Workshop Turnhouts actieplan Welbevinden

Donderdag 26 november 2015

Workshop Turnhouts actieplan ‘Welbevinden’ Door Stad Turnhout en Zenit

1

INTRO : PRAKTIJKVERHALEN VAN EEN BREED ACTIEPLAN WELBEVINDEN IN TURNHOUT Een actieplan rond welbevinden wordt best breed gedragen. In Turnhout coördineren de preventiedienst en het onderwijsteam initiatieven voor jongeren en scholen. In de werkwinkel brengen we praktijkverhalen en veldwerkers mee. Wat werkte al om positief schoolklimaat te bevorderen? Welke chemie kan er zitten tussen een jojo-er en een schoolspotter? Wat binnen en wat buiten die schoolpoorten? Waarom investeert Turnhout t in buurtsport? Het netwerk ‘Kies kleur tegen pesten’ geeft Turnhout een pluim voor deze manier van aanpakken. We delen onze ervaringen graag om mensen te inspireren.

HISTORIEK :HET ACTIEPLAN ROND WELBEVINDEN IN TURNHOUT Op het jeugdwelzijnsoverleg van maart 2010 bracht slachtofferhulp CAW De Kempen het signaal dat zij steeds meer meldingen kregen van kinderen en jongeren die slachtoffer werden van zware pesterijen. Het jeugdwelzijnsoverleg ging in onderzoek. Kunnen we PV’s vermijden? Wat is er aan de hand? In september 2010 werd een signaalnota opgemaakt en goedgekeurd door het onderwijs- en welzijnsveld. Er werden denkdagen georganiseerd, een stuurgroep opgericht , trekkers aangeduid, een visie bepaald, een actieplan opgemaakt samen met jongeren en er werd een wetenschappelijke coach gevonden (Gie Deboutte). Algemene doelstellingen van het anti-pestplan sinds 2010 -Het fenomeen ‘pesten’ wordt op een integrale en geïntegreerde manier benaderd en aangepakt. - In de aanpak van pesten wordt zowel aandacht besteed aan het slachtoffer, de dader als de middengroep. - In de aanpak van pesten wordt niet alleen de schoolcontext, maar ook de bredere context van de samenleving (pesten, cyberpesten, openbare plaatsen/domein) beoogd. - Pesten in een zo vroeg mogelijk stadium detecteren en aanpakken Deeldomeinen aangeduid als prioritair : 1. 2. 3. 4. 5.

aanpak pesten in de openbare ruimte Positief schoolklimaat Cyberpesten aanpakken Melden en hulp Info voor ouders

LINKEN NAAR GEKWALIFICEERDE UITSTROOM Turnhout wil een duurzaam en stadsbreed verhaal ontwikkelen. Over scholen en sectoren heen. Voor en door jongeren. We willen werken aan het verhogen van talenten en competenties al dan niet gevat in een diploma. Kwalificatie heeft vele facetten. In de workshop kijken we door de bril van een schoolspotter, een jojo-medewerker en buurtsporter. Mensen die een sleutelrol spelen in het actieplan welbevinden in Turnhout. We kiezen voor verbinding, een rol voor burgers en de stem van jongeren. Deze eigentijdse kijk is geen garantie op succes maar geeft een tikje chemie.….

2

CONTACT Leen Dockx consulent preventie stad Turnhout en coach schoolspotter stadhuis Grote Markt 1 2300 Turnhout [email protected] 014 44 33 73 www.turnhout.be Katrien Abrams consulent Gelijke Kansen onderwijs stad Turnhout stadskantoor Campus Blairon 200 2300 Turnhout [email protected] 014 40 96 31 www.turnhout.be Nancy Van Hoof GOKbegeleider Talentenschool Turnhout campus Zenit en coach jojo Zenit Zenit De Merodelei 220 2300 Turnhout [email protected] 014 47 14 40 www.talentenschoolturnhout.be

3

VRAGEN EN ANTWOORDEN WORKSHOP ‘PRAKTIJKVERHALEN TURNHOUT’ VRAAG 1 De schoolspotter en jojo’er zijn startbaners. Opdracht: Weet je wat een startbaner is? Je mag het zelf uitleggen. Indien je het niet weet, zullen de coachen van de jojo’er en schoolspotter het graag vertellen. Met deze kennis verdien je 1 punt. ANTWOORD De startbanenprojecten willen jongeren een leerrijke eerste werkervaring aanbieden, waarbij ze tegelijkertijd de kans krijgen om bijkomende opleidingen en vormingen te volgen. Zo heeft de jongere een extra troef in handen om duurzaam ingeschakeld te worden op de arbeidsmarkt na de tewerkstelling als startbaner. In het bijzonder worden de startbaners aangemoedigd om hun diploma secundair onderwijs te halen door tweedekansonderwijs te volgen of door deel te nemen aan de examens van de Examencommissie van de Vlaamse Gemeenschap. LINK Via een startbaan krijgt een jongere zonder diploma opnieuw de kans om een diploma te behalen. Hierdoor zijn er meer mogelijkheden op de arbeidsmarkt. VRAAG 2 JoJo is de afkorting van ? ……………………………………………………………… VeVe is de afkorting van ? ……………………………………………………………. Heb je beide antwoorden juist, mag je vier plaatsen vooruit. Heb je 1 juist antwoord, mag je 2 plaatsen vooruit! Heb je geen juist antwoord, geef je een punt af. ANTWOORD http://www.ond.vlaanderen.be/veve/Veelgestelde-vragen/ Startbanenprojecten JoJo en VeVe De startbanenprojecten willen jongeren een leerrijke eerste werkervaring aanbieden, waarbij ze tegelijkertijd de kans krijgen om bijkomende opleidingen en vormingen te volgen. Zo heeft de jongere een extra troef in handen om duurzaam ingeschakeld te worden op de arbeidsmarkt na de tewerkstelling als startbaner. In het bijzonder worden de startbaners aangemoedigd om hun diploma secundair onderwijs te halen door tweedekansonderwijs te volgen of door deel te nemen aan de examens van de Examencommissie van de Vlaamse Gemeenschap. STARTBANENPROJECT VERKEERSVEILIGHEID (VEVE) HET VEVE-PROJECT STELT JONGEREN TEWERK BIJ STEDEN, GEMEENTEN, PROVINCIEBESTUREN OF VERKEERSORGANISATIES OM EEN VERKEERSVEILIGE SCHOOLOMGEVING TE CREËREN EN HET SCHOOLWOONVERKEER VEILIGER TE MAKEN.

