WINDOTTERNIEUWS Jaargang 12, nummer 33 voorjaar 2008
Twintig jaar korenmolenbedrijf de Windotter: ‘Sky high’
Over visie, zakelijkheid, ambitie en betrokkenheid!
‘Sky high’ - Ronald Sentner
‘Sky high’, elementen van 20 jaar molenbedrijf
De Windotter telt...
Bert Murk op zijn lievelingsplekje in de molen, hoog in de kap bij het molenwiel
Twaalfmiljoendriehonderdvijfenveertigduizendnegenhonderdeenennegentig.
Na 5 jaar penningmeester en 10 jaar voorzitter te zijn geweest van de stichting die het mooiste IJsselsteinse monument beheert en exploiteert, is de tijd gekomen om de voorzittershamer (die er overigens nooit is geweest) over te dragen aan collega bestuurslid Rienk Sybrandy. Na 15 jaar in het dagelijks bestuur te hebben gezeten ga ik nu voor een functie van lid van het algemeen bestuur. Op die wijze kies ik ervoor betrokken te blijven bij het oudste, meest ambachtelijke bedrijf van IJsselstein.
Bij de feestelijke inbedrijfstelling van de Windotter op 16 april 1988 maakten de wieken van de molen hun eerste omwentelingen. Een paar ingewijden wisten dat er helemaal bovenin de molen onder de kap een apparaatje werd ingebouwd. Een cadeau van molenmaker Schakel en Schrale. Op de vulstukken van de bovenas, waar het bovenwiel omheen zit en waaraan de wieken zitten bevestigd, zit een teller. Vanaf de allereerste omwenteling wordt er al geteld. De stand op een zonnige dag in april 2008:
12.345.991
In 1987 is de molen volledig gerestaureerd en in 1988 weer in bedrijf genomen. Daarom is 2008 een lustrumjaar en is een korte terugblik op zijn plaats. Het was burgemeester Roest Crollius die de visie had om de molen niet alleen te restaureren maar ook weer als een echt molenbedrijf in gebruik te nemen. De eerste 10 jaar na ingebruikname werd er voornamelijk gemalen voor de “warme” bakkers en groothandel. De particulierenmarkt bestond toen nog nauwelijks. Een rendabele bedrijfsvoering bleek op die wijze ook niet mogelijk. Burgemeester Wijte heeft er in 1996 voor gezorgd dat de opgebouwde schulden konden worden afbetaald en heeft een structurele jaarlijkse subsidie mogelijk gemaakt. Hierdoor kwam de stichting er financieel beter voor te staan en daardoor ontstond er ruimte om echt te gaan ondernemen.
Het beleidsplan ‘Windkracht 2000’ zag in 1998 het levenslicht en vele daarin opgenomen doelstellingen zijn gerealiseerd, zoals onder andere: - het verder professionaliseren van de bedrijfsvoering en het versterken de eigentijdse uitstraling; - metamorfose van de theekoepel van opslagplaats tot representatieve ontvangstruimte; - uitbreiden van het aantal Vrienden van de Windotter; - opzetten van de participanten (de zakelijke vrienden) van de Windotter; - uitgave molenboek ‘Gang is alles’ Zes eeuwen IJsselsteins Korenmolenbedrijf; - verhogen van de omzet aan particulieren, hierdoor minder afhankelijk van de omzet aan bakkers en groothandel; - bouwen van een professionele separate molenwinkel; - opzetten van een adequate vrijwilligersorganisatie.
Dit alles heeft geresulteerd in een professioneel functionerend molenbedrijf met een ambachtelijk en traditioneel product maar wel met een eigentijdse uitstraling. Een goed team van medewerk(st)ers draagt zorg voor een efficiënte bedrijfsvoering, de molen verkeert in een prima staat van onderhoud en er staat een prachtige molenwinkel. En gelukkig komen er dagelijks
heel veel klanten die met elkaar goed zijn voor meer dan 200.000 kilo per jaar. Hierdoor is er op dit moment sprake van een gezonde financiële situatie, namelijk een goede vermogenspositie zonder schulden en een positief exploitatieresultaat. De stichting heeft de afgelopen 2 jaar daarom ook geen financieel beroep meer gedaan op de gemeente.
heid van het 10-jarig bestaan waar vele honderden IJsselsteiners bij aanwezig waren, het kunstenaarsproject 20x20x20 in de theekoepel bij de molen, het bakken van duizenden pannenkoeken bij de YVO en de uitreiking van het eerste boek(en) ‘Gang is alles’ ter gelegenheid van het 15-jarig bestaan, de openingsceremonie van de molenwinkel en de barbecue met alle vrijwilligers vorig jaar.
