Workshops congres Studiesucces 2.0

Workshops congres Studiesucces 2.0 In dit document vindt u een overzicht en een beschrijving van de workshops die worden aangeboden tijdens het congres. De workshops zijn verdeeld over vijf thema’s. We hebben gekozen voor workshops over bewezen concepten of lessons learned, die zich goed laten vertalen naar andere situaties en die in een activerende werkvorm worden aangeboden.

Workshops ronde 1 Thema Voorlichting en oriëntatie Het studiekeuzeproces van juridische hbo studenten

Workshops ronde 2 Thema Voorlichting en oriëntatie Het studiekeuzeproces van juridische hbo studenten

Thema Matching De studiekeuzecheck: heeft het gewerkt?

Thema Matching Decentrale Selectie Mondzorgkunde Inholland

Thema Studentbegeleiding Bouwstenen voor SLB Coaching lijn HBO-ICT De vakdocent als rolmodel in studentbegeleiding Project #FIVE: Preventief aanbod voor studenten met problematiek

Thema Studentbegeleiding Direct aan de slag! Grip op lang studeren Studentparticipatie Studiesucces voor en met studenten

Thema Professionalisering van docenten Dubbelslag: een hecht team en een hechte klas Studiesucces: de docent een zorg!

Thema Professionalisering van docenten Praktijkcoaching 2.0, leren in co-creatie Werken met leerteams Meer feedback in minder tijd: kan dat?

Thema Curriculum en organisatie Blended Learning De Studiesuccesscan Studiesucces propedeuse FEM

Thema Curriculum en organisatie Nut en noodzaak van het bindend studieadvies Week van het Nachtkastje

1

1. Voorlichting en oriëntatie Het studiekeuzeproces van juridische hbo-studenten Ondanks alle inspanningen voor de poort is de uitval groot; onder juridische hbo-studenten bij Inholland Rotterdam ligt deze boven het landelijk gemiddelde. Sinds 2012 is vanuit diverse voortrajecten een longitudinaal onderzoek gestart naar het studiekeuzeproces van aankomende / eerstejaars juridische hbo-studenten vanuit een ontwikkelingspsychologische invalshoek. In hoeverre is studie- en beroepskeuze daadwerkelijk een kwestie van koppeling van persoon en beroep, en in hoeverre is het een rationele keuze als een student kiest voor een studie met het oog op de uitoefening van het toekomstige beroep? Hoe exploreren adolescenten hun studiekeuze en waarom committeert de ene jongere zich tijdens dat exploratieproces wel aan de gekozen studie, en de andere niet? De workshop geeft antwoorden op deze vragen en is bestemd voor opleidingen die te maken hebben met (grote) uitval en nadenken over hoe ze aankomende studenten beter kunnen laten oriënteren, en tegelijkertijd ook al binding kunnen laten krijgen met de gekozen opleiding. In de workshop zullen bevindingen gedeeld worden. Een aantal stellingen nodigt vervolgens uit tot discussie en het delen van ‘best practices’. Workshopleiders: Drs. Jeany van Beelen-Slijper, Relatiebeheerder en beleidsadviseur instroom en doorstroom cluster Recht Rotterdam, Hogeschool Inholland, Onderzoeker Rijksuniversiteit Groningen, email: Jeany. van Beelen-Slijper @Inholland.nl

