W I B O ’s
WON I NGEN VOOR OU DE REN I N EEN BE SCH E RM DE OMGEVI NG
Meer dan wonen
W I B O ’ S
M E E R
D A N
W O N E N
Wibo’s: Meer dan wonen Amsterdam is een dynamische stad waar ouderen wonen, die hechten aan hun privacy en zelfstandigheid, en toch liever niet helemaal apart en zonder ‘verzorging’ wonen. Wibo-complexen zijn woningen voor ouderen in een beschermde omgeving waar aan die voorwaarden wordt voldaan: ze zijn dicht bij voorzieningen en ouderen wonen er zelfstandig bij elkaar in de buurt. De gemeente heeft vastgesteld dat er nog niet genoeg Wibo’s zijn. Er zouden er voor de doelgroep van 75 jaar en ouder zo’n 3000 bij moeten komen.
colofon Wibo’s: Meer dan wonen is een uitgave van Dienst Welzijn Amsterdam en de Dienst Wonen, gemeente Amsterdam november 2002 teksten Jonge Sla, journalistiek bureau interviews bewoners Tekstbureau Mevrouw Inktvis foto’s Peter Valckx vormgeving Lanphen Ontwerpt
Dat vroeg om actie. De gemeente Amsterdam stelde stimuleringssubsidies in. En sinds april 2001 heeft de Stedelijke Aanjaaggroep Wibo’s in kaart gebracht wat er per stadsdeel aan plannen was en samen gekeken waar mogelijkheden voor wibo’s lagen. Ook is er, op verzoek, een heldere definitie geformuleerd zodat bouwers en bestuurders weten aan welke voorwaarden een wibo-complex moet voldoen. Dankzij de aanjaaggroep is nu elk stadsdeel op de hoogte van de voorwaarden en mogelijkheden. Inspiratie Het initiatief voor de bouw van wibo’s kan van drie kanten komen: stadsdeel corporatie of zorginstelling. Die partijen weten elkaar steeds beter te vinden. Omdat de samenwerking relatief nieuw is, leren zij al doende de meest effectieve wegen vinden. Dit boekje wil daarbij een handreiking zijn. In ‘Wibo’s: Meer dan wonen’ hebben we voorbeelden voor u gezocht waarvan we hopen dat ze u inspireren. Er is een stappenplan opgenomen van stadsdeel Westerpark, een voorbeeld van samenwerking bij De Bogt/Westerbeer, een sociale huismeester-project in De Pijp, de toekomstvisie van een voormalig SEV-medewerker en de nieuwe dagopvang voor allochtonen in Zuid-Oost. Ook komen de bewoners aan het woord: want om hen is uiteindelijk al dit werk begonnen. Wie actie wil ondernemen vindt achterin een nuttige adressenlijst van organisaties en instellingen. De Dienst Wonen en de Dienst Welzijn Amsterdam zijn van harte bereid u terzijde te staan met advies en subsidie. Wij wensen u veel succes met het realiseren van nieuwe wibo’s. Hannah Belliot
druk De Raddraaier
Wethouder Zorg
Duco Stadig Wethouder Volkshuisvesting
2
3
W I B O ’ S
M E E R
D A N
W O N E N
Bewoners Willibrorduscomplex prijzen zich gelukkig met huismeester
Bijna alle dagen feest Eens per week komt Achraf van de Thuiszorg dweilen en stofzuigen. Meestal hanteert Mevrouw Vlietstra dan de stofdoek, maar vandaag niet. Mevrouw Vlietstra heeft het te druk met de appeltaart, ze gaat "een feestje bouwen. Dat doen we regelmatig met de mensen van de vierde verdieping, ze zeggen zelfs dat de vierde verdieping de leukste van de flat is!" De flat van Mevrouw Vlietstra is tegen zorgcentrum Tabitha aangebouwd maar de bewoners hoeven niet per se gebruik te maken van de voorzieningen in Tabitha. Morgen Mevrouw Vlietstra betrekt zelfs helemaal geen zorg van Tabitha. "Ik ben volkomen vrij, heerlijk! Maar dat kan als je, zoals ik, 84 bent, morgen anders zijn. Onze huismeester Tinie regelt voor anderen contacten tussen Tabitha en de flat. Ze organiseert ook activiteiten in de gemeenschappelijke ruimte. Kaarten, dansen. Ik hoef me nooit te vervelen, integendeel, er is zoveel te doen dat ik moet schrappen, anders wordt het te gek." Het huis van mevrouw Vlietstra heeft één grote en twee kleinere kamers. Ook een berghok voor de kerstballen en de sopemmers. Er is een douche met aangepaste douchestoel, standaard ingebouwd. Voor mevrouw Vlietstra die geen gebruik hoeft te maken van de stoel "een handig handdoekenrek." Er is ook een keukentje om appeltaart te bakken. Mevrouw Vlietstra kookt niet elke dag. "We zitten dichtbij de Albert Cuyp en daar heb je eettentjes waar het zo lekker ruikt! Dan eet ik daar een hapje. En vanavond ga ik gezellig met de buurvrouw naar het eetcafé."
B I J N A A L L E D A G E N 4
F E E S T 5
W I B O ’ S
M E E R
D A N
W O N E N
Sociale huismeesters essentieel voor welzijn bewoners
‘Dit zou een reguliere baan moeten zijn’ De Wijkpost voor Ouderen in De Pijp heeft ver vooruit gedacht. Toen in de jaren ‘90 het denken over wonen voor ouderen begon te veranderen, hebben zij er bij het stadsdeel op aangedrongen dat bij alle nieuwbouwprojecten een deel voor gegroepeerde seniorenwoningen werd bestemd. Ook vonden ze dat er gemeenschappelijke ruimten moesten komen met een huismeester. ‘Uit onderzoek was namelijk gebleken dat dat de leefbaarheid in zulke complexen echt ten goede kwam,’ zegt Arthur Rebattu, leidinggevende bij deze wijkpost.
Er zijn er maar drie van in Amsterdam: sociale huismeesters, en ze werken allemaal in De Pijp. Het zijn ouderencongiërges met een vaste werkplek in drie seniorencomplexen: Albert Cuyp, Quellijnstraat en het Willibrorduscomplex. Ze voldoen alledrie aan de voorwaarden voor wibo’s: goed toegankelijke, zelfstandige woningen met een gemeenschappelijke ruimte, dicht bij voorzieningen, waar ouderen zelfstandig wonen. Maar de vrijheid en zelfstandigheid kent nadelen. Niet alleen onderzoekers, ook mensen uit de praktijk wijzen op het risico dat ouderen sneller dreigen te verpieteren in hun mooie, ruime seniorenwoning als er daar niet voldoende activiteiten zijn waaraan ze kunnen meedoen. Daarom is het welzijnswerk essentieel. Helaas was dat nog niet goed in de bouw en subsidieregelingen meegenomen. Creatieve oplossingen Dat vroeg om creatieve oplossingen. Arthur Rebattu: ‘In de Quellijnstraat, een complex dat in 1997 is opgeleverd heeft de bouwkundige van elke individuele berging een stukje afgehaald om er een gemeenschappelijke ruimte van te maken. In de Albert Cuypstraat is een woning drie jaar in gebruik geweest als gemeenschappelijke ruimte. Die werd heel goed bezocht. Aanvankelijk was het Woningbedrijf er sceptisch over, maar toen het een succes bleek, werden zowel de eigenaar als het stadsdeel enthousiast. Toen konden we ook activiteitengeld krijgen van het stadsdeel. ID-functie Sociale huismeester is (nog) geen reguliere functie. Ze worden betaald uit ID-gelden. ‘We hebben in overleg met NV Werk deze nieuwe functie gecreëerd,’ zegt Rebattu. ‘Een voorwaarde die wij stelden was actieve deelname van bewoners. Een bewonerscommissie overlegt dan ook regelmatig met de huismeester, de corporatie en het ouderenwerk.’ Rebattu vindt het jammer dat de huismeester een ID-baan is. Zeker nu die regeling op de tocht komt te staan. ‘We hebben gezien hoe goed het is dat er sociaal huismeesters zijn. Er ontstaan nieuwe vriendschappen door de activiteiten in het complex, mensen ondernemen activiteiten buiten de deur die ze alleen niet zouden durven. Omdat mensen elkaar beter leren kennen, zorgen ze ook voor elkaar bij ziekte, ze koken samen of gaan met elkaar mee naar de specialist.’
