Provinciale projecten welbevinden

Provinciale projecten “welbevinden” Stimuleren van het algemeen welbevinden en sociale vaardigheden van kinderen en jongeren op school, in de klas en thuis

themaproject lichaamsbeleving seksualtiteit relaties

maart 2012

www.limburg.be/welbevinden Provinciaal steunpunt onderwijs - welbevinden Universiteitslaan 1 3500 Hasselt tel. 011 23 82 40 e-mail : [email protected] contactpersoon : ielde Van der Sypt e-mail : [email protected]

Kinderboekenlijst

Peuters - Kleuters Verliefdheid / Vriendschap ♥ Houden van Jules Berebrouckx, Annemie Zwijsen-Infoboek, 2006 Aan de hand van allerlei herkenbare voorbeelden legt mama aan Jules uit wat 'houden van' betekent. Prentenboek met eenvoudige tekeningen in kleur. Vanaf ca. 3 jaar. ♥ Het grote boek over de liefde Busser, Marianne Houten : Van Holkema en Warendorf, 2006 In deze bundeling van drie prentenboeken bloeit er tere liefde op tussen egel en muis. In het eerste deel is er zogezegd 'nog niets aan de hand'. In het tweede deel is er sprake van een bijzonder kusje, dat muis op een gemaskerd bal van iemand gekregen heeft. Het was zo'n heerlijk kusje, dat muis vastbesloten is om de gever van dat kusje te achterhalen. In het derde deel besluit egel - met lood in zijn schoenen weliswaar - zijn levensgeluk ter hand te nemen en muis 'te gaan vragen.' Vanaf ca. 4 jaar. ♥ Beste vriendinnen Chudzinski, Daniela Antwerpen : De Vries-Brouwers, 2008 Een hert en een schildpad zijn elkaars beste vriendinnen. Terwijl ze toch zo verschillend zijn! Ze doen alles samen, zelfs ruzie maken. Maar dat geeft niks. Ze maken het altijd weer goed. Want samen is veel leuker dan alleen! Voorlezen vanaf ca. 4 jaar. ♥ Mag ik je knussen? Swerts, An Hasselt : Clavis, 2009 Ben probeert Kaatje ervan te overtuigen dat hij haar echt heel leuk vindt, zo leuk als het reuzenrad op de kermis of de wildwaterbaan. Prentenboek met paginagrote illustraties in pasteltinten. Vanaf ca. 4 jaar. ♥ Ik vind jou lief van der Doef, Sanderijn Uitgeverij Ploegsma, 1997

mêçîáåÅá~~ä=píÉìåéìåí=låÇÉêïáàë=Ó=ïÉäÄÉîáåÇÉå=Ó=råáîÉêëáíÉáíëä~~å=N=J=PRMM=e~ëëÉäí==J==MNN=OP=UO=QM=J===ïÉäÄÉîáåÇÉå]äáãÄìêÖKÄÉ==J=ïïïKäáãÄìêÖKÄÉLïÉäÄÉîáåÇÉå= mêçàÉÅí=ëÉâë=]=ëÅÜççä=Ó=äáàëí=ë~ãÉåÖÉëíÉäÇ=Çççê=e~ååÉ=pÄ~êÇÉää~=î~å=`^t=Ûí=sÉêëÅÜáä=Ó=îçêãáåÖëÅÉä=g^`=iáãÄìêÖ=

2

Kleuters hebben vaak grote belangstelling voor geboorte en seksualiteit. Ouders en opvoeders vinden het vaak moeilijk om hier over te praten. Maar het is onjuist niet op deze nieuwsgierigheid in te gaan. Dit voorlichtingsboek is afgestemd op de belevingswereld van peuters en kleuters. Het vertelt met veel kleurige illustraties en in eenvoudige woorden waar baby's vandaan komen. Het laat het verschil tussen jongens en meisjes zien, vertelt over verliefdheid, en seksuele gevoelens. ♥ Rikki en Anni van Genechten, Guido Hasselt : Clavis, 2006 Als Rikki, een konijn, soortgenoot Anni ziet, krijgt hij rare kriebels in de buik. Hij moet iets verzinnen om indruk op haar te maken. Een lief, onschuldig konijnenverhaaltje over verliefd zijn, maar jezelf blijven. Vanaf ca. 4 jaar. ♥ Rikki en zijn vriendjes van Genechten, Guido Amsterdam : Clavis, 2004 Elke avond gaat Rikki naar de open plek in het bos. Hij speelt er met al zijn vriendjes: witte, maar ook grijze, bruine en zwarte konijntjes. Vreemd genoeg is Rikki de enige die met iedereen speelt. Als er op een avond een vreemd konijntje staat toe te kijken, nodigt Rikki hem meteen uit om mee te doen. Wedden dat Rikki iedereen samen aan het spelen krijgt? Een kindvriendelijk prentenboekverhaal over vriendschap tussen verschillende culturen. Vanaf ca. 4 jaar. ♥ Kikker is verliefd Velthuys, Max Amsterdam : Leopold, 2009 Kikker voelt zich vreemd. Soms heeft hij het warm en dan weer koud. En zijn hartje klopt van boem-boem, boem-boem. Varkentje denkt dat hij kou heeft gevat. Maar Haas weet wat er met Kikker aan de hand is. "Je bent verliefd," zegt hij.. Vanaf ca. 4 jaar

Lichamelijkheid / Seksualiteit ♥ In je blootje Bicanic, Iva & Meijer, Melanie Amsterdam : Uitgeverij SWP, 2008 In je blootje is een verhaal over Luuk en zijn zusje Roos. Ze gaan naar het zwembad, onder de douche, doen een plas en gaan lekker slapen. Uitgangspunt bij 'In je blootje' is om met jonge kinderen op een natuurlijke manier te kunnen praten over hun lichaam en bloot zijn. Het verhaal over Luuk en Roos biedt aanknopingspunten om de geslachtsdelen te benoemen en hun functie te bespreken. Vanaf ca. 2 t/m 5 jaar. mêçîáåÅá~~ä=píÉìåéìåí=låÇÉêïáàë=Ó=ïÉäÄÉîáåÇÉå=Ó=råáîÉêëáíÉáíëä~~å=N=J=PRMM=e~ëëÉäí==J==MNN=OP=UO=QM=J===ïÉäÄÉîáåÇÉå]äáãÄìêÖKÄÉ==J=ïïïKäáãÄìêÖKÄÉLïÉäÄÉîáåÇÉå= mêçàÉÅí=ëÉâë=]=ëÅÜççä=Ó=äáàëí=ë~ãÉåÖÉëíÉäÇ=Çççê=e~ååÉ=pÄ~êÇÉää~=î~å=`^t=Ûí=sÉêëÅÜáä=Ó=îçêãáåÖëÅÉä=g^`=iáãÄìêÖ=

3

♥ Bollebuikbaby De Sterck, Marita Wielsbeke : Uitgeverij De Eenhoorn, 2003 In mama's bolle buik zit een kindje. Een broertje voor Jef en Leen. Of wordt het een zusje? Jef vertelt de bollebuikbaby over zijn mama en papa, zijn grote zus Leen en de twee oma's en opa's. Of hij luistert naar mama's verhalen over hoe het was toen Leen en later hij in haar buik zaten, en over hoe ze geboren werden. Leen is een en al lawaai en actie, Jef is stil en rustig. Op wie zal de bollebuikbaby lijken? Ideaal om kinderen voor te bereiden op de komst van een broertje of zusje. Vanaf ca. 3 jaar. ♥ Seksuele voorlichting: allereerste infoboek 4-6 jaar Fougère, Isabelle Aartselaar : Deltas, 2009 Jonge kinderen van 4 tot 6 jaar vragen zich af waar baby's vandaan komen. Hun eigen lichaam leren kennen is voor hen op deze leeftijd intrigerend. In dit boek kunt u aan uw kind het verhaal van Tom en Zoë voorlezen. Zij hebben net zoals uw kind een heleboel vragen rond seksualiteit, die beantwoord worden door hun mama en papa. Het verhaal wordt helder en zonder omwegen uitgelegd in een aangename stijl. Bovendien maken veel tekeningen de uitleg compleet. Dit boek is bedoeld voor de hele familie. Klein en groot kunnen het raadplegen. Zo kan een gesprek over het moeilijke onderwerp van seksualiteit in gang gezet of ondersteund worden. ♥ Kriebels in je buik Goeminne, Siska Leuven : Davidsfonds/Infodok, 2008 Zwem zwam zwom, daar is Wies. Zie je hem? Klein en snel, dapper en fel. Hij zwemt en zwemt, hij zwemt het snelst van alle zaadjes. Ze zijn allemaal op zoek naar het eitje. Maar Wies gaat winnen… Zwem mee met Wies. Ontdek hoe baby’s terechtkomen in de buik van hun mama. Hoelang ze er groeien, eten en wiebelen. Wat er precies gebeurt als baby’s geboren worden. Hoe kinderen stilaan groter worden en veranderen. Waarom jongens en meisjes zo van elkaar verschillen. Waarom mannen en vrouwen verliefd worden en hoe ze kindjes maken. Samen met Wies en Liezelot in de hoofdrol van dit leuke, informatieve verhaal vinden ouders, leerkrachten en kleuters een aanzet om te praten over seksualiteit en relaties. Een lees-, doe- en praatboek met kleine denkvragen en originele zoekopdrachten Met de medewerking van Sensoa. Dit boek is gebaseerd op ‘k zag twee beren, de permanente tentoonstelling in De wereld van KINA (Gent). Vanaf 4 jaar. ♥ Dit is mijn lichaam Hédelin Pascale Leuven : Davidsfonds / infodok, 2008 mêçîáåÅá~~ä=píÉìåéìåí=låÇÉêïáàë=Ó=ïÉäÄÉîáåÇÉå=Ó=råáîÉêëáíÉáíëä~~å=N=J=PRMM=e~ëëÉäí==J==MNN=OP=UO=QM=J===ïÉäÄÉîáåÇÉå]äáãÄìêÖKÄÉ==J=ïïïKäáãÄìêÖKÄÉLïÉäÄÉîáåÇÉå= mêçàÉÅí=ëÉâë=]=ëÅÜççä=Ó=äáàëí=ë~ãÉåÖÉëíÉäÇ=Çççê=e~ååÉ=pÄ~êÇÉää~=î~å=`^t=Ûí=sÉêëÅÜáä=Ó=îçêãáåÖëÅÉä=g^`=iáãÄìêÖ=

