Welkom. Korte kadering van het project. Focus op de interviews. Overzicht geïnterviewde diensten. Wie is geïnterviewd?

Welkom Dhr. Bart Wuyts, directeur SPK

Project

“Gedeelde zorg voor mensen met dubbeldiagnose” Presentatie resultaten van de interviews

Pijler “innoverende welzijnsregio” Project binnen team Social-Profit Bea De Potter, projectleider Cathérine Dosogne, projectmedewerker

22 september 2009 Campus Blairon 714 | 2300 Turnhout | T: 014 71 11 10 | F: 014 42 189 41 | E: [email protected] | www.spk.be

Korte kadering van het project •

•

Historiek: signalen vanuit verschillende organisaties kleinschalig overleg zowel vanuit Turnhout als Geel, sinds 2005: werkgroep dubbeldiagnose Werkgroep DD: samenstelling evolueert, maar in de loop der jaren vertegenwoordigers vanuit o.a.: CAW de Kempen, politie Geel & Turnhout & Neteland, OCMW Geel & Turnhout & Herentals, PAAZ St.-Jozef, OPZ, Welzijnszorg Kempen Vraag om ondersteuning bij SPK: Project: ‘Opzetten van gedeelde zorg voor mensen met dubbeldiagnose’ - Financiering vanuit Vlaams minister Welzijn, Volksgezondheid en gezin, projectoproep armoedebestrijding 2008 - Looptijd: december 2008-november 2009 - 2 luiken: transparantie krijgen in huidig aanbod van de verschillende sectoren, en de huidige realiteit in de Kempen opstarten van een zorgtraject over de sectoren heen in arr. Turnhout Campus Blairon 714 | 2300 Turnhout | T: 014 71 11 10 | F: 014 42 189 41 | E: [email protected] | www.spk.be

Overzicht geïnterviewde diensten • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Lokale politie Turnhout, Geel, Neteland OCMW Turnhout, Geel, Herentals Inloopcentrum de Lange Gaank (CAW) Straathoekwerk Eerstelijns drughulp Medisch Sociaal Opvangcentrum/MSOC Kempen Centrum Residentiële Crisisopvang/CRC (CAW) Opvangcentrum ’t Poortje (CAW) Opvangcentrum Huis Zevendonk (CAW) Opvangcentrum De Goede Plek (CAW) Opvangcentrum Tussenhuis (CAW) Begeleid Zelfstandig Wonen (CAW) Begeleid Wonen (CAW) Centra levens- en gezinsvragen (CAW) Team intrafamiliaal geweld/IFG (CAW) Team Justitieel Welzijnswerk/JWT (CAW) Justitiehuis Zorgequipe Strafinrichting Merksplas CGG de Meander Spoeddiensten St.Elisabethziekenhuis en AZ St.-Jozef Psychiatrische Afdeling van het Algemeen Ziekenhuis/PAAZ St.-Jozef Beschut Wonen Kempen Openbaar Psychiatrisch Ziekenhuis/OPZ Campus Blairon 714 | 2300 Turnhout | T: 014 71 11 10 | F: 014 42 189 41 | E: [email protected] | www.spk.be

Focus op de interviews Praktijkgericht onderzoek Doel 1. In kaart brengen van bestaande aanbod voor cliënten dubbeldiagnose (vanaf nu afgekort als cl. DD) in de regio (Kempen, arr. Turnhout) en ‘foto’ van huidige realiteit/ gang van zaken 2. Inventarisatie van de knelpunten

Werkwijze Kwalitatief onderzoek, via uitgebreid semi-gestructureerd interview: • Welke organisaties? • Wie? Diverse hulpverleners die rechtstreeks te maken krijgen met cl. DD, met een zo breed mogelijk spectrum van invalshoeken • Inhoud? Campus Blairon 714 | 2300 Turnhout | T: 014 71 11 10 | F: 014 42 189 41 | E: [email protected] | www.spk.be

Wie is geïnterviewd? Lokale politiezone Turnhout - hoofdinspecteurs van de verschillende interventieteams (diefstallen, geweld in gezinnen en seksueel misbruik (“zeden”), Drugs, Verkeer) - wijkagenten - Maatschappelijk Assistente -> Dienst Slachtofferzorg - Jeugd en gezin (sociale dienst) Lokale politiezone Geel-Laakdal-Meerhout - hoofdinspecteur van de sociale dienst, - hoofdinspecteur PPT/interventie (Drugs) - hoofdinspecteur recherche (Drugs) Lokale politiezone Neteland - Herentals - (hoofd)inspecteurs van dienst jeugd en gezin en slachtofferbejegening - (hoofd)inspecteurs van interventieteams (diefstallen, mensenhandel, milieu) Campus Blairon 714 | 2300 Turnhout | T: 014 71 11 10 | F: 014 42 189 41 | E: [email protected] | www.spk.be

Wie is geïnterviewd?

Wie is geïnterviewd? OCMW Turnhout - maatschappelijk assistenten team intake + teamcoördinator - maatschappelijk assistenten van de teams vreemdelingen, langlopende dossiers, schuldhulpverlening

Inloopcentrum de Lange Gaank (CAW) - Turnhout Ontmoetingsplek voor iedereen die problemen ervaart als dakloosheid, armoede, thuisloosheid, … - begeleider

OCMW Geel - maatschappelijk assistenten team intake - maatschappelijk assistenten van de teams financiële hulpverlening, vreemdelingen, schuldhulpverlening, MI en tewerkstelling - Coördinator cel hulpverlening

Straathoekwerk - Turnhout Onthaal, informatie en advies, praktische ondersteuning, opvolging en nazorg - straathoekwerker

OCMW Herentals - maatschappelijk assistenten sociale dienst - maatschappelijk assistent tewerkstellingsdienst

Eerstelijns drughulp - Geel en Herentals Info, advies en begeleiding aan iedereen die vragen heeft rond drugs en druggebruik - drughulpverleners

Campus Blairon 714 | 2300 Turnhout | T: 014 71 11 10 | F: 014 42 189 41 | E: [email protected] | www.spk.be




Medisch Sociaal Opvangcentrum: MSOC Kempen - Herentals Ambulante medische, psychische en/of sociale begeleiding en behandeling aan mensen die illegale drugs gebruiken en problemen ervaren op verschillende levensdomeinen.

