Programma Groen en Welbevinden

Behoort bij agendapunt 5b i Verg. Cie. Voedingstuinbouw dd. 23-10-2012

Programma Groen en Welbevinden Groene oplossingen voor beter wonen, werken en leven

Ondernemingsplatform Groen en Welbevinden – Productschap Tuinbouw – september 2012 Programmamanager: Niko Moerman

Auteur Functie Telefoon e-mail

Niko Moerman Programmamanager Groen en Welbevinden 079-3470655 [email protected]

Productschap Tuinbouw, Postbus 280, 2700 AG Zoetermeer Telefoon 079 – 347 07 07 email [email protected] internet www.tuinbouw.nl

2

Inhoudsopgave Samenvatting

4

1

Het programma

5

1.1

Belang en urgentie

5

1.2

Visie en hoofddoel

6

1.3

Programmalijnen, actielijnen en doelstellingen

8

1.4

Organisatie

12

2

Jaarplan 2013

14

2.1

Doelstellingen 2013

14

2.2

Projecten 2013

14

2.3

Resultaten 2013

15

2.4

Communicatie 2013

15

3

Financiering 2013

16

3.1

Begroting

16

3

Samenvatting De wereld wordt geconfronteerd met grote uitdagingen: de bevolking groeit en vergrijst; het klimaat verandert; welvaart, welzijn en maatschappelijke kansen zijn niet eerlijk verdeeld over de mensen en de wereld verstedelijkt. Het antwoord is niet langer meer produceren of meer bouwen. Niet meer, meer, meer, maar anders. Groen kan daaraan een grote bijdrage leveren. Groen in de stad brengt mensen terug bij de natuur en bij gezond eten. Groen zorgt voor meer sociale interactie. In groen ontspannen mensen zich en kunnen ze zich meer bewegen. Door groen voelen mensen zich gezonder en wórden ze gezonder. Het programma laat zien hoe producten en diensten uit de Nederlandse tuinbouw ingezet kunnen worden voor de gezondheid en het welbevinden van de mensen, het creëren van prettige, veilige en klimaataangepaste steden en het verhogen van de biodiversiteit. Het programma is ingediend in 4 inhoudelijke actielijnen: 1. Klimaat & Energie 2. Gezondheid & Welbevinden 3. Leefbaarheid & Veiligheid 4. Economie & Innovatie Per actielijn wordt de huidige situatie beschreven en het streefbeeld in 2022 er uit kan gaan zien. De investeringen van het programma worden ingezet volgens het volgende instrumentarium: 1. Wetenschappelijk bewijs (het groene bewijs) 2. Groene Innovaties (hoe verdienen we er iets mee) 3. Campagnes (informeren maatschappij en politiek) Het programma levert: 1. Nieuwe productmarkt combinaties (groene innovaties) en nieuwe kennis voor een sectorbrede bijdrage voor het oplossen van de vier wereldproblemen; bevolkingsgroei en vergrijzing, klimaatverandering, economische en sociale ongelijkheid en verstedelijking. Gewenste producten zijn groene innovaties, onderwijscurricula, rekenmodellen, businessmodellen, voorlichtingscampagnes, icoonprojecten, workshops, rapporten, flyers, demonstraties en artikelen.

4

1 Het programma 1.1

Belang en urgentie

Aanleiding Het topsectoradvies Tuinbouw en Uitgangsmaterialen geeft het aan: topsector tuinbouw heeft wereldoplossingen voor werelduitdagingen. De vier werelduitdagingen die het rapport noemt zijn: de bevolking groeit en vergrijst; het klimaat verandert; welvaart, welzijn en maatschappelijke kansen zijn niet eerlijk verdeeld over de mensen en de wereld verstedelijkt.

