B E L G IE BE L OUE1 GI
F 03.8.0 j
van ^Ct1t^Q &.
welkon
van let ljanb aan Ïleie en Cl)etàe
L^N 1735
Aan de Heer █████████ Pieters █████ █████████ Blauwstraat 48 █████████ 9030 WONDELGEM █████ █████ KONTA KTB LA D
Verschijnt tenminste 4 maal per jaar Verantwoordelijke uitgever : Uitgiftekantoor : Deinze Herman MAES 10° jaargang nr. 3
Kapellestraat 104 9800
DEINZE
Tel. (091) 86.24.53
MAART 1990
Uitnodiging : De wegens mist uitgestelde voordracht van FRANK VERMEULEN over Deinze en de Leiestreek in de Romeinse tijd wordt gehouden op dinsdag 20 maart om 20 uur in de vergaderzaal van ons museum. De bestuursleden en deelgenoten worden om 19 uur reeds verwacht voor een voorafgaande vergadering die als algemene vergadering geldt met jaarverslag over aktiviteiten en financies.
Heb je de tentoonstelling "Kinderartikelen" al bezocht ?
1233. Stamboom Stamboom zoeken is een vrijetijdsbesteding geworden 1° sedert de mensen meer vrije tijd krijgen (vakantie en vervroegde pensionering) 21 sedert het besef doorgedrongen is dat iedereen zijn eigen afstamming heeft via vader maar ook via moeder en dat niet alleen zogenaamd "grote" families een stamboom kunnen opstellen. "Grote" familie
? Een ziekte vooral van vader (destijds vaak de enige brood-
verdiener) of een te vroeg sterven kon een welstellende familie aan de bedelstaf brengen. Het huis met al het bezit vernield door brand bracht een gezin in armoe - en
brand gebeurde destijds
zeer
veel met het soort verwarming van
toen en het vele hout in de huizenbouw. En ook de vele oorlogen die over ons
land raasden vernielden
veel huizen,
vernielden veestallen en verwoestten oogsten. En wie daarvan moest leven kon totaal geruineerd Frankrijk
zijn na
de doortocht van zo een leger. Een oorlog tussen
en Spanje werd hier uitgevochten. Een oorlog tussen Frankrijk en
Oostenrijk of tussen
Frankrijk en Nederland
werd evenzeer hier uitgevochten.
Oorlogen verwoestten, verarmden, ruineerden families, verrijkten vaak andere.
Bij het opzoeken van "slachtoffers " vindt men een spel met de voornamen. vb. Vóór 1795 heet iemand Joannes Petrus of Carolus Ludovicus (Latijn) ; in de Franse tijd heten die Jean Pierre ( verplicht) of Charles Louis ; nadien Jan Pieter - of 3empie in de volksmond- Karel Lodewijk of Charlowie. Zowel
de Latijnse vormen van de voornamen als de Franse
vormen werden
dialektisch vervormd en verbasterd. vb. Pieren
van Pierre
of Pee van Petrus , steenrots betekent
"Petrus,
gij zijt
(cf. Willem Vermandere
"Pieren de Beeste")
een gelatiniseerde vorm van een Griekse
naam die
(Tj %Te .( ) :
steenrots en op deze rots
zal
ik mijn Kerk bouwen"
zei Jezus Christus tegen zijn apostel Petrus die bisschop van Rome werd, de primus inter pares, de Papem , Pope, Paepe, Paus. Mijn vader heette Petrus. Maar zijn vijf broers en zijn vijf zusters spraken van "onze Pee". Ook Peken en Pee-man werd gebruikt.
1234.
Rode Glamour Rode Glamour is de titel van een boek uitgegeven door het provinciebestuur van Oost-Vlaanderen in het kader van Bijdragen Museum van de Vlaamse Sociale Strijd.
Het handelt over Bioscoop, Film en Socialistische
Beweging.
Deinze komt een paar maal ter sprake : blz. 15 : te Deinze cinema Voor Ons Recht.
Blz. 22-23 is helemaal voor Deinze. In maart 1922 begon
men er cinema te spelen en de hele verzameling vliegblaadjes erover is bewaard. Ook in het fotomateriaal is Deinze goed vertegenwoordigd omdat de reklamefoldertjes bewaard werden : o.a. foto van Rudolf Valentino in de Cheik, foto van een
brief aan
Marcel Heyerick, een foto van een affiche "van de nazifilm Jood Suss" in de Vooruit te Gent en dan een aanbeveling voor dezelfde film te Deinze
waar men het
had over "de vuige lust van Jood Suss".
Velt !-larlan - Werner Kraus - Heinrich George - Kristina S6derbaum waren de vetgedrukte namen.
Over
die cinemahistorie
te
Deinze
schreef
Andre
Heyerick reeds
uitvoerig in ons Kontaktblad.