Centrum Residentiële Crisisopvang: CRC (CAW) - Turnhout Crisisopvang voor mannen en vrouwen, met of zonder kinderen - begeleider en coördinator

- de 3 huisartsen - psychologe - maatschappelijk assistent





Opvangcentrum ’t Poortje (CAW) - Turnhout Opvang voor mannen vanaf 25 jaar - begeleider Opvangcentrum Huis Zevendonk (CAW) - Turnhout Opvang voor thuisloze mannen vanaf 18 jaar - begeleider Opvangcentrum De Goede Plek (CAW) - Geel Opvang voor jongvolwassenen, jongens en meisjes tussen 18 en 25 jaar - begeleider Opvangcentrum Tussenhuis (CAW) - Geel Opvang voor vrouwen (en hun kinderen) vanaf 18 jaar die in een noodsituatie verkeren. - begeleider


Begeleid Zelfstandig Wonen (CAW) - vanuit JAC Westerlo Begeleiding voor jongvolwassenen tussen 18 en 25 jaar die moeilijkheden ervaren met het alleen wonen - begeleider Begeleid Wonen (CAW) - Turnhout Begeleiding voor volwassenen die moeilijkheden ervaren met het alleen wonen - begeleider


Wie is geïnterviewd? Centra levens- en gezinsvragen: CLG (CAW) Turnhout, Geel, Herentals en Mol Onthaal, begeleiding en preventie, vorming aan volwassenen, koppels en gezinnen - therapeuten van onthaal en begeleidingen Team intrafamiliaal geweld: IFG (CAW) - Herentals Begeleiding aan koppels, gezinnen en hulpverleners met betrekking tot intra-familiaal geweld - begeleiders IFG en ouderenmis(be)handeling Campus Blairon 714 | 2300 Turnhout | T: 014 71 11 10 | F: 014 42 189 41 | E: [email protected] | www.spk.be

Wie is geïnterviewd? CGG De Meander - Turnhout Begeleidingen aan mensen met psychische en verslavingsproblemen - psychologen en maatschappelijk assistenten van de teams vrijwillige hulpverlening en alternatieve gerechtelijke maatregelen - preventiewerker - adjunct-directeur


Beschut Wonen Kempen:


Beschut wonen - Geel en Turnhout Individueel- of groepswonen met begeleiding op verschillende levensdomeinen voor mensen met een gestabiliseerde psychiatrische problematiek Psoikos - Turnhout Psychiatrische zorg in de thuissituatie: adviseren, begeleiden en coachen van professionelen, cliënten en mantelzorgers Therapeutisch project netwerk rehabilitatie Zorgcoördinatie voor mensen met psychische moeilijkheden ‘t Twijgje - Turnhout Dagactiviteitencentrum voor mensen met psychische moeilijkheden - directeur - teamverantwoordelijke BW Campus Blairon 714 | 2300 Turnhout | T: 014 71 11 10 | F: 014 42 189 41 | E: [email protected] | www.spk.be

Wie is geïnterviewd? Team Justitieel Welzijnswerk: JWT (CAW) Merksplas, Wortel, Hoogstraten en Turnhout Individuele hulp- en dienstverlening aan gedetineerden, ex-gedetineerden en hun naaste omgeving. - trajectbegeleiders + teamverantwoordelijke - onthaalmedewerker voor familie en ex- gedetineerden Justitiehuis Turnhout Toezicht, begeleiding en opvolging van veroordeelden die onder bepaalde voorwaarden werden vrijgelaten. - justitie-assistenten (langgestraften en geïnterneerden) Zorgequipe Strafinrichting Merksplas Zorg aan gedetineerden, vanuit een multidisciplinair team - psychiatrisch verpleegkundigen - ergotherapeut - psychologen Campus Blairon 714 | 2300 Turnhout | T: 014 71 11 10 | F: 014 42 189 41 | E: [email protected] | www.spk.be

Wie is geïnterviewd? Spoeddienst St.-Elisabeth ZH en AZ St.-Jozef - Turnhout Dringende medische hulp - hoofdverpleegkundigen spoeddiensten - arts diensthoofd spoed Psychiatrische Afdeling van het Algemeen Ziekenhuis: PAAZ St.-Jozef - Turnhout Open afdeling voor kortdurende psychiatrische opnames - psycholoog - hoofdverpleegkundige - sociaal verpleegkundige - psychiatrisch verpleegkundige Campus Blairon 714 | 2300 Turnhout | T: 014 71 11 10 | F: 014 42 189 41 | E: [email protected] | www.spk.be

Wie is geïnterviewd? Openbaar Psychiatrisch Ziekenhuis: OPZ - Geel Geïntegreerd psychiatrisch kennis- en dienstencentrum voor iedereen in psychische nood Divisie volwassenen: - psychiater gesloten opname en dagziekenhuis - algemeen directeur patiëntenzorg - psychologe psychosenzorg - hoofdverpleegkundige psychosenzorg - psychologe angst en depressie - maatschappelijk assistent angst en depressie


Aantal interviews

Inhoud interview 4 onderdelen: 1 Beschrijving van de doelgroep ‘cl. DD’ (cliënten dubbeldiagnose) vanuit de ervaring van hulpverleners 2 Het huidige aanbod van de organisatie voor deze doelgroep 3 De samenwerking met andere diensten/organisaties 4 Het toekomstperspectief: een zorgtraject voor mensen met dubbeldiagnose

Totaal 21 interviews, 102 geïnterviewden



Inhoud interview detail

Inhoud interview detail

3/ De samenwerking met andere diensten/organisaties

1/ Beschrijvingen cl. DD vanuit ervaring van hulpverleners

Vb. vragen:

Vb. vragen:

- “Heeft u afspraken met organisatie(s) m.b.t. personen DD? Structureel of rond individuele cl.?” - “Heeft u een zicht op het aanbod van de organisatie / het handelen van de professional van wie u de persoon DD doorverwezen kreeg?” - “Hoe gaat u tewerk bij doorverwijzing?” - “Hoe verloopt de informatiestroom?”

- “Hoe herkent u zelf dat het om mensen met dubbeldiagnose (DD) gaat?” - “Zijn er registratiegegevens in uw organisatie m.b.t. DD?” - “Wat is uw inschatting van hoe vaak u in contact komt met cl. DD?” - “Hoe weegt het aandeel van personen DD op de dienst/organisatie?”

2/ Het huidige aanbod van de organisatie voor deze doelgroep

4/ Het toekomstperspectief: een zorgtraject voor mensen met DD

Vb. vragen:

Vb. vragen:

- “Wat doet u / welk handelen treft u / hoe werkt u met een ‘ingestroomde’ cl. DD?” - “Welk aanbod heeft u / uw organisatie voor mensen met DD?” - “In hoeverre / in welke mate beantwoordt het aanbod van uw organisatie aan de ‘vraag’ van de persoon DD en aan zijn noden en behoeften?” - “Wanneer stopt het handelen vanuit uw organisatie?”

