Wereldvrouwen Tien verhalen uit Duizend en één Kracht
HOF, Promotie Haags Vrijwilligerswerk Den Haag 2010
Inleiding
Duizend en één Kracht is een project van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap dat op verschillende plaatsen in Nederland wordt uitgevoerd. HOF, Promotie Haags Vrijwilligerswerk is de organisator van het Haagse project, dat wordt gefinancierd door de gemeente Den Haag.
De Haagse samenleving is veelkleurig en rijk aan een verscheidenheid in culturen. Deze diversiteit maakt Den Haag tot de wereldstad die zij is. Voor sommige doelgroepen is de drempel om actief te participeren in deze samenleving hoger dan voor andere. Zoals voor nietwesterse vrouwen. Altijd met vele talenten en soms ook met diverse diploma’s uit het land van herkomst, vestigen zij zich in onze ‘stad achter de duinen’. Maar hoe kunnen deze wereldvrouwen hun kans grijpen, hun krachten versterken en hun talenten ontwikkelen? Met het project Duizend en één Kracht wil HOF, Promotie Haags Vrijwilligerswerk niet-westerse vrouwen op een eenvoudige manier actief maken in de maatschappij. Door training en begeleiding ont dekken en ontwikkelen zij hun talenten om deze vervolgens vrijwillig in te zetten. Het vrijwilligerswerk versterkt hun krachten en brengt hen ervaringen, vaardigheden en contacten. Ook draagt het bij aan hun kansen op een betaalde baan. Dit boek laat zien dat verschillende niet-westerse vrouwen via vrij willigerswerk hun kansen pakken en elke dag meedoen in de Haagse samenleving. Hun drijfveren om vrijwillig actief te worden zijn divers, evenals de vrijwilligersfuncties waarin zij actief zijn. Laat u inspireren door de persoonlijke verhalen van deze tien wereldvrouwen! Andrea Damacena, Adviseur HOF, Promotie Haags Vrijwilligerswerk 3
Voorwoord Het voorwoord schrijven voor een boek over het project Duizend en één Kracht? Wat heb ik met deze vrouwen gemeen? Ik ben natuurlijk een migrant. In Nigeria geboren en vanwege de oorlog met Biafra met mijn Nederlandse moeder, Nigeriaanse vader, mijn broer en zussen naar Nederland gekomen. Ik was drie, sprak alleen Engels en voelde me doodongelukkig. Van de één op de andere dag snapte ik niets meer van mijn omgeving en zij niets van mij. Met handen en voeten probeerde ik duidelijk te maken wat ik bedoelde. Ik lette op, paste me aan, kopieerde gedrag en hoorde erbij. Ik herinnerde me dat gevoel weer goed toen ik tijdens mijn toneelopleiding een beurs kreeg voor Amerika. Ik was midden twintig, sprak Engels (Brits Engels) en ontdekte dat Amerikaans Engels toch weer iets heel anders was. De meeste Amerikanen daar wisten niet eens waar Nederland lag en mijn Nigeriaanse connectie liet ik maar helemaal achterwege. Studeren in een andere taal. Ik wilde volwaardig behandeld worden en werkte me uit de naad om te laten zien wat ik in huis had, wat ik waard was. Ik kwam pas tot rust toen ik ook in het Engels droomde. De Amerikaanse gewoontes, uitdrukkingen en gedragingen kende ik binnen ‘no time’. Ik had een ongelooflijk druk sociaal leven, 4
raakte bevriend met mensen waar ik in Nederland waarschijnlijk niet eens mee gesproken zou hebben. Toch ging ik daar op zoek naar dat wat ik in mensen leuk vond, zodat ik me met hen kon verbinden. Natuurlijk viel ik op, niet eens zo zeer vanwege mijn ‘kleur’, want ik had altijd nog een ‘Afro-American’ kunnen zijn, maar vanwege mijn gedrag. ‘It’s the way you carry yourself’. Ik bleef Europeaan. Ik paste me aan, wist hoe alles werkte, maar maakte de keuze in waar ik wel of niet in mee wilde gaan. Je als een kameleon aanpassen heeft zo zijn voordelen en gedrag her kennen en kopiëren was uiteraard ook een onderdeel van mijn opleiding. Maar acteren is voor mij voor ‘op de planken’, ik wil mezelf niet spelen, ik wil mezelf zíjn. Even terug naar nu, naar Nederland. Ik denk dat ik na mijn Amerikaanse uitstapje steeds bewuster werd van het feit dat ik in Nederland ‘wortel had geschoten’. Als driejarige vanuit over levingsdrang, als twintigjarige vanuit bewustzijn. Zeker toen ik weer in Den Haag kwam wonen. Ik bekeek mijn stad met andere ogen. Focuste me op dat waar ik aansluiting mee kon vinden. Je omgeving kun je niet veranderen, wél je reactie op die omgeving. Leer de taal, de gewoonten, dompel je onder in de gebruiken, de gemeenschap en de cultuur. Wanneer je snapt waar het om draait, kun je kiezen. Bewust kiezen voor wat je wel en wat je niet wilt. 5
Wereldvrouwen
Blijf trouw aan jezelf en je vindt jezelf overal, altijd weer. Schiet wortel in je nieuwe land, je nieuwe thuis. Kom tot bloei, draag vrucht en geef die ervaring, kennis en wijsheid door aan een nieuwe generatie (migranten) vrouwen. Wees niet bang voor je eigen kracht, gebruik haar. Iedere verandering, hoe lastig die soms ook lijkt, draagt een nieuw begin in zich, een kans. Ik hoop dat de verhalen van deze krachtige vrouwen je inspireren, je uitdagen in je kracht te gaan staan en je helpen die kans te durven grijpen.