Ottevaere en Van de Woestijne Dr. Rene De Clercq schreef voor ons Jaarboek 1990 (nr.57) een artikel over Jacques Van de Woestijne, een naar Brussel uitgeweken Deinzenaar. In onze 56 voorafgaande .jaarboeken vernoemd,
wordt
deze Deinzenaar
1 maal
zo vond Rene De Clercq. Die vermelding gebeurde in een
artikel in het Jaarboek 1970 (nr.37) blz.124, waar vermeld wordt dat J. Van
de Woestijne, "handelaar te Gent,
huwelijksgetuige was op
24-10-1797
maar
geboortig van Deinze"
voor de 25 jarige Marie Colette
Ottevaere (de oudste dochter van Francois Bernard, de broer van de Deinse burgemeester, zeer rijk, koper van heel veel zwart goed) en de 33 jarige Elzasser Charles Boutier Catus, commissaris van het leger van Samber en Maas.
van 8 tot 22 april : Werk van Gaston Van WontergherJ in het oud museum bij de kerk.
1235.
Professor Gerlo over het Gentse atheneum Ottogracht Alois Gerlo werd in 1915 geboren en was 1929-1932 op het atheneum te Hij heeft er een boekje over geschreven : Dagboek van een
Gent. scholier.
Hij vernoemt John
Van
den Bossche, de zwemkampioen van de klas,
iemand die een medaille heeft van de Olympische Spelen van Berlijn 1936 ter
(voor waterpolo). Deinze riep hem Palaestra. 1960.
hulp bij de planning van
John Van den Bossche ken ik van in het begin van de jaren
Hij was directeur van de Gentse zwembaden.
Zijn broer is Dr.
med. Frans Van den Bossche, medisch begeleider van de Belgische topatleten op de olympische spelen, bekend om zijn strijd -nu nog- tegen doping in de sport. Hij vernoemt Frank
Van Doorne, de pianist van de klas. Gerlo schrijft
over Van Doorne : "Naast hem was ik onbestaande". echtgenote van schilder Hubert
Zijn lerares is de
Deze heeft hem geschilderd
Malfait.
met een viool. Die piano-lerares van Frank Van Doorne is Solange Malfait-De Grijse. Het
schilderij van Malfait met de jonge violist -
Van Doorne (ook pianist) bevond zich
bij
Van Doorne zelf. Louis De
Clercq had een schilderij van Hubert Malfait met daarop de kleine Paul Malfait in korte broek en met zijn viool. Jef Grootaert zat ook in de klas van Gerlo. Deze rechter Grootaert deed zich opmerken door in Kongo een rechterlijke uitspraak te durven doen in het Nederlands. Na 1960 en Kongo's onafhankelijkheid woonde hij
een tijd te Deinze. Zijn kinderen gingen
naar het atheneum op
school - ik had zijn 2 dochters in de klas.
Hij noemt ook Van Dromme. Is dat de Gaston (?) Van Dromme die ons Latijn en Grieks gaf - in 6 en 5 en nadien in 2e en 1e atheneum St. Niklaas. John Van den Bossche en Frank Van Doorne komen nog voor - ook op de foto's. Hij spreekt met lof over Jef Goossenaerts en publiceert een foto van de tekening
die Junius
maakte bij mijn
artikeltje Destijds
in Beknopt
Verslag van het Nieuwblad. De tentoonstelling over Goosenaerts in het Aalterse Museum van de Vlaamse Strijd opende ook met een weergave van die tekening : Kamiel Huysmans beschermt Goossenaerts.
1236.
Tessely en Gerlo In ons Jaarboek 1990 lazen we over de afstamming van de familie Tessely en hoe die hier terecht is gekomen : een Italiaanse soldaat uit Ravenna huwt hier een Vlaams (i.c. Deins) meisje in + 1708 en blijft hier hangen
en laat hier uiteindelijk negen generaties
generaties achter (hij inbegrepen = 10 geboren in de jaren 1950,
Tessely, de jongste
kan
ook al
kinderen hebben). Ik las het boek
van Alois
Gerlo : Noch hoveling Noch gunsteling.
Hij zocht zijn stamboom en kwam op een huwelijk in 1745 te Borgloon
van een Limburgs meisje met Joseph Maria Gerlo,
iemand uit het
Italiaans sprekend deel van Graubunden in Zwitserland (Graubunden = de streek van Sankt Moritz, Davos, Arosa Graubunden = Duitse naam, Frans = Grisons, Italiaans = Grigioni en Retoromaans = Grischuns). De Italiaan Tessely in Deinze kocht/verkocht kleren ; zijn afstammelingen tot vandaag nog. De italiaanse Zwitser Gerlo was glazenmaker,
Prof.
Gerlo's vader (7e
generatie) was dat ook nog. Was die Zwitser Gerlo hier ook als soldaat terecht gekomen ?
Moerman en Gerlo
Alois Gerlo
gaf de nota's uit
die zijn
"zivilarbeiter"-episode in 1916-17
vader had geschreven over
zijn
"Dagboek van een zivilarbeiter".
Dus wat Jan Moerman voor ons7aarboek 1991 heeft gedaan. ( al binnen) Mijn eigen vader (geboren
1897) werd ook voor dat zivilarbeiterschap
opgeroepen maar weigerde zelfs dat.