4

Ontdek op een speelse manier alle facetten van je lichaam: Hoe groeien kinderen in de buik van hun mama? Welke veranderingen moet je lijf ongdergaan om eindelijk 'groot' te worden? Wat zijn de verschillen tussen jongens en meisjes? Hoe reist het bloed door je lichaam? Waar zitten je spieren verborgen? Waarom heb je botten? Hoe verdedigt je lichaam zich tegen ziektes? Pop-ups, uitklapbare luikjes en flapjes en voelelementen verklaren op een heel eenvoudige en duidelijke manier de mysteries en werking van het menselijk lichaam. Een originele en kleurrijke ontdekkingstocht voor actieve en nieuwsgierige kinderen! Om te lezen met je ogen en je handen. ♥ Waar kom ik vandaan? Manning, Mick Leidschendam : Biblion, 2010 Prentvertelling waarin in woord en beeld stap voor stap wordt uitgelegd hoe nieuw leven ontstaat, vanaf het moment van de bevruchting tot de geboorte van een baby. Vanaf ca. 4 jaar. ♥ Bah, een nieuwe baby! Shipton, Jonathan Antwerpen : De Vries-Brouwers, 2010 Er is een nieuwe baby op komst en Emilie is er helemaal niet zo blij mee. Ze denkt dat alles anders wordt! Mama en papa stellen haar gerust, maar dan blijkt dat ze nog een verrassing in petto hebben... Een warm verhaal over het krijgen van een broertje of zusje. Vanaf ca. 4 jaar. ♥ Wat is seks? Zwiep, Channah Amsterdam : Uitgeverij SWP, 2011 Wat is een tampon? Wanneer gaat mijn piemel groeien? Hoe komt een baby in je buik? Jonge kinderen stellen allerlei vragen over lichamelijkheid en seksualiteit. Dit hoort bij hun seksuele ontwikkeling. Vanzelfsprekend hebben zij recht hebben op informatie. Ook als zij niets vragen. Vind je het als ouder moeilijk hierover te praten? Dan kan dit boekje jou en je kind (4-8 jaar) hierbij helpen! In Wat is seks? staan vragen van kinderen over lichamelijkheid en seksualiteit centraal. Bij elke vraag passen verschillende antwoorden. Als opvoeder kies je dus zelf wat en op welk moment het best bij jouw kind past.

Scheiding/Nieuw samengestelde gezinnen ♥ Papa past precies Cali, Davide Wielsbeke : Uitgeverij De Eenhoorn, 2006 mêçîáåÅá~~ä=píÉìåéìåí=låÇÉêïáàë=Ó=ïÉäÄÉîáåÇÉå=Ó=råáîÉêëáíÉáíëä~~å=N=J=PRMM=e~ëëÉäí==J==MNN=OP=UO=QM=J===ïÉäÄÉîáåÇÉå]äáãÄìêÖKÄÉ==J=ïïïKäáãÄìêÖKÄÉLïÉäÄÉîáåÇÉå= mêçàÉÅí=ëÉâë=]=ëÅÜççä=Ó=äáàëí=ë~ãÉåÖÉëíÉäÇ=Çççê=e~ååÉ=pÄ~êÇÉää~=î~å=`^t=Ûí=sÉêëÅÜáä=Ó=îçêãáåÖëÅÉä=g^`=iáãÄìêÖ=

5

De ikverteller vindt dat haar mama groter, liever en mooier is dan alle andere mama's. Bovendien kan ze ook bijna alles beter. Daar staat tegenover dat ze geen papa heeft. Het meisje wil een papa vinden die in alle opzichten een goede partij is voor haar en haar mama. Ze plaatst een advertentie in de krant: 'Gezocht: een papa die precies past'. De volgende dag komen er heel wat kandidaatpapa's bij hen langs. Zit de gepaste papa er ook bij? Een warm prentenboek over een meisje dat op zoek gaat naar de gepaste papa, voor 4 tot 7 jaar. ♥ Van alles twee. Over de betekenis van echtscheiding voor jonge kinderen Delfos, Martine Bussum : Trude van Waarden Produkties, 2000 De ouders van Sterre en Jordi zijn gescheiden, omdat ze te veel ruzie hadden. Voor Sterre en Jordi heeft de scheiding grote gevolgen. Met zwartwitte tekeningen. Onder begeleiding te gebruiken voor kinderen van ca. 4 tot 7 jaar ♥ Weekendpapa Scherpbier, Nelleke Heerenveen : Columbus, 2006 Jesse heeft wel eens gehoord dat papa en mama ruzie maken. Toch schrikt hij heel erg als hij hoort dat zijn ouders gaan scheiden. Jesse is boos, verdrietig en bang. Hij vindt het raar om in het weekend bij papa te wonen. Hij praat over zijn gevoelens met papa en mama en met zijn juf op school. Vanaf ca. 4 jaar. ♥ Dag, papa Van Heijningen, Nicoline Amsterdam : Hillen, cop. 2006 Als papa op een dag weggaat om ergens anders te gaan wonen, stelt Jochem voor om zelf met mama te trouwen. Vanaf ca. 4 jaar.

Homoseksualiteit ♥ Arwen en haar papa’s de Witte, Jarko Dordrecht: De Witte van Leeuwen, 2009 De 4-jarige Arwen is geadopteerd en heeft twee papa’s, Jarko en Jos. Vanaf ca. 4 jaar. ♥ Twee pappa’s voor Tango Schrieber-Wicke, Edith Antwerpen : De Vries-Brouwers, 2006


6

In het Central Park in de Amerikaanse stad New York is een dierentuin. En in die dierentuin wonen een heleboel pinguïns. Twee van die pinguïns, Roy en Silo, zijn altijd samen. Ze trekken zich niets aan van de vrouwtjespinguïns, maar ze bouwen samen een nest. Twee mannetjespinguïns kunnen natuurlijk samen geen kindertjes krijgen. Daarom stoppen de oppassers op een dag gewoon een ei in het nest van Roy en Silo en wachten af wat er gebeurt. Vanaf ca. 4 jaar. ♥ De mama’s van Sterre Van Beuningen, Gea Antwerpen : 't Verschil, 2011 In dit prentenboek komt holebi-ouderschap aan bod op een speelse en begrijpelijke manier. Het boek kan voorgelezen worden in de klas of thuis, maar kan door het eenvoudige taalgebruik ook door jonge lezers zelf worden gelezen. De fantasierijke tekeningen zijn af en toe bijna zoekplaten waarop kleuters kunnen meekijken en op zoek kunnen gaan naar leuke details. Tot 6 jaar.