Het succes van de afgelopen 20 jaar kent vele vaders en moeders. Met name wil ik hierbij noemen de meer dan 60 vrijwilligers, de meer dan 1150 betalende vrienden van de Windotter, de meer dan 65 IJsselsteinse bedrijven en instellingen die de Windotter allemaal een warm hart toedragen, de Gemeente IJsselstein en de vele klanten die de molen(winkel) dagelijks bezoeken. Maar ook wil ik bedanken de voormalig bestuursleden van de stichting, helaas zijn enkele hiervan ons reeds ontvallen. En last but not least Maarten en Lia Dolman, zij hebben een belangrijke bijdrage tot het succes geleverd door 20 jaar lang op een gepassioneerde wijze leiding te gegeven aan het molenbedrijf. Als gezin is de familie Dolman al die tijd beeldbepalend voor de molen en haar directe omgeving geweest.
Ik bedank een ieder, oprecht en hartelijk, die een bijdrage heeft geleverd, om van twintig jaar IJsselsteins Korenmolenbedrijf, een succes te maken. Ik bedank mijn collega bestuursleden voor hun steun, inzet en betrokkenheid die ik heb mogen ervaren. Ik ben er trots op de afgelopen 10 jaar als voorzitter van de stichting ’s Heren Korenmolen te hebben mogen fungeren!
Met warme gevoelens denk ik onder andere terug aan het grote molenontbijt in het molenplantsoen ter gelegen-
Het was mij een waar genoegen!
Rienk Sybrandy als nieuwe voorzitter geef ik mee om, de traditionele kernwaarden van het molenbestuur namelijk: visie, zakelijkheid, ambitie en betrokkenheid te blijven koesteren. Ik sluit af met de slogan die, door voormalig bestuurslid Dirk van Ziel, vele jaren geleden voor het eerst werd uitgesproken: ‘Gang is alles’.
Bert Murk
Gemeente IJsselstein wint de Evert Smit Biotoopprijs. Het nieuwe jaar werd voor zowel het Gemeentebestuur als het Molenbestuur verrassend ingezet met uitreiking van de Evert Smit Biotoopprijs. Ter gelegenheid van het Molenbiotoopjaar 1995 is door het bestuur van het Gilde van Vrijwillige Molenaars een biotoopprijs ingesteld welke jaarlijks kan worden uitgereikt aan een persoon of een instelling die zich buitengewoon verdienstelijk heeft gemaakt op het gebied van de zorg voor de molenbiotoop. De prijs draagt sinds 1998 de naam van Evert Smit, als eerbetoon aan een groot voorvechter van de molenbiotoop. Wat houdt een molenbiotoop in? Van achteren naar voren: toop komt van topos = plaats; bio komt van bios = leven. Biotoop is een gebied met een uniform landschapstype waarin bepaalde organismen kunnen gedijen/ leven. Voorbeeld: de eland leeft in gematigde tot koude moerasgebieden; adders leven in vaak wat droge en warme heide gebieden. Molenbiotoop: molens ‘leven’ en gedij-
en goed op een plek waar het landschap om de molen vlak is, omdat dan veel wind op de wieken gevangen kan worden. De wind moet vrij naar de molen kunnen waaien en achter de molen ook weer weg kunnen. Dit geldt voor alle windrichtingen rondom de molen. Zoals een eland niet kan leven in de Sahara, zo kan een molen niet functioneren zonder een vrije wind-
toevoer. Staan er veel hoge objecten, zoals bomen of gebouwen die de wind belemmeren, dan wordt gesproken van een slechte molenbiotoop. De biotoop van een molen heeft alles te maken met de omgeving van de molen. Die omgeving moet afgestemd zijn op de aanwezigheid van de molen. Beleving en zicht Hoewel windvang erg belangrijk is, zijn
er ook nog andere aandachtspunten die meespelen. Een molenbiotoop heeft ook te maken met belevingswaarde en zichtlijnen naar de molen. Een molen die ingebouwd raakt, door huizen of andere gebouwen, of ingegroeid raakt, door bomen en hoge struiken, is niet of nauwelijks zichtbaar. Er gaat dan veel verloren van het cultuur-historisch beeld van een open landschap rond de molen. Het herkenningspunt in de omgeving is verdwenen. De molen wordt niet meer gezien, niet meer beleefd door de omgeving. En dan komt weer die windvang om de hoek: de molen kan niet meer (goed) draaien en raakt in verval. Terwijl een (draaiende) molen, in een open landschap zichtbaar van alle kanten, betekenis geeft aan de omgeving; iedereen kan ervan genieten. Voor de IJsselsteinse korenmolen de Windotter geldt dan ook nog: ... voor veel mensen brood op de plank!! Molenbeschermingszone Een molen kan niet ‘leven’ zonder wind. Een molen kan niet ‘leven’ zonder