2

2. Matching De studiekeuzecheck: heeft het gewerkt? Tijdens deze drieledige workshop worden 1) de resultaten van een landelijke inventarisatie van SKC´s door het lectoraat Studiesucces gepresenteerd, 2) de uitkomsten over de ervaringen met SKC door het G5 onderzoeksteam gepresenteerd, en 3) wordt dieper ingegaan op de werking en effecten van de studiekeuzecheck bij Fontys hogescholen. Het effect onderzoek bestaat uit gezamenlijke evaluatie onder studenten en docenten. Tevens wordt er momenteel gekeken naar uitval en behaalde studiepunten in het eerste half jaar. Gezien de verschillen tussen de SKC’s kunnen de resultaten van de effectstudie inzicht geven in ´wat heeft gewerkt´. Deze bevindingen zullen gedeeld worden. Een aantal stellingen nodigt vervolgens uit tot discussie en het delen van ‘best practices’. Workshopleiders: Dr. F.R. Kappe, lector studiesucces Hogeschool Inholland, email: [email protected], Domien Wijsbroek van het G5 onderzoeksteam en Drs. Evelyne Meens, beleidsmedewerker en promovendus Fontys Hogescholen, email: [email protected], Decentrale Selectie Mondzorgkunde Hoe te komen tot een profiel van de ‘succesvolle’ mondzorgkunde student? Over het spanningsveld tussen ‘evidence based’ en ‘het niet-pluis gevoel’. Vanaf 2013-2014 maakt de opleiding gebruik van de mogelijkheid om 100% decentraal te selecteren. Dit houdt in dat de opleiding zelf selectiecriteria heeft vastgesteld en ook zelf de ‘matching’ doet; De decentrale selectie heeft gezorgd voor een uitvalreductie. Onderzocht is de mate waarin de scores op verschillende onderdelen van de selectieprocedure voorspellend zijn voor het behaald aantal EC (in jaar 1). In de workshop vertellen wij over het bredere traject van de opleiding Mondzorgkunde gericht op het verhogen van studiesucces, de plek van de decentrale selectie daarbinnen, en de spin-off die de selectieprocedure heeft op de kwaliteitsverbetering van de opleiding en het effect op de uitvalreductie. We werken met een aantal stellingen, als input voor de discussie. In de discussie willen we ook de vertaalslag maken naar de eigen opleiding/werkcontext van de deelnemers. De input willen wij gebruiken voor verdere optimalisering van onze selectieprocedure. Workshopleiders: Jacqueline van Rennes, opleidingsmanager Mondzorgkunde Inholland, email: [email protected]; Barbara van de Swaluw, onderwijskundige Domein Gezondheid, Sport en Welzijn Inholland, email: [email protected]

3

3. Studentbegeleiding Bouwstenen voor SLB Inhoud: welke elementen blijken voor SLB nu echt van belang en hoe kunnen we die in de praktijk daadwerkelijk realiseren. De bouwstenen zijn gebaseerd op inzichten uit verschillende empirische onderzoeken, literatuur en praktijkervaringen rondom SLB. Ze zijn op verschillende niveaus geformuleerd (hogeschoolniveau, team/opleidingsniveau en docentniveau) en zijn voorzien van concrete handvatten (ontwerpcriteria) om deze in de praktijk toe te passen. De empirische onderzoeken zijn uitgevoerd naar reguliere SLB praktijken maar ook specifieke interventies rondom SLB in het kader van het vergroten van studiesucces. Tijdens de workshop gaan we actief en concreet aan de slag om de bouwstenen toe te passen op de eigen SLB praktijk. Workshopleider: dr. Kariene Mittendorff, Associate Lector SLB, Saxion Hogescholen, Lectoraat Innovatief & Effectief Onderwijs, email: [email protected] Coaching lijn HBO-ICT Inhoud: HBO-ICT biedt al jaren kleinschalige en intensieve studentbegeleiding in de propedeuse. In het voorjaar van 2015 is een begin gemaakt met de ontwikkeling van een nieuwe, integrale coaching lijn: intensievere begeleiding, ook in de hoofdfase, met een accent op het ontwikkelen van zelfsturing en eigen verantwoordelijkheid. In deze workshop komen visie, uitgangspunten, rollen, randvoorwaarden, praktische invulling en ervaren effecten aan de orde. Workshopleider: Nanja Visser-Vos, Windesheim, docent / coach ICT-opleidingen, coördinator Slb Domein Techniek, email: [email protected] De vakdocent als rolmodel in studentbegeleiding De vakdocent is bij Instituut Built Environment van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen de spil in studentbegeleiding. Dit is vastgelegd in de missie en visie van het Instituut en draagt bij aan de kwaliteit van het onderwijs. De studenten worden begeleid bij hun persoonlijke ontwikkeling gericht op het functioneren in de beroepspraktijk. De opleiding geeft voldoende ruimte voor de ontwikkeling van een zich steeds vernieuwend SLB-programma. Studenten krijgen persoonlijke gesprekken, gepland en ongepland, klassikale lessen + opdrachten, waarbij de vakdocent als “rolmodel” optreedt. SLB is op die manier geïntegreerd in het onderwijs. Ter ondersteuning van de nieuwe SLB’er is er scholing op maat. Workshopleiders: Herman Rakers, docent/(senior)studentbegeleider, email: [email protected] en Jan Schepers, docent/(senior)studentbegeleider, email: [email protected] Instituut Built Environment, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Direct aan de slag! Studiegroepen, een concrete aanpak om studenten vanaf het begin actief aan het studeren te krijgen. In het studiejaar 2014-2015 heeft in p1 en p2 een pilot plaatsgevonden binnen de opleiding Commerciële Economie van Windesheim Flevoland. Opzet van het concept is dat studenten op vrijwillige basis een uur per week samenkomen onder begeleiding van een docent. Deze verdeelt de lesstof en de studenten maken van het toegewezen deel een samenvatting. De samenvatting wordt gedeeld in de studiegroep en wordt in een korte presentatie toegelicht. Resultaat: fors hogere 4

