Werkschrift
Werkschrift Junior
Werkschrift
Het Diploma Veilig Internet en het intellectueel eigendom Het lesmateriaal van het Diploma Veilig Internet kan gratis worden gedownload vanaf de website: www.diplomaveiliginternet.nl. Dit betekent echter niet dat het materiaal helemaal rechtenvrij is geworden. Het lesmateriaal wordt vrijgegeven door middel van een zogenaamde Creative Commons licentie. Er zijn verschillende licenties die de gebruiker verschillende rechten geven. Voor het Diploma Veilig Internet is gekozen voor de licentie: Naamsvermelding-NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken. Dit betekent dat de gebruiker het werk onbeperkt mag kopiëren, verspreiden, tonen en op- en uitvoeren. Maar de gebruiker mag het werk niet voor commerciële doeleinden gebruiken en de gebruiker mag het werk ook niet bewerken. De voorwaarden staan hieronder vermeld. De volledige tekst van de licentie is te vinden op www.creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/2.5/nl/legalcode.
Naamsvermelding-NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken 2.5 Nederland De gebruiker mag: • het werk kopiëren, verspreiden, tonen en op- en uitvoeren • Onder de volgende voorwaarden:
Naamsvermelding. De gebruiker dient bij het werk de door de maker of de licentiegever aangegeven naam te vermelden.
Niet-commercieel. De gebruiker mag het werk niet voor commerciële doeleinden gebruiken.
Geen Afgeleide werken. De gebruiker mag het werk niet bewerken.
• Bij hergebruik of verspreiding dient de gebruiker de licentievoorwaarden van dit werk kenbaar te maken aan derden. • De gebruiker mag uitsluitend afstand doen van een of meerdere van deze voorwaarden met voorafgaande toestemming van de rechthebbende. Het voorgaande laat de wettelijke beperkingen op de intellectuele eigendomsrechten onverlet. Dit is de vereenvoudigde (human-readable) versie van de volledige licentie.
Inhoudsopgave
Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Opdracht 1 Opdracht 2 Opdracht 3
4
Web E-mail Gewone mail of niet
Hoofdstuk 2 Opdracht 4 Opdracht 5 Opdracht 6
8
Is alles waar? Reclame Duur
Hoofdstuk 3 Opdracht 7 Opdracht 8 Opdracht 9
Zoek Dubbel Spreekbeurt
Persoonlijke gegevens Profiel Wachtwoord
17 18 20
21
Ga toch weg Tips Top Tien Journalist
Hoofdstuk 6 Opdracht 17
12 14 15
17
Hoofdstuk 5 Opdracht 13 Opdracht 14 Opdracht 15
8 9 10
12
Hoofdstuk 4 Opdracht 10 Opdracht 11 Opdracht 12
4 6 7
21 23 23
24
Internet-ganzenbord
Je bent nu hier: Werkschrift - bladzijde 3
25
Diploma Veilig Internet Junior - Werkschrift
Hoofdstuk 1
Opdracht 1
Web
Schrijf op wat jij leuk vindt om te doen op internet.
Je bent nu hier: Werkschrift hoofdstuk 1 - bladzijde 4
Ik surf veilig
Schrijf op wat je niet leuk vindt om tegen te komen op internet.
Je bent nu hier: Werkschrift hoofdstuk 1 - bladzijde 5
Diploma Veilig Internet Junior - Werkschrift
Opdracht 2
E-mail
Heb jij een eigen e-mailadres?