Tien verhalen uit Duizend en één Kracht
“Het leven is een achtbaan, geef je eraan over. Geniet van de rit, geniet van het leven!” Paula Udondek
7
“Ook in Ghana helpen we elkaar”
8
9
Sethline Acheampong In een café in het centrum van Den Haag vertelt de 37-jarige Sethline Acheampong over haar motivatie om vrijwilligerswerk als voorlichtster te doen: “Ik vind het belangrijk om mensen te helpen de juiste informatie te krijgen. Niet alle maatschappelijke organi saties weten de mensen te bereiken. En ze geven ook niet altijd goede voorlichting.” Dat de Ghanese Sethline van oorsprong lerares is, wordt al snel duidelijk. Ze wil mensen iets leren om zo voor vooruitgang te zorgen. Stralend vertelt ze over één van haar laatste successen als vrijwillige voorlichtster: een zwangere vrouw die dankzij haar de juiste weg naar de verloskundige, de kraamzorg en het consultatiebureau wist te vinden. Samen met haar man. “Eigenlijk is dit hetzelfde als in Ghana, alleen noemen we het daar niet zo”, zegt Sethline. “Ook daar helpen we elkaar, zorgen we voor de zieken en geven we elkaar voorlichting.” Weer hamert ze op het belang van de juiste informatie. Juist als migrant, als je nieuw bent in een land, ben je kwetsbaar en dan moeten organi saties zorgen voor duidelijkheid en voor vertrouwen. En niet voor chaos. Dat gebeurt te vaak, volgens de Ghanese. In de zeven jaar dat ze in Nederland woont, is ze dat al meerdere malen tegen gekomen. En daarom wilde ze als vrijwilliger bij maatschappelijke organisaties mensen wél op de juiste manier helpen. Via de Afrikaanse netwerkorganisatie vosaw (Voice of Sub-Sahara African Women) hoorde Sethline over het project Duizend en één Kracht. “Ik dacht, dat is leuk, dat is goed”, en ze meldde zichzelf aan. 10
Sethline Acheampong Geboren in: Ghana Woont nu in: Den Haag, Moerwijk
Inmiddels heeft ze bij meerdere organisaties gewerkt en is ze één van de vrouwen die mogen optreden als ambassadeur. Om vrijwilligerswerk te stimuleren en mensen de juiste weg te wijzen. Laatst nog kon ze de zoon van een vriendin op het spoor van vrijwilligerswerk zetten. “Hij zoekt een baan, maar heeft weinig ervaring. Ik vertelde hem dat je ervaring kan krijgen door vrijwilligerswerk te doen.” Volgens Sethline is het goed om bij een bestaande organisatie te leren over de regels en de cultuur in Nederland. “Veel mensen willen meteen hun eigen organisatie oprichten. Maar er zijn al zoveel organisaties. Daar kan je ook werken. En als je je eigen organisatie wilt, moet je wel eerst veel weten.” Sethline adviseert iedereen dan ook om zich eerst goed te oriënteren en te zien wat de kansen en de mogelijkheden zijn. Sethline heeft veel geleerd van haar werk als vrijwilliger. Het was goed voor het oefenen van de taal. Tegelijkertijd kon ze actief zijn in de maatschappij. En een voorbeeld zijn voor haar omgeving. Wat er nu nog moet gebeuren, daar heeft ze ook een duidelijke mening over: “Ook mannen moeten deelnemen aan zo’n project. Iedereen moet in de samenleving meedoen. Wij zeggen in Ghana: als er pijn is, moet je niet alleen maar een beetje kriebelen, want dan gaat de pijn niet weg. Je moet de pijn echt helemaal aanpakken.”
11
“Oude mensen zitten in mijn hart”
12
13
Halima Kaabouni Halima Kaabouni, een mooie jonge vrouw uit het noorden van Marokko, kwam ongeveer vijf jaar geleden naar Nederland om te trouwen. Vrijwel ongeschoold en laaggeletterd stapte ze als 25-jarige op het vliegtuig, een rijk en gelukkig leven tegemoet. Eenmaal in Nederland aangekomen, bleek de situatie anders te zijn dan ze had gehoopt en dan haar was voorgespiegeld. Inmiddels is ze gescheiden.
Halima Kaabouni Geboren in: Marokko Woont nu in: Rijswijk
voor mijn Nederlands”, vertelt ze zelfbewust. Met die kennis op zak is ze nu hard op zoek naar een baan in haar nieuwe woonplaats. Na de zomer kan ze hopelijk starten met een opleiding en daarbij ook stage lopen, om nog meer te leren. Want in de toekomst wil ze betaald werk doen, het liefst in de ouderenzorg.
