welkom! Het Frans Hals Museum bestaat in 2013 100 jaar en dat vieren we een heel jaar lang! Daarom staat Frans Hals centraal in het programma voor dit schooljaar. In deze brochure zijn dan ook verschillende programma onderdelen te vinden die rond deze beroemde schilder opgebouwd zijn. Het museum heeft nu, dankzij een royale gift van de BankGiro Loterij, Het fenomeen Hals, een filmische presentatie over Frans Hals, en een fantastische workshopruimte. Hierdoor is het museum nog aantrekkelijker voor het voortgezet onderwijs! Het fenomeen Hals kunnen de leerlingen zelfstandig, ook buiten schoolverband, bekijken. Het workshopprogramma is gevarieerder dan ooit, met vertrouwde succesvolle workshops op zaal en nieuwe in het atelier! Tot ziens in het Frans Hals Museum!
programma p. 2-11
algemene informatie p. 12 teksten Frans Hals Museum, wijzigingen voorbehouden; fotografie Fred Ernst (p. 1, 5-10), Gert Jan van Rooij (p. 2-4); ontwerp Bregt Balk; druk LenoirSchuring
2013/2014
nieuw! Het fenomeen Hals
Het fenomeen Hals vertelt op 67 schermen van verschillend formaat gemonteerd op drie wanden, een biografisch beeldverhaal over Hals. Niet alleen komen zijn meesterwerken voorbij, maar ook documenten en bekende citaten. Zo maken leerlingen in 15 minuten op een intense manier kennis met Frans Hals. U kunt Het fenomeen Hals als ‘extra’ aanbieden aan uw leerlingen, maar u kunt het ook als programma boeken. Na het bekijken van Het fenomeen Hals bestuderen zij in kleine groepjes de werken van Hals in het museum aan de hand van de kijkwijzer. doelgroep alle klassen vmbo, havo, vwo duur 60 minuten kosten geen begeleiding door eigen docent vereist
nieuw! Frans Hals Atelier
Het Frans Hals Museum is bijzonder trots op het gloednieuwe Frans Hals Atelier. Een geweldige plek voor allerlei activiteiten! Het museum zet het Atelier bij uitstek in voor scholen. Het ideale bezoek is nu mogelijk: eerst schilderijen bekijken en met elkaar daarover praten en vervolgens in het Atelier zelf aan de slag met een opdracht die aansluit bij het eerste deel van het programma. Het museumbezoek wordt op deze wijze een onvergetelijke ervaring!
2
3
programma
2013/2014
WORKSHOPS
Deze workshops vinden plaats in het Frans Hals Atelier, de nieuwe workshopruimte van het Frans Hals Museum. (zie p. 3)
Frans Hals: meester van de penseelstreek Frans Hals is wereldberoemd om zijn losse penseelstreek. Wat is een losse of ‘ruwe’ penseelstreek nu eigenlijk precies? Waarom deed Hals dat? Welke collega’s schilderden ook zo? Eerst gaan de leerlingen dat onderzoeken in het museum en dan gaan ze aan de slag in het atelier. Het wordt een ontdekkingstocht naar de manieren waarop je kan schilderen en met welk gereedschap: van penseel tot schuursponsje, papierprop, wattenstaafje, kartonnetje. Deze techniek kan gecombineerd worden met diverse thema’s: portret, stilleven, landschap etc. doelgroep alle klassen duur 90 minuten kosten € 115 per groep van 15 leerlingen
Frans Hals, meester van de lach Een foto van jezelf waar je lachend op staat, is nu heel gewoon, maar in de Gouden Eeuw was dat heel bijzonder. Lachen op een portret hoorde niet: je portret moest laten 4
zien hoe rijk of hoe belangrijk je was. Maar als je door Frans Hals je portret liet maken, dan was er van alles mogelijk! Frans Hals kon als geen ander lachende mensen schilderen en hij durfde dat ook aan bij portretten. Het lijkt heel gemakkelijk, maar het is echt moeilijk! Toch is het ’t proberen waard: in deze workshop gaat iedereen eerst de portretten van Frans Hals en van zijn collega’s bekijken waarop lachende mensen staan. Daarna schilderen de leerlingen zo’n vrolijk portret na om te ontdekken hoe Hals of zijn collega te werk ging.
Style je eigen 3d stilleven Stillevens, voor pubers?? Wat saai!!!! Toch is er een link tussen de stillevenschilder en de leerling van het voortgezet onderwijs: hun interesse in styling. De 17de-eeuwse schilder plaatst de voorwerpen in een heel afgewogen en doordachte compositie op zijn schilderij. Leerlingen hebben minstens evenveel aandacht voor de styling van hun outfit, agenda, inrichting van hun kamer. Die gemeenschappelijke interesse staat centraal in deze workshop. Eerst analyseren de leerlingen met een museumgids een aantal schilderijen wat betreft compositie, kleurgebruik, textuur, belichting. Vervolgens kiezen ze
er een uit als bron van inspiratie. Daarna stellen zij een 3dimensio naal stilleven samen met allerlei voorwerpen van deze tijd. Met een digitale camera wordt tenslotte het resultaat gefotografeerd. doelgroep klas 1 t/m 4 vmbo, havo en vwo duur 90 minuten kosten € 115 per groep van 15 leerlingen
Combinaties van de schilderwork shops met een museumwandeling of audiotour zijn ook mogelijk! De combinatie duurt dan 120 minu ten en kost € 125 (15 leerlingen).
doelgroep alle klassen duur 90 minuten kosten € 115 per groep van 15 leerlingen
5
programma
programma
....... .......... . . . . . . . . . . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .......... ......... ...........