Een VeVe-startbaner kan aan de slag gaan als medewerker Verkeersveiligheid of als schoolspotter. Sinds 2007 werken binnen het VeVe-project twintig schoolspotters. Zij moeten bijdragen tot het veiligheidsgevoel van reizigers op het openbaar vervoer. naar Startbanenproject Verkeersveiligheid (VeVe)

4

STARTBANENPROJECT SCHOLEN VOOR JONGEREN - JONGEREN VOOR SCHOLEN (JOJO) BINNEN HET STARTBANENPROJECT SCHOLEN VOOR JONGEREN - JONGEREN VOOR SCHOLEN (JOJO) WERKEN JONGEREN IN SCHOLEN OF SCHOLENGEMEENSCHAPPEN. DE TEWERKSTELLING VAN DE STARTBANERS IN DE SCHOLEN(GEMEENSCHAPPEN) GEBEURT VIA DRIE PROJECTEN MET VOLGENDE SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN: 1. Preventieproject: De JoJo-preventiemedewerker wordt tewerkgesteld aan scholen met een publiek van jongeren met (schoolse) problemen om te werken aan een positief schoolklimaat. 2. Onderhoudsproject LSO: Een JoJo-onderhoudsmedewerker (LSO) biedt extra ondersteuning aan het bestaande onderhoudspersoneel van een scholengemeenschap. Ze worden inschakeld voor het algemeen onderhoud van de schoolgebouwen en schoolomgeving. 3. Onderhoudsproject DBSO: Leerlingen die studeren binnen het Deeltijds Onderwijs (uit de rubrieken onderhoud, decoratie, land- en tuinbouw) kunnen als JoJo-onderhoudsmedewerker (DBSO) een eerste werkervaring opdoen. naar Startbanenproject Scholen voor Jongeren - Jongeren voor Scholen (JoJo) LINK Via een startbaan krijgt een jongere zonder diploma opnieuw de kans om een diploma te behalen. Hierdoor zijn er meer mogelijkheden op de arbeidsmarkt. VRAAG 3 Welke kansen biedt het Startbanenproject aan de jongeren zelf ? Opdracht : Geef 2 mogelijke antwoorden. Je verdient 1 punt. ANTWOORD Luister naar de getuigenis van de ‘startbaners’. LINK Turnhout geeft startbaners een kans om weer in te stappen in het opleidings- en tewerkstellingscircuit. Het zijn mensen die gekwalificeerd zullen uitstromen. VRAAG 4 De schoolspotter en jojo studeren elke dag 1,5 uur voor hun middelbaar diploma. Opdracht: We maken een rondje en sommen zoveel mogelijk voorbeelden op van mogelijkheden om een diploma te behalen. B.v. examencommissie. Het groepje dat geen antwoord weet, stroomt uit en heeft geen kans meer op de arbeidsmarkt. Het groepje dat als laatste overblijft, wint een punt. ANTWOORD Voltijds secundair onderwijs: diploma middelbaar - ASO - TSO - kunst - 7de jaar BSO - CDO: deeltijds onderwijs HBO5 (beroepsgericht) HBO verpleegkunde Examencommissie School aan huis Thuisonderwijs SVO: Secundair volwassenonderwijs (tweedekansonderwijs van vroeger) - dagonderwijs - avondonderwijs 5

CVA: centrum voor afstandsonderwijs LT = leertijd: Syntra opleiding OKOT-VDAB: OKOT betekent ‘OnderwijsKwalificerend OnderwijsTraject’. Het gaat om VDAB- opleidingen in knelpuntberoepen. Hoofdbedoeling is: een beroep leren met een grote kans op het vinden van werk. Een mooi extraatje is dat je via trajecten tegelijkertijd een diploma secundair onderwijs kan behalen. Sense Professionele bachelor banaba professionele master manama doctor LINK Er zijn vele wegen om een diploma te behalen. Toch hebben we het liefst dat zoveel mogelijk jongeren hun middelbare school afmaken. We hopen dat ons anti pestplan in Turnhout hiertoe bijdraagt. VRAAG 5 Turnhout gebruikt een meldingsformulier waarbij De Lijn, de Turnhoutse scholen en de preventiedienst samenwerken om incidenten en pestmeldingen op openbaar domein op te lossen. Op het meldingsformulier worden de gegevens van de melder genoteerd. De pestsituatie wordt zo volledig mogelijk omschreven. De preventiedienst bekijkt of de schoolspotter ingezet kan worden, de gemeenschapswachten, De Lijn, de school, het CLB, … Leen, de coach van de schoolspotter vertelt een concrete situatie. Opdracht: Ieder groepje vult een meldingsformulier in. Je krijgt hiervoor 2 min. Nadien trekken we er eentje uit en dat wordt voorgesteld aan heel de groep. Deze ploeg krijgt een punt. ANTWOORD Meldingsformulier LINK Door de samenwerking tussen de scholen, de preventiedienst, De Lijn kunnen incidenten op openbaar domein opgelost worden, waardoor de jongeren hun welbevinden verhoogt. Zich veilig voelen op weg van school naar huis is een belangrijke factor om graag naar school te gaan. VRAAG 6 Opdracht : Geef 3 mogelijke opdrachten van een JoJo’er op de school. Indien je hierin slaagt, krijgt je 1 punt. ANTWOORD Luister naar de jojo-er. LINK Volgens het model van peertutoring kunnen jongeren voor jongeren een belangrijke rol spelen. VRAAG 7 Tijdens de namiddag gaat de schoolspotter op verkenning met de gemeenschapswachten. Zo leert de schoolspotter hoe je op een goede manier communiceert met de burgers. De schoolspotter voelt zich op deze manier meer en meer thuis in Turnhout, leert alle straten, pleinen, scholen kennen. Opdracht: Welke taak hebben de gemeenschapswachten in Turnhout? Indien je 3 taken kan opsommen, win je 1 punt. ANTWOORD Aanspreekpunt, brug tussen burger en stadsbestuur Melden van mankementen Communicatie met burgers Luisteren naar burgers Meldingen van burgers doorgeven 6