- “Welke zorgen hebben mensen met DD volgens u nodig?” - “Wat zou u vooruit helpen in het goed handelen met personen DD?” - “Met welke partners/diensten/organisaties zou u idealiter moeten/kunnen/ willen samenwerken om de beste zorgen te bieden aan mensen met DD?” - “Wat heeft u nodig en wat heeft uw organisatie nodig om een zorgtraject voor mensen met DD te kunnen opzetten?”



Inhoud interview detail Afbakening van de doelgroep

De resultaten van de interviews Deel 1:

Mensen met dubbeldiagnose: mensen met zowel een psychiatrische problematiek als een verslavingsproblematiek

Beschrijvingen van de doelgroep ‘cl DD’ vanuit de ervaring van hulpverleners:

Ruime definiëring, grote en heterogene groep: > op te splitsen in subgroepen, met gelijkaardige kenmerken, zoals aard en mate van ernst van de problematiek, mate van motivatie tot verandering, interactie tussen beide diagnoses

- kenmerken - diagnose - aantallen en telkens daarbij knelpunten, ervaren door professionals


Iedere organisatie/hulpverlener ziet een ander aspect van de complexe problematiek. Kenmerken zijn o.m.:

-

-

Beperkte cognitieve en coping vaardigheden Acting-out gedrag, lage frustratietolerantie, impulsief gedrag, ook geweld Zorgen voor overlast, juridische en strafrechtelijke problemen Tekort aan primaire behoeften, bvb. dakloos, financieel, taal, Weinig structuur, sociaal geïsoleerd, gebrek aan steunfiguren Beperkt ziekte-inzicht, beperkte motivatie tot hulpverlening: zorgwekkende zorgvermijders Campus Blairon 714 | 2300 Turnhout | T: 014 71 11 10 | F: 014 42 189 41 | E: [email protected] | www.spk.be

Beschrijving doelgroep

Hoe herkent u dat het om cl. DD gaat? Uitspraken uit de interviews:

Kenmerken van mensen die ‘vreemd’ ‘bizar’ gedrag vertonen:

-

•

-

-

“hun verhaal is niet helder, ze springen vaak van de hak op de tak” “er klopt iets niet in hun verhaal” “er zijn ‘vreemde’ elementen in hun verhaal, die vaak ook vreemd met elkaar in relatie staan” “ze weten de datum niet, weten niet meer wanneer of hoe lang ze ergens geweest zijn’”, “ze spreken wartaal” “ze verhouden zich op een bepaalde manier tot anderen” “de manier waarop ze zich verhouden t.o.v. de hulpverlener, de interactie met medepatiënten” “cl DD uiten hun angst vaak op een (verbaal/fysiek) agressieve manier, waardoor ze zichzelf nog meer in de nesten werken. Agressie is ook vaak naar zichzelf gericht als ze alleen wonen.” “ze stellen ander gedrag dan wat wij ‘normaal’ vinden (en dat is al heel ruim)” “de manier waarop ze in de werkelijkheid staan” “ze geloven hun eigen leugens”

>> Het gaat om mensen die ‘vreemd’ ‘bizar’ gedrag vertonen.

•

• • •

Knelpunten daarbij, ervaren door geïnterviewden en verschillen tussen geïnterviewden:

• • •


-

-

“ze willen onmiddellijke oplossingen voor een door hen ervaren probleem” “ze komen heel eisend over” “ze dwingen je naar hen te luisteren” “ze willen onmiddellijke behoeftebevrediging” “ze hebben schijnbaar geen behoefte om verzorgd te worden” “soms willen ze geholpen worden, maar enkel onder voorwaarden die ze zelf stellen” “ze gaan veel meer in op de vormelijke afspraken rond hun verblijf, bvb. vrijheden, gebruik van gsm en computer, … dan op het inhoudelijke van hun behandeling” “Als ze zelf nood hebben om te ontladen of hun hart te luchten, moet dat onmiddellijk kunnen, maar als hulpverlener mag je geen verwachtingen hebben naar hen toe. Dan willen ze dikwijls gewoon met rust gelaten worden.” “ze weten niet om te gaan met hun beperkingen, maar botsen er wel continu op” “ze komen ‘omdat ze het moeilijk hebben’, maar de reden waarom ze het moeilijk hebben, leggen ze bij iedereen behalve zichzelf” “ze blijven terugkomen, telkens met een nieuwe hulpvraag”

oorzaak/ reden van vreemd gedrag is niet met zekerheid te verklaren, het is interpreteerbaar stelt zich dikwijls in crisissituatie, door opstoot psychiatrische aandoening en/of gebruik middelen voorkennis, achtergrond en opleiding van de professionals Campus Blairon 714 | 2300 Turnhout | T: 014 71 11 10 | F: 014 42 189 41 | E: [email protected] | www.spk.be



onvoorspelbaar, weinig logica, zonder de normaal te verwachten communicatiepatronen, verward, verstoord tijdsbesef acting-out gedrag: gebrekkige impulscontrole: niet stil zitten, impulsief gedrag: plots vertrekken tijdens gesprek, lage frustratietolerantie, agressief, opgehitst, geprikkeld, geagiteerd, lichter ontvlambaar, soms fysiek geweld antisociaal gedrag, inherent verbonden aan gebruik, of gekoppeld aan een antisociale persoonlijkheidsstructuur vaak heel ijdel/narcistisch, zien complottheorieën, denken zwart-wit

Kenmerken van mensen die eisend en dwingend zijn:

• • • • •

dwingend dominant externaliseren van hun probleem: erkennen niet hun problemen, of ontkennen, of geven zogezegd goede reden aan voor bvb. druggebruik beperkte ‘coping’ vaardigheden: weten niet hoe om te gaan met probleemsituaties


• • •

Wat is beste manier (i.f.v. cl. DD) om hiermee om te gaan als professional? Wat is de mensvisie van de professional en de maatschappijvisie? Welke ingesteldheid/ attitude heeft de professional om met ‘moeilijkere’ mensen om te gaan? Is het ‘part of the job’?