Verhalen vertellen De eerste dertig minuten bekijken de leerlingen heel gericht een beperkt aantal schilderijen met de museumgids. Wat voor voorstelling is er afgebeeld, heeft die voorstelling nog een speciale betekenis? En waar heeft dat mee te maken? Vervolgens bekijken de leerlingen in tweetallen samen 1 schilderij zeer nauwkeurig. Daarna laten zij hun verbeeldingskracht de vrije loop en verzinnen zelf het verhaal achter die
DRAMA WORKSHOP
voorstelling. Tenslotte vertellen de deelnemers heel in het kort “hun” verhalen aan elkaar. doelgroep brugklassen vmbo, havo, vwo duur 90 minuten kosten € 115 per groep van 15 leerlingen
Van voetbalfoto tot schuttersstuk Als een fotograaf de opdracht krijgt om een foto van een voetbalelftal te maken, stelt hij alle leden ervan in 3 rijen achterelkaar op: één rij staand, één rij zittend op een bank en één rij zittend op de grond. Alle voetballers even recht de lens in kijken – en klaar is kees! Iedereen staat er duidelijk op: iedereen tevreden! Wat jammer!! Eigenlijk is dit een hele saaie foto: had de fotograaf nu 6
2013/2014
maar gekeken naar een schutters stuk van Frans Hals van bijna 400 jaar oud. Dan had hij een veel leukere foto weten te maken. Hoe? Dat ontdekken de leerlingen in deze workshop in de schutterszaal. Na een introductie over het schuttersstuk van Frans Hals kiest elke leerling zijn rol. Met kijk- en dramaoefeningen bereidt iedereen zich voor. Dan breekt het moment aan, waarop de leerlingen zich met de juiste kledingstukken en attributen laten portretteren als schutters. Op dit eigentijdse “schuttersstuk” komt de grote interactie tussen de afgebeelde personen in de boeiende compositie die Frans Hals in 1627 maakte, heel sterk naar voren! klas 1 t/m 4 vmbo, 1 t/m 3 havo en vwo duur 90 minuten kosten € 115 per groep van 15 leerlingen
7
programma
2013/2014
JUNIOR MUSEUMGIDS Leerlingen nemen de rol van de museumgids over en leiden elkaar rond: een workshop waarin kennis over de kunstwerken in het museum centraal staat. Na een korte introductie op zaal door de museumdocent, gaan de leerlingen in kleine groepjes zelf aan de slag. Zij bestuderen een specifiek onderwerp op een of meerdere schilderijen. Zij combineren hun kennis met informatie die het museum verschaft. Vervolgens kruipen zij in de rol van museumgids en pre-
AUDIO TOUR collectie Frans Hals Museum
Aan de hand van de audiotour van de collectie krijgen de leerlingen op een leuke manier een beeld van de schilderkunst en het leven in de Gouden Eeuw in Haarlem. De omslag van de 16de-eeuwse kunst, waarin kerk en staat een dominante rol spelen, naar de burgerlijke schilderkunst in de 17de eeuw is in het Frans Hals Museum heel goed te volgen. Met veel hoogtepunten uit de collectie, zoals de verhalende schilderijen van Cornelis van Haar8
senteren zij de resultaten aan hun collega-leerlingen. Met professionele tips over houding, stemgebruik en contact met het publiek. De docent kan aangeven welke thema’s, zoals mythologische en Bijbelse verhalen, stijl, compositie en dergelijke, aan de orde moeten komen. doelgroep vmbo t bovenbouw, havo en vwo vanaf klas 2 duur 90 minuten kosten € 115 per groep van 15 leerlingen
lem en de portretten en schuttersstukken van Frans Hals. De leerlingen lopen zelfstandig in kleine groepjes van 2 door het museum. Al luisterend naar de verhalen op de audiotour, bekijken ze in een uur 10 tot 12 schilderijen en maken ze de bijbehorende opdrachten. Zonder opdrachten bekijken ze meer werken. doelgroep alle klassen vmbo, havo, vwo duur 60 minuten kosten in overleg, max. € 60 per klas
9
programma
2013/2014
INTERACTIEVE MUSEUM WANDELINGEN Leerlingen bekijken samen met een museumgids een aantal schilderijen uit de collectie. De museumgidsen zijn er op gericht de leerlingen erbij te betrekken. Door prikkelende vragen te stellen, door ze uit te dagen een mening te formuleren of mee te denken over problemen die toen en ook nu actueel zijn, komt de kunst meer binnen hun belevingswereld. Wilt u een ander onderwerp voor een wandeling, neemt u dan tijdig contact op.
