Wonen, Welzijn & Zorg. in Veenhuizen. Blaauwbroek bureau voor vraaggestuurde zorg

Wonen, Welzijn & Zorg in Veenhuizen

Blaauwbroek bureau voor

vraaggestuurde zorg

Blaauwbroek Nieuwstraat 42 1381 BD Weesp telefoon

0294 491400 fax

0294 491409 e-mail

[email protected] website

www.blaauwbroek.com

bureau voor

vraaggestuurde zorg



Begeleidingscommissie Mw. K. Meijer Mw. M. van Engelen Mw. L. Snijder Dhr. B. Hulshof Dhr. J. van der Kooi Dhr. A. Onnes Dhr. H. Timmerman

Stichting Bewonersbelangen Veenhuizen Stichting Bewonersbelangen Veenhuizen Ontwikkelingsbureau Veenhuizen Welzijn in Noordenveld Gemeente Noordenveld Icare Thuiszorg Ontwikkelingsbureau Veenhuizen

Colofon Titel: Opdrachtgever: Auteurs: Onderzoek: Plaats en datum:

Wonen, Welzijn & Zorg in Veenhuizen Gemeente Noordenveld / Ontwikkelingsbureau Veenhuizen Ilse Storm, Diana van Doorn, Hans Blaauwbroek Blaauwbroek bureau voor Vraaggestuurde Zorg Weesp, december 2004

2


Inhoud Inleiding

4

1. Belangrijkste bevindingen

6

2. Inwoners aan het woord 2.1 Verantwoording 2.2 Uitkomsten 2.3 Wensen en behoeften per leeftijdscategorie

7 8 15

3. Veenhuizen: feiten en cijfers 3.1 Verantwoording 3.2 Het dorp Veenhuizen 3.3 De bevolking 3.4 Wonen en werken 3.5 Zorg- en dienstverleningsaanbod 3.6 Cultuur, sport en recreatie 3.7 Leefbaarheid en veiligheid

17 17 17 20 22 24 27

4. Vergelijking 4.1 Wonen 4.2 Welzijn 4.3 Zorg

29 30 31

Bijlagen - Literatuur - Deelnemers groepsgesprekken

34 35

3


Inleiding Het Ontwikkelingsbureau Veenhuizen werkt sinds 2001 in opdracht van de gemeente Noordenveld, de provincie Drenthe en de Rijksgebouwendienst aan het realiseren van een toekomst voor Veenhuizen, met behoud van de cultuurhistorische waarden van het dorp. Gezocht wordt naar nieuwe bestemmingen voor gebouwen en landerijen die ooit zijn ontwikkeld ten behoeve van het gevangeniswezen. Een sterke motor achter de vernieuwing is de vestiging van het Landelijk Gevangenis Museum in Veenhuizen. Hierdoor ontstaan nieuwe kansen voor het dorp op het gebied van cultuur en dienstverlening. Uitgangspunt voor de plannen in Veenhuizen is het visiedocument “Omzien in ontwikkeling”1. Het gedachtengoed van de visie is gebaseerd op de herinnering aan het verleden van deze bijzondere plek. Veenhuizen is een getuigenis van het negentiende-eeuwse tijdperk en haar opvattingen. Deze historische context biedt aanknopingspunten voor de toekomst. Vertaling van de oude sociale en economische basisprincipes van de kolonie leveren de grondslagen op voor het nieuwe Veenhuizen: • cultuurhistorisch besef • zorg en respect voor mens en omgeving • sociaal-economische cohesie en wederkerigheid Op basis van deze uitgangspunten stimuleert het Ontwikkelingsbureau Veenhuizen ondernemingen op het gebied van cultuur, landbouw en zorg. Er zijn plannen ontwikkeld voor het Hospitaalcomplex (zorg), het Maallustcomplex (landbouw) en het Houtbedrijf (cultuur). Daarnaast zijn er plannen in ontwikkeling en uitvoering voor het restaureren en opknappen van de openbare omgeving. Veenhuizen verandert door de plannen. Oude, leegstaande panden worden opgeknapt en krijgen een nieuwe bestemming. Er komen meer mensen naar Veenhuizen. De plannen hebben invloed op de leefbaarheid van het dorp. Het doel is dat de leefbaarheid door de ontwikkeling van verschillende initiatieven toeneemt, of op zijn minst behouden blijft. Leefbaarheid betekent ‘geschikt zijn om erin of ermee te leven’. Leefbaarheid wordt bepaald door veel verschillende aspecten, zoals de aanwezigheid van winkels en openbaar vervoer, ontmoetingsruimten, werkgelegenheid, verenigingen, rust en ruimte, persoonlijke voorkeuren. Wat leefbaarheid is, wordt in belangrijke mate bepaald door de wensen, behoeften en initiatieven van de inwoners van Veenhuizen op het gebied van wonen, welzijn en zorg. Op verzoek van het Ontwikkelingsbureau Veenhuizen is een onderzoek uitgevoerd naar de daadwerkelijke situatie en de wensen en opvattingen van de inwoners van Veenhuizen ten aanzien van wonen, welzijn en zorg. Doel van het onderzoek is om meer inzicht te krijgen in de aspecten die de leefbaarheid van Veenhuizen bevorderen en belemmeren. Deze kennis wordt gebruikt bij het verder invullen van diverse initiatieven. Om deze kennis te vergaren zijn twee deelonderzoeken uitgevoerd: • een kwalitatief onderzoek onder bewoners van Veenhuizen naar hun wensen en behoeften op het gebied van wonen, welzijn en zorg; • een kwantitatief onderzoek naar de sociaal-economische situatie van Veenhuizen, nu en in de toekomst. De resultaten van beide onderzoeken zijn vergeleken. Op basis hiervan zijn conclusies en aanbevelingen geformuleerd. 1

Omzien in ontwikkeling. Perspectieven voor Veenhuizen. Ontwikkelingsbureau Veenhuizen. Oktober 2003.

4


Het onderzoek is begeleid door een breed samengestelde commissie. Hierin zijn vertegenwoordigers opgenomen op voordracht van de Stichting Bewonersbelangen Veenhuizen en deskundigen op het gebied van wonen, zorg en welzijn. De samenstelling van de commissie staat voorin dit rapport vermeld. Leeswijzer In hoofdstuk 1 staan de belangrijkste bevindingen uit het onderzoek. Deze zijn gebaseerd op de uitkomsten van groepsgesprekken met inwoners van Veenhuizen (hoofdstuk 2) en beschikbare sociaal-economische kerngegevens op het gebied van wonen, welzijn en zorg (hoofdstuk 3). In hoofdstuk 4 worden de resultaten van beide deelonderzoeken vergeleken. Aan het begin van hoofdstuk 2 en 3 is een korte verantwoording opgenomen.

5


1. Belangrijkste bevindingen De belangrijkste bevindingen uit het onderzoek ‘Wonen, Welzijn & Zorg in Veenhuizen’ zijn:  Nieuwe ontwikkelingen in Veenhuizen zijn goed, maar de rust en ruimte van het dorp moeten gekoesterd worden.  De inwoners hebben behoefte aan duidelijke, volledige en tijdige informatie over ontwikkelingen en voelen zich betrokken bij de plannen met het dorp.  Veenhuizen is een mooi dorp en dat moet zo blijven. Inwoners willen hier zelf de schouders onder zetten.  Er is behoefte aan geschikte woningen voor jongeren en ouderen. Het woningaanbod is nu te eenzijdig.  Ondernemers in het dorp kunnen een steentje bijdragen aan het dorpsgevoel door activiteiten te organiseren waar de bewoners iets aan hebben.  Er is behoefte aan meer ontmoetingsplaatsen in het dorp, zoals een café of een kantine bij het gymnastieklokaal. Het Verenigingsgebouw kan voor een deel in deze behoefte voorzien.  Kinderen willen schilderen, muziek maken en pottenbakken. Dat kan nu nauwelijks in Veenhuizen. De grootste wens is een skatebaan!  Meer toeristen is prima, mits er niet teveel komen en ze in goede banen worden geleid. Kwaliteitstoerisme boven massatoerisme.  Verkeersmaatregelen zijn noodzakelijk om de veiligheid te vergroten. Snelheidsbeperking op de hoofdweg en veilige bushaltes zijn de grootste wens.  De bus moet weer naar de Oude Poort rijden, zodat bezoekers van de gevangenissen en het Gevangenismuseum in de buurt kunnen uitstappen.  Er zijn in Veenhuizen geen zorgvoorzieningen. De behoefte hieraan neemt toe, met de komst van meer ouderen. Het gaat om woningen waar zorg kan worden geboden en een zorgcentrum waar de belangrijkste diensten verkrijgbaar zijn.

6


2. Inwoners aan het woord 2.1 Verantwoording Om inzicht te krijgen in de behoeften en opvattingen van de inwoners van Veenhuizen over de leefbaarheid van het dorp zijn gesprekken gevoerd met groepen inwoners in verschillende leeftijdscategorieën. Na een korte verantwoording volgt hieronder een samenvatting van de uitkomsten. In de kaders staan citaten van deelnemers. Methodiek De jongste groep, de leerlingen van de basisscholen in Veenhuizen, heeft deelgenomen aan het onderzoek door het uitvoeren van een tekenopdracht. De leerlingen hebben een tekening gemaakt over iets wat ze graag zouden willen in Veenhuizen, maar wat nu niet kan. Ze konden kiezen uit zes onderwerpen: spelen, sport, hobby, school, wonen en ziekte. De gemaakte tekeningen zijn met de verschillende groepen nabesproken om meer te horen over de achterliggende ideeën en wensen. In totaal zijn er 98 tekeningen gemaakt. De gesprekken met de overige groepen bewoners gingen over de thema’s wonen, welzijn en zorg in Veenhuizen. Elk gesprek begon met de vraag: “Wat vindt u van belang om prettig in Veenhuizen te wonen?” Deze vraag was bedoeld als warming up. Hierna schreven de deelnemers onderwerpen op die zij belangrijk vinden op het gebied van wonen, welzijn en zorg. De onderwerpen zijn verzameld, geordend en bediscussieerd. De groepsgesprekken namen ongeveer twee uur in beslag en zijn begeleid door een gespreksleider. Alle deelnemers hebben het verslag van het gesprek ontvangen. Representativiteit Slechts een beperkt deel van de inwoners van Veenhuizen heeft meegedaan aan de groepsgesprekken. Op basis van het aantal deelnemers kunnen geen uitspraken worden gedaan over meningen of opvattingen van ‘de inwoners’ van Veenhuizen. De groepsgesprekken geven een kwalitatieve indruk van onderwerpen, wensen en opvattingen die leven bij de bevolking. Niet meer, maar zeker ook niet minder. Bij het lezen van de verslagen van de diverse groepsgesprekken valt op dat er veel overeenkomsten zitten in de wensen en behoeften van de diverse leeftijdsgroepen. Zo is ‘het behoud van rust en ruimte’ een algemeen aanvaard uitgangspunt. Het vergroten van de veiligheid van de bushaltes langs de Hoofdweg is een algemeen gevoelde wens. Gezien deze overeenkomsten bestaat de indruk dat in de groepsgesprekken weinigen de gedachten van velen vertolken. Deelnemers Voor het onderzoek “Wonen, Welzijn & Zorg in Veenhuizen” zijn zeven groepsgesprekken met bewoners gevoerd. In totaal hebben 50 inwoners uit verschillende leeftijdscategorieën aan de gesprekken deelgenomen (tabel 1). De meeste deelnemers in de leeftijdscategorieën 13 – 16 jaar en 17 – 24 jaar zijn in Veenhuizen geboren. Eén deelnemer is er na de lagere school komen wonen. Alle deelnemers gaan naar school buiten Veenhuizen en wonen nog thuis. Voor de groep 17 – 24 jaar geldt dat zij vrijwel allemaal een bijbaan hebben buiten Veenhuizen.

