Spirometrie uitvoering

20/03/2015

Het principe van longfunctie

Daniël Schuermans Longfunctielaborant Biomedical research unit

conductive airways Gas

23

longstructuren meten

14 15 16 17 18 19 20 21 22

3 4 5

1

2

Z

Spirometrie uitvoering

0

Non-invasive

acinar airways

Aerodynamische & Fysiologische wetten

Vrije Universiteit Brussel Universitair ziekenhuis Brussel

Wat willen we meten ? •Hoeveel lucht kan iemand in- en uitademen? •Hoe verloopt het transport van de lucht?

FLOW-VOLUME LOOP IS EEN BASIS ONDERZOEK

•Hoe verdeelt de lucht zich in de longen? •Hoeveel weerstand heeft die lucht? •Hoe verloopt de gasuitwisseling? •Wat is de diameter van de luchtwegen? •Enz…… Universitair ziekenhuis Brussel

Universitair ziekenhuis Brussel

De spirometer

LONGVOLUMES

IC TLC

VC VT

ERV FRC

RV



1

20/03/2015

FLOW-VOLUME LOOP: Normaal

Bronchiale boom 25%

TLC

IC

VC

50% VT

75% FRC

Flow

0

Sec.

0

14 15 16 17 18 19 20 21 22

1 2 3 4 5

Z

Volume

0

RV

23

ERV

Volume

conductive airways

acinar airways


Het doel van een spirometrie ?


Mechanisme van de ademhaling

•

De mechanisme van tidale ademteug (TV) nagaan

•

De limieten van een diepe in- en uitademing meten

•

Het objectiveren van verschillende long pathologieën

•

Uitsluiten van de graad van obstructie

•

Structuur van de luchtwegen in te schatten

•

De compliantie van het longparenchym meten



Luchtstromingen onderweg

Indicatie van spirometrie • Opsporen of follow up van respiratoire pathologie • Meestal obstructieve long pathologieën • COPD - Chronische bronchitis - Emfyseem

Flow

• Astma inflammatoire longziekten 0

Volume

- Variabele obstructie - Reversibiliteit



2

20/03/2015

Indicatie van spirometrie 1 • Om klachten te bevestigen of te objectiveren • Klinisch  Rx of Ct-scan Thorax afwijkingen  Bloedgaswaarden die abnormaal zijn • Klachten  Abnormaal ademgeluid  Verminderd ademgeluid  Borstkast abnormaliteiten  Cyanose • Symptomen  Dyspneu  Hoesten met of zonder sputum productie  Borstkast ongemak of orthopneu Universitair ziekenhuis Brussel

Indicatie van spirometrie 3 • De impact meten van schadelijke stoffen  Roken  Luchtpolutie  Beroepsgebonden blootstelling • De invloed van de therapie op de longfunctie  Afname van de longfunctie in leeftijd  Longitudinale follow-up van de pathologie  Het therapeutische effect van de behandeling  Volumereductie of transplantatie follow-up  Respiratoire revalidatie  Lange termijn zuurstoftherapie thuis


Indicatie van spirometrie 5

• Epidemiologische doeleinden • Internationale wetenschappelijke samenwerking • Bepalen van de nieuwe normaalwaarden • Klinisch-farmaceutische ontwikkelingen • Biologische ijkingen


Indicatie van spirometrie 2 • De impact van een bepaalde pathologie in te schatten • Pulmonale ziekten  Chronisch obstructieve ziekten  Astma  Cystic fibrose  Interstitiële longziekten  Ect…………. • Cardiale Klachten  Congestief hartfalen  Pulmonale hypertensie • Neuromusculaire aandoeningen  Guillain Barré  Amyotropische lateraal sclerose (ALS)  Myastenia gravis Universitair ziekenhuis Brussel

Indicatie van spirometrie 4 • Inschatten op voorhand van het effect van heelkundige ingrepen die de longfunctie zouden beïnvloeden  Lobectomie, pneumectomie  Thoraxheelkunde  Hartheelkunde  Uitgebreide abdominale ingrepen • Het evalueren van ongeschiktheid of verslechtering  Sociale zekerheid en RIZIV modaliteiten  Wettelijke, verzekering of militaire richtlijnen  Cardio-pulmonale revalidatie bepalingen


Contra-indicatie van spirometrie • Absolute contra-indicatie  Acute myocard infarct de laatste maand  Recentelijk onstabiele angor  Onstabiele epilepsie • Relatieve contra-indicatie  Hemoptysie van ongekende oorsprong  Recente pneumothorax  Recente pulmonale embolie  Thoracaal, abdominaal of cerebraal aneurysma  Recente oogoperatie  Recente thoracale of abdominale heelkunde  Dementie of onstabiele psychische toestand  Aanwezigheid van een andere ziekten die de resultaten kunnen beïnvloeden bv. orthopedisch Universitair ziekenhuis Brussel

3

20/03/2015

Het manoeuvre bestaat uit 3 delen

Hoe krijg je zo een curve?

