architect Tadao Ando in 1993 werd zo ingepland dat er slechts drie bestaande kersenbomen moesten worden geveld. Voor de nieuwe beplanting rond het in 2010 geopende VitraHaus werden meer dan 100 zoete kersenbomen geplant en een weide met wilde planten gezaaid.
Sociale en culturele aspecten Vitra streeft naar een groot sociaal bewustzijn, niet alleen naar de medewerkers toe, maar ook naar de gemeenschap: bedrijfsrestaurants, dochter-/ zoonbezoekdagen, gratis museumbezoeken, fitnessabonnementen of de in 2010 geopende Vitra-kindercrèche getuigen van de waardering die het bedrijf heeft voor zijn medewerkers. Een gelijk-loonbeleid voor mannen en vrouwen en gelijke kansen zijn vanzelfsprekend.
22
kwxq bC rDyX FJ Kinderarbeid is uitdrukkelijk verboden volgens de aankooprichtlijnen en wordt door Vitra-medewerkers regelmatig ter plaatse gecontroleerd. Waar mogelijk besteden we productiestappen uit aan gehandicaptenateliers.
Vitra heeft buiten het bedrijf een groot cultureel engagement dat een vanzelfsprekend deel uitmaakt van de handelsactiviteit. De belangstelling voor de productie van meubelen is de aanzet geweest voor een collectie van belangrijke voorwerpen uit de geschiedenis van de branche. Reeds lang voordat die collectie haar huidige betekenis kreeg, bestond de wens al om de verzameling open te stellen voor het publiek. In 1989 werd het Vitra Design Museum opgericht als een van de eerste designmusea ter wereld.
Ondersteuning van de Ayoreo-indianen Het in april 2010 in Milaan voorgestelde product ‘Chairless’ werd geïnspireerd door een zitband van de Ayoreo-stam uit het noorden van Paraguay. Die indianen werden in de 19e en 20e eeuw onderdrukt. Ze eisen nu de rechten van hun cultuur en traditionele levenswijze op en zijn daardoor in een juridische strijd om landrechten verwikkeld met de staat. Vitra ondersteunt met een deel van de opbrengst uit de verkoop van Chairless de ‘Foundation for Paraguyan Indian Communities’, die zich inzet voor het veiligstellen van land als bestaansbasis voor de inheemse bevolking in Paraguay.
23
Het Vitra Design Museum is geen bedrijfsmuseum. De onafhankelijke stichting is veeleer een wereldwijd erkende culturele instelling voor onderzoek en bemiddeling inzake design en architectuur en organiseert exposities, workshops en architectuurrondleidingen. Het Vitra Design Museum beheert een van de omvangrijkste collecties van industrieel vervaardigde meubelen, een aantal legaten van vooraanstaande ontwerpers en geeft ook publicaties uit rond het thema design en architectuur. Dat brede scala van activiteiten heeft van het Vitra Design Museum het toonbeeld gemaakt van een instelling die ontstaan is op particulier initiatief en onafhankelijk cultureel werk verricht.
Eerdere maatregelen van Vitra op weg naar een duurzame bedrijfsontwikkeling Uitsluitend gebruik van TGIC-vrije poederlakken bij alle Standard Chairs en bij Airline Seating
Oprichting van de werkgroep ‚ ‘Vitra en het milieu’ (1986) Overschakeling naar FCKW-vrij polyurethaanschuim (1988)
24
Toetreding tot B.A.U.M. (Bundesdeutscher Arbeitskreis für Umweltbewusstes Management e.V.) (1990)
19861991 Overschakeling van lijm met oplosmiddelen naar dispersielijm voor de stoffering (1991) Invoering van milieuregels voor de aankoop (1991)
Overschakeling van PVCplakband op PP-plakband voor de verzending Overschakeling van luchtkussenfolie op platte PE-zakken
Stopzetting van de productie van Eames Plastic Chairs uit glasvezel tot een nieuw, recycleerbaar materiaal beschikbaar werd
Installatie van automatische snelloopdeuren in alle gebouwen om energie te besparen en tocht tegen te houden
Certificering volgens ISO 14001
Materiaalmarkering op nieuwe producten met recyclagesymbool om materiaalscheiding en nauwkeurige recyclage in categorieën mogelijk te maken
1992
1993
1996
1997
1998
Installatie van een moderne verwarmings- en ventilatiesturing voor de productie ter energiebesparing
Geoptimaliseerde afvalterugwinning van houten delen door hergebruik van massief hout als houtstrooisel; thermische verwerking van spaanhout Herneming van de productie van Eames Plastic Chairs met zitschalen uit het nieuwe recycleerbare materiaal polypropyleen
1999
Uitbreiding van de zonne-energieinstallatie op de Vitra Campus tot een vermogen van 109,58 kWp
Vermindering van het stookolieverbruik door de installatie van een nieuwe verwarmingsketel en brander in een van de grote gebouwen
Verbeterde isolatie van de daken van de bedrijfsruimtes ter energiebesparing
Installatie van een zonne-energieinstallatie met een vermogen van 47,52 kWp op de Vitra Campus
Vermindering van het materiaalgebruik bij schuimdelen door inzet van een nieuwe schuimmachine
2000
2001
2004