molenaar. Maar een molen heeft ook weinig levenskans als de gemeente zich distantieert. Het is tenslotte het gemeentebestuur dat de molenbiotoop kan creëren en in standhouden. In bestemmingsplannen kunnen regels worden opgenomen waarmee de directe omgeving van een molen wordt beschermd tegen bedreigingen. Die regels gelden binnen een bepaalde straal rond de molen, een molenbeschermingszone. Gemeente IJsselstein Een goede molenbiotoop realiseren is niet een kwestie van even een paar bomen kappen of korten. Er gaat meer tijd en planning aan vooraf. Toen de Windotter nog molenstomp was en Zenderpark nog niet op de kaart stond, dus ruim twintig jaar geleden, lag er bij de gemeente een plan om aan de zuidkant van de stad een bos te planten, het Zenderbos. Dit is niet gerealiseerd omdat dit problemen zou opleveren voor de windvang van de -te restaureren- korenmolen. Met de bouw van Zenderpark is rekening gehouden met de molenomgeving. De woontorentjes langs de Baronieweg zijn aangepast. Bij de nieuwbouw aan de Overtoom is rekening gehouden met de molen, met name de toneeltoren van ’t Fulco speelde hierin een belangrijke rol. Dit geldt ook voor de
De prijsuitreiking in de molenwinkel. vlnr molenaar M. Dolman, wethouder P. Doesburg, H.C.Steins, voorzitter Gilde van Vrijwillige Molenaars H.C. Steins
recente uitbreidingsplannen bij Ewoud gasthuis en op dit moment zijn het de bouwplannen van de nieuwe bibliotheek. De bomen in de Havenstraat zijn gekapt, omdat zij de wind tegen hielden, in het Molenplantsoen moesten bomen ‘windruimte’ maken, in de Molenstraat werden kastanjebomen verplaatst, het Hoge Biezenpark bestaat bewust uit fruitbomen en lage begroeiing. Met wat goede wil is er best veel mogelijk is voor een goede molenbiotoop, is de achterliggende gedachte van het Gilde van Vrijwillige Molenaars omtrent deze prijs. Gilde-voorzitter H.C. Steinz overhandigde de prijs en de daaraan gekoppelde cheque van € 450,- met zichtbaar plezier aan wethouder Peter Doesburg; LDIJ-fractievoorzitter Robbert Leutscher was getuige bij het doorsluizen van de geldbedrag naar het molenbestuur. Doesburg: “Wij houden de prijs, jullie krijgen het prijzengeld. We willen dit bedrag ter beschikking stellen voor exploitatie van de molen.” “Volkomen terecht dat de elfde Evert Smit Biotoopprijs naar IJsselstein gaat. Het gemeentebestuur heeft het verdiend,” reageerde de voorzitter van het molenbestuur Bert Murk, “het verliep niet altijd gladjes, maar we komen er wel weer samen uit. Door geen goede windvang lijdt een molenbedrijf veel schade. De kritische succesfactor is niet de molenaar, maar de gemeenten die zich wel of niet bewust zijn van
het belang van de molenbiotoop. Zoals een mens niet zonder zuurstof kan, zo betekent geen wind voor een molen einde oefening”. Bert maakt zich in dit verband zorgen over de recent gerestaureerde molen ‘De Oude Geinse Molen’ in Nieuwegein. Naast voorzitter Steins gaven ook bestuursleden Joyce Beneker (een van de weinige vrouwelijke molenaars) en André de Vos (molenaar op de Sluismolen in Odijk) acte de presence. Vanuit het Gilde van Vrijwillige Molenaars afdeling Utrecht toonde Daan Ottevanger zijn belangstelling. De vereniging ‘De Hollandsche Molen’ was van de partij in de persoon van de heer R. Steenbeek. Zeer speciaal was de aanwezigheid van mevrouw Uschi Smit en haar kinderen. Zij memoreerde hoe haar echtgenoot Evert Smit op de naamgeving ‘Molenbiotoop’ was gekomen: “We hadden het over de vogels die ook in een stad moesten kunnen blijven vliegen, een biotoop dus voor vogels in de stad. Ook een molen moet in een stad kunnen blijven draaien: een biotoop dus voor molens, een molenbiotoop”. Het molenbestuur verraste mevrouw Smit met het prachtige molenboek: Gang is Alles.
Miss Molen Najaar 1996: “Wil jij bij ons secretaris worden?” ‘Bij ons’ = het bestuur van de Stichting ’s Herenkorenmolen; Vrager = de toenmalige voorzitter Theo Metaal; Gevraagde = Netty Aarendonk - Klomp. Netty herinnert zich de vraag nog goed: “Ik? Secretaris in een bestuur? Wil ik dat? Kan ik dat wel? Ik heb geen enkele bestuurlijke ervaring. Ze moeten wel wat aan mij hebben. Waarom ik?” “Omdat jij een pragmatisch mens bent,” lichtte Theo Metaal toe. “Ik wil hier even goed over nadenken,” was haar reactie.