Hij werd gevangen gezet in een
strafkamp in Gbttingen tot het einde van de oorlog. Daar leerde hij o.a. Jef
Goossenaerts kennen die er opgesloten
zat,
veroordeeld door de
Duitsers tot 10 jaar wegens spionage.
Van Doorne en Gerlo Gerlo en Frank Van Doorne, de Deinse dichter Hans Melen, vader van "onze" Veerle Van Doorne, de conservator van "ons" museum, zaten in het atheneum Gent - Ottogracht samen, studeerden ook samen klassieke filologie te Gent.
1239.
Een tweede van de zeven onderdelen is het
werk
'natuur',
twee
pastelwerken. Aan de ene kant de ongerepte natuur en aan de andere kant een door menselijke ingrepen bijna vernietigde natuur. Gaston Van Wonterghem,
zelf een
groot natuurliefhebber,
klaagt
hiermee op zijn
eigen eenvoudige manier de verloedering van het milieu aan. Opvallend is verder ook
een verzameling
door
hem bewerkte straatstenen. De
grens tussen beeldhouwwerk en schilderij is hier wel moeilijk te trekken. Naast de reeds
vermelde
'zeven maal
Van
Wonterghem anders' het
centrale luik van de tentoonstelling
zijn
werken,
een mooi overzicht geven van de
samen 65 schilderijen
die
er nog een aantal bijkomende
kunstenaarsloopbaan van deze schilder uit Deinze. Gaston Wonterghem
Van
is niet te vergelijken met mensen van het kaliber van de
streek- en leeftijdsgenoten Roger Raveel en Raoul De Keyser maar heeft dan
toch een persoonlijke en
waardevolle bijdrage
geleverd aan de
schilderkunst van de Leiestreek na de tweede wereldoorlog.
Stefaan De Groote
GASTON
VAN WONTERGHEM VAN 8 TOT 22
APRIL
IN HET
STADSGEBOUW (VOORMALIG MUSEUM EN BIBLIOTHEEK) OP HET EMIEL CLAUSPLEIN TE DEINZE
Warm aanbevolen.
Ik las in een verslag over een vereniging : alhoewel we al 56 jaar bestaan zijn we nog maar aan onze vijfde voorzitter. K.O.K. bestaat al 62 jaar (sedert najaar 1928) en verslijt nog maar zijn derde voorzitter : Jules De Coster van 1928 tot Matthys van 1964 tot 1977 en sedert 1977 Herman Maes.
1964, Luc
1240.
Het Land van Nevele Dit
heemkundig tijdschrift raakt natuurlijk vaak de Deinse
deelgemeenten .
En dat vermelden we dan ook graag
want het verrijkt
onze dokumentatie. In het december nummer van 1989 blz.274 lezen we een nota over baron t'Kint de Roodenbeke die niet verdroeg dat een artikel in het Land van Nevele,
over
straatnaamgeving in Bachte ,
hem bekritiseerde in
zijn
keuze. Daarom steunde hij de Kring niet meer.
Daartegen staat er een woord van lof blz.280 voor Raf Van den Abeele ; twee ex-burgemeesters, twee zeer verschillende types. In hetzelfde nummer (blz.296-298) staat een nota over de gedenkplaat die de familie Van Crombrugge aanbracht naast de ingang van de kerk van St.Martens-Leerne om de familie Van Crombrugge als burgemeestersfamilie te gedenken . (De niet-Van Crombrugge -burgemeester staat er niet bij.) Lievin 1818-1819 Joseph 1820-1825 (1825-1830 burgemeester van Gent) Charles 1825-1830 Napoleon 1842-1887 Charles 1887-1906 Carlos 1906-1956 Carl 1956-1976 (fusie) De niet - Van Crombrugge burgemeester
was P.
van den Meerschaut,
burgemeester van 1830 tot 1842.
1154. Goeminne - Van Haver - De Decker In onze bijdrage over de familie Liebaert (K.O.K. 1988) was er sprake van Octaaf Goeminne, die met Marcel Liebaert de firma stichtte die nu nog de naam Liebaert draagt.
Maar Octaaf stierf vroeg : reeds in 1907, op 39 jarige leeftijd (geboren 17-10-1867 en gestorven 6-5-1907). Hij was de zoon van Theodoor en van Maria Sidonia Maroy.
Octaaf had een broer Ernest, een broer Rem!,
een zuster Allee die Boulanger huwde en een zuster (?) die met Majoor Martin trouwde.
1241.
Vader Theodoor was kruidenier-grossist. De kinderen werden verzorgd en opgepast door Peetje Van Haver en diens vrouw. Peetje Van Haver was landbouwer en woonde op de markt te Deinze, rechterzijde voor wie van de kerk kwam
in het huis waarin ook Serafien Dossche heeft gewoond.
Peetje Van Haver had een dochter Prudence. Ernest Goeminne was er verliefd op maar mocht er niet mee trouwen van zijn ouders (beneden de stand ?). Prudence huwde met Kamiel De Decker, de dorpsonderwijzer te Zeveren, en werd zo de moeder van 3ozue De Decker. (Peetje Van Haver had een meid Ida De Volder die trouwde met Conrad Heyerick. Conrad was de
voorlezer
en de beste voordrager in de
gemeenteschool te Zeveren in de klassen van Kamiel De Decker.)
