Workshop
Scoor met duidelijke taal Farida Barki redactrice - trainer
23 juni 2016
Wablieft Centrum voor Duidelijke Taal
Doel van deze workshop Je weet wat duidelijke taal is. Je kan aanduiden wat een tekst onduidelijk maakt voor senioren. Je kent enkele tips om duidelijker te schrijven voor senioren.
1
Scoor met duidelijke taal 1. De violen! 2. Wat is duidelijke taal? 3. Aan de slag!
De violen, a.u.b.! 2. Wat is duidelijke taal? 3. Aan de slag! 1.
Akkoord of niet akkoord? Ik lees elke maand minstens één tekst die ik een paar keer moet lezen voor ik hem begrijp.
2
Akkoord of niet akkoord? Ik lees soms een van de volgende woorden in de teksten voor senioren: 1. geïntegreerde
1. organisatorische
1. modelontwikkeling
2. systematische
2. ontwikkeling van
2. gedragsalternatieven
3. functionele
3. benadering van
3. managementtechnieken
4. multidisciplinaire
4. technologische
4. organisatievorm
5. normatieve
5. relationele
5. spanningsveld
6. sociaalpsychologische
6. coördinatie van
6. machtsaspecten
7. dynamische
7. bureaucratische
7. informatiesysteem
8. geobjectiveerde
8. prognose van
8. communicatiemethoden
9. structurele
9. conservatieve
9.strategiebepaling
0. begeleiding van
0. veranderingsprocessen
Akkoord of niet akkoord? Eén op 20 volwassen Vlamingen kan onvoldoende lezen of schrijven om brieven of formulieren te begrijpen die ze ontvangen.
Niveaus van leesvaardigheid
A1: vertrouwde namen, woorden A2: korte eenvoudige teksten B1: gebeurtenissen, gevoelens en wensen in persoonlijke brieven B2: artikels, proza C1: lange en complexe feitelijke en literaire teksten C2: alle vormen van geschreven taal, abstracte en linguïstisch complexe teksten
3
Niveaus van leesvaardigheid (2)
40 30 Percentage 20 10 0
A1
A2
B1
B2
C1
C2
+/- 65%
Niveaus van leesvaardigheid (3) www.accessibility.nl/kennisbank/tools/leesniveau-tool
Niveaus van leesvaardigheid (4)
4
De violen, a.u.b.! 2. Wat is duidelijke taal? 3. Aan de slag! 1.
Hoe vlot leest dit?
Hoe vlot leest dit?
5
Wat is duidelijke taal?
Een tekst in duidelijke taal leest vlot.
De lezers begrijpen de tekst na één keer lezen.
De lezers vinden een antwoord op hun vragen.
De lezers voelen zich aangesproken.
Wat is duidelijke taal? (2) Maar…
geen toverformule
soms duidelijk voor de ene en onbegrijpelijk voor de andere
1. De violen, a.u.b.! 2. Wat is duidelijke taal? 3. Aan de slag!
6
Tekst 1 Fit-o-Meter
Vooraf Wie is het doelpubliek? Hoe wordt de tekst verspreid?
Wat vind je goed aan de tekst? Wat zou je veranderen?
7
Wablieft-tips
Pas je tekst aan het kanaal aan Tip 4: spreek je lezer persoonlijk aan Tip 10: schrijf actieve zinnen
Wat is een affiche?
groot blad papier
hangt aan muur
telt één kant
bevat reclameboodschap
Waarvoor dient een affiche?
Affiches worden gezien, niet gelezen. => beeld en kleur zijn belangrijker dan tekst => meer beeld en kleur, veel minder tekst => beperk de tekst tot het absolute minimum: wat, waar, wanneer, contactgegevens (liefst met slogan) => snel interesse/aandacht opwekken => aanzetten tot actie
8
Tip 4: Spreek je lezer aan Spreek je lezer persoonlijk aan, niet als groep. Voorbeeld Beste cursist Zoals jullie wellicht al via mij of via je bestuur vernomen hebben, wordt het opleidingstraject Bestuurspraktijk niet voortgezet, maar afgebouwd. Wat betekent dat in de praktijk voor jullie?
Tip 4: Spreek je lezer aan (2) Spreek je lezer aan: met u (niet: ‘U’, behalve aan het begin van zin) met je meer betrokkenheid van lezer, voelt zich meer aangesproken Voorbeeld De provincie biedt haar werknemers: (…) > De provincie biedt jou: (…).
Tip 4: Spreek je lezer aan (3) Wees consequent Voorbeeld Je brengt het OCMW binnen de 7 werkdagen op de hoogte van uw examenresultaten.
Geen ‘men’ Voorbeeld Aanvragen om af te wijken van de standaarduren legt men voor aan de facilitaire dienst.
9
Tip 4: Spreek je lezer aan (4) Voorbeelden 1) Er wordt rekening gehouden met ieder zijn tempo. > Je beweegt op je eigen tempo. 2) Concrete data zijn te vinden in het maandprogramma. > De data vind je in het maandprogramma.
Tip 10: Schrijf actieve zinnen Actief
Passief
Wij belden u op
U werd gebeld (door ons)
met allerlei werkwoorden
met ‘worden’ of ‘zijn’
-
‘door de dansende pinguïns’
Tip 10: Schrijf actieve zinnen (2) Welke zinnen zijn passief en welke actief? De boterkoeken werden met liefde klaargemaakt door de bakker. We werkten vroeger nog met een prikklok. Ik word dit jaar 46. De taak is afgewerkt. De aanvragen worden verwerkt in de volgorde van de datum van ontvangst.