Weerbaarheid / kindermishandeling ♥ Nee zeggen mag Bicanic, Iva & Meijer, Melanie Amsterdam : Uitgeverij SWP, 2010 Thomas, de grote buurjongen, wil de piemel van Luuk zien.Luuk zegt nee en rent naar mama.Tante Tilly wil een kusje van Roos. Maar Roos wil geen kusje geven en vertelt het aan mama. Jonge kinderen mogen voor zichzelf opkomen in situaties waarin ze zich niet fijn voelen. Juist wanneer kinderen de ruimte krijgen om hun grenzen aan te geven, kunnen ze oefenen met weerbaar zijn. Het ontwikkelen van de weerbaarheid is onmisbaar in de opbouw van een positief zelfbeeld. De verhalen van Luuk en Roos laten jonge kinderen kennis maken met situaties waarin ze nee kunnen zeggen en een vertrouwd iemand kunnen vertellen wat er is gebeurd. ♥ Kleintje nee en GROTE NEE Braun, Gisele Zuidhorn : Schoolsupport, cop. 2004 Zij vragen of ze iets mogen. Jij zegt beleefd en zachtjes "Nee", maar wat gebeurt er dan...? Ze luisteren niet naar je en doen het toch. Kinderen vanaf ca. 3 jaar kan op deze wijze vertellend, voorlezend, spelend en naspelend geleerd worden om aan te geven wat hun behoeften zijn en of ze van iets al dan niet gediend zijn. ♥ Dat is fijn Meijer, Melanie Amsterdam : Uitgeverij SWP, 2008 Als Luuk en zijn zusje Roos wakker worden of buiten spelen, raken ze elkaar soms aan of worden ze door anderen aangeraakt. Prentvertelling met paginagrote kleurentekeningen. Aan de hand mêçîáåÅá~~ä=píÉìåéìåí=låÇÉêïáàë=Ó=ïÉäÄÉîáåÇÉå=Ó=råáîÉêëáíÉáíëä~~å=N=J=PRMM=e~ëëÉäí==J==MNN=OP=UO=QM=J===ïÉäÄÉîáåÇÉå]äáãÄìêÖKÄÉ==J=ïïïKäáãÄìêÖKÄÉLïÉäÄÉîáåÇÉå= mêçàÉÅí=ëÉâë=]=ëÅÜççä=Ó=äáàëí=ë~ãÉåÖÉëíÉäÇ=Çççê=e~ååÉ=pÄ~êÇÉää~=î~å=`^t=Ûí=sÉêëÅÜáä=Ó=îçêãáåÖëÅÉä=g^`=iáãÄìêÖ=

7

van vragen kan met kinderen van ca. 2 tot en met 5 jaar gepraat worden over prettige maar soms ook vervelende of bedreigende aanrakingen. ♥ Ik wil geen kus! Mönter, Petra, Wielsbeke : Uitgeverij de Eenhoorn, 1999 De ouders van Lena krijgen vaak bezoek. Dat vindt Lena best leuk. Maar alle ooms en tantes willen Lena steeds een kusje geven en daar kan ze echt niet tegen. Op een dag heeft Lena er genoeg van. Ze verandert in een olifant en raapt al haar moed bijeen om de volwassenen eens duidelijk te zeggen wat ze niet leuk vindt. Wie herinnert zich deze situaties niet? ♥ Weerbaarheid : Lucy komt op voor zichzelf Snoek, Celeste Amersfoort : Kwintessens, cop. 2011 Lucy gaat voor het eerst naar de naschoolse opvang. Wat zijn daar veel kinderen! En ook zoveel grote kinderen! Dat is wel even wennen voor Lucy. Dan wordt ze ook nog overgeslagen bij het drinken uitdelen en wordt haar zelfs haar lekkere banaan afgepakt. Maar Lucy leert al snel op te komen voor zichzelf! Vanaf ca 4 jaar

Andere ♥ Ik wil een jurk! Michgelster, Pauline Antwerpen : Querido, 2001 Evert wil een jurk want als je een rondje draait, draait de jurk een rondje mee. Hij mag even een jurk van z'n zusje aan en mama geeft hem een handdoek als jurk maar Evert wil een echte jurk. Van alle kanten krijgt hij te horen dat jongens geen jurken dragen. Uiteindelijk krijgt hij van oma mama's oude jurk want oma draagt broeken én jurken dus waarom zou Evert dan geen jurk mogen? Voor kinderen vanaf ca. 4 jaar. ♥ Jongens/meisjesdingen Immink, Matthijs Haarlem : Gottmer/Becht, cop. 2009 Vierkant hardkartonnen prentenboek met kleurenfoto's van typische meisjes- en jongensdingen, zoals een toverstaf, een plasboom, een boomhut, enz. Vanaf ca. 2 jaar.


8

Lagere school: 1ste graad Verliefdheid / Vriendschap ♥ Ik ben op jou Busser, Marianne Houten : Van Holkema & Warendorf, 2001 Koen maakt een brief. Een brief voor Lot. ”Ik ben op jou. Kus van Koen.” Lot maakt een hart. Een hart voor Koen. Koen zoekt de jas van Lot. Hij stopt de brief in haar jaszak. Maar Koen maakt een fout. De jas is niet van Lot, de jas is van Els. Els gaat naar Lot. Ze laat de brief zien. Lot wordt wit van schrik. Komt het nog goed met Koen en Lot? Lees zelf maar… Geschikt voor kinderen vanaf ca. 6 jaar. ♥ Juf is in luf Scholtens, Anneke Tilburg : Zwijsen, 2007 Lot en Loes zitten bij het raam en juf Jet is opeens boos. Ze vindt dat Lot niet oplet. Loes krijgt zelfs straf omdat ze zei dat juf teveel sommen geeft. Juf Jet is vaak boos de laatste tijd. Wat scheelt er toch met juf Jet? Mees Koen brengt de oplossing: zou juf Jet in luf zijn? Vanaf ca. 6 jaar. ♥ Oma krullenbol is verliefd Tijsinger, Ellen Amsterdam : Ploegsma, 2005 In de rustige laan van Eline en Julian komt een oudere vrouw wonen die voor veel afleiding zorgt. Voorleesboek vanaf ca. 5 jaar. ♥ Ben jij ook op mij? van der Doef, Sanderijn Amsterdam : Ploegsma, 2011 Dit is een boek over seks, voor kinderen van 7 tot 11 jaar. Wat is seks eigenlijk? Waarin verschillen jongens en meisjes van elkaar, en waarom? Hoe verandert je lijf als je volwassen wordt? En wat is het verschil tussen van iemand houden en verliefd op iemand zijn? Voortplanting, geboorte en erfelijkheid komen ook aan bod, en een lijst van woorden die met seks te maken hebben, sluit het boek af. “Ben jij ook op mij?” geeft duidelijke informatie in een eenvoudige taal. Samen met de humoristische en informatieve tekeningen geeft het boek mêçîáåÅá~~ä=píÉìåéìåí=låÇÉêïáàë=Ó=ïÉäÄÉîáåÇÉå=Ó=råáîÉêëáíÉáíëä~~å=N=J=PRMM=e~ëëÉäí==J==MNN=OP=UO=QM=J===ïÉäÄÉîáåÇÉå]äáãÄìêÖKÄÉ==J=ïïïKäáãÄìêÖKÄÉLïÉäÄÉîáåÇÉå= mêçàÉÅí=ëÉâë=]=ëÅÜççä=Ó=äáàëí=ë~ãÉåÖÉëíÉäÇ=Çççê=e~ååÉ=pÄ~êÇÉää~=î~å=`^t=Ûí=sÉêëÅÜáä=Ó=îçêãáåÖëÅÉä=g^`=iáãÄìêÖ=

9

kinderen de 'boodschap' dat seks niet raar of vies is, maar in de meeste gevallen vooral leuk en fijn!

Lichamelijkheid / Seksualiteit ♥ Ik+Jij= WIJ Baseler, Marja Vianen : The House of Books, 2002 Hoe maak je vrienden? En hoe maak je het na een ruzie weer goed? Waarom zien jongens en meisjes er anders uit? En hoe wordt een baby'tje gemaakt? Een boek om in te lezen maar ook boordevol leuke dingen om te doen: Doe de verliefdheidstest of maak een persoonlijk paspoort, maak een vriendenboek en schrijf je toekomstdromen op. Een leer, doe- en ontdekboek voor kinderen vanaf 6 jaar. ♥ Het ei van mama Cole, Babette Leuven : Davidsfonds/Infodok, 2005 Dit is het vrolijke verhaal van onverstandige ouders en hun slimmere kinderen. De ouders fantaseren er maar wat op los als ze hun kinderen seksuele voorlichting willen geven. Daarop gaan de kinderen aan de slag om met tekst en tekening hun ouders even over seks te onderwijzen. Trouwens, zeggen ze, dat weet toch iedereen ♥ Diede + Rik = verliefd de Waard, Angelique Amsterdam : Van Goor, 2003 Diede en haar vriendje Rik zitten allebei in het eerste leerjaar. Dicht bij huis beleven ze allerlei avonturen. Vanaf ca. 5 jaar. ♥ De koning wil een kindje Janssen, Mark Voorschoten : De Vier Windstreken, 2004 De koning en de koningin willen een kindje. Maar ze hebben geen idee waar ze dat kunnen kopen. De lakei moet hun vertellen waar kinderen vandaan komen. Hij heeft er tenslotte zelf één. Maar de lakei durft niet zo goed over seks te praten en de koning en koningin snappen er nog steeds niets van. Ach het kindje moet maar even wachten, de koning en koningin spelen toch eerste liever in de modder. Toch heeft de koningin een paar maanden later een kindje in haar buik! Maar wat nu?Vanaf ca. 6 jaar.