Wereldproblemen Meer dan de helft van de wereldbevolking woont in steden en in Europa is dat al 70 procent. Al die mensen willen prettig kunnen wonen, werken en leven. Maar dat lukt steeds minder goed. Klimaatverandering veroorzaakt hete zomers, waardoor de stad soms maandenlang verstikkend heet is. Hoosbuien zorgen voor natte voeten. Het koelen en verwarmen van onze gebouwen heeft een te hoge (maatschappelijke) prijs. Mensen leven en werken langer. Maar hoe kunnen ze fit en vitaal blijven en hoe krijgen we onze gezondheidskosten onder controle? Een half miljard mensen lijdt aan overgewicht. Het lukt veel mensen niet om gezond te eten en genoeg te bewegen. De economieën in Nederland en onze belangrijkste exportlanden groeien niet meer. De bevolking in deze landen krimpt of blijft op zijn best stabiel. We hebben een overschot aan kantoren, naoorlogse wijken die ongezond zijn en slecht geïsoleerd en wijken die sociaal dreigen af te glijden. Veel mensen leven in een ongezonde, vervuilde omgeving, met weinig sociale cohesie.

Wereldoplossingen Het antwoord is niet langer meer produceren of meer bouwen. Niet meer, meer, meer, maar anders. Anders betekent: renovatie, herbestemming, kwaliteitsverbetering, kostenverlaging, lokale economie, de mens weer centraal stellen, de verbinding tussen mens en natuur herstellen. Het kan anders en het moet anders. Heeft de topsector tuinbouw wereldoplossingen voor deze wereldproblemen. Ja, dat heeft ze! Doet groen mens en maatschappij zoveel goed? Ja, dat doet het! Groen in de stad brengt mensen terug bij de natuur en bij gezond eten. Groen zorgt voor meer sociale interactie. In groen ontspannen mensen zich en kunnen ze zich meer bewegen. Door groen voelen mensen zich gezonder en wórden ze gezonder. Groen koelt de stad, groen bergt water, groen isoleert, groen levert lokale energie. Groen zuivert de lucht, groen absorbeert geluid.

5

Groen levert lokaal voedsel, groen verlaagt diabetes en obesitas, groen houdt steden leefbaar en krimpgebieden vitaal, groen laat onroerend goed in waarde stijgen, groen verlaagt de criminaliteit en ondersteunt de integratie, groen zorgt voor biodiversiteit, groen zorgt voor groene innovaties, voor exportkansen en voor lokale werkgelegenheid.

Groen combineert veel functies. Een groen dak bergt bijvoorbeeld niet alleen water bij hoosbuien. Het isoleert en verlaagt de energiekosten van het gebouw. Het dak gaat langer mee. Zonnepanelen renderen tot 6 procent beter op een groen dak. De biodiversiteit gaat omhoog. Groen is prettig om naar te kijken en om je heen te hebben; door meer groen ontstaat een nieuwe plek om te ontspannen. Groen toevoegen is een efficiënte (want multifunctionele) en duurzame aanpak van maatschappelijke problemen.

Urgentie De urgentie is er. De maatschappij vraagt steeds vaker om groene, duurzame oplossingen. Hoewel de Nederlandse regering zich terugtrekt uit het onderwerp welbevinden, natuur en verduurzaming heeft de Europese commissie haar beleid vergroend en stelt ze budget beschikbaar. Het topsectoradvies benoemt nadrukkelijk de onderwerpen gezondheid en geluk. Steden als Rotterdam, Amsterdam, Arnhem en Eindhoven bezuinigen niet maar investeren in groen.

1.2

Visie en hoofddoel

Visie Groen maakt mensen bewuster en steden zachter. De vitaliteit van de natuur terugbrengen in het dagelijks leven in de stad, kan een oplossing zijn voor veel maatschappelijke problemen. Van criminaliteit tot vervuiling, van eenzaamheid tot ongezond eten, van weinig bewegen tot oververhitting, groen kan er verandering in brengen. Door groen voelen mensen zich gezonder en prettiger en wórden ze gezonder. Groen in de stad brengt mensen dichter bij de natuur en de seizoenen en brengt hen in contact met voedselproductie en gezond eten. Groen levert lokaal voedsel, groen vermindert obesitas, diabetes en andere welvaartsziekten. In groen ontspannen mensen zich en kunnen ze zich meer bewegen.