6
TINIE WEVER
7
W I B O ’ S
M E E R
D A N
W O N E N
Sociaal huismeester Tinie Wever:
Wibo’s in wording bij De Bogt/Westerbeer
‘De mensen lachen nu meer’
Eén project, drie partijen
‘Je hoeft eigenlijk niet zoveel te kunnen om sociaal huismeester te worden,’ zegt Tinie Wever bescheiden. ‘De mensen begrijpen, kunnen luisteren, en het met weinig middelen gezellig maken.’ Ze kent alle 63 bewoners van het Willibrorduscomplex bij naam en weet van de meesten wat er in hun leven speelt; omdat mensen graag naar haar toekomen om te praten.
Enthousiasme en pragmatisch denken, dat is er volgens de portefeuillehouder Wonen en Welzijn Westerpark nodig om in bestaande bouw wibo’s te realiseren. Geld natuurlijk ook, en goed overleg. Aan al bijna deze voorwaarden is voldaan bij De Bogt/Westerbeer, waar nu de plannen afgerond zijn. Het wachten is nog op het geld. Corporatie Patrimonium zorgt voor de renovatie, het verzorgingshuis voor de dienstverlening en het stadsdeel voor aanpassing van de woonomgeving en ‘lichte regie’.
Half juni 2001 trad ze in dienst. Inmiddels, een jaar later, maakt het merendeel van de bewoners goed gebruik van de gemeenschappelijke ruimte: ze komen op de koffieochtend, op de vrijdagmiddagborrel of doen mee aan de rumbadansles die mevrouw Wever en haar man geven. Ook organiseert ze multiculturele bijeenkomsten met de ‘buren’ van de ontmoetingsruimte voor allochtone ouderen, ze regelt een tochtje naar de Floriade of zorgt dat er voldoende mensen meekunnen naar de chique lunch voor ouderen in Krasnapolsky. ‘Vorige week heb ik de mensen een blanco briefje gegeven waarop ze hun wensen konden schrijven. Een rondvaart, pannenkoeken eten...’ Tinie zoekt uit hoe dat het best en het goedkoopst kan. Want er zijn wel een paar rijke ouderen in het complex, maar de meesten moeten rondkomen van AOW. Ze laat foto’s zien van de Sinterklaasviering en van de inrichting van de ruimte met kerst. ‘Deze ornamenten had ik op straat gevonden, maar het geeft toch een leuke sfeer.’ Veiligheid Ook let zij op wie er door de voordeur komen. Omdat er al een overval is geweest en een ‘brutale bende vrouwen’ huizen binnendringt en steelt, is dat van groot belang. Kleine klusjes in en om het huis doet ze ook, en dat scheelt de corporatie De Dageraad weer werk. Ook gaat ze mee naar de specialist als dat nodig is, of bezoekt iemand die in het ziekenhuis ligt. En dat haar werk gewaardeerd wordt werd duidelijk op haar verjaardag in maart. Ze zegt het haast verlegen: ‘Alle bewoners waren er, ik hoefde een hele avond niets te doen en ze hadden 150 Euro ingezameld voor me.’ ‘Ik heb op veel plaatsen gewerkt,’ zegt Tinie Wever, ‘maar dit is de leukste baan die ik tot dusver heb gehad. Het geeft voldoening. Je ziet dat mensen elkaar beter leren kennen en samen dingen ondernemen. Ik betuttel niet, iedereen heeft recht op een eigen leven. Ik loop niet als controleur rond in het gebouw.’ Omdat ze weet wat er leeft, is dat ook niet nodig. ‘Je hoort snel genoeg van mensen als ze ziek zijn.’
8
De drie partijen die de wibo’s in De Bogt/Westerbeer mogelijk maken, geloven in extramuralisering. Zelf willen ze, als het zover is, ook wel wibo-wonen. Evert Bartlema, tot voor kort portefeuillehouder Wonen en Welzijn Westerpark, wil als hij boven de 75 komt zo lang mogelijk kunnen genieten van zijn privacy. Wel graag samen met leeftijdgenoten in dezelfde straat. ‘Ik wil als het kan ook wel eens geholpen worden door buren, niet alleen door professionals. Buren kunnen bijvoorbeeld boodschappen doen als je ziek bent. Dat is in een wibo goed te organiseren.’ Het relatief kleine stadsdeel Westerpark was het eerste in Amsterdam dat het initiatief nam voor de realisatie van wibo’s in de buurten. Bartlema: ‘Als je constateert dat er te weinig woningen voor ouderen zijn, ga je over tot actie. We denken hier nogal pragmatisch, en zo ingewikkeld is het nu ook weer niet. Je kent je stadsdeel, kijkt op de kaart waar verzorgingshuizen of dienstencentra zijn en bedenkt welke panden er in de buurt in aanmerking komen om te worden verbouwd tot wibo, nodig je de eigenaren uit om afspraken te maken.’ Zo gebeurde het bij het complex De Werf, eigendom van Zomers Buiten en toen dat succesvol bleek, zijn ook bij De Bogt/Westerbeer, in bezit van Patrimonium, de plannen gemaakt. Ruimtegebrek Nu kwam het zo uit dat die corporatie net dit verzorgingshuis met aanleunwoningen op de lijst had staan om gerenoveerd te worden. Rob Maas coördineerde dat project. ‘De woningen waren te klein, en niet meer goed toegerust. Bewoners van nu hebben meer wensen en eisen, en terecht. Maar woningen samenvoegen is tamelijk duur, dus we hebben gezocht naar een andere oplossing. Het is een al klassiek probleem: altijd heb je te weinig ruimte. ‘De oorspronkelijke verzorgingsappartementen hebben verschillende bestemmingen gekregen: woonruimte voor verpleeghuispatiënten, maar ook kantoorruimte. De wijkziekenboeg zit er nu. In de buurt hebben we woningen gevonden die worden opgeplust tot wibo, en de bewoners kunnen, als ze dat nodig hebben, hun zorgpakketten regelen via De Bogt.’
9
D A N
W O N E N
Vragen Rob Maas is zeer tevreden over de samenwerking met andere partijen. Niets dan lof voor zowel dit stadsdeel als de zorginstelling. In samenwerking met zorginstellingen is de bouw van wibo's vaak maar een onderdeel van een grotere renovatie. ‘Voor een corporatie betekent een nieuw soort project, dat je heel precieze vragen moet stellen. Het is een leerproces voor alle partijen. Daarnaast hebben wij als bouwers nog de onzekerheid of het geld rond komt. De financiële regelingen voor extramuralisering zijn nog lang niet duidelijk. En dit zijn onrendabele projecten. ‘Een ander punt is dat zorginstellingen lang niet allemaal al zijn ingesteld op de extramuralisering. Dat vraagt een enorme omslag voor je interne organisatie.’ Personeel Eric van der Burg, directeur van De Bogt/Westerbeer, heeft die omslag gemaakt. ‘We werken nu met een eigen team dat de zorg coördineert. Vroeger maakten we vooral gebruik van Thuiszorg. Daar waren wachtlijsten. Bij ons niet. We hebben lang te kampen gehad met personeelstekort, dat was een echt probleem. Gelukkig hebben we met creatieve werving goed personeel gevonden. Op bussen en trams adverteerden we, met een actiebus zijn we langs scholen gegaan, en bij de laatste verkiezingen, waarbij toch zo’n 2000 mensen naar het stemlokaal in De Bogt komen, hebben we actief geworven. Dat heeft 28 sollicitaties opgeleverd.‘ Ook bij Van der Burg niets dan lof voor de samenwerking. Complimenten vooral voor het stadsdeel dat zich inspande bij subsidieaanvragen voor de Dienst Wonen en de Dienst Welzijn Amsterdam, en dat bovendien de buitenruimte bij de 34 toekomstige wibo’s geschikt gaat maken voor ouderen: betere bankjes en rollator-vriendelijke straten en stoepen. Trekker Een klacht bij het bouwen van wibo’s is dat ze onder verschillende portefeuilles vallen: wonen en welzijn. Dat maakt de samenwerking met een stadsdeel lastig. Bartlema: ‘Klopt. Als de ene afdeling wacht op de andere komt er nooit iets van de grond. Gelukkig was ik in de afgelopen vier jaar portefeuillehouder van Wonen en Welzijn. Maar daarnaast is er voor het opknappen van de buitenruimte nog een derde afdeling nodig: Openbare Ruimte. Je hebt één iemand nodig die dat trekt, dat kan een portefeuillehouder zijn of een ambtenaar, dat maakt niet zoveel uit als ‘ie maar enthousiast is.’