Signaalfunctie naar bestuur Observeren aan scholen, markt, bushaltes Observeren tijdens wekelijkse markt Altijd aanspreekbaar zijn Voorbeeldfunctie op openbaar domein Voorbeeldgedrag op de bus Sluikstort doorgeven aan politie Bepaalde aandachtspunten bezoeken vb te veel hondenpoep, regelmatig sluikstort Deelnemen aan acties: hondenbrokjes voor hondenbaasjes met correct gedrag Helpen bij verkeerseducatie vb fietsexamen 6de leerjaar Ondersteunen van preventieprojecten voorkomen van gauwdiefstal en winkeldiefstal mensen aanspreken rond het proper houden van de stad (zwerfvuil, hondenpoep, …) graveren van fietsen melden van onveilige situaties aan politie en stedelijke diensten informatie geven: de weg wijzen, info geven over preventieprojecten hulp bieden in nood, ….… LINK Informele netwerken op straat, helpen jongeren zich veilig te voelen. Als bovendien jongeren voelen dat er veel mensen bezorgd zijn om hen, is er meer kans op aanwezigheid op school. VRAAG 8 De jojo-er wordt in vertrouwen genomen door een jongere die slachtoffer werd van cyberpesten. Er werd een haatpagina op Facebook aangemaakt door een ex-lief. Door schaamte zou het slachtoffer liever wegblijven van school. Geen goede zaak. Welke organisaties hebben tools voor scholen om te werken rond het thema cyberpesten? Som 3 organisaties op. Je verdient dan 1 punt. ANTWOORD - www.mijnkindonline.nl - www.veiligonline.be van Gezinsbond - www.clicksafe.be van Child Focus - www.kieskleurtegenpesten.be - www.mediaraven.be - www.sfeeropschool.be - www.apestaartjaren.be - www.ikbeslis.be -www.saferinternet.org -www.itsuptoyou.nu -www.kivaschool.nl -www.opzoeknaarmezelf.be -www.privacycommission.be/nl -www.kenjevrienden.nu LINK Ook gebeurtenissen in huiskamers thuis kunnen bepalend zijn voor een schoolloopbaan. Denk als school verder dan je schoolpoort. Partners rond een school kunnen deel uitmaken van je zorgnet en beleid. VRAAG 9 Op woensdagnamiddag geeft buurtsport een sportactiviteit in de middelbare school Hivset. De schoolspotter gaat hier helpen. Zo leert de schoolspotter op een zeer laagdrempelige manier jongeren kennen en kan zij aan deze jongeren vertellen wat haar taak als schoolspotter is. Opdracht: Hoeveel jongeren waren er op woensdagnamiddag 7 oktober aanwezig bij buurtsport? Ieder groepje maakt een schatting. Het groepje dat de beste schatting maakt, verdient een punt. 7

ANTWOORD 129 jongeren LINK Samen sporten, een toffe laagdrempelige vrijetijdsbesteding, jongeren van je eigen school en andere scholen al spelend leren kennen, een activiteit om elke woensdag naar uit te kijken, monitoren en een schoolspotter waarbij je terecht kan, … Allemaal bouwstenen voor een steviger netwerk. VRAAG 10 Leerlingenparticipatie verhoogt het welbevinden van de leerling op een school. Zij voelen de betrokkenheid en inspraak. Zij voelen zich geen nummer, maar een leerling waarnaar geluisterd wordt. Leerlingenraad is het orgaan dat deze leerlingen vertegenwoordigt. Omwille van de doelstelling van het JoJo-project : het welbevinden van de leerlingen te verhogen, is de JoJo lid van de leerlingenraad. Opdracht : Welke opdracht zou jij bedenken voor de JoJo’er en leerlingen om hun doelstellingen te bereiken ? Je wint 1 punt. ANTWOORD Er zijn verschillende antwoorden mogelijk. LINK Participatie = betrokkenheid. Het verhogen van betrokkenheid geeft betere slaagkansen. VRAAG 11 In heel wat Kempische scholen werken leerkrachten die zich als volgt omschrijven: ‘ We zijn een groep van 'gespecialiseerde zorgleerkrachten', die thuis zijn in (cyber)pesten en mediawijsheid. We werken nauw samen met leerlingbegeleiding en zorgteam, en zijn in school actief bezig met preventie en zorg op vlak van cyberpesten, mediawijsheid, digitaal burgerschap. Deze zorg dragen wij uit naar zowel school, klas en elk individu, en speciaal naar leerkrachten, leerlingen en ouders. We vormen een een lerend netwerk en krijgen coaching van Gie Deboutte, het internationale boegbeeld ‘anti-pesten’. Opdracht : Ken je de naam van deze leerkracht? Dan verdien je 1 punt. ANTWOORD DIZO ( digitaal zorgteam). missie – visie DIZO= Wie zijn we? Wat doen we? We zijn een groep van 'gespecialiseerde zorgleerkrachten', die thuis zijn in (cyber)pesten en mediawijsheid. We werken nauw samen met leerlingbegeleiding en zorgteam, en zijn in school actief bezig met preventie en zorg op vlak van cyberpesten, mediawijsheid, digitaal burgerschap. Deze zorg dragen wij uit naar zowel school, klas en elk individu, en speciaal naar leerkrachten, leerlingen en ouders. Als DIZO (digitaal zorgteam) groep vormen wij een lerend netwerk. We zijn een regionaal kenniscentrum waar we ervaring en kennis tussen elkaar uitwisselen. We krijgen uit de regio heel wat input en trachten deze kennis te delen. We willen werken vanuit een bewustwording vanuit eigen leerkrachten en trachten met behulp van diverse thema's een spreekbuis te zijn om gedachten en werkwijzen te versterken en te delen. Daarbij signaliseren we ook wat leeft in de regio en koppelen we dat terug naar de scholen waar we mee verbonden zijn. Wij zijn het DIZO team (digitaal zorgteam). LINK Jongeren moeten sociale vaardigheden inzetten. Zowel offline als online. Om je stageplaats niet te verspelen en een werkgever te doen happen is verantwoord online gedrag nodig. Dit beheersen is geen overbodige luxe! VRAAG 12 Schoolspotter Winke is ’s morgens en ’s avonds aanwezig in de schoolomgevingen van Turnhout. De doelgroep van de schoolspotter zijn de lln van de 1ste graad. Om elkaar te leren kennen doet Winke een wedstrijdje met de lln van de eerste graad. Jullie krijgen allemaal een wedstrijdkaartje. Opdracht: Vul het kaartje in. Iemand van de 8

