Workshop Beste Binnenstad op weg naar 2020 Samenwerken aan de Haagse binnenstad. Terugblik. Datum: 13 oktober 2015 Locatie: De Haagse Hogeschool

Bureau Binnenstad Den Haag

Workshop ‘Beste Binnenstad op weg naar 2020’ Samenwerken aan de Haagse binnenstad Datum: 13 oktober 2015 Locatie: De Haagse Hogeschool

Terugblik Voorwoord Dinsdag 13 oktober 2015 organiseerde Bureau Binnenstad, namens de samenwerkende partijen in de Haagse binnenstad, de Workshop ‘Beste Binnenstad op weg naar 2020’; Samenwerken aan de Haagse binnenstad. Tijdens deze interessante workshop dachten bijna 100 personen mee over de Haagse binnenstad. De middag begon met een inleiding van trendanalist Christine Boland. Zij nam ons mee in de trends van morgen en de betekenis daarvan voor de (binnen)stad. Vervolgens werd aan negen werktafels, onder leiding van een voorzitter en een inspirator, gediscussieerd en gewerkt aan verschillende thema’s. Het is mooi om te zien dat zovelen zich betrokken voelen bij de Haagse binnenstad. De kansen en mogelijkheden die in de workshop benoemd zijn motiveren en inspireren ons op de verdere reis van onze binnenstad. Vol energie gaat de publiek-private samenwerking aan de slag om de uitkomsten te vertalen naar concrete activiteiten. Wij realiseren ons des te meer dat het succes van de Haagse binnenstad alleen bereikt kan worden door de inzet van velen. Graag wil ik iedereen die een bijdrage heeft geleverd aan de workshop namens de gemeente Den Haag en Stichting Binnenstad Den Haag hartelijk dank zeggen. Ik nodig u graag uit met ons mee te blijven denken en doen, op welke wijze dan ook. Graag tot ziens in onze mooie Haagse binnenstad! Namens de publiek-private samenwerking in de Haagse binnenstad, Ad Dekkers directeur Bureau Binnenstad1

Bureau Binnenstad vertegenwoordigt de publiek-private samenwerking tussen de gemeente Den Haag en Stichting Binnenstad. In de Stichting zijn eigenaren, ondernemers, grootwinkelbedrijf, horeca, cultuur, onderwijs, vastgoedpartijen en bewoners verenigd. Bureau Binnenstad heeft als doel het bevorderen en ondersteunen van de samenwerking tussen de gemeente Den Haag en private en maatschappelijke partijen, gericht op het ondernemen, wonen, werken, winkelen en verblijven in de Haagse binnenstad voor al haar gebruikers. 1


Aanleiding voor de workshop Al meer dan 15 jaar wordt planmatig door de gemeente Den Haag en Stichting Binnenstad samengewerkt aan de ontwikkeling van de Haagse binnenstad. En met succes! De binnenstad wordt goed bezocht, bezoekers waarderen de binnenstad en deskundigen hebben de binnenstad uitgeroepen tot Beste Binnenstad van Nederland 2013-2015. Het werken aan de binnenstad als een continue reis Het werken aan de binnenstad is een continue reis. Een reis waarvan Bureau Binnenstad al meer dan 10 jaar de touroperator is. De touroperator zorgt voor een soepel verloop van de reis, die mogelijk wordt gemaakt door een breed scala aan partijen. Elke 10 jaar worden de bakens verzet en nieuwe reisdoelen gesteld. In 2015 zijn we halverwege de looptijd van het ‘Binnenstadsplan 2010-2020; Naar een complete Haagse binnenstad’. Het is niet nodig om nu de bakens te verzetten, de missie en ambities zoals verwoord in het Binnenstadsplan blijven de kern van de aanpak. Op 13 oktober 2015 maakte het reisgezelschap wel een tussenstop. Een tussenstop om de routeplanner te updaten, te kijken of het werken aan de binnenstad nog op schema ligt en waar er gas moet worden bijgegeven. Ad Dekkers, directeur van Bureau Binnenstad, gebruikte deze metafoor om het doel en de opzet van de middag aan zo’n 100 betrokkenen duidelijk te maken. Wij zijn met de Haagse binnenstad goed op weg. Tegelijkertijd worden we geconfronteerd met nieuwe uitdagingen in een snel veranderende wereld. Dit biedt kansen. De workshop was vooral bedoeld om deze kansen te verwerken in het Activiteitenprogramma Binnenstad voor de komende jaren. Daarnaast is er bij de gemeente een nieuwe Nota Openbare Ruimte in voorbereiding, waarvoor extra input werd gevraagd.


