WTCB EEN UITGAVE VAN HET WETENSCHAPPELIJK EN TECHNISCH CENTRUM VOOR HET BOUWBEDRIJF

DRIEMAANDELIJKSE PUBLICATIE – AFGIFTE : BRUSSEL X – ISSN 0577-2028 – PRIJSKLASSE : A3

WTCB

EEN UITGAVE VAN HET WETENSCHAPPELIJK EN TECHNISCH CENTRUM VOOR HET BOUWBEDRIJF

TECHNISCHE VOORLICHTING 222

DIMENSIONEREN

VAN SCHRIJNWERK ONDER WINDBELASTING

December 2001

T E C H N I S C H E VOORLICHTING

DIMENSIONEREN

VAN SCHRIJNWERK ONDER WINDBELASTING

Deze Technische Voorlichting werd opgesteld door een werkgroep in de schoot van het Technisch Comité Schrijnwerken, onder het voorzitterschap van de Heren R. Dupont en L. Pype. Samenstelling van de werkgroep Voorzitter Leden

Ingenieur-animator

M. R. Dupont MM. R. Clement, M. Collignon, D. Dalla Valle, J. De Keyzer, J.-C. François, D. Lobet, L. Mardegan, R. Raquet, A. Remacle M. J. Dubois, WTCB

WETENSCHAPPELIJK EN TECHNISCH CENTRUM VOOR HET BOUWBEDRIJF WTCB, inrichting erkend bij toepassing van de besluitwet van 30 januari 1947 Maatschappelijke zetel : Poincarélaan 79 te 1060 Brussel

Dit is een publicatie van technische aard. De bedoeling ervan is de resultaten van praktijkonderzoek voor de bouwsector te verspreiden.

Het, zelfs gedeeltelijk, overnemen of vertalen van de tekst van deze Technische Voorlichting is slechts toegelaten na schriftelijk akkoord van de verantwoordelijke uitgever.

◆

TV 222 – december 2001

1

INHOUD

2

3

4

5 6

INLEIDING ................................................................................................................................ 4

BUITENSCHRIJNWERK - PRESTATIES ............................................................................ 5 2.1 2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.3 2.3.1 2.3.2

Algemeen ontwerp van het schrijnwerk ................................... 5 Controle door berekening ......................................................... 5 Sterkte bij windbelasting .......................................................... 5 Toegelaten vervormingen ......................................................... 6 Eigengewicht van het schrijnwerk ........................................... 6 Controle door proeven .............................................................. 6 Methode .................................................................................... 6 Toegelaten vervormingen ......................................................... 6

BEREKENINGSPRINCIPES VOOR SCHRIJNWERK ..................................................... 9 3.1 3.2 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.3 3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.3.4

Belastingen van buitenschrijnwerk ........................................... 9 Overdracht van de belastingen ................................................. 9 De windwerking ...................................................................... 10 Puntbelasting ........................................................................... 10 Voorbeelden van belastingsschema's ..................................... 10 Dimensionering van de profielen ........................................... 11 Elasticiteitsmodulus ................................................................ 12 Traagheidsmoment van een doorsnede .................................. 12 Stijfheid van samengestelde profielen .................................... 12 Stijfheid van homogene profielen .......................................... 13

MINIMAAL TRAAGHEIDSMOMENT VAN SCHRIJNWERKPROFIELEN.............. 15

KEUZE VAN DE PROFIELEN VOOR HOUTEN SCHRIJNWERK............................ 19 5.1 5.2

Profielen met een rechthoekige doorsnede ............................ 19 Schrijnwerkprofielen ............................................................... 19

REKENVOORBEELDEN ........................................................................................................ 23 6.1 6.2 6.3

Voorbeeld 1 : geval van een schuurdeur ................................ 23 Voorbeeld 2 : geval van een winkeldeur ............................... 23 Voorbeeld 3 : profielen uit verschillende materialen ............. 24

LITERATUURLIJST .............................................................................................................................. 26

3


1

INLEIDING

Deze Technische Voorlichting heeft tot doel de schrijnwerker een manier te bieden om gemakkelijk en met een voldoende veiligheidsmarge een profieldoorsnede te kiezen, afhankelijk van de afmetingen van het uit te voeren schrijnwerk, en dit rekening houdend met de windwerking. Deze TV bevat tabellen die een overzicht geven van de berekende stijfheidswaarden van een aantal houten profielen die in de praktijk courant gebruikt worden. Deze gegevens vervangen in geen geval een meer gedetailleerde sterkteberekening t.o.v. de windwerking die rekening houdt met de ligging, het type en de hoogte van het gebouw evenals met verschijnselen van dynamische aard. Voor meer informatie verwijzen we in dit kader naar het informatieblad van de BUtgb 97/6 “Vereenvoudigde rekenregels voor vensters” [1]. Het voorliggende document behandelt eenvoudig schrijnwerk dat een stijl of een dwarsregel bevat die twee vleugels scheidt. Dit is het geval voor dubbele vleugels of enkele vleugels met een vast bovenlicht, zoals voorgesteld in afbeelding 1. In deze schema's geven de dikke lijnen de profielen aan waarvan men de afmetingen moet bepalen. A. VENSTER MET EEN CENTRALE STIJL

Afb. 1 Voorbeelden van eenvoudig schrijnwerk (x = vast deel).

B. VENSTERS MET EEN DWARSREGEL

4


2

BUITENSCHRIJNWERK PRESTATIES

Deel 52.0 [8] van de technische specificaties STS bepaalt de prestatie-eisen voor buitenschrijnwerk, en vooral wat betreft : ◆ de luchtdoorlatendheid ◆ de mechanische sterkte bij windbelasting ◆ de waterdichtheid ◆ de mechanische sterkte bij het foute gebruik ervan. De STS voorziet twee controletechnieken voor de mechanische sterkte bij windbelasting, met name door berekening en door beproeving.

2.1

ALGEMEEN ONTWERP VAN HET SCHRIJNWERK

Het schrijnwerk moet zodanig ontworpen worden, dat het kan weerstand bieden aan variabele belastingen (wind, temperatuurschommelingen, ...) en aan zijn eigengewicht, met inbegrip van dat van de vulelementen (beglazing, ondoorschijnende panelen enz.). De frontale en verticale doorbuigingen moeten zodanig beperkt worden dat ze beantwoorden aan de voorschriften uit §§ 2.2.2, 2.2.3 en 2.3.2. Deze criteria werden opgesteld ter verzekering van de goede werking van de afdichtingsschermen, de duurzaamheid van de vulpanelen en de veiligheid van de gebruikers. Men moet aan deze eisen voldoen door profielen te kiezen met een voldoende mechanische sterkte.