groep die aan de beurt is geeft een kaartje af aan Winke. Dit is het moment dat Winke zich aan de lln kan voorstellen. Je verdient 1 punt. ANTWOORD Kaartje LINK Hoe meer vertrouwensmensen er zijn in de leefwereld van de jongeren, hoe meer kans dat lln iemand vinden waar ze bij terecht kunnen. Wanneer lln zich gesteund en begrepen voelen, draagt dit bij tot hun welbevinden. VRAAG 13 Goede contacten tussen school, ouders en leerlingen komen de leerprestaties van de leerlingen ten goede. Opdracht: Welke rol zou een JoJo’er hier kunnen spelen? Elke groep krijgt 2 minuten om 1 activiteit te bedenken. Beslis onderling wie deze ronde heeft gewonnen. Deze groep verdient dan 1 punt. ANTWOORD Er zijn verschillende antwoorden mogelijk. LINK Betrokkenheid verhoogt inzet, welbevinden, slaagkansen. VRAAG 14 Schoolspotter Winke vertelt een voorbeeld vanuit de praktijk. Opdracht: Hoe zou ik dit moeten oplossen? Bedenk 3 mogelijkheden wat de schoolspotter kan doen voor deze leerling. Je krijgt 1 punt. ANTWOORD - meerijden met de jongere - aanwezig zijn op de plaats waar de feiten zich voordoen - de school van de jongeren die het pestgedrag stellen op de hoogte brengen en vragen of ze dit met de betrokken jongeren willen opnemen - een andere route uitstippelen met de jongere - voorstellen dat de jongere in de studie blijft en op een ander moment naar huis gaat - voorstellen dat de jongere met een vriend of een groepje andere jongeren een stukje meerijdt, …….. LINK Gepest worden op weg van school naar huis is één van de redenen dat jongeren uitvallen op school. Dankzij onze schoolspotter, kunnen er jongeren op de straat geholpen worden, waardoor ze naar school blijven gaan, op weg naar een diploma. VRAAG 15 De schoolspotter bezoekt het JAC om de medewerkers van het JAC beter te leren kennen. In de toekomst kan de schoolspotter jongeren met vragen naar het JAC doorverwijzen of samen met de jongeren naar het JAC gaan. Het JAC heeft 5 manieren om met jongeren in contact te komen. Indien je 3 van de 5 manieren kan opsommen, win je 1 punt. ANTWOORD chatten, mailen, bellen, langskomen, afspraak maken LINK Net zoals andere organisaties is het JAC een trouwe partner voor de jongeren. In onze stuurgroep pesten is het JAC verantwoordelijk voor het thema ‘melden’. Zij werken een symbaloo uit rond pesten. Dit is een verzameling van betrouwbare websites rond pesten. Wanneer een jongere geholpen wordt bij een pestprobleem draagt dit bij tot betere schoolresultaten.

9

VRAAG 16 Een DIZO –leerkracht is een hulpverlener op school en werkt preventief. Naast hulp of herstelgerichte initiatieven zijn soms ook sancties nodig om een klasgroep weer te laten functioneren. De bedoeling is om samen aan de meet te geraken. Opdracht : Noem 3 relevante taken die een DIZO-leerkracht kan ondernemen. Er valt 1 punt te winnen. ANTWOORD - sensibiliseringsprogramma - privacycontrole profielen jongeren - mediawijsheid bevorderen: een goed wachtwoord leren kiezen - meldpunt cyberpesten - conflicthantering over scholen heen - klacht helpen indienen bij de politie, ….. LINK DIZO leerkrachten kunnen kinderen en jongeren ondersteunen bij digitaal burgerschap. Het digitale tijdperk heeft troeven. Maar tegelijk zijn de waarden en normen om gezond met elkaar om te gaan dezelfde gebleven. DIZO-leerkrachten kunnen helpen deze vertaalslag te maken, zodat de kansen van jongeren zo hoog mogelijk zijn om aan de meet te geraken. VRAAG 17 De schoolspotter gaat elke maandagmiddag naar de anderstalige jongeren van Okan. Samen met de jojo van Okan zijn ze heel de middagspeeltijd aanwezig op de speelplaats terwijl de 45 jongeren sporten, praten, zich amuseren. De jongeren komen spontaan naar de schoolspotter en de jojo’er voor een babbeltje. De jojo’er en de schoolspotter staan open voor ideeën van de jongeren om eventueel samen een middagactiviteit te organiseren. Opdracht: Noem 3 activiteiten die leuk zouden zijn om samen met anderstalige jongeren te doen tijdens de middagpauze. Je verdient 1 punt. ANTWOORD - gezelschapsspellen - knutselen - leeshoekje openhouden - babbelhoekje - Turnhout verkennen - toneel - kookactiviteit - zingen, …… LINK Anderstalige jongeren en ex-okanners hebben volgens de statistieken meer kans op uitval op school. Daarom gaat onze schoolspotter naar de school zelf om de jongeren te leren kennen. Zo is Winke een bekend gezicht en als het nodig is, hebben de okan jongeren op straat een aanspreekpunt. VRAAG 18 VLAAMSE REGERING KEURT CONCEPTNOTA SAMEN TEGEN SCHOOLUITVAL GOED: De Vlaamse Regering heeft op voorstel van Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits, Vlaams minister van Welzijn Jo Vandeurzen en Vlaams minister van Werk Philippe Muyters de conceptnota Samen tegen Schooluitval goedgekeurd. Het gaat om een omvattend plan met meer dan 50 actiepunten. Het doel is het aantal vroegtijdige schoolverlaters te doen dalen, het spijbelen tegen te gaan en het leerrecht te garanderen. Stel: je bent Minister van onderwijs : Welk actiepunt zou jij in deze conceptnota zetten om de ongekwalificeerde uitstroom van leerlingen te verkleinen? Elke groep krijgt 2 minuten om te brainstormen. Bespreek nadien met alle deelnemers. Bespreek samen : elk relevant idee krijgt een punt (max 1 punt per groep) 10