De dag in vogelvlucht Direction, connection en context: inspiratie door Christine Boland Na een kort welkom door Ad Dekkers nam trendanalist Christine Boland de deelnemers in een boeiende presentatie mee in de actualiteit van vandaag en de trends van morgen. De menselijke maat was een centraal ankerpunt in haar betoog. Christine gaf aan dat niets is wat het lijkt; grenzen vervagen. Grenzen tussen branches en economische sectoren, tussen privé en werk en grenzen tussen landen en gebieden. Nieuwe technologieën geven ons de vierde dimensie: “We zien de wereld door de lens van onze iPhone of met de bril van Facebook of Instagram”. Dit levert stress op: doen we het wel goed? Maak ik de juiste keuze? Heb ik de juiste vrienden? Aan deze druk beginnen we te ontsnappen. De onbegrensde mogelijkheden van social media zijn ons nu bekend, en zoeken naar rustpunten is de trend. De menselijke maat! Niet meer alles is digitaal, het is juist weer leuk om ‘oldschool’ te kopen, te zijn, te leven en te beleven. Een hard copy van een jaar WhatsApp-gesprekken: het kan en het is leuk! Grenzen vervagen, ook tussen online en offline! Bij de menselijke maat is beleving, de ruimte en de geur van de stad belangrijk: jouw identiteit staat in wisselwerking met de identiteit van de stad. Wat we zien is dat menselijk contact belangrijker wordt: als je de persoon kent die de trein schoonmaakt, haal je het wel uit je hoofd om rotzooi in de trein achter te laten. Mensen gaan meer interacteren. Daar hoort ook de inhoud bij: wat geeft een stad kleur? Hoe geven we een stad betekenis en identiteit? Met het Amsterdamse Rijksmuseum als mooi voorbeeld van een topinstituut dat niet alleen een gebouw in de stad is, maar letterlijk diep in de stad aanwezig is. Zowel fysiek als digitaal opent het Rijksmuseum haar deuren en laat zien wat zij in huis heeft.


9 werktafels Na deze inspirerende aftrap zijn groepjes van circa 10 personen met elkaar aan 9 tafels aan het werk gegaan. Acht tafels kregen de opdracht op zoek te gaan naar praktische ideeën die nog voor 2020 gerealiseerd kunnen worden. Deze tafels waren:  De nieuwe openbare ruimte  Toerisme  Marketing  Branding  Bereikbaarheid  Economie en werken  Cultuur  Multifunctionaliteit van de binnenstad Daarnaast was er een tafel ‘Beste Binnenstad na 2020’. Elke tafel werd verzocht de ideeën te bundelen in 3 topprioriteiten, waarbij werd gevraagd de onderwerpen gastvrijheid en duurzaamheid in het achterhoofd te houden. Voor dit doel liep Karoline Wiegerink, lector Cityhospitality en Citymarketing aan de Hogere Hotelschool Den Haag, langs de tafels met een Inspiratiekaart Gastvrijheid, met daarop de boodschap: “Gastvrijheid is de kunst iemand zich oprecht welkom te laten voelen”.

Aan het eind van de dag werden de resultaten plenair gepresenteerd aan een panel, waarna de dag werd afgesloten met een gezellige Binnenstadsborrel aangeboden door De Haagse Hogeschool.