10

Scheiding/Nieuw samengestelde gezinnen ♥ Altijd is voor altijd Elias; Betty Hasselt : Clavis, 2004 Ontroerend verhaal over een jongen die vol verwarring ervaart hoe zijn eigen kleine wereld in twee stukjes uiteenvalt. ♥ Samen met Sander Janssen, Kolet Leuven : Davidsfonds/Infodok, 2000 Dries zijn vader gaat weg bij je moeder. Zijn moeder krijgt een nieuwe vriend en meteen krijgt hij er een broer en een zusje bij. Niemand vraagt of hij dat wel fijn vindt en het huis is om de week vreselijk vol. Sofie en Sander wonen er dan ook hij kan Sander niet uitstaan. Hoe los je dat nu allemaal op? Het gaat over de gevoelens van de kinderen, ook de spanningen die deze situatie teweegbrengt in de familie. Dries en Sander zijn opeens twee halfbroers, zij hebben niet voor die situatie gekozen, maar moeten er wel mee leren leven. Dat is ook wat Bert, de vriend van mama, vraagt: in vrede leven. Dat is minder dan vriendschap sluiten, maar veel meer dan ruzie maken. Vanaf 7 jaar. ♥ Als de vleermuizen slapen Meert, Yennik. Leuven : Davidsfonds, 2004 Voor Timo is niet elk weekend gelijk. Eens in de twee weken gaat hij op bezoek bij zijn echte papa, Mark. Maar Timo houdt niet zo van die bezoekjes. Hij blijft liever gezellig thuis, bij mama en Sim. Hij begrijpt niet dat zijn broer Sander dolgraag gaat logeren bij Mark en zijn nieuwe gezin. Timo voelt zich niet op zijn gemak bij Mark. Hij kent hem niet zo goed als hij Sim kent. En dat maakt hem verdrietig. Hij krijgt er een naar gevoel van in zijn buik. Net alsof wel honderd vleermuizen in zijn buik rondfladderen. Zal Timo ooit die nare vleermuizen kwijtraken? ♥ Hart: Gezocht – Verloren – Gevonden Rombaut, Eef Uitgeverij Lannoo, 2011 Prinses wil een prins. Een prins met een groot hart. De ene na de andere ridder stelt zich kandidaat, maar geen van allen veroveren ze het hart van Prinses. Daar steekt de grote gele Dino wel een stokje voor. *HAP!* Dit is het begin van een gek verhaal over drie actuele thema's: huwelijk, echtscheiding en coouderschap. Realistisch, maar overgoten met een saus van ridders, reuzen en prinsessen. Recht uit het leven en uit het hart gegrepen. Voorlezen vanaf ca. 6 jaar, zelf lezen vanaf ca. 8 jaar. mêçîáåÅá~~ä=píÉìåéìåí=låÇÉêïáàë=Ó=ïÉäÄÉîáåÇÉå=Ó=råáîÉêëáíÉáíëä~~å=N=J=PRMM=e~ëëÉäí==J==MNN=OP=UO=QM=J===ïÉäÄÉîáåÇÉå]äáãÄìêÖKÄÉ==J=ïïïKäáãÄìêÖKÄÉLïÉäÄÉîáåÇÉå= mêçàÉÅí=ëÉâë=]=ëÅÜççä=Ó=äáàëí=ë~ãÉåÖÉëíÉäÇ=Çççê=e~ååÉ=pÄ~êÇÉää~=î~å=`^t=Ûí=sÉêëÅÜáä=Ó=îçêãáåÖëÅÉä=g^`=iáãÄìêÖ=

11

♥ Dees, een vader en een viool Smulders-Groenhuijsen, Liesbeth Amsterdam : Uitgeverij SWP, 2004 Dees is een jongen tussen de 5 en 9 jaar, houdt van zijn konijn en de viool van zijn vader. Hij is heel gelukkig tot op het moment dat zijn ouders gaan scheiden. Hij is in de war, verdrietig en is bang om nooit meer vrolijk te zijn. ♥ Koffer-Koen Van Gansewinkel, Annie Antwerpen : Zwijsen, 2009 Koen heeft twee huizen. Elke week woont hij drie-en-een-halve dag bij papa en drie-en-een-halve dag bij mama. Koen verzamelt veel: rode bloemen, wandelende takken, strandschatten, plastic kikkers. En elke keer sleept hij al die verzamelingen mee. Van zijn vader naar zijn moeder naar zijn vader naar zijn moeder... Papa en mama krijgen er genoeg van, maar Koen ook. Hij wil een hele-week-huis Vanaf ca. 7 jaar. ♥ Papa zonder grenzen Van Gansewinkel, Annie Wielsbeke : De Eenhoorn, 2008 Een warm en meeslepend verhaal over een jongen (Timo) die worstelt met de trouw van zijn onbekende biologische vader en zijn liefde voor de man (Tom) die altijd voor hem klaar staat.

Homoseksualiteit ♥ De meester heeft een vriend Boen, Bruno Hasselt : Clavis De kinderen in de klas van meester Joris zijn behoorlijk opgewonden. Is het waar wat Jeroen beweert? Heeft de meester echt een vriend? Op een dag betrappen de kinderen meester Joris in het zoenbos, met een man. Ze spelen samen voetbal en ze geven elkaar een zoen! Is de meester dan toch een mietje? ♥ Koning en koning de Haan, Linde & Saul, Debbie Haarlem : Gottmer, cop. 2000 De oude koningin is naarstig op zoek naar een huwbare prinses. Ze wil met pensioen, maar dan moet eerst haar zoon en kroonprins getrouwd zijn. Uit alle delen van de wereld stromen de prinsessen toe, maar geen van hen valt in de smaak. Totdat prinses Madelief ten tonele verschijnt, in gezelschap van haar broer. Vanaf ca. 6 jaar. mêçîáåÅá~~ä=píÉìåéìåí=låÇÉêïáàë=Ó=ïÉäÄÉîáåÇÉå=Ó=råáîÉêëáíÉáíëä~~å=N=J=PRMM=e~ëëÉäí==J==MNN=OP=UO=QM=J===ïÉäÄÉîáåÇÉå]äáãÄìêÖKÄÉ==J=ïïïKäáãÄìêÖKÄÉLïÉäÄÉîáåÇÉå= mêçàÉÅí=ëÉâë=]=ëÅÜççä=Ó=äáàëí=ë~ãÉåÖÉëíÉäÇ=Çççê=e~ååÉ=pÄ~êÇÉää~=î~å=`^t=Ûí=sÉêëÅÜáä=Ó=îçêãáåÖëÅÉä=g^`=iáãÄìêÖ=

12

Weerbaarheid / kindermishandeling ♥ Blijf van me af ! : over seksueel misbruik bij jongens Delfos, Martine Amsterdam: Uitgeverij SWP, 2001 “Blijf van me af!” is een voorleesverhaal voor kinderen van 6 tot 12 jaar. Het boekje kan helpen bij het uitleggen en bespreekbaar maken van seksueel misbruik. ♥ Blijf van me af! : over seksueel misbruik bij meisjes Delfos, Martine Amsterdam: Uitgeverij SWP, 2007 “Blijf van me af!” is een voorleesboek over seksueel misbruik bij meisjes. Dit boekje kan helpen bij het uitleggen en bespreekbaar maken van seksueel misbruik. Een seksueel misbruikt kind moet zijn of haar onschuld leren ontdekken door het eigen verhaal te kunnen vertellen. ♥ Knuffel heeft zorgen Meier, Katrin Antwerpen : De Vries-Brouwers, 1997 Marjolein wordt seksueel misbruikt voor de vriend van haar moeder. De enige die haar geheim kent is haar knuffeldier. Als de toestand ondraaglijk wordt, gaat Marjolein naar een heel lieve buurvrouw, die gelukkig weet wat ze moet doen. Een prentenboek over seksueel misbruik. ♥ Misbruik : Lara heeft een nee-gevoel Snoek, Celeste Amersfoort : Kwintessens, cop. 2007 Lara (ca. 5) heeft een ‘nee-gevoel’ als de oppas haar kietelt en bij haar in bed gaat liggen om voor te lezen. Voor kinderen van 4 tot 9 jaar ♥ Nee! Een boek over nee en ja zeggen van der Doef, Sanderijn Amsterdam : Ploegsma, cop. 2009 Nee en ja zeggen lijkt misschien gemakkelijk, maar dat is zeker niet altijd zo. Prentenboek met paginagrote kleurentekeningen om op speelse wijze met kleuters te praten over weerbaarheid. Ook ongewenste aanrakingen e.d. komen aan bod.