2.2

CONTROLE DOOR BEREKENING

2.2.1 STERKTE BIJ WINDBELASTING

De § 52.04.1 van de STS bepaalt de winddrukken waarmee men dient rekening te houden bij het bepalen van de vervormingen van de schrijnwerkelementen, afhankelijk van de hoogte van de gebouwen en hun normale blootstelling. Het is belangrijk goed aan te geven dat men de maximale hoogte van het gebouw moet beschouwen, en dus niet de hoogte waarop het venster zich in het gebouw bevindt. Voor gebouwen die opgetrokken worden op een heuvel of op de helling van een plateau, verwijzen we naar de voorschriften uit de norm NBN B 03-002-1 [2]. Wat de gebouwen langs de kust betreft, is het belangrijk op te merken dat de hoogte van het gebouw moet bepaald worden t.o.v. het niveau van de laagwaterlijn, dat zich op ongeveer 10 m onder het niveau van de dijk bevindt. De hiervoor vermelde STS gelden voor courante gebouwen met normaal voorziene binnenmuren. 5


Profielen voor buitenschrijnwerk worden gedimensioneerd volgens de regels van de sterkteleer. In principe controleert men de spanningen in de profielen onder de veiligheidsbelastingen, evenals de vervormingen onder de gebruiksbelastingen. In het geval van vensters is de berekening van de belastingen doorgaans niet noodzakelijk, omdat de eisen i.v.m. de toegelaten vervormingen strenger zijn. Voor gebouwen waarbij meer gedetailleerde berekeningen nodig zijn (gebouwen zonder binnenmuren, gebouwen in de kustzone of in een bijzonder blootgestelde zone, gebouwen waarvan de totale hoogte groter is dan 50 m), is de bepaling van de windkrachten niet beperkt tot een loutere doorberekening van een drukniveau. Er spelen immers complexere factoren mee, die in de normen NBN B 03-002-1 “Windbelasting op bouwwerken Algemeen - Winddruk op een wand en gezamenlijke windeffekten op bouwwerken” [2] en NBN B 03-002-2 “Windbelasting op bouwwerken - Dynamische windeffekten op buigzame bouwwerken” [3] gedefinieerd worden. 2.2.2 TOEGELATEN VERVORMINGEN

De toegelaten vervormingen van een profiel onder windbelasting mogen niet groter zijn dan 1/300 van de overspanning van het element. Ze worden berekend zonder rekening te houden met de eigen stijfheid van de vulpanelen. Bepaalde controlebureaus leggen een maximale vervorming van 8 mm in absolute waarde op. 2.2.3 EIGENGEWICHT VAN HET SCHRIJNWERK

In het verticale vlak zijn de toegelaten vervormingen (dv) van de dwarsregels die de venstervulling ondersteunen zodanig beperkt dat de volgende vereisten gerespecteerd worden : ◆ de beweging van de vleugels moet normaal kunnen gebeuren (dv < 2 mm) ◆ de vergrendeling van de sluitschoten moet doeltreffend blijven ◆ de luchtdoorlatendheid en de waterdichtheid mogen niet gewijzigd worden. Voor zware beglazingen en voor lange dwarsregels dient men een gedetailleerde berekening uit te voeren. Deze verificaties worden niet onderzocht in het kader van deze TV.

2.3

CONTROLE DOOR PROEVEN

2.3.1 METHODE

Deel 52.0 van de STS bepaalt de winddrukken waarmee men moet rekening houden, afhankelijk van de hoogte van het gebouw en van de mate van blootstelling. De uitvoeringsvoorwaarden van de proeven worden eveneens in deze STS beschreven en kort samengevat in tabel 1. 2.3.2 TOEGELATEN VERVORMINGEN

De relatieve frontale doorbuiging van de door de winddruk P1 uit tabel 1 belaste structuur6


HOOGTE VAN HET GEBOUW hb (m)

BIJZONDERE TOESTAND

WINDSTERKTEKLASSE

WINDDRUK P1 (Pa)

0 < hb < 10 10 ≤ hb < 18 18 ≤ hb < 50 50 < hb

N (1) N (1) N –

PV1 PV1b PV2 PV3

600 750 1000 NBN B 03-002

(1) Terrein in de kuststreek of met zware blootstelling > PV 2. (*) N : normale woning met binnenmuren P1 : winddruk voor de berekening van de vervorming hb : hoogte van het gebouw (en dus niet de hoogte van het venster in de gevel).

Tabel 1 Winddruk tijdens de proef, afhankelijk van de hoogte van het gebouw (*).

elementen (eventueel door een middenstijl versterkte stijlen en dwarsregels) met hun voor het gebouw voorziene venstervulling (enkele of meervoudige beglazing, ondoorschijnende vulpanelen, …), moet lager zijn dan de waarden die hierna gegeven worden : ◆ 1/300 indien de venstervulling of venstervullingen die grenzen aan het structuurelement bestaan uit enkele beglazingen of ondoorschijnende vulpanelen met een verwaarloosbare stijfheid ◆ 1/300 indien de venstervulling die grenst aan het structuurelement bestaat uit een meervoudige beglazing, en een rekennota bewijst dat de berekende doorbuiging kleiner is dan 1/300, waarbij geen rekening gehouden wordt met de stijfheid van de beglazing(en) ◆ 1/400 indien de venstervulling die grenst aan het structuurelement bestaat uit een meervoudige beglazing. In dit geval is de rekennota niet langer noodzakelijk ◆ 1/300 indien de venstervulling die grenst aan het structuurelement bestaat uit een meervoudige beglazing die beschikt over een Technische Goedkeuring waarin een frontale doorbuiging van 1/300 toegelaten is. Indien de vensters en de openslaande deuren verschillende vulplaten bevatten, moeten de proeven uitgevoerd worden met de minst stijve panelen die toegelaten worden door de betreffende STS.

Ao

Fp = (M p − M o ) −

Ap

Frp = 7

7

Afb. 2 Proeven, bepaling van de doorbuiging Fp, relatieve doorbuiging Frp.