Resultaten van de workshop Prioriteiten vanuit de 9 werktafels Hieronder volgt per tafel een inleiding op het onderwerp en de benoemde prioriteiten. Tafel 1: De nieuwe openbare ruimte Al 20 jaar wordt gewerkt aan de kwaliteit van de openbare ruimte in de binnenstad. Het uniforme inrichtingsprincipe daarbij is ‘De Kern Gezond’. ‘De Kern Gezond’ heeft tot een substantiële verbetering van de openbare ruimte geleid en er is op dat punt eenheid aangebracht in de binnenstad. Tegelijkertijd wordt vaker de behoefte gevoeld om op bepaalde plekken andere accenten aan te brengen, bijvoorbeeld in relatie tot de in het Binnenstadsplan onderscheiden sfeergebieden of afhankelijk van de specifieke functie of uitstraling van een deelgebied. De gemeente Den Haag werkt aan een hernieuwd plan voor de openbare ruimte in de binnenstad, De Kern Bijzonder, en wil graag informatie en ideeën ophalen bij de stakeholders. Prioriteiten: 1. Verbind de sfeergebieden met elkaar door de ontbrekende schakels in te vullen. Maak de randgebieden kenbaar. 2. Versterk de Haagse DNA door deze zichtbaar te maken en deze ook letterlijk aan te lichten 3. Vergroot de verblijfsfunctie door meer verblijfselementen in de openbare ruimte te plaatsen en door de inzet van gastheren of –vrouwen (gastvrijer en veiliger)


Tafel 2: Toerisme In 2013 is samen met verschillende toeristische partners de Kanskaart Toerisme opgesteld. Inzet van de kanskaart is om Den Haag als toeristische bestemming te versterken met als doel: economische groei. Toerisme is belangrijk voor onze stad, en de binnenstad is belangrijk voor het toerisme naar de stad. Internationaal toerisme in Nederland groeit, maar weet Den Haag hier optimaal van te profiteren? In vergelijking met een aantal andere toeristische steden wordt Den Haag minder dan gemiddeld gezien als een stad die gezellig is en een leuke sfeer heeft, terwijl dit twee belangrijke punten zijn bij het besluit tot het bezoeken van een stad. Prioriteiten: 1. Bied gastvrije bewegwijzering aan de bezoeker (denk aan de customer journey) 2. Voeg een Haags icoon toe (Museumkwartier) 3. Breng focus aan in boodschap, doelgroep en aansturing (bestuurlijk en operationeel)

Tafel 3: Marketing Marketing vindt op dit moment plaats vanuit diverse organisaties (Den Haag Marketing, CityMarketing, Stichting Marketing Haagse Binnenstad en Stichting Marketing Scheveningen), ieder met haar eigen doelgroep, te onderscheiden naar herkomst en bezoekmotief. In vergelijking met een aantal andere toeristische steden wordt Den Haag minder dan gemiddeld gezien als een stad die gezellig is en een leuke sfeer heeft, terwijl dit twee belangrijke punten zijn bij het besluit tot het bezoeken van een stad. Prioriteiten: 1. Erken de sterke elementen van het “product” binnenstad en draag deze uit 2. Beschrijf duidelijker de identiteit van de binnenstad 3. Marketing moet een integraal onderdeel uitmaken van de ontwikkeling van de Binnenstad; houd vast aan een consequente en meerjarige strategie


Tafel 4: Branding Bureau Citymarketing en de Directie Communicatie van de gemeente Den Haag zijn bezig met het vaststellen van het merk van de stad Den Haag, de ‘branding van de stad’. Hierbij gaat men uit van twee hoofdelementen:  Internationale Stad van Vrede en Recht  Stad en Strand En drie ondersteunende elementen:  Regeringscentrum  Toonaangevende bedrijven en kennisinstellingen  Koninklijke allure Prioriteiten: 1. Brand de binnenstad als hart en entree van de stad, gekoppeld aan de branding van Den Haag 2. Beschouw de binnenstad als grootste openluchtpodium voor Vrede & Recht (ontwikkel plannen in samenwerking met culturele instellingen, winkeliers en kunstenaars) 3. Versterk de combinatie binnenstad en strand