13

Andere ♥ Jakob en Jakoba Goeminne, Siska Wielsbeke : Uitgeverij de Eenhoorn, 2011 Jakob houdt van stil. Jakoba houdt van wild. Ze durft alles wat hij niet durft. Ze kan alles wat hij niet kan. Maar op een dag is het andersom. Die dag zit er een duif gevangen in het kippenhok. Hij kan niet weg. De kip is heel boos en pikt naar de duif. Jakoba kijkt ernaar maar durft niks te doen. Ze huilt. Jakob is stomverbaasd... Een gevederd verhaal over trots zijn op jezelf. ♥ De koe op het dak Maddern, Eric Antwerpen : De Vries-Brouwers, 2007 Sjon en zijn vrouw Sjan hebben een boerderij. Terwijl Sjon op de akkers werkt, zorgt Sjan voor het huishouden en de dieren. Dat gaat jarenlang goed, tot Sjon begint te zeuren dat hij ook wel eens thuis wil blijven en lekker niksdoen! Ze besluiten hun taken te ruilen. Na een dag vol ongelukken en ellende ziet de berouwvolle Sjon in dat Sjan ook hard moet werken. Prentenboek met sfeervolle illustraties in aquarel. Voor 5 jaar en ouder. ♥ De jurk van Jan Vandewoude, Katrien Hasselt : Clavis, 2004 In de winkel ziet Fien haar nieuwe buurman Jan. Hij koopt een jurk. Voor wie? Jan heeft geen dochter, vrouw of vriendin. Fien piekert zich suf. Kocht Jan de jurk dan voor zichzelf?


14

Lagere school: 2de graad Verliefdheid / Vriendschap ♥ Het boek van de liefde Stalfelt, Pernilla Hoogland en Van Klaveren, 2002 Het thema van Het boek van de liefde spreekt voor zich. Alle facetten van de liefde komen aan bod. Van de liefde tussen mensen tot houden van aardbeientaart, je hond of je motor en alle problemen die daar mee samenhangen. Het gevoel dat verliefdheid veroorzaakt, bijvoorbeeld vlinders, bubbels of watten in je buik. Welke kleur heeft de liefde. Hoe worden kinderen gemaakt? Hoe maak je een liefdesdrank en hoe schrijf je een liefdesbrief? ♥ Dag liefde kom je ooit nog eens terug? van Doorn Esmée Uitgeverij Elmar, 2005 De survivalgids voor het gebroken hart. Joppe is een blauw hondje dat het ene moment boven op de berg staat en het volgende moment in het diepste dal ligt. We volgen Joppe op zijn reis terug naar boven, terug naar die top...De weg omhoog staat symbool voor de 12 fases van liefdesverdriet. Joppe legt het op een leuke manier uit wat er met je gebeurt en wat je moet doen (of juist niet). Kortom EHBL:Eerste Hulp Bij Liefdesverdriet. Veel tips, do's en dont's, glimlachtoverende illustraties en veel opbeurende en opzienbarende feiten over het gebroken hart. Een boek gebaseerd op de kille realiteit met veel herkenbare voorbeelden. ♥ Job, een beetje verliefd en ander gestress Van Otterloo, Marly Tielt : Lannoo, 2006 Job is stomverbaasd als de beeldschone Deirdre verkering met hem wil. Omdat hij haar maar één keer gesproken heeft, is hij een beetje achterdochtig. Ze doen samen mee aan de playbackshow op school en Job wordt echt een beetje verliefd. Deirdre doet slechts lief tegen zijn hondje. Pas als Job ziet hoe ze in het zwembad naar Frits zit te lonken, begrijpt Job wat er aan de hand is. Deirdre heeft hem gebruikt om de aandacht van Frits te krijgen! Job zint aanvankelijk op wraak. Maar als rivaal Frits verdwijnt tijdens het schoolkamp, wint Jobs speurzin het van zijn gekrenkte ego... Voor kinderen van 7 tot 9 jaar.


15

Lichamelijkheid / Seksualiteit ♥ Alles erop en eraan. Seksuele voorlichting over zwangerschap en bevalling Delfos, Martine Bussum: Trude van Waarden Producties, 1998 Wat gebeurt er tijdens de bevruchting en zwangerschap? Wat gebeurt er in het lichaam van de vrouw, hoe groeit de baby in de baarmoeder en hoe is de geboorte mogelijk? In dit boek worden deze schijnbaar vanzelfsprekende zaken met respect en warmte uitgelegd. ♥ Over baby’s en waar ze vandaan komen Harris, Robbie Gottmer Uitgevers Groep,2009 "Over baby's enzo" is het boek waar kinderen op gewacht hebben-omdat het op optimistische en betrokken wijze antwoord geeft op de vele vragen die zij hebben over baby's, het lichaam, de liefde, seks, voortplanting en de familie. Het boek is helemaal afgestemd op het kind en ideaal om in gezinsverband te lezen. Het woord gezin krijgt er een heel nieuwe betekenis door. ♥ Seksuele voorlichting: 7-9 jaar: eerste infoboek Verdoux,Christaine Aartselaar : Deltas, 2009

Kinderen van 7 tot 9 jaar weten al het een en ander over de voortplanting, maar hebben nog veel vragen die ze niet altijd durven stellen. In dit boek kunt u samen met uw kind kennismaken met de tweeling Robbe en Emma. Hun tante is zwanger en de tweeling wil er alles over weten. Het verhaal wordt helder en zonder omwegen uitgelegd in een aangename stijl. Bovendien maken veel tekeningen de uitleg compleet. Dit boek is bedoeld voor de hele familie. Klein en groot kunnen het raadplegen. Zo kan een gesprek over het moeilijke onderwerp van seksualiteit in gang gezet of ondersteund worden.

Scheiding/Nieuw samengestelde gezinnen ♥ Heen en weer; Als je ouders apart wonen Baseler, Maja Vianen : The House of Books, 2011 Als je een scheiding meemaakt, verandert er ontzettend veel. Van de ene op de andere dag ben je je veilige, vertrouwde wereldje kwijt. Veel kinderen wonen door de scheiding in twee huizen. Dat is niet altijd makkelijk. In dit boek staat alles wat voor jou belangrijk is om te weten over de scheiding en de gevoelens waarmee je te maken kunt krijgen. Er staan veel praktische tips om het wonen in twee huizen makkelijker te maken. Je kunt een lange tijd last hebben van de mêçîáåÅá~~ä=píÉìåéìåí=låÇÉêïáàë=Ó=ïÉäÄÉîáåÇÉå=Ó=råáîÉêëáíÉáíëä~~å=N=J=PRMM=e~ëëÉäí==J==MNN=OP=UO=QM=J===ïÉäÄÉîáåÇÉå]äáãÄìêÖKÄÉ==J=ïïïKäáãÄìêÖKÄÉLïÉäÄÉîáåÇÉå= mêçàÉÅí=ëÉâë=]=ëÅÜççä=Ó=äáàëí=ë~ãÉåÖÉëíÉäÇ=Çççê=e~ååÉ=pÄ~êÇÉää~=î~å=`^t=Ûí=sÉêëÅÜáä=Ó=îçêãáåÖëÅÉä=g^`=iáãÄìêÖ=

