Welkom Moderator: Wietse Walinga
Op Locatie: Jeroen Bosch Ziekenhuis ‘s-Hertogenbosch
Programma 9.40 uur
Kansen voor Zorgvastgoed vanuit Nationaal Energieakkoord Door: Henk Postema & Marten Valk
10.15 uur
Amstelring: uitvraag voor verduurzaming op 2 A4-tjes zonder investering Door: George Müller & Michiel Houwing
10.45 uur
Netwerken
11.30 uur
Einde
kennisplatform over duurzaam bouwen
Missie
“Kennis is het enige dat je kunt vermenigvuldigen door het te delen”
Nationaal Energieakkoord kansen voor zorgvastgoed
Duurzaam Gebouwd Op Locatie Jeroen Bosch Ziekenhuis, ‘s-Hertogenbosch 6 juni 2014 Henk Postema en Marten Valk 10
Energieakkoord
11
Energieakkoord Ruim 40 organisaties, waaronder werkgevers en werknemers, hebben onder leiding van de SER het energieakkoord opgesteld: • Doelstelling
• 10 pijlers
• 175 afspraken
12
Energieakkoord - doelstelling Partijen zetten zich in om volgende doelen te realiseren: • Energiebesparing: 1,5% per jaar • Energiebesparing in 2020: 100 Petajoule • Duurzame energieopwekking van 4% nu naar 14% in 2020 • Duurzame energieopwekking in 2023: 16% • Ten minste 15.000 voltijdsbanen in eerst komende jaren
13
Energieakkoord - 10 pijlers 1. Energiebesparing 2. Opschalen van hernieuwbare energieopwekking 3. Stimuleren van decentrale duurzame energie 4. Het energietransportnetwerk gereed maken 5. Een goed functionerend Europees systeem voor emissiehandel
6. Kolencentrales en CCS (Carbon Capture Storage) 7. Mobiliteit en transport
8. Arbeidsmarktarrangementen rond werkgelegenheid en scholing 9. Stimulering commercialisering voor groei en export 10 Financiering van duurzame investeringen 14
Energieakkoord - energiebesparing Pijler 1: energiebesparing • 1,5% per jaar • 100 PJ in 2020 (2016: 35%, 2018: 65%) • • • •
Gebouwde omgeving Industrie Agrarische sector Bedrijfsleven
• Revolverend fonds € 600 miljoen
15
Energieakkoord - utiliteitsbouw Pijler 2: Energieopwekking • Wind op zee: 4.450 MW in 2023 • Wind op land: 6.000 MW in 2020
16
Energieakkoord - energiebesparing Energiebesparing utiliteitsbouw • Maatregelenlijst •
Werkgroep utiliteitsbouwdoor InfoMil
• Expertisecentrum •
In oprichting door RVO
17
Energieakkoord - energiebesparing • Verplichte maatregelen energiebesparing bestaande bouw (geldt niet voor MJA) • • •
Zorg Kantoren Onderwijs
• Terugverdientijd < 5 jaar
• Zelfstandig moment / bij verbouwing • Handhaven door bevoegd gezag
18
Energieakkoord - energiebesparing Maatregelenlijst (geldt niet voor MJA deelnemers)
19
Energieakkoord - energiebesparing Maatregelenlijst verwarmen: • Goede regeling (optimaliserende regeling) • Frequentie geregelde CV-pomp (natuurlijk moment) • Pomp met HR-elktromotor • HR 107-ketel i.p.v. VR-ketel • HR 107-luchtverwarmers • Isolatie van leidingen en appendages • Bedrijfsvoering Maatregelenlijst koelen: • Vrije koeling met ventilatie / mechanische luchtafvoer • Zonwering (zonwerende beglazing) • Beheer (reinigen condensor en verdamper) • EPDB-airconditioningsystemen
20
Energieakkoord - energiebesparing Maatregelenlijst ventileren: • Warmteterugwinning (twin-coil) • Automatische regeling • Debietregeling • Reiniging filters en ventilatoren Maatregelenlijst verlichting: • Energie-efficiënte terreinverlichting (bv. LED i.p.v. hoge druk natrium) • Energie-efficiënte reclameverlichting (LED i.p.v. neon) • Energie-efficiënte kantoorverlichting (HF-TL i.p.v. conventionele TL) • Efficiënt schakelen van de verlichting • Aanwezigheidsdetectie ongebruikte ruimten • Automatisch schakelen buitenverlichting
21
Energieakkoord - energiebesparing Maatregelenlijst warm water: • Waterbesparende douchekoppen • Isolatie leidingen en appendages Maatregelen isoleren + gebouwschil • Isolatie borstwering achter radiator • Kierdichting • Schakeling automatische schuifdeuren • Regeling tochtsluis (winterstand) • Isolerende folie op enkel glas • HR++-glas bij renovatie