10
Tip 10: Schrijf actieve zinnen (3) Actief
Passief
Kortere zin
Langere zin
Levendig
Minder levendig, zwaar
Persoonlijk
Minder persoonlijk
Tip 10: Schrijf actieve zinnen (4) Voorbeeld Onder begeleiding van een trainer van de atletiekclub ABES worden op deze toestellen enkele lichaamsoefeningen gedaan om de misschien wat stramme spieren in vorm te houden. > Je oefent op die toestellen om je spieren in vorm te houden. Een trainer van de atletiekclub ABES begeleidt je.
Tekst 2 Werkgroep Sport en Bewegen
11
Vooraf Wie is het doelpubliek? Hoe wordt de tekst verspreid?
Wat vind je goed aan de tekst? Wat zou je veranderen?
Wablieft-tips
Tip 1: bepaal het onderwerp van je tekst Tip 6: schrijf de belangrijkste info eerst Tip 9: schrijf korte zinnen
12
Tip 1: Bepaal het onderwerp van je tekst Begin niet zomaar te schrijven. Denk eerst na:
Wat ga je schrijven? = belangrijkste boodschap
wie?
wanneer? wat?
waar?
Hoe? waarom?
Tip 1: Bepaal het onderwerp van je tekst (2)
Wat is de kernboodschap in deze brief?
Tip 6: Zet de belangrijkste info eerst belangrijkste info
minder belangrijke info
13
Tip 6: Zet de belangrijkste info eerst (2)
Wat zou een mogelijke eerste alinea kunnen zijn voor deze brief?
Tip 9: Schrijf korte zinnen Voorbeeld: Voor de ongebouwde gedeelten van het goed waarvan kan worden aangetoond en ondubbelzinnig vaststaat dat ze door hun aard zowel een functie inzake privé-gebruik vervullen voor het gezin als een functie inzake beroepsof bedrijfsgebruik vervullen voor de zelfstandige of de vennootschap, wordt desgevallend het gedeelte dat enerzijds voor het gezin en anderzijds voor de zelfstandige of de vennootschap in aanmerking te nemen is, vastgesteld pro rato van de voor het gezin, respectievelijk voor de zelfstandige of de vennootschap belastbare gebouwde oppervlakte ten opzichte van de totale belastbare gebouwde oppervlakte op het gehele goed. (1 zin, 94 woorden)
Tip 9: Schrijf korte zinnen (2)
niet te veel informatie in één zin
=> twee of meer aparte zinnen
14
Tip 9: Schrijf korte zinnen (3)
15 à 20 woorden per zin voor mensen die moeite hebben met lezen en schrijven: niet meer dan 10 woorden.
Tip 9: Schrijf korte zinnen (4) Voorbeeld Onze vraag naar de clubs toe is in welke sporten jullie eventueel geïnteresseerd zijn (wat niet wil zeggen dat je die morgen ook moet uitoefenen). (25 woorden) > Welke sporten zou je graag ooit aanbieden in je club? Dat willen we weten. (10 + 4 woorden)
Tekst 3 Zilverwijzer
15
Vooraf Wie is het doelpubliek? Hoe wordt de tekst verspreid?
Wat vind je goed aan de tekst? Wat zou je veranderen?
Wablieft-tips
Pas je tekst aan het kanaal aan Tip 7: gebruik lijstjes Tip 10: schrijf actieve zinnen Tip 18: vermijd naamwoordstijl
16
Hoe lezen mensen op internet? Een bezoeker van een website: o o
specifieke informatie, bestelling, inschrijving … ongeduldig => leest niet vaak de volledige pagina
Hoe lezen mensen op internet? (2) 1.
Website scannen => F-patroon
Hoe lezen mensen op internet? (3) 2.
Website lezen
pas als lezers denken dat ze zijn waar ze moeten zijn (= eindpagina)
25 % trager dan op papier
17
Tip 7: Zorg voor verschillende tekstblokken
lijstjes
Voorbeeld zonder bullets: Een sessie bestaat voornamelijk uit het uitwisselen van ervaringen, stilstaan bij hoe men met de uitdagingen van het ouder worden omgaat of uit iets meer actiegerichte onderdelen.
Tip 7: Zorg voor verschillende tekstblokken (2)
Voorbeeld met bullets: In een sessie komen deze zaken aan bod: Je wisselt ervaringen uit. Je denkt na over hoe je met de uitdagingen van ouder worden kan omgaan. meer actiegerichte onderdelen (?)
Tip 18: Vermijd naamwoordstijl = ‘het/de/een + werkwoord + voorzetsel’ Het invullen van de bijgevoegde vragenlijst zal ongeveer een tiental minuten van uw tijd vragen.
=> zwaar, abstract => langer dan nodig > De vragenlijst invullen, duurt ongeveer 10 minuten.
18
Tip 18: Vermijd naamwoordstijl (2) Voorbeeld Voor meer info en ondersteuning bij het organiseren van ‘Zilverwijzer’, kan je altijd terecht bij het Logo uit je regio. > Wil je zelf ‘Zilverwijzer’ organiseren? Meer info en ondersteuning vind je bij het Logo uit je regio.
Wat onthoud je?
“Als je het niet eenvoudig kunt uitleggen, snap je het niet goed. De meeste ideeën uit de wetenschap zijn in essentie eenvoudig.” Albert Einstein
19
Vragen?
[email protected] 0473 81 59 30 www.wablieft.be
20