Halima heeft twee papieren waar ze trots op is: haar scheidings papieren en haar inburgeringsdiploma. Vooral het verplichte onderdeel ‘gesprekken voeren’ is haar goed afgegaan tijdens het inburgeringsexamen. Een ‘kletskous’ noemt ze zichzelf lachend. Praten was één van de belangrijke dingen tijdens Halima’s vrij willigerswerk voor het project Duizend en één Kracht. Via het reïntegratiebedrijf van de gemeente Den Haag (swi) kwam Halima in contact met dit project. De Vacaturebank van hof had snel een match gemaakt voor de jonge Marokkaanse. Ze kon vrijwel meteen aan de slag als gastvrouw in verpleeghuis De Schildershoek in Den Haag. Ze was de lieveling van veel van de bewoners. En dat gevoel was wederzijds. “Ik houd van oude mensen. Ik heb ze in mijn hart”, zegt ze, en haar grote bruine ogen lichten op. Halima is blij met haar ervaring als vrijwilliger. “Ik heb veel geleerd. Over werk, over solliciteren en over collega’s. Het was ook goed 14
15
“Ik weet hoe belangrijk het is om andere mensen te helpen” 16
17
Nermina Brkié De 37-jarige Bosnische Nermina zit met haar jongste dochter op een terras in Den Haag. Het meisje van vijf lijkt als twee druppels water op haar moeder, met haar kastanjebruine haren en ogen in dezelfde kleur. Tien jaar is Nermina in Nederland, sinds 2000. Ze kwam mee met haar man die voor het Joegoslavië-Tribunaal in Den Haag ging werken. Omdat ze partner van een arbeidsmigrant was, kreeg ze geen inburgeringscursus van de gemeente. Ze volgde Nederlandse les in het buurthuis, want ze wilde de taal leren: “Het is een beetje dom als je thuis zit, je kijkt tv en je begrijpt het niet.” De taal heeft ze inmiddels volledig onder de knie en ook weet ze veel over de Nederlandse samenleving en Den Haag. Daarom kan Nermina als ‘contactvrouw’ nieuwkomers wegwijs maken in de Hofstad. Dat doet ze voor het Welkom-project van het Ouder en Kind centrum in Scheveningen. Nermina, zelf moeder van twee jonge meiden, informeert andere moeders over zaken als het consultatiebureau en kinderopvang en helpt hen bij het zoeken naar leuke activiteiten voor de kinderen. Eerder was ze kinder oppas in het buurthuis. Thuis zitten is niks voor de Bosnische. Op 8 maart 2010 hielp ze als vrijwilligster van Importante mee met de organisatie van een feest voor Internationale Vrouwendag. Bij een netwerkavond van diezelfde organisatie werd ze door HOF benaderd om mee te doen aan de promotie van vrijwilligerswerk. Daar had ze wel oren naar.
18
Nermina Brkié Geboren in: Bosnië Woont nu in: Scheveningen
Ze weet precies waarom ze vrijwilliger is: “Ik vind maatschappelijke betrokkenheid belangrijk. In Bosnië heb ik de oorlog meegemaakt. Ik weet hoe belangrijk het is om mensen te helpen. En iets van jezelf aan anderen te geven.” Even betrekt haar gezicht, maar al snel is haar enthousiasme weer terug: “Als je vrijwilligerswerk doet, krijg je daar zoveel voor terug. Je leert van anderen en a nderen leren van jou.” In Bosnië werkte Nermina bij een bank. De wens om haar oude beroep weer op te pakken is groot, maar tegelijkertijd geniet ze nu enorm van het vrijwilligerswerk dat ze doet. “Ik vind het leuk, ik geniet echt van het contact met mensen.” Een druk baasje: overblijfmoeder, receptiemedewerkster, contactvrouw en ambassadeur voor vrijwilligerswerk. Voor Nermina is het allemaal even waardevol. En hopelijk een opstap naar een fulltime baan.
19
“Vrijwilligerswerk is nuttig én nodig”
20
21
Jamila Mohandis Jamila Mohandis zit op één van de drie bruine banken in de Buurtkamer aan de ’s-Gravezandelaan. Er hangen oranje en roodwit-blauwe vlaggetjes, het WK 2010 is in volle gang en Nederland is nog in de race. Deze Buurtkamer ligt op de rand van de Schilderswijk en Transvaal. In 2004 begon Jamila samen met enkele kennissen het project ‘Vrouwen aan Zet’. Vanuit dit project wordt de buurt in de gaten gehouden, de vrouwen lopen rond in de wijk, ze signa leren problemen en spreken kinderen die kattenkwaad uithalen daarop aan. Jamila zag de noodzaak om de jeugd in deze wijk wat vertier te bieden. “Mensen komen naar mij toe, ze hebben vragen, verzoeken. Vooral de kinderen in de buurt willen zo veel!” En als moeder van vijf kinderen weet Jamila hoe belangrijk het is iets voor hen te organiseren. “We hebben bijvoorbeeld een vossenjacht georganiseerd. En oud-Hollandse spelletjes.” Haar bruine ogen schitteren terwijl ze vertelt over de activiteiten in haar buurt. De dames van ‘Vrouwen aan Zet’ zijn de ogen en oren van de wijk. In 2007 werd de Buurtkamer aan de ’s-Gravezandelaan geopend. Alle Buurtkamers (er zijn er inmiddels tien in Den Haag) zijn laagdrempelige ontmoetingsplekken voor buurtbewoners, waar bijvoorbeeld computercursussen of naailessen worden gegeven. HaagWonen houdt er spreekuur en er is hulp voor mensen bij het invullen van formulieren en lezen van brieven van officiële instanties. Ook kunnen buurtbewoners of projecten als ‘Vrouwen aan Zet’ er hun vergaderingen houden. Eén keer per maand is er 22