1.Een semi-trage volledige inademing tot TLC

Flow

TLC

IC

Flow

VC VT

0

Volume

FRC

ERV

0

RV


Het manoeuvre bestaat uit 3 delen 2. Een krachtige, geforceerde,snelle en volledige uitademing tot RV


Het manoeuvre bestaat uit 3 delen 3. Een volledige, krachtige en snelle inademing tot TLC TLC

TLC

IC

VC

Volume

IC

Flow

VC VT

VT

Flow

FRC

ERV

ERV

0

Volume

RV

FRC

RV

0


Volume



Flow

MEFV

FV

0

De uitvoerder

De interpretatie

Volume

MIFV



4

20/03/2015

Standaardisatie is van zeer groot belang Aanvulling van The European Respiratory Journal (vol 6 sup 16 mar 1993) “Standardized lung function testing”

Het juist kunnen interpreteren van de resultaten is afhankelijk van het correct begeleiden en uitvoeren

• • • • •

In consensus afgesproken Longitudinale vergelijkingen European Respiratory Society American Thoracic Society Internationale vergelijkingen

Nieuwe richtlijnen ERS/ATS 2005

van het manoeuvre Universitair ziekenhuis Brussel


Het meetmechanisme Richtlijnen ERS/ATS 2005 • Voorbereiding van het personeel • Voorbereiding van de toestellen • Voorbereiding van de patiënt • Correcte metingen • Interpretatie van de resultaten • Etc……


Het meetmechanisme


Voorbereiding toestellen • Dagelijks ijken na opwarming van het meettoestel • Dagelijks de Luchtdruk en Temperatuur (C°) aanpassen • 3 Liter spuit is aangewezen op verschillende snelheden

4

• Lek controle op het systeem van toestel tot mondstuk • Al dan niet ijken met een bacteriefilter



5

20/03/2015

Waarom dagelijks ijken

Waarom dagelijks ijken

Lucht is een gas afhankelijk van

Vochtigheid Luchtdruk Temperatuur Correctiefactor van

ATPS

naar

BTPS

• • • • •

Controle van het toestel Bevestiging van longitudinale correcte metingen Controle van lekken en mankementen Biologische ijkingen zijn hulpzaam Accuraatheid van het toestel + 2,5% afwijking max



Onderhoud en hygiëne Hygiënische maatregelen zijn cruciaal       

Gebruik bacteriefilters Gebruik zo nodig handschoenen Desinfecteer regelmatig het toestel Zo nodig bij elke patiënt handvat reinigen Dek het toestel stofvrij af Kijk regelmatig de leidingen na Geen ontbrekende stukken of kleppen



Voorbereiding van de patiënt aandachtspunt voor verplegende

• Handen wassen

Richtlijnen ERS/ATS 2005

• Gebruik telkens een nieuw mondstuk en neusklem

• Voorbereiding van het personeel • Voorbereiding van de toestellen • Voorbereiding van de patiënt • Correcte metingen • Interpretatie van de resultaten • Etc……

• Gebruik eventueel een tissue voor het mondstuk • Steeds, op zijn minst clinical clean werken • Probeer te vermijden dat “druppels” zich verspreiden • Laat de patiënt op voorhand eens hoesten zo nodig • Zou je het zelf nu doen??????????



6

20/03/2015

Voorbereiding van de patiënt aandachtspunt voor verplegende •

Indicatie door de aanvragende arts voor een LFO niet vergeten

• Niet roken gedurende enkele uren vóór de test

Voor men begint te meten • Patient rechtop installeren • Steeds in dezelfde houding

•

Geen respiratoire medicatie voor de test (melden op de aanvraag)

•

LABA minimum 12 uur SABA minimum 4 uur

•

Geen spannende kleren die een normale ademhaling hinderen

• Lippen rond het mondstuk en goed omsluiten

•

Proberen op hetzelfde toestel en tijdstip de meting uit te voeren

• Vermijd lekken of dichtbijten

•

Geen inspanning vlak vòòr de test (bv. Kinesitherapie, spirometrie)

•

Geen compromiterende onderzoeken voor LFO bv. Gastroscopie

•

MRSA, HIV, TBC, ……. laatste van de voormiddag of namiddag

• Rustpauze van 5 min.