10
D E B O G T- W E S T E R B E E R , R E S TA U R A N T
M E E R
E É N P R O J E C T D R I E PA RT I J E N
W I B O ’ S
11
W I B O ’ S
M E E R
D A N
W O N E N ‘Mensen kunnen veel langer zelfstandig wonen dan ze zelf vaak denken. Er zijn subsidies voor aanpassingen in en om het huis. Nu zie je mensen nog vaak ‘alvast’ verhuizen voor later, als ze zorg nodig hebben. In de toekomst denk ik dat in principe de meeste zorg aan huis geleverd kan worden en mensen van alle leeftijden door elkaar kunnen wonen.’ Als medewerker van de SEV (Stichting Experimenten Volkshuisvesting) deed René Scherpenisse onderzoek naar wonen en ouderen, inmiddels is hij directeur Innovatie en Strategie bij de Rotterdamse corporatie Woonbron Maasoevers. ‘Je moet je realiseren dat 60 procent van onze klanten in 2015 boven de 55 is. Dat noodzaakt iedere weldenkende corporatie om na te denken over een goed aanbod voor ouderen. Een deel van de mensen over wie ik het heb stond in de jaren ‘60 op de barricaden en wil absoluut niet als bejaard te boek staan. Je moet dat ook niet expliciet benoemen.’ Stroeve douchevloer Maar verschil tussen jongeren en ouderen is er natuurlijk toch. Toen Scherpenisse bij de SEV werkte deed hij onderzoek naar ouder worden en wonen. ‘Een deel van de problemen zit in het lopen. Ouderen hebben een veel groter risico op ongelukken in huis. Je probeert een goed huis dus drempelvrij te maken. Met een stroeve douchevloer. Je zorgt dat het halletje breed genoeg is voor een rollator. En bijvoorbeeld geen stopcontacten bij de plinten maar op een meter hoogte. Dat is voor jou en mij ook gemakkelijker. Iedereen wil graag comfortabel wonen, daar hoef je geen zestiger voor te zijn.’ Van belang voor het beleid van de corporatie is ook de verschillen tussen ouderen onderling te zien. ‘Dat betekent ook dat je niet moet doen alsof iedereen ziek, zwak en misselijk is.’ Er zijn mensen die nu de kans grijpen om naar Timboektoe af te reizen en anderen die graag de geraniums op het balkon verzorgen. ‘Als corporatie moet je dus flexibel zijn in de diensten die je levert. Voor de eerste groep is een postbewaarservice op zijn plaats en de ander wil misschien een goede video intercom.’
René Scherpenisse: ‘Toekomstige ouderen wonen in gemengde wijken’
Tussen Timboektoe en geraniums ‘In de toekomst worden alle woningen al zo gebouwd dat ze aanpasbaar zijn voor elke levensfase. De nieuwe ouderen gaan niet meer verhuizen voor de zorg, die laten de zorg naar zich toekomen.’ Voormalig SEV-medewerker René Scherpenisse voorspelt dat de ouderen van de toekomst zo lang mogelijk zelfstandig wonen en met alle andere leeftijdsgroepen in de buurt.
12
Brengen ‘Het meest ideale is het als mensen niet noodgedwongen hoeven te verhuizen. De generatie die straks ouder is, is ook minder geneigd om allemaal bij elkaar te wonen om maar van zorg gebruik te kunnen maken. Veel meer mensen stellen eisen en laten zich niet meer naar een zorginstelling dirigeren.’ Dat kan wel zo zijn, maar wie moet er dan in de toekomst voor al die veeleisende ouderen zorgen? Er is nu al niet voldoende personeel en zorg aan huis brengen is veel omslachtiger. Scherpenisse: ‘Dat is nog maar de vraag. Onderzoek wijst uit dat mensen meer zorg vragen naarmate ze meer zorg krijgen.’
13
W I B O ’ S
M E E R
D A N
W O N E N
Stappenplan nieuwe wibo’s in bestaande bouw Stadsdeel Westerpark heeft in een aantal wibo-plannen de regie op zich genomen. Beleidmedewerkster Tilly Stassen maakte een stappenplan dat voor andere stadsdelen handig kan zijn en dat hier integraal is opgenomen. Initiatiefnemer bij een stadsdeel kan de sector Welzijn en/of sector Wonen en Werken zijn.
Uitvoering 1
Corporatie en zorginstelling informeren alle bewoners van het
6
Stadsdeel houdt schouw in de openbare ruimte samen met OAR,
gebied zorgvuldig middels een informatieavond.
zorginstelling en Stadsdeelwerken (opzichter van de buurt) aan
Team corporatie en zorginstelling bezoeken mogelijke kandida-
de hand van het Seniorenlabel Openbare Ruimte. Lijst maken
ten voor individuele uitleg over technische aanpassingen en
met de te nemen maatregelen openbare ruimte, kosten ramen,
Voorbereidende activiteiten
Projectorganisatie en taakverdeling
zorgverlening. Mensen ouder dan 65 jaar kunnen zich na deze
kosten verdelen en plannen van de uitvoering vlak voor of na
1
1
informatie aanmelden.
2
Neem een kaart van je stadsdeel en geef de ouderen- en/of dienstencentra aan.
2
– wie zijn de partners: corporatie, zorginstelling, collega Wonen
Trek een cirkel rondom de centra van 200 meter (max. afstand
– welke voorzieningen zijn er in de buurt. 2
projecttrekker (stadsdeel).
bezoekt bewoners in het complex, informeert hen over alles wat
Organiseer een eerste bijeenkomst op directieniveau (portefeuil-
zij hen te bieden hebben en inventariseert eventuele bijzondere
lehouder, directeur zorginstelling en corporatie, OAR (Ouderen
wensen.
– bestaande nieuwbouw met lift (stadsvernieuwing) – bestaande nieuwbouw zonder lift (stadsvernieuwing)
Feestelijke opening.
5
Zorginstelling, dienstencentrum of andere welzijnspartner
Start een werkgroep met een vertegenwoordiger van de corporatie, zorginstelling en Stadsdeel (Wonen en Welzijn) en
– bestaande bouw naoorlogs zonder lift
incidenteel de OAR. Corporatie onderzoekt de woningen en
– bestaande bouw vooroorlogs met lift (zeldzaam)
woningtoegangen, plattegronden en leeftijd bewoners. De
– bestaande bouw vooroorlogs
plattegronden worden op mogelijke technische aanpassingen
Geef de winkel- en dienstenvoorzieningen en de instappunten
beoordeeld door de SWD via stadsdeel/Wonen. 5
Bepaal het meest geschikte gebied gezien het type woningen
Corporatie maakt projectvoorstel: aantal en waar en geeft aan welke aanpassingen aan woningtoegang en woningen mogelijk
met de meeste potentie (zie Wibo definitie) en de aanwezigheid van voorzieningen.