Mp

Mo

Bp

Bo ZONDER WINDDRUK

BIJ EEN PROEFDRUK P (P = P1, zie tabel 1)

7

1  L F   p

( A p − A o ) + (Bp − Bo ) 2

< 1/300 of < 1/400

– A en B : meetpunten aan de uiteinden van de stijl of van de dwarsregel waarop de vervormingen worden gemeten – L : afstand tussen de meetpunten A en B – M : meetpunt in het midden van het gemeten element – Ao, Bo, Mo : metingen zonder winddruk – Ap, Bp, Mp : metingen bij winddruk “p” – Fp : doorbuiging bij druk “p” – Frp : relatieve doorbuiging bij druk “p”


Deze eis komt voort uit het feit dat de eigen stijfheid van bepaalde types vulpanelen de stijfheid van het venster kan verhogen. Het is altijd delicaat een vulelement te vervangen door een ander element dat minder stijf is, indien men niet beschikt over een rekennota die bewijst dat de berekende doorbuiging kleiner is dan 1/300, zonder rekening te houden met de stijfheid van het vulelement. De stijfheid van de vulpanelen van glas stijgt in deze volgorde : ◆ enkele beglazing ◆ door verlijming samengestelde isolerende beglazing ◆ door lassen samengestelde isolerende beglazing ◆ speciale beglazingen van het akoestische type of van het inbraakveilige type. Naast vulpanelen van glas bestaan er ook vulelementen uit andere materialen. Sommige sandwichpanelen uit deze laatste categorie kunnen de stijfheid erg bevorderen. Tegenwoordig leggen bepaalde controlebureaus een maximale vervorming van 8 mm in absolute waarde op.

8


3 3.1

BEREKENINGSPRINCIPES VOOR SCHRIJNWERK BELASTINGEN VAN BUITENSCHRIJNWERK

Buitenschrijnwerk staat bloot aan de volgende belastingen : ◆ permanente belastingen door het eigengewicht van het schrijnwerk en van de vulelementen ◆ veranderlijke belastingen door de blootstelling aan het buitenklimaat, en in het bijzonder aan de wind, de temperatuurschommelingen en de bezonning ◆ belastingen veroorzaakt door het foute gebruik en door dynamische krachten. Wat de overdracht van de belastingen van de vulelementen en de beglazing op de profielen betreft, geeft TV 221 [9] nuttige inlichtingen met betrekking tot het opspannen van de beglazing. Deze principes zijn doorgaans ook van toepassing op ondoorschijnende vulpanelen. De te beschouwen windkrachten zijn deze die voorzien worden in § 2.2.1. De thermische belastingen kunnen aanzienlijk zijn indien de schrijnwerkelementen grote afmetingen hebben en uit materialen met een hoge uitzettingscoëfficiënt bestaan. Voor de controle van de vervormingen ten gevolge van een fout gebruik, van dynamische belastingen, van trillingen enz. kunnen specifieke berekeningen en/of proeven noodzakelijk blijken. Indien bepaalde schrijnwerkelementen ook dienst doen als borstwering, dient men rekening te houden met de belastingen die voorzien worden door de norm NBN B 03-103 “Werkingen op constructies - Rechtstreekse werkingen - Gebruiksbelastingen van gebouwen” [4]. Deze situatie wordt niet behandeld in deze TV.

3.2

OVERDRACHT VAN DE BELASTINGEN

De belastingen op schrijnwerk met beglazingen en/of vulpanelen worden overgedragen op de stijlen en de dwarsregels. De belastingen worden verondersteld te werken in het symmetrievlak van de profielen. De reële belastingen worden op schematische wijze voorgesteld door puntlasten of door rechthoekig of trapeziumvormig overgedragen belastingen, waarbij men ernaar streeft de werkelijkheid in de mate van het mogelijke te benaderen. Bij het vastmaken van het schrijnwerk aan de ruwbouw dient men rekening te houden met het geheel van de belastingen op het schrijnwerk.

9


3.2.1 DE WINDWERKING

We gaan ervan uit dat de door de windwerking veroorzaakte belastingen op de profielen proportioneel overgedragen worden met de aangrenzende oppervlakken, en dit afhankelijk van hun symmetrie (zie afbeelding 3). De krachten worden overgedragen volgens driehoekige, trapeziumvormige, rechthoekige of puntdiagrammen. Deze benadering houdt rekening met de vorm van de vleugels. 3.2.2 PUNTBELASTING

De reactiekrachten die overgebracht worden ter plaatse van een profielverbinding worden beschouwd als puntbelastingen. Een vleugel die vastgehouden wordt door één sluitschoot (zoals bij een deur bijvoorbeeld) brengt de volledige belasting puntsgewijs over op de stijl van het vaste kader. Indien deze belasting door ten minste drie sluitpunten overgebracht wordt op het kader, gaat men ervan uit dat ze gelijkmatig verdeeld wordt. In dit geval dragen de twee profielen (dat van de vleugel en dat van het kader) bij tot de opname van de krachten en wordt hun sterkte opgeteld. 3.2.3 VOORBEELDEN VAN BELASTINGSSCHEMA'S

Afbeelding 3 illustreert de verschillende belastingsschema's, afhankelijk van de manier waarop de twee profielen in het midden van het schrijnwerkelement verbonden zijn. Afbeelding 3A toont het geval van een vleugel met één sluitpunt. De volledige belasting wordt puntsgewijs doorgegeven. Afb. 3 Belastingstype, afhankelijk van de vleugels.

A. DEUR + VAST DEEL

B. VLEUGEL + VLEUGEL

h

h

b1

b2

C. VAST DEEL + VAST DEEL

b1

b2

h

b1

F1 Q2

Q1

Q2

10

Q1 Q2


b2

Sluitpunten F Puntbelasting Q Totale overgedragen belasting

Afbeelding 3B toont een geval met meerdere sluitpunten. We gaan ervan uit dat de belasting hier gelijkmatig verdeeld is. Als de beglazing aan vier zijden vastzit, is de te beschouwen belasting trapeziumvormig (afbeelding 3C). Om het belang van de verbindingswijze aan te tonen, hebben we de doorbuiging en de spanningen bepaald voor het geval van een dubbele deur van 2 m hoog met twee vleugels met een breedte van 1 m. Tabel 2 geeft een overzicht van de rekenresultaten.

Tabel 2 Verbindingstypes tussen de vleugels en de stijl. AFBEELDING 3A Vleugel die aan twee zijden vastzit

AFBEELDING 3B Vleugel die aan twee zijden vastzit (referentiegeval)

AFBEELDING 3C Vleugel die aan vier zijden vastzit

Opengaande vleugel (2 x 1 m)

Puntbelasting

Rechthoekige belastingsverdeling

Trapeziumvormige belastingsverdeling

Vaste vleugel (2 x 1 m)



Trapeziumvormige belastingsverdeling

MEEWERKENDE STIJLEN

1

2

2

BELASTING (%)

298

100

91

DOORBUIGING (%)

260

100

90

OVERDRACHT VAN DE BELASTING

VERBINDINGSTYPE

In dit voorbeeld komt het schema van afbeelding 3B overeen met een belasting door krachten die volgens een rechthoekig diagram overgedragen worden. Deze opbouw leidt tot een kleine overschatting van de reële belasting ten opzichte van de trapeziumvormige belasting. De rekenresultaten tonen echter aan dat, in het geval van een vleugel die de belasting puntsgewijs overdraagt (zie afbeelding 3A), de onderschatting groot is.