7


Tabel 1: Deelnemers groepsgesprekken Leeftijd 4 – 12 13 – 16 17 – 24 25 – 39 40 – 55 55 +

Mannen 3 2 2 7 6

Vrouwen 3 6 4 8 9

Totaal 6 8 6 15 15

Totaal

20

30

50

Vier van de zes deelnemers in de leeftijdscategorie 25 – 39 jaar zijn relatief kort woonachtig in Veenhuizen. De andere twee deelnemers zijn geboren en getogen in Veenhuizen. Vier van de zes deelnemers werken in Veenhuizen, deels als zelfstandige. De andere twee werken buiten het dorp. Voor de deelnemers in de categorie 40 – 55 jaar geldt dat twee mensen sinds hun geboorte in Veenhuizen wonen. Vijf deelnemers wonen tussen de tien en dertig jaar in Veenhuizen, zes deelnemers tussen één en tien jaar. Twee deelnemers zijn onlangs in Veenhuizen komen wonen. Vijf van de vijftien deelnemers zijn werkzaam in Veenhuizen. De overige deelnemers werken elders of niet. De deelnemers van 55 jaar en ouder wonen over het algemeen al zeer lang in Veenhuizen. Twaalf van de vijftien deelnemers meer dan 39 jaren. Voor hen geldt dat zij indertijd verplicht waren om vanwege hun werk in Veenhuizen te gaan wonen. De overige deelnemers wonen er vijftien en vier jaar. Geen van de deelnemers is ook geboren in Veenhuizen. Eén van de deelnemers heeft een eigen bedrijf in Veenhuizen en één deelnemer werkt in Veenhuizen. De meeste deelnemers zijn gepensioneerd. 2.2 Uitkomsten De groepsgesprekken zijn samengevat op basis van de thema’s wonen, welzijn en zorg. Daarbij zijn de opvattingen en wensen van alle groepen samengevoegd. In de samenvatting wordt meerdere malen gesproken over inwoners van Veenhuizen. Hiermee wordt gedoeld op de inwoners die aan de gesprekken hebben deelgenomen. In de samenvatting zijn ook de uitkomsten van de tekenopdracht op de basisscholen verwerkt. Wonen ‘Wonen’ betekent ergens voor langere tijd gevestigd zijn. Wonen betekent ‘thuis zijn’ of ‘een thuis hebben’, een gevoel van veiligheid en geborgenheid. Met bewoners is gepraat over de kwaliteit van het wonen in Veenhuizen. Waardoor wordt het woongenot bepaald? Wat zijn de mogelijkheden voor verschillende bevolkingsgroepen om in Veenhuizen te wonen? Wat is de kwaliteit en kwantiteit van woningen? Behoud van rust en ruimte Wonen in Veenhuizen betekent genieten van rust en ruimte. Dit is een breed begrip. Het betekent ongestoord over straat kunnen lopen, geen files, stilte, privacy, een ruim opgezet dorp. Voor sommige mensen is dit de reden geweest om in het dorp te gaan wonen. Anderen hebben zich vanwege werk in Veenhuizen gevestigd, maar ervaren rust en ruimte als een belangrijke waarde. Veranderingen in Veenhuizen mogen de rust en ruimte niet teveel aantasten. Dit geldt voor zowel het dorp als de omgeving van het dorp.

8


De architectuur en infrastructuur van Veenhuizen stralen rust en ruimte uit. De strakke, rechtlijnige vormgeving is kenmerkend en moet uitgangspunt zijn bij nieuw- of verbouw. De nieuwbouw die in het verleden in Veenhuizen is gerealiseerd voldoet hier slechts gedeeltelijk aan. Dit verstoort het beeld van het dorp. De keerzijde van rust en ruimte is saaiheid en verveling. Vooral jongeren geven aan dat er voor hen in Veenhuizen weinig te beleven valt. Zij pleiten voor meer speelvoorzieningen en meer activiteiten. “Wonen in Veenhuizen is goed: er is ruimte, het is rustig. Je wordt hier niet van de sokken gereden. Maar, na schooltijd is er in Veenhuizen niets te doen.” “In ben hier komen wonen omdat het rustig is. Dat moet behouden blijven. In de 4 jaar dat ik hier woon is het aantal touringcars voor de deur enorm toegenomen.” “Rust en ruimte zijn ook zo fijn hier omdat de kinderen ongestoord op straat kunnen spelen, of zelf naar de winkel kunnen gaan.” Diversiteit in woningen Jongeren en ouderen hebben moeite om in Veenhuizen geschikte woonruimte te vinden. Voor jongeren zijn de bestaande woningen te groot en te duur om te kopen of te huren. Er zijn geen éénpersoonsappartementen beschikbaar. Jongeren trekken hierom weg uit Veenhuizen, hoewel ze graag in het dorp zouden willen blijven wonen. Voor ouderen zijn er in Veenhuizen nauwelijks mogelijkheden om een geschikte woning te vinden. Voor mensen die kleiner of gelijkvloers willen gaan wonen, of voor mensen die zorgbehoeftig worden, betekent dit dat ze uit Veenhuizen weg gaan. Vaak naar Norg, Assen of Oosterwolde. Het gebrek aan geschikte woningen voor ouderen begint te knellen, omdat steeds meer mensen besluiten na hun pensionering in Veenhuizen te blijven wonen. Daarnaast trekt Veenhuizen ouderen van buiten aan die kiezen voor de rust en ruimte. Door het wegtrekken van jongeren en de toename van het aantal ouderen bestaat het beeld dat Veenhuizen snel zal vergrijzen. Inwoners van Veenhuizen uit alle leeftijdscategorieën pleiten daarom voor meer diversiteit in het woningaanbod, zodat er in Veenhuizen woonruimte is in verschillende soorten en maten. Mensen realiseren zich daarbij dat Veenhuizen een klein dorp is, waar slechts op beperkte schaal gebouwd kan worden. Er worden suggesties gedaan om iets te doen met bestaande panden. Leegstaande huizen aan de Meidoornlaan zijn misschien heel geschikt voor jongerenhuisvesting. Panden aan de Hospitaallaan zijn wellicht geschikt te maken voor ouderen. Leegstand en verpaupering Bewoners van Veenhuizen ergeren zich aan de jarenlange leegstand en verpaupering van woonhuizen en bedrijfspanden. Het tast de leefbaarheid van het dorp aan. Een voorbeeld hiervan is het Maallust complex. Het is er smerig, onveilig en het roept criminaliteit op. “Ik woon hier nu vierenhalf jaar, maar de panden blijven dichtgetimmerd.” Veenhuizers zijn trots op hun dorp en willen dit graag behouden. De grote vraag is: waarom duurt het allemaal zo lang? Er bestaat grote behoefte aan informatie over de plannen met verschillende woningen en gebouwen. Er bestaat onvrede over het gebrek aan inspraak en medezeggenschap. Het gevoel bestaat dat ‘mensen van buiten’ worden voorgetrokken boven ‘mensen van binnen’ bij het uitvoeren van plannen en het vinden van een woning.

9


“Er is veel behoefte aan duidelijkheid over wat er met bepaalde woningen en gebouwen gaat gebeuren en wanneer dit gaat gebeuren. Een goed voorbeeld is het Pannenkoekhuisje. Het is opgeknapt, er komt volgens het plan een Bed & Breakfast in, maar er gebeurd niets.” Welzijn Welzijn is de mate waarin mensen in materieel en geestelijk opzicht gelukkig zijn. Welzijn wordt bepaald door tal van persoonlijke en omgevingsfactoren. Met de bewoners is gepraat over de omgevingsfactoren die het welzijn van bewoners in Veenhuizen beïnvloeden. Welke voorzieningen zijn aanwezig of ontbreken? Welke initiatieven kunnen door de bevolking van Veenhuizen worden genomen? Het dorpsgevoel Het dorpsgevoel lijkt de afgelopen jaren minder te zijn geworden. Mensen kennen elkaar minder goed. Niet iedereen weet meer welk werk een ander doet. Er wordt minder op elkaar gelet. Dit heeft voor- en nadelen. Een voordeel is meer vrijheid. Een nadeel is mogelijke eenzaamheid. Het idee bestaat dat sommige mensen in Veenhuizen eenzaam zijn. Er is weinig te doen in het dorp als je niet zelf het initiatief neemt. Ouderen geven aan in Veenhuizen ‘contactloos’ te zijn. Veel activiteiten voor ouderen spelen zich af buiten het dorp, vooral in Norg. Bewoners moeten zelf meer initiatief nemen om met anderen in contact te komen dan vroeger. Iedereen draagt hiervoor een eigen verantwoordelijkheid, maar niet iedereen kan of doet dit. Veel mensen zijn bereid om zelf de schouders onder Veenhuizen te zetten. Het zwembad is daarvan een goed voorbeeld en dat geldt ook voor de nieuwe voetbalkantine. Belangrijk daarbij is dat mensen zich betrokken voelen en mogen meepraten over de ontwikkelingen. Dat is nu onvoldoende het geval. Bewoners geven aan de informatie over ontwikkelingsplannen voor Veenhuizen onvoldoende te vinden. Zij hebben het idee dat er over hun hoofden heen besloten wordt. De belangen van de bevolking worden daarbij onvoldoende meegenomen. Dit komt het dorpsgevoel niet ten goede. Een suggestie om hierin verbetering te brengen is het opnieuw opzetten van een dorpskrant. Misschien kan dat als onderdeel van de Norgerkrant. “Vroeger trof je elkaar bij de scholen, het Verenigingsgebouw of bij een van de verenigingen. Maar het verenigingsleven in Veenhuizen ligt op zijn kont.” “Het is belangrijk te beseffen dat mensen zelf verantwoordelijk zijn voor hun leven. Dit betekent dat je ook zelf activiteiten moet ondernemen.” Ontmoetingsplaatsen Er zijn plaatsen in Veenhuizen waar de mensen elkaar ontmoeten: de school, de winkel, het zwembad, het voetbalveld, de kerk. Stuk voor stuk worden deze voorzieningen genoemd als ‘erg belangrijk voor het dorp’. Aan de ene kant om er gebruik van te maken, aan de andere kant om andere mensen te spreken. Een voorziening die zich bij uitstek leent als ontmoetingscentrum is het Verenigingsgebouw. Deze ontbreekt in het rijtje genoemde ontmoetingsplaatsen. Het Verenigingsgebouw wordt genoemd in relatie tot het verval van Veenhuizen. De oude functie die het gebouw vervulde wordt gemist. De plaats waar verenigingen bij elkaar komen, waar toneel- of muziekuitvoeringen plaatsvinden, waar bewoners van Veenhuizen elkaar ontmoeten in een café. Bewoners van Veenhuizen willen meer ontmoetingsplaatsen hebben. In alle gesprekken en uit de tekenopdracht op de basisscholen komt dit onderwerp naar voren. Ontmoetingsplaatsen in verschillende gedaanten. De leerlingen van de basisschool willen een skatebaan, een spannende speeltuin en een clubhuis. De tieners een hangplek. De (oudere) jongeren een café en de ouderen een ontmoetingscentrum. “Een hangplek voor ouderen, dat zou goed zijn. Een plaats waar je kunt koffie drinken en activiteiten kunt ondernemen.”