Jamila Mohandis Geboren in: Marokko Woont nu in: Den Haag, Transvaal
een buurtmaaltijd, waar iedereen voor €2,50 een bord eten krijgt, bereid door vrijwilligers uit de buurt. Jamila is één van de beheerders van deze Buurtkamer en ziet er op toe dat alles netjes blijft. “Het is hier altijd schoon en opgeruimd. Dat is mijn verantwoordelijkheid”, zegt ze, terwijl ze trots om zich heen kijkt. Haar Haagse accent verraadt dat ze al lang in Nederland woont. In 1975 kwam Jamila als tienjarig meisje vanuit Marokko naar Nederland. Ook vóór het project ‘Vrouwen aan Zet’ was Jamila actief als vrij williger. “Dat was voor mij een bewuste keuze. Vrijwilligerswerk is nuttig en nodig. Voor mij was het ook een manier om ervaring op te doen, want ik zocht een baan”, zegt ze. Alleen toen haar moeder steeds vergeetachtiger werd en uiteindelijk de diagnose Alzheimer gesteld werd, stopte de zoektocht naar werk en werd Jamila mantelzorger voor haar moeder. “Al is dit eigenlijk ook een baan. Ik ben altijd met mijn moeder bezig, samen met mijn zus. Het is af en toe best zwaar.” Tijdens een bijeenkomst voor mantelzorgers werd Jamila door de toenmalige wethouder van Welzijn tot ambassadeur voor de mantelzorg benoemd. Inmiddels is Jamila ook gevraagd als ambassadeur voor vrijwilligerswerk. Het vrij willigerswerk kan Jamila goed combineren met de zorg voor haar moeder. Letterlijk zelfs. Haar moeder vindt het zo leuk in de Buurtkamer, dat Jamila haar tijdens de Buurtmaaltijden gewoon meeneemt. “Elke keer als ik wegga, vraagt mijn moeder of ik weer naar die kamer ga...” 23
“Vrijwilligerswerk heeft mijn zelfvertrouwen teruggebracht” 24
25
Josie Garcias Schouten Josie Garcias-Schouten kwam negen jaar geleden met haar man uit Rio de Janeiro naar Nederland. Het was nooit de bedoeling om hier permanent te wonen, maar inmiddels is haar zoon, die in Nederland geboren is, al negen en wordt de stap om terug naar Brazilië te gaan steeds moeilijker. “Ik voel me echt lekker hier in Nederland.” Dat is ook wel eens anders geweest. In Brazilië was Josie gynaecologe, maar hier moest ze onderaan de ladder beginnen: haar diploma’s waren niet geldig, ze sprak de taal niet en had geen sociaal netwerk. En dat was moeilijk: “Ik ben hoogopgeleid en mijn eisen zijn dus ook hoger. Ik wilde ABN spreken, maar Nederlands is een moeilijke taal.” Vrijwilligerswerk begon eigenlijk zonder dat ze het doorhad, vertelt Josie lachend: “Ik deed mee met kooklessen in het buurthuis. En voor ik het wist, was ik daar aan het regelen en organiseren.” Ook was ze overblijfmoeder op de school van haar zoon. Maar daar was de taal een obstakel, in ieder geval in het contact met de volwassenen. “De kinderen vonden dat ik zo grappig praatte.” Sollicitaties naar een betaalde baan liepen stuk op de taal. Josie was daar erg onzeker over: “Ik had veel frustratie als mensen mij niet begrepen.” Via Yasmin en Meander, twee Haagse organisaties, kwam Josie terecht bij een arbeidsmarktproject voor hoogopgeleide migrantenvrouwen. Ze kon stage lopen bij de GGD en was eindelijk weer terug in haar eigen vakgebied. Via Yasmin hoorde ze over Vrouwenpalet en het idee achter dit project – het bestuur van 26
Josie Garcias-Schouten Geboren in: Brazilië Woont nu in: Den Haag, Vogelwijk
organisaties kleurrijker maken – sprak haar aan. Josie werd bestuurslid bij Importante. De vrijwilligersactiviteiten bij Nederlandse organisaties zorgden ervoor dat haar onzekerheid verdween. “Het heeft mijn zelfvertrouwen teruggebracht. Je hoort ergens bij, wat niet zo is als je thuis zit.” Een doener, zo omschrijft ze zichzelf. “Ik ben ook wel een denker, maar ik wil vooral dóen wat ik heb bedacht.” Niet voor niets dat ze ook nog eens actief is bij Casa Brasil Holanda, waar ze projectleider is van een voorlichtingsproject over vrouwenhandel, en doet ze werk voor POLH, het platform voor LatijnsAmerikaanse organisaties in Nederland. De 45-jarige Josie is niet alleen een doener, maar ook een door zetter. Ze heeft de afgelopen jaren keihard gestudeerd om weer arts te kunnen zijn. Dat heeft zijn vruchten afgeworpen: begin 2010 rondde ze een reeks medische toetsen af en daarna kon ze fulltime aan de slag in een ziekenhuis in Leiden. Eerst onbetaald, als een soort stage, en daarna gewoon met salaris. Daarnaast werkt zij ook nog bij de GGD Den Haag, als medisch onderzoeksassistente. Voor vrijwilligerswerk blijft zij tijd vrijmaken, al zal het iets minder zijn dan vroeger. En ze is blij wanneer ze haar ervaringen met anderen kan delen: “Door het vrijwilligerswerk heb ik zoveel leuke mensen leren kennen. Het was heel goed voor mijn sociale leven. En ik ben niet onzeker meer.”