m ja m nee Als je een eigen e-mailadres zou hebben, aan wie geef jij dan je adres door? Kleur het rondje in: Groen = ik geef mijn e-mailadres Oranje = ik weet niet zeker of ik mijn e-mailadres geef Rood = ik geef mijn e-mailadres niet
vriendje broer vriendinnetje
vader moeder zus
opa vakantievriend(in)
oma
iemand op de chatbox
je juf of meester
als het gevraagd wordt op internet
iedereen die er om vraagt
Je bent nu hier: Werkschrift hoofdstuk 1 - bladzijde 6
Ik surf veilig
Opdracht 3
Gewone mail of niet
Surf naar www.diplomaveiliginternet.nl Klik op Ik doe mee Klik op Gewone e-mail Nienke, Sem, Shanti en Erik laten je een e-mail zien die ze gekregen hebben. Vind je dit een gewone e-mail of niet? E-mail die Erik kreeg
E-mail die Shanti kreeg
m gewone e-mai m spam (reclame) m hoax (nepbericht) m virus
m gewone e-mail m spam (reclame) m hoax (nepbericht) m virus
E-mail die Sem kreeg
E-mail die Nienke kreeg
m gewone e-mai m spam (reclame) m hoax (nepbericht) m virus
m gewone e-mail m spam (reclame) m hoax (nepbericht) m virus
Hoe kom je van spamberichten af? Wat denk jij? Hoe zou je de spamberichten kunnen tegenhouden? Waar zou je op moeten letten?
Hoe kom je van nepberichten af? Wat denk jij? Hoe zou je de nepberichten kunnen tegenhouden? Waar zou je op moeten letten?
Je bent nu hier: Werkschrift hoofdstuk 1 - bladzijde 7
Diploma Veilig Internet Junior - Werkschrift
Hoofdstuk 2 Opdracht 4
Is alles waar?
Eén van deze dieren bestaat niet. Maar welke? Kijk goed naar de foto’s.
Ga op internet op zoek naar de vier dieren.
Prairiehondje
Zwavelborsttoekan
Vosmangoest
Prairiehondje m dit dier bestaat niet m ik kan niet vinden of dit dier bestaat m dit dier bestaat wel Zwavelborsttoekan m dit dier bestaat niet m ik kan niet vinden of dit dier bestaat m dit dier bestaat wel Geelkopraaf m dit dier bestaat niet m ik kan niet vinden of dit dier bestaat m dit dier bestaat wel Vosmangoest m dit dier bestaat niet m ik kan niet vinden of dit dier bestaat m dit dier bestaat wel
Je bent nu hier: Werkschrift hoofdstuk 2 - bladzijde 8
Varkikker
Is alles waar?
Opdracht 5
Reclame
Welke reclame staat er eigenlijk op kinderwebsites? Surf samen met een klasgenoot naar één van jullie favoriete websites.
Welke website ga je bekijken?
Staat er reclame op de website?
m ja m nee Waar gaat de reclame over?
Hoeveel reclame zie je op de website staan?
Je bent nu hier: Werkschrift hoofdstuk 2 - bladzijde 9
Diploma Veilig Internet Junior - Werkschrift
Opdracht 6
Duur
Sem gaat een spelletje spelen op internet. Hij weet niet dat hij voor het spelletje moet betalen.Hij speelt 33 minuten. Een maand later krijgen zijn ouders een hoge telefoonrekening in de brievenbus.
Sem speelt 33 minuten. Het spelletje kost 1 euro per minuut. a. Hoeveel moet Sem betalen voor het spelletje?
Sem moet zijn ouders terugbetalen. Hij krijgt 6 euro zakgeld per maand. Hoeveel maanden is Sem bezig om zijn ouders terug te betalen?
Shanti leest op internet dat ze een gratis ringtone kan downloaden. Dat wil ze wel. Dan blijkt, dat ze elke dag een nieuwe ringtone toegestuurd krijgt. Alleen de eerste ringtone was gratis. De eerste twee ringtones kosten € 2,25 per stuk. Na 5 dagen is het gelukt om het abonnement op de ringtones op te zeggen.
c. Hoeveel hebben de ringtones Shanti gekost?
Je bent nu hier: Werkschrift hoofdstuk 2 - bladzijde 10
Is alles waar?
Nienke heeft een leuk dierenspel gevonden. Je kunt muntjes kopen om voer of speeltjes voor de dieren te kopen. Die muntjes kun je bestellen door even te bellen met je mobiel. De munten kosten € 0,03 per munt. Ze koopt 250 muntjes.
d. Hoeveel wordt er van haar beltegoed afgehaald?
