Woonbegeleiding en de WMO

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27

Visie/discussienota voor gem eenten, andere zorginkopers, zorgverleners concept 15 juli 2013

Woonbegeleiding en de WMO

Een visie op doelgerichte en effectieve W MO-begeleiding van zelfstandig wonende burgers m et VG- en/of GGZ-problem atiek.

augustus 2013 Stichting De Linde Haarlem

Visienota W oonbegeleiding en de W M O - Stichting D e Linde H aarlem (concept 15 juli 2013)

Blz 1

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45

Inhoud INLEIDING. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 1 DE DOELGROEP. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Uit de instellingen, in de sam enleving Kwetsbare m ede-burgers Cliënten m et een verstandelijke handicap Cliënten m et psychiatrische problem atiek Onzichtbare cliënten Gem eenschappelijke kenm erken De begeleidingsdoelen Vooruitblik Meer cliënten m et ‘zwaardere’ problem atiek Groeiende doelgroep, m inder geld 2 VG/GGZ-BEGELEIDING NAAR DE W MO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Naar een nieuw sociaal dom ein Sam en voor elkaar Eigen kracht - sociaal netwerk - professional Uitgangspunten voor het W MO-gebouw Doelen en opgaven VG/GGZ-begeleiding in de W MO Versterken rol sociale omgeving Meer begeleidng via algem ene voorzieningen Afstem m ing en sam enwerking in de regionale zorgstructuur Kosten verm inderen en flexibiliteit vergroten 3 W OONBEGELEIDING DOOR DE LINDE.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Missie Mens- en zorgvisie De organisatie De woonbegeleiding in de praktijk Aanm elding Oriëntatie en intake Quickscan Financiën Risico-analyse GGZ Zorgleefplan Uitvoering zorgleefplan door woonbegeleider Evaluatie zorgleefplan Collegiale en specialistische ondersteuning Kwaliteitszorg Kosten TOT SLOT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22


Blz 2

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44

INLEIDING

In het kader van de W et m aatschappelijke ondersteuning (W MO) gaan er op diverse gebieden verantwoordelijkheden en taken over naar gem eenten. Eén van die gebieden is de begeleiding van zelfstandig wonende burgers m et een verstandelijk beperking en/of psychiatrische problem atiek. Deze begeleiding wordt m om enteel gefinancierd uit de AW BZ. De overheveling van deze begeleiding van de AW BZ naar W MO heeft - sam engevat - twee hoofddoelen: 1) kosten besparen en 2) het verbeteren van de m aatschappelijke participatie van deze doelgroep, e.e.a. binnen de bredere visie en m ethoden van de W MO. Over hoe deze doelen in de praktijk het best gerealiseerd kunnen worden, zijn gem eenten en zorgleveranciers m om enteel intensief m et elkaar in gesprek. Stichting De Linde is een relatief kleine gespecialiseerde zorgverlener, werkzaam in de regio Haarlem en om streken. Sinds de oprichting in 2002 biedt De Linde onder m eer woonbegeleiding aan zelfstandig wonende cliënten m et een VG- en/of GGZgrondslag. De kern van de woonbegeleiding van De Linde wordt gevorm d door enkele uren per week begeleiding aan huis. De woonbegeleiders van De Linde zijn in veel gevallen 50-plussers die zich na of naast hun reguliere arbeid enkele dagdelen per week voor de doelgroep willen inzetten. In de praktijk is gebleken dat deze betrokken burgers m et levenservaring en een flexibele agenda - m its voorzien van goede ondersteuning en professionele back-up - bij uitstek geschikt zijn om zelfstandig wonende VG/GGZcliënten adequaat te ondersteunen. In verband m et de aanstaande transitie naar de W MO heeft De Linde zijn organisatie en werkwijzen onder de loep genom en. Dat heeft geleid tot een nieuw m odel voor de eigen organisatie, de werkwijze van de woonbegeleiders én voor de sam enwerking m et andere zorgverleners. In deze notitie presenteren wij u dat nieuwe m odel. Graag gaan wij erover m et u in gesprek, om aldus gezam enlijk gestalte te kunnen geven aan onze opgave om deze kwetsbare burgers in onze sam enleving de vanzelfsprekende plek te bieden die ons voor ogen staat.

Tjeerd de Jong, Bestuurder Stichting De Linde


Blz 3

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54

1 DE DOELGROEP: ZELFSTANDIG W ONENDE BURGERS MET VG/GGZ-PROBLEMATIEK Uit de instellingen, in de samenleving In het begin van de deze eeuw voltrokken zich grote veranderingen in de zorg voor m ensen m et een verstandelijke beperking. Onder invloed van het in die periode dom inant geworden burgerschapsmodel, worden m ensen m et een verstandelijke beperking nadrukkelijk beschouwd als ‘gewone burgers’, m et dezelfde rechten als alle anderen; en dus ook m et het recht op een ‘zo gewoon m ogelijk leven’, wonend in gewone huizen in gewone wijken tussen alle andere burgers. Veel cliënten zijn in de achterliggende vijftien jaar verhuisd uit de instellingen naar woningen in de wijken. Een vergelijkbare ontwikkeling heeft zich voorgedaan in de zorg voor m ensen m et een psychiatrische stoornis. Lichte of m atige VG/GGZ-problem atiek leidt over het algem een tot m atige en zelfs zware beperkingen in de sociale redzaam heid en het aangaan van sociale contacten en werk/onderwijs. Deze m ede-burgers slagen er bijna nooit in om op eigen kracht prettig en verantwoord vorm te geven aan hun leven. Zonder adequate begeleiding zijn de kansen op ernstige persoonlijke en sociale ontwrichting groot. Velen van hen ontvangen am bulante begeleiding (al dan niet in com binatie m et dagbesteding), over het algem een verzorgd door zorg-professionals, vaak verbonden aan de oorspronkelijke intram urale zorginstelling en betaald via de AW BZ. Deze begeleiding verhuist in 2015 van de AW BZ naar de W MO. Kw etsbare mede-burgers AW BZ-gefinancierde begeleiding is m om enteel beschikbaar voor verschillende categorieën cliënten*. In het nu volgende beperken we ons tot burgers m et een verstandelijke handicap of/en een psychiatrische stoornis. W e schrijven ‘of/en’ om dat een com binatie dikwijls voorkom t. Een tweede beperking is dat we het hier alleen zullen hebben over m ensen die zelfstandig wonen, in een reguliere woning (en dus niet in of onder de vleugels van een instelling). Binnen het geheel aan W MOdoelgroepen is de groep zelfstandig wonende VG- en GGZ-cliënten weliswaar klein, m aar tegelijk een groep m et hoge risico’s. In een stad als Haarlem m et ca. 180.000 inwoners gaat het om ca. # m ensen; dat is ca. 0,#% van de bevolking. * m ensen m et 1) een verstandelijke handicap, 2) psychiatrische stoornis, 3) som atische problem en, 3) psychogeriatrische problem atiek, 4) licham elijke handicap, 5) zintuiglijke handicap.

Cliënten m et een verstandelijke handicap Binnen het verzam elbegrip ‘verstandelijke handicap’ worden in de regel vijf categorieën onderscheiden, van licht naar steeds zwaardere handicap. Zelfstandig wonenden vallen in de regel in de categorieën laagbegaafd (IQ 70-79) en licht verstandelijk gehandicapt (IQ 60-69). Bij een ernstiger handicap is zelfstandig wonen in de regel niet m ogelijk. Veel voorkom ende kenm erken van deze cliënten zijn • leerproblem en • verstoord begrip van tijd (tijdstip, dag in de week) • gem is aan sociale relaties, geen aansluiting bij leeftijdgenoten (kinderen) • vergroot risico op depressie en andere psychische stoornissen • zakelijke en financiële wanorde; schulden • problem en m et het voeren van de huishouding • verm inderde zelfzorg (kleding; persoonlijke hygiëne) en ongezond eten