studierendementen en een studieomgeving waarin samen actief met de studie bezig zijn de norm is. Dit jaar wordt het studiegroepenconcept binnen het hele cluster Economie & Management van Windesheim Flevoland geïmplementeerd. Workshopleiders: Anneliet Horck en Tony van Meenen docenten Commerciële Economie Windesheim Flevoland, [email protected], [email protected] Grip op langstuderen Een workshop over beleid en uitvoering van InHolland projecten langstuderen na 1 jaar. Landelijk stijgt het aantal langstudeerders. In het curriculum is veel veranderd om verhoogde kwaliteit van onderzoek in te bedden, er zijn ook veel reparaties geweest voor studenten waarbij dit nog niet was ingebed en toch is het aantal langstudeerders nog groot. InHolland geeft langstudeerders weer grip op hun toekomst. Aan de hand van een presentatie wordt de aanpak van het langstuderen bij Inholland toegelicht en door het bespreken van een voortgangsrapportage wordt zichtbaar hoe de transfer binnen Inholland wordt gerealiseerd. Ook de begeleiding zelf komt aan bod. Aan de hand van uitdagende casuïstiek, ondersteund met film, wordt de transfer naar uw eigen situatie onderzocht. Workshopleiders: Jacqueline Hoogenboom, Programmamanager Inholland Langstuderen, email: [email protected], Irene Witteman, Beleidsadviseur langstuderen Inholland,email: [email protected] en Annelies Ranzijn, onderwijskundig adviseur Inholland, email: [email protected] Project #FIVE: Preventief aanbod voor studenten met problematiek Het huidige aanbod in de tweede lijn voor studenten met persoonlijke en of psychosociale problematiek is met name curatief van aard. Het lectoraat verslavingszorg Windesheim onderzoekt samen met het Studiesuccescentrum van deze hogeschool hoe deze studenten in grotere getale en meer preventief geholpen kunnen worden, bijvoorbeeld door het volgen van blended of online modules. Beoogde resultaten zijn een online portal en blended modules voor studenten met psychosociale problematiek en een handleiding en training voor slb-ers. De workshop gaat in op de eerste onderzoeksresultaten naar de voorwaarden voor dit aanbod, zowel vanuit het perspectief van de student als vanuit onderwijs en organisatie. Workshopleider: Jolien Dopmeijer, Hogeschooldocent Verpleegkunde, Kenniskringlid/promovendus lectoraat Verslaving, onderzoeker project #FIVE, [email protected], Windesheim Studentparticipatie Ondersteuning van de studentparticipatie aan de Hogeschool Utrecht. De HU hecht veel belang aan studentparticipatie: de bezettingsgraad van studentposities in de medezeggenschap is onderdeel van de prestatieafspraken van de HU. Studentparticipatie heeft een positief effect op de sociale binding en de academische integratie. Bestuurlijk actieve studenten zijn mede vormgever én lid van de kennisorganisatie. Zij vormen een netwerk van enthousiaste en leergierige studenten die elk op hun eigen wijze betrokken zijn bij de vorming van de learning community die de HU wil zijn. Zo kunnen zij toetreden tot het bestuur van een studievereniging, lid worden van een opleidingscommissie of medezeggenschapsraad. De HU heeft op kwalitatieve en kwantitatieve wijze de situatie ten aanzien