>> Het gaat om mensen die ‘eisend’ ‘dwingend’ zijn. Campus Blairon 714 | 2300 Turnhout | T: 014 71 11 10 | F: 014 42 189 41 | E: [email protected] | www.spk.be




-

-

“Soms is er motivatie op het moment dat cl. DD hulp vraagt, maar dan moet hij te lang wachten om opgenomen te worden, en verdwijnt de motivatie weer. Dikwijls geraakt cl. DD zelf teleurgesteld, en dan hoeft het niet meer voor hem.” “cl. DD staan niet te springen om zich te laten motiveren: ze vinden dat we hen van hun gewoon werk af houden” “hun eigen vraag ligt niet bij DD, in hun ogen staat dat daar los van. Ze hebben bvb. relatieproblemen, waarvoor ze hulp komen vragen. “complexiteit DD maakt dat ambulante begeleiding niet altijd voldoende is, maar soms is dat het enige waartoe cl. gemotiveerd is” “cl. DD erkennen vaak enkel hun dakloosheid, en melden zich dan aan bij de O.C., ook al staan hun andere problemen eigenlijk veel sterker op de voorgrond” “Urgentie bij cl. DD zit vaak in dakloosheid: residentiële settings willen deze eerst opgelost zien, om te kijken wat er daarna nog van hun motivatie tot verandering overblijft.”

Kenmerken van cl. die een oppervlakkige motivatie hebben:

• • • • •

niet of weinig geïnteresseerd in hulp en zorgaanbod haken snel af, lopen gewoon buiten willen niet doorverwezen worden, willen geen opname minimaliseren hun problemen willen alleen oplossing voor primaire basisbehoeften: woonst, inkomen, juridische zaken, …


• • • •

voldoen aan primaire basisbehoeften lukt moeilijk en vormt al probleem gebrek aan motivatie tot verandering werkt frustrerend voor hulpverleners moeilijk om werkbare relatie met cl. DD op te bouwen begrijpen welke voordelen cl. DD zelf percipiëren en ervaren in hun ‘situatie’: zowel van middelengebruik, als van de psychiatrische aandoening

>> Het gaat om mensen die een oppervlakkige motivatie voor verandering

hebben





-

Kenmerken van mensen die moeite hebben met structuur en hulpverleningskader:

“ze maken afspraken maar komen ze niet na” “ze staan er op een verkeerd moment, of ze geraken er dikwijls niet, ze bellen af, of ze komen niet opdagen zonder signaal (want onder invloed, geen belwaarde …)” “ze hebben vaak grote impact op de rest van een leefgroep, bvb: leefregels overtreden, zwakkere cl misbruiken, dealen, gebruiken …” “ze beïnvloeden, ze kunnen de groepssfeer en houding van de groep t.o.v. de begeleiding snel doen omslaan, heel subtiel”, “rotte appel” “verblijf van cl. DD is vaak heel erg belastend voor de groep. De rust verdwijnt dan en de groep kan heel chaotisch worden” “cl DD kunnen binnen onze werking op korte tijd enorm veel schade berokkenen aan het gebouw, de andere bewoners en zichzelf”

>> Het gaat om mensen die problemen hebben met structuur, zoals een hulpverleningskader

•

• • • •

kunnen geen afspraken, voorwaarden, werkdoelstellingen, maat en tempo, lange termijn denken … aan weinig zelfredzaamheid kunnen moeilijk/ niet in groep leven overschrijden de draagkracht van een leefgroep en/of het begeleidingsteam in een bepaalde setting en op een gegeven moment zijn veel minder/ niet geïntegreerd in onze maatschappij, en marginaliseren sneller


• • • • •

Therapie eindigt weinig in onderling overleg, zoals dat wel met andere cl. gebeurt Verblijf was niet positief, en eindigt slecht Ze worden buitengezet omdat het verblijf niet langer haalbaar is Ze verbranden hun eigen schepen, zijn in aantal residentiële settings niet meer welkom, hebben het te bont gemaakt Wel nog welkom in dezelfde residentiële setting waar men al verbleef, maar cl. DD wil zelf niet meer





-

“ze nemen medicatie niet of niet correct in. Het opgestelde medicatieschema wordt vaak niet nageleefd”, “ze sjoemelen met medicatie” “ze weten heel goed waar en hoe ze iets gedaan kunnen krijgen” “wij verwachten dat cl. in staat zijn zelf zaken in orde te maken qua administratie e.d., afspraken maken, telefoneren, …maar daar hebben ze moeite mee” “dan hebben ze wel problemen ‘s avond en in het WE wanneer geen begeleiding aanwezig is” (i.k.v. alleen kunnen gaan wonen) “ze slagen er vaak niet in eenvoudige administratieve dingen uit te voeren, maken op korte tijd veel schulden, …” “ze geraken geen stap verder en verzuipen op den duur in het alleen wonen.”, “voor cl. DD is dit dikwijls reden die hen drijven tot opname” “het zijn mensen die je om de zoveel tijd in crisis terugkrijgt” “ze blijven in een cirkeltje draaien” “we kunnen met hen niet werken naar groei en zelfstandigheid” “Dikwijls weerkerend patroon van crisis en ontsporing, zoeken/ krijgen van één of andere vorm van hulp, zekere mate van stabilisering ‘goeie’ dagen/maanden, en dan terugval”

Kenmerken van cl. DD in begeleiding / behandeling:

• • • • •

weinig perspectief op duurzame oplossing, zeker niet op korte of halflange termijn ook verandering in één of meer bepaalde richtingen blijft moeilijk complexe relatie hoe ene problematiek op andere invloed heeft en vice versa opnameduur is te kort om DD goed te kunnen behandelen ondersteunende begeleidingen: geen ‘mooi’ proces naar probleemoplossing en zelfontplooiing


•

• •

op welk aspect van welk (deel)probleem wordt er gefocust? Door cl. DD zelf, en door hulpverlener of organisatie. En hoe is de inschatting van de ernst van elk (deel)probleem (of enkel het primair probleem) reguliere handelen van professional werkt niet bij cl. DD draaglast voor individuele hulpverlener: veel energie voor zichtbaar weinig return

>> Het gaat om mensen die moeilijk of niet veranderen en dus weinig perspectief op positieve evolutie hebben bij hun begeleiding/behandeling Campus Blairon 714 | 2300 Turnhout | T: 014 71 11 10 | F: 014 42 189 41 | E: [email protected] | www.spk.be


Draaglast voor professional

Diagnose van dubbeldiagnose

Uitspraken uit de interviews:

Voorbeschouwing:

-

Grondige diagnostiek is theoretisch alle niveaus van het functioneren grondig onderzoeken. I.f.v. de behandeling van cl. DD betekent dit zowel een inschatting van de problematiek als ook een zicht op de mogelijkheden van de cl. DD Een diagnose moet ook steeds beschouwd worden als huidig toestandsbeeld. Diagnose bij cl. DD dikwijls enkel mogelijk in een residentiële setting – opnamedienst. Zeer moeilijk in een ambulante setting.