Blz 4

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55

Cliënten m et psychiatrische problem atiek Binnen het verzam elbegrip ‘psychiatrische problem atiek’ vallen diverse m eer specifiek te diagnosticeren stoornissen (depressie, schizofrenie, autism e, ADHD/ADD, PTSS), m aar voor een belangrijk deel is de dagelijkse problem atiek vergelijkbaar. Veel voorkom ende kenm erken van deze cliënten zijn: • inactief; geen regulier werk of bezigheden • geen norm aal dagen nachtritm e • geen regie • vaak bijkom end: verslaving • zakelijke en financiële wanorde; schulden • problem en m et het voeren van de huishouding • verm inderde zelfzorg (kleding; persoonlijke hygiëne) en ongezond eten Onzichtbare cliënten De m eeste van de hiervoor beschreven burgers m et VG/GGZ-problem atiek zijn als zodanig bekend en ontvangen op basis van een indicatie (door het CIZ) begeleiding. Hiernaast zijn er in elke stad ook m ensen m et deze problem atiek die geen indicatie hebben en geen begeleiding ontvangen. Nogal eens zijn dit ‘zorgm ijders’ en/of daklozen. Hun aantal wordt geschat op ca. 20% van de bij het CIZ bekende cliënten. Gem eenschappelijke kenm erken Ondanks de uiteenlopende achterliggende oorzaken, zijn de problem en waarm ee onze cliënten in het dagelijks leven kam pen grotendeels dezelfde. In de m eeste gevallen hebben ze een zwak of geen sociaal netwerk. Bij psychiatrische cliënten is ten gevolge van hun problem atiek het contact m et fam ilie, vrienden en buren vaak verstoord. Om wonenden ervaren hen vaak als ronduit vervelend. Bij verstandelijk gehandicapten zien we dat zij door hun beperking zelf te weinig inbreng hebben in sociale relaties, waardoor deze verschralen. Van reguliere voorzieningen in de buurt m aken beide groepen nauwelijks gebruik; om dat het aanbod niet voldoende op hen is toegesneden, om dat ze zich er niet thuis voelen of om dat ze er niet (m eer) welkom zijn. Zo raken deze m ensen in een neerwaarste spiraal naar steeds groter isolem ent en m aatschappelijk disfunctioneren. Zonder adequate begeleiding ontstaan er snel grote problem en; zowel voor de betrokkene persoonlijk als voor de om geving. De begeleidingsdoelen Een belangrijk doel van de begeleiding is de neerwaartse spiraal te doorbreken en om te buigen. Bij deze cliënten is er m eestal sprake van een wankel evenwicht tussen de verschillende levensterreinen. Een op zichzelf geringe verstoring op een van die terreinen, bedreigt ook alle andere. Adequate begeleiding werkt zodoende sterk preventief; het voorkom t escalatie en daarm ee de inzet van dure specialistische zorg. Daarvoor is het belangrijk dat het contact voldoende frequent is, zodat er een vertrouwensband ontstaat, de begeleider opdoem ende problem atiek vroegtijdig signaleert en er direct wat aan kan doen. De begeleiding richt zich op: • verm inderen van het stress-niveau • stabiliseren van het dagelijks leven • aanbrengen van structuur in dag, leven en huishouding • doorbreken isolem ent; helpen m et aangaan van contacten • ondersteunen bij adm inistratie, geldzaken • bem iddelen naar zinvolle dagbesteding • sturing bij zelfzorg en huishouding en in voorkom ende gevallen


Blz 5

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26

• crisisbestrijding

27

In het kort

28 29 30 31

• Mensen m et een verstandelijke beperking en/of psychiatrische stoornis beschouwen we nadrukkelijk als ‘gewone burgers’, m et dezelfde rechten als alle anderen; en dus ook m et het recht op een ‘zo gewoon m ogelijk leven’, wonend in gewone huizen in gewone wijken tussen alle andere burgers.

32 33 34 35

• Mede-burgers m et VG- en/of GGZ-problem atiek hebben begeleiding nodig om prettig en verantwoord in de sam enleving te kunnen participeren (wonen, werken, vrije tijd). Hun beperkingen bij het aangaan en onderhouden van sociale relaties spelen hierbij een grote rol

36 37

• Adequate begeleiding werkt sterk preventief; het voorkom t escalatie en daarm ee de inzet van dure specialistische zorg.

38

• De doelgroep groeit, en wordt com plexer

39

• In 2015 wordt de gem eente verantwoordelijk voor de begeleiding

40

• Het beschikbare budget voor begeleiding wordt (fors) m inder

Vooruitblik Meer cliënten m et ‘zwaardere’ problem atiek De beweging ‘uit de instelling, in de sam enleving’ is nog altijd gaande, waarbij ook nadrukkelijk naar cliënten m et zwaardere problem atiek wordt gekeken. De gedachte hierachter is dat ook m ensen m et zwaardere beperkingen in beginsel zelfstandig in de sam enleving zouden m oeten wonen. Opnam e zou pas aan de orde m oeten kom en als het echt niet anders kan, waarbij dan bovendien de opnam e zo kort m ogelijk dient te zijn. De verschuiving van intra- naar extram urale zorg m oet ook leiden tot aanzienlijke kostenbesparingen. Daarvoor is nodig dat er een verschuiving optreedt van dure naar goedkopere zorg en begeleiding. Dit betekent dat ook de ‘zwaardere’ cliënten straks zoveel m ogelijk binnen de kaders van de W MO hun begeleiding/ondersteuning zullen m oeten ontvangen. Groeiende doelgroep, m inder geld De begeleiding van VG/GGZ-cliënten valt na 2015 binnen de kaders van de W MO. De totale doelgroep bedraagt 120% van het huidig aantal AW BZ-geïndiceerden (de ‘zichtbare’ plus 20% ‘onzichtbare cliënten). Het voor gem eenten beschikbare budget bedraagt echter naar verwachting slechts 75% van het huidige. Daar kom t bij dat ook doelgroepen m et nog zwaardere problem atiek (deels) binnen de W MO-kaders ondersteund m oeten worden. Naar verwachting zullen ook voor deze doelgroepen de beschikbare budgetten afnem en. De opgaven zijn dus fors.

41


Blz 6

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53

2 VG/GGZ-BEGELEIDING NAAR DE W MO Over de achtergronden en doelen van de overgang van diverse regelingen naar de W MO is al veel geschreven en gesproken. W e memoreren hieronder beknopt de - in het kader van deze notitie - meest relevante elementen. Vervolgens schetsen we hoe binnen de kaders van de W MO de VG/GGZ-begeleiding gestalte zou kunnen krijgen. Naar een nieuw sociaal domein Iedereen volwaardig laten participeren in onze sam enleving is het centrale doel van de in [jaar] tot stand gekom en W et m aatschappelijke ondersteuning. De W MO wil dat doel prim air bereiken door de zelf- en sam enredzaam heid in onze sam enleving te vergroten en pas in tweede instantie een beroep te doen op professionele zorg. Op deze m anier worden kosten bespaard en - zo is de algem een gedeelde overtuiging vergroten we de kwaliteit van onze samenleving, waarin het gewoon is iets voor elkaar te doen en elkaar wat te vragen. Sam en voor elkaar ‘Sam en voor elkaar’ is het m otto van de gem eente Haarlem in de actuele transitie van het sociaal dom ein. W ij citeren hier dit m otto, om dat het de essentie van het doel van de W MO kort en krachtig verwoordt. Het doel is m et elkaar - burgers en organisaties - een sam enleving te creëren waarin iedereen, inclusief kwetsbare groepen, een vanzelfsprekende plek heeft. Voor m aatschappelijke vraagstukken ontwikkelen burgers en organisaties zoveel m ogelijk zelf oplossingen. De overheid faciliteert en ondersteunt. Eigen kracht - sociaal netwerk - professional De W MO is m ede een antwoord op te ver doorgevoerde professionalisering van zorg en welzijn, waardoor kosten onbeheersbaar dreigen te worden en directe sociale verbanden te weinig tot ontwikkeling kom en. De leidende gedachte achter de W MO is de balans weer te herstellen. De W MO is daarbij het wettelijk instrum ent, binnen een fundam entele om slag in het sociale dom ein in brede zin. Het perspectief is een sam enleving waarin m ensen zelf doen wat ze zelf kunnen, waarin het gewoon is iets voor een ander te doen en ook om iets aan een ander te vragen. Een sam enleving m et een breed aanbod van algem een toegankelijke sociale voorzieningen; waar m ensen elkaar ontm oeten en terecht kunnen voor advies en hulp. Een sam enleving kortom waarin we ‘sam en leven voor elkaar’. Uiteraard kunnen niet alle problem en in het m aatschappelijk functioneren op eigen kracht of in het sociaal netwerk kunnen worden opgelost. Daarom blijft er een vangnet van professionele zorg. Met een goed functionerend sociaal netwerk zal het beroep daarop echter veel geringer worden. Voor het welslagen van de W MO is de invulling, kwaliteit en de toegang tot het netwerk van sociale voorzieningen en het onderliggende professionele vangnet cruciaal. W e gebruiken hier de term en ‘invulling’, ‘kwaliteit’ en ‘toegang’ als verzam elbegrippen voor een zeer breed scala aan m ogelijke inhoudelijke invullingen en procedurele varianten waarover m om enteel in heel ons land gem eenten, welzijnsen zorginstellingen intensief m et elkaar in gesprek zijn. Uitgangspunten voor het W MO-gebouw Hoe het ‘W MO-gebouw’ er precies uit kom t te zien is nog niet te zeggen; bovendien zal dat per gem eente kunnen verschillen. Maar de uitgangspunten zijn in de m eeste gevallen ongeveer dezelfde. De gem eente Haarlem verwoordt ze in acht ‘leidende patronen’, die we hier als volgt parafraseren:


Blz 7

1 2 3 4 5 6 3 7 8 9 10 11 12 5 13 14 15 6 16 17 7 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54

2

4

8

De burger staat centraal. Dat betekent m eer burger, m inder cliënt, m eer m aatwerk. Het gaat niet alleen om com penseren van beperkingen, m aar ook om activeren. De burger die in staat is zelf een oplossing te organiseren voor zijn situatie, doet dat ook. Ondersteuning is er m ede op gericht de m ogelijkheden hiertoe (de eigen kracht, de kracht van het buurtnetwerk enz) te vergroten. Ondersteuning is te vinden in het sociale - of buurtnetwerk; voor iedereen is voldoende en goede inform atie beschikbaar over oplossingsm ogelijkheden. Aanvullend is er een vangnet van professionele zorg. Samenhang en afstemming in de aanpak Alle betrokkenen - fam ilie, vrienden, vrijwilligers, en professionals - rond iem and die ondersteuning krijgt, dienen hun inzet goed af te stem m en Actief burgerschap door vrijwillige inzet en wederkerigheid. Mensen gaan m eer voor elkaar betekenen. Via vrijwilligerswerk doen we iets terug voor de sam enleving Preventief en tijdig ingrijpen. Voorkom en is beter dan genezen; tijdig ingrijpen voorkom t verergering en escalatie (m et alle narigheid en kosten van dien). Integrale oplossingen vanuit leefsituaties van burgers. Mensen blijven zo lang m ogelijk in hun eigen om geving wonen Opdrachtgeverschap van de overheid op basis van resultaat en functionele eisen. Niet het aanbod van de zorgverlener is leidend, m aar de vraag van de cliënt. Contracten in beginsel per cliënt (en dus niet per leverancier)

Doelen en opgaven VG/GGZ-begeleiding in de W M O Van de huidige cliënten m et AW BZ-gefinancierde VG/GGZ-begeleiding zullen verreweg de m eesten vanwege hun stoornis straks niet alle noodzakelijke ondersteuning kunnen vinden in hun eigen sociale kring en/of de algem ene collectieve voorzieningen. Professionele individuele begeleiding blijft nodig. Die begeleiding valt binnen de kaders en doelen van de W MO. Hieronder gaan we nader in op die doelen, brengen we in beeld voor welke opgaven we staan om ze te kunnen realiseren en hoe De Linde daaraan denkt te kunnen bijdragen. Versterken rol sociale omgeving Een belangrijk aspect van de problem atiek van VG/GGZ-cliënten is het (nagenoeg) ontbreken van een sociaal netwerk; niet om dat m ensen in hun om geving niet van goede wil zouden zijn, m aar om dat sociale om gang m et deze cliënten vaak erg lastig is en de nodige professionaliteit vereist. Bij fam ilie en buren ontbreekt die profesionaliteit veelal. Het is niet reëel te verwachten dat dit straks anders zal zijn. Het ‘vergroten van de rol van het sociale netwerk’ kan bij deze groep W MO-cliënten zodoende geen opdracht aan het sociale netwerk zelf zijn, m aar dient deel uit te m aken van de professionele begeleiding. Van begin af aan heeft De Linde bij woonbegelding altijd nadrukkelijk aandacht besteed aan relatie tussen cliënt en fam ilie/buren. In de praktijk blijkt het vaak al een hele opgave om deze relatie te norm aliseren; dat wil zeggen te zorgen voor een acceptabele om gang m et elkaar. Verdergaand betekenisvol contact is in de m eeste gevallen een brug te ver. Meer begeleidng via algem ene voorzieningen Het is de bedoeling dat aanvullend advies, steun en/of begeleiding straks zoveel m ogelijk geboden zal worden via algem een toegankelijke voorzieningen; bij voorkeur in de directe leefom geving. De gedachte hierachter is dit goedkoper is dan individuele begeleiding en bovendien dat het bijdraagt aan het versterken van het sociale netwerk.


Blz 8

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54

Hoe het beoogde collectieve aanbod er in de prakijk uit m oet zien, is een vraag die de m eeste gem eenten m om enteel nog niet hebben beantwoord. In de zoektocht naar adequate antwoorden en werkbare oplossingen dienen de volgende zaken in beschouwing te worden genom en: Collectief aanbod niet voor iedereen geschikt Van de huidige VG/GGZ-cliënten die indididuele begeleiding ontvangen zal een deel adequaat begeleid kunnen worden via collectieve arrangem enten. Dat lukt uiteraard alleen als de betrokken cliënt voldoende sociaal vaardig en stabiel is om in een collectief aanbod m ee te doen. Op basis van onze ervaring m et de doelgroep verwachten we dat dit m axim aal 40% van de huidige doelgroep zal kunnen zijn. Dit op voorwaarde dat het collectieve aanbod voldoende op hen is toegesneden en dat de begeleiders over de vereiste professionaliteit beschikken. W e wijzen er nogm aals op dat VG/GGZ-cliënten een com plexe doelgroep vorm en. Een verstoring van het wankele evenwicht bij deze kwetsbare m ensen kan gem akkelijk leiden tot escalatie. Dat is niet alleen vervelend voor de betrokkene zelf m aar ook voor alle anderen die van de voorziening gebruik m aken en/of er werken (vaak vrijwilligers!). Individuele begeleiding blijft nodig Hiervoor (p#) rekenden wij uit dat het totaal aantal begeleidingscliënten ca. 120% van het aantal huidige AW BZ-cliënten is. Als straks m axim aal 40% collectief bediend kan worden, heeft dus m inim aal 80% van het huidige aantal bekende cliënten nog steeds individuele begeleiding nodig. Het uit de AW BZ naar gem eenten overkom ende begeleidingsbudget bedraagt naar verwachting 75% van het huidige. Voor de financiering van de nieuwe collectieve arrangem enten zullen andere bronnen gevonden m oeten worden. Besparen door flexibiler te werken Is de genoem de 75% voldoende om de noodzakelijke begeleiding te financieren? W ij zien geen m ogelijkheden om onze organisatiekosten en tarieven substantieel te verlagen, zonder de kwaliteit in gevaar te brengen. W el zien wij m ogelijkheden om te besparen door in de duur van de begeleiding flexibeler te zijn en deze waar m ogelijk te beperken. Meer hierover in het volgende hoofdstuk. Aanbevelingen Op grond van deze overwegingen bevelen wij het volgende aan: • Form uleer zo concreet m ogelijke kwalitatieve en kwantitatieve doelen voor het collectieve begeleidingsaanbod • Betrek VG/GGZ-deskundigen het ontwikkelen van dat aanbod, dat deels zal m oeten bestaan uit sociale arrangem enten ‘op m aat’ (welzijn/begeleiding/dagbesteding/zorg) • Zorg voor goed toegeruste m edewerkers/vrijwilligers; werken m et deze doelgroepen vereist specifieke professionaliteit; • Maak een reële begroting van de kosten van collectieve en individuele begeleiding Afstem m ing en sam enwerking in de regionale zorgstructuur Als gevolg van de doorzettende extram uralisering in de VG en GGZ, zullen m eer cliënten m et zwaardere problem atiek een beroep doen op am bulante begeleiding, die deels ook binnen de kaders van de W MO ingevuld zal m oeten worden. Mom enteel wordt door de VG- en GGZ-instellingen, in sam enwerking m et praktijkondersteuners, FAQT-team s, gem eentelijke crisisdiensten en OOGZ gewerkt aan de invulling van de toekom stige am bulante begeleiding van deze cliënten, waarbij allerlei nieuwe vorm en van sam enwerking en innovatieve combinaties van professionele, sem i-professionele en vrijwillige ondersteuning en begeleiding worden verkend.