Doelen 2022 • •

•

De groene oplossingen om wonen, werken en leven voor mensen te verbeteren, zijn in 2022 gerealiseerd. Groen is, naast grijs (wegen), rood (gebouwen) en blauw (water) een integraal en gelijkwaardig onderdeel in de bebouwde omgeving geworden. Al vanaf het eerste planstadium wordt groen betrokken in, op, aan en rond gebouwen. De maatschappij erkent en waardeert de functies en de waarden van groen.

6

•

De tuinbouwsector weet deze functies en waarden van groen succesvol in haar marketing in te zetten waardoor nieuwe markten en arbeidsplaatsen zijn gerealiseerd.

Wat is groen? Onder groen verstaan we in dit programma de producten, technieken en diensten die de Nederlandse tuinbouw- en groensector produceert en vermarkt om het leven van mensen te verbeteren. Het gaat om: • • •

Producten als bomen en vaste planten, bloemen en potplanten, perkgoed en bloembollen. Technieken uit de glastuinbouw om vitale, energie- en voedselleverende gebouwen te creëren. Diensten als de aanleg en onderhoud van groene innovaties zoals pocketparken, groene gevels en daken en groen in gebouwen.

Wat is welbevinden? Welbevinden gaat verder dan gezond zijn en je gelukkig voelen. Welbevinden stelt de mens centraal in een gebouw of in de stad. Welbevinden staat voor prettig wonen, schone energiebronnen, frisse lucht, lokale werkgelegenheid, spelende kinderen, werktrots, veiligheid in de wijk, toekomst voor jongeren, actieve ouderen, schoon drinkwater en gezonde voeding.

Belang van Groen en Welbevinden voor de maatschappij: • • • • • • •

Leefbare, klimaatbestendige steden en vitale krimpgebieden creëren Ziektekosten beheersen Overgang naar duurzame energie mogelijk maken Lokale werkgelegenheid scheppen Integratie en veiligheid ondersteunen Toegang bieden tot vers en gezond voedsel Biodiversiteit vergroten

Belang van Groen en Welbevinden voor de tuinbouw: • • • •

Ruimere markt voor bomen en vaste planten, bloemen en potplanten, perkgoed en bloembollen. Groene innovaties zoals groene daken en gevels, groen in gebouwen, pocketparken en stadstuinbouw. Meer werk voor hoveniers, interieurbeplanters en groenvoorzieners Imago van tuinbouw als oplosser van maatschappelijke problemen in plaats van veroorzaker

7

1.3

Programmalijnen, actielijnen en doelstellingen

ACTIEPAD 1. KLIMAAT & ENERGIE

Nu Het veranderende klimaat zorgt voor hete zomers. Door het weinige groen kan de stad zichzelf niet meer koelen (schaduw en verdamping). Hoge kosten voor het koelen van gebouwen zijn het gevolg. Veel naoorlogse woonwijken zijn niet of slecht geïsoleerd waardoor een hoge energierekening en laag wooncomfort ontstaat. Bij hoosbuien kan de stad het water niet bufferen, het stroomt direct het riool in. De ondergrond kan onvoldoende water opnemen, droogt uit en klinkt in. Het riool stroomt over, met natte voeten als gevolg. De stad is afhankelijk van fossiele (olie, gas en kolen) brandstoffen. Dit is ongewenst vanwege de luchtvervuiling en CO2-stijging. De levering van fossiele brandstoffen is niet meer gegarandeerd.