3.3

DIMENSIONERING VAN DE PROFIELEN

De ondervinding leert dat de berekening van de vervorming, zoals beschreven in deze TV, volstaat om de stabiliteit van het element ten opzichte van de wind te verzekeren. De vervormingen van de profielen door de voorziene belastingen zijn : ◆ recht evenredig : – met hun mechanische belastingen (verdeeld of puntsgewijs) – met de afstand tussen hun bevestigings- of verbindingspunten – met hun verbindingstype ◆ omgekeerd evenredig met hun stijfheid. De stijfheid van een profiel wordt uitgedrukt door het product E.I (N.mm2), waarbij : ◆ E (N/mm2) = de elasticiteitsmodulus van het materiaal van het profiel ◆ I (mm4) = het traagheidsmoment van de doorsnede van het beschouwde profiel. 11


Naarmate het profiel stijver is (grote E.I-waarde), zal zijn vervorming voor het beschouwde belastingsgeval kleiner zijn. 3.3.1 ELASTICITEITSMODULUS

De in rekening te brengen elasticiteitsmodulus, afhankelijk van het materiaal of de materialen waaruit het profiel bestaat, wordt vermeld in de normen of de Technische Goedkeuringen (ATG). Voor houten profielen worden de E-waarden gebruikt die opgenomen zijn in de Technische Specificaties STS 31 [6]. Voor profielen van metaal kunnen de volgende waarden gebruikt worden : ◆ E = 210.000 N/mm2 in het geval van staal ◆ E = 70.000 N/mm2 in het geval van aluminium. Voor kunststoffen wordt de elasticiteitsmodulus voor elk materiaal bepaald overeenkomstig de norm ISO 178 [5]. Indien het nieuwe materialen betreft, moet men voor de elasticiteitsmodulus 90 % van de bekomen waarde nemen, en dit om rekening te houden met het verouderingseffect. Voor PVC wordt de elasticiteitsmodulus gegeven door de Goedkeuring van het beschouwde venstersysteem. Als er geen proefresultaten beschikbaar zijn, dient men een minimale elasticiteitsmodulus van 10.000 N/mm2 te gebruiken voor hout en van 2.250 N/mm2 voor PVC. 3.3.2 TRAAGHEIDSMOMENT VAN EEN DOORSNEDE

Het traagheidsmoment van een doorsnede wordt bepaald t.o.v. een as door het zwaartepunt van de doorsnede. Deze as staat loodrecht op de richting van de doorbuiging. 3.3.3 STIJFHEID VAN SAMENGESTELDE PROFIELEN

Bij samengestelde profielen, opgebouwd uit verschillende materialen, wordt de totale stijfheid van het profiel gegeven door de som van de stijfheid van elk van de componenten : (E.I)tot = Σ En.In. Voor een PVC-profiel, versterkt met een stalen kern, wordt de stijfheid bepaald met de formule : (E.I)tot = (Ep.Ip) + (Es.Is), waarbij : ◆ Ep = de elasticiteitsmodulus van PVC ◆ Es = de elasticiteitsmodulus van staal ◆ Ip = het traagheidsmoment van het PVC-profiel ◆ Is = het traagheidsmoment van het stalen profiel. Voor profielen uit andere materialen die beschikken over een ATG, dient men de betreffende ATG na te slaan voor de bepaling van de I-waarde van de profielen en hun elasticiteitsmodulus E. 12


3.3.4 STIJFHEID VAN HOMOGENE PROFIELEN

Vermits de elasticiteitsmodulus van een materiaal een materiaalconstante is, kan men ervan uitgaan dat de stijfheid van het profiel met de beschouwde doorsnede bepaald wordt door het traagheidsmoment van die doorsnede. In tabel 3 wordt het traagheidsmoment opgenomen van profielen met een rechthoekige doorsnede uit homogene materialen (doorgaans uit hout).

13


157 187 429

144

171

393

131

156

357

118

140

322

105

124

286

68

72

95

2187

3993

1944

3549

180

220


(*) Schematische voorstelling :

1029

915

732

140

651

125

977 1372 2916 5324

895

1258

2673

4880

1143

2430

4437

814

137

126

114

103

92

65

125

115

104

94

83

63

108

99

90

81

72

60

98

89

81

73

65

58

88

80

73

66

59

56

60

55

45

40

50

HOOGTE h (mm)

5768

3159

1486

1058

464

202

170

149

135

117

106

95

65

Tabel 3 Traagheid (in 104 mm4 of cm4) van rechthoekige balken (*).

14 6655

3645

1715

1221

536

233

197

172

156

135

122

110

75

X

Windrichting V

6211

3402

1601

1139

500

218

183

160

146

126

114

102

70

b

7099

3888

1829

1302

572

249

210

183

167

144

130

117

80

X

h

7542

4131

1944

1383

607

264

223

195

177

153

138

124

85

Binnen

Buiten

7986

4374

2058

1465

643

280

236

206

188

162

146

132

90

8430

4617

2172

1546

679

295

249

217

198

171

154

139

95

750

327

275

240

219

189

171

154

105

9761

5346

2515

1790

786

342

288

252

229

198

179

161

110

(in mm4)

9317

5103

2401

1709

b.h 3 12

8873

4860

2287

1628

714

311

262

229

208

180

163

146

100

Ix =

BREEDTE VAN DE BALK b (mm)