Blz 9

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

In de praktijk van De Linde is gebleken dat in de dagelijkse begeleiding door sem iprofessionals zeer goede resultaten kunnen worden behaald, ook bij m oeilijke cliënten. Een belangrijke voorwaarde hierbij is een goede afstem m ing en sam enwerking m et specialistische GGZ-zorg (behandelaars in de 1 e of 2 e lijn). Concreet gaat het hierbij om professionele diagnoses, gezam enlijke behandel- en ondersteuningsplannen, goede collegiale contacten en ondersteuning, en betrouwbare ‘rugdekking’ van specialisten en instellingen bij dreigende escalatie. Goede afstem m ing, heldere taakverdeling en tijdige overdracht is ook van belang om de toerekening van de kosten zuiver te houden. Specialistische zorg valt niet binnen de kaders van de W MO.

24

POH/GGZ via De Linde

25 26 27

Via de hiervoor speciaal in het leven geroepen coöperatie LindePOH detacheert De Linde professionele praktijkondersteuners GGZ bij huisartsen. Die krijgen hierm ee de m ogelijkheid deze functie in hun praktijk flexibel en naar behoefte in te vullen.

28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54

Praktijkondersteuner GGZ Naar ons idee is in afstem m ing en overdracht een belangrijke rol weggelegd voor de GGZ-praktijkondersteuner in de huisartspraktijk. W ij stellen voor om reeds aan het begin van onze begeleidingstraject via een ‘preventieve aanm elding’ de problem atiek van de cliënt en de m ogelijke risico’s op escalatie bij de praktijkondersteuner (c.q. de huisarts) onder de aandacht te brengen, zodat deze alvast de nodige acties kan ondernem en en de vereiste diagnoses voor eventuele aanvullende begeleiding/behandeling in gang kan zetten. Zo zorgen we ervoor dat er bij m ogelijke escalatie geen tijd verloren gaat. Voor de woonbegeleider - een sem i-professionele 50-plusser - is een dergelijke professionele en slagvaardige ‘rugdekking’ van wezenlijk belang.

Kosten verm inderen en flexibiliteit vergroten De overgang van de begeleiding van de AW BZ naar de W MO gaat gepaard m et een forse verm indering van het budget. Besparingen m oeten worden gerealiseerd door m inder een beroep te doen op dure professionele zorg. Professionele zorg blijft uiteraard beschikbaar, m aar alleen als het echt nodig is en zo kort m ogelijk. Dit vereist een flexibel aanbod, eenvoudiger procedures en een flexibel financieringsm odel zonder kostenopdrijvende prikkels. Nu: niet flexibel en kostenopdrijvend Het huidige financieringsm odel is voor een belangrijk deel gebaseerd op productieafspraken tussen financier en zorgleverancier. Dat systeem heeft belangrijke nadelen. Zorgverleners willen doen wat nodig is en zullen dus altijd streven naar m inim aal toereikende productieafpsraken. Als de productieafspraak eenm aal gem aakt is, zal het streven erop gericht zijn de ‘productie vol te m aken’, ook als dat m isschien niet nodig is. Het systeem is niet flexibel en kostenopdrijvend.. Gewenst: flexibel en beheersbaar Financiering op basis van reëel bestede uren is wel flexibel en lijkt daarom voor opdrachtgevende gem eenten het aantrekkelijkst. De vraag is echter of dat ook zo is. De algem ene kosten van de zorgverlener zijn in deze constructie versleuteld in het uurtarief. Deze algem ene kosten stijgen of dalen echter niet evenredig m et de te declareren uren. Dit betekent dat bij extra inzet van uren de opdrachtgever naar verhouding te veel betaalt. Bij m inder uren kan de dekking van de algem ene kosten bij de zorgverlener in gevaar kom en, waarm ee de kwaliteit en continuïteit van de geboden zorg onder druk kom t te staan. De Linde heeft daarom een voorkeur voor een m odel dat flexibiliteit com bineert m et zekerheid. Concreet stellen wij voor m et

Visienota W oonbegeleiding en de W M O - Stichting De Linde H aarlem (concept 15 juli 2013)

Blz 10

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29

gem eenten afspraken te m aken over een vaste bijdrage voor onze algem ene kosten in com binatie m et een uurtarief voor de per cliënt geleverde diensten

30

In het kort

31 32 33

• Via de W MO werken we aan een sam enleving, waarin iedereen m ee doet en het gewoon is iets voor elkaar te doen en elkaar wat te vragen. W e willen de inzet van professionals beperken en die van de sociale om geving versterken.

34

• De W MO heeft een dubbel doel: m eer participatie en m inder kosten.

35 36

• Voor het welslagen van de W MO is de invulling, kwaliteit en de toegang tot het sociale netwerk cruciaal.

37 38 39 40

• Maxim aal 40% van de huidige VG-/GGZ-cliënten zouden m ogelijk bediend kunnen worden via collectieve voorzieningen. Daarvoor is het nodig bij de inrichting en invulling van de lokale sociale infrastructuur rekening te houden m et deze kwetsbare m ensen

41 42

• Ca 80% van het huidige aantal VG-/GGZ-cliënten zal straks nog steeds individuele begeleiding nodig hebben.

43 44 45

• Ten gevolge van de voortgaande extram uralisering in de VG/GGZ-zorg zullen in de kom ende jaren ook cliënten m et zwaardere/com plexere problem atiek een beroep doen op W MO-begeleiding.

46 47 48

• Om de W MO-doelen te kunnen realiseren is een sam enhangende regionale zorgstructuur vereist, waarin alle betrokkenen cliëntgericht en op basis van vertrouwen sam enwerken.

49 50 51

• Een gem engd financieringsm odel (vaste bijdrage in com binatie m et lager uurtarief) biedt opdrachtgever en zorgverlener de beste garanties voor continuïteit en flexibiliteit.

52 53

• Met raam overeenkom sten en verantwoording achteraf kunnen we veel adm inistratief werk en kosten besparen.

De Linde is een kleinschalige efficiënt werkende organisatie. De Linde werkt in m eerdere gem eenten. De vaste bijdrage aan de algem ene kosten zal per gem eente dus bescheiden zijn. Een bijkom end voordeel is dat er veel m inder kostenverhogende en aandachtvragende m arketing-inspanningen nodig zijn. Voor opdrachtgevende gem eenten is van belang dat in dit m odel de uurtarieven voor begeleiding substantieel lager zijn. Dat vergroot de flexibiliteit. In dit financieringsm odel zijn er gem akkelijker afspraken te m aken over flexibele inzet van begeleidingsuren. Bijvoorbeeld een korte periode intensief, en daarna op afroep. Op deze m anier kan per cliënt invulling worden gegeven aan de beoogde ‘eigen regie’ van de cliënt. Raamovereenkomsten Het huidige systeem van indicatiestelling en toewijzing van begeleidingsuren werkt m et verschillende zwaarte-klasses. Dat is adm inistratief com plex. Nog ingewikkelder wordt het als de begeleidingsbehoefte varieert. De Linde wil het anders doen. In de achterliggende tien jaar hebben wij ervaren dat de begeleidingsbehoefte van cliënten sterk kan variëren. Kijken we echter naar onze cliëntengroep als geheel, dan zien we dat we gem iddeld drie uur per week per cliënt besteden. Op basis van deze praktijkervaring zou De Linde het liefst werken m et norm contracten van 3 uur per cliënt per week en deze te vertalen in ‘raam -overeenkom sten’ per cliënt en/of groep cliënten. Dit is adm inistratief veel eenvoudiger en goedkoper dan de huidige werkzijze van financiering en verantwoording per cliënt per m aand. Om dat De Linde alle uren zorgvuldig registreert, kunnen we op elk m om ent specificaties per cliënt en/of cliëntgroep verstrekken; bedoeld om achteraf onze inzet te verantwoorden en de afspraken voor de toekom st zo nodig aan te passen.

54 Visienota W oonbegeleiding en de W M O - Stichting De Linde H aarlem (concept 15 juli 2013)

Blz 11

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

3 W OONBEGELEIDING DOOR DE LINDE

12

In het kort

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

De Linde is een bovenregionaal opererende gespecialiseerde zorginstelling. De Linde biedt zelfstandig wonende VG/GGZ-cliënten praktische woonbegeleiding op m aat. De kern van de woonbegeleiding van De Linde wordt gevorm d door enkele uren per week begeleiding aan huis. Aanvullend biedt De Linde zo nodig bewindvoering, dagbesteding en andere vorm en van gespecialiseerde ondersteuning. De begeleiding van De Linde is altijd gericht op stabilisatie van het dagelijks leven in al zijn facetten, m et fam ilie, collega’s en buren. Een tweede kerntaak van de woonbegeleider is de eventuele inzet van andere betrokken zorgen dienstverleners te coördineren. Dit verhoogt de effectiviteit en verlaagt de kosten. W oonbegeleiding door De Linde onderscheidt zich door:

De Linde is opgericht in 2002, toen veel cliënten uit traditionele instellingen vertrokken en zelfstandig in de sam enleving gingen wonen. In de ruim tien jaar die sindsdien zijn verstreken heeft De Linde een bewezen effectief begeleidingsconcept voor deze cliënten ontwikkeld. In het kader van de overheveling van deze begeleiding naar de W MO en de beoogde transitie van het sociale dom ein in bredere zin, heeft De Linde de eigen organisatie en werkwijze kritisch tegen het licht gehouden en aangepast. Dat heeft geleid tot een vernieuwend, flexibel en effectief begeleidingsm odel, dat we op de nu volgende pagina’s aan u presenteren.