Kamiel De Decker en Prudence Van Haver hadden ook een dochter die een De Bruyne van Aalter (een brouwer) huwde ; uit dit huwelijk kwam een dochter De Bruyne die met Andre Scheerlinck trouwde. Kamiel
De Decker had moeilijkheden wegens activisme. Jozue De
Decker werd prof. classicus te Gent in 1916-18. Over deze 3ozue is een studie te schrijven.
Hij leefde van 1879 tot
1953. Studeerde aan het Gentse atheneum en aan de R.U.Gent, ook te Berlijn en Parijs. Hij werd leraar te St.Gillis en medewerker van het Instituut Solvay.
^ everde wetenschappelijk werk en was professorabel,
reeds lang voor 1914.
1155. Graanvoorraden op Petegem-buiten in 1741 Over het
hongerjaar
drietal stukjes,
1740-1741 in Deinze schreven
waarnaar
we dan ook verwijzen
we al eerder een
voor wat de algemene
tijdscontext en de achtergronden betreft. In verband met de voedselschaarste werden tellingen van de graanvoorraden voorgeschreven en ook voor Petegem-buiten bewaard (1). Deze
werd
een dergelijke telling
van
"Lijste der graenen..." werd op 28
februari 1741 februari 1741
opgemaakt door Joannes Stevens, "officier" (= politieagent of veldwachter)der
prochie van Petegem-buiten, in gezelschap van de
schepenen Fransois Buijck en Melchoor (2) vander Meeren
en de griffier
(naam niet vermeld).
De lijst bevat in totaal 44 namen, telkens met vermelding van de beschikbare graanvoorraad. In 2 van de 44 gevallen is er helemaal geen graan meer in voorraad.
1242.
We geven hieronder de namen van de 44 gezinshoofden, gemakshalve in
alfabetische volgorde. overzicht van
Deze lijst geeft aldus ook een (onvolledig ?)
de families
die 250 jaar geleden op Petegem-buiten
woonden : Jacobus ALLEENE Frans BASSELE Joannes BI3TEBIER Goddefroot BILLIET Pieter BILLIET 3oseph BOGAERT Frans BOUTERS Joannes BRUNEEL Fransois BUIJCK Anthone COPPENOLLE Christiaen DE BI3TERE Pieter DE CALUWE Jacobus DE CEUNINCK Weduwe Joannes DE CLERCQ (voorraad : nihil) Joannes DE 3ONCKHEERE (voorraad van Sleur dan VANDER PIETE bij hem aldaer ghesoldert)
Joannes DERUIJCK .loos DE SMEDT fs Pieter Pieter DE SNOUCK Jan DE WAELE Adriaen DE WEVERE Lievin DHAENENS
Philips DHONT Frans GANSEBEKE Pieter HERTOGHE Olivier HUIS Jacobus LAMBRECHT (voorraad : nihil) Joannes LAMBRECHT Laureijns NOTTEBAERT Joannes PAERMENTIER Louijs ROGGHE Judocus STEENKISTE Thobias STEVENS Carel TUI.7TSCHAEVERE Martinus VAN AUTRIJVE Mehoir VANDER MEEREN Weduwe Aernoudt VANDE WOESTI3NE Ignatius VAN HAUTTE Weduwe Gillis VAN HEE Pieter VAN LAERE Judocus VAN L OO VEN Frans VAN MELLE Geeraert VERHAEGHEN Joannes VERHAEGHEN Guillaume WAEPENAERS
P. HUYS.
(1) Rijksarchief Gent, oud archief Deinze, nr. 523. (2) In de tekst "Melchoor" en
in de lijst zelf "Mechoir"
genoemd. Het gaat natuurlijk der Drie Koningen.
om de voornaam Melchior, één
1156. Fili - een voornaam Filip, Filippe, Philippe, Filips, Flup - allemaal varianten van dezelfde voornaam, eigenlijk maar spellingsvarianten. De naam komt vrij vaak voor - en reeds lang. Dat de naam reeds lang gegeven wordt blijkt uit het feit dat hij ook als familienaam bestaat. In de registers van voor 1795, die volledig in het Latijn opgesteld waren, is de naam Philippus: Ego hodie baptavi ...
1243.
Het is duidelijk een Griekse naam.
Hij bestaat uit twee delen : FM en
(h)ippos (Philippos). - dat Fil (Phil) is van het Griekse f0iAo5 = vriend (filos), het element dat ook voorkomt in filo-sofie (wijsheid - sofia)
filo-logie (het woord - logos) fil-harmonie fila-telie (afstand - ver / vb. telegram, telegraaf, telefoon
(grafein - grafie =
schrijven,
schrift ; fonei = stem ; afoon = zonder stem en vocaal = zang), tele-communicatie)
anthropofilie (anthropos = mens) = menslievendheid Philadelfia (adelfos = broer) = broederliefde - -ippos - eigenlijk hippos = paard - vergelijk : Hippodroom hippiatrie (= leer over de ziekten van paarden) hippisch (= wat met paarden te maken heeft) hippologie (= kennis van het paard)
Phil-ippos = de vriend van het paard, iemand die van paarden houdt. Er zijn
wat
nogal nogal
heiligen die
Filip heten, te beginnen met de
apostel Filip. De vader van Alexander de Grote was Filips 11 van Macedonië (4e eeuw v.C.).