22
Ambitie
23
RadboudUMC Renovatie bouwdeel A Bouwjaar 1953 Opdrachtgever RadboudUMC Architect EGM architecten Omvang 13.000 m2 BVO
Oplevering Februari 2013
24
RadboudUMC Renovatie bouwdeel A Energiebesparende maatregelen • Extra glazen kap boven atrium van het gebouw • Isolatie van het dak • Vervanging beglazing door HR++-glas • Verhoging luchtdichtheid door luchtdicht afdichten kozijnen • Toepassing energiezuinige installaties: • • •
Lagetemperatuurverwarming aangesloten op warmtepomp en WKO Hoge temperatuur koeling Hoog rendement warmtewielen
25
RadboudUMC Renovatie bouwdeel A Resultaat • Reductie van 50% ten opzichte van oude energiegebruik • Behaald energielabel A
26
Renovatie faculteit Tandheelkunde Bouwjaar 1970 Opdrachtgever RadboudUMC Architect INBO Omvang 22.500 m2 BVO
Start renovatie Zomer 2014
27
Renovatie faculteit Tandheelkunde Energiebesparende maatregelen • Isolatie dak: Rc = 8 m2K/W • Isolatie bovengrondse gevels: Rc = 4,5 m2K/W • Beglazing: • • •
Toepassing tripleglas met U-waarde ≤ 0,6 m2K/W Kozijnen U-waarde ≤ 1,4 m2K/W Buitenzonwering hoogbouw op oost-, zuid- en westgevel
28
Renovatie faculteit Tandheelkunde Energiebesparende maatregelen • Verlichting: •
Daglichtregeling gevelzijde
• Toepassing energiezuinige installaties: • • • •
WKO met koudeopslag in waterbuffer, warmtepomp als 1e opwekker HR 107-ketels gekoppeld aan laagtemperatuurverwarming Hoogtemperatuurkoeling Hoog rendement warmtewielen
• Inschakelen van verlichting en klimaat op basis van aanwezigheid • Bevochtiging volgens het Humidifree principe • Nieuw centraal atrium 29
Faculteit Tandheelkunde Beoogde resultaat • Reductie van 75% ten opzichte van huidige energiegebruik • Energiekosten van € 100.000,- i.p.v. €400.000,- per jaar
30
Ontwikkeling
31
Oval Tower Amsterdam
Investeren in duurzaamheid ter voorkoming van leegstand
32
Isoleren van bestaande bouw
Isoleren van bestaande bouw
34
Urban mining, hergebruik van materialen
35
Vragen?
36
Energiesprong Amstelring Transformeren zonder te investeren
George Muller Michiel Houwing
Vastgoedeconoom ,Platform31 Projectmanager Zorgvastgoed, Eneco
Duurzaam Gebouwd Op Locatie – 6 juni 2014
Agenda
................................................................................................. Aanleiding en proces (George) Twee filmpjes: 1. De gunningsdag en het ‘Slim&Snel-proces’ 2. De DREAM-propositie Lessons Learned (Michiel) Oproep aan de zorgsector! (George)
39
........................................................................
De Paradox
.................................................................................................
40
........................................................................
De gunningsdag en het ‘Slim&Snel-proces’
.................................................................................................
41
........................................................................
De DREAM propositie
.................................................................................................
42
........................................................................
Lessons Learned
................................................................................................. 1. Techniek is niet van belang 2. Energiebesparing is slechts aanleiding, levert weinig € op, maar…energie bepaalt ontzettend veel! 3. Vastgoed staat niet los van zorg, maar is wel volgend 4. Zorgvisie en vastgoedstrategie moeten voorhanden zijn en op elkaar zijn afgestemd 5. Aansluiting vinden bij primair proces 6. Gebruiker, eigenaar en consortium moeten allen meedoen
43
........................................................................
Dank voor uw aanwezigheid Graag het evaluatieformulier invullen!
Agenda voorjaar 2014 18 juni – DGOL Renovatie – Rosmalen