10


“De verkoop van het Verenigingsgebouw heeft een wond geslagen in mijn hart. Dat zou terug moeten komen.” Activiteiten Jongeren en ouderen willen meer activiteiten in het dorp. Vooral de groep jongeren tussen de 10 en 12 jaar geeft aan dat er voor hen in Veenhuizen weinig te doen is. Te jong voor de jeugdsoos en de hangplek. Te oud voor de speeltuin. Zij willen een skatebaan en een atelier om te schilderen of voor pottenbakken. Zij kunnen nog niet naar Norg of andere dorpen voor activiteiten tenzij ze worden gebracht. Door de week kan dit vaak niet. Ouderen willen graag meer activiteiten overdag in Veenhuizen, om elkaar te ontmoeten en samen dingen te doen. Welzijn in Noordenveld (WiN) organiseert veel activiteiten, maar allemaal in Norg. In Veenhuizen zelf is een aantal vrijwillige activiteitenclubs, maar dat is vrijwel altijd ’s avonds. De animo van ouderen om ’s avonds de deur uit te gaan is niet zo groot. Sport is een belangrijke bindende factor in het dorp. Voetbal, volleybal, sinds kort korfbal, het mag zich allemaal in een ruime belangstelling verheugen en het draait allemaal op vrijwilligers uit het dorp. Niet alleen sport beoefenen is belangrijk, maar ook de mogelijkheid van voor- en napraten. Vooral de volleyballers hebben behoefte aan een mogelijkheid om na de training en de wedstrijd nog iets te drinken. Bij voorkeur samen met de tegenstander. De gymnastiekzaal biedt hier nu geen mogelijkheden voor. Veenhuizen heeft een aantal sportvoorzieningen, maar een aantal dingen wordt gemist: een fitnessruimte en een manege. Toerisme Bewoners van Veenhuizen hebben het aantal toeristen afgelopen jaren zien toenemen. De meningen hierover lopen uiteen. Toeristen tasten de rust en ruimte aan. Het aantal touringcars in het dorp neemt toe. Bewoners voelen zich steeds vaker bekeken. Aan de andere kant zorgen ze voor leven in de brouwerij en voor werkgelegenheid. De vestiging van het Landelijk Gevangenis Museum in het Carré betekent het behoud van deze historische gebouwen. Toeristen maken bepaalde voorzieningen mogelijk, zoals een snackbar of misschien wel een nieuwe bushalte in de buurt van de Oude Poort. Belangrijk is dat Veenhuizen geen Orvelte wordt. De voorkeur gaat uit naar kwaliteitstoerisme, in plaats van massatoerisme. En het is belangrijk om de toeristen in goede banen te leiden: - één duidelijke toegangsweg: de Laan van Weldadigheid - geen touringcars door het dorp - goede bewegwijzering bij de ingangen van het dorp “Het zijn alleen maar oude mensen, die op onze bankjes gaan zitten. Dan kunnen wij nergens meer zitten. En ze stellen steeds dezelfde vragen: waar is de theetuin, waar is dat?” “De toeristen dienen over de rondweg te worden geleid. Toch zal de drukte op de Kerklaan blijven bestaan. Ze willen tenslotte ook de kerk bekijken en de afstanden zijn te groot om te lopen.” “Meer toeristen in Veenhuizen is prima voor de ontwikkeling van het dorp. Waar aandacht voor moet zijn is goede bewegwijzering en parkeergelegenheid.” Voorzieningen De winkel wordt gezien als een belangrijke voorziening in het dorp. Daarbij bestaat wel het besef dat een winkel moet kunnen bestaan en dat de bewoners van Veenhuizen daar zelf voor verantwoordelijk zijn. Aan de andere kant, als de winkel onvoldoende assortiment heeft en er ook nog andere boodschappen gehaald moeten worden, hebben veel mensen de neiging om alles in één keer in Assen te kopen.

11


Veel bewoners zouden graag zien dat het aantal voorzieningen in Veenhuizen groter wordt: een geldautomaat, een snackbar, een dorpscafé. Bestaande voorzieningen moeten in elk geval blijven: de scholen, kinderopvang, het zwembad, de bibliotheekbus. De hoop bestaat dat dit door de komst van meer toeristen naar Veenhuizen gerealiseerd kan worden. “Ik zou graag een warme bakker in Veenhuizen willen. En een kroeg.” “De winkel is een ontmoetingsplaats. Je moet geen haast hebben als je naar de winkel gaat, want je komt iedereen tegen.” Veiligheid Inwoners van Veenhuizen voelen zich over het algemeen veilig. In het dorp is weinig criminaliteit. De aanwezigheid van gedetineerden in het dorp levert over het algemeen geen problemen op. Bezuinigingen van het Ministerie van Justitie leiden er wel toe dat (ex) gedetineerden zelf voor vervoer moeten zorgen van en naar de gevangenissen. Dit leidt er soms toe dat (ex) gedetineerden door het dorp dwalen op zoek naar de bushalte. Deze situatie wordt onwenselijk geacht. Verkeersveiligheid is wel een punt van zorg. Op de Hoofdweg en de Norgerweg wordt vaak veel te hard gereden. Vooral tijdens de ochtend- en avondspits is er veel verkeer. De bushaltes langs de Hoofdweg zijn te klein en te smal. ’s Ochtends, als de jeugd naar school gaat, levert dit gevaarlijke situaties op, ook omdat de halte voor de bus naar Assen aan de overzijde van de weg ligt. Veel onduidelijkheid bestaat er over plannen voor nieuwe, veilige bushaltes. De plannen zijn gemaakt, maar waarom worden ze niet uitgevoerd? De weg naar Norg is slecht verlicht en ook hier wordt veel te hard gereden. Voor fietsers is het hier gevaarlijk, zeker bij slecht weer. In Veenhuizen zelf zou het fietspad langs de Hoofdweg verlicht moeten worden. In het donker is de weg hier moeilijk te zien. Veel discussie bestaat er over de nieuwe bestrating van de Kerklaan: klinkers. De jeugd vindt dit een ongelukkige keuze, want hierdoor wordt skeeleren onmogelijk. Ouderen zijn bevreesd dat de klinkers in de winter spekglad worden. “Veenhuizers kennen elkaar en komen voor elkaar op. Als je in een andere plaats bent, bijvoorbeeld in een café in Norg of bij ‘Pruim’ en er gebeurt iets, dan staat heel Veenhuizen achter je. Dat is een veilig gevoel.” Vervoer Veel volwassen inwoners van Veenhuizen beschikken over een auto. Mensen zonder auto hebben een probleem, want het openbaar vervoer is beperkt. Er is een redelijke busverbinding met Assen en Drachten. Norg is bereikbaar via Haulerwijk. Hier moet worden overgestapt. De aansluiting is niet goed: 25 minuten wachten. Bewoners geven aan dat het niet gemakkelijk is om in Veenhuizen te wonen zonder auto. Alle bushaltes zijn tegenwoordig langs de Hoofdweg. Het is een grote wens om weer een bushalte in het dorp te krijgen, bij voorkeur in de buurt van de Oude Poort. Bezoekers van de gevangenissen en gedetineerden zelf moeten nu een hele weg door het dorp afleggen om op de plaats van bestemming te komen. Dat geldt straks ook voor bezoekers van het Landelijk Gevangenis Museum. Openbare omgeving Veenhuizen is een dorp om trots op te zijn en te koesteren. Er moet voorzichtig mee worden omgesprongen. Laat Veenhuizen vooral Veenhuizen blijven. Zorg ervoor dat bouwplannen passen bij de sfeer en cultuur van het dorp. Verder mag de openbare ruimte best wat verder worden aangekleed. Het is wenselijk dat er bankjes in het dorp komen voor wandelaars om uit te rusten, of