• Bacteriefilter is sterk aangewezen • Neusklem plaatsen



Juiste houding Richtlijnen ERS/ATS 2005 • Voorbereiding van het personeel • Voorbereiding van de toestellen • Voorbereiding van de patiënt • Correcte metingen • Interpretatie van de resultaten • Etc……



De grootste slaagkans voor een juiste meting

• Op voorhand zeer goed uitleggen wat de bedoeling is • Zelf zeer goed weten hoe een test verloopt • De patiënt overtuigend en zelfbewust aanspreken

Altijd eerst zeggen ”heel goed gedaan, maar!!!!!!!!!”

• Body language is van zeer groot belang • Zelf het manoeuver eens voordoen • Tussen elke poging minimum 15 seconden wachten

Het is niet omdat men luider spreekt dat de patiënt het beter begrijpt

• Aanzet van het manoeuver goed en krachtig aangeven



7

20/03/2015

Aandachtspunten voor een goede curve


• • • •

Flow

Scherpe piekwaarde met snelle oploop Ononderbroken in- en uitademingscurve Drie op elkaar liggende curves Inademvolume = uitademvolume Flow

Volume

0

Volume


Reproduceerbaarheid

Reproduceerbaarheid


Criteria binnen éénzelfde meetsessie


Wanneer is een Flow-volume test OK

Snelle start met een extrapolatie volume <5% FVC of 150ml

• Als er drie reproduceerbare curves zijn • Als je ziet dat de patiënt zijn uiterste best doet • Kijken naar de morfologie van de curves • Als alle curves op elkaar liggen



8

20/03/2015

Wanneer mag je de Flow-volume test stoppen • Als

Kijken wat er is fout gelopen • Mechanische fouten corrigeren

de patiënt volledig heeft uitgeademd

• Wanneer hij minimum 6 seconden heeft uitgeademd

• Juiste terminologie zoeken

• Langer als 15 seconden is zelden noodzakelijk na éen keer

• Kleine korte correcties aangeven

• Als de patiënt het vraagt (pijn of duizeligheid)

• Fouten niet herhalen

• Minimum drie en maximum acht pogingen

• Rustig de instructies geven

• Als de laatste seconde niet meer als 25 ml is uitgeademd

• Desnoods heel het maoeuver terug uitleggen • Patient blijven aanmoedigen van start tot einde



Richtlijnen ERS/ATS 2005 .

• Voorbereiding van het personeel • Voorbereiding van de toestellen • Voorbereiding van de patiënt • Correcte metingen • Interpretatie van de resultaten • Etc……


Enkele parameters


Enkele parameters

FVC Forced vital capacity: de totale hoeveelheid lucht die een patiënt kan uitademen na een volledige inademing gedurende een geforceerd manoeuvre en beginnend van TLC en eindigend op RV

FEV1 Forced expiratory volume in one second: De éénseconde waarde is de maximale hoeveelheid lucht in liters die een patiënt tijdens een geforceerd manoeuvre kan uit ademen in de éérste sec. van zijn uitademnig gestart vanaf TLC Flow

Flow

0 0

FVC

Volume

Volume

1 seconde



9

20/03/2015

Enkele parameters

Tiffeneaux index

FEF25% FEF50% FEF75% Forced Expiratory Flow x%:

Flow

FEV1

het maximale debiet dat de patiënt bereikt op het moment dat hij respectievelijk 25-50-75% van het volume heeft uitgeademd van zijn volledige FVC

FVC

= 70%

25% 50% 0

Volume

75%



Enkele parameters

Enkele parameters

TLC (Totale longcapaciteit) is het totale gas volume dat in de longen aanwezig is op het einde van een maximale Inademing (de som van alle volumes)

IC TLC

VC (Vitale capaciteit) is het gas volume, aan de mond gemeten, dat men maximaal kan inademen van RV tot TLC

IC

VC

TLC

VC

VT

VT

FRC

FRC

RV

RV



Enkele parameters

Enkele parameters

FRC (functioneel residueel volume) is het gas volume dat aanwezig is in de longen op het einde van een rustige uitademing

IC TLC

IC (inspiratoire capaciteit) is het gas volume dat men kan inademen tot TLC beginnend vanaf FRC