Wat had ze eigenlijk met de molen? Het gezin Aarendonk kende de molen al toen het nog een armzalige stomp was en de molenplaats een aardig plekje om de kinderen Aarendonk op de foto te zetten. Na de restauratie werd ook een Aarendonk-molensteentjes ingemetseld en het uitzendbureau waarbij Netty werkte, lag vlakbij de molen. ...en dat was in het najaar 1969 eigenlijk alles wat zij met de molen had. Maar toch er was waardoor zij de uitdaging aanging: “Het was vooral het zakelijke aspect dat mij aansprak”. De toenmalige voorzitter had midden in de roos geschoten: het molenbestuur haalde een secretaris binnen bij wie handelend optreden en een zakelijke beoordeling van feiten, een tweede natuur was. Zij volgde Sophie Bodewes op. Netty’s eerste notulen: “Het was best een klus”, bekent Netty, “ik had nog nooit genotuleerd en wist niet wat ik moest opschrijven”. De opmerking van de voorzitter ‘dat is een uitgebreid verhaal zeg’, hielp haar op weg: volgende vergadering kort maar krachtig. Let wel: dit was toen niet de aanleiding van ook nog een voorzitterswisseling in het bestuur. Metaal kwam in de gemeenteraad en wilde geen belangenverstrengeling. Bert Murk, toen al vijf jaar penningmeester, nam de voorzittershamer van hem over. Anton Pieck Het weer voltallige bestuur ging aan de slag met een uitdagend motto: ‘Werken aan een eigentijds molenbedrijf en geen Anton Piecktoestanden.’ Veel tijd om in te werken was er niet. Het tweede lustrum van het molenbedrijf stond voor de deur. Feest dus en handen uit de mouwen. Feest in de vorm van een molenontbijt voor iedereen. Ruim vierhonderd mensen schoven aan en genoten in het Molenplantsoen van een overvloed aan van alles wat er bij een gezond ontbijt hoort, zelfs de versgekookte eitjes ontbraken niet. Als extra beleg was er muziek en zang, plus de uitvoering van een door toneelgroep Grimas spe-
Netty Aarendonk met op de achtergrond de drie objecten waarvoor zij de afgelopen 10 jaar gegaan is: molen, winkel en koepel
ciaal geschreven toneelstuk ‘Windilus Otternicus’. Na deze vuurdoop volgden de feestelijke activiteiten en herdenkingen elkaar op. Maar het bestuur deed meer. Netty trekt een blik open: “We hebben onze huisstijl vernieuwd, ons nieuwe logo staat nu overal op. De ‘Vrienden van de Windotter’ werden binnengehaald door middel van Vriendenacties. ‘Windotternieuws’ voor deze Vrienden.“ In de beginperiode waren het de bestuursleden die de Windotternieuwsbladen aan huis bezorgden. Toen de stapels steeds gorter werden moest er een andere oplossing komen. Netty bouwde een netwerk, waarmee de eerste groep van -vijfentwintig- vrijwilligers die zich wilde inzetten voor de Windotter, een feit werd. Binnen 10 jaar is deze groep uitgegroeid tot ruim zestig vrijwilligers. Volgende klus: ”De koepel zag er niet uit, moest gerestaureerd worden”. IJsselsteinse kunstenaars sierden het inwendige met hun kijk op de molen. Koepelkunst. Na de restauratie kwam het zakelijke aspect om de hoek kijken: “Hoe kunnen we de koepel rendabel
maken?” Bedrijven en instellingen werden benaderd, als participant van de Windotter mochten zij gebruikmaken van de koepel: een gezellig ontbijt met personeel of zakenrelaties, sollicitatiegesprekken, vergaderingen. Vanaf dat moment is het een bedrijvige boel in en rond de koepel. Nog meer wensen? “Ja, onze molen. We wilden graag de geschiedenis van de Windotter vastleggen”. Dit werd een feit met de realisatie en presentatie van het prachtige boek: ‘Gang is Alles, zes eeuwen IJsselsteins korenmolenbedrijf’. Hoe het niet moest. Het molenbestuur was niet meer te stoppen. De molenwinkel binnen de ronde muren van de Windotter groeide al snel uit haar voegen. Bezoekers stonden vaak in weer en wind buiten in de rij te wachten op hun beurt. Op naar de volgende uitdaging: “een nieuwe winkelvoorziening, los van de molen maar wel op de molenplaats”, een wens die bij alle bestuursleden al jarenlang leefde, “iedereen was enthousiast, geen gezeur, het was nodig dus we gingen er voor.” De eerste stap
die gezet werd was een rondreisje door Zeeland en Zuid-Holland, doel: het bezoeken en kritisch bekijken van molenwinkels. “Nou, toen wisten we dus hoe het níét moest. Met die kennis gingen we aan de slag. We hebben het zelf opgezet en bewust mensen erbij betrokken uit IJsselstein. Allemaal mensen met het goede molengevoel. Want ja, zeg nou eerlijk, bij al die mensen moesten we wel het een en ander van de prijs afhalen.” Op 2 juni 2007 werd de trots van het molenbestuur op spectaculaire wijze geopend. Van het een kwam weer het ander: Vrijwilligers werven en opleiden voor de winkel én een kledinglijn. Als puntje op de i volgde daarna nog het terugbrengen in de oude stijl van het inwendige van de molen, de ruimtes binnen de ronde muren op de begane grond. Resultaat: de oorspronkelijke werkruimte en de woonkamer zijn weer terug in de Windotter. Netty ontpopte zich in de afgelopen tien jaar als een enthousiast gastvrouw die naast het regelen van activiteiten als ‘Koren op de molen’ (zangkoren zingen op de molenstelling), ‘Midwinterhoornblazers’ (die hun indrukwekkende tonen vanaf de molenstelling over IJsselstein bliezen), tijdens ontvangsten en recepties met zwier en gratie rondliep met schalen heerlijke hapjes uit eigen keuken: “Je moet mij niet met financiële dingen opzadelen, daar ben ik niet goed in. Maar dit soort dingen, daar geniet ik van.”