12


om te genieten van het dorp. Het is wenselijk dat er goede bewegwijzering komt. Bewoners hebben ook zelf een verantwoordelijkheid om het dorp mooi en schoon te houden. Kinderen ergeren zich aan de hondenpoep die ligt op grasvelden. Heggen en bermen kunnen door bewoners zelf onderhouden worden. “Veenhuizen is een uniek dorp vanwege zijn geschiedenis, maar ook vanwege de architectuur. Nieuwbouw moet daarom passen in het aangezicht van het dorp.” “In Veenhuizen en omgeving kun je prachtig wandelen en fietsen. Er komen veel mensen van ‘buiten’om hiervan te genieten. In het dorp en het bos zijn echter nauwelijks bankjes waar mensen even kunnen zitten en genieten van het uitzicht.” Zorg Zorg is het geheel aan diensten en voorzieningen dat mensen in staat stelt zelfstandig aan de samenleving deel te nemen. Het betreft zorgen voor elkaar en zorg door professionele zorgverleners. Welke zorgvoorzieningen zijn er in Veenhuizen voor verschillende bevolkingsgroepen en waar liggen de behoeften? Zorgbehoefte Over het algemeen zijn inwoners van Veenhuizen gezond. Voor de noodzakelijke zorg van huisarts, tandarst of andere zorgverleners gebruiken zij voorzieningen in Norg, Assen en Oosterwolde. Inwoners maken zich wel zorgen over hoe zij in de toekomst in Veenhuizen zorg kunnen ontvangen. Voorzieningen zijn er niet. Ouderen die meer zorg nodig hebben dan in Veenhuizen geboden kan worden verhuizen, meestal naar Norg. De huidige ouderen willen echter graag in Veenhuizen blijven wonen. De verwachting is dat de zorgbehoefte hierdoor gaat toenemen. “In Veenhuizen valt en staat alles met je gezondheid.” “In Veenhuizen zijn geen voorzieningen voor ouderen. Als mensen niet meer mobiel zijn, moeten zij verhuizen naar Norg of Assen. De meeste ouderen vinden dat vreselijk en willen in Veenhuizen blijven wonen.” Zorgvoorzieningen Er zijn in Veenhuizen weinig zorgvoorzieningen. Inwoners uit Veenhuizen moeten meestal naar voorzieningen toe reizen. Alleen de thuiszorg, de kraamzorg en de trombosedienst komen naar Veenhuizen. Voor de meeste mensen is dit geen probleem, maar voor hen die niet mobiel zijn wel. Er bestaat in Veenhuizen behoefte aan seniorenwoningen, waar ouderen zelfstandig kunnen blijven wonen wanneer zij zorg nodig hebben. Bij voorkeur staan deze woningen in de buurt van een dienstencentrum, van waaruit zorg wordt geboden, waar een huisarts, het consultatiebureau en de trombosedienst spreekuur houden, maar waar ook activiteiten plaatsvinden. De overtuiging bestaat dat zo’n dienstencentrum alleen haalbaar is wanneer het wordt gecombineerd met andere activiteiten. Anders is Veenhuizen te klein. Naoberhulp Het is wenselijk om in Veenhuizen vorm te geven aan burenhulp (naoberhulp). Dit is het organiseren van informele hulp vanuit een centraal punt. Op de burenhulp kunnen oudere bewoners, of mensen die ziek zijn een beroep doen voor boodschappen, kleine klusjes in huis of vervoer naar het ziekenhuis.

13


“Noaberhulp zou een goede ontwikkeling zijn voor Veenhuizen. Oudere bewoners, of mensen die tijdelijk ziek zijn, kunnen hierop een beroep doen voor kleine klusjes. Boodschappen doen, iemand naar het ziekenhuis brengen, dat soort dingen. Misschien is dit te combineren met de plannen voor een Zorghotel.”

14

2.3 Wensen en behoeften per leeftijdsgroep 4 – 12 jaar • Heel veel kinderen willen een skatebaan. Om te skaten, maar ook als ontmoetingsplaats. De kinderen (vooral groep 7 en 8) geven aan dat er voor hen weinig te doen is in Veenhuizen. • Veel kinderen (de skaters) zijn niet blij met de klinkers op de Kerklaan. • Er bestaat behoefte om iets te doen op het gebied van creatieve vorming (muziekles, pottenbakken). • Veel kinderen willen graag iets doen met dieren (dierenasiel, -winkel, hertenkamp, kinderboerderij) • De speeltuin kan spannender. De oudere kinderen voelen zich te oud voor de bestaande speeltuin. • Veel kinderen willen een plaats waar ze elkaar kunnen ontmoeten. Een clubhuis of iets dergelijks. • Kan er iets gedaan worden aan de overlast door hondenpoep? • Het fietspad langs de Hoofdweg is niet verlicht. Dit is ’s avonds erg donker. • Openbare bankjes in het dorp om uit te rusten verhogen de leefbaarheid. 13 – 16 jaar • Een droge hangplek. ‘Hangen’ is leuk omdat het dé ontmoetingsplaats is voor jongeren. Na school ga je even kijken wie er is. • Een snackbar waar je na schooltijd iets lekkers kunt halen. • De jeugdsoos wordt zeer gewaardeerd, maar meer keuzemogelijkheden zou leuk zijn. • Verkeersmaatregelen in en rond het dorp, waardoor minder hard gereden wordt. Vooral de weg naar Norg is gevaarlijk. • Geschikte woningen voor ouderen, zodat zij niet zo snel hoeven te verhuizen. 17 – 24 jaar • Kleine, betaalbare woningen in het dorp, zodat er meer mogelijkheden komen voor jongeren om in Veenhuizen te blijven wonen. • Een overdekte hangplek om elkaar na schooltijd of ‘s avonds te ontmoeten. • De jeugdsoos is belangrijk als ontmoetingsplek, maar helaas alleen in de weekeinden open. Het is wenselijk dat er ook door de week een plek is waar jongeren elkaar kunnen ontmoeten. • De verkeersveiligheid in Veenhuizen kan beter. Dat geldt vooral voor de bushaltes langs de Hoofdweg. Daarnaast wordt er te hard gereden in het dorp. • Meer arbeidsplaatsen in het dorp voor jongeren. 25 – 39 jaar • Rust en ruimte in het dorp bewaren, onder andere door het toerisme in goede banen te leiden. • Het woningaanbod in Veenhuizen is eenzijdig. Er bestaat behoefte aan meer variatie in het aanbod, vooral voor jongeren en ouderen. • Het is belangrijk dat oude panden worden opgeknapt en dat daarbij rekening wordt gehouden met de wensen van de bevolking. • Er bestaat behoefte aan meer informatie en duidelijkheid over de plannen met Veenhuizen. • De openbare ruimte in Veenhuizen moet beheerd worden in de stijl van het dorp. De inwoners kunnen hier zelf ook aan bijdragen. • Het is belangrijk om bestaande voorzieningen in het dorp te behouden en eventueel uit te breiden. Bijvoorbeeld met een warme bakker en een dorpshuis. • Het is belangrijk dat er mogelijkheden voor wonen en zorg voor ouderen komen, zodat zij in Veenhuizen kunnen blijven wonen.

40 – 55 jaar • Rust en ruimte in Veenhuizen behouden. Het dorp mag geen tweede Orvelte worden. • Informatie over en inspraak bij de plannen die voor Veenhuizen worden gemaakt, bijvoorbeeld met behulp van een dorpskrant. • Behoud van het cultureel erfgoed door een goede bestemming te geven aan leegstaande panden. • Een café om elkaar te ontmoeten. • Goede bewegwijzering bij de ingangen van het dorp, zodat vreemden niet door het dorp gaan dwalen. • Voorzieningen en woningen voor de oudere jeugd, zodat zij in Veenhuizen blijven wonen. • Geschikte woon- en zorgvoorzieningen voor ouderen. • Een bushalte in het dorp, zodat bezoekers van de gevangenis en het museum vlak bij de plaats van bestemming kunnen uitstappen. 55 jaar en ouder • Het is belangrijk om voorzieningen voor verschillende groepen in Veenhuizen in stand te houden, zoals de scholen, de winkel en de jeugdsoos. • Het is prettig als er overdag meer activiteiten voor ouderen in Veenhuizen worden georganiseerd. • Een dienstencentrum waar medische voorzieningen zitten, maar waar je elkaar ook kunt ontmoeten. • Bankjes in het dorp om uit te rusten of te genieten van de omgeving. • In het dorp is behoefte aan meer geschikte woningen voor ouderen, waar je ook kunt blijven wonen als er zorg nodig is. • Inwoners van Veenhuizen kunnen zelf meer doen om de openbare omgeving netjes te houden, door bermen te onderhouden en heggen te knippen.


3. Veenhuizen: feiten en cijfers 3.1 Verantwoording In dit hoofdstuk worden kenmerken van de sociaal-economische situatie van de inwoners van Veenhuizen beschreven. De gegevens zijn verzameld om de behoeften en opvattingen van inwoners van Veenhuizen op het gebied van wonen, welzijn en zorg beter te kunnen interpreteren. De inventarisatie is beperkt tot gegevens uit openbare registraties die door verschillende organisaties worden bijgehouden. Er zijn bij de inwoners geen nieuwe gegevens verzameld. Ter vergelijking van de cijfers worden in sommige gevallen ook gegevens over de totale gemeente Noordenveld of provincie Drenthe vermeld. Gegevens in dit rapport hebben betrekking op de inwoners van Veenhuizen, exclusief de gedetineerden in de penitentiaire inrichtingen. 3.2 Het dorp Veenhuizen Veenhuizen ontstaat aan het begin van de 19e eeuw. Generaal Johannes van der Bosch sticht in opdracht van de Maatschappij van Weldadigheid een strafkolonie in noord Drenthe. Dit wordt Veenhuizen. Later wordt het beheer van Veenhuizen ‘overgenomen’ door de Nederlandse Staat. Veenhuizen wordt dan een strafgevangenis. Alle gebouwen, huizen, wegen, bossen en landerijen, met uitzondering van de Hoofdweg, vallen onder beheer van het Ministerie van Justitie en de dienst der Domeinen. Deze situatie duurt voort tot in de jaren ’70 van de twintigste eeuw. Dan wordt Veenhuizen een ‘gewoon’ dorp. Gewoon tussen aanhalingstekens, want het beeld van het dorp wordt beheerst door haar geschiedenis en door de drie nog steeds bestaande penitentiaire inrichtingen die Veenhuizen rijk is. Het dorp Veenhuizen is een klein dorp en onderdeel van de gemeente Noordenveld. De oppervlakte van het dorp is ongeveer 3000 hectare. Hiervan is ±1700 hectare in gebruikt als landbouwgrond, ± 1000 hectare is bos en de bebouwde omgeving omvat ± 300 hectare.2 Het dorp bestaat uit een kern en een aantal verspreid liggende huizen en gevangeniscomplexen. Vooral in de kern staat een groot aantal gebouwen met cultuurhistorische waarde. Kenmerkend voor Veenhuizen is de strakke vormgeving van het landschap en de architectuur, waarin hiërarchie en orde tot uiting komen. Veenhuizen wordt verder gekenmerkt door rust en ruimte. Er is veel landbouwgrond en veel natuur in en rond Veenhuizen. Kaart 1 toont de ligging van Veenhuizen binnen de gemeente Noordenveld. Veenhuizen ligt centraal in Noord Nederland, in de driehoek Assen – Drachten – Groningen. De afstand naar Assen bedraagt 16 km, Drachten 30 km en Groningen 30 km. 3.3 De bevolking In tabel 2 staan gegevens over de bevolking van Veenhuizen. Ter vergelijking zijn de gegevens van de gehele gemeente Noordenveld vermeld. Bewonersaantal Het aantal inwoners in de kern van Veenhuizen per 1 januari 2002 bedraagt 1141 inwoners 3. Dit betreffen de inwoners van Veenhuizen, exclusief de gedetineerden. Het aantal gedetineerden in Veenhuizen dat als inwoner bij de gemeente Noordenveld staat ingeschreven bedraagt per 1 januari 2002 340 personen.