27
“Ik heb geleerd om voor mezelf op te komen”
28
29
Suzan Aydin Suzan Aydin zit aan één van de grote tafels in Centrum Laakhavens van stichting MOOI. In de hoek is een kleine bar, er staat een biljarttafel en een tafelvoetbalspel. Daar spelen haar twee kleinkinderen: Berkan van zes en zijn jongere zusje Dilara, bijna drie jaar oud. Suzan is de vaste oppas van de twee en neemt hen altijd mee op woensdagmiddag, als ze haar vrijwilligerswerk doet. Suzan kwam als jong meisje naar Nederland, in 1972. Het waren andere tijden toen. Dertien jaar was de Turkse en ze ging meteen aan het werk in de kaarsenfabriek in Den Haag. Toen ze zestien was, trouwde ze. Dat hadden haar ouders zo besloten. Eén jaar na haar huwelijk werd het eerste kind geboren, daarna volgden er nog drie. Toen haar kinderen klein waren, werkte Suzan als schoonmaakster in het ziekenhuis in Delft. Daar leerde ze de Nederlandse taal, inburgeringscursussen bestonden nog niet. Omdat ze rugklachten kreeg en last had van chronische bronchitis, moest ze stoppen met haar baan. Door de problemen met haar gezondheid zat Suzan lange tijd thuis zonder werk. Tien jaar geleden kreeg ze haar eerste vrijwilligersbaan via de Sociale Dienst. Ze ging aan de slag in een buurthuis in Laak en organiseerde daar activiteiten voor kinderen. Sinds die tijd heeft ze bij verschillende organisaties gewerkt, altijd met kinderen of met vrouwengroepen en ook altijd in de buurt van haar eigen werk. Twee dagen in de week is Suzan nu vrijwillig actief bij het centrum aan de Laakweg. Ze is er blij mee: “Als ik alleen maar thuis 30
Suzan Aydin Geboren in: Turkije Woont nu in: Den Haag, Laakkwartier
zou zitten, zou ik me ontzettend vervelen.” Resto VanHarte organiseert op woensdagmiddag een kindermaaltijd. Suzan is dan aan wezig om iedereen te ontvangen, het geld te innen en voor en na de maaltijd spelletjes met de kinderen te doen. Dinsdagavond, als de Turkse vrouwengroep haar wekelijkse bijeenkomst heeft, is Suzan gastvrouw. De dames komen bijeen om te praten en discussiëren over verschillende onderwerpen en soms wordt er een gastspreker uitgenodigd. Suzan regelt en organiseert (bijna) alles. Dat is deze energieke vijftiger wel toevertrouwd. Als de vrouwen iets willen, probeert Suzan het te organiseren. Maar ze laat zich niet voor andermans karretje spannen. Zoals die keer dat de vrouwen zeiden dat ze brandnetels wilden gaan plukken om daarmee te koken. Suzan bedacht een wandeltocht naar het Rijswijkse bos – meteen goed voor de lichaamsbeweging – maar sommige vrouwen vonden dat een beetje te ver. Op de dag van de wandeling waren veel vrouwen ziek of hadden ze andere belangrijke afspraken. Toen diezelfde dames later wel verschenen om mee te eten, kregen ze dat meteen te horen van Suzan: “Ik was boos, want wij hadden moeite gedaan en zij wilden niet helpen maar wel eten.” En met een twinkeling in haar ogen: “Ik zei, we zijn jullie slaven niet!” Ze voegt eraan toe: “Ik heb wel geleerd om mijn grenzen te stellen.” Over wat ze nog meer geleerd heeft van het vrijwilligerswerk dat ze heeft gedaan, is ze ook duidelijk: “Met mensen omgaan, volwassenen en kinderen. En voor mezelf opkomen.” 31
“Als ik maar mensen kan helpen, dan ben ik gelukkig” 32
33
Haimanot Belay Eind 1994 arriveerde de Ethiopische Haimanot Belay in Nederland. Ze was toen 26 jaar. Vanaf de dag dat Haimanot in Nederland was, wilde ze iets doen. Als asielzoeker mocht ze geen betaalde arbeid verrichten, maar stilzitten kon ze niet. In het Opvangcentrum in Gilze-Rijen nam Haimanot, die in Ethiopië bibliothecaresse was, het initiatief om alle boeken te sorteren en ordenen. In het Asielzoekerscentrum in Goes, waar ze geplaatst werd, hielp ze met activiteiten voor vrouwen en kinderen. Ze pakte alles aan om zichzelf een zinvolle dagbesteding te geven en de tijd door te komen. Na drie jaar verhuisde Haimanot naar Den Haag. Ze zocht zélf een taalmaatje - de gemeente had daar nog niets voor geregeld - en sloot zich aan bij LETS Den Haag, een vereniging die onderling diensten en goederen uitwisselt. Eén van haar eerste vrijwilligersbanen in Den Haag was bij het Prins Claus Fonds, waar ze mocht werken als documentalist. Haimanot laat een indrukwekkende stapel documenten zien, allemaal netjes geordend in een leren map. Certificaten van trainingen, getuigschriften en aanbevelingsbrieven. Nominaties voor verschillende prijzen, rolmodel en ambassadeur bij HOF: Haimanot heeft een CV waar je u tegen zegt. De energieke veertiger vertelt zonder te stoppen over haar eigen stichting ‘Gobez!’ (Amhaars voor ‘Goed zo!’ of ‘Geweldig!’) die interculturele ontmoetingen in Nederland organiseert en een aantal ontwikkelingsprojecten in Ethiopië heeft opgezet. Haimanot is mede-oprichtster en voorzitter. 34
