Lerend netwerk Financiering Lokale Klimaatplannen Voorstel Plan van Aanpak Datum:
08/12/2014
Trekkers werkthema
Stefan Kempeneers (Interleuven) en Sarah Bogaert (VITO)
Bestandsnaam (auto):
P007113-50-032-02 Plan van aanpak werkthema Korte Termijn_finaal
Status:
Ontwerp Goedgekeurd
WERKTHEMA: HOE KUNNEN WE OP KORTE TERMIJN KLIMAATMAATREGELEN GEFINANCIERD KRIJGEN (FOCUS OP COLLECTIEVE RENOVATIE) 1.
Focus werkthema
1.1.
Context
Binnen een financieringsstrategie is het cruciaal om op zoek te gaan naar een financieringsdynamiek m.a.w. hoe kan ervoor gezorgd worden dat de benodigde middelen beschikbaar zijn en blijven op de langere termijn. Dit neemt echter niet weg dat het ook zinvol is om op de hoogte te zijn van mogelijkheden waarmee financiering op kortere termijn mogelijk gemaakt wordt. Uit het voortraject is gebleken dat er in dit kader specifiek nood is aan ondersteuning om te komen tot de financiering van een bundeling van projecten, bv. rond collectieve renovatie of duurzaam wagenpark. Lokale overheden kunnen daarvoor heel wat leren van ervaringen binnen concrete voorbeelden/ praktijken van financieringsmechanismen, toegepast op collectieve renovatie. Deze ervaringen zullen naar verwachting ook nuttig zijn voor de financiering van andere maatregelenclusters uit de lokale klimaatplannen (of andere maatregelen tout court).
1.2.
Afbakening
Binnen dit werkthema is het de bedoeling om te leren uit praktijkvoorbeelden van financiering van collectieve renovatie en vanuit die ervaring een concreet project op te zetten. De praktijkvoorbeelden zullen geanalyseerd worden op volgende aspecten: Van welke initiatieven/kanalen kunnen lokale overheden gebruikmaken om collectieve renovatie gefinancierd te krijgen? Het kan gaan om financieringsbronnen als Europese calls en subsidiekanalen, maar ook om financieringsinstrumenten zoals bv. crowdfunding. Wat zijn/waren kritische succesfactoren om een initiatief te doen werken? Welke stakeholders moeten betrokken worden bij het opzetten van de structuur voor welke rollen?
Op basis van deze leeraspecten is het de bedoeling om binnen de werkgroep een selectie te maken van interessante initiatieven waarmee een start kan gemaakt worden met een concreet project rond de financiering van collectieve renovatie. Op die manier zal gekomen worden tot: Een overzicht van initiatieven/kanalen met bijhorende tips van wat goed en minder goed werkt om collectieve renovatie te financieren. Het is de bedoeling om dit overzicht in het draaiboek op te nemen zodat het op die manier ook concreter gemaakt wordt. Het doel is echter niet om exhaustief te zijn en het moet duidelijk zijn dat een dergelijke lijst een dynamisch gegeven is. Een keuze van de interessantste initiatieven uit dit overzicht: één of meerdere initiatieven die zinvol gecombineerd kunnen worden en waarvoor interesse bestaat binnen de werkgroep om op te starten. Verder bouwend op deze selectie, de opzet van een project rond de financiering van collectie renovatie. Hierbij zal beslist worden of het zal gaan om publieke of private gebouwen, hoe te werk te gaan, wie te betrekken en wat is diens meest geschikte rol, afbakening van taken, enz. Het is hierbij niet de bedoeling om te werken aan de inhoudelijke voorbereiding van een projectvoorstel binnen een Europese of andere call, maar eerder om een werkbare en kansrijke structuur op poten te zetten die toelaat dat een initiatief of combinatie van initiatieven opgestart wordt.
2.
Mijlpalen
In onderstaande figuur staat weergegeven welke tussentijdse mijlpalen we voor ogen houden en wat het eindresultaat zou moeten zijn. De mijlpalen zijn verbonden aan een bijeenkomst. Ter voorbereiding van de volgende bijeenkomst wordt digitaal verder informatie uitgewisseld of wordt verder gewerkt door de aangeduide personen.
3.