ANTWOORD 18.VLAAMSE REGERING KEURT CONCEPTNOTA SAMEN TEGEN SCHOOLUITVAL GOED De Vlaamse Regering heeft op voorstel van Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits, Vlaams minister van Welzijn Jo Vandeurzen en Vlaams minister van Werk Philippe Muyters de conceptnota Samen tegen Schooluitval goedgekeurd. Het gaat om een omvattend plan met meer dan 50 actiepunten. Het doel is het aantal vroegtijdige schoolverlaters te doen dalen, het spijbelen tegen te gaan en het leerrecht te garanderen. In Vlaanderen verlaat gemiddeld 11,7 % van de jongeren de school vroegtijdig. In de grote steden ligt dat percentage hoger. Vroegtijdige schoolverlaters zijn niet-leerplichtige leerlingen die het secundair onderwijs zonder diploma verlaten en in een kwetsbare positie de arbeidsmarkt betreden. Spijbelen is een belangrijke voorspeller van toekomstige schooluitval. 73,1% van de leerlingen spijbelt tijdens het schooljaar nooit. 11,7 % spijbelt één keer, 5,2 % twee keer, 2,5% drie keer en 7,5% meer dan drie keer. Problematische afwezigheden houden op dit moment in dat een leerling gedurende het schooljaar 30 halve dagen of meer ongewettigd afwezig is. Voor het basisonderwijs zijn 0,49% van de leerlingen problematisch afwezig. Voor het secundair onderwijs gaat het om 2,3% van de leerlingen. 8 op de 10 leerlingen die vaak spijbelen, slaagt niet op het einde van het jaar. Jongeren@risk zijn jongeren die wegens pedagogische, juridische, sociale of persoonlijke redenen dreigen uit de boot te vallen binnen onderwijs. Begin maart zaten er ongeveer 1300 jongeren in een persoonlijk ontwikkelingstraject of een voortraject in het stelsel leren en werken. Bijna 8 op de 10 jongeren die in de residentiële voorzieningen hulp krijgen, gaan naar school. LINK VRAAG 19 De schoolspotter helpt bij de preventieprojecten van de dienst preventie. In het 6de leerjaar begeleidt de schoolspotter mee de lln die hun fietsexamen afleggen in Turnhout. Tijdens het fietsexamen vertelt de schoolspotter wie zij is en wat zij doet. Zo kennen de leerlingen de schoolspotter al voordat ze naar het middelbaar gaan. Opdracht: Iemand van het groepje is schoolspotter. Je kiest een ander groepje dat speelt dat ze fietsexamen komen doen. Degene die schoolspotter speelt, spreekt het groepje jongeren aan en vertelt wat een schoolspotter doet. Indien deze opdracht goed wordt uitgevoerd, krijgt het groepje van de schoolspotter 1 punt. ANTWOORD Rollenspel LINK Turnhout heeft veel outreachende partners, mensen die het opnemen voor de jongeren, die samen met de jongeren een netwerk opbouwen, hen steunen, er zijn voor hen. Denk hierbij aan straathoekwerk, de mensen van de jeugddienst, speelpleinwerking, Arktos, gemeenschapswacht, schoolspotter, … Hoe minder kans dat jongeren alleen komen te staan, hoe meer kans op de doorstroom naar een diploma. VRAAG 20 Eén van de taken van de schoolspotter is jongeren doorverwijzen naar mensen die hen kunnen helpen. We denken hierbij aan leerkracht, leerlingbegeleider, ouders, CLB, vriend, JAC, huisdokter, … Om iemand door te verwijzen naar de hulpverlening moeten de drempels laag genoeg zijn. Een schoolspotter die meegaat naar het JAC werkt drempelverlagend. Opdracht: Elkaar helpen om een doel te bereiken: Iedereen van het groepje legt een pen op het hoofd, één persoon niet. Je gaat samen op weg naar het JAC. De te volgen weg is éénmaal helemaal rond de tafel wandelen, over de drempel en dan gericht naar het JAC stappen. Iedereen moet bij het JAC aankomen. Indien de pen onderweg valt, mag de persoon zonder pen de pen oprapen en terug op het

11

hoofd leggen. Ben je allemaal bij het JAC aangekomen, dan heb je elkaar goed geholpen. Evengoed als onze schoolspotter de jongeren helpt. Je verdient 1 punt. ANTWOORD Doe-activiteit LINK Drempelverlagend werken, helpt jongeren hun problemen samen met anderen op te lossen. Hoe minder problemen, hoe meer kansen tot het behalen van een diploma. VRAAG 21 Het centrum deeltijds onderwijs ontleent bij de dienst preventie een spel rond ‘agressie’. De schoolspotter zorgt samen met de vrijwilliger dat het materiaal van de uitleendienst in orde blijft, zorgt voor het uitlenen en ontvangen van het materiaal. Steeds meer mensen en scholen leren de uitleendienst van preventie kennen. Opdracht: Bij het vervoer van het materiaal van school naar de uitleendienst zijn alle dozen door elkaar gevallen. Zoek de juiste woorden in de door elkaar staande letters, dan weet je welke spellen je kan ontlenen in de uitleendienst. Los met alle groepen om ter snelst dit letterspel op. Enkele letters van elk woord staan al op de juiste plaats. Wie het snelst alle juiste woorden vindt, wint een punt. ANTWOORD bordspel drugpreventie memorie verkeersborde wat is het? Vervoersmiddelen twister verkeersborden ganzenbord drugpreventie aids bekerspel wegwijs LINK Scholen en partners in de preventie en hulpverlening leren elkaar kennen. Samenwerking is een sterke pijler om jongeren te ondersteunen. Een jongere die zich ondersteund voelt, functioneert beter. VRAAG 22 De schoolspotter is elke maandag en vrijdag aanwezig aan de bushaltes. Op deze dagen rijdt de schoolspotter ook mee met de bus om de jongeren die de bus nemen beter te leren kennen. De schoolspotter stelt zich voor aan de buschauffeur, zodat deze ook weet wie de schoolspotter is en wat die doet. De schoolspotter vraagt aan een meisje dat alleen zit, of ze naast haar mag komen zitten en begint een babbeltje. Opdracht: Iemand van je groepje is de schoolspotter en iemand is leerling. Voer even een gesprekje met elkaar, zoals je denkt dat een schoolspotter dit zou kunnen doen. Je verdient één punt. ANTWOORD rollenspel LINK Communicatie geeft verbinding. Verbinding geeft welbevinden. Wie zich goed in zijn vel voelt ziet het leven beter zitten.