5832

2744

1953

857

373

314

275

250

216

195

176

120

6075

2858

2035

893

389

328

286

260

225

203

183

125

6318

2973

2116

929

404

341

298

271

234

211

190

130

6561

3087

2197

965

420

354

309

281

243

220

198

135

10204 10648 11092 11535 11979

5589

2630

1872

822

358

301

263

240

207

187

168

115

4

MINIMAAL TRAAGHEIDSMOMENT VAN SCHRIJNWERKPROFIELEN

In dit hoofdstuk onderzoeken we enkele eenvoudige, maar toch courante gevallen van houten schrijnwerk dat blootgesteld is aan de windwerking. Hierbij wordt rekening gehouden met de hoogte van het gebouw en met de afmetingen van de vensters. De nodige minimale sterkte wordt uitgedrukt door het totale traagheidsmoment dat vereist is om de vervormingen van de profielen voor houten schrijnwerk binnen de opgelegde grenzen van 1/300 van de overspanning, met een maximum van 8 mm, te houden (zie § 2.2.2). De tabellen 4, 5 en 6 geven een overzicht van de berekende traagheidsmomenten voor houten profielen uit drie windsterkteklassen (zie tabel 1) : ◆ geval uit tabel 4 : – windsterkteklasse : PV1 – winddruk : 600 Pa – hoogte van het gebouw : hb < 10 m ◆ geval uit tabel 5 : – windsterkteklasse : PV1b – winddruk : 750 Pa – hoogte van het gebouw : 10 m ≤ hb < 18 m ◆ geval uit tabel 6 : – windsterkteklasse : PV2 – winddruk : 1000 Pa – hoogte van het gebouw : 18 m ≤ hb < 50 m. Bij de opstelling van de tabellen 4, 5 en 6 werd rekening gehouden met een elasticiteitsmodulus van 10.000 N/mm2. Men kan deze tabellen eveneens gebruiken voor andere materialen dan hout. Men dient in dat geval de gegeven waarden wel te vermenigvuldigen met 10.000 N/mm2. Zo bekomt men de stijfheid E.I die nodig is om de beschouwde belasting op te nemen (zie ook § 3.3.3).

15


16


96

1425

3629

4272

2624

3110

3662

4,6

4,8

5

1044

3660 4373 5184 6104

3935

4666

5493

4147

4883

3498

2928

3294

2036 2500

1833

2250 3039

1305 1640

1175

1476

2735

2431

2000

1629

1312

791 1024

712

633

819

922

446 600

402

357

540

250 324

225

292

137 188

123

169

64 96

58

41

36

86

1,0

0,9

480

259

200

150

109

77

51

32

0,8

6714

5702

4810

4026

3343

2750

2240

1804

1436

1126

870

660

491

356

275

206

150

106

71

45

1,1

b1

7324

6221

5247

4392

3647

3000

2444

1968

1566

1229

949

720

536

389

299

225

164

115

77

49

1,2

b2

57

53

4254 5124 6122 7258 8545

4758 5684 6739 7935

2851 3500

2647 3250 3950

1827 2296

1697 2132

1107 1434

1028 1331

625 840

580 780

349 454

324 421

191 263

178 244

90 134

84 125

h

1,4

1,3

10376

8813

7433

6222

5166

4250

3462

2788

2219

1741

1345

1020

759

551

424

319

232

163

109

69

1,7

10986

9331

7871

6588

5470

4500

3665

2952

2349

1843

1424

1080

803

583

449

338

246

173

116

73

1,8

hoogte van het gebouw < 10 m

9766

8294

6996

5856

4862

4000

3258

2624

2088

1638

1266

960

714

518

399

300

219

154

103

65

1,6

P1 : rekenwaarde van de winddruk voor het berekenen van de vervormingen (Pa) = 600 Pa P3 : rekenwaarde van de winddruk voor het berekenen van de veiligheidsbelastingen (Pa) Rélas : elastische sterkte van hout (N/mm2) = 10 N/mm2 (cf. STS 52.0 [8]) E : elasticiteitsmodulus van hout (N/mm2) = 10.000 N/mm2 (cf. STS 52.0 [8])

hb :

9155

7776

6559

5490

4558

3750

3054

2460

1958

1536

1187

900

669

486

374

281

205

144

96

61

1,5

BREEDTE VAN ZIJDE 1 (b1) = BREEDTE VAN ZIJDE 2 (b2) (m)

h : hoogte (mm) b1 : breedte van zijde 1 (mm) b2 : breedte van zijde 2 (mm)

3061

2562

2196

4,4

2127

1750

1832

4

1148

914

717

312

4,2

1222

1500

3,8

783

984

3,4

3,6

554

475

614

3

3,2

420

268

360

2,6

2,8

175

227

150

194

131

2,2

2

67

45

28

0,7

2,4

82

113

1,8

39

58

1,4

1,6

24

0,6

1,2

HOOGTE h (m)

Tabel 4 Berekende traagheidsmomenten I (in 104 mm4) voor houten profielen uit windsterkteklasse PV1.

11597

9850

8308

6954

5774

4750

3869

3116

2480

1946

1503

1140

848

616

474

356

260

182

122

77

1,9

12207

10368

8745

7321

6078

5000

4073

3281

2610

2048

1582

1201

893

648

499

375

273

192

129

81

2,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

7,3

6,7

6,0

5,3

4,7

4,0

MAXIMALE DOORBUIGING (mm)

17


234

4536

5341

2745

3279

3888

4578

4,6

4,8

5

324

4575 5466 6480 7629

4919

5832

6866

5184

6104

4373

3660

3039

2500

4118

2050

1845

3798

1631

1468

3419

1280

1152

3125

989

890

2813

750

675

2545

405 558

365

502

2291

2036

1640

1305

1024

791

600

446


3826

3203

2659

2188

4,4

1782

1435

2279

1230

3,6

1142

4,2

979

3,4

896

1875

768

3,2

692

4

593

3

525

1527

450

2,8

284

390

3,8

243

335

2,4

2,6

250

96

312

211

218

84

281

188

141

187

2

2,2

164

120 171

108

154

137

120

72

103

51 80

46

72

1,6

41

64

1,8

56

35

1,0

0,9

30

0,8

48

0,7

1,2

0,6

8392

7128

6012

5033

4178

3438

2800

2255

1794

1408

1088

825

614

446

343

258

188

132

88

56

1,1

b1

9155

7776

6559

5490

4558

3750

3054

2460

1958

1536

1187

900

669

486

374

281

205

144

96

61

1,2

b2

2284 2870

2121 2665

7652 9072 10681

8424 9918

5948 7105

5318 6405

4938

3563

1792

1664

4375

1384

1285

4063

1050

975

3309

567 781

527 725

328 437

305 406

168 239

156 222

71 113

66 105

h

1,4

1,3

12970

11016

9292

7778

6457

5313

4327

3486

2773

2176

1681

1276

948

689

530

398

290

204

137

86

1,7

hoogte van het gebouw : 10 m < hb < 18 m

12207

10368

8745

7321

6078

5000

4073

3281

2610

2048

1582

1201

893

648

499

375

273

192

129

81

1,6

13733

11664

9838

8236

6837

5625

4582

3691

2936

2304

1780

1351

1004

729

562

422

308

216

145

91

1,8


hb :

11444

9720

8198

6863

5698

4688

3818

3075

2447

1920

1483

1125

837

608

468

352

256

180

121

76

1,5


1,4

HOOGTE h (m)

Tabel 5 Berekende traagheidsmomenten I (in 104 mm4) voor houten profielen uit windsterkteklasse PV1b.