Ze koopt: • 1 mand voor 65 munten • 1 voerbak voor 40 munten • 1 zak voer voor 38 munten • 1 borstel voor 7 munten • 1 riem voor 20 munten
e. Hoeveel munten heeft ze uitgegeven?
f. Hoeveel echt geld heeft het in totaal gekost?
Je bent nu hier: Werkschrift hoofdstuk 2 - bladzijde 11
Diploma Veilig Internet Junior - Werkschrift
Hoofdstuk 3
Opdracht 7
Zoek
Probeer minstens twee websites te vinden waar het antwoord op staat. Dan weet je bijna zeker dat het antwoord goed is.
Hoe groot kan een giraf worden? Hoe heb je gezocht?
m met een zoekmachine m via een startpagina m ik kende al een website m iets anders,
Op welke websites heb je het antwoord gevonden:
Antwoord
Wat is het kleinste paardenras ter wereld? Hoe heb je gezocht?
m met een zoekmachine m via een startpagina m ik kende al een website m iets anders,
Je bent nu hier: Werkschrift hoofdstuk 3 - bladzijde 12
Speurneuzen
Op welke websites heb je het antwoord gevonden:
Antwoord
Verzin zelf een vraag en ga op internet op zoek naar het antwoord.
Dit is de vraag:
Het gevonden antwoord:
Weetjes vragen Wat is het grootste kattenras ter wereld? Welke vogel kan het snelste lopen? Hoeveel hoeven heeft een neushoorn aan elke voet? Kan een kiwi vliegen?
Je bent nu hier: Werkschrift hoofdstuk 3 - bladzijde 13
Diploma Veilig Internet Junior - Werkschrift
Opdracht 8 Dubbel Woorden kunnen soms meerdere betekenissen hebben.
Ken jij woorden met een dubbele betekenis?
Ken je websites die heel anders waren dan je gedacht had? Bijvoorbeeld. www.olifant.nl. Je verwacht een website over olifanten, maar het gaat over een sigarenfabriek. Iets heel anders dus.
Je bent nu hier: Werkschrift hoofdstuk 3 - bladzijde 14
Speurneuzen
Opdracht 9
Spreekbeurt
Voorbereiding op een spreekbeurt.
Mijn spreekbeurt gaat over?
Waarover ga ik vertellen (de onderwerpen van je spreekbeurt)?
Hoe ga ik informatie zoeken?
Welke zoekwoorden gebruik ik? Ik zoek informatie over
Ik gebruik de zoekwoorden
Sla de websites op bij je favorieten.
Informatie controleren Gevonden informatie
Gecontroleerd
m ja
m nee
m ja
m nee
Je bent nu hier: Werkschrift hoofdstuk 3 - bladzijde 15
Diploma Veilig Internet Junior - Werkschrift
Deze afbeeldingen ga ik gebruiken. Naam van de afbeelding
Staat op website
Toestemming gekregen
Verdeel de informatie over hoofdstukken. Elk hoofdstuk heeft een eigen onderwerp. Schrijf op wat je over elk onderwerp wilt gaan vertellen. Print foto’s of afbeeldingen uit die je wilt laten zien. Verzamel materiaal dat je kunt laten zien. Oefen de spreekbeurt eerst thuis. Maak een spiekbriefje over wat je gaat vertellen tijdens de spreekbeurt.
Je bent nu hier: Werkschrift hoofdstuk 3 - bladzijde 16
Wie ben jij?
Hoofdstuk 4
Opdracht 10
Persoonlijke gegevens
Wat zijn privé gegevens? Bedenk welke gegevens die hier staan privé zijn en welke niet. Wat zou jij wel op internet doorgeven en wat niet? Kleur het rondje in: Rood = niet doorgeven op internet Oranje = ik weet het niet zeker Groen = wel doorgeven op internet
e-mailadres
telefoonnummer
wanneer je op vakantie gaat adres
welke huisdieren je hebt
je hobby
hoe je broer of zus heet
dat je een leuke website hebt gezien
mobiele nummer
dat je verkouden bent hoe je hond heet
je geboortedatum
Je bent nu hier: Werkschrift hoofdstuk 4 - bladzijde 17
dat je de juf of meester leuk vindt
Diploma Veilig Internet Junior - Werkschrift
Opdracht 11
Profiel
Maak een profiel van jezelf. Vul de lijst hieronder in. Gebruik daarvoor een groot vel papier. Neem een foto van jezelf mee.