Er zijn in Frankrijks geschiedenis nogal wat Filipsen - zo bvb. de
Filips de Schone, koning van Frankrijk ten tijde van de Guldensporenslag. De vader van Keizer
Karel V van
Habsburg was een Filips - ook de
Schone- trouwens de Boergondische hertogen hielden van
die
naam :
Filips de Stoute, zijn zoon dan zonder Vrees, diens zoon Filips de Goede, diens zoon Karel de Stoute (stierf 1477 te Nancy), diens dochter Maria van Boergondië viel te Brugge van haar paard en stierf aan de opgelopen verwondingen
(1482). Zij
Habsburg/Van Oostenrijk, der Duitse Natie.
Zij
was intussen gehuwd met Maximiliaan van die Keizer werd
hadden een zoon
van Het Heilig Roomse Rijk Filips de Schone ; hij huwde
3ohanna de Waanzinnige, hij stierf in 1506 en zij reisde door een deel van Europa
met zijn lijkkist. Zij hadden een zoon Karel, in 1500 te Gent
geboren in het prinsenhof.
Zijn zoon
was Filips 11 met wie wij oorlog
voerden (80-jarige oorlog), koning van Spanje (van Hispanien zingen we in het Wilhelmus van Nassauwe). opgevolgd.
Hij werd door enkele Filipsen in Spanje
1244.
Er was Filips van Marnix van Sinte Aldegonde, 1585 burgemeester van Antwerpen, de dichter van dat bekende Wilhelmus-lied. Een vorstelijke naam dus. Maar er was ook Philippe Melanchton, Luthers helper : "Melan" is Grieks voor zwart (melan-cholie = zwartgallig) en chtoon = Grieks voor aarde. Deze Lutherse Renaissance-mens heette eigenlijk Schwarzerde (= zwarte aarde) en vergriekste dus zijn naam. De bekendste vergriekste naam is wellicht Erasmus. (van Gerhard = de man Naar
Hij heette Geert
sterk met de speer = een Germaanse naam).
Latijnse mode wou Geert (zonder familienaam toen nog in
Rotterdam) daarin een Latijns woord zien : gerrere = verlangen. Een ander Latijns
woord
voor verlangen is desiderare - vandaar de naam
Desiderius - Desideratus (= de verlangde) Desiré - den Dees. Verlangen in het Grieks is erasma-o (= ik verlang). Zet daar naar de mode van +
1500 (voor de geleerden) een Latijnse uitgang en ge hebt Erasmus. Geert = dus gelijk aan Desiderius = Erasmus Hugo De Groot = Grotius Vos = Vossius Gerard De Kramer = Mercator de Hont = Hondius de Deinzenaar Boddaert = Baudartius
enz...
Filip is dus wel een boeiende, een typische naam. Of ge hem mooi vindt ? - dat
is subjectief en relatief ... en heeft vaak ook
met
sympathie of antipathie te maken.
1157. Een broodopeising bij de Deinse bakkers (1707) Tijdens de eerste jaren van de Spaanse Successieoorlog nadat de Franse legers van Lodewijk
XIV de zuidelijke Nederlanden
waren binnengevallen, kwamen onze gewesten eerst Franse invloed. Marlborough op
Maar
(1701-1714),
volledig
onder
na de overwinning van de hertog van
de Fransen bij Ramillies in
1706 worden
deze
(tijdelijk) verdreven en verliezen de overmacht die ze totdantoe gehad hadden. Daarop erkennen de Staten van Karel van Oostenrijk als hun souverein.
Vlaanderen en van Brabant
1245.
Van het eigenlijke Spaanse Bestuur is op dat ogenblik vrijwel niets meer overgebleven. Het grootste deel van de Zuidelijke Nederlanden komt vanaf 1706(tot 1715) in feite onder het condominium van de "Bataafse Conferentie" (Engelsen en Staatsen) : het bestuur wordt uitgeoefend door een "Raad van State".
Maar aan de krijgsverrichtingen in
Dit alles is politiek.
komt intussen steeds maar geen einde.
West-Europa
Ook in Vlaanderen niet.
In de loop van 1706 krijgt Deinze dan ook voortdurend met tijdelijke inkwartieringen van voorbijtrekkende
troepen
te maken : in 27
verschillende beurten krijgt het stadje gedurende dat éne jaar 1706 alleen al 8.096 man voetvolk en 2.132 ruiters met hun paarden te logeren (1). En afgezien van die tijdelijke logementen zijn er dan ook nog de "fixe ende permanente garnisoenen". Krachtens sekrete orders van de Hertog van Beieren (2),
dd. 16 januari
1706, krijgt Deinze een detachement dragonders (lichte kavalerie) van het Regiment van de Markies van Bitbourgh in garnizoen. Het detachement, dat bestaat uit een aantal officieren en 143 dragonders met hun paarden, blijft in Deinze van 7 februari tot 16 mei 1706, d.i. gedurende precies 99 dagen. Dan vertrekken ze. De datum van het marschbevel is niet zomaar willekeurig. Zeven dagen later,
op 23 mei,
heeft de slag bij
Ramillies plaats !