Thuis in de Gouden Eeuw: burgerlijke cultuur in Haarlem
De stad van Frans Hals: Haarlem in de Gouden Eeuw
De Gouden Eeuw begon in Haarlem; in het begin van de 17de eeuw kwam hier de economie tot grote bloei. Veel burgers konden zich de aanschaf van schilderijen veroorloven en kozen onderwerpen die hun aanspraken. Diverse genres ontwikkelden zich juist hier. Hoe het in het dagelijks leven toe ging, hoe de mode er uitzag, maar ook het bestuur van de stad, de organisatie van de sociale zorg valt heel goed af te lezen van de schilderijen. Met veel aandacht voor de werken van Frans Hals.
Een leuke combinatie van museumbezoek en stadswandeling wanneer er wat meer tijd beschikbaar is. De Haarlemmers waren in de 17de eeuw trots op hun stad en kochten graag een stadsgezicht. Er zijn er heel wat bewaard gebleven. In het museum zijn dan ook diverse schilderijen te vinden die een beeld geven van karakteristieke plekken en gebouwen in de stad. De leerlingen ontdekken dat de Grote Markt, het Stadhuis en de Vleeshal er ook al in de tijd van Frans Hals waren en dat ze er nu nog min of meer
doelgroep alle klassen havo en vwo duur 60 minuten kosten € 60 per groep van 15 leerlingen
10
hetzelfde uitzien. Ook zien ze waar de schuttersstukken van Frans Hals oorspronkelijk hebben gehangen. doelgroep bovenbouw vmbo, alle klas sen havo en vwo duur 120 minuten kosten € 120 per groep van 15 leerlingen
Ateliergeheimen van Frans Hals en zijn collega’s De losse of ‘ruwe’ penseelstreek van Frans Hals is wereldberoemd. Hoe en waarom deed hij dat nu precies? En hoe schilderden zijn collega’s/concurrenten? In de Gouden Eeuw ging een schilder sowieso heel anders te werk dan nu. Dat had te maken met de schilder techniek in die tijd. De leerlingen ontdekken dat de schilder zijn verf niet kocht, maar zelf maakte, hoe dat zijn aanpak beïnvloedde, hoe materialen en formaat de prijs van een werk bepaalden. Aan de hand van de schilderijen en met voorbeelden van pigmenten, verfstoffen, soorten olie en linnen die de leerlingen op zaal kunnen bekijken, krijgen ze hier een beeld van. Deze wandeling is goed te combineren met de workshop ‘de penseelstreek van de schilder’ (zie p. 4). doelgroep bovenbouw duur 60 minuten kosten € 60 per groep van 15 leerlingen
De klassieke oudheid in het Frans Hals Museum In het museum zijn allerlei sporen van de klassieke oudheid terug te vinden. Aan het eind van de 16de eeuw werkten de belangrijke maniëristische schilders Karel van Mander, Hendrick Goltzius en Cornelis van Haarlem in Haarlem. Zij maakten forse schilderijen met mythologische voorstellingen, geïnteresseerd als zij waren in Italië en de klassieke oudheid. Later in de Gouden Eeuw kiezen schilders meer voor de afbeelding van de dagelijkse realiteit. Toch springen ook op die schilderijen allerlei elementen uit de klassieke oudheid in het oog: van Latijnse teksten tot klassieke ruines. doelgroep gymnasiumklassen duur 60 minuten kosten € 60 per groep van 15 leerlingen
11
Algemene informatie Informatie en opgave Afdeling Publiekszaken Judith Harren of Annejet Houck T 023-5115853 Charlotte Wiethoff T 023-5115792 of
[email protected]. Reserveringen Minimaal 3 weken van te voren. Openingstijden voor scholen Dinsdag, donderdag en vrijdag: 9.00 – 17.00 uur woensdag: 11.00 – 17.00 uur maandag gesloten. Kosten De toegang voor leerlingen, docen ten en begeleiders is gratis. Aan de programma’s zijn kosten verbonden. Per klas kunnen maximaal 32 leerlingen meedoen. Betaling Contant aan de kassa (pinautomaat aanwezig), of met de cultuurkaart. Wij kunnen ook een weborder voor u plaatsen.
Adres Frans Hals Museum, Groot Heiligland 62, Haarlem, 023-5115775. Bereikbaarheid Parkeren: parkeergarages De Kamp en Houtplein op 8 minuten, De Appelaar op 15 minuten loopafstand. NS station op 20 minuten lopen van het museum. Nieuwsbrief Het museum heeft een Nieuwsbrief Educatie: u kunt zich hiervoor aanmelden op www.franshalsmuseum.nl/ nl/nieuwsbrief. Voor leerlingen KIJK die zelfstandig een WIJZER bezoek aan het museum brengen, is een actuele kijk wijzer beschikbaar voor Het fenomeen Hals en voor de collectie van het museum: www.franshalsmuseum.nl. Volg ons ook op
www.franshalsmuseum.nl/nl/onderwijs voor actuele informatie over de programma’s
www.dehallen.nl/activiteiten voor actuele informatie over activiteiten en educatie in De Hallen Haarlem 12
