Werkcollege Staatsrecht: verslag kijkstage Vlaams Parlement “Politiek: een zoektocht naar evenwichten” Valérie Stragier r0290544 Stage bij Griet Coppé (CD&V) Woensdag 23 oktober 2013
Een drukke dag voor de boeg Griet Coppé, schepen van Mobiliteit en Openbare werken, ICT en interne kwaliteitszorg in Roeselare en Vlaams volksvertegenwoordiger voor de partij CD&V, was samen met haar parlementair medewerker Delfien Degroote zo vriendelijk om mij op 23 oktober 2013 te ontvangen op het Vlaams Parlement. Die dag werd in onderling overleg uitgekozen omdat er heel wat te gebeuren stond. Éen van de hoogtepunten van de dag was namelijk het actualiteitsdebat over de balans van het huisvestingsbeleid in de plenaire vergadering naar aanleiding van de stijging van het aantal uithuiszettingen in Vlaanderen. Ook de ander activiteiten sloten nauw aan bij de domeinen wonen en welzijn. Griet Coppé is immers vast lid in de commissie Wonen en plaatsvervangend lid in de commissie Welzijn. In de voormiddag woonde ik de commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebeleid bij. Vervolgens vond een interne vergadering met Zorgnet Vlaanderen over geestelijke gezondheidszorg plaats. In de namiddag volgde ik de plenaire vergadering, om te eindigen met een interne CD&V-vergadering over energiepremies.
Inleiding tot de werking van het Vlaams parlement Delfien ontving mij om 9.45 uur op haar bureau in het Huis van de Vlaamse Volksvertegenwoordigers. In het zuidelijke luik van dit gebouw zijn de administratieve diensten van het Vlaams Parlement gevestigd. De fracties bevinden zich in het noordelijke deel van het gebouw. Delfien gaf mij een introductie in de werking van het Vlaams Parlement. Het Reglement van het Vlaams parlement 1 noemde de medewerker de ‘juridische Bijbel’ van het parlement. Uit die quote bleek reeds het belang van recht. De parlementair medewerker legde uit dat de ‘scheiding der machten’, zoals we die kenden bij Montesquieu, vandaag in een moderner plaatje moet gezien worden. In de 21ste eeuw moet namelijk rekening gehouden worden met een vierde invloed, de media. Politiek speelt zich voor een groot stuk af in de media en wordt er ook door beïnvloed. Dit was duidelijk te zien voor en tijdens de plenaire vergadering. Camera’s filmen het hele gebeuren en achter de schermen staat Linda De Win om voor het programma ‘Villa Politica’ de politici aan de tand te voelen. De mediatisering van de politiek laat duidelijk overal zijn sporen na. Het is ook terug te vinden in het werk van Roger Raveel voor het kantoor van parlementsvoorzitter Jan Peumans. De blauwe, rode en gele balk beelden de drie machten uit. Er bestaat een evenwicht tussen de machten maar, die hangen aan een zijden draadje. Het vierde, groene kader eromheen toont de invloed aan van de media: de media kaderen het spel tussen de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht.
1
Zie: http://www.vlaamsparlement.be/Proteus5/showParlInitiatief.action?id=824575
Valérie Stragier
Werkcollege Staatsrecht
2
De taak van het Vlaams parlement betreft het verrichten van wetgevend werk maar deze legislatuur bestaat deze ook vooral in een grote controletaak. Die controletaak wordt uitgeoefend aan de hand van ‘parlementaire vragen’. Er zijn drie soorten vragen: de actuele vragen, de vragen om uitleg en de schriftelijke vragen. De actuele vragen worden beantwoord tijdens de plenaire vergadering. De vragen om uitleg worden mondeling en rechtstreeks gesteld aan de minister in de commissie. Tot slot zijn er nog de schriftelijke vragen. De bevraagde minister heeft 20 dagen tijd om dergelijke vragen te beantwoorden. In geval de minister niet antwoord, kan men beroep doen op artikel 91, lid 4 van het Reglement: het parlementslid kan de parlementsvoorzitter vragen de schriftelijke vraag om te zetten in een vraag om uitleg. Artikel 91 is een drukkingmiddel om ervoor te zorgen dat schriftelijke vragen effectief beantwoord worden. Dit in tegenstelling tot het federaal parlement: daar kunnen parlementsleden lang blijven wachten op hun antwoord, wegens gebrek aan dergelijk drukkingmiddel. De vragen in het Vlaams Parlement zijn van hogere kwaliteit dan die in het federaal parlement. Dit valt ook te verklaren aan de hand van de ‘filter’ die gebruikt wordt in het Vlaams Parlement, namelijk de ‘ontvankelijkheid’ (art. 90 Reglement Vlaams Parlement).