Haimanot Belay Geboren in: Ethiopië Woont nu in: Den Haag, Escamp
Verder werkt ze als gespreksleider bij het Haagse opvoedings project ‘Opvoeden Samen Aanpakken’. En tenslotte promoot ze onder nieuwkomers het gebruik van de Ooievaarspas. “Veel allochtonen weten niet dat je met de Ooievaarspas soms wel 50% korting krijgt op heel veel activiteiten. Ik zorg ervoor dat ze het wél weten en meedoen.” Gaandeweg veranderden Haimanots motieven om vrijwilligerwerk te doen. Toen ze in Nederland aankwam, zocht ze vooral afleiding. Toen ze net in Den Haag was, wilde ze integreren in de Haagse samenleving. En nu? Nu wil ze vooral iets betekenen voor haar medemens: “Als ik maar mensen kan helpen en mensen met elkaar in contact kan brengen, dan ben ik gelukkig.” Bovendien is het vrijwilligerswerk voor Haimanot een manier om ervaring op te doen en haar talenten te ontdekken: “Ieder mens heeft verschillende talenten. In Nederland heb ik nieuwe talenten ontdekt.” Tijdens haar vrijwilligerswerk ontplooide ze haar talenten als voorlichter en gespreksleider en als organisator van activiteiten. Haimanot is nu op zoek naar een manier om met deze talenten ook haar brood te verdienen. Ze heeft onlangs een training gevolgd, speciaal voor allochtone vrouwen, om een eigen onderneming te starten. Daarin wil ze van alles doen: interculturele activiteiten organiseren, voorlichting geven en reisadviezen verstrekken aan mensen die naar Ethiopië willen gaan. Maar één ding staat vast, ook al heeft ze straks een eigen bedrijf: “Ik blíjf vrijwilligerswerk doen!” 35
“Als je iets gratis doet, dan komt het echt uit je hart” 36
37
Majka Staniewicz Op een zomerse woensdagochtend komt een groep van twaalf vrouwen bijeen bij HOF voor de laatste bijeenkomst van de training ‘Op weg naar vrijwilligerswerk’. De cursisten krijgen er informatie over vrijwilligerswerk in Den Haag, leren hoe ze een sollicitatie gesprek moeten voeren en ook hoe ze zichzelf moeten presenteren. In de groep van twaalf valt Majka Staniewicz onmiddellijk op. Niet alleen door haar Europese uiterlijk (sportieve broek en vlot kort kapsel met een goudblonde glans die past bij het gouden kettinkje om haar nek) maar vooral door haar goede beheersing van de Nederlandse taal en haar actieve houding. De Poolse Majka voert voor de bijeenkomst begint het hoogste woord. Vol trots vertelt ze dat ze geslaagd is voor haar inburgeringsexamen. Met vlag en wimpel, hoewel ze pas enkele maanden geleden begonnen is met de inburgeringslessen. Het bewijst dat ze een doorzetter is, met een duidelijke wens om mee te doen in de Nederlandse samenleving. De training over vrijwilligerswerk was voor de 39-jarige Majka een onderdeel van de inburgeringscursus. Het was voor sommige andere vrouwen nuttiger dan voor haarzelf. “Ik ben slim en ik wil meer dan alleen thuis zitten. Deze cursus draagt bij aan de eman cipatie. Ik persoonlijk heb dat niet nodig, maar andere vrouwen wel.” Toch heeft ook zij er nieuwe kennis opgedaan, onder andere over de mogelijkheden van vrijwilligerswerk in Den Haag. In Polen was Majka al vrijwilliger, in de eerste plaats omdat ze het belangrijk vindt om iets te doen voor een ander. Ze werkte daar bij een fonds 38
Majka Staniewicz Geboren in: Polen Woont nu in: Den Haag, Rustenburg/Oostbroek
voor Hepatitis C-patiënten, waar ze congressen en bijeenkomsten organiseerde en een discussieforum bijhield op internet. Het valt haar op dat mensen elkaar in Polen vaker gratis helpen dan hier in Nederland, vertelt ze later. En dat gratis helpen is belangrijk, volgens Majka, want: “Als je iets gratis doet, dan komt het echt uit je hart. Wat ik kan doen, dat doe ik. Dat geeft een goed gevoel.” Majka kwam in 2007 naar Nederland om te werken in het bedrijf van een vriend. Helaas ging de zaak failliet en zat Majka, die in Polen docente Sociale Pedagogiek aan de Hogeschool in Koszalin was, ineens zonder baan. Eigenlijk wilde ze wel weer terug naar Polen, maar haar vriend had de wens om in Nederland te blijven. En dus bleef zij ook. Bijkomend voordeel is dat de medische zorg hier in Nederland een stuk beter geregeld is. Voor Majka, die al van kinds af aan nierpatiënt is, is dat erg belangrijk. Ze hoopt dat ze snel een (vrijwillige) functie vindt die fysiek niet te zwaar is, bijvoorbeeld als administratief medewerkster. Dan kan ze iets terugdoen voor de Nederlandse samenleving, omdat die zoveel voor haar doet: “Het is voor mij niet alleen nemen, maar ook geven.”