8
Advies Raad) voor consensus en commitment. 4
– bestaande bouw naoorlogs met lift
van het openbaar vervoer aan op de kaart.
Aanmelding project bij de SIGRA en SWD door zorginstelling en corporatie.
Aantal woningen bepalen en de woning labelen. Plannen van het
houder(s), het hoofd Wonen en het hoofd Welzijn. Benoem een 3
oplevering van de woningen. 7
uitvoeren van de technische maatregelen.
Verdeling grofweg : – recente nieuwbouw zonder lift
5
willigheid, gerucht dat mensen uit hun huis moeten voorkomen. 4
Overtuig (indien nodig) de verantwoordelijke portefeuille-
Wonen) – recente nieuwbouw met lift (vanaf 1995 aanpasbaar bouwen)
4
Eventueel niet passende huishoudens vervangende woonruimte aanbieden en verhuiskostenvergoeding. Alles op basis van vrij-
– welke woningen en hoeveel woningen zijn in beginsel mogelijk
tussen centrum en voorzieningen). Geef het type woningbouw aan. (overleg tussen Welzijn en
3
of Welzijn
tussen centrum en woningen) en van 500 meter (max. afstand 3
Maak een projectvoorstel in grote lijn
zijn (WoonKeur) en toetst deze aan de Wibo definitie. 6
Corporatie maakt een indicatie van de kosten en een voorstel voor dekking (geen huurverhoging voor zittende bewoners).
7
De corporatie kan subsidie aanvragen bij de SWD, stadsdeel kan het voorstel ondersteunen.
14
DE WERF
15
W I B O ’ S
M E E R
D A N
W O N E N
Dienst Welzijn Amsterdam en de Dienst Wonen over wibo’s
‘Zo gevarieerd als de doelgroep’ ‘Wibo’s zijn goede woningen waar je ook met gebreken oud kunt worden.’ Dat is een van de omschrijvingen die Kirsten Simhoffer van de Dienst Wonen (DW) en Ton Witte van de Dienst Welzijn Amsterdam (DWA) gebruiken voor de Woningen In een Beschermde Omgeving. De definitie staat elders in dit boekje vermeld. Het idee achter de wibo wordt door deze beleidsmedewerkers toegelicht.
Wibo's zijn bij uitstek geschikt voor ouderen. Niet alleen omdat de woningen van goede kwaliteit zijn, maar ook omdat ouderen zich er prettig en veilig kunnen voelen. Simhoffer: ‘Er is vaak een huismeester of receptionist, iemand die een oogje in het zeil houdt voor als het mis zou gaan. Of voor kleine klussen zoals een huisvuildienst. Het maakt mensen onafhankelijker. Ton Witte (DWA): ‘Ongeveer een kwart van de Amsterdamse ouderen vindt het prettig om bij andere ouderen in de buurt te wonen, met een mogelijkheid tot contact.’ Duidelijk is wat de wibo niet moet zijn is: een verkapt verzorgingshuis. Wibo's zijn bedoeld voor alle ouderen. Daarom vindt Kirsten Simhoffer (DW) het ook van groot belang dat de woningen niet alleen maar worden toegewezen aan mensen die zorg nodig hebben. ‘Het gaat er om dat echtparen of alleenstaanden in de bloei van hun ouderdom de kans hebben een nieuw netwerk op te bouwen met leeftijdgenoten. Als dan bijvoorbeeld een van de partners of goede vrienden wegvallen is het gat niet zo groot.’ Ton Witte: ‘De wibo is maar een van de mogelijkheden die je tegenwoordig hebt als oudere. Dat is echt veranderd. Het technocratische is eraf: "als er dit met je gebeurt, dan moet je daarheen verhuizen". Er wordt veel meer geluisterd naar de wensen van de klanten. Er is op dit moment een grote vraag: er moeten zo’n 3000 wibo’s bijkomen.’ Variatie Ouderen zijn prettige klanten voor corporaties: betrouwbaar, en ze vormen een groeiende doelgroep met –voor een deel– een groeiend inkomen. Witte: ‘Door de gesprekken die DW en de DWA hebben gevoerd bij de stadsdelen is meer enthousiasme ontstaan. En door de bijeenkomsten die we hebben georganiseerd, werkgroepen waaraan we hebben deelgenomen, is het ook gaan rondzingen.’ Simhoffer: ‘Stadsdelen, welzijnsorganisaties en verhuurders vinden elkaar steeds meer in de samenwerking. Er is veel variatie in de wibocomplexen: van grote nieuwbouwcomplexen tot kleinschalige woningclusters in het centrum van de stad. Een van de aantrekkelijke factoren van het ontwikkelen van wibo’s is dat je je creativiteit kunt gebruiken. Er zijn geen standaardoplossingen. Vaak wordt voor de sociale component aan een verzorgingshuis in de buurt gedacht, maar dat is niet de enige mogelijkheid.’ Ton Witte: ‘In elke buurt zijn andere voorzieningen en andere soorten bewoners. In Osdorp wil men daar misschien een bingoavond in het buurthuis, terwijl bewoners in Zuid graag naar de bibliotheek gaan voor een koffieochtend met lezing.’ Simhoffer: ‘De oplossing in De Pijp: wibo’s met een sociaal huismeester, vind ik heel goed gevonden.’ 'Wibo's zijn niet dé oplossing voor ouderenhuisvesting', benadrukt Simhoffer. 'Er moeten ook gewoon goede woningen zijn waar iedereen, ook ouderen, goed kunnen wonen.' Witte: ‘Ouderenhuisvesting moet zo gevarieerd zijn als de doelgroep zelf.’
S T R O O M V E R S N E L L I N G 16
F LE VO F L AT
17
W I B O ’ S
M E E R
D A N
W O N E N
Baas in eigen huis Meneer en Mevrouw Voorsluijs, "zeg maar Arie en Gerrie" hebben heel hun leven een melkzaakje bij de Dappermarkt gedreven. Sinds de oplevering in 1998 wonen ze in de nieuwe Flevoflat. Arie is dik tevreden met zijn 257 buren. "Hoe meer mensen hoe meer voorzieningen, alles bij de hand. De supermarkt, de kapper en een restaurant. Elke dag haal ik twee warme maaltijden in de tupperbak voor maar 8 Euro!" Meneer Voorsluijs zorgt voor koffie en doet de was. Het rommelhok is ingericht tot waskeuken. Helaas "zonder goede afvoer." Dat is Arie’s enige puntje van kritiek, voor de rest vindt hij "alles moorddadig goed geregeld. En als er iets is, slof ik naar het gouden straatje beneden waar alle voorzieningen op een rijtje zitten en dan bespreek ik dat meteen." Drempelvrees Gerrie wordt elke ochtend en avond door twee zusters verzorgd. In het bijkamertje staat een tillift. Drie keer per week gaat ze naar de dagopvang beneden. Gerrie is geen vrouw die klaagt, "maar makkelijk is het allemaal niet." Ze heeft gelukkig nooit iets aan voorzieningen hoeven vragen "of het was al voor me aangevraagd. Zoals de extra brede rolstoel en de invalidenbeugels bij de wasbak." Vanuit de aangepaste woning in Oost naar hier was wel een moeilijke stap "Het is toch je laatste stap en dan heb je drempelvrees." Maar de aangepaste woning had geen alarm en er was geen zuster bij de hand voor nood. En eenmaal over de drempel hebben ze "geen dag spijt gehad." Gerrie vindt het fijn dat ze als particuliere huurder hun privacy hebben behouden. "Wij huren van de woningbouwvereniging, het Flevohuis heeft niks over ons te vertellen. Dus zijn we eigenlijk, net als vroeger, eigen baas."