Hoorzitting ‘huis van het kind’ De eerste activiteit op de agenda was de vergadering van de Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebeleid betreffende de oprichting van ‘Huizen van het Kind’ in Vlaanderen. Ter voorbereiding op deze vergadering had de parlementair medewerker mij op voorhand informatie doorgemaild waardoor ik de vergadering goed kon volgen. Commissievoorzitster Katrien Schryvers leidde de vergadering in goede banen.
Een ‘Huis van het kind’ streeft naar een samenwerking tussen de verschillende diensten die reeds opvoedingsondersteuning verlenen aan gezinnen in problemen en kinderen in armoede. Naar aanleiding van het ontwerp van decreet houdende de organisatie van preventieve gezinsondersteuning werd vandaag een hoorzitting georganiseerd om de verschillende actoren op het veld aan het woord te laten. Zo lichtte Hilde Haerden de werking van ‘de Opvoedingswinkel’ in Genk toe. Dit is een pilootproject betreffende de toenadering naar gezinnen met problemen. Daarnaast kwamen ook het ‘Het kinderrechtencommissariaat’, ‘Netwerk tegen armoede’, De gezinsbond en andere aan het woord. Voornamelijk de financiële problematiek kwam aan bod. Krijgen de bestaande projecten zoals bijvoorbeeld ‘de Opvoedingswinkel’ wel voldoende middelen aangereikt vanuit Vlaanderen om hun werk verder te zetten en te verbeteren? Het ‘Netwerk tegen Armoede’ dat reeds veel expertise heeft op dit gebied en aanvankelijk heel enthousiast was over het principe van ‘Huis van het kind’, is ook gestoten op het probleem van de beperkte middelen. Zij hebben nog te weinig middelen waardoor zij medewerkers dienden te ontslaan en daardoor een deel van hun enthousiasme verloren zijn. Ook het probleem van de leeftijd werd besproken. Worden ‘jongeren’ hier ook bij betrokken? Wat doen we met baby’s van minder dan 1 jaar, want de taak van de ouder begint eigenlijk dan al.
Valérie Stragier
Werkcollege Staatsrecht
3
Geestelijke gezondsheidszorg Vervolgens voegde ik me samen met Griep Coppé bij een interne vergadering over geestelijke gezondheidszorg. De medewerkers van Zorgnet Vlaanderen waren uitgenodigd om een update te geven van hun verwezenlijkingen, de vaststellingen en noden in de praktijk en ook hun plannen voor de toekomst. Eerst en vooral werd de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) voor kinderen en jongeren besproken. Hier kwam de leeftijdsproblematiek naar boven. Tot welke leeftijd kunnen we spreken van kinderen en vanaf welke leeftijd spreken we van volwassen opdat dat niemand tussen de mazen van het net valt? Ook over de verdeling van de bedden kwam aan bod aangezien de ene ziekenhuisafdeling meer middelen per bed krijgt dat een andere afdeling. Zorgnet Vlaanderen stelt ook vast dat er in bepaalde afdelingen bedden leeg staan en dat het ziekenhuis daar niet voor gesanctioneerd wordt. Vervolgens werd melding gemaakt van het ‘Meldpunt voor geweld, misbruik en kindermishandeling’. We kregen we een korte feedback over de interministeriële conferentie van 30 september 2013 en bespraken de planning van de commissie in het licht van de staatshervorming. Ten slotte kwam ook nog de forensische geestelijke gezondheidszorg aan bod. Er zou een voorstel op de tafel liggen om de wet van 1990 betreffende de bescherming van de geesteszieke persoon (Interneringswet) te wijzigen. Er zijn nog te veel lacunes in de huidige wet en men zou meer in trajecten willen denken. Nu bestaat enkel de mogelijkheid tot gedwongen opname. In de vernieuwde wet zou men werken met een zorgtraject waarbij de patiënt kan opgevolgd worden. Hier werd ook besproken om niet langer te spreken over een ‘gedwongen opname’ maar om het te hebben over een ‘gedwongen maatregel’ of ‘gedwongen verzorging’.