2022 In 2022 biedt groen een veelzijdige oplossing voor veel energie- en klimaatvraagstukken in de stad. De mensen leven comfortabel in koelte. Voldoende groen in de stad zorgt voor koeling in de zomer. Groene parken, bomen, groene daken en gevels zorgen voor verdamping en schaduw waardoor de temperatuurstijging beperkt blijft. Bij hoosbuien vormen groenstroken, parken en groene daken een buffer voor het water. Door de aanleg van wadi’s, waterpleinen en groene verharding (halfopen verharding) wordt het water lokaal opgevangen en kan het in de ondergrond zakken. In particuliere tuinen is de bestrating weer grotendeels vervangen door groen. Door deze maatregelen hoeft het riool niet uitgebreid te worden. Het verdrogen van de ondergrond wordt tegengegaan. Door het gebruik van glastuinbouwtechnieken in de bouw wordt eenvoudig zonnewarmte geoogst in gebouwen. Deze warmte wordt opgeslagen in de bodem. Hiermee worden in de winter de gebouwen verwarmd. Gebouwen zijn beter geïsoleerd, onder andere door groene gevels en groene daken. Groene daken laten zonnepanelen beter renderen. Door bouwinnovaties zijn deze groene gevels en daken niet duurder dan conventionele systemen. De tuinbouw heeft een rol in het leveren van aanvullende schone energie uit opgeslagen zonnewarmte, aardwarmte en verbranding en vergisting van biomassa.

Doelstellingen • • • •

Het warmte-eiland effect verminderen De bergingscapaciteit bij overvloedige neerslag vergroten Isolatie van gebouwen verbeteren Overgang naar duurzame energie stimuleren

8

ACTIEPAD 2. GEZONDHEID & WELBEVINDEN

Nu Een half miljard mensen (The Lancet) zijn veel te dik (obesitas). Dit leidt onder andere tot een stijging van suikerziekte, kanker en hartziekten. Dat komt door verkeerd eten én te weinig bewegen. De stad heeft te weinig plekken die uitnodigen om buiten te spelen en bewegen. Zelfs scholen en schoolpleinen zijn niet groen. Het binnenklimaat in basisscholen is slecht. Elke dag zitten 20.000 scholieren en 2.000 leerkrachten ziek thuis. Onderzoek van VU Amsterdam toont aan dat groen in de leefomgeving mensen gezonder laat voelen en gezonder laat zijn. In een leefomgeving zonder groen zijn mensen minder gezond en dat brengt hogere ziekenkosten met zich mee. Patiënten in groene ziekenhuizen genezen sneller met minder opnamedagen tot gevolg. De luchtkwaliteit is op veel plekken in de stad niet goed en overstijgt de Europese normen. Het gevolg is dat de maximum snelheid naar beneden moet en bouwprojecten worden stilgelegd. Ouderen hebben een behoefte om er op uit te gaan en een zinvolle dagbesteding te hebben. Dat lukt vaak niet, met sociaal isolement tot gevolg. Veel mensen uit de lagere sociaal economische klasse hebben moeilijk toegang tot gezonde en residuvrije voeding. Voeding komt vanuit de hele wereld naar de steden. Die aanvoerlijnen zijn niet zonder risico’s; calamiteiten kunnen de aanvoerlijnen afsnijden. De maatschappelijke kosten voor onze huidige voedselvoorziening zijn hoog: de voedselprijzen stijgen, het gebruik van fossiele grondstoffen (transport, kunstmest) is hoog, het regenwoud verdwijnt en wereldwijd treedt vervuiling van lucht, bodem en water op.

2022 Groen is in 2022 erkend als een natuurlijke, duurzame manier om mensen gezonder te maken en zich prettiger te laten voelen. Stadstuinders leveren niet alleen voedsel en sierteeltproducten aan de wijk, zij leveren ook energie, zorg, recreatie en opleiding. Iedere bewoner in de stad heeft in 2022 zicht op groen en toegang tot groen om te spelen en te bewegen. Dat groen is laagdrempelig en uitnodigend. Ook groene daken zijn geschikt om te spelen en te bewegen. Overgewicht en diabetes worden daardoor bestreden. In openbare gebouwen en ook thuis wordt volop binnengroen gebruikt door innovatieve toepassingen. Dit zorgt voor welbevinden en minder gezondheidsklachten. Minder gezondheidsklachten leiden tot lagere ziektekosten. Mensen die ziek zijn worden geholpen in een groene omgeving waardoor zij sneller herstellen. De luchtkwaliteit wordt verbeterd door groen toe te passen bij de vervuilingsbron. Groen bij snelwegen zorgt voor afvang van fijnstof. Groen in de stad zet CO2 om in O2. Door de verbetering van de luchtkwaliteit is het verdichten van de stad mogelijk geworden. Ouderen, maar ook anderen die moeite hebben om mee te draaien in de maatschappij, vinden in de (stads)tuinbouw een plezierige dagbesteding. Stadstuinbouw brengt de voedselproductie terug in de wijken waardoor ook mensen uit de lagere sociaal economische