Armen, grijpend in de wind. Onaantastbaar, niemand die er wint. Altijd achter elkaar, dag in, dag uit. Steeds weer draaiend, van noord naar zuid. Imposant groot, je voelt je klein. Vier grote armen, die wieken van de molen zijn. T.R.
Banen en gezinnen Terugkijkend meer dan elf jaar secretariaat reageert Netty: “We noemen nu wel al die activiteiten, maar hieraan heb ik maar een bescheiden bijdrage geleverd. Dit alles is te danken aan de inzet van het hele bestuur. We hebben zo’n werkzaam, fijn bestuur. Zo’n goed onderling contact. We stuurden elkaar aan en iedereen ging ervoor. Ik had geen baan en had tijd om overdag op pad te gaan, maar al die anderen hebben zware banen plus hun gezinnen en toch maken ze nog tijd vrij voor de molen. Iedereen heeft zo’n goed molenhart”, alle lof van de enige vrouw in het bestuur richting ‘haar jongens’. De basis van het succes van twintig jaar molenbedrijf werd volgens Netty gelegd door Maarten Roest Crollius. “Hij zei altijd ‘Je moet gewoon een bedrijf worden’ en daar heeft het bestuur naar gehandeld. Netty’s zakelijke inslag sloot daar in de afgelopen tien jaar goed op aan en zorgde voor een stevig en betrouwbaar fundament onder de plannen van het molenbestuur. “Weet je”, wil de vertrekkende secretaris nog even kwijt over het bestuur, ”ik vind het zo positief dat we veel jonge mensen in het bestuur hebben. Dat brengt jeugdig elan met zich mee en daardoor blijven we dynamisch. Ze hebben allemaal hun eigen netwerken en dat werkt zo verrassend. Leuk hoor, op een bepaalde manier houdt mij dat ook nog scherp”.
Miss Molen Astrid Cats neemt de ‘pen’ van Netty over: “Ik blijf in het bestuur als algemeen bestuurslid met als taak de vrijwilligers en het Windotternieuws”, Netty hoopt hiermee ruimte te krijgen om wat meer eigen (lees: privé) activiteiten te plannen. In de tien jaar dat zij zich inzette voor het molenbedrijf, is het de Windotter weer eens gelukt om iemands hart te veroveren. Van ‘een paar leuke foto’s met de kinderen bij de molenstomp en een molensteentje in de molen’ destijds, is het nu: “de molen, dat is het leukste wat er is. Het doet mij wat. Al dat ambachtelijke, dat gepiep en gekraak in de molen als hij werkt. Het is een belangrijk onderdeel van mijn leven, een monument met emotie. Ik vind het prachtig die productie. Je moet je voorstellen, alles wat daar gemaakt wordt, allemaal natuur. Wind en kracht. Zo fascinerend wat je met wind en kracht voor elkaar kunt krijgen. Ik ben dankbaar en blij dat ik hierin heb mee mogen ‘draaien’.” Dit enthousiasme brengt Netty over naar anderen. Het is niet zomaar dat ze in de tuinclub, een van Netty’s hobbies’, omgedoopt is tot ‘Miss Molen’. Een mooier compliment is toch niet denkbaar?
‘20 jaar in bedrijf!’