Werkwijze
Ten geleide – Rolverdeling Rekening houdend met de aard van de taakstelling en de vaste wil om iedereen in gelegenheid te stellen optimaal tot de werkgroep bij te dragen in functie van zijn expertise en beschikbaarheid, willen we de deelnemers aan de thematische werkgroep onderverdelen in twee groepen: Een kerngroep van minimum 5 personen incl. de trekker bijgestaan door de een werkgroepbegeleider (uit het projectteam van de opdrachtnemer). De kerngroep betreft een beperkte groep mensen die bereid zijn om een bepaalde tijd aan een bepaald taken ter uitvoering van het lerend netwerk te werken. Zij gaan het engagement aan om de afgesproken taken (gegeven een bepaalde inspanning) samen met de rest van de kerngroep uit te voeren. Een gebruikersgroep die uit de overige leden van de leden die dit werkthema bestaat. Het engagement van de deelnemers aan de gebruikersgroep is beperkter en bestaat er in dat zij naar best vermogen de door de kerngroep voorbereide stukken/resultaten screenen, evalueren/uit testen en waar mogelijk suggesties voor verbetering formuleren. De gehele werkgroep (i.e. kerngroep + gebruikersgroep) onder leiding van de trekker volgt de uitvoering van de geplande activiteiten op, stuurt bij waar nodig en valideert de resultaten. Indien de werkgroep over bepaalde punten geen consensus kan vinden, beslist de trekker.
In het stappenplan hierna wordt bij elke stap hierna de taakverdeling en hiermee verbonden inschatting van de benodigde inspanning in persoonsdagen weergegeven voor de kerngroep en de gebruikersgroep.
3.1.
Stap 1: Inventarisatie van praktijkvoorbeelden financiering collectieve renovatie
In een 1ste stap is het de bedoeling om de praktijkvoorbeelden rond collectieve renovatie en de financiering ervan op te lijsten en de lessen te inventariseren die eruit geleerd zijn. Het is van belang dat voortgebouwd wordt op bestaande kennis (vb. transitie-arena duwobo). Op die manier verhinderen we dat tijdens de vergadering al te diep moet worden ingegaan op individuele initiatieven die al in andere fora aan bod zijn gekomen, maar kunnen we meteen komen tot de ervaringen die eruit geleerd zijn. Dit betekent ook dat van de deelnemers verwacht wordt dat ze ter voorbereiding van de vergadering ‘huiswerk’ maken (bv. zich inlezen). De inventarisatie aan ervaringen zal worden samengesteld via verschillende initiatieven (i.e. ter voorbereiding van de eerste vergadering): -
Aanzet door de trekkers op basis van gekende initiatieven
-
Vraag via LinkedIn Group: wie kent nog aanvullende initiatieven?
-
Gerichte 1-op-1 vraag naar instanties die reeds initiatieven hebben ondernomen.
Nuttige initiatieven die reeds werden geïnventariseerd: -
DUWOBO transitiearena http://www.duwobo.com/over-ons
-
Fedesco in samenwerking met de Regie der Gebouwen: ‘Energy Performance Contracts’; ESCO Limburg 2020 e.a.
-
Co-financieringsprogramma EIB-BELFIUS Smart Cities & Sustainable Development
-
Antwerpen Stadslab 2050 – ARGUS
-
Leuven Klimaatneutraal 2030 Klimaatwerven. Hieronder zitten twee projecten van collectieve renovatie: een virtuele wijk (mogelijks eerder verbeterde, goed omkaderde samenaankoop) en een bouwkundig homogene wijk.
-
Limburg pilootproject Tongerse wijk Offelken
-
NL: Blok voor Blok projecten
-
Europese calls rond “smart cities” bv. FP7 (Step-up, Kyoto in het pajottenland), H2020 (REFURB), EFRO
-
Potentieel van crowdfunding (of knelpunten cfr. Limburgs klimaatfonds)
-
Community Land Trust bv. Gent-Dampoort, Brussel
-
Samenlevingsopbouw ism Argus, KBC en Cera (Antwerpen): rollend fonds aankoop van energiezuinige toestellen
-
IWT proeftuin woningrenovatieprojecten (o.m. VITO) bv. Renoseec: groepsaankoop en uitvoering van woningrenovaties en de opmaak van een draaiboek voor collectie renovatieprojecten (onderscheidt zich tov. de andere projecten door het feit dat fabrikanten en aannemers er goed vertegenwoordigd zijn)
-
Limburgs Overleg Proeftuin Bouw LOPB
-
Enz.