9

klasse toegang hebben tot gezonde voeding. De afhankelijkheid van voedselproductie buiten Nederland is hierdoor minder geworden.

Doelstellingen • • • •

Ziektekosten beheersen Luchtkwaliteit verbeteren Lokale voedselproductie stimuleren Woon-, werk- en leefomgeving verbeteren

ACTIEPAD 3. LEEFBAARHEID & VEILIGHEID

Nu Om de groene buitengebieden te behouden moeten de steden groeien binnen hun eigen grenzen: stedelijke verdichting. Meer mensen en meer activiteit in dezelfde ruimte. Het al aanwezige groen komt verder in het gedrang. Niet alle functies zijn goed gepland in de stad, in Nederland is een overschot van 7 miljoen m2 aan kantoorruimte. De verwachte bevolkingskrimp is al begonnen in de buitengebieden van Nederland. In Zeeuws Vlaanderen, Zuid-Limburg, Noordoost-Groningen en in de Achterhoek is sprake van bevolkingsdaling. In deze gebieden is minder ruimte nodig voor gebouwen en infrastructuur. De helft van de inwoners uit de stedelijke omgeving is van allochtone afkomst. De integratie is volgens maatschappelijke discussies mislukt. De naoorlogse wijken hebben een kwaliteitsimpuls nodig. De huizen zijn slecht geïsoleerd en veroorzaken daardoor een hoge energierekening. Slecht verlichte en verkeerd ingerichte buitenruimte werkt criminaliteit in de hand. De buitenruimte in deze wijken is verlaten door de inwoners. Groen is kijkgroen geworden en doet dienst als hondentoilet. Veel mensen uit de lagere sociale klasse wonen in slechte woningen, gebouwd in een slechte buitenruimte. De sociale problemen die daaruit ontstaan zijn groot. De commissie Deetman/Mans concludeert begin 2011 dat Rotterdam Zuid zulke grote problemen heeft dat zij niet meer door de gemeente zelf opgelost kunnen worden – een landelijke aanpak is vereist voor dit gebied.

2022 De steden in en rond de Randstad zijn verder verdicht, meer mensen wonen en werken in de stad. Groen heeft een plek gekregen in de stad en daardoor blijft de verdichte stad leefbaar. Innovatieve groenoplossingen zijn veelvuldig gebruikt zoals groene daken, groene gevels en drijvend groen. Doordat groen functies combineert, is de investering in groen rond te rekenen. In de krimpgebieden krijgen gebouwen een herbestemming. Functies voor gebouwen worden gecombineerd en samengevoegd. Op grotere schaal zijn recreatie/landschapsparken ontstaan. Hier is volop ruimte voor waterberging en natuurontwikkeling. Deze gebieden trekken nieuwe bedrijvigheid aan zoals zorg, sport, recreatie en biologische land- en tuinbouw. Krimpgebieden behouden hierdoor hun vitaliteit en economische bedrijvigheid.