Tafel 5: Bereikbaarheid Bereikbaarheid is belangrijk voor onze binnenstad. Als we kijken naar de bereikbaarheid in de Haagse binnenstad dan valt een onderscheid te maken naar:  Daadwerkelijke en ervaren bereikbaarheid (de feitelijke bereikbaarheid is vaak anders/beter dan het bereikbaarheidsimago)  Structurele en tijdelijke bereikbaarheid (door wegwerkzaamheden wordt de bereikbaarheid vaak tijdelijk negatief beïnvloed, maar wel structureel verbeterd. Wegwerkzaamheden hebben bovendien een lang na-ijleffect hetgeen vaak ook negatief doorwerkt op het bereikbaarheidsimago)  Bereikbaarheid per vervoersmodaliteit  Externe en interne bereikbaarheid (hoe bereik je de binnenstad en hoe beweeg je door de binnenstad?) De situatie rondom het fietsen in de binnenstad en stallingsruimte voor fietsen is urgent. Rijdende fietsers in de soms drukke voetgangersstraten veroorzaken conflicten. Sinds begin 2013 is het verkeerregime in de winkelkern veranderd, en mogen fietsers wel het ‘voetgangersgebied’ in, maar mogen fietsen niet overal gestald worden. Wél is de Biesieklette gratis. Prioriteiten: 1. Zorg voor partnerschap in bereikbaarheid; werk samen aan doel, communicatie en informatieverstrekking 2. Zorg voor bewegwijzering per doelgroep; denk aan gebruik van kleuren, logo’s en pictogrammen (zoals Schiphol) 3. Bouw (delen van) parkeergarages om tot fietsenstalling


Tafel 6: Werken en economie Een vitale economie is van levensbelang, ook voor de binnenstad. In de Agenda Stedelijke Economie ziet de gemeente vier belangrijke kansen voor het versterken van de (diensten)economie in de stad:  Startup economy  Toerisme  Acquisitie internationale congressen en bedrijven  Branding Kenniseconomie is daarbij eveneens belangrijk. Hoewel de binnenstad zich economisch gezien positief ontwikkelt, zien we de werkgelegenheid teruglopen, o.a. in de detailhandel en bij de rijksoverheid. In veel binnensteden zien we ambachtelijke vormen van detailhandel en horeca opkomen, ook in Den Haag. Het past bij de toenemende behoefte aan kwaliteit en beleving en de vraag is op welke wijze dit verder gestimuleerd kan worden. Tegelijkertijd zien we in Nederland steeds meer zzp’ers, die op onregelmatige basis werk-, vergader- of ontmoetingsplekken zoeken. De binnenstad is daar dé uitgelezen plek voor. Een ander punt is dat in Den Haag (ook in de wijken rond de binnenstad) een potentieel aanwezig is van mensen op enige afstand van de arbeidsmarkt, maar op korte afstand van de binnenstad. Mogelijk kan dit potentieel beter benut worden.

Prioriteiten: 1. Word de meest gastvrije stad, versterk onthaalfunctie, ook als banenmotor 2. Bevorder werkgelegenheid door het instellen van regelarme zones 3. Zet nieuwe technologie in om vraag en aanbod bij elkaar te brengen (bv. ‘AirBnB’ voor werkplekken)