16

scheiding. Dit boek helpt je door deze moeilijke tijd heen. Heen en weer bevat ook voor ouders, stiefouders, familieleden, leerkrachten en hulpverleners waardevolle informatie voor het omgaan met de echtscheiding. Vanaf 8 jaar. ♥ Als je ouders gaan scheiden Bon, Annemarie Houten : Educatieve Partners Nederland, 1998 Sinds haar ouders zijn gescheiden, woont Sterre bij haar moeder. Ze heeft al een jaar geen contact meer met haar vader. Dat vindt ze wel zo gemakkelijk, nu heeft ze tenminste geen last meer van ruziende ouders. Het vakantiekamp van Sterre is net afgelopen, als haar moeder onverwachts in het ziekenhuis belandt. Vanaf dat moment verandert er ineens veel voor Sterre, en dat is niet gemakkelijk. Gelukkig heeft ze op het kamp Kiki leren kennen. "Bof ik even. Ik heb gelukkig nooit last van mijn vader. Ik heb hem al meer dan een jaar niet gezien" Met deze opmerking start Sterre het eerste gesprek met haar nieuwe vriendin Kiki. Die schrikt daar wel van. Dat kan Sterre zich ook wel weer voorstellen. Vanaf 8 jaar. ♥ Ouders!?! Bon, Annemarie Tilburg : Zwijsen, 2005 Sterre heeft haar vader sinds de scheiding van haar ouders al bijna twee jaar niet meer gezien. Als hij haar komt ophalen van een vakantiekamp, komen alle vervelende herinneringen aan haar ruziënde ouders weer naar boven. Vanaf ca. 9 jaar. ♥ De laatste dag Boonen, Stefan Hasselt : Clavis, 2002 Als de ouders van Linus gaan scheiden, blijft hij achter met zijn vader en de hond. Prentenboek met paginagrote tekeningen in kleur. Vanaf ca. 7 jaar. ♥ Papa redden! Johnson, Pete Averbode : Averbode, 2001 Joe en Claire verzinnen allerlei listige plannen om ervoor te zorgen dat hun ouders bij elkaar blijven.Vanaf ca. 9 jaar. ♥ Mama is verliefd Minne, Brigitte Hasselt : Clavis, 2000 Wanneer de gescheiden moeder van Lies plotseling verliefd wordt, dreigt er een eind te komen aan hun gezellige leventje samen. Vanaf ca. 8 jaar. mêçîáåÅá~~ä=píÉìåéìåí=låÇÉêïáàë=Ó=ïÉäÄÉîáåÇÉå=Ó=råáîÉêëáíÉáíëä~~å=N=J=PRMM=e~ëëÉäí==J==MNN=OP=UO=QM=J===ïÉäÄÉîáåÇÉå]äáãÄìêÖKÄÉ==J=ïïïKäáãÄìêÖKÄÉLïÉäÄÉîáåÇÉå= mêçàÉÅí=ëÉâë=]=ëÅÜççä=Ó=äáàëí=ë~ãÉåÖÉëíÉäÇ=Çççê=e~ååÉ=pÄ~êÇÉää~=î~å=`^t=Ûí=sÉêëÅÜáä=Ó=îçêãáåÖëÅÉä=g^`=iáãÄìêÖ=

17

♥ Juf Jansen is hoteldebotel Mollema, Elisabeth Amsterdam : Van Goor, 2002 Juf Jansen is verliefd op meester Beekstra en ze gaan trouwen. Sinds de klas het nieuws heeft gehoord, praat iedereen over verliefd zijn en verkering hebben. En over zoenen en over seks. Ze zijn er allemaal vol van, tot blijkt dat het voor Marga heel moeilijk is. Haar ouders zijn net gescheiden. Gelukkig kan ze er met juf goed over praten en vieren ze uiteindelijk met de hele klas een fantastisch trouwfeest! Vanaf ca. 8 jaar. ♥ Boy, een jongen zoals ik Visser, Rian Tilburg : Zwijsen, 2005 Ik heet Cas. Mijn ouders zijn gescheiden. Met mijn moeder maakte ik steeds ruzie. Alles werd steeds stommer. Toen kreeg ik een idee. Ik tekende een strip over een jongen. Boy is een jongen zoals ik, maar dan anders. Vanaf ca. 7,5 jaar.

Homoseksualiteit ♥ Het geheim van de gebroken ruit Van der Heyden, Haye Leopold B.V., 2009 Als de moeder van Sem (10) na de scheiding een vriendin krijgt en wil dat die vriendin bij hen thuis komt wonen, wordt het erg ingewikkeld voor Sem. Moet hij dit geheim houden voor zijn vader en klasgenoten of niet? Sem krijgt hierbij steun van Lila, haar ouders zijn ook gescheiden. Vanaf ca. 8 jaar.

Weerbaarheid / kindermishandeling ♥ Een toetje van knikkers Cornielje, Chantal Baarn : La Rivière, 1998 Jorams moeder heeft vaak een rotbui. En daar geeft ze Joram de schuld van. Joram houdt haar goed in de gaten en doet alles om haar tevreden te houden. Maar niets helpt. Ze pest en treitert hem en blijft maar straf geven. Ook als hij dat helemaal niet heeft verdiend. Natuurlijk maakt hem dat hartstikke kwaad. Toch laat Joram dat thuis niet merken. Hij doet net of er niks aan de hand is... totdat hij een verschrikkelijke straf krijgt. Dan komt ineens zijn woede in volle kracht naar boven. Door alles wat er dan met hem gebeurt, neemt Joram een besluit dat zijn hele leven zal veranderen... Vanaf ca. 9 jaar. mêçîáåÅá~~ä=píÉìåéìåí=låÇÉêïáàë=Ó=ïÉäÄÉîáåÇÉå=Ó=råáîÉêëáíÉáíëä~~å=N=J=PRMM=e~ëëÉäí==J==MNN=OP=UO=QM=J===ïÉäÄÉîáåÇÉå]äáãÄìêÖKÄÉ==J=ïïïKäáãÄìêÖKÄÉLïÉäÄÉîáåÇÉå= mêçàÉÅí=ëÉâë=]=ëÅÜççä=Ó=äáàëí=ë~ãÉåÖÉëíÉäÇ=Çççê=e~ååÉ=pÄ~êÇÉää~=î~å=`^t=Ûí=sÉêëÅÜáä=Ó=îçêãáåÖëÅÉä=g^`=iáãÄìêÖ=

18

♥ Alleen in het donker Descamps, Luc Abimo Uitgeverij, 2008 "Je slaapwandelt niet, hè?" Thomas schudde zijn hoofd. Hij keek de juf niet aan. "Heeft je moeder je geslagen?" "Mijn mama slaat me nooit," zei hij fel. En dan fluisterend: "Het was Peter." Vanaf 9 jaar. ♥ De meester is een schat Elias, Betty Bommes B.V., 1999 De laatste tijd gebeurt het steeds meer. Om niets kan papa plots ontzettend boos worden. En Bram een flink pak slaag geven. Elke dag is er iets. En elke dag is Bram op zijn hoede. Bang dat er weer iets fout zal gaan. Bram vertelt het aan niemand. Tot hij op een dag met een gezwollen oog naar school komt. De meester wil er het fijne van weten. Bram wil eerst niets zeggen. Maar dan begint hij te vertellen. Over gisteren. En over al die andere keren. Als de meester vraagt om met zijn papa te praten, raakt Bram in paniek. Vanaf 8 jaar. ♥ Niks gehoord, niks gezien Hazelhoff, Veronica Amsterdam : Querido, 1997 River is hartstikke jaloers op haar vriendje Walt. Hij is de hoofdpersoon in het nieuwe prentenboek van haar vader en staat in het middelpunt van de belangstelling. Nou, niet bij haar dus! Als het boek af is, kijkt River er stiekem in . . . Ze schrikt. De tekeningen laten de afschuwelijke werkelijkheid zien. Walt wordt thuis mishandeld. ♥ Ik wil je mijn geheim vertellen Van den Berg, Mariëtte Kampen : Uitgeverij Voorhoeve, 1997 Nu maar wachten tot er niks meer van te zien is. Aan de buitenkant tenminste, want van binnen blijft de pijn altijd. Waarom vertelt ze het niet aan de meester. Hij heeft haar toch gezegd dat hij haar wil helpen? Maar hij zal haar niet geloven! Er is immers nooit wat aan haar te zien. En nu dan? Haar gezicht is opgezet, het ziet blauw van de striemen en rood van de diepe wonden. Ze moet nu naar de meester. Nu kan hij het zelf zien! Vanaf ca. 9 jaar.


19

Lagere school: 3de graad Verliefdheid / Vriendschap ♥ Weblog van een antiheld Bon, Annemarie Tilburg : Zwijsen, 2007 Op zijn weblog reageert Michiel (11) zijn negatieve gevoelens af. Wie het leest, kan antwoorden. Dat doet ook Eline, op wie hij verliefd is. Vanaf ca. 10 jaar. ♥ Alien de Bel, Mark & Didelez, Guy Sint-Niklaas : Abimo, 2007 Tijdens een kort zomerkamp beleven enkele kinderen veel spannende avonturen. Vanaf ca. 11 jaar. ♥ Ezzies wereld Oomen, Francine Amsterdam : Querido, 2006 Dagboek van de 15-jarige Ezzie die met haar moeder en stiefvader verhuist naar een villa in Zeist. Vanaf ca. 11 jaar. ♥ 'Zoenen is vies,' zei Darma Appelgat Rood, Lydia Amsterdam : Leopold, 2005 Darma Appelgat is het netste meisje van de stad, maar het kost moeite om netjes te blijven als Elvis Zonzeel met zijn lawaaierige familie in de straat komt wonen. Vanaf ca. 9 jaar.