12

PECH EN KANS VRAGEN 1.Dinsdagmiddag: schoolspotter Winke, jojo’er Jeroen en buurtsport sporten gedurende de middagspeeltijd met de jongeren van 2B. Zo hebben de jongeren een fijne tijd samen, ze leren de schoolspotter, jojo’er en buurtsport kennen. Er is geen tijd om elkaar te pesten of om uit verveling wat doelloos rond te hangen op straat. Jullie mogen 2 stappen verdergaan.

2. ‘Hergo’ is een belangrijk begrip in onze anti-pestwerking. Vraag aan de persoon van de stuurgroep pesten die het kaartje van Hergo heeft, wat ‘hergo’ is. (staat achteraan op het naamkaartje Hergo) Is er een echte Hergo aanwezig? Kan deze persoon een Hergo ervaring delen? -> Jullie mogen 2 stappen vooruit. Antwoord: Wat is HERGO? Herstelgericht groepsoverleg, kortweg HERGO , is een rondetafel bijeenkomst waarbij na een incident of conflict (pesten, agressie, afpersing, ...) dader(s) en slachtoffer(s) samen zitten met als doel de schade die ontstaan is, te herstellen. Dit gebeurt volgens een gestructureerd scenario en onder begeleiding van een getrainde onpartijdige moderator. Zowel dader als slachtoffer gaan samen met hun steunfiguren (ouders, vrienden, klasgenoten) en een vertegenwoordiger van de school op zoek naar een constructieve oplossing. De dader neemt hierin zijn verantwoordelijkheid en er wordt een plan met afspraken gemaakt. Nadien worden tijdens een informele fase (babbeltje, drankje) de afspraken op papier gezet en worden ze door iedereen ondertekend. De moderator leidt het gesprek en zal tijdens het proces de veiligheid van alle deelnemers waarborgen.

3. Wat is ‘gekwalificeerde uitstroom’? Zijn er drempels die gekwalificeerde uitstroom beletten? Heb je zelf een rol in ‘gekwalificeerde uitstroom’? Welke? Wie kan gekwalificeerde uitstroom bevorderen? -> Iemand van je groepje praat gedurende 1 minuut over ‘gekwalificeerde uitstroom’ zonder het woord ‘diploma’ te gebruiken. Indien dit lukt, mag u naar de volgende halte.

4. Brainstorm Alle teams krijgen 1 min tijd om zoveel mogelijk ideeën te noteren om te voorkomen dat jongeren afhaken op school. Wie de meeste haalbare ideeën verzamelt, mag 4 plaatsen vooruit.

5. Leerlingen die zich goed in hun vel voelen, haken minder snel af tijdens hun studies. Eén van de manieren om jongeren zich goed te laten voelen, is een zinvolle vrijetijdsbeleving aanbieden. Buurtsport en schoolspotter sporten samen op woensdagmiddag met jongeren die niet georganiseerd zijn of de weg naar een vereniging niet vinden. Buurtsport biedt nog andere sportactiviteiten aan. -> opdracht: Iedereen doet mee. Iemand van het groepje dat aan de beurt is, beeldt 3 sporten uit die buurtsport aanbiedt. Het groepje dat eerst juist raadt, mag 1 stap vooruit.

13

Antwoord - Fietsles - badminton - ping-pong - basket - zaalvoetbal - peutersport - buikdans

6. Een meisje van een Turnhoutse school wordt gepest op de bus naar Meerle. Het meisje durft de bus niet meer te nemen, waardoor zij al enkele dagen niet op school is. De schoolspotter en gemeenschapswachten van Turnhout kunnen niets doen op grondgebied Meerle. In Meerle zijn er geen schoolspotters en gemeenschapswachten. Indien deze situatie niet opgelost geraakt, blijft het meisje langer thuis van school, waardoor haar schoolloopbaan in het gedrang komt. -> Omdat dit negatieve gevolgen heeft voor het meisje, vermits zij haar school niet meer veilig kan bereiken, geven jullie 1 punt af.

7. KIVA In Turnhout neemt de stuurgroep pesten, samen met de scholen, initiatieven om het welbevinden van de leerlingen te verhogen. Het KIVA project is daar één voorbeeld van. KIVA is een schoolomvattend Fins antipest programma voor de lagere school. Er is wetenschappelijk onderzoek gebeurd dat aangeeft dat KIVA het pesten reduceert, het welzijn, de motivatie en de schoolsprestaties van alle lln verhoogt. Vanuit onderzoek in Finland blijkt dat dankzij KIVA •Pesten in 40% van de gevallen voorkomen wordt in Finland •Bestaande gevallen van pesten voor 95 % opgelost en teruggedrongen worden in Finland •De negatieve gevolgen van pesten verminderen In Turnhout starten dit schooljaar 3 scholen met KIVA. Omdat jullie bij de gelukkigen horen die in een KIVA school zitten, stijgt jullie welbevinden op school. Doordat jullie zichzelf goed voelen op school, is de kans op een diploma groter. Jullie mogen 5 plaatsen vooruit.