23 24

• integrale benadering van VG- en GGZ-problem atiek

25

• begeleiding èn coördinatie;

26

• integrale benadering van alle levensterreinen; inclusief het huishoudboekje

27

• ter zake en effectief; gem iddelde inzet drie uur per client/week

28

• verzorgd door goed opgeleide, betrokken 50-plussers m et levenservaring

29

• persoonlijk en flexibel; nooit m eer dan vijf cliënten per begeleider

30

• zo nodig aanvullende diensten, specialistische expertise en inzet vrijwilligers

31

• zelfstandig werken op basis van gedeelde waarden

32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53

W oonbegeleiding van De Linde is gericht op het centrale doel van de W MO: alle burgers in staat stellen actief deel te nem en aan onze sam enleving, en de inzet van (dure) professionals te beperken. M issie • De Linde zet zich in voor m ensen die zich door een verstandelijke en/of sociale beperking niet voldoende staande kunnen houden op school, op het werk of in de buurt. • Dat doen we vanuit de overtuiging dat problem en die onze cliënten ervaren en/of veroorzaken voortkom en uit onverm ogen en niet uit onwil. Het doel van De Linde is cliënten zodanig te ondersteunen dat ze - binnen onze m aatschappelijke kaders - een plezierig leven hebben, zoals ze zelf verkiezen. • De basis van onze ondersteuning is persoonlijke woonbegeleiding, m eestal enkele uren per week. • Aanvullend op de woonbegeleiding biedt De Linde budgetbeheer, kleinschalige dagbesteding en specialistische ondersteuning. Extra ondersteuning wordt geboden door vrijwilligers. M ensen zorgvisie De Linde beschouwt een persoon m et een verstandelijke handicap of psychiatrische stoornis als een m ens m et m ogelijkheden en beperkingen, net als ieder ander. Hij/zij


Blz 12

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55

m aakt deel uit van onze sam enleving en doet daar zoveel m ogelijk volwaardig aan m ee. Hij/zij is een burger m et rechten en plichten, m et te respecteren wensen en een eigen verantwoordelijkheid ten aanzien van zijn persoonlijke levensinvulling. Hij/zij m ag wonen, werken en recreëren waar hij of zij dat wil en krijgt ondersteuning om zijn/haar wensen zoveel m ogelijk in de gem eenschap te realiseren. De Linde vindt het belangrijk dat cliënten ondersteuning (zorg-en dienstverlening) krijgen op m aat, zo gewoon m ogelijk en speciaal waar nodig. Zoals de cliënt dat wil, bereikbaar en toegankelijk. De ondersteuning via W oonbegeleiding De Linde is vraaggestuurd, cliëntgericht en ondersteunt het sociale netwerk van de cliënt en vergroot de invloed van de cliënt op zijn/haar eigen leven. W oonbegeleiders van De Linde hebben oprecht aandacht voor de cliënt. Ze zijn geduldig en vriendelijk en zorgen voor een goede sfeer. Zo onstaat de vertrouwensbasis die nodig is om - als dat nodig is - ook doortastend en beslist te kunnen zijn. De organisatie ‘De Linde’ is de werknaam van een groep zelfstandige kleinschalige organisaties, die, op basis van een gem eenschappelijk doel en gedeelde waarden, intensief m et elkaar sam enwerken en een keten vorm en. [plaatje/kaartje werkgebied 2013] De Linde is actief in de gem eenten Haarlem , Haarlem m erm eer, IJm ond, Kennem erland, ... en ..... [organogram ] LindeZorg W oonbegeleiding W oonbegeleiding is de kern van onze dienstverlening. De woonbegeleiding wordt geboden vanuit # zelfstandige regionale zorgcoöperaties. Algem ene en ondersteunende werkzaam heden hebben de coöperaties uitbesteed aan het dienstencentrum van Stichting De Linde. De zorgcoöperaties De woonbegeleiding wordt in de praktijk geboden door zelfstandige woonbegeleiders, verbonden aan één van de vier aan Stichting De Linde gelieerde regionale zorgcoöperaties: LindeZorg LindeZorg LindeZorg LindeZorg

Noord Holland Noord Haarlem m erm eer IJm ond Kennem erland

Elke zorgcoöperatie is een zelfstandige rechtsvorm . Elke zorgcoöperatie heeft een eigen werkgebied. De zorgcoöperaties hebben gem iddeld 10 leden, die gezam enlijk ongeveer 30 cliënten begeleiden. Als het aantal cliënten toeneem t, splitst de coöperatie op. Zo wordt het team nooit te groot. De leden van de zorgcoöperatie verdelen de algem ene en organisatorische taken binnen de eigen coöperatie in onderling overleg. Algem ene taken zoals m arketing, adm inistratie, intake, gespecialiseerde dienstverlening, kwaliteitszorg en deskundigheidsbevordering zijn door de regionale zorgcoöperaties uitbesteed aan Stichting De Linde. Door deze taakverdeling kunnen de woonbegeleiders zich concentreren op hun kerntaak: het bieden van woonbegeleiding op m aat.


Blz 13

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55

De zelfstandige woonbegeleider De woonbegeleiders - de leden van de zorgcoöperaties - zijn in de m eeste gevallen 50-plussers die zich een aantal dagdelen in de week willen inzetten voor onze doelgroep. In de praktijk is gebleken dat deze betrokken burgers m et hun levenservaring en flexibele agenda bij uitstek geschikt zijn voor dit werk. Alle woonbegeleiders hebben een interne training gevolgd. De woonbegeleiders doen hun werk als ‘zelfstandige zonder personeel’. Zij werken zelfstandig, m aar wel binnen de gezam enlijke ontwikkelde procedures en kwaliteitskaders van De Linde. W aar nodig is ondersteuning door LindeAdvies. LindeActief Dagbesteding Aanvullend op de woonbegeleiding biedt De Linde kleinschalige dagbesteding op diverse locaties m et een prettige, afwisselende en zinvolle bezigheid. Van restaurant tot m anege en van keuken tot kennel. De dagbesteding vindt altijd plaats bij een bestaande lokale m aatschappelijke ondernem er. LindeActief is een zelfstandige coöperatie, m et de aanbieders van dagbesteding als leden. Enkele voorbeelden: Stichting Zorgm anege, [plaats]; Eetlokaal In Den Swarten Hondt, [plaats]; Ovidifarm , [plaats]; Restaurant Long Island, [plaats]; Grand Café Milarca, [plaats]; Sportbrasserie De Aanloop, [plaats]; [nog m eer?] LindeBudget Budgetbeheer Een overzichtelijk en sluitend huishoudboekje is bij het zelfstandig wonen van het grootste belang. Daarbij kom t dat financiële problem en een adequate begeleiding op andere levensterreinen ernstig kunnen belem m eren. Budgetbeheer is daarom volledig geïntegreerd in ons zorgaanbod. Om verrassingen te voorkom en wordt tijdens de intake bij iedereen een Quickscan van de financiën afgenom en. LindeBudget biedt bescherm bewind voor cliënten die dat nodig hebben. LindeBudget is erkend door de branchevereniging PBI. LindeAdvies Consult en therapie (onderdeel van Stichting De Linde) Stichting De Linde werkt sam en m et orthopedagogen, psychologen en andere experts en therapeuten, gespecialiseerd in onze doelgroep. Deze deskundigen verzorgen de intake en diagnose en zijn verantwoordelijk voor het begeleidingsplan. Gedurende het begeleidingstraject bieden ze zo nodig aanvullende therapie aan onze cliënten en ondersteuning en advies aan de woonbegeleiders. LindePOH GGZ-praktijkondersteuniers voor huisartsen LindePOH detacheert professionele praktijkondersteuners GGZ bij huisartsen. Die krijgen hierm ee de m ogelijkheid deze functie in hun praktijk flexibel en naar behoefte in te vullen. LindePOH is een zelfstandige zorgcoöperatie. Dienstencentrum De Linde (onderdeel van Stichting De Linde) Het dienstencentrum verzorgt in opdracht van de zorgcoöperaties gem eenschappelijke taken zoals m arketing en com m unicatie, contracten m et gem eenten en zorgkantoor, adm inistratie, deskundigheidsbevordering, kwaliteitszorg en andere algem ene werkzaam heden. LindePlus Extra ondersteuning door vrijwilligers (zelfstandige vereniging) Vrijwilligers die in de zorg werken doen dat om dat zij graag iets voor anderen doen en willen betekenen. De Linde waardeert dit. Vrijwilligers zijn bij De Linde van harte welkom . De vrijwilligers zorgen voor extra ondersteuning op tal van terreinen. W erken m et onze doelgroep is niet altijd eenvoudig. LindePlus selecteert de vrijwilligers zorgvuldig en zorgt ervoor dat ze voor hun werk goed zijn toegerust en hun werk doen op basis van gezam enlijke waarden.