39
“Van vrijwilligerswerk kan je zoveel leren” 40
41
Luyen Nguyen De Vietnamese Luyen Nguyen zit aan een tafeltje op een terras in Den Haag en vergeet tijdens haar verhaal de cappuccino die voor haar staat. Ze praat snel en veel, maar formuleert tegelijkertijd zorgvuldig. In twee jaar heeft ze de Nederlandse taal geleerd, vooral omdat ze de wens had hier weer te gaan studeren. Binnen haar eigen vakgebied, Vietnamees administratief recht, kon ze in Nederland geen baan vinden. Ze doet nu de PABO-opleiding aan de Hogeschool InHolland. Het eerste jaar heeft ze inmiddels met succes afgerond. Luyen vindt het extra leuk om de PABO te doen vanwege haar zoontje: alles wat ze tijdens haar opleiding leert, kan ze thuis in de praktijk zien gebeuren en toepassen. Luyens zoontje is in 2004 geboren in Vietnam. Toen hij vier maanden was, verhuisde ze samen met hem en haar Nederlandse man vanuit Vietnam naar Den Haag. Na haar inburgeringstraject en de training ‘Op weg naar vrij willigerswerk’ solliciteerde Luyen bij het Nivon (het Nederlands Instituut voor Volksontwikkeling en Natuurvriendenwerk). Ze werd met open armen ontvangen: “Ze vonden het zo leuk dat ik belangstelling had, dat ik meteen kon beginnen.” Als bestuurslid hielp ze daar een jaar lang mee met de organisatie van de wekelijkse activiteiten ‘voor de vrije zaterdag’ , zoals natuurwandelingen, fietstochten en culturele excursies. Niet alleen heel leuk, maar ook goed voor de integratie en wederzijds begrip: “Door met elkaar te praten, leer je heel veel over elkaar.” Dankzij het vrijwilligerswerk 42
Luyen Nguyen Geboren in: Vietnam Woont nu in: Den Haag, Bezuidenhout
heeft Luyen ook dingen geleerd over de Nederlandse maatschappij. Er zijn veel verschillen met Vietnam. Het was voor Luyen een heuse cultuurshock: “Ik moest wel wennen hier. Het is echt een andere cultuur. Je houden aan afspraken, op tijd komen. Dat is in Vietnam anders.” Ook draaide Luyen een aantal maanden mee als assistente bij het project Haagse Ontmoetingen, het project dat inwoners van Den Haag koppelt aan een Haagse nieuwkomer. Dubbel zo leuk, omdat de Vietnamese uit eigen ervaring kon vertellen hoe nuttig het is om een coach te hebben tijdens de inburgering. Tenslotte was Luyen ook nog eens actief bij de ‘Alle Tonen Tafels’, een initiatief waarbij allochtonen en autochtonen tijdens de bijeenkomsten met maaltijd discussiëren over diversiteit in de samenleving. Voor Luyen was het vrijwilligerswerk een manier om verschillende doelen te bereiken. Ze wilde iets doen voor de maatschappij, de taal beter spreken, in contact komen met Nederlandse mensen én ervaring opdoen met het werken in een Nederlandse organisatie. In alle opzichten is Luyen geslaagd voor de doelen die ze zichzelf stelde. Ze spreekt vloeiend Nederlands, met een aantal mensen uit haar Nivon-tijd en van de Alle Tonen Tafels heeft ze nog steeds contact en ze kent de Nederlandse gewoonten waaraan je je moet houden als je een baan hebt. Luyen raadt iedereen aan om vrijwilligerswerk te doen. Ze besluit: “Het is een fijn gevoel. Als mensen je bijdrage waarderen, dan voel je voldoening en dat stimuleert heel erg. Maar je doet óók iets nuttigs voor een ander.” 43
“Ik heb de juiste deur geopend”
44
45
Maria Palma Moreno Maria Palma Moreno vertelt op een terrasje in Rijswijk over haar vrijwilligerswerk. Het is moeilijk voor haar om stil te zitten, zo enthousiast is ze. In 2006 kwam de Mexicaanse Maria naar Nederland. Vanwege de liefde. Haar Nederlandse echtgenoot leerde ze inmiddels twintig jaar geleden kennen, tijdens haar werkzaamheden voor internationale kinderprojecten in Mexico. Pas vijf jaar geleden sloeg de vonk over en ze zijn nu drie jaar getrouwd. De taal heeft ze snel geleerd. In Nederland wilde ze actief zijn in de samenleving en vrijwilligerswerk leek haar daarvoor de beste manier. Ook in Mexico deed Maria al veel vrijwilligerswerk. Toen ze achttien was, werkte ze als vrijwilligster bij een project voor kansarme vrouwen die hun basisschool wilden afmaken. Ook heeft ze voorlichting gegeven aan laagopgeleide vrouwen over de opvoeding van hun kinderen. Dat wilde ze in Nederland voortzetten. “Dat is mijn gevoel over maatschappelijk werk: je krijgt veel meer dan dat je geeft. Het is echt een cadeautje van het leven. Als je eenmaal begint met vrijwilligerswerk, stop je niet meer.” Een kennis van haar man wees haar op een vrijwilligersproject voor hoogopgeleide vrouwen. Ze dacht: “Dat is aantrekkelijk, echt iets voor mij”, en zocht contact. Maria is van huis uit psychologe. Dankzij haar hoge opleiding kreeg ze al vrij snel een bestuursfunctie aangeboden, maar dat wilde ze niet. “Mijn Nederlands was nog niet goed genoeg 46