8. In Turnhout neemt de stuurgroep pesten, samen met de scholen initiatieven om het welbevinden van de leerlingen te verhogen. De middelbare scholen kregen de kans om in te stappen in een anti pest project, waarbij de stad een toneelstuk aanbiedt aan de scholen en de scholen zorgen aan de hand van een lesmap voor de verwerking van dit toneelstuk. De leerlingen krijgen vaardigheden aangeleerd om sterker te staan, meer zelfvertrouwen te hebben, om te gaan met sociale media. -> Indien jullie de naam van het toneelstuk weten, mogen jullie 3 plaatsen vooruit. Indien jullie de naam niet weten, gaan jullie 3 plaatsen terug. Antwoord De Pest! aan mij 9. De school ziet het niet zitten om 2 groepjes jongeren die aan de bushalte in conflict gaan, samen te brengen voor een Hergo. -> Jammer dat deze school het belang van Hergo niet inziet. Ga 3 plaatsen achteruit. 14

10. De schoolspotter staat met een jongere voor de deur van het JAC. Het JAC is gesloten. De kans dat de jongere nogeens de moed heeft om naar het JAC te stappen verkleint. -> Ga 5 plaatsen achteruit.

11. Een man ziet een jongere de boekentas van een andere jongere in de beek gooien. De leerling kan zijn boekentas niet meer te pakken krijgen. De man doet alsof hij niets gezien heeft en stapt gewoon verder. De gepeste jongere durft niet meer te voet naar school. Hij neemt voortaan de bus. -> Zet jullie pion aan een bushalte.

12. Als titularis heb je uit naslagwerk onthouden wat het profiel is van een cyberpester. Het is vaker een jongen dan een meisje. Leeftijdspiek: 14 en 15 jaar. Minder vaak ASO- jongeren. Frequente gebruiker van internet (chatten, veel online, veel vriendschaps-verzoeken). Ouders die minder monitoren. Minder sterke band met ouders. Lager subjectief welbevinden. Je neemt de tijd om je klasgroep eens te bekijken . Je bent alert en mag daarom 3 plaatsen vooruit.

13.Volgens ‘de DICA studie’ van 2011 sprak slechts 11% van de slachtoffers over cyberpesten met een leraar of een andere volwassene op school. Pech voor jou: leraar! Je bent niet populair bij dit thema. Ga 3 stappen terug.

14.Jij kent de vuistregel om bewijs te bewaren: maak een printscreen en verwijder nooit een bezwarende SMS. Dat verdient een dubbele beloningssprong van 2 stappen.

15.Jongeren in de stuurgroep ‘pesten’ gaven aan dat er verschillende soorten meldpunten moeten zijn op school. Jongeren moeten kunnen praten, bellen, mailen, posten in een postbus, chatten. Ook van thuis uit. Want iedereen is anders. Jouw school heeft enkel 1 meldpunt. Pech voor de manke organisatie. Je moet 3 stappen achteruit.

15

Meldingsformulier incidenten op de Lijn, aan bushaltes Voor wie?

- De Lijn - scholen - schoolspotter (preventie) - gemeenschapswachten (preventie) - anderen die een melding willen doorgeven

De Lijn Merodelei Turnhout - [email protected] - onthaal: 03/218 17 60 De Lijn Antwerpen - [email protected]

Preventie Stad Turnhout - [email protected] - [email protected] - [email protected] - 014/44 33 73

Gegevens melder: school / de Lijn / schoolspotter / gemeenschapswacht / andere (duid aan)    

Naam: Adres: Tel: Mail:

Beschrijving incident:    

Dag + uur: Plaats (tot in detail): Beschrijving personen: Feiten (omschrijf wat er gebeurde):

Gemeld aan: school / de Lijn / schoolspotter / preventie / andere (duid aan) Feedback door: school / de Lijn / schoolspotter / preventie/ andere (duid aan) Datum:  Feedback door: school / de Lijn / schoolspotter / preventie /andere (duid aan) Datum:  16

Op de achterkant van het meldingsformulier komt deze verduidelijking

Afspraken rond meldingsformulier - Wanneer er zich incidenten voordoen aan een bushalte of op de Lijnbus, gebruikt u het meldingsformulier - formulier invullen en doormailen naar alle partijen: betrokken school (indien gekend), preventie (schoolspotter, gemeenschapswachten), de Lijn. (gegevens op formulier) - Schoolspotter, gemeenschapswachten gaan ter plaatse kijken bij een melding. Geven feedback aan de melder. - De Lijn komt ter plaatse als er schadelijk gedrag is, geeft feedback op de melding. - incidenten: Zoveel mogelijk concrete gegevens doorgeven: locatie, uur, halte, busnummer, school van betrokken jongeren, eventueel namen … Incident goed omschrijven, alles wat je gezien hebt. - Wanneer de melder vindt dat de situatie geen opvolging meer vraagt, sluit de melder het meldingsformulier af. - dit is geen meldingsformulier voor spijbelen. Daarvoor gebruikt u het formulier ‘schoolverzuim’: http://www.turnhout.be/ / leven / onderwijs en vorming / meldingsformulier scholen Telefonisch - Indien u telefonisch iets wilt melden of info nodig hebt van de Lijn of dienst preventie dan belt u naar:  Onthaal De Lijn Merodelei Turnhout: 03/218 17 60  preventie: 014/44 33 73 (vragen naar Hilde Liekens, Bob Raets of Leen Dockx)

17

Manieren om je diploma te halen 1. 2. 3. 4.

Beroepsopleiding + AAV Examencommissie (diploma secundair onderwijs) Hoger Beroepsonderwijs (HBO5) Diploma hoger onderwijs

18

Beroepsopleiding + AAV (Jong)Volwassenen kunnen via het Secundair volwassenenonderwijs (SVO) een secundair diploma behalen. Enkel de diplomagerichte opleidingen komen hiervoor in aanmerking. In de volksmond worden deze opleidingen ook wel Tweedekansonderwijs genoemd. Let wel: Als de opleiding die je wenst te volgen aanleunt bij een ASO- richting of eerder bij een TSO/BSO- richting, dien je een ander traject te volgen om je diploma te behalen. Voor een beroepsgerichte opleiding leg je 2 trajecten af. Bedoeling is dat je voldoende algemene vorming hebt gevolgd.

Je kiest voor de opleiding Aanvullende Algemene Vorming (AAV) in combinatie met een technische of beroepsgerichte opleiding. Je diploma behaal je van zodra je de AAV-vakken en de specifieke vakken succesvol afrondt. Je kan de opleiding Aanvullende Algemene vorming en de specifieke opleiding tegelijk volgen, ofwel de twee opleidingen na elkaar. De volgorde heeft geen belang. De school die het laatste certificaat uitreikt, geeft ook je diploma. Je moet in beide centra apart inschrijven.