MENEE R EN MEVROUW VOORSLUIJS
B A A S 18
I N
E I G E N
H U I S 19
M E E R
D A N
W O N E N
N I E UWE DOE LG ROE P
W I B O ’ S
20
Corporatie De Key richt aandacht op ouderen
Werken voor een ‘nieuwe’ doelgroep ‘Volgens mij kan geen enkele woningcorporatie meer om ouderen heen,’ zegt Monique Waarts, senior beleidsmedewerker van woonstichting De Key. Eind 2000 besloot De Key om zich meer op ouderen te richten. ‘Uit een intern onderzoek was gebleken dat in onze voorraad van 30.000 slechts 800 ouderenwoningen waren. In Amsterdam is 20 procent van de mensen ouder dan 60 jaar.’ Wat was de motivatie van De Key om ouderen speciale aandacht te geven? Monique Waarts: ‘Het klantenbestand van De Key bestaat deels al uit oudere huurders; de verwachting is dat dit nog toe zal nemen als gevolg van stijgende levensverwachtingen, de wens om langer zelfstandig wonen en de extramuralisering in de zorgsector. Bovendien neemt niet alleen de omvang van deze groep toe, maar met hen ook de diversiteit aan woonwensen en leefstijlen. ‘De groep ouderen is bovendien over het algemeen een groep trouwe huurders; de seniorenmarkt wint met de dag aan belangstelling, niet alleen bij corporaties maar ook in het bedrijfsleven. Het wordt over het algemeen gezien als een interessante nieuwe doelgroep.’ Een deel van het woningbestand van De Key is zonder veel inspanningen geschikt te maken voor ouderen. De Key heeft ervaring opgedaan met het bouwen en beheren voor ouderen (ook verzorgings- en verpleeghuizen). Stappen ‘In 2001 heeft De Key haar woningvoorraad doorgespit op de mogelijkheden voor wibo’s. We hebben onze voorraad ingedeeld in vijf categorieën, waarbij 4 de wibo is, of zou kunnen worden en 5 de zorginstellingen. Maar ook de toegankelijke woningen in de eerste drie categorieën zijn soms geschikt als woning voor ouderen. ‘Nu gaan we kijken of wat op het scherm geschikt lijkt, dat ook in werkelijkheid is. Als er in een complex op dit moment allemaal jonge mensen wonen, dan wordt het traject wel erg lang.’ Diensten Belangrijk is het contact met zorginstellingen. De Key werkt samen met diverse (koepels van) verzorgings- en verpleeghuizen. Door samen te werken kunnen bijvoorbeeld dienstencentra, steunpunten en voor ouderen geschikte woningen worden gerealiseerd.
21
W I B O ’ S
M E E R
D A N
W O N E N
Huismeester Kees Bond en Wim Balstra (Het Oosten) over de Oklahomaflat
Leefbaar, mooi en betaalbaar De Oklahomaflat trekt al sinds de oplevering in 1997 busladingen Japanners vanwege de bijzondere architectuur. De bewoners waren niet allemaal tevreden, het stormde op de galerijen. Nu, vijf jaar later, hangt bij de lift een foto van het gebouw met als onderschrift: ‘Cees Bond maakt Oklahoma weer leefbaar!’ Huismeester Bond glimlacht haast verlegen als hij erlangs loopt. ‘Dat hebben bewoners opgehangen toen ik hier net werkte.’
De speciale vorm heeft Oklahoma te danken aan ruimtegebrek. Kees Bond: ‘Er mochten maar acht lagen gebouwd worden en er waren honderd woningen gepland. Toen heeft de architect bedacht om er een aantal uit te laten steken.’ Wim Balstra van corporatie Het Oosten is trots op het gebouw. Het Oosten heeft een sociale taak, maar ook het streven om gebouwen neer te zetten die mooi zijn. Met Oklahoma is aan beide voldaan. ‘Dit is het waard om honderd jaar te blijven staan,’ vindt Balstra. Veilig De Oklahomaflat heeft ‘zoals elke nieuwbouw’ problemen gehad bij de start. Veel mensen klaagden over harde wind. Balstra: ‘Die wind is echt heel vervelend voor de mensen. Dat er nu, sinds februari 2002, een huismeester is, heeft de sfeer wel enorm verbeterd.’ ‘Het ligt er ook aan hoe je met klachten omgaat,’ zegt Bond. In zijn functieomschrijving staat dat hij er is voor klein technisch onderhoud, maar zijn service gaat veel verder. Hij neemt elke klacht serieus, belt als dat nodig is de technische dienst, maar wordt ook geraadpleegd bij burenruzies of helpt mensen als er problemen zijn met de huursubsidie. De huren in de flat liggen rond de 450 Euro en zijn met subsidie toch betaalbaar voor de meeste ouderen. Bond maakt graag een praatje. ‘De grootste klacht is eigenlijk vaak niet technisch of financieel, maar sociaal. Eenzaamheid, dat is een echt probleem.’ Er is nu een systeem bedacht waarbij Bond als het nodig is de contactpersoon, familie of huisarts, van een bewoner kan bellen. ‘Dat stelt mensen gerust.’ Kleine dingen Bond wordt door alle bewoners die hij tegenkomt op de galerijen vriendelijk begroet. Een blonde mevrouw spreekt hem aan over de hondendrol op de mat bij de ingang. Bond heeft de mat al schoongespoten en zal eens kijken wie er in de flat een hond heeft. Als de mevrouw naar boven is, wijst hij op een krantenstandaard in de hal. ‘Voordat ik die had neergezet, slingerden de kranten rond. Nu ruimt iedereen vanzelf op. ‘Het zijn soms zulke kleine dingen die je doet, maar de mensen zijn er echt heel blij mee. Het is dankbaar werk.’ Hij is echt
22
verguld met een boeketje zonnenbloemen dat hij net heeft gekregen van zorgverlener Antaris, die zorg en diensten in de Oklahomaflat levert. Krijgt elke wibo van het Oosten nu standaard een huismeester? Balstra: ‘Nee, dat denk ik niet. Ondanks de goede ervaring die we ermee hebben is het nog geen beleid om standaard deze dienst aan te bieden in een wibo-omgeving. Een huismeester is duur.’ Kees Bond wordt betaald door Het Oosten en door zorgleverancier Antaris, die daarvoor een subsidie krijgt van de Dienst Welzijn Amsterdam. Mondjesmaat De Oklahomaflat is erg gewild bij oudere Amsterdammers. Bond vertelt dat er regelmatig aan hem wordt gevraagd of er woningen vrijkomen. ‘De meeste mensen hebben behoefte om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven, en hier kan dat. Maar er zijn niet genoeg wibo’s om aan de vraag te voldoen.’ Het Oosten bereidt zich voor op de komst van ‘babyboomers’, die relatief rijke senioren voor wie duurdere huizen gebouwd kunnen worden. ‘Met de opbrengst daarvan kunnen we ook huizen blijven bouwen voor de doelgroep met minder geld. Dat gaat mondjesmaat, met twintig, dertig, veertig tegelijk, maar het gaat.’