Mijn profiel: Naam (+ foto): Geboortedatum: Adres: Plaats: Telefoon: Mobiel: E-mailadres: MSN: Website: School: Adres School:
Groep: Broers/ zussen Verkering met: Favoriete eten: Favoriete drinken: Favoriete tv-series: Favoriete muziek: Favoriete sport: Favoriete vakantie:
Je bent nu hier: Werkschrift hoofdstuk 4 - bladzijde 18
Wie ben jij?
Vrije tijd:
Hekel aan:
Wat ga je vanavond doen:
Wat ga je zaterdag doen:
Wie is je favoriete leerkracht:
Berichten van anderen
Hang dit profiel in de hal op school op of voor het raam! Wil je dat iedereen deze informatie kan lezen?
Je bent nu hier: Werkschrift hoofdstuk 4 - bladzijde 19
Diploma Veilig Internet Junior - Werkschrift
Opdracht 12
Wachtwoord
Nienke is soms slordig met haar wachtwoord. Ze vertelt te veel over zichzelf. Lees het stukje dat Nienke heeft geschreven op blz. 5 van het lesboek. Probeer haar wachtwoord te raden. Surf naar www.diplomaveiliginternet.nl Klik op Ik doe mee Klik op Kraken Denk je te weten wat het wachtwoord van Nienke is? Typ het wachtwoord in Klik op Kraken En heb je het wachtwoord goed geraden? Heeft Nienke een goed wachtwoord gekozen?
m ja m nee omdat,
Wat zou jij anders doen?
Waar moet je op letten als je een wachtwoord verzint?
Je bent nu hier: Werkschrift hoofdstuk 4 - bladzijde 20
Digitaal pesten
Hoofdstuk 5
Opdracht 13
Ga toch weg
Nienke, Sem, Shanti en Erik maken van alles mee op internet. Als ze iemand vervelend vinden dan lossen ze dat op hun eigen manier op. Kun jij hen vertellen of ze het goed gedaan hebben?
Sem Sem heeft een profielsite. Nienke vertelt Sem dat het heel leuk is om een profiel op internet te hebben. Samen maken ze een profiel aan voor Sem. Natuurlijk mailen ze gelijk andere kinderen om naar het profiel te komen kijken. De volgende dag staan er allemaal vervelende berichten op de pagina. Er zijn kinderen die Sem uitschelden. Sem verwijdert direct alle berichten van zijn profiel. Hij stelt het profiel zo in dat alleen vrienden berichten kunnen plaatsen.
m goed opgelost m ik weet het niet zeker m niet goed opgelost Nienke Nienke is anders. Nienke is een beetje te vlug met reageren. Ze is al een kwartier lekker aan het chatten met vriendinnen. Ineens komt er iemand op de chatbox die vraagt of er nog leuke meiden op de chat zijn. Nienke en haar vriendinnen vinden dat maar niks. Ze reageren niet op de chatter. De chatter typt steeds dezelfde tekst. Zo vaak dat Nienke en haar vriendinnen niet meer lekker kunnen chatten. Nienke gaat de chatter uitschelden. Haar vriendinnen doen mee.
m goed opgelost m ik weet het niet zeker m niet goed opgelost
Je bent nu hier: Werkschrift hoofdstuk 5 - bladzijde 21
Diploma Veilig Internet Junior - Werkschrift
Shanti Shanti heeft een account bij een internetspel. Ze heeft daar haar eigen poppetje. Het poppetje heeft ze mooi aangekleed. Als Shanti inlogt en haar poppetje wil bekijken, is het poppetje veranderd. Het poppetje is niet meer mooi, maar juist heel lelijk gemaakt. Ze snapt er niets van. Ze heeft haar wachtwoord alleen aan een paar vriendinnen gegeven. Die moeten wel ingebroken hebben op haar account. Ze stuurt al haar vriendinnen een mailtje. Daarin vraagt ze wie het gedaan heeft.Daarna verandert ze haar wachtwoord en vertelt het aan niemand meer.