WAAR KAN IK EEN BEROEPSOPLEIDING VOLGEN?  

Centrum Voor Volwassenonderwijs Toekomstonderwijs (Tweedekansonderwijs)

19

Examencommissie (http://www.ond.vlaanderen.be/secundair/examencommissie) Geen getuigschrift of diploma secundair onderwijs? Bij de Examencommissie kan je op eigen tempo via zelfstudie een diploma of getuigschrift secundair onderwijs behalen. De EC organiseert geen opleidingen of voorbereidingen op examens. De EC zorgt ook niet voor cursussen of ander studiemateriaal. Je moet je zelfstandig voorbereiden. Dat is niet makkelijk. De EC geeft wel tips/suggesties met betrekking tot je voorbereiding op de examens via het EC- platform. Je kan de Examencommissie combineren met lessen in het volwassenenonderwijs. Resultaten behaald bij de Examencommissie of in een centrum voor volwassenenonderwijs worden in beide organisaties erkend en vrijgesteld.

GETUIGSCHRIFT EN DIPLOMA In het secundair onderwijs kan je op het einde van de eerste en tweede graad een getuigschrift behalen. Wie bij de Examencommissie slaagt voor de examens van de eerste graad in de A-stroom, behaalt het getuigschrift eerste graad van het secundair onderwijs. Wie bij de Examencommissie slaagt voor alle examens van de tweede graad aso óf bso óf kso óf tso, behaalt het getuigschrift tweede graad van het secundair onderwijs. In het secundair onderwijs kan je op het einde van de derde graad een diploma behalen. Wie bij de Examencommissie slaagt voor alle examens van de derde graad aso óf bso óf kso óf tso, behaalt een diploma secundair onderwijs.

WIE KAN ZICH INSCHRIJVEN? Iedereen kan zich inschrijven voor de examens. Er zijn geen voorwaarden met betrekking tot woonplaats, leeftijd, behaalde getuigschriften of diploma’s, vooropleiding …

20

Hoger Beroepsopleiding (HBO5) De opleidingen van het hoger beroepsonderwijs (hbo5) bereiden voor op een beroep en zijn gericht op de doorstroom naar hoger onderwijs. Het niveau van de opleidingen is hoger dan in het secundair onderwijs, maar lager dan in een professionele bacheloropleiding. De '5' in de naam 'hbo5' verwijst naar het 5de niveau van de Vlaamse kwalificatiestructuur. Hbo5 volg je in een centrum voor volwassenenonderwijs. Er is 1 uitzondering: de opleiding hbo5 Verpleegkunde volg je in een school voor voltijds secundair onderwijs. Het centrum voor volwassenenonderwijs en de school voor voltijds secundair onderwijs organiseren de hbo5opleidingen samen met een hogeschool. Je kan een diploma behalen in een van de volgende studiegebieden:     

Biotechniek Gezondheidszorg Handelswetenschappen en bedrijfskunde Industriële wetenschappen en technologie Sociaal-agogisch werk

WAAROVER KAN DE TOELATINGSPROEF GAAN? Over je motivatie en schoolloopbaan (eventueel beroepsloopbaan) bv. . Ook je niveau qua Nederlandse taalvaardigheid, rekenen, organisatietalent... kan getoetst worden.

WAAR KAN IK EEN HBO5 OPLEIDING VOLGEN? 

 

CVO (Centrum Voor Volwassenonderwijs) – 4 netten (Stedelijk: Encora, Vrij onderwijs: TNA, Gemeenschapsonderwijs: CVO Antwerpen Zuid, Provenciaal: CVO Provincie Antwerpen) Artesis-Plantijn Hogeschool Thomas More

Diploma Hoger Onderwijs (http://www.hig.be/node/109) Gezinswetenschappen studeren biedt je nieuwe inzichten en verruimt je kansen. Wil je meer weten over wat zich tussen mensen afspeelt? Begrijpen hoe relaties tot stand komen, of waarom het fout kan gaan? Zoek je meer inzicht in opvoeding, wil je zelf leren hoe het beter kan? Werk je graag met mensen maar mis je hiervoor het gepaste diploma? Gezinswetenschappen vergroot je kennis over relaties en opvoeding; je krijgt inzicht in de maatschappelijke context waarin gezinsrelaties functioneren; je verwerft deskundigheid om gezinnen te ondersteunen en te begeleiden.

ECHTE TWEEDE KANS 21

Je zult veel ervaringen uit je eigen gezinsleven in de opleiding herkennen én leren duiden. Die ervaringen kun je later gebruiken in je werk als gezinsbegeleider. Je professionele bachelordiploma opent zeker deuren naar uiteenlopende jobs in het brede welzijnsveld. Misschien is de opleiding een échte tweede kans: eindelijk dat diploma van hoger onderwijs behalen, je beroepsleven een nieuwe wending geven, aansluiting vinden bij de sociale sector… Maar ook als persoon kom je hier rijker uit: met deze opleiding ga je sterker in je schoenen staan!

TWEE TRAJECTEN Gezinswetenschappen is een professionele bacheloropleiding van 180 studiepunten en wordt aangeboden op twee manieren, aangepast aan jouw ervaring: 1. Een traject voor studenten die al enige levens- en werkervaring hebben: je volgt één dag per week les gedurende drie jaar. De nadruk ligt op zelfstudie en inbreng van je eigen (werk)ervaring. Deze formule laat toe studeren te combineren met een job en/of de zorg voor een gezin. 2. Een traject voor studenten die kort na het secundair onderwijs de opleiding willen aanvatten. Ze krijgen hetzelfde pakket algemene vakken als de studenten die één dag per week de lessen volgen, maar daarnaast komen ze twee dagen per week naar de hogeschool voor extra ondersteuning bij de lessen. Tijdens het tweede en derde jaar zullen zij studeren en werken combineren.

Contactgegevens Graziella Tassinari Netwerkcoach Onderbroken Leerloopbanen Stad Antwerpen - Cultuur, Sport, Jeugd & Onderwijs - Onderwijsbeleid Den Bell, Francis Wellesplein 1 2018 Antwerpen Tel: +32 3 338 9360 Gsm: +32 486 965 566 Email: [email protected]

22