Op het einde van hetzelfde jaar krijgt Deinze opnieuw een legereenheid in vaste
inkwartiering.
In opdracht ditmaal van de Meeren Staeten
generael der Vereenichde Nederlanden", dd. 9 november 1706, komt op 1 december een bataljon "Deenen vanden heer Prince George van Denemarken, onder
commande van den heer Kolonel Stockhem" in
Deinze in winterkwartier. Dit infanteriebataljon, met officieren en manschappen in totaal 750 man sterk, zal in Deinze blijven tot en met 16 mei 1707, d.i. gedurende 167 dagen (3). In datzelfde jaar 1707 zal Deinze aan voorbijtrekkende troepen ook nog in totaal 17.123 man voetvolk en 3.520 ruiters moeten logeren ... Het moet dus bepaald geen sinekuur geweest zijn de voedselvoorziening voor een
dergelijke
troepenmassa te organizeren. Op zeker ogenblik,
begin 1707, moest de Deinse burgemeester bij een aantal Deinse bakkerso.a. Livinus van de Woestijne, Boudewijn Benoodt, Joannes de Plae en
E
1246.
Jacob vander Meulen fs Pieter - brood gaan opeisen voor de soldaten, op belofte evenwel dat die verplichte broodlevering naderhand zou betaald worden. Maar hoe gaat het in oorlogstijd ? Dertien jaar later, in 1720 ,
blijkt deze aangelegenheid nog altijd niet
geregeld te zijn (4). De betrokken bakkers zijn dan ook in proces tegen de stadsmagistraat van Deinze om de huidige burgemeester en schepenen te dwingen de verplichtingen van hun voorgangers van 1707 te honoreren. In het desbetreffende procesdossier (5) vinden we enkele gegevens over die verplichte broodlevering mensen, die
van 1707. Ons
interesseren meer de
als getuigen in het procesdossier verschijnen. Onder hen
zijn enkele bakkersvrouwen, die op 6 februari 1720 over de feiten van dertien jaar voordien nog iets weten mee te delen : Isabeeuwe Braem,weduwe van 3005 Jochem, Marie Drieghe, weduwe van Jan van Honackere, en Joosijne Fasseeuw, weduwe van Dan de Bleu. Ook ene Smet fs Michiels komt getuigen : hij was in bakkersknechtje bij de Petegemse bakker
1707
Pieter de
immers piepjong
Jacobus vander Meulen, één
der eisers anno 1720. Hoe dit geschil uiteindelijk is afgelopen, hebben we uit stukken niet kunnen opmaken.
de bewaarde
Het doet er allicht niet veel toe. Het
procesdossier bood ons intussen wel de gelegenheid iets te vertellen over oorlogstoestanden in Deinze bijna driehonderd jaar geleden en over enkele mensen die er toentertijd bij betrokken waren.
í1) Deze gegevens hebben we geput uit een "Declaratie vande logementen ghesupporteert bij de stede van Deijnse, beghinnende met den jaere 1701 tot ende met den jaere 1712 die bij desen maecken ende overgheven Burghemeester ende Schepenen der stede ende marquisaet van Deijnse, in hemlieden saecke jeghens Sieur Thomas van verweerders , Pieter Reijlof met Jan Adams , Loo, Joannes Bultijnck , consoorten , heeschers (= eisers ) bij requeste vanden 26en novembre 1715 omme te voldoen aende Sententie inde saecke verleent den 3en julii 1716"
(Rijksarchief Gent, oud archief Deinze, nr. 128). (2) Keurvorst Maximiliaan Emanuel II, landvoogd van de Zuidelijke Nederlanden (1692-1701 en 1704-1712).
1247.
(3) Zelfde bron als vermeld in noot 1. In de vermelde "declaratie" is voor die 750 man gedurende 167 dagen een uitgavenpost van 4.696 guldens 171 stuivers ingeschreven. En voor het logeren van de losse voorbijtrekkende troepen in datzelfde jaar 1707 nog eens een bedrag van 1.120 guldens 3 stuivers. (4) Men vergelijke dit proces van de Deinse bakkers tegen de stadsmagistraat met de aktie van enkele Deinse herbergiers, in het 1719-1720 met burgemeester en die eveneens jaar schepenen in proces lagen wegens nog niet vereffende schulden ( zie hierover enkele bijdragen in voor inkwartieringen K.O.K.-Kontaktblad , jrg. 1989). (5) Rijksarchief Gent, oud archief Deinze, nr. 512, bundel D (procesbundels 1720-1729).
Paul HUYS.
1158. Karel Picqué In Biekorf 1989 (afl. 3 blz. 266) vinden we een foto van een schilderij van Karel Picqué : een in 1839 gemaakt portret van Charles Van der Beke. Het
schilderij is eigendom van het O.C.M.W.-Brugge en hangt in de
wachtkamer bij het bureau van de voorzitter in de Kartuizerinnestraat te Brugge. Wie Charles
Van der Beke was wordt verteld in het begeleidend artikel.