14496

12312

10385

8693

7217

5938

4836

3896

3099

2432

1879

1426

1060

770

593

445

325

228

153

96

1,9

15259

12960

10931

9151

7597

6250

5091

4101

3263

2560

1978

1501

1116

810

624

469

342

240

161

101

2,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

7,3

6,7

6,0

5,3

4,7

4,0


18


250

219

2500

6048

7121

5184

6104

4,8

5

4270

4167

6100 7288 8640 10173

7776

9155

6912

8138

5830

4880

5490

5065

3750

4558

2734 3394

2460

3054

1707 2175

1536

1958

1000 1318

900

1187

540 744

486

669

313 416

281

374

160 228

144

205

6559

4052

3333

2715

2187

1740

1365

1055

800

595

432

333

128

68 107

61

96

1,0

0,9

11190

9504

8016

6710

5571

4583

3733

3007

2393

1877

1450

1100

818

594

458

344

251

176

118

74

1,1

b1

12207

10368

8745

7321

6078

5000

4073

3281

2610

2048

1582

1201

893

648

499

375

273

192

129

81

1,2

b2

5833

8541 10203 12096 14242

7931 9474 11232 13224

7090

5417 6584

3827 4751

3554 4412

2389 3045

2219 2828

1401 1846

1301 1714

756 1041

702 967

438 582

406 541

224 319

208 296

95 150

88 139

h

1,4

1,3

17293

14688

12389

10371

8610

7083

5769

4647

3698

2901

2241

1701

1264

918

707

531

387

272

182

115

1,7

hoogte van het gebouw : 18 m < hb < 50 m

16276

13824

11660

9761

8103

6667

5430

4374

3480

2731

2109

1601

1190

864

666

500

365

256

172

108

1,6

18311

15552

13118

10981

9116

7500

6109

4921

3915

3072

2373

1801

1339

972

749

563

410

288

193

122

1,8


hb :

15259

12960

10931

9151

7597

6250

5091

4101

3263

2560

1978

1501

1116

810

624

469

342

240

161

101

1,5



5101

3660

4373

4,4

3545

2917

2376

1914

1523

1195

923

700

521

378

291

112

4,6

3039

4

4,2

1640

2036

3,6

3,8

1024

1305

3,2

3

3,4

600

791

2,8

324

446

2,4

2,6

188

250

2

2,2

182

159

96

137

1,6

54

86

1,8

47

75

41

0,8

64

0,7

1,2

0,6

1,4

HOOGTE h (m)

Tabel 6 Berekende traagheidsmomenten I (in 104 mm4) voor houten profielen uit windsterkteklasse PV2.

19328

16416

13846

11591

9623

7917

6448

5194

4133

3243

2505

1901

1413

1026

790

594

433

304

204

128

1,9

20345

17280

14575

12201

10129

8333

6788

5468

4350

3413

2637

2001

1488

1080

832

625

456

320

214

135

2,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

8,0

7,3

6,7

6,0

5,3

4,7

4,0


5

5.1

KEUZE VAN DE PROFIELEN VOOR HOUTEN SCHRIJNWERK PROFIELEN MET EEN RECHTHOEKIGE DOORSNEDE

De keuze van de schrijnwerkprofielen kan gemaakt worden uitgaande van het traagheidsmoment van hun doorsnede. Tabel 3 geeft het traagheidsmoment van profielen met een rechthoekige doorsnede, afhankelijk van hun breedte “b” en hun hoogte “h”. Om misverstanden te vermijden, bevat deze tabel een schematische voorstelling waarin de richting van de wind die op de balk inwerkt, aangegeven wordt.

5.2

SCHRIJNWERKPROFIELEN

Wij stellen vijf types profielen voor, die elk bestaan uit twee delen, A en B. Het WTCB heeft het traagheidsmoment van elk van beide delen afzonderlijk berekend, evenals van beide delen samen “A + B”, wat overeenkomt met het traagheidsmoment van de twee profielen als ze door ten minste drie punten verbonden zijn. De tabellen 7, 8, 9, 10 en 11 geven een overzicht van de berekeningen die uitgevoerd werden voor de vijf beschouwde profieltypes, evenals voor gelijkaardige profielen die verbreed werden met 5 mm en vervolgens met 10 mm. Elke tabel wordt verduidelijkt door een schematische voorstelling van het profiel in kwestie. Het nummer van de profielen uit de tabellen komt overeen met de volgende types : ◆ nr. X.00 : basisprofiel ◆ nr. X.05 : basisprofiel waarvan elk van de twee onderdelen met 5 mm verbreed werd ◆ nr. X.10 : basisprofiel waarvan elk van de twee onderdelen met 10 mm verbreed werd. OPMERKING : Een bedrijf kan voor de bepaling van het in rekening te brengen traagheidsmoment van zijn eigen profielen steeds een beroep doen op het WTCB.

19


Tabel 7 Traagheidsmoment van profielen van type1 (*).

NR. VAN HET PROFIEL

PROFIEL “A” AFZONDERLIJK

PROFIEL “B” AFZONDERLIJK

PROFIEL “A” + “B”

H

L

H

L

H

L

(104 mm4)

(mm)

(mm)

(104 mm4)

(mm)

(mm)

(104 mm4)

(mm)

(mm)

1,00

116,4

72,0

84,0

65,5

58,0

70,0

181,9

72,0

115,0

1,05

132,8

72,0

89,0

73,9

58,0

75,0

206,7

72,0

125,0

1,10

149,0

72,0

94,0

82,2

58,0

80,0

231,2

72,0

135,0

IA

IB

I(A+B)

(*) Schematische voorstelling van een profiel van type 1 : 84 tot 94 mm

A1

72 mm

58 mm

B1

70 tot 80 mm 115 tot 135 mm

Tabel 8 Traagheidsmoment van profielen van type 2 (*).