-

“de gesprekken verlopen moeizamer, ook daarbuiten moet je er veel meer tijd in steken: regelmatig overleg met andere partijen, je moet voor een opname zorgen als het weer eens fout loopt, …” “Je geraakt niet echt in je proces, je geraakt niet vooruit, maar blijft ter plaatse trappelen.” “Ook onrechtstreeks last, doordat de anderen dan ook vaak meer aandacht vragen. Je moet dan telkens opnieuw brandjes blussen, kalmeren, bemiddelen, …” “agressie weegt heel zwaar op de schouders van hulpverleners en professionals” “moeilijk, vaak niet mogelijk om die agressie op te pakken in de begeleiding” “er worden soms te weinig grenzen getrokken in de ambulante sector. Er wordt vaak over hun grenzen gaan. Ze blijven mensen kansen geven, terwijl er soms kordater mee kan/zou moeten worden omgegaan. Dat kan ook meegegeven worden in een opleiding: jezelf leren begrenzen, bekijken wat juist je taak is. Je moet als hulpverlener niet alleen begripvol zijn, maar ook kunnen zeggen waar het stopt.”


Als onderdeel van het interview:

In de interviews vertrokken we dus van de aangegeven omschrijving (zie vroeger dia 23) en peilden naar: het zelf stellen van een diagnose de kennis over DD en mate van beschikken over een diagnose de mate van belang van het kennen van de diagnose.


Het stellen van de diagnose DD

Het stellen van de diagnose DD

Info en uitspraken uit de interviews:

Belangrijk om weten:

Vb. van hoe een diagnose wordt gesteld: 1e werkdiagnose binnen de 24u., met team incl. psychiater observatieperiode (enkele dagen), met bevestiging of bijstelling (tot 2, 3 keer) info om tot diagnose te komen, wordt door iedereen aangebracht uiteindelijk is het de psychiater die diagnose stelt - “Nagaan wat primaire problematiek is: verbergen van verslavingsproblemen? Of psychiatrische ziektes gemaskeerd, ‘nagemaakt’ door druggebruik?” - “Stellen van zuivere psychiatrische diagnose moeilijk gezien verslavingsproblematiek en de soms langere ontwenningsverschijnselen. D.w.z. dat diagnostisch onderzoek alleen maar kan in drugvrije perioden. En die garantie heeft men alleen in een residentiële setting.” - “Om juiste diagnose te kunnen stellen zou je eigenlijk moeten kijken hoe de patiënt functioneert zonder medicatie/middelen, maar dan spreek je meteen over enkele maanden opname. Patiënten willen uiteraard op korte tijd geholpen worden.” “ook een specifieke somatische screening is nodig, naar een differentiële diagnose toe”

Diagnose is een toestandsbeeld: -

-

Diagnose valt onder het medische beroepsgeheim: -


-

-

-

-

“Verenging van de psychiatrische problematiek, tot enkel psychosestoornissen, en niet bvb. persoonlijkheidsstoornissen.” “Het gevaar is, zeker met onze gebruikers, om te snel een diagnose te plakken. Je voelt dikwijls als HV iets, maar je mag dat niet de eerste moment doen.” “Mensen associëren bepaalde gedragingen met bepaalde ziektebeelden: als mensen bvb moeilijk doen op een consultatie, als ze niet meegaand zijn, trekt men vaak de conclusie dat het wel een persoonlijkheidsstoornis zal zijn. Dit hoeft natuurlijk niet perse te zijn.” “We kunnen het soms wel afleiden uit hun gedrag, maar kunnen er dan zelf geen ziektebeeld op plakken. Soms is het afwijkend gedrag wel heel duidelijk, als ze bijvoorbeeld stemmen horen, geen contact meer hebben met de werkelijkheid, … Maar ook daar blijft de vraag of dit om een psychisch probleem gaat, of dat het een gevolg is van het gebruik. Dat kunnen we niet vaststellen.” “We stellen geen diagnoses, maar voelen en raken wel zaken aan in een gesprek. De meeste gasten, hoe jong ze ook zijn, hebben een geschiedenis. Als we dan bepaalde dingen aanvoelen in een verhaal, gaan we daarop doorvragen. Maar ik denk niet dat we zo ver gaan doorvragen dat we ons gaan specialiseren in dat stuk.” “dat wij vooral werken met vermoedens. Wat dat betreft, behelpen we ons een beetje. Als ‘niet-psychiater’ stellen wij daar normaal gezien geen diagnose over op, ik voel mij er niet bevoegd over om een diagnose te stellen.”

Kent u of wordt u op de hoogte gebracht van de diagnose? Uitspraken uit de interviews:

-

-

>> Meeste geïnterviewden zijn zich bewust van de verschillende opties tot interpretatie van bepaald gedrag, en gaan in hun handelen met cl. waarbij een vermoeden is van DD, daar bewust mee om. Campus Blairon 714 | 2300 Turnhout | T: 014 71 11 10 | F: 014 42 189 41 | E: [email protected] | www.spk.be

Hoe belangrijk is het stellen van een diagnose? -

-

-

“Het maakt niet veel uit van waar iemand zijn gedrag komt” “Diagnose is voor politie niet van belang, we kunnen er niets mee doen. We moeten de interventie tot een goed einde brengen, en van de probleempersoon af geraken.” “het is voor ons absoluut niet belangrijk om de echte diagnose te kennen… het mag niet de enige manier van benaderen zijn.” “bij grensoverschrijdend gedrag/ agressie mag je altijd afgrenzend blijven; de crisisbeheersing blijft hetzelfde bij gelijk welke diagnose” “Als je ziet dat iemand problemen vertoont in de maatschappij, dan is dat een probleem. Of hij nu verslaafd is (primair of secundair), of dat er een ander probleem is, maakt op zich niet veel uit.” “Je moet vooral weten waarom je iets doet, en wat je ermee tracht te bekomen. Misschien komt daar dan toch de nood van die diagnose bovendrijven.” “We verliezen vaak veel tijd omdat we de onderliggende diagnose (nog) niet kennen.” “Als je weet waarover het gaat, heb je opties, dan kan je naar de mogelijkheden gaan kijken.” Als je op de hoogte bent van DD, ben je als HV toch alerter. Als je dit tijdens eerste gesprek voelt, ben je voorzichtiger, als hij er iets over vertelt, probeer je toch agressie te vermijden. Minder confronterend, veel erkenning geven, laten merken dat je cliënt begrijpt. Geen harde confrontaties, niet op de spits drijven” “We hebben niet alleen de diagnose nodig, maar we moeten ook weten welke medicatie mensen gebruiken om gewoon maar te kunnen functioneren” Campus Blairon 714 | 2300 Turnhout | T: 014 71 11 10 | F: 014 42 189 41 | E: [email protected] | www.spk.be