2 3

Bron: Geschiedenis Veenhuizen, Gevangenismuseum. Bron: Gegevens zijn aangeleverd door de gemeente Noordenveld (betreft gegevens per 1 januari 2002).

17


Kaart 1: Ligging Veenhuizen in de gemeente Noordenveld 4

Tabel 2 Gegevens over de bevolking Veenhuizen 1141

Bevolkingsgegevens Januari 2002 Bevolking

Noordenveld

21% 72% 7%

Jeugd 0-14 jaar Beroepsbevolking 15-64 Senioren 65+

19% 65% 16%

52% 48%

Mannen Vrouwen

50% 50%

2,6 340 47% 32% 20%

Gemid. Gezinsgrootte Aantal huishoudens Gezin met kinderen Gezin zonder kinderen Eenpersoons/niet gezin

94 % 6%

Autochtonen Allochtonen

31.938

2,4 13.215 37% 37% 26% 93 % 7%

Leeftijdsopbouw Per 1 januari 2002 wonen er in Veenhuizen 821 mensen tussen 15-64 jaar (72 %). Daarnaast zijn er 239 inwoners in de leeftijd van 0 tot en met 14 jaar (21 %) en 81 inwoners zijn ouder dan 65 jaar (7 %). De leeftijdsopbouw in Veenhuizen wijkt af van de leeftijdsopbouw in de gehele gemeente Noordenveld. Hier zijn de percentages respectievelijk 65%, 19% en 16%. Veenhuizen heeft een relatief jonge bevolking. De verklaring ligt in het feit dat het tot begin jaren ’80 niet was toegestaan om in Veenhuizen te blijven wonen na pensionering. Tegenwoordig is dit 4

Bron: www.gemeentenoordenveld.nl

18


wel toegestaan. Het percentage ouderen dat in Veenhuizen blijft wonen stijgt de laatste jaren: 7% in 2002 ten opzichte van 4% in 1999 5. Geslacht inwoners In Veenhuizen wonen er per 1 januari 2002 592 mannen (52 %) en 549 vrouwen (48 %). In de gehele gemeente Noordenveld zijn mannen en vrouwen precies gelijk verdeeld zijn6. Gezinssamenstelling Kijkend naar de gezinssamenstelling kan worden vastgesteld dat er in Veenhuizen meer gezinnen wonen met kinderen (47%) dan in de gehele gemeente Noordenveld (37%)7. Eenpersoons huishoudens (20%) en gezinnen zonder kinderen (32%) zijn in Veenhuizen minder aanwezig dan in de gemeente Noordenveld (respectievelijk 26% en 37%). Etniciteit In Veenhuizen komt het aantal allochtonen overeen met de rest van de gemeente Noordenveld: 6% allochtonen in Veenhuizen en 7% in Noordenveld. Bevolkingsgroei In het sociaal rapport Drenthe 20038 staat weergegeven dat de Drentse bevolking in het geheel de laatste jaren maar langzaam groeit. Dit geldt ook voor de gemeente Noordenveld. De bevolking van de gehele gemeente Noordenveld is in de jaren 2000 tot 2004 licht toegenomen van 30.868 tot 32.119 inwoners. Het aantal inwoners van Veenhuizen is vrijwel stabiel. Opleidingsniveau Het aantal leerlingen uit Veenhuizen dat per 1 januari in 2002 naar school gaat bedraagt 144 voor de basisschool, 57 voor het vmbo, havo of vwo en 41 voor het mbo9. Daarnaast gaan ook nog 3 leerlingen naar het speciaal onderwijs en 1 naar het voortgezet speciaal onderwijs. Het aantal leerlingen dat een HBO opleiding volgt wordt niet bijgehouden. Het opleidingsniveau van volwassenen is niet bekend bij de gemeente Noordenveld. Tabel 3 Type leerlingen Type leerlingen Basisonderwijs Speciaal onderwijs Voortgezet speciaal onderwijs Vmbo, havo,vwo MBO

Aantal 144 3 1 57 41

3.4 Wonen en werken In tabel 4 staan de gegevens over wonen en werken in Veenhuizen en in de gemeente Noordenveld weergegeven. 5

Bron: www.cbs.nl Bron: www.cbs.nl 7 Bron: Gemeente op maat 2001- Noordenveld. Centraal Bureau voor de Statistiek. 8 Parker Brady H., Sociaal rapport Drenthe 2003, Provincie Drenthe, februari 2004. 9 Bron: Gegevens zijn aangeleverd door de gemeente Noordenveld (betreffen gegevens per 1 januari 2002). 6

19


Tabel 4 Wonen en werken in Veenhuizen 10 Veenhuizen 330 298 32 32 61 0 € 9.400 31% 15%

Gegevens over wonen en werken Aantal woningen Koopwoningen Huurwoningen Gereedgekomen huurwoningen (eengezinswoningen vanaf 1970) Gereedgekomen koopwoningen (eengezinswoningen vanaf 1997) Nieuwbouwplannen Inkomen: Inkomen per jaar per inwoner Lage inkomens Hoge inkomens Niet actieven

Noordenveld 12.419

413 € 11.000 39% 23% 17%

Werken in sector: Dienstverlening Industrie Handel Bouwnijverheid Ontwikkeling werkgelegenheid: Dienstverlening Industrie Handel Bouwnijverheid

10

908

Aantal uren en pendel Totaal aantal banen

78% 2% 15% 4%

Mannen + 20 uur Mannen – 20 uur Vrouwen + 20 uur Vrouwen – 20 uur

17% 63% 6% 14%

Mannen uit Noordenveld Mannen buiten Noordenveld Vrouwen uit Noordenveld Vrouwen buiten Noordenveld

40% 27% 25% 8% + 15% - 4% -10% - 8% 9.080

Bron: gegevens gemeente Noordenveld en Gemeente op maat 2002 Noordenveld

20


Woningen De totale woningvoorraad in de kern Veenhuizen bedraagt 330 huizen: 298 koopwoningen en 32 huurwoningen. Buiten de kern van Veenhuizen liggen nog 100 verspreide huizen 11. In de gehele provincie Drenthe zijn relatief veel koopwoningen. In Veenhuizen zijn er na 1970 nog 61 koopwoningen en 32 huurwoningen gebouwd. Er zijn geen nieuwbouwplannen voor Veenhuizen. In de gehele gemeente Noordenveld zijn er in 2002 413 woningen bijgekomen. Woningzoekenden Er zijn geen specifieke cijfers bekend over het aantal woningzoekenden in Veenhuizen. Uit een onderzoek naar de leefstijl van jongeren van 19-23 jaar12 blijkt dan 23% van de jongeren in Noordenveld het moeilijk vond een woning te vinden, bij 39% ging het wel en 38% vond het eenvoudig. Op basis van prognoses van de provincie Drenthe wordt een tekort aan ouderenwoningen verwacht die geschikt zijn voor 24 uurszorg 13. In Veenhuizen staat een beperkt aantal seniorenwoningen (4). Onduidelijk is of deze geschikt zijn voor wonen met zorg. In de praktijk verhuizen ouderen die zorg nodig hebben naar de omliggende grotere dorpskernen. Inkomen Het gemiddelde besteedbaar inkomen per inwoners per jaar ligt in Veenhuizen (€ 9.400) lager dan het gemiddeld in de gehele gemeente Noordenveld (€ 11.000)14. Dit wordt bevestigd door het lagere aantal hoge inkomens in Veenhuizen (15%), in vergelijking met de gemeente Noordenveld (23%). Een verklaring voor dit verschil kan worden gevonden in de relatief jonge bevolkingssamenstelling en in een gemiddeld bescheiden salarisniveau. Werk Per 1 januari 2002 bedraagt het aantal arbeidsplaatsen 908. Dit betreffen 729 mannen (80%) en 179 vrouwen (20%). De grootste werkgevers in Veenhuizen zijn het Ministerie van Justitie en het Ministerie van Defensie. Per 1 november 2004 worden in Veenhuizen 190 arbeidsplaatsen gecreëerd door de vestiging van het Shared Service Centre van het Ministerie van Justitie. Het betreffen administratieve en dienstverlenende functies voor alle penitentiaire inrichtingen in Noord Nederland. De verwachting is dat vooral mensen buiten de gemeente Noordenveld deze functies zullen vervullen. Van het totale aantal werkenden in Veenhuizen komt 77% buiten Noordenveld naar Veenhuizen toe om te werken en 23% komt uit de gemeente Noordenveld. Het is niet bekend hoeveel mensen van deze 23% uit Veenhuizen zelf komt. Door de komst van het Shared Service Centrum zal het aantal mensen dat naar Veenhuizen komt om te werken verder toenemen. Er zijn in Veenhuizen 11 bedrijven gevestigd van uiteenlopende aard. Dit zijn bedrijven in de dienstverlenende sector, de bouwnijverheid, horeca en landbouw. In de gemeente Noordenveld zijn de meeste arbeidsplaatsen aanwezig in de dienstverlening (40%). In deze sector stijgt het aantal banen. De werkgelegenheid in de handel en bouwnijverheid loopt terug. 3.5 Zorg- en dienstverleningsaanbod 11

Bron: www.cbs.nl Bos. C.A. , Onderzoek leefstijl van jongeren van 19-23 jaar, GGD Drenthe, november 2002 13 Parker Brady H., Sociaal rapport Drenthe 2003, Provincie Drenthe, februari 2004. 14 Bron: Gemeente op maat 2001- Noordenveld. Centraal Bureau voor de Statistiek 12

21


Zorgvoorzieningen Tabel 5 geeft een overzicht van de eerstelijns zorgvoorzieningen in Veenhuizen en de gemeente Noordenveld. Tabel 5 Zorgvoorzieningen15 Praktijken in Veenhuizen 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Zorgvoorzieningen Apotheken Fysiotherapeuten Huisartsen Logopedisten Tandzorg Diëtisten Podotherapeuten Verloskundigen Psychotherapie Indicatieorgaan

Praktijken in Noordenveld 3 8 11 2 11 1 1 1 8 1

De huisarts is een belangrijke voorziening op het terrein van de eerstelijns gezondheidszorg. In de gemeente Noordenveld zijn huisartsen gevestigd in Roden, Norg en Peize. Inwoners van Veenhuizen maken vooral gebruik van huisartsen uit Norg, Oosterwolde en Haulerwijk. Het aantal huisartsen in de gemeente Noordenveld is met 4,25 huisartsen per 10.000 inwoners lager dan de overige gemeenten in de provincie Drenthe. Dit varieert van 4,25 tot 6,61 huisartsen per 10.000 inwoners 16. Er is een huisartsenpost in Assen. Zorgaanbieders, zoals fysiotherapeuten, apotheken, tandartsen en verloskundigen zijn gevestigd in de dorpen en steden in de omgeving van Veenhuizen. Inwoners van Veenhuizen gaan voor de fysiotherapeut en tandarts vooral naar Norg, Oosterwolde, Haulerwijk en Assen. Voor verloskundigen, diëtisten en 1e lijns psychologen wordt gebruik gemaakt van de regiovoorziening. Het Algemeen Maatschappelijk Werk houdt spreekuur in Norg, evenals het consultatiebureau. De GGD is in Assen gevestigd. Voor ziekenhuisvoorzieningen maken inwoners van Veenhuizen gebruik van het Wilhelmina ziekenhuis in Assen en de ziekenhuizen in Groningen. Thuiszorg Thuiszorg wordt in Veenhuizen geleverd door Icare en door Samenzorg. Alleen de productiecijfers van Icare zijn bekend (tabel 5). Het totale aantal uren thuiszorg dat in Veenhuizen wordt geleverd laat een stijgende lijn zien: 2475 uren in 2002 tegen 2785 in 2004. Door de inwoners van Veenhuizen wordt vooral gebruik gemaakt van verzorging (64%) en huishoudelijke verzorging (24%). De producten verpleging (6%) en alpha (5%) worden minder vaak in Veenhuizen afgenomen. In de gemeente Noordenveld juist vaker, respectievelijk 12% en 17%. Jeugdgezondheidszorg Per 1 januari 2003 zijn er 11 zuigelingen en 49 peuters in zorg. 15 16

Bron: Gemeentegids 2004-2005 gemeente Noordenveld Parker Brady H., Sociaal rapport Drenthe 2003, Provincie Drenthe, februari 2004.