1998: 10 jaar ‘Gang is alles’
De trots van IJsselstein De Windotter is jarig en alle Vrienden worden getrakteerd. Het is dit jaar 20 jaar geleden dat de korenmolen de Windotter in zijn glorie en luister werd hersteld. Alweer 20 jaar staat daar de trots van IJsselstein op de molenplaats aan het Molenplantsoen ambachtelijk te malen. De Windotter in bedrijf, altijd weer een indrukwekkende ervaring. Hoe kan het ook anders met buiten de ritmisch draaiende, suizende wieken en tegelijkertijd in de molen het gedreun en gesteun van de werkende koningsas en malende molenstenen. Het lijkt wel een orkest, waarbij het geluid van castagnetten zelfs niet ontbreekt: het gemalen meel dat van tweehoog door een koker naar beneden stort. Als een drukke bezige bij doet de molenaar daar nog een muzikaal schepje boven op door op zijn
klompen de molentrappen en -vloeren te ‘bespelen’: drie houten trappen en twee houten molenzolders…nou dat wil wel en dat klinkt wel, trommels zijn er niets bij. Zelfs het ‘gekreun’ van de molenromp klinkt als muziek in de oren. Een bijzondere ervaring om bij een beetje wind tot storm op de molenplaats te staan en al die geluiden bij je binnen laten komen. En in die tussentijd maalt de korenmolen zijn duizenden en nog eens duizenden kilo’s meel per jaar. En dit alweer 20 jaar lang. 20 Jaar ambachtelijk molenbedrijf. ...dàt moet gevierd worden. Dit keer een verjaardagsfeestje in een bescheiden vorm met het bestuur en gróóts voor alle Vrienden. Een cadeau voor de Vrienden en
de Participanten van de Windotter. Twee groepen die het Ambachtelijk Korenmolenbedrijf een warm hart toedragen en dit ook nog financieel ondersteunen. Bij dit jubileumnummer daarom voor alle speciale fans van de Windotter een terugblik in beweging: de nieuwe dvd ‘Gang is Alles, twintig jaar korenmolen de Windotter’.
Opening winkel 2007
De Windotter in beweging Het meest gefotografeerde object in IJsselstein: korenmolen De Windotter. Geliefd en bewonderd in IJsselstein maar maar ook daarbuiten, toeristen uit Nederland en buitenland en geemigreerden die vanuit hun nieuwe land de band met de Windotter willen vasthouden. Gelukkig blijft deze Trots van IJsselstein hieronder stoer en bescheiden: gewoon doorgaan met draaien en malen onder het motto ‘brood op de plank’! Groot bewonderaar van onze molens in het algemeen en de Windotter in het bijzonder is Ton van Genderen. In 1973 verhuisde het gezin Van Genderen van Utrecht naar IJsselstein. Ton: “Toen al raakte ik gefascineerd door de molen al was het een molenstomp. Ik vond het zo’n triest beeld dat verpauperde molenrestant op die prachtige verhoogde plek, die molenplaats. Steeds als ik er voorbij kwam vroeg ik mij af hoe het eruit zou zien als daar een molen stond in aktie.” Ton’s wens ging in 1988 in vervulling waarmee de passie voor het molenbedrijf ontstond.
10
Een andere passie van hem is filmen. Ruim 35 jaar geleden begon hij als amateurfilmer; dit groeide al spoedig uit van hobby naar beroep. Vakantiefilmpjes werden documentaires van de streek. Door zijn belangstelling voor cultuuhistorie en educatie is het voor Ton nooit moeilijk een thema of object te kiezen: “Dat gebeurt vanzelf. Als iets me boeit me ga ik aan de slag.” Resultaat: tientallen documentaires, promotie- en voorlichtingsfilms. Hoe wordt bij Ton een film geboren? Je gaat op vakantie, de videocamera altijd mee, je raakt
Ton van Genderen, de man achter de dvd ‘Gang is Alles, twintig jaar korenmolen de Windotter’.
geboeid door de omgeving waar je bent, de natuur, het dierenrijk, gebouwen en de mensen die daar wonen. Zaken waar hij diep induikt. Ton wil dan alles weten over de geschiedenis en de verhalen achter de beelden. Hij bezoekt de archieven, maakt contact met mensen die zijn vragen kunnen beantwoorden en legt dat alles vast op video. Vervolgens trekt hij zich terug in zijn studio en een prachtige film is geboren. Zo overkwam het de dolfijnen in de Golf van Mexico dat er iemand met camera met ze meezwom; Ton van Genderen. Op die manier maakte hij ook promotiefilms van paardrijlocaties in Hongarije, Cyprus, Kreta, Portugal. Een ander voorbeeld is een boeiende film over het Nederlandse kooikershondenras gebaseerd en geinspireerd op zijn eigen hond. Vaak werkt hij in opdracht van educatieve instellingen: “Ik doe alleen dingen die ik leuk vind. Niets moet alles mag,” legt de prépensioener uit. 10 Jaar lang leerde hij, via cursusprojekten, hobbyfilmers om te gaan met de filmcamera en de resulta-
ten daarna te verwerken op de eigen computer. Momenteel werkt hij voor blindeninstituut Bartimeus aan voorlichtingsfilms; in Zeist heeft Ton de beschikking over een eigen studio. Een idee dat bij de amateur-filmer al lang speelde, kreeg in 2005 bij de presentatie van de nieuw te bouwen molenwinkel vaste vorm. “Dat was hèt moment om met de IJsselsteinse molen aan de gang te gaan. Ik dacht: ik ga díé bouw volgen wat de rode draad van de film wordt. Hij had een duidelijk beeld van wat er op de dvd moest komen. De filmer: ”De werking van de molen in combinatie met de winkelfunctie”. Vanaf dat moment stond hij vooraan als er activiteit was rond de Windotter of de molenwinkel. De molenaar werd het hemd van het lijf gevraagd over zijn vak, de werking van de molen en het maalproces. Maar niet alleen Maarten was ‘de klos’, ook Lia, de molenaarsvrouw, kreeg alle ruimte voor haar verhaal over ‘haar’ toko, de nieuwe molenwinkel. Het resultaat: een dvd met daarop unieke zwart/wit amateurfilmbeelden
uit 1932. Een boeiende film over molens in het algemeen en de Windotter vanaf 1732 tot nu. Zonder menskracht geen molenbedrijf. Dus ook de mensen die bijdragen aan dit ambachtelijk molenbedrijf, worden belicht. Een totaalbeeld van wat er allemaal gebeurt op de molenplaats aan de Walkade, naast het Molenplantsoen in IJsselstein.