Maria Palma Moreno Geboren in: Mexico Woont nu in: Rijswijk
om een bestuursfunctie uit te voeren. Ik wilde eerst vrijwilligerswerk doen, met mensen werken én mijn Nederlands oefenen. Bovendien kon ik dat drie keer per week doen, overdag. In een bestuursfunctie ben je maar twee keer per maand bezig.” Maria was vrijwilligster voor VluchtelingenWerk in Rijswijk, waar ze interviews deed met vluchtelingenvrouwen. Haar achtergrond als psychologe hielp haar daar zeker bij. Bij het project Duizend en één Kracht werkte ze als assistent-trainer. Daar kon ze veel van haar creativiteit in kwijt. Ze is dankbaar voor de kansen die haar geboden werden en het vertrouwen dat ze kreeg: “Als je buitenlander bent en de taal niet beheerst, doen mensen vaak alsof je dom bent. Maar bij mijn vrij willigerswerk had ik het gevoel dat ik serieus genomen werd, dat mensen mij waardeerden.” Ze omschrijft het treffend: “Het was de juiste deur die ik heb geopend.” Maria is nu 47, maar dat verhindert haar niet om weer in de collegebanken te gaan zitten: aan de Haagse Hogeschool gaat ze SPH (Sociaal Pedagogische Hulpverlening) studeren. Een duale opleiding: één dag naar school en vier dagen per week aan het werk, bij Parnassia. Over drie jaar hoopt ze klaar te zijn en aan de slag te kunnen. Dan kan ze mensen helpen bij het maken van keuzes en het “ontwerpen van hun wensen”, zoals Maria het noemt. “Alle mensen hebben dromen, maar ze moeten de juiste deuren openen. Ik wil hun daarbij helpen.”
47
Nawoord
Vrijwilligerswerk is van de vrijwilliger Vrijwilligerswerk doe je voor jezelf en voor een ander, dat is wat de verhalen van deze tien wereldvrouwen gemeenschappelijk hebben. Waar je ook vandaan komt en wat je ook doet, vrijwilligerswerk is een inspiratiebron voor nieuwe ontwikkelingen. Het is ook een manier om invulling te geven aan een interessanter leven. Het zijn deze verhalen die laten zien welke impact vrijwilligerswerk heeft of kan hebben. Voorbeelden om na te volgen of nieuwe perspectieven in uw levensloop aan te brengen. Een manier om ambities waar te maken en regisseur te blijven van uw eigen leven. Daarom geeft HOF, Promotie Haags Vrijwilligerswerk deze bloemlezing van verhalen van vrouwen uit. Als inspiratiebron voor anderen en om te laten zien welke betekenis vrijwilligerswerk heeft 48
49
in het leven van verschillende mensen. Verhalen die aansluiten bij onze missie om uw talenten en betrokkenheid middels vrijwillige inzet verder te ontwikkelen en te verbinden met maatschappelijke vraagstukken. Rein van Baar Directeur / bestuurder HOF, Promotie Haags Vrijwilligerswerk
Over HOF en Duizend en één Kracht
HOF, Promotie Haags Vrijwilligerswerk is de vrijwilligerscentrale in Den Haag. HOF zet zich met hart en ziel in voor de promotie en positionering van het Haagse vrijwilligerswerk. Door boeien, binden en behouden van vrijwilligers en organisaties werkt HOF aan een zo groot mogelijk vrijwilligersnetwerk in Den Haag. De vrijwilliger met zijn talenten en betrokkenheid staat voor HOF centraal. Met het project Duizend en één Kracht richt HOF zich op niet-westerse vrouwen. Door training en begeleiding worden hun persoonlijke krachten vergroot en hun talenten versterkt. Om deze talenten vervolgens in de praktijk te brengen, bemiddelt HOF deze vrouwen naar passend vrijwilligerswerk. Op deze manier zetten de vrouwen hun talenten in en leveren zij tegelijkertijd een bijdrage aan de samenleving.
50
51
Vrijwilligerswerk is leuk. Het inspireert en daagt uit. Vrijwilligerswerk geeft voldoening en bevordert zelfontwik keling. U kunt er werkervaring door opdoen en uw horizon verbreden. Bent u geïnteresseerd of wilt u graag meedoen met Duizend en één Kracht? Neem dan contact op met HOF via
[email protected] of 070-3024444. Meer informatie over het project vindt u tevens op www.hofnet.nl/1001kracht. Ook organisaties die de krachten van deze vrouwen willen inzetten, kunnen contact opnemen met HOF om passend vrijwilligerswerk te bieden.
Colofon
Wereldvrouwen – Tien verhalen uit Duizend en één Kracht is een uitgave van HOF, Promotie Haags Vrijwilligerswerk en wordt mede mogelijk gemaakt door de Gemeente Den Haag en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Interviews Fotografie Eindredactie Concept en vormgeving Drukwerk Oplage
Mirella van der Heide Truus Groen Andrea Damacena en Esmé van der Helm Ontwerpwerk, Den Haag Oranje van Loon Drukkers, Den Haag 2.500 exemplaren
Met dank aan Paula Udondek, Rein van Baar, Fatos Ipek, Roos Huizenga, Joke Veldkamp en natuurlijk alle Wereldvrouwen: Sethline Acheampong, Suzan Aydin, Haimanot Belay, Nermina Brkié, Josie Garcias-Schouten, Halima Kaabouni, Jamila Mohandis, Luyen Nguyen, Maria Palma Moreno en Majka Staniewicz.
52