22


Tabel 6 Producten in uren met betrekking tot de thuiszorg Veenhuizen 2.475 24% 5% 64% 6% 1%

Producten ICARE Totaal aantal uren in 2002 Huishoudelijke verzorging Alpha Verzorging Verpleging Overige

Noordenveld 111.462 33% 17% 36% 12% 1%

2.583 23% 4% 67% 5% 1%

Totaal aantal uren in 2003 Huishoudelijke verzorging Alpha Verzorging Verpleging Overige

112.144 33% 15% 38% 12% 1%

2.785 24% 3% 66% 6% 1%

Verwachting uren in 2004 Huishoudelijke verzorging Alpha Verzorging Verpleging Overige

117.895 35% 10% 39% 14% 1%

Bron: Cijfers afkomstig van thuiszorginstelling ICARE Dienstverlening Dienstverlening voor ouderen Welzijn in Noordenveld (WIN) biedt een groot aantal diensten voor ouderen. Tabel 7 Diensten voor ouderen Inhoud • Alarmering • Maaltijdvoorziening • Huisvesting voor ouderen • Seniorenvoorlichting • Cursussen en opleidingen • Vrijwilligers vacaturebank • Vrijwillige hulpdienst • Ontmoeting ouderen • Vervoer voor ouderen • Meer bewegen voor ouderen • Folderwinkel • Klussendienst voor ouderen

Plaats • Veenhuizen • Veenhuizen • Norg • Veenhuizen • Norg • Norg • Veenhuizen • Norg • Veenhuizen • Norg • Norg • Veenhuizen

Een deel van de diensten is persoonsgebonden en in Veenhuizen beschikbaar. Andere diensten, zoals groepsactiviteiten worden in Norg georganiseerd. Ouderen in Veenhuizen van 75 jaar en ouder worden actief benaderd. Zij ontvangen een brief voor een bezoek van een seniorenvoorlichter.

23


3.6 Cultuur, sport en recreatie Activiteiten jongeren in Veenhuizen Tabel 8 Activiteiten in Veenhuizen voor jongeren Activiteiten Jeugdsoos (Welzijn in Noordenveld)

Omschrijving • Activiteiten zoals film, disco, dart, biljart, karaoke, popgroep • Regioactiviteiten als volleybal Norg, zaalvoetbaltoernooi Roden • Ontmoeting en ontspanning voor 12 tot en met 23 jaar

Kinderwerk (Kerkelijk Werk Veenhuizen)

• • •

Kinderclub voor verschillende leeftijden om de 14 dagen Leeftijd 4 tot en met 15 jaar Kampweekend en bonte avond verenigingsgebouw

• • • • • • •

Voetbal (vanaf 5 jaar) Volleybal (14 tot 20 jaar) Gymnastiek (vanaf 4 jaar) Korfbal Schaatsen (ijs en weder dienende) Pony- en paardrijden (vanaf 6 jaar) Zwemmen diverse lesmogelijkheden (vanaf 6 jaar)

Gemeente Noordenveld

• •

Hangplek voor oudere jeugd vanaf 14 jaar Speeltuin voor jongere kinderen

Muziekles (School met de bijbel)

•

Blokfluitlessen voor kinderen

Sport

Jongeren kunnen elkaar ontmoeten in de jeugdsoos. De soos is open op vrijdagavond en zaterdagavond en met uitzondering van de zomer ook elke zondagmiddag. Door de week is de soos gesloten. In de jeugdsoos worden diverse activiteiten georganiseerd, zoals film, biljart en disco. Op vrijdag- en zaterdagavond van 21.00 tot 24.00 uur is er bierverkoop. De organisatie van de soos is in handen van het jeugdbestuur, activiteitenwerkgroep en vrijwilligers. In totaal zijn er ongeveer 35 vrijwilligers bij betrokken. Om de 14 dagen is er een kinderclub voor verschillende leeftijden (van 7 tot en met 15 jaar) in het Heuveltje (Meidoornlaan). Eén keer per jaar is er een kampweekend en een afsluitende bonte avond in het Verenigingsgebouw. Er is een hangplek voor de jeugd vanaf 14 jaar bij de gymzaal. Deze bevindt zich niet in goede staat. Leefstijl jongeren 19-23 jaar in gemeente Noordenveld In de gemeente Noordenveld is de leefstijl van jongeren tussen de 19-23 jaar onderzocht. De aanwezigheid van natuur (68%) en sportverenigingen (53%) vinden jongeren vaak voldoende.

24


Daarentegen wordt de aanwezigheid van cultuur (39%), ontmoetingsmogelijkheden (29%) en werkgelegenheid (28%) vaak onvoldoende gevonden. In dit onderzoek is niet specifiek bekend hoe jongeren dit in Veenhuizen ervaren. Tabel 9 Leefstijl jongeren 19-23 jaar voldoende 53% 7% 12% 46% 19% 68%

Voorzieningen Aanwezigheid sportverenigingen Aanwezigheid cultuur Ontmoetingsmogelijkheden Veiligheid Werkgelegenheid Natuur

Onvoldoende 7% 39% 29% 4% 28% 5%

Sportaccommodaties In Veenhuizen zijn de volgende sportaccommodaties aanwezig: - het openlucht zwembad Veenhuizen - een gymnastieklokaal - sportveld (twee voetbalvelden, waarvan één met verlichting en een trainingsveld) - natuurijsbaan - tennisbaan (tegels) Voor andere sportaccommodaties zijn bewoners van Veenhuizen aangewezen op plaatsen in de omgeving. Er zijn sporthallen in Roden, Peize, Norg, Nieuw-Roden en Roderesch. Maneges zijn in Roden, Altena en Norg. Er is een overdekt zwembad in Norg en Assen. In Assen zijn ook een kunstijsbaan en een atletiekbaan. Verenigingen Veenhuizen Tabel 10 Verenigingen in Veenhuizen Soort vereniging Culturele en historische verenigingen

Naam • Oranjecomité Veenhuizen

Dierenhoudersverenigingen

•

Kleinveeteeltvereniging Vefauna

Muziek- en toneelverenigingen

• •

Christelijk Gemengde Zangvereniging Zingt den Heere Toneelvereniging Nooitgedacht

• • • • • • • • •

Recreatieve Badminton Vereniging Biljartclub Veenhuizen Klaverjasclub Korfbalvereniging Norg Paardrijvereniging ‘Bergveen’ Visvereniging Veenhuizen Voetbalvereniging Veenhuizen Volleybalvereniging Invictus IJsvereniging De Kweek

Sportverenigingen Sportverenigingen (vervolg)

25


Soort vereniging Vrouwenverenigingen

Naam •

Passage afdeling Veenhuizen

Culturele activiteiten Het aanbod aan culturele activiteiten in Veenhuizen is beperkt. Er is wel een accommodatie beschikbaar in de vorm van Het Verenigingsgebouw. Dit gebouw bevat een grote zaal met toneel en diverse kleinere zalen, maar het wordt de laatste jaren beperkt gebruikt. Voor film, toneel, dans en andere culturele voorstellingen zijn de inwoners aangewezen op de grotere plaatsen in de omgeving: Assen, Groningen en Drachten. Er is in Veenhuizen geen café. Musea Veenhuizen en omgeving In Veenhuizen is het Gevangenismuseum gevestigd dat jaarlijks ongeveer 30.000 bezoekers ontvangt. In de loop van 2005 opent het Landelijk Gevangenis Museum haar deuren in Veenhuizen. Het bestaande museum wordt hier een onderdeel van. Verwacht wordt dat het aantal bezoekers komende jaren zal groeien tot 60.000 per jaar. Tabel 11 Musea in Veenhuizen en omgeving Plaats

Musea

Veenhuizen Assen Roden Roden Roderwolde

Gevangenismus Museum Veenhuizen Drents Museum Museum Havezate Mensingne Nederlands Museum Kinderwereld Nederlands Graanmuseum

Aantal bezoekers per jaar 30.000 86.000 9.000 39.000 3.000

Het totaal aantal museumbezoeken in Drenthe betreft 455.000 bezoekers voor 35 musea17. Kerken In Veenhuizen zijn twee kerken: de Rooms Katholieke Kerk en de Koepelkerk van de Protestantse Kerk Nederland. De Koepelkerk in onlangs gerestaureerd en hetzelfde gebeurt momenteel met het orgel in de kerk. Het ligt in de bedoeling in de toekomst orgelconcerten te organiseren. 3.7 Leefbaarheid en veiligheid Onderwijs Veenhuizen heeft twee basisscholen, te weten een openbare basisschool en een christelijke basisschool. In 2003 heeft de gemeente Noordenveld 6,86 basisscholen per 10.000 inwoners 18. In de overige gemeenten in Drenthe variëren de aantallen van 4,57 tot 8,87 basisscholen per 10.000 inwoners. Veenhuizen zit met twee basisscholen voor 1141 inwoners ruim boven het gemiddelde van de gemeente Noordenveld. Voor voortgezet onderwijs zijn jongeren aangewezen op plaatsen rond Veenhuizen, zoals Norg, Assen en Oosterwolde. Veenhuizen heeft één peuterspeelzaal en één mogelijkheid tot kinderopvang. De peuterspeelzaal in Veenhuizen is ’t Molentje en het kinderdagverblijf annex naschoolse opvang heet De Boevenbende (0-13 jaar). Tabel 12 Aantal scholen in Veenhuizen en omgeving 17 18

Parker Brady H., Sociaal rapport Drenthe 2003, Provincie Drenthe, februari 2004. Parker Brady H., Sociaal rapport Drenthe 2003, Provincie Drenthe, februari 2004.