NR. VAN HET PROFIEL




H

L

H

L

H

L

(104 mm4)

(mm)

(mm)

(104 mm4)

(mm)

(mm)

(104 mm4)

(mm)

(mm)

2,00

131,5

70,0

94,0

146,8

70,0

76,0

278,3

84,0

128,0

2,05

147,9

70,0

99,0

162,5

70,0

81,0

310,4

84,0

138,0

2,10

164,2

70,0

104,0

178,2

70,0

86,0

342,4

84,0

148,0

IA

IB

I(A+B)


70 mm

A2 84 mm

B2

70 mm

90 tot 100 mm 128 tot 148 mm

20


NR. VAN HET PROFIEL




H

L

H

L

H

L

(104 mm4)

(mm)

(mm)

(104 mm4)

(mm)

(mm)

(104 mm4)

(mm)

(mm)

3,00

143,9

68,0

100,0

293,9

98,0

105,0

437,8

98,0

150,0

3,05

158,8

68,0

105,0

322,7

98,0

110,0

481,5

98,0

160,0

3,10

173,8

68,0

110,0

350,3

98,0

115,0

524,1

98,0

170,0

IA

IB

I(A+B)


(*) Schematische voorstelling van een profiel van type 3 : 150 tot 170 mm 105 tot 115 mm

A3

68 mm

98 mm

B3

100 tot 110 mm

NR. VAN HET PROFIEL




H

L

H

L

H

L

(104 mm4)

(mm)

(mm)

(104 mm4)

(mm)

(mm)

(104 mm4)

(mm)

(mm)

4,00

82,2

58,0

79,0

222,4

72,0

126,0

304,6

72,0

168,0

4,05

90,4

58,0

84,0

238,1

72,0

131,0

328,5

72,0

178,0

4,10

98,6

58,0

89,0

253,7

72,0

136,0

352,4

72,0

188,0

IA

IB

I(A+B)


58 mm

A4 B4

126 tot 136 mm 168 tot 188 mm

21


72 mm



NR. VAN HET PROFIEL




H

L

H

L

H

L

(104 mm4)

(mm)

(mm)

(104 mm4)

(mm)

(mm)

(104 mm4)

(mm)

(mm)

5,00

121,7

59,0

122,0

106,2

59,0

122,0

228,0

59,0

170,0

5,05

130,3

59,0

127,0

114,8

59,0

127,0

245,1

59,0

180,0

5,10

138,9

59,0

132,0

123,4

59,0

132,0

262,2

59,0

190,0

IA

IB

I(A+B)

(*) Schematische voorstelling van een profiel van type 5 :

73 mm

59 mm

A5

59 mm

B5

122 tot 132 mm 170 tot 190 mm

22


6

REKENVOORBEELDEN

In dit hoofdstuk onderzoeken we het geval van deuren in twee verschillende gebouwen, die zich allebei op een vlak terrein bevinden dat weinig aan wind blootgesteld wordt.

6.1

VOORBEELD 1 : GEVAL VAN EEN SCHUURDEUR

We beschouwen een gebouw met een totale hoogte “hb” van 7 m. Afbeelding 4 toont de algemene voorstelling van de deur. Afb. 4 Schema van de deur van een schuur (de grijze zone belast de stijl van de deur). h

b1

h = 3,40 m b1 = b2 = 1,40 m

b2

zone die de stijl belast

Gezien de hoogte van het gebouw hb = 7 m (hb < 10 m) en zijn blootstelling aan normale omstandigheden (klasse PV1), kunnen we gebruik maken van tabel 4. Deze tabel voorziet voor h = 3,40 m en b1 = b2 = 1,40 m een minimaal traagheidsmoment I = 1827.104 mm4. Met dit minimale traagheidsmoment kunnen we een profieldoorsnede kiezen : ◆ rechthoekige doorsnede (zie tabel 3) : men kan de volgende houten profielen toepassen : – h = 125 mm; b = 115 mm; I = 1872.104 mm4 > 1827.104 mm4 – h = 140 mm; b = 80 mm; I = 1829.104 mm4 > 1827.104 mm4 – h = 125 mm; b = 2 x 60 mm; I = 977.104 x 2 mm4 > 1827.104 mm4. ◆ courante houten schrijnwerkprofielen : profiel 3.10 (tabel 9) : h = 98 mm; b = 170 mm; I = 524.104 mm4 < 1827.104 mm4. Omdat dit profiel niet sterk genoeg is, moet het versterkt worden met rechthoekige profielen met I = (1827 - 524).104 mm4 = 1303.104 mm4, d.w.z. met een doorsnede h x b = 125 mm x 100 mm.

6.2

VOORBEELD 2 : GEVAL VAN EEN WINKELDEUR

We beschouwen een gebouw met een totale hoogte “hb” van 15 m. De deur bestaat uit twee vleugels en heeft de volgende afmetingen : h = 2,20 m en b1 = b2 = 0,90 m. Gezien de hoogte van het gebouw hb = 15 m (10 m < hb < 18 m) en zijn blootstelling aan normale omstandigheden (PV1b), kunnen we gebruik maken van tabel 5. 23


Deze tabel voorziet voor h = 2,20 m en b1 = b2 = 0,90 m een minimaal traagheidsmoment I = 281.104 mm4. Uitgaande van dit minimaal traagheidsmoment kunnen we het gepaste profiel (de gepaste profielen) bepalen : ◆ rechthoekig houten profiel (zie tabel 3) : – 1 profiel : h = 95 mm; b = 40 mm; I = 286.104 mm4 x 1 > 281.104 mm4 – 1 profiel : h = 72 mm; b = 90 mm; I = 280.104 mm4 x 1 ≈ 281.104 mm4 – 2 profielen : h = 60 mm; b = 80 mm; I = 144.104 mm4 x 2 > 281.104 mm4 ◆ courante houten schrijnwerkprofielen (zie tabellen 8 en 10) : – profiel 2.05 : h = 84 mm; b = 138 mm; I = 310.104 mm4 x 1 > 281.104 mm4 – profiel 4.00 : h = 72 mm; b = 168 mm; I = 305.104 mm4 x 1 > 281.104 mm4.

6.3

VOORBEELD 3 : PROFIELEN UIT VERSCHILLENDE MATERIALEN

Voor de behandeling van dit voorbeeld hernemen we de gegevens uit voorbeeld 2. Hierbij veronderstellen we echter dat het schrijnwerk niet meer uit hout, maar wel uit profielen van PVC met metalen verstevigingen bestaat. De vereiste stijfheid wordt, zoals aangegeven in voorbeeld 2, bekomen met een houten profiel (E = 10000 N/mm2) met een traagheidsmoment “I” van 281.104 mm4. De te bekomen stijfheid is dus gelijk aan het product (E.I)eis (in N.mm2) (zie ook § 3.3) : (E.I)eis = 10000 x 281.104 N.mm2 = 281.108 N.mm2. De vensters zijn opgebouwd uit de profielen die beschreven worden in de ATG van het betreffende product. Dit document geeft de volgende informatie : ◆ een tabel die de elasticiteitsmodulus van het beschouwde PVC bevat, meer bepaald : Eexp = 2522 MPa of N/mm2. In de praktijk laten we bij berekeningen een elesticiteitsmodulus toe van : Eber = 2500 N/mm2 ◆ twee tabellen die een overzicht geven van de karakteristieken van de profielen die gebruikt worden in het centrale deel van de vleugels. Hierna volgt een uittreksel uit beide tabellen. Het in rekening te brengen traagheidsmoment komt overeen met de XX-as in het vlak van het venster. Tabel 12 Traagheidsmoment I van profielen uit PVC met E = 2500 N/mm2.