m goed opgelost m ik weet het niet zeker m niet goed opgelost Erik Op de chatbox waar Erik aan het chatten is, vraagt een chatter of iemand een foto van zichzelf wil e-mailen. Sommige andere chatters reageren daar op. Ze willen wel een foto e-mailen. Ze vinden het grappig. De chatter zegt dat hij ‘leuke koppies’ verzamelt. Erik doet er niet aan mee. Hij roept zijn moeder. Samen kijken ze wat er gebeurt op de chatbox. Zijn moeder selecteert de teksten en plakt ze in een e-mail. Die stuurt ze op naar de beheerder van de chatbox.
m goed opgelost m ik weet het niet zeker m niet goed opgelost
Je bent nu hier: Werkschrift hoofdstuk 5 - bladzijde 22
Digitaal pesten
Opdracht 14
Tips Top Tien
Bedenk tien tips die je andere kinderen zou willen geven. Bijvoorbeeld hoe je digitaal pesten kunt voorkomen. En wat je moet doen als je gepest wordt via internet.
Schrijf hier jouw Tips Top Tien 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 Jij bent nu even journalist. Je gaat onderzoeken of volwassenen en kinderen weten wat digitaal pesten is. Stel de vragen
Opdracht 15
Journalist
aan twee kinderen en twee volwassenen. Het liefst natuurlijk kinderen die niet bij jou op school zitten. Misschien buurtkinderen, neefjes, nichtjes. • Weet u wat digitaal pesten is? • Kent u iemand die digitaal gepest is? • Wat vindt u ervan dat mensen elkaar pesten via internet? • Hoe denkt u dat het pesten kan stoppen? Maak een verslag.
Je bent nu hier: Werkschrift hoofdstuk 5 - bladzijde 23
Diploma Veilig Internet Junior - Werkschrift
Hoofdstuk 6
Opdracht 16 Dit vind ik
Wat vind jij belangrijk om andere kinderen te vertellen over internet?
Wat heb je geleerd van de lessen Diploma Veilig Internet?
Waar ga je op letten als je gaat internetten?
Als je iets zou mogen veranderen op internet, wat zou je dan veranderen?
Je bent nu hier: Werkschrift hoofdstuk 6 - bladzijde 24
Internet respect
Opdracht 17
Internet-ganzenbord
Maak een internet ganzenbordspel. In het spel zitten 10 opdrachten. De opdrachten hebben natuurlijk iets te maken met internet. Bijvoorbeeld: Je hebt een goed wachtwoord bedacht. Ga 3 stappen vooruit. Je hebt een dure ringtone gedownload. Ga 8 stappen achteruit.
Verzin 10 opdrachten. 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Speel het spel.
Je bent nu hier: Werkschrift hoofdstuk 6 - bladzijde 25
Colofon Stichting Kennisnet
Stichting Technika 10 Nederland
Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Vormgeving: GOfor Design Auteur lesboek: S. de Ruiter, Stichting Technika 10 Nederland Auteur werkschrift: S. de Ruiter, Stichting Technika 10 Nederland Auteurs docentenhandleiding: S. de Ruiter, Stichting Technika 10 Nederland Eindredactie: B. Bloem, Stichting Technika 10 Nederland Met dank aan: Ivo Wouters, Bureau C&I
De auteurs van het lesmateriaal hebben hun uiterste best gedaan om websites in dit lesmateriaal te vermelden die gedurende lange tijd beschikbaar zijn. Het team is niet verantwoordelijk en aansprakelijk voor externe websites die niet langer bestaan, evenals voor de inhoud van deze websites hoewel deze voor publicatie van dit boek zorgvuldig gescreend zijn.