Lichamelijkheid / Seksualiteit ♥ Seks, puberteit en al dat gedoe Baily, Jacqui Amsterdam : Van Goor, 2004 Een beetje in de war, maak je je zorgen of word je gek van jezelf? En vind je de wereld om je heen ook maar raar? Geen paniek, dit is een boek voor jou. Je kunt hierin alles vinden over: puistjes, zoenen, condooms, gevoelens, vrienden, hormonen, ongesteldheid, uitgaan...en nog veel meer! In dit boek komen onverbloemd alle onderwerpen aan de orde die te maken hebben mêçîáåÅá~~ä=píÉìåéìåí=låÇÉêïáàë=Ó=ïÉäÄÉîáåÇÉå=Ó=råáîÉêëáíÉáíëä~~å=N=J=PRMM=e~ëëÉäí==J==MNN=OP=UO=QM=J===ïÉäÄÉîáåÇÉå]äáãÄìêÖKÄÉ==J=ïïïKäáãÄìêÖKÄÉLïÉäÄÉîáåÇÉå= mêçàÉÅí=ëÉâë=]=ëÅÜççä=Ó=äáàëí=ë~ãÉåÖÉëíÉäÇ=Çççê=e~ååÉ=pÄ~êÇÉää~=î~å=`^t=Ûí=sÉêëÅÜáä=Ó=îçêãáåÖëÅÉä=g^`=iáãÄìêÖ=

20

met puberteit en seks. Het begint bij een heldere uitleg over wat puberteit nu eigenlijk is, waarom je lichaam verandert, welke uiterlijke en innerlijke veranderingen erbij horen en welk effect die kunnen hebben op je dagelijkse leven. Maar er wordt ook uitgebreid aandacht besteed aan verliefd zijn, de eerste keer en zwangerschap. Vanaf ca. 11 jaar. ♥ Niets om het lijf Bègue, Brigitte Sint-Niklaas : Abimo, 2010 Heb jij ook zoveel vragen over wat er plotseling met je lijf gebeurt? Weet je geen raad met al die tegenstrijdige gevoelens? Slaan je hormonen op hol en groeit er bij jou ook haar op plaatsen waar het vroeger niet zat? Hoe sla jij jezelf door de puberteit? 200 vragen en antwoorden over seks, puberteit en lichamelijke veranderingen kunnen je al een eind vooruit helpen. Op een eenvoudige en leuke manier komen intieme onderwerpen aan bod, zonder taboe of achterhaalde ideeën. Vanaf ca. 12 jaar. ♥ Alles erop en eraan Delfos, Martine Amsterdam: Uitgeverij SWP, 1998 Wat gebeurt er tijdens de bevruchting en zwangerschap? Wat gebeurt er in het lichaam van de vrouw, hoe groeit de baby in de baarmoeder en hoe is de geboorte mogelijk? In dit boek worden deze schijnbaar vanzelfsprekende zaken met respect en warmte uitgelegd. Vanaf ca. 10 jaar ♥ De dicht-bij-je-bed show: seksuele voorlichting over geslachtsziekten Delfos, Martine Amsterdam: Uitgeverij SWP, 2000 Met aandacht voor gevoelige, moeilijk bespreekbare aspecten legt de auteur uit wat een SOA is, hoe je een SOA kunt krijgen, wat je moet doen als je er een hebt en hoe je het kan voorkomen. ♥ Een vrolijke drukte Delfos, Martine Amsterdam: Uitgeverij SWP, 2004 Wat gebeurt er allemaal in je lichaam als je ongesteld bent? Waarom voel je je soms anders? Martine Delfos legt duidelijk en met gevoel voor de emotionele veranderingen uit welke processen zich afspelen.. Vanaf ca. 10 jaar. ♥ Ik wil het allemaal wel weten! Delfos, Martine Amsterdam: Uitgeverij SWP, 2000 mêçîáåÅá~~ä=píÉìåéìåí=låÇÉêïáàë=Ó=ïÉäÄÉîáåÇÉå=Ó=råáîÉêëáíÉáíëä~~å=N=J=PRMM=e~ëëÉäí==J==MNN=OP=UO=QM=J===ïÉäÄÉîáåÇÉå]äáãÄìêÖKÄÉ==J=ïïïKäáãÄìêÖKÄÉLïÉäÄÉîáåÇÉå= mêçàÉÅí=ëÉâë=]=ëÅÜççä=Ó=äáàëí=ë~ãÉåÖÉëíÉäÇ=Çççê=e~ååÉ=pÄ~êÇÉää~=î~å=`^t=Ûí=sÉêëÅÜáä=Ó=îçêãáåÖëÅÉä=g^`=iáãÄìêÖ=

21

In Ik wil het allemaal wel weten! zijn alle delen van de serie over seksuele vorming bij kinderen van Martine Delfos verzameld, en aangevuld. Onderwerpen die aan bod komen: - zaadlozing - menstruatie - masturbatie - evolutie en erfelijkheid - zwangerschap en bevalling - voorbehoedmiddelen - geslachtsziekten - geslachtsverschillen - homoseksualiteit - geslachtsgemeenschap en vrijen - seksueel misbruik - virtuele seks en internet ♥ Kop en staart: seksuele voorlichting over zaadlozing . Delfos, Martine Amsterdam: Uitgeverij SWP, 1997 Wat gebeurt er allemaal, fysiek en emotioneel, in je lichaam als je je eerste zaadlozing krijgt. De auteur legt de veranderingen op een sympathieke en begrijpelijke manier uit. Vanaf 10 jaar. ♥ Zin in jezelf Delfos, Martine Amsterdam: Uitgeverij SWP, 1999 Met respect voor verschillende standpunten en levensovertuigingen vertelt de auteur wat masturbatie is, hoe het lichaam werkt, en welke gevoelens een rol spelen. Vanaf ca. 11 jaar. ♥ Zoek de verschillen: over verschillen tussen jongens en meisjes Delfos, Martine Bussum : Trude van Waarden Produkties, cop. 2002 Jongens zijn vaak veel technischer dan meisjes. Meisjes hebben meestal goed door wat er in een ander omgaat en kunnen daarom ook makkelijker voor een ander zorgen. Op een prettige manier gaat de auteur in op verschillen tussen jongens en meisjes en legt uit hoe deze verschillen ook dikwijls tot verbazing, onbegrip of conflicten leiden. ♥ Seks en zo Harris, Robbie Haarlem : Gottmer, 2006 Open, eerlijk, grondig en geruststellend in “Seks en zo” vinden kinderen vanaf een jaar of tien alle feiten over hun lichaam op een rijtje, zowel de biologische als de psychologische. Ze krijgen mêçîáåÅá~~ä=píÉìåéìåí=låÇÉêïáàë=Ó=ïÉäÄÉîáåÇÉå=Ó=råáîÉêëáíÉáíëä~~å=N=J=PRMM=e~ëëÉäí==J==MNN=OP=UO=QM=J===ïÉäÄÉîáåÇÉå]äáãÄìêÖKÄÉ==J=ïïïKäáãÄìêÖKÄÉLïÉäÄÉîáåÇÉå= mêçàÉÅí=ëÉâë=]=ëÅÜççä=Ó=äáàëí=ë~ãÉåÖÉëíÉäÇ=Çççê=e~ååÉ=pÄ~êÇÉää~=î~å=`^t=Ûí=sÉêëÅÜáä=Ó=îçêãáåÖëÅÉä=g^`=iáãÄìêÖ=

22

antwoord op vragen over verliefdheid, kussen, vrijen, voorbehoedsmiddelen en babys en over issues als abortus, homoseksualiteit, hygiene en seksueel overdraagbare ziekten. Dit boek is vijftien jaar geleden voor het eerst verschenen, maar is nu helemaal herzien. Alle informatie is opnieuw gecontroleerd en aangepast aan nieuwe inzichten. Wat gebleven is, is de serieuze benadering van seksuele gezondheid in de ruimste zin, gepresenteerd op een luchtige manier met illustraties die tegelijk grappig en accuraat zijn. ♥ Seks, hoe voelt dat? Janssen, Kolet Leuven : Davidsfonds/Infodok, 2003 Aan de hand van vragen wordt informatie gegeven over o.a. de verschillen tussen jongens en meisjes, verliefdheid, pubertijd, seksualiteit, echtscheiding en zwangerschap. Met vrolijke zwartwitte tekeningen. Vanaf ca. 11 jaar. ♥ For boys only Lhote, Oliver Antwerpen : Standaard, 2007 Informatie over alles wat met de vroege puberteit te maken heeft: lichamelijke veranderingen, de overgang naar de middelbare school, uiterlijke verzorging, liefde en hobby's. De informatieve basistekst wordt aangevuld met leuke quizzen en ervaringsverhalen van jonge tieners. Voor jongens van 10 tot 13 jaar. ♥ For girls only Lhote, Oliver Amsterdam : Van Goor, 2006 Allerlei informatie over o.a. vriendschap, jongens, je leven op school en thuis, je lichaam, enz. Met weetjes, quizzen, tests en tips en ervaringen van anderen. Met veel illustraties in kleur. Vanaf ca. 10 jaar. ♥ Oh, zit dat zo! Over liefde, seks, voorbehoedsmiddelen en andere belangrijke dingen Moller, Jörg; Lange, Stefan; Gutberlet, Sabine Houten : Van Holkema & Warendorf, 2008 ‘Wacht maar tot je groot bent…’ Dat krijg je vaak genoeg te horen. Maar wanneer ben je dan eindelijk groot? En wat gebeurt er eigenlijk als je man of vrouw wordt? In dit boek lees je wat je altijd al over het andere geslacht wilde weten en wat er in je lichaam gebeurt als je volwassen wordt. Maar bij groot worden hoort nog meer: liefde, seksualiteit, lichaamsverzorging en gezondheid, voorbehoedmiddelen, zwangerschap en geboorte.