Tabel 13 Traagheidsmoment I van de stalen verstevigingen met E = 210000 N/mm2.

PROFIEL

LINEÏEKE MASSA (kg/m)

Ix (cm4)

Iy (cm4)

VERSTEVIGING

TE VERSTEVIGEN PROFIEL (Ref.)

Ix (cm4)

Iy (cm4)

P1

1,36

43,3

43,4

R1

P1

3,85

1,60

P2

1,09

32,1

20,7

R2

P2

2,03

1,35

Het beschouwde venster bestaat, zoals aangegeven in afbeelding 5, uit een combinatie van profielen en hun verstevigingen.

24


De totale stijfheid, d.i. de stijfheid die beschikbaar is door de combinatie van de verschillende profielen, wordt berekend zoals aangegeven in § 3.3.3, d.w.z. : (E.I)tot = Σ En.In. Het venster bestaat dus uit : ◆ profielen uit PVC (elasticiteitsmodulus E = 2500 N/mm2 of 0,25.104 N/mm2) : – XP1 : 43,3.104 mm4 x 0,25.104 N/mm2 = 10,825.108 N.mm2 – XP1 : 43,3.104 mm4 x 0,25.104 N/mm2 = 10,825.108 N.mm2 Σ E.I = 29,675 N.mm2 – XP2 : 32,1.104 mm4 x 0,25.104 N/mm2 = 8,025.108 N.mm2 ◆ stalen verstevigingen voor deze profielen (elasticiteitsmodulus E = 210000 N/mm2 of 21.104 N/mm2 : – XR1 : 3,85.104 mm4 x 21,0.104 N/mm2 = 80,850.108 N.mm2 Σ E.I = 204,330 N.mm2 – XR1 : 3,85.104 mm4 x 21,0.104 N/mm2 = 80,850.108 N.mm2 – XR2 : 2,03.104 mm4 x 21,0.104 N/mm2 = 42,630.108 N.mm2.

}

}

Hieruit kunnen we afleiden dat de totale stijfheid (E.I)tot (= Σ En.In) van het venster 234,005.108 N.mm2 bedraagt. Deze waarde is vergelijkbaar met de vereiste stijfheid ten opzichte van de windwerking : (E.I)eis = 281.108 > (E.I)tot = 234,005.108 N.mm2. Deze profielen kunnen dus niet gebruikt worden voor de fabricatie van de winkeldeur indien de hoogte van het gebouw begrepen is tussen 10 m en 18 m, omdat ze dan tot windsterkteklasse PV1b moeten behoren. Als deze profielen daarentegen gebruikt worden in een villa waarvan de totale hoogte kleiner is dan 10 m, kan windsterkteklasse PV1 volstaan. Tabel 4 (p. 16) geeft de volgende informatie : ◆ maximale hoogte van het gebouw : 10 m ◆ hoogte van het venster : 2,2 m ◆ breedte van het venster : 0,9 m, d.w.z. een vereist minimaal traagheidsmoment I = 225.104 mm4 met een houten profiel, wat overeenkomt met een stijfheid (E.I)eis = 10000 x 225.104 = 225.108 N.mm2, dus (E.I)eis = 225.108 N.mm2 < (E.I)tot = 234,005.108 N.mm2. Deze profielen volstaan dus om de stabiliteit van het schrijnwerk te verzekeren in een gebouw waarvan de hoogte kleiner is dan 10 m. XP1

XP1

XR1

XR1

Afb. 5 Profielen uit PVC met stalen verstevigingen. XR1

XR2 XR2

XP1 en XP2 : profielen uit PVC XR1 en XR2 : stalen verstevigingen

XP2

25


LITERATUURLIJST 1. Belgische Unie voor de technische goedkeuring in de bouw Vereenvoudigde rekenregels voor vensters. Brussel, BUtgb, BUtgb-informatieblad, 1997/6. 2. Belgisch Instituut voor Normalisatie NBN B 03-002-1 Windbelasting op bouwwerken - Algemeen - Winddruk op een wand en gezamenlijke windeffekten op bouwwerken (met 2 errata inbegrepen). Brussel, BIN, 1988. 3. Belgisch Instituut voor Normalisatie NBN B 03-002-2 Windbelasting op bouwwerken - Dynamische windeffekten op buigzame bouwwerken (met 2 errata). Brussel, BIN, 1988. 4. Belgisch Instituut voor Normalisatie NBN B 03-103 Werkingen op constructies - Rechtstreekse werkingen - Gebruikbelastingen van gebouwen (+ addendum 1993). Brussel, BIN, 1976. 5. International Organization for Standardization ISO 178 Plastiques - Détermination des propriétés en flexion. Genève, ISO, 2001. 6. Ministerie van Verkeer en Infrastructuur STS 31 Timmerwerk. Brussel, MVI, Eengemaakte Technische Specificaties, 1990. 7. Ministerie van Verkeer en Infrastructuur STS 38 Glaswerk. Brussel, MVI, Eengemaakte Technische Specificaties, 1980. 8. Ministerie van Verkeer en Infrastructuur STS 52 Buitenschrijnwerk. Algemene voorschriften. Brussel, MVI, Eengemaakte Technische Specificaties, 1986. 9. Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf Plaatsing van glas in sponningen. Brussel, WTCB, Technische Voorlichting, nr. 221, 2001.

26


Verantwoordelijke uitgever : Carlo De Pauw WTCB, Poincarélaan 79 1060 BRUSSEL

Drukkerij : Claes Printing nv Lay-out : Meersman I.D.

B R U S S E L Maatschappelijke zetel Poincarélaan 79 B-1060 Brussel algemene directie 02/502 66 90 02/502 81 80

☎

publicaties 02/529 81 00 02/529 81 10

☎

Z A V E N T E M Kantoren Lozenberg nr. 7 B-1932 Sint-Stevens-Woluwe (Zaventem) 02/716 42 11 02/725 32 12

☎

technisch advies - communicatie - kwaliteit toegepaste informatica bouw planningtechnieken ontwikkeling & innovatie

L I M E L E T T E Proefstation Avenue Pierre Holoffe 21 B-1342 Limelette 02/655 77 11 02/653 07 29

☎

onderzoek laboratoria vorming documentatie bibliotheek

WTCB EEN UITGAVE VAN HET WETENSCHAPPELIJK EN TECHNISCH CENTRUM VOOR HET BOUWBEDRIJF

Recommend Documents