Aankoop van de eerste poedercoatinginstallatie voor mdf-meubelen in Duitsland ter optimalisatie van het materiaalverbruik
Aanplanting van 100 nieuwe kersenbomen en 100 nieuwe esdoorns op de Vitra Campus
Overschakeling op de uitsluitende aankoop van stroom uit 100% waterkracht bij de vestigingen in Weil am Rein en Neuenburg
Bouw van een regenwaterkwelsysteem voor ca. 50.000 m² afgedekte delen om de waterzuiveringsinstallatie te ontlasten en het grondwaterreservoir te voeden
Geleidelijke vervanging van het bedrijfswagenpark om de opgelegde uitstootlimieten te bereiken
Introductie van de nieuwe voltijdse functie van milieuingenieur
Installatie van een zonne-energieinstallatie met een vermogen van 120 kWp op de vestiging in Neuenburg
Continue certificering van Vitra-producten volgens de Amerikaanse uitstootnorm GREENGUARD
Uitrusting van het VitraHaus met een geothermische warmtepomp voor de verwarming en koeling
2007
2008
2009
Bouw van een geothermische warmtepomp voor de verwarming en koeling van de nieuwe logistieke hal in Neuenburg
Optimalisatie van de logistieke processen voor Duitsland en Zwitserland om de transportkilometers te reduceren
Onderscheiding van MedaPal als eerste bureaustoel ter wereld met het milieukeurmerk ‚Der Blaue Engel‘, continu gevolgd door verdere modellen
Overschakeling op chroom(VI)-vrije bovenlagen voor 80% van alle schroeven en bouten
Toetreding tot de Deutsche Gesellschaft für nachhaltiges Bauen (DGNB)
Doorlopende certificering van Vitra-producten volgens de Australische uitstootnorm GECA (Good Environmental Choice Australia)
Installatie van een blokverwarmingscentrale met een elektrisch vermogen van 50 kWp en een thermisch vermogen van 100 kWp
2010 Overschakeling van de kleefcabine in de schuimafdeling op circulatielucht ter energiebesparing Opstelling van milieu-informatiebladen voor de bureaumeubelsystemen en de stoelen
25
Hulp- en grondstoffen 19 % 71 % 66 % 32 %
38 % 81 % 29 % 34 % 68 %
Verpakkingen
100 %
Energie (eindenergie)
Drinkwater 5.863 m³
Stookolie 2.364.640 kWh
62 %
Brandstof 1.687.684 kWh
14 %
Hout 121.751 kg
86 %
Metaal 1.555 kg
15 %
Kunststofverpakking 113.081 kg
85 %
Gas 1.457.979 kWh
1 % 100 %
Stroom 4.619.046 kWh
Karton, bordpapier 853.814 kg
Neuenburg 99 %
Lijmen 3.158 kg
Weil am Rhein
Verven en lakken 47.670 kg
26 Vetten, oliën 4.116 kg
Input-analyse
50 % 69 %
50 % 31 %
Water
27
Output-analyse
Emissies
0 kg
500 kg
1.000 kg
1.500 kg
2.000 kg
2.500 kg
SO2
NOx Brandstof Stof
Stookolie Aardgas
CO
Stroom CH4
N2O
0t
400 t
800 t
1.200 t
1.600 t
2.000 t
CO2
CO2-equivalent
Karton, papier 412.460 kg
CO
50 %
55 %
69 %
25 %
67 %
50 %
45 %
31 %
Koolstofmonoxide is een kleur- en reukloos gas. Het ontstaat door onvolledige verbranding van fossiele brandstoffen, maar ook door vulkanische activiteiten en bosbranden. Koolstofmonoxide is een ademhalingsgif dat in de atmosfeer tot kooldioxide oxideert.
Stof
Afval voor verwerking
NO X N2O Distikstofmonoxide is een kleurloos gas dat tot de groep stikstofoxiden behoort en algemeen bekend is onder de naam lachgas. Het behoort tot de stikstofoxiden en werkt als een broeikasgas.
Energie
SO2
CO2 - equivalent Afvalwater
29
Stikstofoxide is een verzamelnaam voor de gasvormige oxiden van stikstof. Die zijn schadelijk voor de ademhalingsorganen en dragen bij tot het ontstaan van zure regen. Ze ontstaan bij de verbranding van fossiele brandstoffen (kolen, aardolie).
Zwaveldioxide is een gifgas dat vooral bij de verbranding van zwavelhoudende brandstoffen (kolen, aardolie) vrijkomt. Draagt bij tot zure regen.
CO2-equivalent geeft aan hoeveel een vastgelegde hoeveelheid van een broeikasgas bijdraagt tot het broeikaseffect. De referentiewaarde is CO2. Zo bedraagt het CO2-equivalent van methaan 25, d.w.z. het broeikaseffect per kilogram is 25 sterker dan dat van CO2.
Fijnstoffen ontstaan uit natuurlijke en antropogene bronnen, bijv. pollen, bosbranden, houtbranders, banden-/ remslijtage en tabaksrook. Hoe fijner de stofdeeltjes, hoe gemakkelijker ze in de longen kunnen doordringen en hoe gevaarlijker ze zijn.
Afval voor verwijdering
Drinkwater 5.863 m³
10 %
23 %
Opbrengst fotovoltaïsche installaties 259.427 kWh
10 %
75 %
Metaalafval 49.540 kg
Neuenburg
100 %
Hout, paletten 270.030 kg
90 %
Kunststof, folies 17.720 kg
90 %
Leder 39.350 kg
Weil am Rhein
Huisafval, industrieel afval 127.180 kg
28
CH4
CO2
Methaan is een brandbaar, kleur- en reukloos gas. Het ontstaat door biologische en geologische processen en vormt het hoofdbestanddeel van aardgas. Methaan is een belangrijk broeikasgas.
Koolstofdioxide is een natuurlijk bestanddeel van de lucht. Het ontstaat zowel door de stofwisseling van levende wezens als door de verbranding van koolstofhoudende stoffen. Het draagt aanzienlijk bij tot het broeikaseffect.