Eens we deze informatie hebben, kunnen we tijdens de 1e vergadering met de werkgroep een selectie maken van volgens de deelnemers relevante (groepen van) initiatieven om nader te bestuderen. Dit zal ook samenhangen met de interesse in een potentieel project dat ze later in de werkgroep wensen uit te werken. Hierbij wordt ook aangeduid wie vanuit de werkgroep een initiatief wil analyseren. In de overlegvergadering vragen we de deelnemers welke informatie ze wensen te bekomen van de te bestuderen initiatieven (vb. keuze voor bepaald schaalniveau, motivering van bepaalde keuzes, stappen in werkwijze, kritieke succesfactoren, rol die de initiatiefnemer opneemt, enz.). Tijdens de 1ste vergadering willen we starten met een presentatie rond eerder algemene aspecten van collectieve renovatie (dus nog niet focussen op financiering): collectieve renovatie is ‘in’, maar waarom? Men verwacht dat het sneller/goedkoper/beter is, maar is dat wel een terechte verwachting?
Taakverdeling
Indicatief aantal persoonsdagen
Kerngroep
Werkt aan (niet-exhaustieve) long-list van initiatieven - enerzijds rond collectieve renovatie en anderzijds rond de financiering ervan - structureert deze en stelt deze open voor commentaar aan werkgroepleden
5 persoonsdagen in totaal (i.e. gemiddeld 1 per kerngroeplid)
Gebruikersgroep
Geeft suggesties voor initiatieven, leest zich in ter voorbereiding van de bijeenkomst, becommentarieert, deelname aan 1ste workshop
1 persoonsdag per deelnemer
3.2.
Stap 2: Analyse
Doel van stap 2 is om de leerervaringen samen te leggen en te delen met de deelnemers uit de werkgroep. Dit wil zeggen dat voorbereidend aan de overlegvergadering de initiatieven moeten worden geanalyseerd. Volgende stappen worden hiertoe genomen: -
Door de kerngroep wordt een ‘template’ aangereikt op basis waarvan de persoon die een bepaald initiatief/groep wil analyseren, te werk kan gaan (leidraad voor gesprek + verslaggeving hierrond), zoals bv. o
Over welke financieringsvorm gaat het
o
Van wie komt het initiatief
o
Welke stakeholders zijn betrokken (lokale overheden, burgers, banken, industrie, ESCO’s, VVSG, enz.)
o
Wat zijn de voordelen van het initiatief. Bv. projectfinanciering voor specifieke types zoals kleine gemeenten die vaak te kleinschalige projecten hebben om in aanmerking te komen voor bepaalde fondsen, gemeenten met te weinig eigen gebouwen om in aanmerking te komen voor EPC-regeling, enz.
o
Wat wordt gefinancierd (energie-efficiënte maatregelen, productie van energie, enz.)
o
Schaalgrootte
o
Wat zijn de voorwaarden, mogelijkheden en beperkingen
o
Enz.
-
Een gesprek wordt gevoerd met de initiatiefnemer. De leidraad dient als handleiding voor het gesprek en moet ervoor zorgen dat alle relevante punten aan bod komen in het gesprek. Van dit gesprek wordt een verslag opgemaakt.
-
De kerngroep legt de verslagen reeds samen voor de tweede overlegvergadering met de werkgroep.
Tijdens de overlegvergadering stellen een aantal mensen de initiatieven voor. Op basis hiervan wordt er tijdens de vergadering opgelijst wat de do’s en don’ts zijn voor de initiatieven, welke financiële risico’s ermee verbonden zijn, relevante werkwijzen die opgenomen moeten worden in het draaiboek, hoe omgaan met juridische beperkingen bv. wet overheidsopdrachten, hoe projecten en financiering spreiden in de tijd, enz. De kritieke succesfactoren zullen aan bod komen om een project op te zetten bv. wanneer bundelen, welke soorten bundeling, hoe tot bundeling komen, enz. Bundeling kan op meerdere niveaus gebeuren: -
meer samenwerking tussen gemeenten, intercommunales enz. (= horizontaal).
-
verticaal/bovenlokaal (intercommunales, provincies): Hoe kan bovenlokale niveau de gemeenten steunen (niet enkel kleine maar zelfs centrumsteden ondervinden nood)
-
keuze voor maatregelniveau, maar dit moet voldoende in het perspectief gezien worden van globale financiering van het plan (planniveau).
Na deze presentaties zal worden gepeild naar de interesse bij de deelnemers om een start te maken van een concreet project, wie concreet mee in dit initiatief wil stappen en hierrond ook wil werken. Na de vergadering wordt dit verder 1 op 1 opgenomen met de deelnemers die potentieel interesse uitgedrukt hadden, in aanloop naar de volgende vergadering.