Merkwaardig : 1. hij had 2
broers en 6 zusters
waarvan
geen
nakomelingen
2. hij had 12 kinderen waarvan er slechts 2 hun vader overleefden.
Van zijn 8 zoons was er slechts één die huwde - maar
geen kinderen had.
Met deze naamdragers was het dus gedaan. Van
zijn 12 kinderen (de helft stierf als kind) had hij twee kleinkinderen (meisjes) die volwassen werden en huwden - maar geen naamdragers. De voorzitter van de Brusselse executieve, Charles Picqué, schreef ons dat hij
een afstammeling is van de naar Brussel uitgeweken
Deinzenaar en schilder Picqué (1798-1869) naar wie de Picquélaan genoemd werd.
Karel
1248.
1159. Deinse bedrijven in de top 5000 (1) Al voor de twaalfde maal publiceert het weekblad Trends een top 5336 van bedrijven in België. Als basis fungeert het omzetcijfer. We hebben ons geamuseerd om
alle
bedrijven met zetel in Deinze in deze
uitgebreide lijst op te zoeken.
Het zijn er uiteindelijk achttien. Als eerste gegeven vindt u de naam, gevolgd door de plaats in de top 5336 en de plaats in de specifieke sektor. Daarna volgen twee economische gegevens zowel voor 1987 als 1988, nl. het omzetcijfer (oe) en de nettowinst (nw) in miljoenen B frank. De sectoren waar de bedrijven van Deinze in actief zijn : cow = landbouwgrondstoffen en veevoeders ; auto = fabricatie auto's, fietsen en bijbehoren ; tex = textielindustrie ; fat = oliën en vetten ; foo = produktie lederwaren en schoenen ; hab = confectienijverheid en breigoed ; div = andere ;
pap =
papierhandel en -industrie ; ree =
recuperatiebedrijven ; hom = houthandel ; sic = staalprodukten, staal ;
oxt = handel levende dieren ; mob meubelindustrie. plaats en sek 166 cow
plaats in sek 3
OC 88 OC 87 6996 6947
NW 88 NW 87 14,93 49,82
DOSSCHE
269 cow
2
4531 4450
37,53 41,76
ADRIA CARAVAN
536 auto
31
2479 2048
1,79 6,34
WEVERIJEN LEON DECLERCQ
814 tex
13
1633 1322
38,68 51,52
VANDAMME OLIEFABRIEK
1266 fat
9
1070 1144
8,15 16,90
COLLE GEBROEDERS
1504 Foo
5
888 506
3,52 9,34
L IEBA ER T
1594 Hab
6
834 766
8,01 4,69
VEDA TRADING
1718 Div
35
771 595
13,98 8,88
TIMMERMANS
1918 pap
28
696 628
23,99 27,20
VERSELE-LAGA
1249.
1924 ree
23
695 302
3,72 0,25
RADAR
2021 cow
18
652 675
0,10 1,73
DE BOOG
2501 hab
31
524 549
-0,02 3,92
OOSTROWOOD IMPEX
2785 hom
13
464 362
8,32 8,04
GEVAERT BANDWEVERI3
4010 tex
55 274
307 15,60
19,38
VERMEERSCH & BL OMME
4024 sid
84
305 229
3,90 3,90
DE BEL A & C
4142 oxt
35
294 292
0,61 0,47
BEL GO-CHROM
4707 mob
32
254 249
4,75 10,22
LAENEN
5271 hom
48
224 241
1,14 1,17
BEL FRA
METAL
De twee sterren van de Deinse industrie , wat de omzet betreft, zijn de bedrijven Versele-Laga en Dossche die respectievelijk 3de en 2de zijn in hun sector en kwa omzet het 166 ste en 269 ste bedrijf in België. Niet mis. Een ander
bedrijf,
ni. Radar, is
18de in
deze sektor van landbouw-
grondstoffen en veevoeders. Kortom, dat betekent met 3 in de eerste 20, een beter resultaat dan de Belgen in de Tour de France. Deinze mag dus nog altijd een centrum van de landbouwgrondstoffen en veevoederindustrie worden genoemd. Ook het gamma textielprodukten is goed
vertegenwoordigd. Er is de
sektor confectienijverheid en breigoederen met Liebaert en De Boog als respectievelijk Ede en 31ste in België. Leon Declercq is de 13de grootste weverij in ons land, terwijl we Gevaert reeds op de S5ste plaats moeten zoeken .
In ieder geval blijven er in Deinze nog enkele textiel-
bedrijven actief, waarvan twee vrij belangrijke (Liebaert en Declercq).
Stefaan De Groote. (1) De top 5000 of " De 5000 grootste ondernemingen van België' een uitgave van het financieel ekonomisch magazine Trends, 15 november 1989 ,
490 bf.
1250.