10

Plekken in de stad die openvallen worden maar gedeeltelijk ingevuld, met gebouwen waar veel behoefte aan is, zoals woningen voor senioren en starters. De rest van de open ruimte wordt opgevuld met groen. Kleine parken (pocketparken) in de wijk houden de wijk aantrekkelijk en leefbaar. Voorwaarde is dat het groen goed wordt aangelegd en goed onderhouden. De waarde van onroerend goed blijft hierdoor op peil. Kleine parkjes hebben een groot effect in een dichtbebouwde omgeving. Zij nodigen uit tot ontmoeting en zorgen voor verdraagzaamheid en saamhorigheid. Waar geen ruimte is voor groen worden groene daken en groene gevels aangelegd. Door en rondom tuinen en parken zijn mensen sociaal meer betrokken. De criminaliteit is verminderd en de kosten voor handhaving zijn verlaagd. De bouwfilosofie ‘Bouwen met Groen en Glas’ heeft de gebouwen verbeterd. Door betere isolatie en gebruik van veel daglicht en groen binnen, voelen de bewoners zich aangenaam. De zonnewarmte wordt geoogst en gebruikt voor verwarming. Stadstuinbouw zorgt voor locale productie van gezond voedsel, voor economische impuls en werkgelegenheid. De woonlasten zijn niet gestegen waardoor de mensen in de wijk kunnen blijven wonen.

Doelstellingen • • • •

Leefbaarheid in steden vergroten Krimpgebieden vitaal houden Criminaliteit verlagen Integratie ondersteunen

ACTIEPAD 4. ECONOMIE & INNOVATIE

Nu De economieën van Nederland en haar belangrijkste exportlanden voor tuinbouwproducten (Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië) groeien niet meer. De bevolking krimpt en blijft op z’n best stabiel. Het groeiscenario van steeds meer produceren gaat niet langer op. De werkloosheid onder allochtone jongeren is te hoog en ouderen zijn niet meer actief in de samenleving. Esthetische waarde en prijs zijn leidend bij de aanschaf van groen. Groen is daarmee inwisselbaar en vaak een sluitstuk op een begroting. Het groene onderwijs is te eenzijdig, gericht op het eigen product en productiewijze maar niet op de wensen van de maatschappij.

2022 De omslag van meer, meer, meer naar anders en beter heeft plaatsgevonden. Niet de esthetische waarde en de prijs zijn bepalend bij de aanschaf van groen, maar de functies voor mensen in de stad. Mensen en hun welbevinden zijn het centrale uitgangspunt geworden. Ontwikkeling bestaat niet meer uit meer bouwen en meer produceren maar uit herbestemmen, verbeteren, kwaliteiten toevoegen en kosten verlagen.

11

Deze omslag zorgt voor economische activiteit in de tuinbouw en in de maatschappij. Jongeren vinden een baan en ouderen een zinvolle dagbesteding in de stadstuinbouw. De stadstuinbouw levert de stad gezonde lokale producten, werk, zorg, ontspanning en lokale energie. Het wooncomfort en de energiekosten zijn sterk verlaagd door de technieken uit de glastuinbouw en door het gebruik van groen. Het ziekteverzuim is lager in scholen en kantoren door het gebruik van veel daglicht, ventilatie én groen. Bedrijven en haar werknemers vestigen zich graag in groene gemeenten. Rekenmodellen worden ingezet om groene investeringen rond te rekenen. In de nieuw ontwikkelde businessmodellen werken burgers, overheid en bedrijfsleven samen om groene innovaties mogelijk te maken. De maatschappij heeft geaccepteerd dat diegene die nut heeft van het groen, daar ook aan meebetaalt. Groen-rode combinatieopleidingen leveren studenten en vakprofessionals die succesvol groene innovaties ontwikkelen en installeren. Kennis, product en dienst rond de groene innovaties worden geëxporteerd.

Doelstellingen

1.4

• • •

Groene innovaties ontwikkelen De toepassing van groene innovaties verbreden Groene innovaties exporteren

•

Lokale werkgelegenheid scheppen

Organisatie

Belangrijkste groene stakeholders Brancheorganisaties • • • • • • •

VHG (hoveniers en interieurbeplanters) LTO (telers van bomen, vaste planten, bloemen en potplanten, glasgroenten) VBN (veilingen) NFO (fruitteelt) KAVB (bollenteelt) Anthos (bomenhandel) VGB (bloemen- en plantenhandel)

Promotieorganisaties •

BBH (bloemen en planten)

Programma’s

12

• •

Knooppunt Bouwen met Groen (vierjarig programma van PT en regio Brabant om te komen tot groene innovatieprojecten en groen-grijs combinatieonderwijs) Entente Florale (verkiezing groenste stad en dorp van Nederland)