5

van studentparticipatie in kaart gebracht en kan hierop effectief sturen. Het positieve effect van studentparticipatie op de binding van studenten wordt hiermee optimaal benut. Workshopleiders: Marjolijn Lamot, [email protected] en Rianne Vink, [email protected], adviseurs Studentparticipatie, Hogeschool Utrecht. Studiesucces voor en met studenten Workshop over de Hanze methodiek, voor en met studenten bij bedrijfskunde MER. Excellente studenten uit de hoofdfase krijgen een aanstelling en worden ingezet om studenten die op de eerste toets kans onvoldoende hebben gehaald, bijlessen te geven op de inhoud van de onderwijsheden, maar ook op studievaardigheden en timemanagement. Daarnaast worden student-assistenten als buddy ingezet om voor een langere periode studenten met een handicap te ondersteunen. Om de start van de studie goed te laten verlopen is er een 80% aanwezigheid ingevoerd in het eerste jaar. Onderzoek naar behaald aantal studiepunten na 1 jaar, aantal behaalde propedeusediploma’s en percentage uitval laten significant betere rendementen zien en als neveneffect een grotere binding met de opleiding. Student-assistenten verzorgen een interactieve bijles en er is ruimte voor discussie. Deelnemers krijgen het jaarverslag waarin de bevindingen van de studenten en de studentassistenten staan beschreven. Workshopleiders: Geke de Graaf, teamleider Bedrijfskunde MER, email: [email protected], en Marion Busscher, projectleider Bedrijfskunde MER, [email protected], Hanzehogeschool Groningen.

6

4. Professionalisering van docenten Dubbelslag: een hecht team en een hechte klas Een workshop over leiderschapsstijlen en sociale cohesie. Binnen drie eerstejaars klassen van de propedeuse Maatschappelijk Werk en Dienstverlening van Windesheim is een experiment gedaan onder docenten om de sociale cohesie onder studenten te vergroten. Van het werken in kleine stamgroepen met één slb-er naar een grotere klas met twee slb-ers. Enerzijds voorkomt dit ‘strijd’ tussen de stamgroepen in een klas, anderzijds werken slb-ers concreet en actief samen voor de klas waardoor een leereffect en meer cohesie in het team is ontstaan. De ervaringen van studenten en slb-ers zijn zeer positief en de resultaten interessant. Als deelnemers aan deze workshop gaat u theorie en achtergronden actief onderzoeken aan de hand van voorbeelden van de workshopleiders en uit uw eigen praktijk. Workshopleiders: Annet Poelstra, MWD onderzoeker, email: [email protected] en Vincent Radewalt, coördinator - teamleider propedeuse voltijd, email: [email protected], Maatschappelijk Werk en Dienstverlening, Windesheim. Meer feedback in minder tijd: kan dat? Iedere docent voelt wel aan dat goede feedback, op meerdere momenten gegeven, de student gaat helpen in het leerproces. Ook Hattie en Timperley (2007) benoemen feedback als één van de belangrijkste invloeden op het studiesucces van studenten. Maar feedback geven kost tijd, veel tijd. In het recent gestarte onderzoek Standaard Maatwerk bij Formatieve Feedback (StaMaFF) wordt onderzocht hoe een digitale tool het geven van feedback kan versnellen èn wordt gekeken of daarmee ook de kwaliteit van de feedback verhoogd kan worden. Het onderzoek wordt uitgevoerd binnen drie verschillende opleidingen van het Domein Bewegen en Educatie bij Hogeschool Windesheim. Het proces van gezamenlijk feedback ontwikkelen is een belangrijk element in de professionalisering van docenten en het team waar zij deel van uitmaken. In deze workshop krijg je de kaders aangereikt hoe je dat in jou eigen team zou kunnen doen. Workshopleider: Esther Arrindell, Projectleider StaMaFF / Docent Onderwijskunde & Pedagogiek 2e graads lerarenopleidingen, Projectleider en trainer BKE & SKE, e.arrindell@windesheim, Hogeschool Windesheim Studiesucces: de docent een zorg! Een prikkelend gesprek aan de hand van stellingen over nut en noodzaak van student monitoring systemen. Op veel instellingen is een tool ingezet om studievoortgang digitaal te kunnen volgen en erover te kunnen rapporteren. We kunnen de klant daarmee data gestuurd vertellen hoe hij/zij het doet, in relatie tot de klas- en cohortgenoten. Wat komen we tegen in het werken met die systemen. Werken ze voor ons of roepen ze weerzin op. Wat zijn de effecten? Waar zien we dilemma’s? Hoe zorgen we ervoor dat we de systemen daadwerkelijk benutten. Workshopleider: Piet Franssen, clustermanager Communicatie, Hogeschool Inholland, piet.franssen@Inholland