Blz 14

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

De vrijwilligers die zich voor cliënten van De Linde inzetten, zijn verenigd in de vrijwilligersvereniging LindePlus, een zelfstandige vereniging m et een eigen bestuur. LindePlus zet zich in voor de cliënten van De Linde en behartigt tegelijkertijd de belangen van de leden, waarbij steeds een scherp oog is voor de juiste taakverdeling tussen vrijwilliger en professional. Als dat goed geregeld is, leidt sam enwerken tot m eerwaarde voor iedereen.

21

[Terzijde]

22

Van medew erker naar zelfstandige

23 24 25 26 27 28 29

Het hier geschetste beeld van onze organisatie m oet in 2013 en 2014 gestalte krijgen. Ten opzichte van de huidige structuur (m et reguliere dienstverbanden) leidt het tot aanzienlijke besparingen op personeelskosten en daarm ee tot lagere tarieven voor onze opdrachtgevers in com binatie m et een netto hoger uurtarief voor de woonbegeleiders. Het wegvallen van een aantal sociale zekerheden is voor de woonbegeleiders (m eestal 50-plussers m et een (pre)pensioen) over het algem een geen enkel probleem .

30 31 32 33 34 35

Bij De Linde hebben woonbegeleiders nooit m eer dan vijf cliënten m et een werkdruk van m axim aal 15 uren per week. Dit is een voorwaarde om in de begeleiding - zowel wat betreft m entale belasting als wat betreft de agenda - echt goed rekening te kunnen houden m et de wensen en m ogelijkheden van de cliënt. Bij dergelijke kleine contracten past een ZZP-constructie alle betrokkenen over het algem een beter dan een dienstverband.

36 37 38 39 40 41 42

De voorgenom en overgang van werknem er naar zelfstandige is niet alleen ingegeven door financiële m otieven. Deze constructie draagt ook bij aan de in het kader van de W MO gewenste intensivering van ondersteuning uit de lokale om geving. Met de ZZP-constructie zijn kleine, tijdelijke en flexibele dienstverleningsovereenkom sten m et betrokken buurt/dorpsgenoten eenvoudig en goed te regelen, waarm ee er m eer m ogelijkheden ontstaan voor echte vraaggestuurde zorg.

43 44 45 46

Tot slot m erken we op dat m et de flexibele ZZP-constructie ook andere W MOdoelen worden gediend: nam elijk betrokken senioren gelegenheid bieden zich m aatschappelijk in te blijven zetten, en kleinschalig vraaggestuurd zorgondernem erschap te stim uleren.

47 48 49 50 51 52 53 54

Bestuur en directie D e tweehoofdige Raad van Bestuur is eindverantwoordelijk voor Stichting De Linde. D e dagelijkse leiding berust bij twee directeuren. D e twee leden van de R vB en de twee directeuren vorm en gevieren het m anagem entteam .

R aad van Toezicht Als zorginstelling heeft D e Linde een R aad van Toezicht, die zijn werkzaam heden verricht volgens de ‘Zorgbrede Governancecode’.

C liëntenraad Alle bij de De Linde aangesloten zorgen dienstverleners hebben een gezam enlijke cliëntenraad. D aarin zitten onafhankelijke cliëntvertegenwoordigers.

De woonbegeleiding in de praktijk Aanm elding Cliënten die baat zouden kunnen hebben bij woonbegeleiding worden in de m eeste gevallen via het W m o–loket in hun gem eente naar De Linde doorverwezen. Er kan ook worden afgesproken dat cliënten zich rechtstreeks bij De Linde kunnen m elden.


Blz 15

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55

Oriëntatie en intake Als een potentiële cliënt bij De Linde is aangem eld, beoordeelt de zorgadviseur van Stichting De Linde of de cliënt inderdaad bij De Linde aan het goede adres is. Zo nodig doet een extern bureau een niveauonderzoek. Als de conclusie is dat de cliënt bij De Linde aan het goede adres is, dan volgt een intakegesprek bij de cliënt thuis. Vaste onderdelen van de intakeprocedure zijn verder de Quickscan Financiën en de Risico-analyse GGZ. Quickscan Financiën In de praktijk is gebleken dat onze cliënten bijna altijd ook financiële begeleiding nodig hebben. Een stabiele financiële huishouding is een absolute voorwaarde om m aatschappelijk te kunnen functioneren. Bij de intake onderzoeken we daarom standaard hoe het hierm ee gesteld is. De Linde heeft hiervoor een sem igeautom atiseerd diagnose-instrum ent ontwikkeld, dat op basis van een download van bankafschriften betrouwbare inform atie geeft over de financiële huishouding van cliënt. Risico-analyse GGZ Cliënten m et een prim aire VG-indicatie hebben in veel gevallen ook een (latente) GGZ-problem atiek. Bij alle cliënten besteden we hieraan bij de intake zorgvuldig aandacht. Het doel hiervan is allereerst om er in onze begeleiding zo goed m ogelijk rekening m ee te kunnen houden. Een tweede doel is om reeds bij de start van onze begeleiding contact te kunnen leggen m et de GGZ-praktijkondersteuner van de huisarts, zodat deze zo nodig zaken (voorbereidend) alvast in gang kan zetten en er bij een m ogelijke escalatie geen tijd verloren gaat m et voorgeschreven intake- en indicatie-procedures. Zorgleefplan Voor elke cliënt m aakt de zorgadviseur een zorgleefplan; afgestem d op de specifieke wensen en m ogelijkheden van de cliënt. In dat zorgleefplan beschrijven we zo nauwkeurig m ogelijk wat de cliënt aan begeleiding nodig heeft en zal ontvangen. Om dat elke cliënt anders is, is elk zorgleefplan dat ook. De begeleding varieert van ‘levenslang en levensbreed’ voor stabiele VG-cliënten, tot kortdurend en specfiek voor GGZ-cliënten; een vast aantal uren per week, of flexibel... Steeds afgestem d op de behoefte van de cliënt, en niet m eer dan nodig is. Het zorgleefplan bevat altijd de volgende vijf elem enten: 1) Uitwerking van de hulpvraag; m et voorstel invulling reguliere woonbegeleiding 2) Uitkom st Quickscan Financiën; m et eventueel voorstel budgetbeheer/bewindvoering; alsm ede een plan hoe deze te verankeren in de reguliere woonbegeleiding 3) Risicoanalyse GGZ-problem atiek; met eventueel voorstel sam enwerking m et behandelaars in de 2 e lijn. 4) Voorstel inzet sociale kring en vrijwilligers; m et aanbod inzet vrijwillgers van LindePlus 5) Voorstel dagstructuur; m et eventueel voorstel dagbesteding bij LindeActief of reïntegratie. Op basis van het zorgleefplan (tevens te beschouwen als onze ‘offerte’ voor de opdrachtgever) regelen we eventuele noodzakelijke form aliteiten m et de afdeling W m o van de betreffende gem eente en/of andere instanties (zoals het CIZ, ZVW ). W e vragen de cliënt (of zijn/haar wettelijk vertegenwoordiger) het zorgleefplan te ondertekenen.


Blz 16

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43

Alle com m unicatie en verantwoording verloopt via het zorgleefplan. Het zorgleefplan is voor de cliënt, de woonbegeleider en de opdrachtgever het enige docum ent waar ze m ee te m aken krijgen. Alle achterliggende adm inistratieve procedures en docum enten worden verzorgd en geregeld door De Linde.

44

Sam enw erken in een regionaal zorgnetw erk

45 46 47 48 49 50 51

Een vast onderdeel van het zorgleefplan is de risicoanalyse GGZ-problem atiek, als basis voor samenwerking m et behandelaars in de 2 e lijn. Als gevolg van de verdere extram uralisering in de VG/GGZ-zorg verwachten we een toenam e van het aantal cliënten m et com plexere problem atiek, waarbij dergelijke sam enwerking geboden is. Hoe die sam enwerking er precies uit zal zien, zal per cliënt verschillen. Voorwaarden zijn goede contacten en korte com m unicatielijnen. Daaraan zal De Linde de kom ende jaren nadrukkelijk aandacht besteden.