Tafel 7: Cultuur De binnenstad is het culturele hart van de stad met een onderscheidend aanbod aan musea, theaters, architectuur, festivals en evenementen. Bezoekers hebben de keuze uit een gevarieerde, gerenommeerde (internationale) programmering en vernieuwende creatieve producties. Het nieuwe onderwijs- en cultuurcomplex in het Spuikwartier zal hier een belangrijke bijdrage aan gaan leveren. Cultuur, architectuur en historie dragen bij aan de identiteit van de binnenstad. Activiteiten en evenementen bevestigen de ‘Haagse signatuur’ en maken de binnenstad tot een aantrekkelijke verblijfs- en ontmoetingsplek. Cultuurmanifestaties in de openbare ruimte zorgen voor levendigheid, brengen de stad in beweging en trekken mensen aan. De opgave is om cultuur te maken tot hoofdmotief voor een bezoek aan Den Haag voor verblijfstoeristen uit alle windstreken. Prioriteiten: 1. Gebruik cultuur om trots op de stad te kweken en het imago te verbeteren 2. Communiceer duidelijker over cultuur via DenHaag.com 3. Stel een cultuurverbinder aan, zoals is aangegeven in het Binnenstadsplan, die een brug slaat tussen culturele activiteiten, culturele instellingen en bezoekers


Tafel 8: Multifunctionaliteit van de binnenstad Steden zijn ongekend populair als woonstad. De stedelijke bevolking groeit. Ongetwijfeld komt dat mede door de aantrekkingskracht van (binnen)steden. Consumenten veranderen en hun gedrag is lang niet altijd voorspelbaar en zeker niet ‘stuurbaar’. De consument bepaalt op het laatste moment wat hij die dag gaat doen en dit kan afhankelijk van allerlei factoren ook weer worden bijgesteld. Grenzen vervagen. Niet voor niets is de titel van het Binnenstadsplan 2010-2020 ‘Naar een complete Haagse binnenstad’. Dit heeft te maken met het streven naar een aantrekkelijke mix van functies. Winkels, horeca, cultuur, uitgaan, maar vooral de mensen die daar op af komen bepalen in belangrijke mate de levendigheid van de binnenstad. Al enige tijd is ook een ontwikkeling gaande, waarin functies met elkaar versmelten. ‘Blurring’ ofwel mengconcepten tussen horeca, retail, dienstverlening en/of cultuur komen rap op. Kortom: alleen een juiste en integrale benadering van alle functies past bij het werken aan een complete binnenstad. Bewoners van de binnenstad dragen echter ook voor een substantieel deel bij aan de levendigheid, hoewel op sommige momenten de woonfunctie van de binnenstad ook op gespannen voet staat met de gewenste levendigheid. Prioriteiten: 1. Geef de openbare ruimte meer functies zodat ontmoeting bevorderd wordt en geef aandacht aan de couleur locale van de sfeergebieden 2. Stimuleer wonen in de binnenstad en faciliteer dit in functies (bv. kinderopvang) en decor (bv. speelplek) 3. Toon het DNA van de sfeergebieden nog duidelijker in decor, functie en marketing

Tafel 9: De Beste Binnenstad na 2020 Als je terugdenkt aan 2000 (het jaar van het eerste Binnenstadsplan) was het onvoorstelbaar dat anno 2015 mensen haast iedere minuut van de dag telefonisch, per e-mail of social media bereikbaar zijn via smartphones of tablet. Vroeger werden afspraken ruim van tevoren precies gepland (“we zien elkaar om half twee bij het standbeeld op het Plein”), nu zijn we mobieler en spelen netwerken een andere rol door de opkomst van social media. Ook als we vanaf 2015 naar 2030 kijken zullen er zaken onwaarschijnlijk lijken. Naast technologische veranderingen (bijv. de digitale economie, de circulaire economie (hergebruik van goederen) en op het gebied van mobiliteit) zien we ook veranderingen in gedrag. Jongeren omarmen bijvoorbeeld steeds meer de deeleconomie en hechten minder waarde aan bezit. Zo daalt al enige tijd het autobezit onder jongeren flink.


