Werkwijze Interpretatie van spirometrie Document ID Document titel Publicatiedatum Versie Herzieningsdatum
NVLA 160620 ww IntSpir
Interpretatie van spirometrie Juni 2016 1.0 Juni 2021
Doel Het standaardiseren van de beoordeling van het spirometrisch onderzoek. Handelingsbevoegdheid Gediplomeerde longfunctieanalisten, longfunctieanalisten i.o.(in opleiding) onder supervisie van een begeleider, waarbij autorisatie van de beoordeling altijd gedaan wordt door de longarts. Opmerkingen Bij de beoordeling kan gebruik gemaakt worden van verschillende criteria. FEV1/VCmax < LLN1,2 Vrouw : LLN = voorspelde waarde voor (FEV1/VCmax) x 100 – 12 Man : LLN = voorspelde waarde voor (FEV1/VCmax) x 100 – 13 Let op: het getal voor de voorspelde waarden is afhankelijk van de gekozen referentie waarden set. Lijst van gebruikte afkortingen (I)VC (Inspiratoire) Vitale Capaciteit Geforceerd Expiratoir Volume in 1 seconde FEV1 FVC Geforceerde Vitale Capaciteit FER (geforceerde expiratoire ratio) FEV1/FVC Tiffenau index FEV1/VCmax LLN Lower Limits of Normal Werkwijze Hier volgt een globaal stappenplan voor het beoordelen van spirometrie en flowvolumecurves, met de daarbij behorende afwegingen die gemaakt dienen te worden. Voorafgaand aan de daadwerkelijke interpretatie dienen de volgende punten in acht te worden genomen: - Iedere interpretatie begint met een kritische beschouwing en beoordeling van de kwaliteit van de test volgens de ATS/ERS-criteria voor aanvaardbaarheid en herhaalbaarheid.2 Bij jonge kinderen zijn de regels wat betreft accepteerbaarheid en herhaalbaarheid moeilijk haalbaar, houdt de regels aan die in de KASPIR cursus geadviseerd worden.7 Ook de resultaten van een suboptimale test kunnen nuttige informatie bevatten, maar voordat tot interpretatie daarvan wordt overgegaan moet nagegaan worden welke problemen/bijzonderheden zich bij de test hebben voorgedaan en op welk vlak en in welke mate bij de interpretatie fouten kunnen optreden. - De testresultaten dienen vergeleken te worden met: Referentiewaarden die betrekking hebben op gezonde personen. Referentiewaarden die betrekking hebben op bekende ziekten of afwijkende fysiologische patronen (obstructie, restrictie). Eerder verkregen testresultaten bij betreffende persoon. - Het (waar mogelijk en gewenst) beantwoorden van de klinische vraag die aan het onderzoek ten grondslag ligt.
Pagina 1 van 5
-
Voor het bepalen van eventuele obstructie en/of restrictie wordt uitgegaan van de hoogst haalbare testresultaten. Indien er reversibiliteit is gemeten, worden de postbronchodilatoire waarden aangehouden. Ervan uitgaand dat de postbronchodilatoire waarden hoger zijn dan de prebronchodilatoire waarden.
Interpretatie: Beoordeel de vorm van de FV-curve. Heeft deze een concave, convexe of normale vorm. Voorbeelden van FV-curves1:
Obstructieve stoornis met a)lage FEV1/FVC-ratio b)lage FEV1 c)Restrictieve stoornis d)Gemengde stoornis
a) Gefixeerde luchtwegobstructie b)variabele extrathoracale luchtwegobstructie c)variabele intrathoracale luchtwegobstructie
Pagina 2 van 5
Stroomschema interpretatie spirometrie5:
Uiteindelijk zijn er na de interpretatie van de gegevens verschillende mogelijke uitkomsten. - Tiff < LLN + VC > LLN : obstructieve longfunctie (ernst bepalen m.b.v. tabel1,2) - Tiff < LLN + VC < LLN : obstructieve en/of mogelijk restrictieve longfunctie - Tiff > LLN + VC > LLN : normale spirometrische waarden - Tiff > LLN + VC < LLN : mogelijk restrictieve longfunctie 1. Is er sprake van obstructie? Neem voor de interpretatie FEV1/Vitale capaciteit altijd de maximale (F)VC. Is de FEV1/(F)VC < LLN1,2 dan is er sprake van een obstructie. 2. Is er mogelijk sprake van restrictie? Indien de VC
Pagina 3 van 5
4. Is er sprake van reversibiliteit1,2? Bereken: (FEV1post – FEV1pre)/FEV1pre x 100% ∆FEV1 ≥ 12% èn ≥ 200 ml : significante reversibiliteit Er is sprake van volledige reversibiliteit indien de gemeten waarden na medicatie binnen de referentiewaarden vallen (er is geen obstructie meer). Er is sprake van gedeeltelijke reversibiliteit als er sprake blijft van obstructie. 5. Vergelijking met eerder gemeten resultaten2. Om gegevens te kunnen vergelijken over tijd moet men van een aantal zaken bewust zijn: Variatieverschillen binnen de test (metingen verschillen meer als ze gemeten worden weken of maanden na elkaar, dan bij dagelijkse metingen). Zie tabel IV. Fysiologische veranderingen van de longen over de tijd en dus ook de daarbij behorende normale longfunctieveranderingen. Voor het volgen van veranderingen heeft de FEV1 als voordeel dat het de meest herhaalbare longfunctieparameter is en één die veranderingen meet in zowel obstructieve als restrictieve ziektebeelden. Tot slot moeten klinische interpretaties van een reeks uitslagen niet alleen afhangen van de significante verschillen over de tijd maar ook op klinische bevindingen. Bijlagen I.
Ernst van de obstructie, ERS/ATS 2005–classificatie1 (uitgaande van de postmeting): Ernst FEV1 %pred Licht >70 Matig 60-69 Matig/ernstig 50-59 Ernstig 35-49 Zeer ernstig <35
II.
Ernst van de obstructie, COPD-classificatie2 (uitgaande van de post-meting): Ernst FEV1 %pred Licht ≥ 80 Matig 50-79 (50% ≤ FEV1<80%) Ernstig 30-49 (30% ≤ FEV1<50%) Zeer ernstig < 30
III.
Ernst van de restrictie, The Lung Association5 (uitgaande van de post-meting): Ernst (F)VC %pred Licht 65-80 Matig 50-65 Ernstig < 50
IV.
KASPIRcursus(kinder Caspir): Accepteerbaarheid: plateaufase aanwezig >1 seconde geen volumeverandering minimaal 3 seconden (in plaats van 6 seconden) uitblazen. Herhaalbaarheid : kleine volumina <1L verschil, verschil hoogste twee FEV1’s of FVC’s 0,1L ipv 0,15L
Pagina 4 van 5
V.
Significante veranderingen in FVC en FEV1 over de tijd3.
Dagelijkse variatie Normaal COPD Van week tot week Normaal COPD Jaar tot jaar
FVC
FEV1
≥5 ≥11
≥5 ≥13
≥11 ≥20 ≥15
≥12 ≥20 ≥15
Bronnen 1. ATS/ERS interpretative strategies for lung function tests, Eur Respir J 2005; 26: 948–968 2. ATS/ERS-taskforce: Standardisation of lung function testing. Standardisation of spirometry 3. COPD-richtlijn 4. Caspir-project 5. The Lung Association 6. www.goldcopd.com 7. KASPIRcursus (Caspir voor kinderen) Auteurs Jessie Jacobs en Bernadette de Koning-van Gaalen Geautoriseerd door NVLA Commissie Kwaliteitsbeheersing
Pagina 5 van 5