“als de diagnose gesteld is, krijg ik die informatie van de verwijzer, via een doorverwijsbrief van een psychiater of een opnameverslag, bij mensen die al een opname achter de rug hebben “ “als er een opname is geweest, krijgen wij wel een opnameverslag, als we dat opvragen. Het gebeurt soms ook dat we samenwerken met een privé-psychiater om een diagnose te laten stellen. De cl. moet dan wel zelf de consultatie betalen, dus moet die ook bereid zijn om een diagnose te laten stellen.” “we zijn bij groot deel van cl. DD al op voorhand gewaarschuwd: het staat beschreven in de dossiers, ofwel bij de feiten, ofwel met een diagnose. In principe zien we dat vóór het 1e contact met de gedetineerde; in de praktijk gebeurt dit meer niet dan wel” “We bellen naar de instelling waar de cl. DD recent heeft gezeten om te vragen wat er aan de hand is/ wat cl zijn diagnose is. Met toestemming van de cl uiteraard, op papier. Als we dan bellen en vragen naar de dokter, krijgen we niet altijd de gevraagde informatie.”

>> Momenteel werken de meeste HVers en meeste organisaties met een ‘vermoeden’ van DD en een uit eigen ervaringen opgebouwd ‘verloop’ van DD



Wettelijk bepaald Bescherming van de persoonlijke levenssfeer van ieder individu Houdt risico in voor een hulpverlener om info te delen


Het stellen van de diagnose DD Knelpunten daarbij, ervaren door geïnterviewden:

“Er moet ook geweten zijn wat een diagnose juist is, en hoe er mee moet worden omgegaan: het gaat namelijk om een toestandsbeeld, en het kan veranderen. Het kan daarom ook zijn dat je een dossier leest van iemand en je afvraagt wat er allemaal staat geschreven. Je moet daar kritisch bij nadenken. Zaken die 20 jaar geleden aanwezig waren, kunnen nu helemaal anders liggen. Mensen blijven altijd met die labels lopen.” “Wat opvalt bij van die lijvige dossiers, is hoe tegenstrijdig de diagnoses vaak zijn die ze op de verschillende psychiatrische diensten hebben gekregen. Ik denk dat dat dan waarschijnlijk wel mensen zijn met DD, maar dan stel ik me de vraag in hoeverre je dat mooi kan aflijnen.” “Cl. merken dikwijls ook dat ze een andere diagnose krijgen naargelang ze naar een andere instelling gaan.”

Hoe belangrijk is het stellen van een diagnose? Vervolg, Uitspraken uit de interviews:

-

-

-

“Naar doorverwijzing is de diagnose wel heel belangrijk. Wil je gerichte hulpverlening bieden voor de cliënt die voor je zit, is dit heel belangrijk. Ook naar verwachtingen die je van cliënt kan stellen.” “Wanneer dat een cliënt wil doorverwezen worden naar een residentiële setting , wordt het kennen van de diagnose wel belangrijk.” “Als we weten dat het om DD gaat (doordat we het bvb. merken tijdens het intakegesprek) worden ze niet opgenomen.” “als cl. zelf niet expliciet de vraag stellen naar hun diagnose, weet ik niet of het zo zinvol is er een uitgebreid diagnostisch onderzoek te gaan doen” “cl. DD hebben die diagnose niet echt nodig. Of daar nu een diagnose wordt opgeplakt of niet, interesseert hen niet. Als er daardoor een bepaalde behandeling kan gegeven worden (psychotherapie, medicatie) dan zullen ze er natuurlijk wel voor te vinden zijn. Maar enkel als ze ondervinden dat ze er beter mee zijn.” “het mag niet de enige manier van benaderen zijn. Iemand is niet gelijk aan zijn diagnose. We moeten met mensen werken, niet met diagnoses” “op een bepaalde plaatsen een diagnose hebben gekregen, maar niet weten wat dat wil zeggen. Mensen weten niet wat er over hen gezegd wordt, en dat maakt mensen nog geschifter. Dan krijgen ze ergens anders weer een andere diagnose, ‘want een ziektebeeld kan evolueren’, maar mensen weten dat niet, ze kunnen er niet aan uit, … Ze vragen ons dan om ‘de waarheid’ te vertellen over hen.” “met die diagnoses is het op termijn ook gevaarlijk omdat dan het verhaal van de cliënt een gestold verhaal wordt” Campus Blairon 714 | 2300 Turnhout | T: 014 71 11 10 | F: 014 42 189 41 | E: [email protected] | www.spk.be

Aantallen en aandeel cl. DD?

Aantallen en aandeel cl. DD?

vervolg

Voorbeschouwing:

Onderzoek van DD: - Gegevens zijn moeilijk te vergelijken: verschillen in wijze van onderzoek, gebruikte definiëring, onderzochte populatie - Bestaande registratiesystemen laten vaak uitsluitend toe opnames te tellen i.p.v. individuen - Diagnosestelling gebeurt vaak niet op een gestructureerde methode

Registratie CAW De Kempen (nov 2005-feb 2006)

Botsten op probleem van diagnosestelling en registratie Aard van de vragen geven geen info over aantallen en aandeel cl. DD t.o.v. het totaal Wel info over: “het aantal aanmeldingen bij een dienst van het CAW en/of de politie van Turnhout, waarbij de cl. werden geweigerd omwille van het vermoedelijk gecombineerd voorkomen van een psychiatrische stoornis en een verslavingsproblematiek.” “het aantal keer dat er door een dienst van het CAW en/of politie, moeilijkheden werden ondervonden om een ingestroomde cliënt door te verwijzen naar een andere dienst, omwille van het gecombineerd voorkomen van een psychiatrische- en drugsproblematiek.”



Aantallen en aandeel cl. DD? vervolg


Wetenschappelijke literatuur:

Als onderdeel van het interview.

Schattingen in België: • Bij 29% van de opnames in de onderzochte psychiatrische ziekenhuizen lag dubbeldiagnose aan de basis. • mannen (in de psychiatrische ziekenhuizen) zijn frequenter aangedaan dan vrouwen schattingen in Nederland: • 20 tot 50% van de cliënten in de GGZ heeft te kampen met verslavingsproblemen (dus naast andere psychische stoornissen) • 60 tot 80% van de cliënten in de verslavingszorg heeft ook andere psychische aandoeningen • 19% van de Nederlandse bevolking heeft in zijn leven ooit te maken gehad met middelenmisbruik of –afhankelijkheid • 41% van de mensen met een ernstige psychische stoornis (m.n. schizofrenie, bipolaire stoornissen of depressie met psychotische kenmerken) in Nederland heeft in zijn leven ooit te maken gehad met middelenmisbruik of -afhankelijkheid

Niemand had rechtstreekse registratiegegevens van DD. Een aantal diensten merken dat bij hun reguliere aanbod regelmatig cl. DD terecht komen: Hun aanvoelen en inschatting van aandeel cl. DD: bvb:

Bronnen: - website ‘landelijk expertisecentrum dubbele diagnose’ LEDD - Dom, G., De Groot, F., Coeck, A. (2004).” Prevalentie van middelenproblemen en dubbeldiagnose in Belgische psychiatrische ziekenhuizen.” Tijdschrift voor Psychiatrie 46(5), 317-321.)