Dit geeft ook aan dat de manier waarop wij de wereld (en dus ook de binnenstad) organiseren verandert. Er is minder noodzaak voor een vast stramien en instituties, noch aan PR-bureaus die verhalen verkopen. Verhalen maken we zelf, en ondernemers en bewoners gaan zelf aan de slag met het leuker maken van hun straat, winkelgebied of binnenstad. Als we verder vooruitkijken, is het ook denkbaar dat de rol van de (Haagse binnen)stad verandert als het gaat om (meer doelgericht) bezoek vanuit stad en regio, maar ook in het internationaal toerisme (stedentrips). Waar de andere groepen vooral gevraagd wordt naar ideeën voor de komende vijf jaar, kan deze tafel over de grens van 2020 heen kijken. Welke majeure (technische, culturele, demografische) ontwikkelingen komen op de samenleving af en wat is daarvan de impact op binnensteden in het algemeen en de Haagse binnenstad in het bijzonder? Suggesties: 1. Hoe profiteert Den Haag van het toenemende toerisme? - Door het vergroten van de binnenstad - Door groot te denken maar niet alles te willen regelen (maak het niet te ‘truttig’) - Door te letten op het spanningsveld tussen toeristisch succes en stedelijke huiskamer 2. Trek naar de (binnen)stad: er komen vele nieuwe stadsbewoners waarbij de kloof tussen arm en rijk zal blijven bestaan/groeien - Zorg voor voldoende woonruimte en werkgelegenheid - Zorg voor een aantrekkelijke openbare ruimte met volop (ook gratis) verblijfsplekken - Stroomlijn diverse gebruikersgroepen en wees niet bang voor chaos 3. Den Haag Smart City - Omarm de mogelijkheden van nieuwe technologieën, die steeds minder zichtbaar zijn en een onbewust onderdeel van ons dagelijks ritme worden - Gebruik deze voor het vergroenen en verduurzamen van de stad - Koppel alle SMART-initiatieven En tenslotte: laat de grenzen van de binnenstad los.


Plenaire terugkoppeling Aan het eind van de middag deelden de 9 voorzitters hun belangrijkste resultaten kort met de zaal en met het panel waarin Christine Boland, Felix Wigman (voorzitter Platform Binnenstadsmanagement), Gerad Schoenaker (Stichting Binnenstad Den Haag) en Boudewijn Revis (wethouder Binnenstad) zitting hadden.

Rode draad was dat de publiek-private samenwerking in de Haagse binnenstad veel bereikt heeft en voor vele andere steden een voorbeeld is. Dat Den Haag veel te bieden heeft, maar dat nog niet altijd goed uitdraagt en dat de trots op de stad nog een stuk beter kan. Ook werd benadrukt dat de binnenstad een onderdeel is van een stad met nog veel meer troefkaarten, zoals de kust. Durf over grenzen te denken en grenzen te verleggen!


Voorzitters en inspiratoren Zonder de voorzitters en inspiratoren was de workshop ‘Beste Binnenstad op weg naar 2020’ niet mogelijk geweest. Daarom zijn wij in het bijzonder erkentelijk:

Carlo van Oostrum, Syntrus Achmea Vastgoed

Allard Jolles, Rijksvastgoedbedrijf

Peter Schuiten, Bureau Peter Schuiten

Jan Oosterman, Oosterman Vrijetijdszaken

Hans Buurman, Haags Gemeentemuseum

Fred Witte, BLOC

Stefan Beer, gemeente Den Haag

Erik Braun, Erasmus Universiteit

Caspar Wortmann, Ovidius

Jeannette Baljeu, voormalig wethouder Rotterdam

Felix Wigman, Platform Binnenstadsmanagement / BRO

Brigitte Hulscher, Hulscher Change Management

Annelies Kronenberg, Fondsenwerving en projectmanagement

Cees Debets, Theater aan het Spui

Pieter Affourtit, WPM Groep

Wouter van der Ley, Blue Ocean Company

Daan van Helsdingen, Flow Real Estate

Gerrit Jan van ’t Veen, Dutch Coast

Workshop Beste Binnenstad op weg naar 2020 Samenwerken aan de Haagse binnenstad. Terugblik. Datum: 13 oktober 2015 Locatie: De Haagse Hogeschool

Recommend Documents