Overheid en netwerken • • • •

Ministeries van EL&I, I&M, Justitie Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen Greenport Holland, lokale Greenports Europese Unie

Wetenschap • • • • • • • •

Landbouwuniversiteit Wageningen/Alterra/LEI TNO Fytagoras TU Delft TU Eindhoven VU Amsterdam Universiteit Groningen University Exeter (UK)

Niet-groene stakeholders De tuinbouw heeft de leveranciersfunctie bij het thema Groen en Welbevinden. Maar pas als de gebruikers het thema omarmen, kunnen er echt resultaten geboekt worden. De tuinbouw zal daarom aansluiting moeten zoeken met niet-groene stakeholders. De bouwkolom (architecten, adviseurs, bouwondernemingen, projectontwikkelaars) is belangrijk. Bouwend Nederland kan een belangrijke partner worden. Andere niet-groene stakeholders zijn de gezondheidszorg en gemeenten (VNG). Uiteindelijk gaat het om de gebruikers van de gebouwen en de openbare ruimte. Daarom is het belangrijk juist met hen te verbinden. Denk aan maatschappelijke organisaties als ANWB, Jantje Beton, Natuur en Milieu.

13

2 Jaarplan 2013 2.1

Doelstellingen 2013

Voor het bereiken van de doelstellingen is het instrumentarium onderverdeeld in: wetenschappelijk onderzoek (de groene bewijslast), groene innovaties (hoe verdienen we er aan) en campagnes (informeren van maatschappij en politiek). Wetenschappelijk onderzoek: Verder onderbouwen van de groene bewijslast op schoolpleinen, daken, in gebouwen en openbare ruimte. Onderzoek opstarten naar nieuwe aandachtsgebieden zoals gedragssturing door groene inrichting en het vergoeden van groene therapieën. Groene Innovaties Vertalen van de wetenschappelijke kennis naar de ontwikkeling van groene innovaties. Het ontwikkelen van reken- en business modellen. Oprichten van een kennisdatabank. Campagnes Het informeren van maatschappij en politiek over de financiële en maatschappelijke baten van groen waardoor bezuinigingen op groen worden omgebogen in investeringen.

2.2

Projecten 2013

Programmalijnen

Doelstellingen

Klimaat & energie

Warmte-eiland effect verminderen De bergingscapaciteit bij overvloedige neerslag vergroten

•

Gebruikswaardeonderzoek laanbomen

•

Groene reken- en businessmodellen

Isolatie van gebouwen verbeteren

•

Knooppunt Bouwen met Groen

Overgang gebruik duurzame energie stimuleren Ziektekosten beheersen

•

PV-cellen op groene daken

•

Groene therapieën verzekeraars

Luchtkwaliteit verbeteren

•

PPS Optimalisatie planten voor luchtzuivering

Lokale voedselproductie stimuleren

•

PPS Stadstuinbouw

Woon-, werk- en leefomgeving

•

Leefbaarheid in steden vergroten

• •

Groene schoolpleinen, fase Campagnes als Entente Florale en ‘De Groene Stad’ Groen en Gedragssturing

Krimpgebieden vitaal houden

•

Groene reken- en businessmodellen

Criminaliteit verlagen

•

Doornroosje (toegangsbeperking door groen)

Integratie ondersteunen

•

Groen en Gedragssturing

Groene innovaties ontwikkelen

•

PPS Kennisdatabank

Toepassing van groene innovaties verbreden

•

PV cellen op groene daken

Groene innovaties exporteren

•

Campagnes als Entente Florale en ‘De Groene Stad’

Lokale werkgelegenheid scheppen

•

Knooppunt Bouwen met Groen

Gezondheid & welbevinden

Leefbaarheid & veiligheid

Economie & innovatie

Acties (lopend, PPS Topsector en indicaties)

14

2.3

Resultaten 2013

Nieuwe productmarkt combinaties (groene innovaties) en nieuwe kennis voor een sectorbrede bijdrage voor het oplossen van de vier wereldproblemen; bevolkingsgroei en vergrijzing, klimaatverandering, economische en sociale ongelijkheid en verstedelijking. Gewenste producten zijn groene innovaties, onderwijscurricula, rekenmodellen, businessmodellen, voorlichtingscampagnes, icoonprojecten, workshops, rapporten, flyers, demonstraties en artikelen.