23
W I B O ’ S
M E E R
D A N
W O N E N
Passend aanbod voor Zuid-Oost in Henriëtte Roland Holst huis
‘De allochtone markt is soms verborgen’ Maarten Straus, directeur van het Henriëtte Roland Holst Huis in Zuid Oost, denkt marktgericht. Dat is de reden dat er sinds kort allochtone dagopvang voor ouderen is in ‘zijn huis’, want het bleek dat daar vraag naar was. Allochtoon is in Zuid Oost vooral Caribisch gebied en Suriname. ‘De Ghanezen die hier wonen zijn nog niet op een leeftijd dat ze van onze zorg gebruik hoeven maken.’ En er is een Hindoestaans-Surinaamse gang. Zo’n jaar of zeven geleden werd het Henriëtte Roland Holst Huis ingericht als wibo. Iedere woning heeft alarmering en nu is er ook een medewerker bewonerszaken. Deze fungeert mede als een helpdesk waar bewoners met allerlei vragen terecht kunnen. ‘Als ze vragen hebben over extra zorg, de betaling hiervan of assistentie bij het invullen van ingewikkelde formulieren helpt onze medewerker bewonerszaken hen.’ Ook verwijst de helpdesk naar andere instanties. Native speakers Straus voelt zelf geen behoefte om mensen tegen hun zin door elkaar te laten wonen. ‘Als de ouderen van nu het liefste bij elkaar willen wonen, zwart bij zwart en wit bij wit, dan richten we het zo in dat dat kan. Veel ouderen spreken het liefst hun moedertaal, dus we hebben in de dagopvang voor allochtone ouderen ook gezorgd voor ‘native speakers’ als personeel. De dagopvang is opgezet in nauwe samenwerking met de stichting Anand Joti (Rust en Licht) en ook bij de werving van nieuwe cliënten kunnen zij een rol spelen. ‘Dat is heel snel gegaan, er zijn al zes van de tien plaatsen bezet.’ De inrichting is aangepast. ‘Die is iets exotischer: er zijn palmen neergezet, en houten en rieten meubelen. Aan de wand hangen herkenbare platen van Suriname. Ook de maaltijden zijn kunnen aangepast worden aan de specifieke wensen.’ Zelforganisatie Samenwerking met een zelforganisatie werkt veruit het beste, zakelijk gezien ook, vindt Straus. ‘Er ligt een grote markt hier in Zuid Oost, maar die blijft verborgen als je niet de juiste mensen aanspreekt. Omdat sommige allochtonen de regelgeving niet kennen, maken ze nog geen gebruik van alle mogelijkheden die Nederland biedt. Ik vind dat je moet aanhaken bij de omgeving waar je werkt. Als ik directeur zou zijn van een verzorgingshuis in Oud West, zou ik waarschijnlijk proberen om voor Marokkaanse of Turkse ouderen een relevante voorziening te organiseren.’
24
25
M E E R
D A N
W O N E N
ZINGEN VOOR MOEDER SURINAME
W I B O ’ S
26
Zingen voor moeder Suriname Mevrouw Dwarka loopt door ‘haar’ Hindoestaanse gang in de Flevoflat. Ze belt overal aan, praat in haar taal met de buurvrouwen en vertaalt hoe fijn alle ‘tantes’ het hier vinden, ondanks hun vele kwaaltjes. Sinds 2,5 jaar bewoont mevrouw Dwarka één van de twaalf wibo’s in deze gang. Woonkamer, slaapkamer, keuken, hal, douche en toilet. Ze wil er wél graag een hobbykamertje bij. Haar man, met wie ze in deze particuliere wibo kwam, is in korte tijd zeer hulpbehoevend geworden. Hij woont nu aan de overkant in het Flevohuis. Mevrouw Dwarka is blij dat hij elke dag een paar uur op bezoek komt, ‘al moet de verpleegster van beneden dan wel bijspringen’. Bovendien moet mevrouw Dwarka voor elk bezoek haar strijkbout en de zware naaimachine opbergen zodat haar man zich niet bezeert. Vandaar haar wens: een hobbykamer. Eerst bidden Mevrouw Dwarka is dankbaar. Dankbaar dat ze haar eigen woning heeft met aangepaste douche, dankbaar dat ze zo dichtbij haar man is. Elk jaar viert de gang de verjaardag van Meneer Dwarka, ‘Eerst bidden, dan smullen en zingen: ‘Sarnam dharti bulati hai,’ moeder Suriname roept ons.’ Omdat mevrouw Dwarka zo goed ter been is, heeft ze naast wat huishoudelijke hulp verder eigenlijk niemand nodig. Behalve dan om mee te zingen. Er gaat geen week voorbij of ze zingt op de Surinaamse middag in de hal van het Flevohuis. Vanuit haar huis kan ze, via de overdekte hal, droog oversteken. En als er geen lekkere hapjes zijn dan maakt ze die ter plekke zelf. Bara met veel knoflook. Want volgens mevrouw Dwarka is dát toch de belangrijkste reden waarom Hindoestanen graag bij elkaar wonen: ‘We koken veel met kerrie en knoflook. Nederlanders hebben daar nogal last van.’
MENEER EN MEVROUW DWARKA
27
Subsidies Stad Er zijn in Amsterdam twee soorten subsidie voor wibo’s. Er kan subsidie worden aangevraagd bij de Dienst Wonen, maximaal 11.500 per woning voor nieuwbouw of aanpassing van de bestaande voorraad. Dit is niet altijd en overal toepasbaar, informatie bij de Dienst Wonen. Voor zorg, activiteiten en diensten die bewoners nodig hebben is er subsidie van maximaal 23,50 Euro per maand van de Dienst Welzijn Amsterdam. Provincie Bij de provincie Noord-Holland zijn subsidiemogelijkheden; onder meer voor de algemene ruimte bij een wibo-complex, als daar een aantal zorgfuncties in worden ondergebracht. Meer informatie over bijvoorbeeld de regeling Wonen Plus en de Stimuleringsregeling Ouderenhuisvesting bij www.noord-holland.nl. Rijk Bij de ministeries van VROM en VWS kan men in het kader van de Woonzorgstimuleringsregeling subsidie aanvragen.
29
W I B O ’ S
M E E R
D A N
W O N E N
Definitie en Basisvoorwaarden voor Woningen in een Beschermde Omgeving 1. Algemeen Wibo's zijn zelfstandige woningen gelegen in een cluster waar men, mits men (zonodig met hulp) zelfstandig kan blijven functioneren, zijn/haar hele leven kan blijven wonen, al dan niet met de daar aangeboden diensten en voorzieningen. Dit betekent dat ook mensen die hun kracht verliezen, mobiliteitsproblemen hebben en/of hulp nodig hebben bij het huishouden, persoonlijke verzorging etc, er goed moeten kunnen wonen. Bovendien zijn wibo's zo gebouwd en gelegen dat ze de bewoners een gevoel van beschutting bieden en hen de gelegenheid geven makkelijker contact te maken met directe buren. Extra faciliteiten leveren voor de bewoners een bijdrage aan een gevoel van bescherming. Er is voor een beschermde woonomgeving niet één recept te geven. Het gaat om een goed evenwicht tussen het aantal woningen in een complex, de ligging van de woningen ten opzichte van elkaar en in de buurt, de nabijheid en bereikbaarheid van dienstverlening en aanspreekpunten, de nabijheid en laagdrempeligheid van ontmoetingsplekken, de mogelijkheid om deel te nemen aan activiteiten, de kwaliteit van de woonomgeving en de voorzieningen in de buurt. 2. Woontechnische, ruimtelijke en bouwtechnische voorwaarden 2.1. Algemeen Alle ruimtes die door bewoners van wibo's betreden kunnen worden zijn rolstoeltoegankelijk en geschikt
30
voor bewoners met lichte functiebeperkingen. Dit betekent dat: – er in het woongebouw, in de woningen, op de route van de straat naar het gebouw en tussen binnen- en buitenruimtes geen hoogteverschillen zijn groter dan 20 mm. – er geen hellingbanen en deuren met drangers zijn: deze zijn vaak niet te overwinnen door hoogbejaarden. – overal waar rolstoelen een kwartslag moeten kunnen draaien voldoende ruimte is om dit te doen. 2.2. De woning Wibo's zijn gelijkvloers, dat wil zeggen dat er geen hoogteverschillen zijn binnen de woning. Wibo's zijn rolstoelbezoekbaar, wat wil zeggen dat zowel de woonkamer als het toilet toegankelijk en bruikbaar moeten zijn voor een rolstoelgebruiker. Wibo's zijn aanpasbaar, dat wil zeggen met geringe kosten geschikt te maken voor bewoning door mindervaliden. Bij nieuwbouw hebben wibo's tenminste drie kamers en een gebruiksoppervlak van minimaal 70 m2, bij het aanpassen van bestaande woningen tot wibo's minimaal twee kamers en een gebruiksoppervlak van tenminste 55 m2. Bestaande woningen die minder dan 5 jaar geleden zijn opgeleverd ("bestaande nieuwbouw"), worden beschouwd als nieuwbouw. De bediening van ramen, ventilatieschuiven, elektra, kamerthermostaat, deurtelefoon, alarm, deurbel,
31
W I B O ’ S
M E E R
zonwering en andere installaties is soepel en mogelijk vanuit een rolstoel: tussen 0.90 en 1.20 meter boven de vloer. De wanden in de woning (met uitzondering van wanden die met het oog op flexibiliteit verwijderd moeten kunnen worden), zijn van een zodanige kwaliteit dat er steunen en beugels aan bevestigd kunnen worden. De woonkamer en de keuken hebben tezamen een oppervlak van tenminste 30 m2. De minimale oppervlakte van een aparte woonkamer is 20 m2 met een breedte van tenminste 3.90 meter. De minimale oppervlakte van een aparte keuken is 7 m2 met een breedte van tenminste 1.80 meter. De hoofdslaapkamer heeft een oppervlakte van tenminste 13 m2 met een minimale breedte van 3 meter. De tweede slaapkamer heeft een oppervlakte van tenminste 6 m2 met een minimale breedte van 2 meter. De afmetingen van de badkamer zijn, indien er geen toilet in staat, tenminste 1.70 x 1.70 meter. De minimale afmetingen van een gecombineerde badtoiletruimte zijn 1.70 x 2.40 of 2.10 x 2.10 meter. De drempel voor de waterkering is maximaal 2 cm. De minimale afmetingen van de hal zijn 1,50 x 1,50 meter of 1,35 x 1,85 meter. Naast de slotzijde van de toegangsdeur is een opstelruimte van minimaal 0,50 x 1.50 meter of 0,35 x 1,85 meter. De woning heeft een binnenberging van tenminste 1 m2 en een diepte van tenminste 0.80 meter. Voor de stalling en het opladen van een elektrische rolstoel of scootmobiel is een ruimte met een wandcontactdoos beschikbaar. Deze kan in de woning liggen, maar ook op een korte afstand elders in het woongebouw. Een buiten de woning gelegen stalling is rolstoeltoegankelijk zowel vanuit de woning als vanaf de straat.