IC

VC

TLC VT

VC VT

FRC

FRC

RV

RV



10

20/03/2015

Enkele parameters

FLOW-VOLUME LOOP

RV (residuaal volume) is het gas volume dat aanwezig (achter) blijft na een maximale uitademing

R Bovenste luchtwegen (intrathoracaal)

Flow

Expiratoire spierkracht

PEF FEF25

R Kleine luchtwegen

FEV0.5

FEF50

Longelasticiteit (1/CL) Expiratoire curve

IC

FEV1

VC

TLC

FEF75

Thorax elasticiteit Expiratoire spierkracht

FEV3

VT

FEV6 0

Volume

FRC

TLC

FRC

RV

VC

Inspiratoire curve

R Bovenste luchtwegen RV

(extrathoracaal) Inspiratoire spierkracht

FIF50 PIF Universitair ziekenhuis Brussel

Welke waarden gaat men weerhouden

MEN WEERHOUDT DE HOOGSTE


Welke waarden gaat men weerhouden VOOR DE OVERIGE DEBIETEN KIEST MEN DIE POGING WAAR DE

FVC

EN

FEV1

SOM VAN

Als de twee best gemeten waarden niet meer als 150ml verschillen

FVC EN FEV1

HET HOOGST IS



Welke waarden gaat men weerhouden Trial 1

Trial 2

Trial 3

Best

FVC (L)

4.30

4.35

4.05

FEV1 (L)

3.11

2.94

3.16

4.35 3.16

Som

7.41

7.29

7.21

73

PEF(L/sec)

6.51

6.66

6.50

FEF25-75%(L/s) 4.25

4.30

4.26

FEF75%(L/s)

2.11

2.20

6.66 4.25 2.13

2.13

De bekomen resultaten gaat men vergelijken met normaalwaarden of predicted values (pred.) Ze zijn voornamelijk bepaald door het geslacht de leeftijd

de lengte Universitair ziekenhuis Brussel


11

20/03/2015


FVC (L) FEV1 (L) FEV1/ FVC

Pred

Best

4.60 3.02

4.35 3.16

75

73

7.02 5.25 2.80

6.66 4.25 2.13

Normaalwaarden of predicted values zijn berekend uit een normale bevolkingsgroep

Men berekent een percentage t.o.v. de norm PEF(L/sec) FEF25-75%(L/s) FEF75%(L/s)

% pred. Universitair ziekenhuis Brussel




Pred

Best

%Pred

4.60 3.02

4.35 3.16

94 104

75

73

7.02 5.25 2.80

6.66 4.25 2.13

MEN ZIET ZEER SPECIFIEKE AFWIJKINGEN VOOR VERSCHILLENDE ZIEKTEBEELDEN

PEF(L/sec) FEF25-75%(L/s) FEF75%(L/s)

95 80 76


FLOW-VOLUME LOOP : Restrictief



Flow

FEV1 FVC


FEV1 0

Pred

Best

%Pred

4.60 3.02

3.35 3.16

72 104

75

94

7.02 5.25 2.80

6.66 5.25 3.13

= Tiffeneaux-index = + 85%

Volume

FVC

PEF(L/sec) FEF25-75%(L/s) FEF75%(L/s)


95 100 112


12

20/03/2015

FLOW-VOLUME LOOP : Restrictief

FLOW-VOLUME LOOP : Obstructief Flow

• De maximale longcapaciteit is gedaald

FEV1

= Tiffeneaux-index = + 50% FVC

• Kenmerken Lange smalle curve Daling van de FVC Stijging van FEV1/FVC

FEV1 0

Volume

FVC



FVC (L) FEV1 (L) FEV1/ FVC PEF(L/sec) FEF25-75%(L/s) FEF75%(L/s)

Pred

Best

%Pred

4.60 3.02

4.35 2.16

94 71

75

49

7.02 5.25 2.80

6.66 3.25 1.13


FLOW-VOLUME LOOP : Obstructief • Het maximale debiet is gedaald • Kenmerken Lange doorgebogen curve Daling van de FEV1 Daling van FEV1/FVC

95 61 40



Bronchoconstrictie

Flow

Schematische voorstellingen van veel voorkomende flow volume curves 0

Volume



13

20/03/2015

Obstructief patroon

Normaal patroon 1. Steile opwaartse lijn 2. Afgeronde scherpe piek waarde 3. Rechte dalende lijn (driehoekvormig) 4. Goede inspiratoire debieten( half cirkelvormig)

Flow Bovenste luchtwegen

1. Steile opwaartse lijn 2. Scherpe piek hoek 3. Geen rechte maar convexe dalende lijn 4. Goed bewaarde inspiratoire debieten