7

Praktijkcoaching 2.0, leren in co-creatie Praktijkcoaching is ontstaan op de opleiding Fysiotherapie van de HAN met als doel de ontwikkeling van een gezondheid professional centraal te zetten. De kern daarbij is een conceptueel coachingsmodel (“spaces of influence” ) waarin docenten en studenten participeren. We gebruiken dit zowel ‘live’ als online. Wat begon als een vorm van toegepaste studieloopbaan begeleiding binnen de fysiotherapeutische context, is doorontwikkeld tot een leergemeenschap van gelijkwaardige partners. Wij nemen u mee op de ontdekkingsreis die wij als docenten hebben gemaakt. Zowel achtergrond, onderliggende theorie als voorbeelden van het werken in een leergemeenschap komen aan bod. In dialoog bespreken we de hobbels, dilemma’s en uitdagingen. Samen met u de zullen we de (on)mogelijkheden van dit concept in uw eigen situatie exploreren. Workshopleiders: Wim Oerlemans, docent, email: [email protected] en Joost van Wijchen, docent, email: [email protected], Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Werken met leerteams Bij leerteamleren werken startende professionals uit dezelfde studiefase gedurende een lange periode samen aan het verwerven van de beroepscompetenties. Zij krijgen daarbij ondersteuning van een vaste leerteambegeleider. Het leerteam is een groep ‘kritische vrienden’: een vertrouwde groep waarin samenwerking en feedback centraal staan. Er is onderzoek gedaan naar de tips en tops van leerteamleren en in verschillende opleidingen is er ervaring mee opgedaan, in combinatie met blended learning . Binnen het programma onderwijsinnovatie van de HU zijn ontwerpdimensies voor het onderwijs vastgesteld. Een nieuwe didaktiek, gebaseerd op het werken in leerteams, is een onderdeel van deze dimensies. Workshopleider: een lid van het ondersteuningsteam HU Innovatie

5. Curriculum en organisatie Blended Learning Blended learning is ‘hot’ in onderwijsland. Vaak wordt het gezien als ‘meer ICT, meer online’. Je hoeft echter geen ict-wonder te zijn om als docent van meerwaarde te zijn in een blended leeromgeving. Binnen het programma onderwijsinnovatie van de HU zijn ontwerpdimensies voor het onderwijs vastgesteld. Een nieuwe didaktiek, waarbij blended learning het uitgangspunt is, is een onderdeel van deze dimensies. De propedeuse van de opleiding Communicatiemanagement is op deze wijze herontworpen met gestegen rendement, vernieuwing onderwijsdiscours van teamleden en toegenomen teamsamenwerking als resultaat. U wordt uitgedaagd om met een ‘blended’ bril opnieuw te kijken naar de didactische opzet van uw onderwijs en uw rol als docent en die van uw team. Door nieuwe leercontexten in uw onderwijs te betrekken krijgt u de kans om de contacttijd effectiever en mooier in te vullen. Hierbij wordt ook aandacht besteed aan hoe studenten uitgenodigd kunnen worden om in co-creatie medeontwerper van hun leeromgevingen te worden. Workshopleider: Patrick van der Bogt, adviseur en begeleider Onderwijsinnovatie en docent Communicatie, email: [email protected], Hogeschool Utrecht.