32
D A N
W O N E N
Elke bewoner van een wibo heeft de beschikking over een rolstoeltoegankelijke buitenruimte. Deze mag gemeenschappelijk zijn, op een beschutte plek in het woongebouw. 2.3. Het gebouw Wibo's liggen gegroepeerd in (een deel van) een complex en het aantal wibo's is minimaal 10. Er kan naar beneden worden afgeweken, maar de voorkeur gaat uit naar meer dan 10 wibo's in een complex. Gegroepeerd betekent dat de wibo's aan elkaar grenzen, naast elkaar of gestapeld. De wibo's liggen op de begane grond of zijn met een lift bereikbaar. De lift loopt door tot straatniveau. Indien er bij de afzonderlijke woningen geen privébuitenruimtes zijn, is er een beschut gelegen gemeenschappelijke rolstoeltoegankelijke buitenruimte. Indien er in het woongebouw een gemeenschappelijke inpandige ontmoetingsruimte is, grenst de gemeenschappelijke buitenruimte hieraan. Indien er in de afzonderlijke woningen geen stallingmogelijkheid is voor scootmobielen, liggen deze elders in het woongebouw. Zie de voorwaarden voor de woning. 2.4. De ontmoetingsruimte/het servicepunt Bewoners van wibo's kunnen gebruik maken van een (mede) voor hen bestemde ontmoetingsruimte. Deze kan in het wibo-complex zelf liggen of in een servicepunt in de buurt. De ontmoetingsruimte heeft een oppervlakte van 10 m2 plus per woning 1 m2 extra. De oppervlakte bedraagt minimaal 35 m2 en is voorzien van een keukenblok en een toiletruimte. Een servicepunt moet minimaal bestaan uit een ontmoetingsruimte en biedt ruimte voor de invulling van de vraagbaakfunctie.
33
W I B O ’ S
M E E R
D A N
W O N E N de ontmoetingsruimte heeft een goed toegankelijke en beschutte route naar de wibo's (hoeft niet overdekt te zijn). De maximale afstand is 200 meter bij nieuwbouw en 300 meter bij het aanpassen van bestaande woningen tot wibo's. Een servicepunt is rolstoeltoegankelijk. 2.5. Uitzonderingen In uitzonderlijke gevallen kan van één of meer van de in deze paragraaf genoemde voorwaarden worden afgeweken. Bij nieuwbouw kunnen deze redenen te maken hebben met bijvoorbeeld de beperkingen die de locatie stelt. Bij aanpassingen in de bestaande bouw kunnen ook beperkingen van technische aard een rol spelen. Bovendien is het denkbaar dat het voldoen aan de voorwaarden in sommige situaties financieel gezien niet in een redelijke verhouding staat tot het resultaat. Bij de beoordeling of uitzonderingen worden toegestaan, wordt bekeken of er een goed evenwicht bestaat tussen de kwaliteit en ligging van de woningen en het woongebouw, de ontmoetingsmogelijkheden, de dienstverlening, de woonomgeving en de voorzieningen in de buurt. Het gaat hier om het evenwicht zoals dat is bedoeld in paragraaf 1 van deze voorwaarden.
aantal woningen dat uiteindelijk het wibo-predikaat krijgt al vanaf het begin bewoond door bewoners van 65 jaar of ouder. 3. De omgeving De directe woonomgeving is voldoende verlicht. De directe woonomgeving is rolstoeltoegankelijk. 4. Diensten en faciliteiten Een wibo-complex biedt tenminste de diensten en faciliteiten die omschreven zijn in de modules 1 en 2 van de wibo-subsidieregeling voor dienstenaanbod die kan worden aangevraagd bij de Dienst Welzijn Amsterdam. Dit betekent dat: er gedurende een minimum aantal uren per week een vraagbaak aanwezig is voor informatie, advies en verwijzing. De vraagbaak kan op verschillende manieren worden ingevuld, bijvoorbeeld een balie, huismeester of receptie in het wibo-complex zelf, of in een servicepunt in de directe omgeving en vormt als het ware het aanspreekpunt/loket voor de bewoners in het wibo-complex. bewoners gebruik kunnen maken van faciliteiten op het gebied van sociaalrecreatieve activiteiten in een ontmoetingsruimte.
2.6. Geleidelijke realisering van wibo's De realisering van wibo's in een bestaand complex kan uitgesmeerd worden over een periode van tien jaar. Voorwaarde is wel dat vanaf het begin minimaal de helft van het totaal aantal te realiseren wibowoningen gereed is met een minimum van 10 woningen. Bovendien is minimaal de helft van het
34
35
Adressen Amsterdamse wibo's Overzicht van 5386 wibo's, stand per 1 maart 2003. Deze adressenlijst is een bijlage bij een folder van de Dienst Wonen die aangeeft hoe burgers aan een wibo kunnen komen. Deze lijst wordt regelmatig geactualiseerd. De complexen staan in alfabetische volgorde van de stadsdelen. complex
adres
aantal stadsdeel
beheerder
tel.nr.