52 53 54 55

Collegiale en specialistische ondersteuning De woonbegeleiders van De Linde hebben m inim aal een MBO-plus opleiding; m aar over het algem een niet specifiek gericht op zorg/begeleiding. Algem ene ontwikkeling,

Uitvoering zorgleefplan door woonbegeleider Zo snel m ogelijk na de intake en afhandeling van de form ele zaken, starten we m et de daadwerkelijke begeleiding (of al eerder als dat nodig is). De cliënt krijgt een elektronisch cliëntendossier, waarin ook het zorgleefplan wordt opgenom en. De zorgadviseur van Stichting De Linde legt contact m et de zorgcoöperatie in de woonplaats van de cliënt en m et eventueel andere betrokken zorgverleners/instanties. Zorgadviseur en woonbegeleider gaan sam en op kennism akingsbezoek bij de cliënt, waarna de woonbegeleider het stokje overneem t. De woonbegeleider heeft twee kerntaken: 1) het opbouwen van een vertrouwensband en het bieden van de reguliere woonbegeleiding; en 2) het coördineren van de overige ondersteuning, zoals in het zorgleefplan beschreven. De woonbegeleiding krijgt over het algem een gestalte in één of m eerdere wekelijkse huisbezoeken van de woonbegeleider aan de cliënt. De woonbegeleider spreekt m et de cliënt de dagen en tijdstippen af. Ook alle andere werkzaam heden plant de woonbegeleider zelf. Elektronisch cliëntvolgsysteem Van elk begeleidingsbezoek en van andere werkzaam heden doet de woonbegeleider kort verslag in het elektronisch cliëntvolgsysteem . Ook bij de cliënt betrokken m edewerkers van andere instanties kunnen - na toestem m ing van de cliënt - het elektronisch cliëntvolgsysteem raadplegen en aanvullen. Voor de cliënt en ook voor de andere betrokken ondersteuners en hulpverleners is de woonbegeleider het centrale aanspreekpunt. Zo zorgen we ervoor dat de ondersteuning en hulp rond de cliënt overzichtelijk en effectief blijft. Het elektronisch cliëntvolgsysteem is hierbij onm isbaar. Evaluatie zorgleefplan Twee m aal per jaar krijgt elke cliënt een huisbezoek van een andere dan zijn vaste woonbegeleider, waarbij de begeleiding wordt geëvalueerd. Eens per jaar gebeurt dat m et alle betrokkenen; de cliënt, de vaste woonbegeleider en eventueel anderen bij de cliënt betrokken hulpverleners, werkgevers, fam ilie enz. Op basis van deze evaluatie sluiten we het oude zorgleefplan af en stellen we in een nieuw zorgleefplan indien nodig de werkwijze bij.


Blz 17

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27

betrokkenheid en levenservaring vorm en de basis. In de praktijk is gebleken dat dit voldoende is, op voorwaarde van goede ondersteuning door collega’s en gespecialiseerde professionals. Daaraan besteedt De Linde veel aandacht.

28

[Terzijde]

29

Digitaal informatie- en communicatieplatform LindeNet

30 31 32

De ontwikkeling van LindeNet is m om enteel in voorbereiding. In het najaar van 2013 lanceren we een eerste operationele versie. In het voorjaar van 2014 zal het platform volledig functioneren. LindeNet biedt onder m eer:

33

• elektronisch cliëntendossier, inclusief zorgleefplan

34

• kwaliteitshandboek, handelingsprotocollen

35

• toegankelijke achtergrondinfo over beperkingen, stoornissen

36

• ‘sociale kaart’ per gem eente/buurt

37

• alle relevante info over 1 e en 2 e lijnszorgverleners, contactgegevens

38

• kennisplatform ; forum , vraagbaak (collegiaal, m et specialisten)

39

• doelgericht zoeken naar collegiale kennis en ervaring

40

• directe doorgeleiding van expert-vragen naar de juiste expert

41

• altijd antwoord binnen de afgesproken term ijn

42 43

• ‘social com m unities’ rond de cliënt (woonbegeleider, fam ilie, vrienden, vrijwilligers andere betrokkenen)

44

• ruim te voor sociale collegiale contacten

45

• urenregistratie

46

• praktische info over/van de Linde

47

• enzovoort

On-line com m unicatieplatform Een essentiële voorwaarde voor adequate begeleiding door onze ‘sem i-professionele’ woonbegeleiders is dat zij bij vragen of problem en gem akkelijk kunnen overleggen m et collega’s, advies kunnen inwinnen bij experts en in voorkom ende gevallen snel kunnen opschalen naar behandelaars in de 2 e lijn. Onze woonbegeleiders doen hun werk bij de cliënten thuis, werken verspreid in de regio, in contracten van m axim aal 15 uur/week. Traditionele vorm en van (werk)overleg kosten in deze context naar verhouding erg veel tijd (en geld). Bovendien hebben ze niet de gewenste flexibiliteit en voorzien ze ook inhoudelijk lang niet altijd in de behoefte. De Linde heeft daarom besloten vergaderingen en werkoverleggen zoveel m ogelijk te beperken en op een andere, m oderne m anier te voorzien in de noodzakelijke collegiale en professionele contacten en inform atieuitwisseling. Dat gaan we doen via LindeNet, een nieuw digitaal inform atie- en com m unicatieplatform . Via LindeNet is de in de organisatie beschikbare kennis 24 uur per dag, zeven dagen per week zonder reistijd voor iedereen beschikbaar is. Zo draagt LindeNet bij aan ‘m eer kwaliteit tegen m inder kosten’. Naast de on-line contacten via LindeNet zijn persoonlijke ontm oetingen m et collega’s belangrijk. Daartoe organiseren we regelm atig intervisie- en scholingsbijeenkom sten, vaak m et m edewerking van gespecialiseerde zorgverleners van LindeAdvies of onze sam enwerkingspartners.

48 49 50 51 52

Het is nadrukkelijk de bedoeling dat LindeNet niet alleen gebruikt gaat worden door de m edewerkers van De Linde, m aar ook door alle andere betrokkenen uit de sociale en professionele kring rond de cliënt. W ij verwachten dat we langs deze innovatieve weg - m et gebruikm aking van wat de m oderne com m unicatietechnologie te bieden


Blz 18

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51

heeft - de kwaliteit en effectiviteit van de ondersteuning een grote im puls kunnen geven en tegelijk substantieel kosten kunnen besparen. Kw aliteitszorg Om de kwaliteit van de geboden begeleiding en andere dienstverlening te waarborgen heeft De Linde een program m a ‘education perm anente’ voor alle m edewerkers en aangesloten begeleiders. In veel gevallen vullen we dit program m a in sam en m et onze VG/GGZ-sam enwerkingspartners in de regio. De zorg en begeleiding van De Linde vallen binnen de wettelijke kaders van AW BZ, W MO en financiers. Minim aal tweem aal per jaar bekijken we op cliëntniveau of alle protocollen, procedures en interne afspraken worden nageleefd en eventueel kunnen worden verbeterd. W e controleren ook periodiek of de zelfstandige woonbegeleiders aan de gestelde eisen voldoen. Elke twee jaar onderzoeken we de cliënttevredenheid. De Linde is aangesloten bij de Regionale Klachtencom m issie [?] Een belangrijk elem ent in het kwaliteitsbeleid van De Linde is aandacht voor veiligheid in de directe leefom geving van de cliënt. Alle begeleiders zijn alert op signalen van huiselijk geweld of kinderm ishandeling en nem en in voorkom ende gevallen direct contact op m et betrokken m eldpunten en instanties . Het kwaliteitssysteem van Stichting De Linde heeft een ketencertificering volgens de Europese Healthcare norm NEN 15224. LindeBudget is gecertificeerd door de branchevereniging PBI. Kosten In de achterliggende tien jaar hebben wij ervaren dat de begeleidingsbehoefte van cliënten sterk kan variëren. Kijken we echter naar onze cliëntengroep als geheel, dan zien we dat we gem iddeld drie uur per week per cliënt besteden. Op basis van deze praktijkervaring zou De Linde het liefst werken m et raam overeenkom sten op basis van een genorm eerde inzet van 3 uur per cliënt per week. Dit is adm inistratief een stuk eenvoudiger en goedkoper dan het huidige systeem m et begroting en verantwoording per cliënt/per m aand. Om dat De Linde alle uren zorgvuldig registreert, kunnen we desgewenst op elk m om ent specificaties per cliënt en/of cliëntgroep verstrekken; bedoeld om achteraf onze inzet te verantwoorden en de afspraken voor de toekom st zo nodig aan te passen. Bij een uurtarief van € 50,- bedragen de kosten van de woonbegeleiding per cliënt op jaarbasis ongeveer zevenduizend euro. Deze bedragen zijn gebaseerd op onze ervaringen uit het verleden en versleuteling van de algem ene kosten in het uurtarief. Zoals hiervoor reeds uiteengezet, geven wij echter de voorkeur aan een vaste bijdage aan de algem ene kosten in com binatie m et lagere uurtarieven. Voor intake, inclusief Quickscan financiën, Risico-analyse GGZ en opstellen zorgleefplan geldt een vast tarief van € 1.000,- per cliënt. Aanvullende en overige diensten aan de cliënt worden in rekening gebracht tegen tarieven zoals gebruikelijk voor de betreffende vorm van begeleiding/dienstverlening; e.e.a. volgens de richtlijnen en norm en van AW BZ, CIZ en W MO.