Tip: maak een rondleiding door de korenmolen de Windotter, bekijk de dvd en breng weer een bezoek aan de molen. Ton van Genderen: “Ik kan je verzekeren dat er bij het tweede bezoek een wereld voor je open gaat.” Naast het prachtige boek ‘Gang is Alles, Zes eeuwen IJsselsteins Korenmolenbedrijf ‘, is er vanaf heden
ook bewegend beeld, de dvd ‘Gang is Alles, Twintig jaar korenmolen de Windotter’. Beide zijn te koop in de molenwinkel.
Vrijwilligers van de molenwinkel Dinsdag 16 oktober 2007, de eerste samenkomst van de vrijwilligers werkzaam in de molenwinkel. De opkomst was groot, de behoefte aan informatie niet minder. Het molenbestuur toonde haar betrokkenheid met drie man sterk. Molenaar Maarten, nu eens zonder overall, pet en klompen (= even wennen en goed kijken of hij het wel is!!) was stand by voor Lia, tevens gastvrouw. De ontvangst in de tot vergaderruimte omgebouwde molenwinkel was letterlijk en figuurlijk warm; Lia verwende ‘haar’ mensen met koffie, thee en koek. met z’n allen vooruit te kijken”, vindt Sijbrandij. Hij gaat dit lustrum handen en voeten geven met: “Een beleidsplan voor de komende 10 jaar om de basis naar de toekomst breder te maken.”
Sfeervoller vergaderen kan toch eigenlijk niet
Vrijwilligers, Vrienden en Bestuur Het vrijwilligersleger voor de winkel telt totaal eenentwintig personen, afkomstig uit IJsselstein, Montfoort, Polsbroek en Nieuwegein: “Voor het molenbestuur een nieuw fenomeen,” stelt voorzitter Bert Murk vast. “Door de molenwinkel hebben we ineens een grote toename van vrijwilligers”. Betrokkenheid tussen vrijwilligers onderling en het bestuur ziet hij als een groot belang: “Bijeenkomsten als deze moeten daarom structureel worden.” De molenafzet rust op drie peilers: de afzet naar de warme bakkers, de groothandel vanaf de molen en de particuliere verkoop via de molenwinkel. ”De winkel levert zodanig veel geld op, dat we op deze drie peilers zelfstandig kunnen draaien. Dus mede dankzij jullie inzet draait de molen zonder
overheidssubsidie”. Murk benadrukte wel dat het niet alleen de inzet van de vrijwilligers vanuit de winkel is: “De bijdrage van de ruim duizend ‘Vrienden van de Windotter’ is hierin ook een belangrijk en onmisbaar component”. Bestuurslid Hans Smeets, zat zichtbaar te genieten van het hele gebeuren: een prachtig gebouw, een mooi ingerichte winkel en een grote groep vrijwilligers die de kar trekt: “Ik weet nog als de dag van gisteren dat we de molenstomp kochten en kijk nu eens”. Dat geeft de burger moed. Het derde aanwezige bestuurslid Rienk Sijbrandij, doet er nog een schepje molen bovenop: ”Het mooiste monument van IJsselstein. Waarom is deze molen zo bijzonder? Het is een onafhankelijk monument waarin van alles gebeurt, in 2008 alweer 20 jaar. Een goed moment om
Pinnen Nadat het bestuur haar zegje had gezegd, staken de winkelmensen van wal. Iedereen stelde zich voor met de nodige neveninformatie, er was gelegenheid om vragen te stellen aan de bestuursleden en de vrijwilligerscontracten kwamen aan bod. “We hebben een pinapparaat nodig.” Nou in een ambachtelijk molenbedrijf in een modern jasje past wel een eigentijds pinapparaat. Verzoek wordt gehonoreerd. Het tweede gedeelte van de avond werd gevuld met productinformatie. Groen, lila, roze en oranje. In het groene rek staan de enkelvoudige producten zoals de: gerst en spelt uit de Flevopolder, mais en rogge uit Frankrijk en tarwe uit Noordoost Duitsland. In het lila rek de meervoudige producten en in het oranje rek de complete broodmixen. Het roze rek herbergt alle koek- cake- en taartmixen en dan is er nog een schap met diverse bakingrediënten en broodverbeteraars. Voor koper en verkoper handig om te weten en alles gemakkelijk te kunnen vinden. Na de vloed van informatie werd geklonken op een gezonde toekomst voor iedereen en de molenwinkel.