Kerngroep
Taakverdeling
Indicatief aantal persoonsdagen
Opmaak template, analyse van (groep van) initiatieven, presentatie
10 persoonsdagen in totaal (i.e. gemiddeld 2 per kerngroeplid)
Contactname potentieel geïnteresseerden concreet project
Gebruikersgroep
3.3.
leest zich in ter voorbereiding van de bijeenkomst, becommentarieert, vraagt rond ivm interesse concreet project, deelname aan 2de workshop
1 persoonsdag per deelnemer
Stap 3: Opzet concreet project
In de aanloop naar de vergadering zal een subgroep aangeduid worden die aan een concreet project zullen werken rond de financiering van collectie renovatie. Met deze subgroep zal ook al een voorbereiding uitgewerkt worden in termen van organisatie, aanduiding van rollen, verdeling van taken, enz. Tijdens de vergadering zal de stand van zaken besproken worden, mogelijke knelpunten en planning van de verdere stappen. Daarnaast zal een voorstel voor tekst voor opname in het draaiboek worden opgemaakt en voorgelegd aan de deelnemers aan de werkgroep. Zij sturen hun reacties hierop reeds door vooraleer de overlegvergadering plaatsvindt. Op de overlegvergadering wordt de draft tekst – incl. de reacties – besproken en worden afspraken gemaakt rond afwerking van de tekst. Er wordt ook afgesproken hoe de geleerde lessen optimaal verspreid kunnen worden.
Taakverdeling
Indicatief aantal persoonsdagen
Kerngroep
Maakt voorstel op voor tekst voor opname in draaiboek, stelt deze open voor commentaar aan werkgroepleden
5 persoonsdagen in totaal (i.e. gemiddeld 1 per kerngroeplid)
Subgroep
Voorbereiding concreet project
5 persoonsdagen in totaal (i.e. gemiddeld 1 per subgroeplid)
Gebruikersgroep
Becommentarieert voorstel tekst, deelname aan laatste workshop
1 persoonsdag per deelnemer
3.4.
Stap 4: Eindresultaat
De bekomen producten worden geconsolideerd.
4.
Deelnemers
Hieronder lijsten we op wie wil deelnemen. Contactname zal gebeuren via: -
Gerichte mail naar personen die zich opgaven tijdens het startmoment;
-
LinkedIn Group FLK;
-
Gerichte mails naar ‘experts’ (zie hieronder)
Organisatie
Naam
Deelname bevestigd
i-cleantech
Annick Vastiau
[email protected]
With PEPS
Isabelle Chaput
[email protected]
Prov. VlaamsBrabant
Olivier De Ryckere
[email protected]
Aalst
Olivier David
Genk
Peter Vos
BBL
Elien Sohier
BBL
Mike Desmet
Bonheiden
Barbara Maes
Igemo
Geert Van Den Berge
IOK
Stijn Sneyers
KULeuven
Sabien Windels
X
Coördinaten (mail-adres)
[email protected] [email protected]
X x X X
X
[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]
Kyoto in het Payottenland
Bruno Moens
Brugge
Caroline Van Der Steen
The New Drive
Arthur Vijghen
Triodos
Diana Collinet
WVI
Nathalie Garré
X
x
[email protected] [email protected] [email protected]
x X
[email protected] [email protected]
Volgende experts zouden we heel gericht willen contacteren en hen motiveren om deel te nemen aan de werkgroep: -
Vleva (Joke Hofmans)/subsidioloog Antwerpen Fedesco/Belesco/ESCOLIMBURG2020 Transitienetwerk DUWOBO - Futureproofed Banken bv. KBC (Erik van Acker)/Belfius (Francis Hayen) Crowdfunding: Charles-Albert de Radzitsky, CFO bij mymicroinvest/Koen Panis, advocaat bij Loyens&Loeff VITO (ervaring met collectie renovatieprojecten) Kenniscentrum PPS Intercommunales bv. Dominiek Vandewiele van Leiedal (regionale energiestrategie) Provincies Energiecoöperaties Vlaamse overheid Middenveld: BBL, Kyoto in het Pajottenland, sociale economie, Sociale Innovatiefabriek
Verschillende types expertise kunnen aan bod komen: Juridische expertise (bv. juridische beperkingen regelgeving overheidsopdrachten) Zuiver financiële expertise bv. crowdfunding, banken Expertise gekoppeld aan de vraag naar renovatie bv. ontzorging