Flow

PEF FEF25%

PEF

Middel grote luchtwegen

FEF25%

MEFV

FEF50%

MEFV

F-V Loop FEF50%

Kleine luchtwegen

FEF75%

0

F-V Loop

FEF75% 0

Volume

Volume

VC

RV

TLC

VC

TLC

MIFV

RV

MIFV

PIF

PIF



Onvoldoende medewerking of zwakke ademhalingsspieren

Restrictief patroon 1. Steile opwaartse lijn 2. Afgeronde scherpe piek waarde 3. Rechte dalende lijn (driehoekvormig) 4. Goede inspiratoire debieten( half cirkelvormig) 5. VC is duidelijk afgenomen bv. longfibrose, pneumectomie

Flow PEF

1. Geen steile opwaartse lijn 2. Geen echte scherpe piek 3. Lage inspiratoire debieten 4. Bij spierzwakte is er reproduceerbaarheid

Flow

FEF25%

FEF50% PEF

MEFV

MEFV

FEF25% FEF50%

FEF75%

F-V Loop

0

FEF75%

Volume

VC

TLC

RV

F-V Loop

0

MIFV

Volume

TLC

PIF

VC

RV

MIFV

PIF


Extrathoracale BLWO (bovenste luchtwegobstructie ) variabel


Intrathoracale BLWO (bovenste luchtwegobstructie ) variabel

1. Normaal tot quasi normale expiratie 2. Duidelijk reproduceerbaar inspiratoir plateau

1. Steile opwaartse lijn 2. Geen echte piek 3. Duidelijk reproduceerbaar expiratoir plateau 4. Normaal tot quasi normale inspiratie

Flow

bv. stembandparalyse Flow

bv. lage tracheale tumor

PEF PEF FEF25% FEF25% FEF50%

MEFV

FEF50%

FEF75%

MEFV

FEF75%

F-V Loop

F-V Loop

0

Volume

TLC

0

VC

RV

MIFV

Volume PIF

TLC

VC

RV

MIFV

PIF



14

20/03/2015

Flutter zaagtand patroon

Gefixeerde BLWO (bovenste luchtwegobstructie ) Flow

Duidt op bovenste luchtweg dysfunctie Flow PEF PEF

FEF25%

FEF25% FEF50%

FEF50%

MEFV MEFV

FEF75%

F-V Loop

0

VC

F-V Loop

0

Volume

RV

TLC

FEF75%

Volume

VC

TLC

MIFV

RV

MIFV

PIF PIF


LAY OUT voor het protocol


Spirometrie metingen in sequentie

ma

di

wo

do

vr

za

zo

ma

di

wo

do

vr

za

zo

ma

di

wo do

vr


Spierometrie metingen beroeps gebonden

ma

di

wo

do

vr

za

zo

ma

di

wo

do

vr

za

zo

ma

di

wo do

vr

za

zo


za

zo


Spirometrie metingen therapie gebonden

ma

di

wo

do

vr

za

zo

ma

di

wo

do

vr

za

zo

ma

di

wo do

vr

za

zo


15

20/03/2015

Spirometrie metingen pathologie gebonden 7

6

5

4 FVC Liters FEV1 Liters

3

2

1

0 1 3 5 7 9 1113151719212325272931333537394143454749515355575961636567697173757779818385


16

20/03/2015

17

20/03/2015

23-12-2013

LAY OUT tijdens het manoeuver


LAY OUT tijdens de test


24-12-2013

26-12-2013

27-12-2013

30-12-2013

02-01-2014

03-01-2014

06-01-2014

07-01-2014

08-01-2014





18

20/03/2015




Extrapolatie volume


Extrapolatie volume


Extrapolatie volume


Extrapolatie volume



19

20/03/2015

Vroegtijdig stoppen F

Praktijk gericht: spirometrie

V


Aarzelende start


Hoesten F

F

V

V



Glottis sluiten

Submaximale inspanning F

F

V


V


20

20/03/2015

FE gestart onder TLC

Lek

F

V (L)

V

1

2

3

4


Extra inhalaties

5

t (s)


Verschillende laboranten

F

V



Within-manoeuvre acceptability criteria (2)

Avoid artefacts from:  Coughing  Hesitations  Closure of the glottis (Valsalva)  Leak at the mouth  Obstruction of mouthpiece (e.g. tongue, teeth, biting on mouthpiece)  Extra inhalations Universitair ziekenhuis Brussel

21

Spirometrie uitvoering

Recommend Documents