Plenaire vergadering Om 14u begon dan de plenaire vergadering, die aanving met het actualiteitsdebat. Indien er over eenzelfde onderwerp verschillende actuele vragen worden gesteld, kan de voorzitter (eventueel met goedkeuring van de plenaire vergadering of van het Uitgebreid Bureau) beslissen om een actualiteitsdebat te organiseren. Op 23 oktober 2013 ging het debat over de balans van het huisvestingsbeleid naar aanleiding van de stijging van het aantal uithuiszettingen2. Mevrouw Coppé was namens CD&V aangeduid als spreekbuis in dit debat. Zij sprak in haar tussenkomst over de verwezenlijkingen van de regering op vlak van het woonbeleid. Griet Coppé vindt dat huursubsidies slechts verantwoord zijn indien er tegelijkertijd ook een stijging is van het aanbod aan sociale huurwoningen. Het parlementslid beklemtoonde het belang van sociale koopwoningen. Tenslotte beklemtoonde mevrouw Coppé dat er gewerkt moet worden aan de opwaardering van de private huurmarkt. Ik stelde tijdens het debat vast dat hoewel de voorzitter de volksvertegenwoordigers tot orde aanmaande, bepaalde onder hen zich toch niet konden bedwingen om hun mening in het halfrond te gooien. Zo zie je dat het gaat over een gevoelig thema. Tussen de plenaire vergadering en de volgende bijeenkomst kreeg ik een rondleiding in het Vlaams Parlement. Ik kon zien hoe de pers zich opgesteld had in de Anna Bijns zaal. In de hoek van deze zaal bevindt er zich een ‘Koffiehuis’ waar enkel de Volksvertegenwoordigers toegelaten zijn. Zelfs journalisten en medewerkers mogen deze plaats niet betreden. Dit schept
2
http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=DMF20121212_00399981
Valérie Stragier
Werkcollege Staatsrecht
4
ruimte voor nauw contact tussen de volksvertegenwoordigers en ministers. In het koffiehuis wordt aan interne politiek gedaan. Vervolgens kon ik de ruimtes bezichtigen waar het Vast Bureau en het Uitgebreid Bureau vergaderen
Kunstwerk van Hugo Duchateau. De kleine en grote hoorn beelden het belang uit van Vlaanderen. “Zonder Vlaanderen is de wereld niet rond”, is de gedachte achter dit werk. .
Energie Tenslotte nam mevrouw Coppé me nog mee naar een interne vergadering over energiepremies. Deze vergadering vond plaats in een meer informele setting, namelijk de zetels van de Anna Bijnszaal,. Hier werd het probleem aangekaart van het gebrek aan regels voor bestaande woningen waar er nochtans wel een aanzienlijk besparingspotentieel werd opgemerkt. Daarnaast werd er ook nagedacht over een nieuw steunmechanisme met nieuwe financieringsmethoden. Daar is nood aan: al de individuele premies blijken niet de efficiëntste manier om het oude woningpatrimonium aan te pakken. Daarom denkt de CD&V-fractie erover na om alle huidige subsidies samen te voegen in één verruimde premie, die men de energiepremie zou noemen. De energiepremie zou worden gebaseerd op EPC-winst.
Conclusie Mijn vaststellingen doorheen de verschillende vergaderingen luiden als volgt. De meeste discussies of pijnpunten hebben betrekking op financiën. Hoe moeten de beperkte middelen verdeeld worden over alle verschillende initiatieven en actoren die zich inzetten voor een beter Vlaanderen? Verder viel het mij op dat, terwijl men in de commissie over het ‘Huis van het Kind’ aan het discussiëren was over financiën, ik om het kwartier een nieuw bundeltje kreeg met powerpoints, waarbij iedere dia werd afgedrukt op een pagina, niet recto verso. Als student, die veel ervaring heeft met powerpoints afdrukken, zou ik de tip meegeven, om twee dia’s onder elkaar af te drukken en dit recto verso. Een deel van het geld dat hiermee uitgespaard wordt, kan vervolgens besteed worden aan nuttigere doeleinden. Daarnaast viel mij ook de moeilijke opdracht op om grenzen te kunnen trekken, een probleem dat vaak terugkwam. Zowel in de commissie Welzijn als in de vergadering over geestelijke gezondheidszorg kwam de problematiek van de leeftijdsgrens aan bod. Vanaf welke leeftijd is een bepaalde ‘behandeling’ noodzakelijk? Wanneer kunnen we de jongere rekenen tot de groep van volwassenen? Hetzelfde zag ik in de vergadering over de energiepremies. Men wil één premie opleggen
Valérie Stragier
Werkcollege Staatsrecht
5
bijvoorbeeld vanaf een bepaald bedrag aan verbouwingen. De vraag is echter hoe hoog dit bedrag moet zijn zodat de mensen ook nog steeds bereid zullen zijn om te investeren in de kwaliteit van hun woning. Politiek is duidelijk een kwestie van evenwichten vinden. Daarom is het ook zo noodzakelijk om met mensen met kennis van zaken te spreken. De stage in het parlement was zeker een ervaring die een positieve invloed heeft uitgeoefend op mijn studies. Op deze manier kreeg ik opnieuw een ander beeld op hoe recht toegepast wordt. Valérie Stragier, 23 oktober 2013
Valérie Stragier
Werkcollege Staatsrecht
6