11
Stichting ‘s Heren Korenmolen te IJsselstein Adres Walkade 73, 3401 DR IJsselstein Telefoon 030 6888881 e-mail:
[email protected] internet: www.windotter.nl Windotternieuws is een uitgave van de Stichting Vrienden van de Windotter te IJsselstein; jaargang 12, nummer 33, voorjaar 2008 oplage 2500 exemplaren. Bestuur voorzitter secretaris penningmeester leden molenaar
Bert Murk Netty Aarendonk-Klomp Eric Veldpaus Angela Ruizenveld-Lijffijt Bart Rietveld Hans Smeets Rienk Sijbrandij George Terberg Maarten Dolman
Recept
Kokoscake (op de bakplaat gebakken) Bereidingswijze bodem: Klop de eieren en de suiker op. Laat nu de boter in de melk smelten. Meng alles door elkaar, ook het bakmeel. Giet het dunne mengsel in een iets ingevet bakblik of op een hoge bakplaat. (23cm. x23cm.) Bak de cake ± 20min. in het midden van de oven op 170°. De bovenlaag: Smelt de boter in de melk. Meng de suiker met het kokos en roer nu alles door elkaar. Giet alles ui tover de cake en zet het bovenin de oven. Laat alles 10 minuten doorbakken. Succes! Benodigdheden: Bodem: 250 gr. Zelfr. Bakmeel 50 gr. Boter 250 gr. Suiker 3 Eieren 200 ml. Melk 2 zakjes Vanillesuiker
Bovenlaag: 125 gr. Boter 100 gr. Kokos 175 gr. Donker bruine basterdsuiker 50 ml. Melk
Vrienden van de Windotter steunen het werk van de stichting. U wordt vriend door € 5,of meer over te maken op rekeningnummer 1692.00.094 van de Rabobank te IJsselstein, onder vermelding van: ‘Vrienden van de Windotter’ Ledenadministratie Rita Berghuis, Eiteren 79, 3401 PS IJsselstein telefoon 030 2888243 e-mail:
[email protected] Redactie Maarten Dolman Elly van Groeningen Bart Rietveld Redactieadres: Walkade 73, 3401 DR IJsselstein e-mail:
[email protected] pno design en GrafieHoek
Drukwerk: PlantijnCasparie IJsselstein/Nieuwegein
Openingstijden molen: dinsdag t/m donderdag op afspraak vrijdag en zaterdag tussen10.00 - 12.30 uur en 13.30 - 16.00 uur. Openingstijden Molenwinkel: dinsdag t/m vrijdag van 10.00 - 17.00 uur zaterdag van 10.00 - 16.00 uur
Eerste krantadvertentie om de verkoop van meel aan te prijzen.
Meeltjes @ Een extra molensteen Bij molenliefhebber Wim van Sijl kwam de tip binnen dat er in Brabant een oude molensteen overcompleet stond te wachten op de ondergang. Zover lieten de kunstenaar Van Sijl en de voorzitter van het molenbestuur Bert Murk het niet komen. Na een paar dampende koppen koffie in de molenkamer vertrok het duo met zwaar geschut om de 1000 kg wegende molensteen te redden. Het was een klus, maar Wim zou Wim niet zijn en Bert niet Bert als het niet zou lukken. Eenmaal terug in IJsselstein werd er een heftruck bijgehaald om het gevaarte te installeren tegen de romp van de molen. Na is een vochtbehandeling is De Windotter een sieraad rijker.
@ Lapje in de lappenmand De trouwe molenkat was wat in de lappenmand: “Lapje heeft last van nierstenen”, constateerde de dokter. Pilletjes verloste het poezebeest van haar pijn. Inmiddels is Lapje weer opgelapt en aan het werk in de molen. Namens poes: Hartelijk bedankt voor het meeleven en de mooie kaart die ze mocht ontvangen. @ Bierglazen Windotterbier drinken is genieten van iets speciaals, maar WindotterTripel, -Blond of -Bock drinken uit een Windotterbierglas is het het éínde. Verkrijgbaar in de molenwinkel.