• • • • • • • • • • •

Project ‘voortraject tewerkstelling’ van OCMW Herentals: 90% Inloopcentrum: 50% Straathoekwerk: 30% tot 50% van de druggebruikers waarmee contact is Eerstelijns drughulp: 30% MSOC Kempen: >30% CRC: 10 à 20 % Opvangcentra: mannenopvang: 10% Justitiehuis: 30-40% Zorgequipe: bij 1/3 geïnterneerden is het effectief vastgesteld, maar realiteit <80% CGG De Meander: In principe 100% van de cl. die vrijwillige hulpverlening volgen OPZ Geel (divisie volwassenen): 15,9%




De resultaten van de interviews

In andere organisaties is het aandeel cl. DD kleiner, maar weegt vaak ook zwaar door op de schouders van de hulpverleners: Uitspraken uit de interviews:

-

-

“Het gaat misschien maar over 2000 à 3000 personen van de 150 000 inwoners, maar die vragen 75 tot 80 % van onze inzet.” “Als er een cl. DD verblijft, stoppen we daar heel veel tijd en energie in. Niet alleen de cl. zelf, maar ook de andere bewoners vragen dan een intensere begeleiding.” “Dat zijn zwaardere dossiers dan andere. Daar steek je heel veel tijd en energie in en soms niet altijd met resultaat en dat is frustrerend.”


Deel 2: Het huidige aanbod van de organisaties voor deze doelgroep en de samenwerking tussen organisaties en diensten: - kenmerken - in- en uitstroom en telkens daarbij de knelpunten


Overzicht aanbod in de Kempen

Waar klopt men aan?

Sector Verslavingszorg:

Drughulp Kempen: Structureel aanbod:

en

• Eerstelijns drughulpverleners • MSOC Kempen • CGG De Meander

Overal

Lopende projecten:

- alcoholhulp.be (online) - CRAcht-project (Hoogstraten)

Alle geïnterviewde organisaties komen in contact met mensen met dubbeldiagnose!

Sector Geestelijke gezondheidszorg:

• OPZ Geel • PVT’s: Salto (OPZ Geel) De Liereman (PC Sint-Amadeus) • BW Kempen, met psoikos, ‘t twijgje en TP rehabilitatie • PAAZ Sint-Jozef • CGG Kempen Geen exclusief aanbod of geïntegreerd aanbod DD Campus Blairon 714 | 2300 Turnhout | T: 014 71 11 10 | F: 014 42 189 41 | E: [email protected] | www.spk.be


Aanbod – geschikt voor cl. DD?

Aanbod – geschikt voor cl. DD?

!

! "

"

# #

# # $%"

&" ' ( ' *

$%" &" ' ( ' *

)

)

+

+

* ! * !

* ! * !

# ,-

# ,-

! ..

! .. "

"

Aanbod algemeen, niet voor cl DD Aanbod algemeen, ook voor cl DD Campus Blairon 714 | 2300 Turnhout | T: 014 71 11 10 | F: 014 42 189 41 | E: [email protected] | www.spk.be


Kenmerken van aanbod

Kenmerken van aanbod

1. Bijna alle aanbod is ‘open’: op vrijwillige basis ‘huisregels’ > leefbaarheid in de groep 2. Één plaats in Kempen met gesloten aanbod, m.n. OPZ, gesloten afdeling: patiënten met verschillende ziektebeelden uit onderzoek eigenlijk niet geschikt voor cl DD: infrastructuur niet geschikt voor DD risico op scene-vorming En daarnaast natuurlijk de gevangenissen. 3. Justitieel aanbod: gevangenissen: hulpverleningsaanbod ook op vrijwillige basis geen plaats detentieschade Campus Blairon 714 | 2300 Turnhout | T: 014 71 11 10 | F: 014 42 189 41 | E: [email protected] | www.spk.be

4. Tekort aan gespecialiseerd aanbod - Geen residentiële drugopvang - Geen experten in de drugsverslaving - Tekort aan psychiaters - Geen geïntegreerd aanbod voor gecombineerde problematieken - Oneigenlijk gebruik van bestaande aanbod 5. Geen gespecialiseerd aanbod Spoed en crisis - Geen EPSI en psychiatrische urgentiediensten - Beperkte mogelijkheden somatische-medische opvolging binnen psychiatrische setting - Geen garantie op doorstroming nadat crisisfunctie vervuld is


Kenmerken van aanbod 6. Afgelijnd aanbod via inclusie- en exclusiecriteria - bijna alle organisaties hebben druggebruik als exclusiecriterium - psychiatrische problematiek als inclusiecriterium 7. Ontslag en Nazorg: - organisaties voor behandeling en nazorg niet op elkaar afgestemd - beperkte nazorg vanuit de organisatie die behandelt 8. Omgeving: - zeer beperkt aanbod voor familie van verslaafden/psychiatrische patiënten

Kenmerken van aanbod 9. Wachtlijsten bij bestaande aanbod - voor telefonische intake en screening - voor intake, 1e gesprek - voor instroom, opname, start begeleiding/ behandeling Wat organisaties doen bij wachtlijsten: - Soms wachtlijststop - voorrangscriteria: bvb bij herval bij aanmelding via politie/justitie - strikt houden aan inclusiecriteria makkelijker bij wachtlijsten 10. Verschil in aard en kwaliteit van aanbod


Aanpak bij instroom: Wat doet u bij contact met cl. DD?


Aanpak bij uitstroom: Hoe gaat u tewerk bij doorverwijzing? Wanneer?

Bij aanmelding:

• • • •

Wordt direct geweigerd / wordt afgehouden Wordt ‘gescreend’, stroomt niet in, krijgt brief met verwijsadressen Wordt ‘gescreend’, stroomt niet in, wordt actief geholpen met doorverwijzing Wordt ‘gescreend’, kan voorlopig instromen in afwachting van doorverwijzing

Reeds ingestroomd:

• • • •

‘glipt ertussen’, en wordt bij ‘detectie’ aan de deur gezet wegens ‘niet langer haalbaar’ ‘glipt ertussen’, wordt gedetecteerd, en wordt getolereerd… Stroomt in, krijgt reguliere handelen aangeboden, maar blijkt daarin niet te kunnen functioneren, en haakt zelf af Stroomt in, krijgt reguliere handelen, en aangeboden traject wordt doorlopen

Draaglast voor de organisatie, hulpverleners, leefgroep Opbouw vertrouwensrelatie met cl DD >< carrousel van diensten waarnaar cl. gaat/ doorschuift Hoe?