26


Veenhuizen 1 110 5 9

Onderwijs Openbaar onderwijs Aantal leerlingen Aantal groepen Aantal personeelsleden

Noordenveld 13

1 44 3 6

Christelijk onderwijs Aantal leerlingen Aantal groepen Aantal personeelsleden

5

Bibliotheken Een van de bronnen voor informatie is de bibliotheek of de bibliobus. In Veenhuizen zijn 383 inwoners lid van de bibliobus. Dit betreffen 209 volwassenen en 174 jeugdleden. Daarnaast zijn er schoolabonnementen voor de beide basisscholen. Een aantal inwoners van Veenhuizen is lid van de bibliotheek in Norg: 67 volwassenen en 59 jeugdleden, van de bibliotheek in Roden: 3 volwassenen, en van de bibliotheek in Assen: 31 volwassenen en 7 jeugdleden. Het percentage inwoner dat bij de bibliotheek staat ingeschreven is in Veenhuizen (34%) iets hoger dan in geheel Drenthe (31%)19. Overige voorzieningen In Veenhuizen is een supermarkt voor de dagelijkse boodschappen. Openbaar vervoer In Veenhuizen zijn twee lijndiensten beschikbaar20, te weten lijn 116 en lijn 84. • Lijn 116: Drachten-Oosterwolde-Veenhuizen-Assen • Lijn 84: Drachten-Bakkeveen-Haulerwijk-Veenhuizen-Assen Norg is per bus bereikbaar door een overstap in Haulerwijk. Verkeersveiligheid In de gemeente Noordenveld zijn in 2003 in totaal 27 dodelijke verkeersslachtoffers gevallen: 0-6 jaar 2 keer, 6-12 jaar 4 keer, 12-16 jaar 5 keer, 16-18 jaar 3 keer en 18-23 jaar 13 keer. In Veenhuizen zijn er tussen 2000 en 2003 geen dodelijke verkeersslachtoffers gevallen. Daarentegen zijn er wel 19 gewonden gevallen, waarvan 4 ernstig gewond en 15 licht. Dit betekent omgerekend 4,4 slachtoffers per 1000 inwoners per jaar. In heel de gemeente Noordenveld is het aantal slachtoffers gemiddeld 3,1 per 1000 inwoners per jaar en in Drenthe varieert het aantal slachtoffers per 1000 inwoners tussen de 2,8 en 5.0 21. In Veenhuizen kwamen ongevallen vooral voor buiten de bebouwde kom, zoals op de Hoofdweg, de Oosterwoldeweg en de Norgerweg. Tabel 13 Veiligheid in Veenhuizen Verkeersongevallen Totaal aantal ongevallen

Aantal periode 2000-2003 66

19

Parker Brady H., Sociaal rapport Drenthe 2003, Provincie Drenthe, februari 2004. Bron: www.assen.nl (gemeentelijk verkeers- en vervoersplan) 21 Parker Brady H., Sociaal rapport Drenthe 2003, Provincie Drenthe, februari 2004. 20

27


• •

Binnen bebouwde kom Buiten bebouwde kom

Totaal aantal slachtoffers • • •

Doden Gewonden Zwaar Gewonden anders (lichter)

1 65 19 0 4 15

Over de algemene veiligheid in Veenhuizen (inbraken, geweld, enz.) zijn geen gegevens bekend.

28


4. Vergelijking De uitkomsten van de tekenopdracht, de groepsgesprekken en het sociaal-economisch onderzoek zijn met elkaar vergeleken. Op een aantal punten bevestigen de uitkomsten elkaar, op andere punten zijn zij tegengesteld. In de vergelijking zijn alleen punten meegenomen, waar op basis van de uitkomsten van beide onderzoeken iets over valt te zeggen. 4.1 Wonen Rust en ruimte Het behoud van rust en ruimte in Veenhuizen is een belangrijke norm voor de inwoners om veranderingen in het dorp te beoordelen. Uit de cijfers blijkt dat Veenhuizen echt een rustig dorp is. Een vergelijking van het aantal inwoners per vierkante kilometer tussen Veenhuizen, de gemeente Noordenveld en Nederland maakt dit duidelijk. Tabel 14: Bevolkingsdichtheid Regio Veenhuizen Gemeente Noordenveld Nederland

Aantal inwoners km² 38 156 452

Ongeveer 90 % van het dorp bestaat uit landbouwgrond en bos. De overige 10 % bestaat uit woningen, gebouwen en voorzieningen, die ruim verspreid liggen over het dorp. Bewoners maken zich om meerdere redenen zorgen over de aantasting van de rust en ruimte. In de eerste plaats is er het toenemende toerisme. Het bestaande gevangenismuseum trekt 30.000 toeristen per jaar en is gevestigd aan de Hoofdweg, buiten het centrum van het dorp. Het nieuwe Landelijk Gevangenis Museum trekt naar verwachting 60.000 bezoekers per jaar en is gevestigd in het oude centrum van het dorp. De angst bestaat dat toeristen vanuit het nieuwe museum zullen uitzwermen over het dorp. Men ziet aan het toerisme ook positieve kanten: het Carré aan de Oude Gracht krijgt een goede bestemming met het Landelijk Gevangenis Museum en blijft hierdoor in oude staat behouden. Er komt meer levendigheid in het dorp, de werkgelegenheid neemt toe en misschien komen er meer voorzieningen. Een belangrijke voorwaarde voor het behoud van rust en ruimte is dat het toerisme goed gereguleerd wordt door verkeersmaatregelen en bewegwijzering. Een andere reden voor ongerustheid is het toenemende verkeer van en naar Veenhuizen. De cijfers over wonen en werk maken duidelijk dat het overgrote deel van de werknemers in Veenhuizen niet in het dorp woont. Maar liefst 77 % van de werknemers komt van buiten de gemeente Noordenveld. Waarschijnlijk vooral uit Oosterwolde en Assen. Dit betekent ook dat een groot deel van de beroepsbevolking van Veenhuizen buiten het dorp werkt. Er is dus sprake van veel woonwerkverkeer. De verwachting is dat het verkeer verder toeneemt met de komst van het Shared Service Centrum van het Ministerie van Justitie naar Veenhuizen. Een derde reden van bezorgdheid is de aantasting van het dorpsgezicht. Sinds 1970 is veel nieuwbouw gerealiseerd, zowel qua woningen (93) als qua penitentiaire inrichtingen. Een deel van deze bebouwing, zoals de Ir. Mentropweg, past niet binnen de landschapstructuur en architectonische stijl die Veenhuizen kenmerkt. Inwoners zijn blij dat oude panden in Veenhuizen worden opgeknapt en behouden blijven, maar pleiten er ook voor om bij toekomstige nieuwbouw rekening te houden met de stijl van het dorp. Woningen

29


Uit de cijfers blijkt dat het woningaanbod in Veenhuizen beperkt en vrij eenzijdig is. In totaal zijn er 330 woningen. Ruim 90 % hiervan zijn koopwoningen (298). De overige (32) zijn huurwoningen. Het aantal nieuwbouwwoningen (na 1970) bedraagt 93. Dit zijn allemaal eengezinswoningen. Andere huizen (237) staan verspreid over Veenhuizen. Het zijn deels historische huizen, meest eengezinswoningen, die door het Rijk zijn verkocht aan de bewoners. Er bij inbegrepen zijn ook de boerderijen. Er zijn in Veenhuizen geen geschikte woningen voor jongeren. De bestaande woningen zijn meestal te groot en te duur. Er is in Veenhuizen een zeer beperkt aanbod van woningen voor ouderen. Niet bekend is in hoeverre deze woningen geschikt zijn voor bewoning door mensen die zorg nodig hebben. Inwoners van Veenhuizen geven aan dat zij graag meer diversiteit in het woningaanbod willen hebben. Het ontbreken van geschikte woningen voor jongeren en ouderen wordt gevoeld als een knelpunt. Zowel jongeren als ouderen voelen zich hierdoor gedwongen uit Veenhuizen weg te gaan. Dit beeld wordt bevestigd door deelnemers aan de gespreksgroepen uit de andere leeftijdscategorieën. Uit de gegevens van de gemeente Noordenveld blijkt dat er voor Veenhuizen geen bouwplannen bestaan. Gezien de toenemende werkgelegenheid in Veenhuizen zal de behoefte aan woonruimte in Veenhuizen waarschijnlijk stijgen. Er is in Veenhuizen momenteel niet tot nauwelijks sprake van leegstand. Nieuwbouw is dan de enige optie om in de toenemende vraag te voorzien. Leegstand die er is heeft betrekking op woonhuizen die nog in beheer zijn van het Ministerie van Justitie. Deze panden, tien in totaal, zijn misschien geschikt voor ouderen- of jongerenhuisvesting. Bij de inwoners bestaat onvrede en onduidelijkheid over de gang van zaken rond deze woningen. De onvrede betreft de verpaupering van de panden. De onduidelijkheid heeft te maken met de bestemming en het toewijzingsbeleid. 4.2 Welzijn Dorpsgevoel Op basis van de groepsgesprekken ontstaat de indruk dat het dorpsgevoel bij inwoners van Veenhuizen afneemt. Dit kan komen doordat veel inwoners van Veenhuizen buiten het dorp werken en naar school gaan. Sinds het afschaffen van de verplichting, dat alleen mensen die in Veenhuizen werken er ook mogen wonen, zijn de verhoudingen op het gebied van wonen en werken drastisch veranderd. De cijfers onderstrepen dit. Als andere oorzaak voor het teruglopende dorpsgevoel wordt het verdwijnen van het Verenigingsgebouw genoemd. Dorpelingen die al lang in Veenhuizen wonen denken vaak met weemoed terug aan de hoogtij dagen van ‘het Gebouw’. Hier organiseerde het Ministerie van Justitie culturele activiteiten. Het was de thuisbasis voor verschillende verenigingen. Het Verenigingsgebouw heeft tegenwoordig geen beheerder meer en het verenigingsleven lijdt hieronder. Duidelijk is dat het Verenigingsgebouw een bijzondere voorziening is voor het dorp Veenhuizen. De omvang van het dorp (1134 inwoners) rechtvaardigt een dergelijke voorziening nauwelijks. Dit neemt niet weg dat bij het zoeken naar een oplossing voor een gezonde exploitatie de wens van de bevolking meegenomen kan worden: herstellen van Het Verenigingsgebouw in de functie van cultureel dorpscentrum. Het dorpsgevoel is overigens niet verdwenen. Inwoners van Veenhuizen zijn graag bereid om gezamenlijk de schouders onder een project te zetten, getuige de nieuwe voetbalkantine. Ontmoetingsplaatsen