23

Scheiding/Nieuw samengestelde gezinnen ♥ Op wie ben jij? Eykman, Karel Amsterdam : De Harmonie, 2002 Els vindt meester Rob maar zielig, want zijn vriendin heeft het uitgemaakt. Dan komt er een nieuwe juf op school. Els en haar vriendin Jolanda denken dat het wel iets kan worden tussen die juf en meester Rob, maar dan moeten ze wel een handje geholpen worden. Els en Jolanda hebben het erg druk met hun geheime koppelplan. Ondertussen denkt Els ook over een hoop andere dingen na. Het komende afscheidsfeest van groep acht bijvoorbeeld. En waarom haar eigen vader en moeder ooit uit elkaar gingen. En is ze nu wel of niet verliefd op Japie? ♥ Het geheim van Lena Lijstje Oomen, Francine Amsterdam : Querido, 2009 Ik heet Lena. Ik maak altijd lijstjes omdat ik niet goed kan kiezen. Maar ook om de warboel in mijn hoofd op te ruimen. Dat is wel nodig want mijn leven is érg ingewikkeld, sinds mijn ouders gescheiden zijn. Ik heb nu twéé stiefmoeders, ik ben verliefd op mijn stiefbroer én ik heb een erfenis gekregen. En hierdoor heb ik een hele lijst geheimen…Vanaf 9 jaar. ♥ De reis van Lena Lijstje Oomen, Francine Houten : Van Holkema en Warendorf, 2007 Lena gaat op reis omdat ze geen G.N.G. (gelukkig nieuw gezin) wil, iedereen de baas over haar speelt en niemand ooit iets aan haar vraagt. Vanaf ca. 9 jaar. ♥ Ik wil niet kiezen tussen papa en mama Vogels, Danielle Amsterdam : Clavis, 2005 Jongens en meisjes, tussen acht en zestien jaar, uit negen verschillende gezinnen, vertellen hoe hun leven veranderde door de scheiding van hun ouders. Openhartig verhalen ze hoe ze daarmee omgingen. Over hun angsten en twijfels, maar ook over hun individuele bewustwording en het opgroeien naar zelfstandigheid. Ze praten over hoe ze hun tijd moeten verdelen over twee huizen, twee ouders, twee levens. Maar ook over hun toekomstperspectieven in het nieuwe gezin. De verhalen bevatten herkenningspunten voor leeftijdsgenoten die hetzelfde meemaken. Geschikt voor kinderen vanaf 10 jaar.


24

Homoseksualiteit ♥ Verliefd is verliefd: over homoseksualiteit Delfos, Martine Bussum : Trude van Waarden Produkties, 2002 Over het je anders voelen, de reactie van de omgeving en over hoe je tot wederzijdse acceptatie kunt komen.

Weerbaarheid / kindermishandeling ♥ Blauwe snoepjes de Bel, Marc Amsterdam : Tingel, 2004 Ontsnapt uit de klauwen van een kinderhandelaar... Het is bijna Kerstmis. Omdat hun ouders een paar dagen naar het buitenland moeten, gaan Lien en Nick zolang naar de grote stad, waar hun neef Jimmy woont. Bij de opslagplaats van het warenhuis waar Jimmy werkt, leren ze Chrissie kennen. Zij is ontsnapt uit de klauwen van een kinderhandelaar, maar een ander meisje wordt nog gevangengehouden. Met z’n vieren gaan de kinderen op zoek … Een spannend en aangrijpend verhaal voor lezers vanaf 11 jaar en vier maanden. ♥ Doodziek en springlevend? Borem, R Amsterdam : Uitgeverij SWP, 2008 Pieke weet niet beter dan dat zij een ernstige ziekte heeft en niet ouder zal worden dan 14 jaar. Haar moeder is heel beschermend voor haar. Zij mag bijna niets. Op haar nieuwe school sluit zij vriendschap met Koen. Aan hem vertelt zij na enige tijd haar diepste geheim. Tijdens een ziekenhuisbezoek hoort Pieke een gesprek tussen haar moeder en de arts. Dat verandert haar hele leven. Maar wie zal haar geloven? Vanaf ca. 10 jaar. ♥ Dat nare gevoel : over seksueel misbruik en wat je ertegen kunt doen Delfos, Martine Amsterdam : Uitgeverij SWP, 2011 Seksueel misbruik is een vervelend, maar belangrijk onderwerp. Misbruik betekent dat iemand iets doet tegen de zin van een ander; op een onplezierige manier macht uitoefent over een ander. Die ander vindt dat niet prettig, wil het niet, maar weet vaak niet goed hoe hij of zij het tegen moet houden. Op welke manieren seksueel misbruik kan plaatsvinden en wat je ertegen kan doen is te lezen in "Dat nare gevoel". Het is bedoeld voor kinderen en jongeren in de hoogste groepen van het basisonderwijs en de brugklas van het voortgezet onderwijs. Het boek beschrijft niet alleen de problemen met seksueel misbruik in de werkelijkheid, maar ook wat er speelt via internet en mobieltjes. In de virtuele wereld speelt een andere dynamiek die een andere weerbaarheid vergt. mêçîáåÅá~~ä=píÉìåéìåí=låÇÉêïáàë=Ó=ïÉäÄÉîáåÇÉå=Ó=råáîÉêëáíÉáíëä~~å=N=J=PRMM=e~ëëÉäí==J==MNN=OP=UO=QM=J===ïÉäÄÉîáåÇÉå]äáãÄìêÖKÄÉ==J=ïïïKäáãÄìêÖKÄÉLïÉäÄÉîáåÇÉå= mêçàÉÅí=ëÉâë=]=ëÅÜççä=Ó=äáàëí=ë~ãÉåÖÉëíÉäÇ=Çççê=e~ååÉ=pÄ~êÇÉää~=î~å=`^t=Ûí=sÉêëÅÜáä=Ó=îçêãáåÖëÅÉä=g^`=iáãÄìêÖ=

25

♥ Een dag om te onthouden Dubbelaar, Thea Uitgeverij Ploegsma, 1997 Het schaakspel stond op het tafeltje. De kat tikte met zijn poot tegen een pion. Die viel om en rolde over het schaakbord. Ademloos zag Hanna hoe de pion over de rand duikelde en op de grond kapot viel. Het dier mepte grijnzend alle stukken van het bord. Uitstekend! Prima troep, mompelde hij. Het liefst zou Hanna in de muur willen verdwijnen voordat haar ouders thuiskwamen. Papa's schaakbord! Papa die ze dat ze zijn eigen prinsesje was. Dat ze er zo snoezig uitzag in haar blootje, net een engeltje, met zulke leuke billetjes. Ze werd rood als ze eraan dacht wat papa soms van haar wilde. Als je blind tegen de muur wilt blijven staan, dan moet je dat zelf weten, ik vertrek, zei de kat. Schop, bijt, trap, krab, zei Engelien. Niemand heeft het recht om dingen met je te doen, die je niet wilt. En als je merkt dat je niet sterk genoeg bent om te vechten, vlucht dan. Vecht of vlucht. Het klonk als een lied, eenvoudig en vrolijk en zo gewoon. Maar naar wie moest ze toe... ♥ Woedend zwart van Hooft, Mieke Haarlem : Holland, 2008 Tom heeft een bijzondere hobby: het beschilderen van oude meubeltjes. Daar is hij liever mee bezig dan met rekenen, waar hij slecht in is. Toch heeft hij het op school wel naar zijn zin. Meester Willem helpt hem zoveel hij kan en zorgt er ook voor dat hij niet gepest wordt. Tom vindt meester Willem zo aardig dat hij hem zelfs opgeeft als Meester van de Maand. Maar tot zijn verbazing is niet iedereen in de klas het daar mee eens. Gaandeweg ontdekt Tom dingen over zijn meester die hij liever niet had willen weten. Die hem bang maken en in verwarring brengen maar waarover hij met niemand durft te spreken. Zelfs niet met Madieke, het meisje op wie hij verliefd is. Vanaf ca. 10 jaar.

Andere ♥ De jongen in de jurk Walliams, David Haarlem : Gottmer/Becht, cop. 2009 Dennis (12) houdt van voetballen, maar ook van mooie dameskleding. Hij raakt bevriend met de mooie Lisa. Ze stelt voor dat Dennis verkleed als meisje met haar mee naar school gaat. Vanaf ca. 10 jaar.


26

Provinciale projecten welbevinden

Recommend Documents