Blz 19

1

Samen goedkoper werken

2 3

Het begeleidingsm odel van De Linde leidt langs verschillende wegen tot kostenbesparingen:

4

• een eenvoudiger zorgstructuur

5

• daadwerkelijke vraaggestuurde begeleiding; niet m eer dan nodig

6

• goede afstem ing en sam enwerking met specialisten

7

• zuivere toedeling van kosten W MO/ZVW

8

• een flexibel inkoopm odel, zonder kostenopdrijvende prikkels

9

• financiering op basis van genorm eerde inzet en raam contracten

10

• adm inistratieve eenvoud

11 12


Blz 20

1

[Terzijde]

2

Onze waarden

3 4 5 6

Mensen die werken bij, via of nam ens de Linde doen dat om dat ze iets voor anderen willen betekenen. Deze gem eenschappelijke drijfveer leidt tot de volgende waarden, waardoor we ons laten leiden bij onze inzet voor cliënten en sam enwerking m et collega’s.

7 8

Het gaat om mensen

9

• W ij kiezen voor dit werk, om dat we iets voor anderen willen betekenen.

10

• W e gaan - binnen professionele kaders - een persoonlijke relatie aan m et de cliënt

11

• In ons werk staat het belang van de cliënt altijd voorop.

12

• W e hebben recht op een passende beloning, m aar geld is niet onze eerste drijfveer.

13 14

Plezier

15 16

• W ij willen eraan bijdragen dat onze cliënten plezierig kunnen leven; dat lukt het best als we zelf ons werk m et plezier doen.

17

• W e respecteren dat we allem aal verschillend zijn en geven elkaar de ruim te.

18

W e delen successen en m ooie ervaringen, we steunen elkaar bij tegenslag.

19

• Over wat we op ons hart hebben, of op de m aag ligt, zijn we open en eerlijk.

20 21

Effectief

22

• W e doen ons werk effectief; steeds gericht op het belang van de cliënt.

23 24 25 26

• W e zijn altijd in voor creatieve nieuwe oplossingen die beter (zouden kunnen) werken; we doen ons best die te bedenken; we staan open voor voorstellen en ideeën van collega’s; nieuwe ideeën proberen we uit in de praktijk; we delen onze ervaringen m et collega’s.

27 28

• Resultaten vinden we belangrijker dan gewoontes, procedures en regels. Als bestaande regels ons belem m eren, proberen we daar gezam enlijk wat aan te doen.

29

• Vergaderen doen we zo weinig en zo kort m ogelijk.

30 31

Betrouwbaar

32

• W e zijn betrouwbaar. W e houden ons aan afspraken. W e doen wat we beloven.

33 34

• W e wekken geen valse verwachtingen, we beloven niet m eer dan we waar kunnen m aken.

35 36

Verantwoordelijk

37 38

• W e accepteren de verantwoordelijkheden die bij ons werk horen ten volle en daar gedragen we ons naar.

39

• W e werken zelfstandig en professioneel. W at we zelf kunnen, doen we zelf.

40 41

• W e kennen de grenzen van onze verantwoordelijkheid; bij kwesties die daarbuiten vallen nem en we tijdig contact op m et collega’s.

42 43

Collegiaal

44 45

• W e doen ons werk niet in ons eentje, m aar binnen het grotere geheel van De Linde. W e onderschrijven de m issie, visie en waarden van De Linde en dragen deze uit.

46

• W e zijn open en transparant over hoe we ons werk doen.

47 48

• Op alle vragen van collega’s geven we eerlijk antwoord; als we vragen hebben, dan stellen we die.

49

• W e zijn belangstellend en we leren van elkaar.

50

• Alleen wie niks doet, m aakt geen fouten. Dus fouten m aken m ag.

51

• Als we een fout m aken, praten we erover en leren we ervan.

52


Blz 21

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38

TOT SLOT

39

In het kort

40 41 42

• De Linde verwacht m et het nieuwe m odel voor begeleiding van cliënten m et VG/GGZ-problem atiek vruchtbaar bij te kunnen dragen aan het realiseren van de hoofddoelen van de W MO: m eer participatie en m inder kosten.

43 44

• Het m odel is nog niet in alle details uitgewerkt. Dat willen we doen sam en m et gem eenten en collega-zorgverleners. De belangrijkste agendapunten:

45 46

• Inrichting en invulling lokale sociale infrastructuur; m ede gericht op VG/GGZdoelgroepen

47

• Versterking sam enwerking in de regionale zorgketen

48

• Ontwikkeling van een stabiel en flexibel financieringsm odel voor zorginkoop

Een W MO-georiënteerde begeleiding van zelfstandig wonende cliënten m et VG/GGZ-problem atiek is in het belang van alle betrokkenen. Allereerst de cliënt zelf, wiens kwaliteit van leven te m idden van zijn/haar m ede-burgers erm ee verbetert. Een tweede belang ligt erin dat dergelijke begeleiding sterk preventief werkt en daarm ee de druk op andere professionals in de 2 e lijn aanm erkelijk kan verm inderen. Ten derde is adequate begeleiding van deze doelgroep in algem een m aatschappelijke zin van belang. Het is een belangrijk instrum ent om de achterliggende doelen van het ‘burgerschapsm odel’ voor deze kwetsbare en com plexe m ede-burgers daadwerkelijk te kunnen realiseren. Al ruim tien jaar biedt De Linde uit Haarlem praktische woonbegeleiding op m aat. Met het oog op de aanstaande transitie naar de W MO hebben we onze woonbegeleiding inhoudelijk en organisatorisch onder de loep genom en. Dat heeft geleid tot het in de voorgaande hoofdstukken geschetste nieuwe model, dat aansluit bij de tweeledige centrale opgave in de transitie van ons sociale dom ein: gezam enljk gestalte geven aan een sam enleving waarin iedereen m ee doet en erbij hoort en tegelijk besparen op kosten van begeleiding en zorg. W aar het zelfstandig wonende VG/GGZ-cliënten betreft, denkt De Linde aan beide doelen een betekenisvolle bijdrage te kunnen leveren. Om ons nieuwe m odel werkelijkheid te laten worden, m oeten er nog stappen worden gezet. Door De Linde zelf, m aar ook door andere partijen die een rol spelen in de zorg voor de zelfstandig wonende m ede-burgers m et VG/GGZ-problem atiek. W elke stappen dat zijn en in welke richting die zouden kunnen gaan, hebben we toegelicht. De Linde kiest voor vernieuwing. Onze overtuiging is dat we op die m anier de beste kansen creëren om de gestelde doelen te realiseren. Vernieuwing begint m et ideeën en m et partijen die er enthousiast over zijn. Om de nieuwe ideeën vervolgens in de praktijk te brengen, zijn experim enten en pilots nodig. W ij stellen ons voor om in de kom ende periode m et alle betrokkenen het gesprek over onze ideeën en m ogelijke praktijkexperim enten voort te zetten, om zo gezam enlijk binnen de kaders van het toekom stige sociale dom ein de ondersteuning van deze kwetsbare groep m ede-burgers praktisch en effectief gestalte te geven.

49 50


Blz 22

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

C O LO FO N Uitgave: juni 2013 Stichting De Linde, Haarlem Postbus 5057 2000 CB Haarlem 023 557 51 74 info@ stdl.nl www.stdl.nl Bezoekadres Gedem pte Oude Gracht 71 2011 GM Haarlem


Blz 23

Woonbegeleiding en de WMO

Recommend Documents