30


Uit de groepsgesprekken komt naar voren dat in alle leeftijdscategorieën behoefte bestaat aan meer ontmoetingsplaatsen in het dorp. De wensen lopen uiteen van een skatebaan tot een café tot een activiteitencentrum. Uit de cijfers blijkt dat het aantal ontmoetingsplaatsen in Veenhuizen inderdaad beperkt is. Zeker als in ogenschouw wordt genomen dat de bestaande hangplek voor jongeren verwaarloosd is, de jeugdsoos beperkte openingstijden kent en Het Verenigingsgebouw beperkt functioneert. Er zijn natuurlijk meer ontmoetingsplaatsen, zoals de winkel, de school, de kerk, het zwembad en de sportvereniging. Belangrijk is dat deze voorzieningen in stand blijven en dat de inwoners hier zelf hun steentje aan bijdragen. Activiteiten Vooral jongeren geven in de groepsgesprekken aan dat er voor hen in Veenhuizen weinig te doen is. Uit de tekenopdracht voor leerlingen van de basisscholen blijkt dat behoefte bestaat aan meer speelmogelijkheden en activiteiten op het gebied van creatieve vorming (schilderen, muziek, pottenbakken). Oudere jongeren willen graag een betere hangplek en meer mogelijkheden om naar de soos te gaan. Het geringe aanbod wordt bevestigd door het sociaal-economisch onderzoek. Uit de verzamelde gegevens blijkt dat er in Veenhuizen een aantal sportverenigingen is waar jongeren terecht kunnen. Daarnaast wordt jeugd- en jongerenwerk aangeboden door Welzijn in Noordenveld (WIN) en het Kerkelijk Werk Veenhuizen. Deze activiteiten zijn vooral in de weekeinden. Op het gebied van creatieve vorming en cultuur is het aanbod beperkt. Uit een onderzoek onder jongeren in de gemeente Noordenveld blijkt dat 39 % van de jongeren de voorzieningen op het gebied van cultuur onvoldoende vindt. Er zijn geen redenen om te veronderstellen dat dit percentage in Veenhuizen anders is. Ouderen geven aan dat zij voor deelname aan activiteiten overdag naar Norg moeten. Er bestaat behoefte aan meer activiteiten in Veenhuizen. ’s Avonds zijn er wel activiteiten in Veenhuizen, maar veel ouderen willen ’s avonds de deur niet meer uit. De cijfers bevestigen het beeld dat de meeste activiteiten voor ouderen overdag in Norg zijn. De gegevens over de bevolkingsopbouw laten zien dat het aantal ouderen in Veenhuizen vooralsnog beperkt is (7 % van de totale bevolking). Verkeersveiligheid Verkeersveiligheid is een onderwerp dat leeft bij de bevolking. Vooral de veiligheid van de bushaltes en de snelheid van het autoverkeer op doorgaande wegen vragen om aandacht. Uit de verzamelde gegevens blijkt dat er veel woon-werkverkeer is tussen Veenhuizen en omliggende dorpen en steden. Daarbij komt het overige doorgaande verkeer. Het aantal ongevallen met verkeersslachtoffers ligt in Veenhuizen iets boven het gemiddelde in de gemeente Noordenveld. Opvallend is dat deze slachtoffers bijna allemaal vielen op wegen buiten de bebouwde kom. Niet bekend is of er slachtoffers zijn gevallen als gevolg van onveiligheid van de bushaltes. Deze liggen aan een weg buiten de bebouwde kom. Deze cijfers tonen aan dat er sprake is van terechte zorg bij de bevolking op dit punt. 4.3 Zorg Vergrijzing Uit de groepsgesprekken ontstaat het beeld dat de bevolking van Veenhuizen komende jaren snel gaat vergrijzen. Jongeren trekken weg en ouderen blijven juist in het dorp wonen. De bevolkingsstatistieken laten zien dat Veenhuizen een relatief jonge bevolking heeft. Bijna 93 % van de bevolking is jonger dan 65 jaar. In de gemeente Noordenveld betreft dit 84 %. In Nederland ruim 86 %. Het aantal ouderen in Veenhuizen stijg wel: 7 % in 2002 tegen 4 % in 1999.

31


Het percentage jongeren in de leeftijd tot en met 14 jaar ligt in Veenhuizen iets hoger dan in de gemeente Noordenveld: 21 % tegen 19 %. Er zijn geen aanwijzingen dat het aantal jongeren in Veenhuizen sterk zal afnemen. Uit de cijfers blijkt dat op dit moment geen sprake is van sterke vergrijzing, wel dat het aantal ouderen toeneemt. Dit beeld wordt bevestigd door het gebruik van thuiszorg. In Veenhuizen ligt het gebruik van thuiszorg per inwoner op ongeveer 2 uren en 10 minuten per jaar. In Noordenveld ligt dit op ongeveer 3 uren en 30 minuten. Zowel in Veenhuizen als in Noordenveld is er sprake van een stijgende lijn in de vraag naar thuiszorg. Voorzieningen Er zijn in Veenhuizen geen voorzieningen gevestigd op het gebied van gezondheidszorg. De diensten die in Veenhuizen worden geleverd komen uit de omgeving. Uit de groepsgesprekken blijkt dat het ontbreken van voorzieningen voor de meeste inwoners geen groot probleem is. Het is gemakkelijk als er voorzieningen, zoals een huisarts of tandarts, in Veenhuizen gevestigd zijn, maar de afwezigheid leidt niet tot grote problemen. Anders ligt dit voor ouderen. Als er een grotere zorgbehoefte ontstaat, in combinatie met afnemende mobiliteit, is het momenteel niet mogelijk om in Veenhuizen te blijven wonen. Misschien verklaart dit deels de relatief jonge bevolkingsopbouw. De verwachting is dat de behoefte aan zorgvoorzieningen voor ouderen komende tijd gaat toenemen omdat er meer ouderen in Veenhuizen blijven en komen wonen. Dit uit zich vooral in de behoefte aan woningen waar zorg geboden kan worden en de behoefte aan een multifunctioneel zorgcentrum in het dorp. Ook andere bewoners geven aan daar graag gebruik van te willen maken. Diensten Diensten voor ouderen worden aangeboden via Welzijn in Noordenveld. Dit betreft een volledig pakket aan voorzieningen. Persoonsgebonden voorzieningen zijn in Veenhuizen beschikbaar. Groepsvoorzieningen worden in Norg aangeboden. Uit de groepsgesprekken wordt duidelijk dat niet iedereen op de hoogte is van het beschikbare aanbod en de wijze waarop hier gebruik van kan worden gemaakt. De informatievoorziening op dit punt kan wellicht worden verbeterd.

32


Bijlagen - Literatuur - Deelnemers groepsgesprekken

33


Literatuur Bos C.A. Onderzoek leefstijl van jongeren van 19 – 23 jaar. GGD Drenthe, november 2002. Gemeente op maat 1999 – Noordenveld. Centraal Bureau voor de Statistiek. Gemeente op maat 2001 – Noordenveld. Centraal Bureau voor de Statistiek Gemeentegids Noordenveld 2004 – 2005. Gemeente Noordenveld. Omzien in ontwikkeling. Perspectieven voor Veenhuizen. Ontwikkelingsbureau Veenhuizen. 2003 Parker Brady H. Sociaal Rapport Drenthe 2003. Provincie Drenthe. Februari 2004.

Geraadpleegde websites: www.assen.nl www.cbs.nl www.drentsmuseum.nl www.gemeentenoordenveld.nl www.gevangenismuseum.nl www.nizw.nl www.provinciedrenthe.nl Overige bronnen: Icare Thuiszorg (productiecijfers thuiszorg) Welzijn in Noordenveld (aanbod welzijnsdiensten)

34


Deelnemers groepsgesprekken Groep 4 – 12 Gesprek: Marleen van Engelen. Verslag: Lilian Snijder, Hans Blaauwbroek Leerlingen groep 1 – 8 Christelijke Basisschool Veenhuizen Leerlingen groep 5 – 8 Openbare Basisschool De Vlinderhof Groep 13 – 16 Gespreksleider: Bob Hulshof. Verslag: Diana van Doorn • • • • • •

Albert Jan Moes Aline Hylkema Lisa Travaille Mathijs de Jong Nikki de Wilde Rolf Koetze

Groep 17 – 23 jaar Gespreksleider: Bob Hulshof. Verslag: Ilse Storm • • • • • • • •

Alice Hulshof Anja Bouma Bouke Jongsma Carolien Meijer Emmy Visser Helma Faro Janien Moes Jonathan Auwen

Groep 24 – 39 jaar Gespreksleider: Marja Janssens. Verslag: Ilse Storm • • • • • •

Mw. Kooistra-Frohlich Mw. Talens Mw. Van den Heuvel Mw. Ytsma Dhr. De Jong Dhr. Ytsma

Groep 40 – 55 jaar (1) Gespreksleider: Lilian Snijder. Verslag: Hans Blaauwbroek • • • • • •

Mw. Krol Mw. Mom Mw. Monsma Mw. Pol Mw. Udding Mw. Willems-Kints

35


• • •

Dhr. Breeveld Dhr. Travaille Dhr. Udding

Groep 40 – 55 (2) Gespreksleider: Marja Janssens. Verslag: Diana van Doorn • • • • • •

Mw. Brinkman Mw. Kort Dhr. Bronts Dhr. Lubbers Dhr. Willems Dhr.Elzinga

Groep 55 jaar en ouder (1) Gespreksleider: Karla Meijer. Verslag: Diana van Doorn • • • • • • • • •

Mw. Van der Beek-Oosterhof Mw. Huizinga Mw. Feijen-Meintz Mw. Nagel Mw. Van de Voorde Mw. Veenstra-Oevering Dhr. Drent Dhr. Nagel Dhr. Sanders

Groep 55 jaar en ouder (2) Gespreksleider: Karla Meijer. Verslag: Diana van Doorn • • • • • •

Mw. Kleiker Mw. Winkel Mw. Veenstra Dhr. de Geeter Dhr. Kleiker Dhr. Winkel

36

Blaauwbroek bureau voor

vraaggestuurde zorg

Blaauwbroek Nieuwstraat 42 1381 BD Weesp telefoon

0294 491400 fax

0294 491409 e-mail

[email protected] website

www.blaauwbroek.com

bureau voor

vraaggestuurde zorg

Wonen, Welzijn & Zorg. in Veenhuizen. Blaauwbroek bureau voor vraaggestuurde zorg

Recommend Documents