1160 . EEN "STEENKERCKEN SNUI3TDOECK" (of Hoe een veldslag de mode bepaalde) In ons stukje over "Jan
Corijn,
kwakzalver en boef" (1) berichtten we
o.m. over de overval op de Oostendse koopman Cornelis de Souttere op 18 februari
1723 langs de Brugse Vaart te Aalter nabij Nieuwendamme.
De koopman werd er beroofd onder meer van een "steenkercken wordt
snuijtdoeck" ; in een ander processtuk
deze zelfde snuitdoek
beschreven als een "morselaine crawatte".
Wat is een "steenkercken snuijtdoeck" ? We stelden die vraag in de "Vraagwinkel" van het tijdschrift Biekorf (1988, blz. 239) en lazen in één der volgende
afleveringen (1988, blz. 450) het volgende antwoord,
verstrekt door L. van Acker uit Ardooie, redaktiesekretaris van Biekorf: "Een steenfzencfzen snu.i.ytdoecfz -.h
zeen waa"eh.Ljnl jfz een daas
Het an-twoond ligt bulo-ten in navolgende tefvx
(eh.ava.te).
uit De Gnoo-te Magazijnen )8'w ^sel 1988)
doop M. vanden Hoo6,
E. Bny4, B. van Motie en K. Veneentbnugghen, staat getiteld :
antikelt j e
waan o.m. een
waan, komt de daas vandaan
(blz.
190 - 192). 'In 1692 in de slag bij Ste.eniz.en.fze. wonden de ovenvallen dat ze de .í.Ljd niet hebben
Fnan,sen zo onvenhoed.
zoaU het hoont.
hun da. om te doen wond
de
ha1,s en
S.eenfzen.fzeda2 evolueert
hoepen op
die man-.en
de dais naah.
het veel
de mode
fzleinene model dat in het
begin van de 19e eeuw mode wondt.' (blz. 191). de d" breed
van de
de loop van de 18e eeuw
leven. In
in het
Ze aslaan hem slotd.í.g
Voorheen wao
en oveltdadig met (zant ve"iend. Het uitzicht
ve"obende dut sinds de slag van S-teenlzenFze.
Het gaat hiep niet S-teenfzenfze,
om S-teenfzeniae bi.j Veurne,
maan wel om
een dorp ..n Henegouwen b.Lj EdL ngen, waan. op 3
augws.tuu4 1692 een bekende en moon.ddad.Lge veldlag plaatsvond .ws,sen de Fnan,sen (L o dew.L j fz X I V)
en de maan chalh van
LuxemburLg." (L.v.A.) Wij danken de heer van Acker graag sluitende verklaring. Maar
voor de
wat hijzelf
Steenkerke is niet helemaal juist.
interessante, inderdaad
schrijft over de slag
bij
Vandaar dat we hier de volgende
korrektie en toelichting aan toevoegen.
1251.
De slag van Steenkerke was één van de talrijke veldslagen uit het begin van de Negenjarige Oorlog of Grote Coalitieoorlog
(1688-1697).
De
Franse legers van Lodewijk XIV, onder het bevel van de maarschalk van Luxemburg ,
stonden er tegenover de legers van de Verbondenen (de
"Grote Coalitie " van Engeland , Spanje en Holland, onder de leiding van koning Willem III van Engeland). De Fransen behaalden
"rekewijs"
overwinningen te Fleurus
(1692) en
Neerwinden
(1693),
Luxemburg (2).
(1690),
Leuze (1691),
Steenkerke
telkens onder liet bevel van de maarschalk
van
Te Fleurus en te Leuze was het de prins van Waldack
die verslagen werd, in Steenkerke en Neerwinden de prins van Oranje. In de "moorddadige" slag
bij
Steenkerke werden zowat
tienduizend
geallieerden gedood of gekwetst tegen zes- tot zevenduizend Fransen. Het verhaal
over het "onverhoeds overvallen" van de Fransen
bij
Steenkerke - zodat ze de tijd niet hebben hun das behoorlijk te knopen wordt
bevestigd
door wat
we lezen in een ^veldslagenkroniek" in de
Gentse "Wegwyzer" van het jaar 1822 :
"Veldslag van Steenfzenhe, by Eng.ien, wae_ t
in den
zelven
maneehal (= Luxemburg), alhoewel hy ove",as-t was dom den pnins van OnagnJen, wondenheden van dappetcheyd venn-í.ehte ; onde i.teund door de {ynansche pnineen en door den mascqui„s de 8ou^slvt behaelde hy eenen uytmun.ten.den zegepnael." (3)
(1) K.O.K.-Kontaktblad, VIII, 4, juni 1988, blz. 974 en 976, noot 6. (2) Frangois Henri de Montmorency - Bouteville, hertog van Luxemburg (Parijs 1628 - Versailles 1695) ; huwde in 1661 met de erfdochter van het hertogdom Luxemburg ; werd in 1675 maarschalk van Frankrijk. In de slag van Neerwinden (1693) veroverde hij zoveel vlaggen dat hij de bijnaam "Tapissier de Notre Dame" kreeg.
(3) Gentschen wegwyzer of Provinciaelen Oost- Vlaenderen , jaar 1822, blz. 139-140.
Almanach van
Paul HUYS.