2.4

Communicatie 2013

Communicatie krijgt een belangrijke plaats in de projecten die onder het programma Groen en Welbevinden uitgevoerd worden. In elk project dienen uren en middelen gereserveerd te worden voor het communiceren van de resultaten van het project aan de vooraf aangegeven doelgroepen. Daarnaast is een campagne voorzien zoals dat onder De Groene Stad is uitgevoerd. De uitgevoerde projecten onder het instrument Wetenschappelijk onderzoek en de ontwikkelde nieuwe producten en diensten onder het instrument Groene Innovaties worden door een campagne zoals De Groene Stad gecommuniceerd naar maatschappij en politiek. Ook de tuinbouwsector is een doelgroep. .

15

3 Financiering 2013 3.1

Begroting

Benodigd bedrag Het Benodigd bedrag voor het programma Groen en Welbevinden in 2013 is € 2.015.000,Het Ondernemingsplatform heeft voorgesteld dat er geen uitsplitsing per project naar sectorfondsen zal plaatsvinden, maar op programmaniveau per jaar. Ieder project wordt geacht bij te dragen aan de doelstellingen van het programma en ten dienste te komen van de deelnemende sectoren. Het platform en de programmamanager bewaken zelf dat gedurende het jaar de verschillende sectoren naar bijdrage van de fondsen, aan hun trekken komen. U wordt daarom gevraagd het hele programma Groen en Welbevinden en alle onderliggende projecten te verdelen naar sectorfondsen zoals voorgesteld is in het startdocument van fondsenverdeling over de 6 PT programma’s.

Gehonoreerde projecten in 2013 uit het programma Groen en Welbevinden • •

Entente Florale PT bijdrage € 30.000,Knooppunt Bouwen met Groen PT bijdrage € 195.000,-

Cofinanciering € 92.250,Cofinanciering € 500.000,-

Gehonoreerde projecten in 2013 uit de reserves •

Colour your life PT bijdrage € 250.000,-

Cofinanciering € 200.000,- (exclusief aanvraag EU)

Call 2013 topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen De PT bijdrage in 2013 aan de drie projecten die ingediend worden bij de Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen is € 271.240,- De cofinanciering van deze 3 projecten is inclusief de beoogde bijdrage van de topsector € 1.114.000,• • •

Kennisdatabank groene waarde; van wetenschap naar markt, T&U projectnr 285 PT bijdrage € 84.240,Cofinanciering € 134.000,Optimale Planten voor verbetering van leef-, werk- en leeromgeving, T&U projectnr 310 PT bijdrage € 120.000,Cofinanciering € 380.000,PPS Stadstuinbouw, T&U projectnr 267 PT bijdrage € 67.000,Cofinanciering € 600.000,-

16

Projectaanvraag Entente Florale 2013 PT bijdrage € 47.750,Cofinanciering € 92.250,-

Programmabudget Groen en Welbevinden 2013 PT reserves Programmabudget Gehonoreerde projecten Gehonoreerde projecten Topsector T&U projecten Projectaanvraag Entente Florale 2013 Vrij beschikbaar programma Totaal cofinanciering

€ 2.015.000,€ 225.000,€ 250.000,€ 271.240,€ 47.750,€ 1.471.010,-

Cofinanciering € 500.000,€ 200.000,€ 1.114.000,€ 92.250.PM € 1.906.250,-

De gevraagde bijdrage door het PT programma Groen en Welbevinden aan de Topsector T&U á €500.000,- is hier buiten beschouwing gelaten.

Ontwikkelbudget Het benodigde ontwikkelbudget voor het programma Groen en Welbevinden in 2013 is €25.000,-.

17