Woningen Nieuwe Kerkstraat
Nieuwe Kerkstraat
12 Binnenstad
De Key
6214575
Lepelkruisstraat
Lepelkruisstraat
14 Binnenstad
De Key
6214575
Goodwillburgh
Anne Frankstraat
Leger des Heils
5535455
De Rietvinck
Vinkenstraat
3 Binnenstad
De Key
6214575
De Rietvinck
Marnixstraat
8 Binnenstad
Zomers Buiten
6678800
De Boeg 1
Hoofdweg
58 Bos&Lommer
AWV
5118000
De Boeg II
Bos & Lommerplantsoen
26 Bos&Lommer
AWV
5118000
Vredenburgh
Postjesweg
39 De Baarsjes
St. Nw. Vredenburgh
6831991
Hudsonhof
Vancouverweg
18 De Baarsjes
Het Oosten
5885340
A.H. Gerhardhuis
George Berkeleystraat
38 Geuzenveld/Slotermeer
A.H. Gerardhuis
6177405
Nieuw Geuzenveld
C. Outshoornstr.
64 Geuzenveld/Slotermeer
De Dageraad
4600400
Nieuw Geuzenveld
A. Dorsmanstraat
10 Geuzenveld/Slotermeer
De Dageraad
4600400
De Slufter
Slufter
66 Noord
AWV
5118000
De Kopse Kant
Th. Weeversweg
47 Noord
AWV
5118000
Kadoelerbreek
Banne Buikslootlaan
Kadoelerbreek
6313111
De Kimme
IJdoornlaan
68 Noord
S.G.B.B.
023-5615320
De Kimme
Beemsterstraat
119 Noord
S.G.B.B.
023-5615320
Twiskehuis
Nadirstraat
40 Noord
Zomers Buiten
6678800
Twiskehuis
Schorpioenstraat
4 Noord
Zomers Buiten
6678800
Twiskehuis
Stierstraat
4 Noord
Zomers Buiten
6678800
De Planeet
Virgohof
74 Noord
Zomers Buiten
6678800
Loenermark
Loenermark
De Key
6214586
Von Humboldstraat
Von Humboldstraat
17 Oost/Watergraafsmeer
De Dageraad
4600200
De Open Hof
Fizeaustraat
36 Oost/Watergraafsmeer
De Open Hof
6920622
De Open Hof
Dulongstraat
8 Oost/Watergraafsmeer
De Open Hof
6920622
Teslastraat
Teslastraat
54 Oost/Watergraafsmeer
Patrimonium
4802555
De Gooijer
Commelinstraat
38 Oost/Watergraafsmeer
Woningbedrijf
6932979
De Drie Dappertjes
Commelinstraat
16 Oost/Watergraafmeer
De Keij
6214575
Meer en Vaart
Meer en Vaart
62 Osdorp
Eigen Haard
6180909
Oeverpad
Oeverpad
65 Osdorp
De Key
6214525
Oklahoma
Reimerswaalstraat
100 Osdorp
Het Oosten
5885340
Joannus de Deo
Reimerswaalstraat
37 Osdorp
Het Oosten
5885340
Osdorperhof
Pieter Calandlaan
51 Osdorp
St. Wonen Amstelhuizen
6677000
102 Binnenstad
364 Noord
130 Noord
Osdorperhof
S.F. van Oss-straat
Ouwerdingenpad
Ouwerdingenpad
De Vinkhoek
132 Osdorp
St. Wonen Amstelhuizen
6677000
41 Osdorp
Het Oosten
5885340
Kinkerstr./Da Costakade
30 Oud-West
AWV
5118000
Klinker
Schoolmeesterstraat
38 Oud-West
AWV
5118000
Brahmshof
Brahmsstraat
62 Oud-Zuid *
St. Olympus Groep
5750305
Willibrordus/Tabitha
Servaes Noutstraat
40 Oud-Zuid *
Dageraad
4600200
Willibrordus/Tabitha
Sint Willibrordusstraat
4 Oud-Zuid *
Dageraad
4600200
De Overtoomse Hof
Jan Voermanstr.
59 Slotervaart/Overtoomse Veld
de Zonnehof
6176451
Oostoever
Teylerplein/Van Abbestraat
83 Slotervaart/Overtoomse Veld
St. Wonen Amstelhuizen
4486488
De Riekerhof
Johan Jongkindstraat
60 Slotervaart/Overtoomse Veld
de Riekerhof
6171744
De Schutse
H. van Wijnstraat
55 Slotervaart/Overtoomse Veld
Zorgcentr. De Schutse 5186518
De Bogt/Westerbeer
Assendelftstraat
92 Westerpark
Patrimonium
6861131
De Koperen Knoop
Van Limburg Stirumstraat
114 Westerpark
Patrimonium
4802555
Van Reigersbergenstr.
Van Reigersbergenstraat
12 Westerpark
Zomers Buiten
6678800
12 Westerpark
Zomers Buiten
6678800
e
De Rietvinck
de Wittenstr./2 Nassaustr.
Flevohuis
Kramatplantsoen
258 Zeeburg
Woningbedrijf
3118999
Marius ten Catehof
van Nijenrodeweg
186 Zuideramstel*
Woonzorg Nederland
6444877
Marius ten Catehof
Bolestein
136 Zuideramstel*
Woonzorg Nederland
6444877
Torendael
Betuwestraat
16 Zuideramstel*
De Keij
6214575
Torendael
Zuidelijke Wandelweg
16 Zuideramstel*
De Keij
6214575
Menno Simons
Radboud
55 Zuideramstel*
Woonzorg Nederland
5171010
Menno Simons
Noordhollandstraat
102 Zuideramstel*
Woonzorg Nederland
5171010
Galenushof
Goudestein
40 Zuideramstel*
St. Galenushof
5171010
Vivaldi
Doornburg
70 Zuideramstel*
W.Z.C. Buitenveldert
6422914
W. Mackenziehuis
Dintelstraat
18 Zuideramstel*
Stichting Beheer Ouderenzorg/Rivierenbrt.
6440777
De Venser
Berthold Brechtstraat
154 Zuidoost
AWV
5118000
De Drecht
Niftrikhof
323 Zuidoost
De Drecht
6965451
Garstkamp
Garstkamp
349 Zuidoost
De Garstkamp
3980398
H. Roland Holsthuis
Kortvoort
218 Zuidoost
Woonzorg Nederland
6991151
Koornhorst
Koornhorst
365 Zuidoost
St. Beheer 'Rochdale'
6992336
Eben Haezer
Wisseloord
161 Zuidoost
Stichting Wonen Amstelhuizen
6500400
Nellestein
Lopikhof
111 Zuidoost
W.Z.C. Nellesteinhof
6966901
Ravenstein
Ravensteinstraat
129 Zuidoost
Woonzorg Nederland
6991151
* voorheen stadsdelen Buitenveldert en Rivierenbuurt N.B. De volgende wibo-complexen zijn niet opgenomen in de bovenstaande lijst in verband met voorgenomen sloop: - Willem Mackenziehuis, President Kennedylaan, 30 woningen, Zuideramstel - De Drie Hoven, Tourniairestraat, 23 woningen, Slotervaart/Overtoomse Veld
W I B O ’ S
M E E R
D A N
Meer informatie? Overheid Gemeente Amsterdam www.amsterdam.nl Dienst Wonen www.wonen.amsterdam.nl Dienst Welzijn Amsterdam www.dwa.amsterdam.nl Provincie Noord-Holland www.noord-holland.nl Wibo's in Amsterdam www.wibo-woningen.nl Zorginstellingen Amsterdam Stichting Samenwerkende Instellingen Regio Amsterdam www.sigra.nl Corporaties Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties www.afwc.nl Servicelijn van woningnet www.woningnet.nl (0900-8140, 24 uur per dag bereikbaar) Koepel van woningcorporaties www.aedes.nl Domotica www.smart-homes.nl (uitgever cd-rom ‘Domotica Verzorgd wonen’) Slim en Leven www.swel.nl Stichting Experimenten Volkshuisvesting www.sev.nl Diversen Eisen aan bouw en inrichting www.woonkeur.nl Algemene Nederlandse Bond van Ouderen www.anbo.nl Koepel zorginstellingen www.arcares.nl Innovatieprogramma Wonen en Zorg www.iwz.nl Samenwerkende bonden van ouderen COSBO Prins Hendrikkade 48-h 1012 AC Amsterdam 020-614 81 89
40
W O N E N