8

De Studiesuccesscan Om de randvoorwaarden voor studiesucces op orde te krijgen en te houden is een goede diagnose van de problemen nodig. In samenwerking met HBO-Rechten Windesheim is een methodiek ontwikkeld waarbij kwantitatieve en kwalitatieve data wordt gebruikt: de studiesuccesscan. Deze methodiek dient als leidraad voor studiesucces bevorderende maatregelen en helpt deze te integreren en te verankeren in een opleiding. Een aantal Windesheim-opleidingen is aan de slag gegaan met de scan. De methodiek en de ervaringen zullen worden gedeeld tijdens de workshop. Workshopleider: Danielle Schwartz, Programmaleider studiesucces, email: [email protected], Windesheim. Studiesucces propedeuse FEM Workshop over de Hanze methodiek, in de propedeuse bij instituut Financieel Economisch Management (FEM), Hanzehogeschool. Op basis van literatuurstudie en een analyse van studieresultaten, resultaten van enquêtes en opbrengsten van gesprekken met studenten en docenten onder eerstejaars. Resultaat is een pakket aan maatregelen om tot betere resultaten in jaar 1 te komen: bruikbare managementinformatie, goede informatievoorziening, tijd en ruimte voor docenten om tot uitwisseling en tot een gezamenlijke aanpak te komen. Er is een sterk propedeuseteam en de begeleiding is geïntensiveerd, mede met behulp van tutoren (succesvolle ouderejaars). In kleine discussiegroepjes bespreken we welke maatregelen de deelnemers in het propedeutisch jaar als (meest) kansrijk zien m.b.t. studiesucces en rendementen en waarom ze dat vinden. Deelnemers aan de workshop krijgen een pakket concrete acties en maatregelen aangereikt waarvan deels vaststaat dat ze ook hebben gewerkt. Workshopleider: Drs. A. Hazekamp, teamleider propedeuse FEM en portefeuillehouder rendementen bij FEM, email: [email protected], Hanzehogeschool Groningen.

Nut en noodzaak van het bindend studieadvies Geeft een verhoging van de bsa-norm het beoogde effect en wat zijn de eventuele neveneffecten? Windesheim verhoogde de afgelopen jaren stapsgewijs de bsa-norm van 45 naar 50 en vervolgens naar 54 ec. In de verwachting dat het stellen van hoge, maar haalbare eisen een positieve invloed op de leerinspanningen van studenten heeft. Uit recent empirisch onderzoek blijkt dat een hogere bsanorm bij Windesheim slechts ten dele leidt tot een beter studiesucces. In de eerste twee studiejaren worden meer studiepunten behaald, tegelijkertijd resulteert een oplopende bsa norm in een toename van de studie-uitval in de eerste twee studiejaren. Wat nu te doen, als student en als instelling? Workshopleider: Mark te Wierik, Onderzoeker programmateam studiesucces, [email protected], Windesheim. Week van het Nachtkastje Iedereen heeft wel een wild of mooi idee op zijn nachtkastje liggen. In de Week van het Nachtkastje geven we onze studenten de kans om dat idee uit te werken. Ondersteund door professionele ontwerpers die voor een week hun kantoor verplaatsen naar onze hogeschool en een team van experts uit de werkplaats, worden in vier dagen tijd indrukwekkende prestaties geleverd. Studenten geven aan dat ze ‘nog nooit zo hard gewerkt hebben.’ Veel van de activiteiten die worden ontwikkeld 9

in de week van het nachtkastje blijken van hoge kwaliteit te zijn en komen in aanmerking voor een honours vermelding. De week is ooit ontwikkeld als onderdeel van een curriculum maar wordt nu los aangeboden aan studenten van de gehele HU, een mooi voorbeeld van flexibel onderwijs. Inmiddels is de week een icoon aan het worden. Het concept is geplaatst onder Creative Commons; het is vrij te gebruiken mits het format goed gevolgd wordt. Een toolkit is in ontwikkeling. Workshopleider: Jens Gijbels, BEng MBI, Onderzoeker en Imagineer, [email protected], Hogeschool Utrecht.

10