Verbergen / verzwijgen / verdoezelen van bepaalde aspecten van de problematiek cl. DD om te kunnen doorverwijzen. ‘Tegenindicaties’ zijn: geen dak, geen verblijfplaats, geen harddruggebruik, geen verslaving, geen psychiatrische aandoening, geen gevangenisstraf, ‘halfeerlijke’ info bij doorverwijzing Met telefonische toelichting meer kans op opname (bij doorverwijzing) Wie?

Wie verwijst er door: Als je geen (huis)arts bent, is het heel moeilijk om iemand door te verwijzen naar de psychiatrie, en terwijl cl DD net geen vaste huisarts hebben.



In- en uitstroom Cl. DD in de regio

In- en uitstroom Cl. DD in de regio CLG’s

OPZ Geel

OPZ Geel

Spoed diensten

Spoed diensten

Team IFG

Team IFG

Opvang centra

Opvang centra

OCMW CRC

CRC

politie

politie

justitiehuis Eerstelijns drughulp

CGG De Meander

OCMW

justitiehuis gevangenis


Eerstelijns drughulp

gevangenis


In- en uitstroom Cl. DD in de regio CLG’s

Inloop centrum Straathoek werk

PAAZ st.Jozef

OPZ Geel

Spoed diensten MSOC

Team IFG

BW

Opvang centra

CGG De Meander

OCMW CRC

politie BeWo en BZW

justitiehuis Eerstelijns drughulp

Uitstroom naar andere regio’s: Voorbeelden van gecontacteerde organisaties buiten de regio, vernoemd in de interviews: Psychiatrische ziekenhuizen en –centra: • PZ Bethaniënhuis, Zoersel • PZ Sint Norbertus, Duffel • PC Broeders Alexianen, Boechout • PC Sint Amadeus, Mortsel • PZ Stuivenberg, Antwerpen • Psychiatrische Kliniek Broeders Alexianen, Tienen • PC Sleidinge bij Gent Eenheden voor Psychiatrische Spoed Interventie (EPSI) • PZ Stuivenberg, Antwerpen • Ziekenhuis Oost Limburg, Genk

gevangenis

JWT


Uitstroom naar andere regio’s:


In- en uitstroom Cl. DD in de regio voorbeeldtraject

Residentiële opvang en behandeling buiten de regio

Verslavingszorg: lichamelijke ontwenning en behandeling: • Antwerps Drug Interventie Centrum (ADIC): residentiële opvang in het ontwenningsen in het behandelprogramma, ambulante woonbegeleiding • De Spiegel bij Leuven: residentieel crisisprogramma en een langdurig behandelprogramma (TG) • Katarsis, Genk: detox en TG

OPZ PAAZ IFG CLG CGG De Meander

Daklozenopvang: • Opvang Dakloze Druggebruikers, Antwerpen

MSOC

OCMW Eerstelijns drughulpverlener

Inloop centrum Naaste omgeving (buren, familie, …)


In- en uitstroom Cl. DD in de regio voorbeeldtraject

Residentiële opvang en behandeling buiten de regio

OPZ PAAZ Opvang centra


Gemeenschappelijke noemer voor alle geïnterviewde organisaties 1. Iedereen ervaart knelpunten rond doelgroep cl. DD Draaglast voor hulpverleners en organisatie relatief groot Vanuit ‘comfort’ van hulpverleners en organisatie wordt men liever niet dan wel met de problematieken van cl. DD geconfronteerd >> ervaren overlast voor iedereen!!!

CRC BeWo BZW

OCMW Spoed politie Naaste omgeving (buren, familie, …)


2. Iedereen krijgt te maken met cl. DD, ongeacht organisatiebeleid, intakeprocedures en exclusiecriteria Niemand is momenteel voldoende ‘omkaderd’ (beleidskeuze, wettelijk kader, opgeleid personeel, inzet personeel, infrastructuur, behandelaanbod, …) om cl. DD goed op te vangen, te begeleiden, te behandelen Iedereen kijkt naar de ander/ naar elkaar om ‘iets’ te doen >> problemen worden doorgeschoven naar elkaar >> ervaren onmacht door iedereen Campus Blairon 714 | 2300 Turnhout | T: 014 71 11 10 | F: 014 42 189 41 | E: [email protected] | www.spk.be

Gemeenschappelijke noemer vervolg 3. Veel tijd en energie in doorverwijzing in verhouding tot gewenste resultaat Veel contacten voor doorverwijzing (vnl. residentiële opvang) buiten de regio, en dikwijls naar dezelfde instellingen 4. Elkaar te weinig kennen, elkaars aanbod te weinig kennen, Geen weet van elkaars wettelijke verplichtingen of opgelegde beperkingen

De resultaten van de interviews Deel 3: Het toekomstperspectief: Een zorgtraject voor mensen met dubbeldiagnose Stapjes naar realisatie


Toekomstperspectief Suggesties vanuit de interviews:

• Aandacht voor menselijk contact • Meer tijd voor minder cliënten/intensievere begeleiding

• • • •

Toekomstperspectief Suggesties vanuit de interviews:

• • • • • •

Crisisopvang/observatie Outreachend en aanklampend werken Bed-bad-brood Thuishulp Integratie cl. DD in leefgemeenschap Gespecialiseerde psychiatrische setting

•

Samenwerken met andere diensten - (evolutie van) structuur en het aanbod van een organisatie goed (blijven) kennen - in welke mate biedt een bestaand aanbod meerwaarde in het zorgtraject van de cl. DD

•

Ondersteuning vanuit psychiatrische expertise



Toekomstperspectief

Opzetten van gedeelde zorg voor mensen met dubbeldiagnose

Suggesties vanuit de interviews:

•


Centralisatie en verbeterde communicatie tussen betrokken diensten - centraal aanspreekpunt - cliëntoverleg Casemanager / trajectbegeleider Draaideur – carrousel Aanpassing wettelijk kader Ook maatschappelijk debat voeren: - hoe omgaan met ‘non-conformistisch’ gedrag? - Wat zijn waardevolle alternatieven, naast ‘opsluiting’ (gevangenis, gesloten afdeling)? - Wat is de draagkracht/ verdraagzaamheid van een samenleving?


Dromen voor morgen Een constructieve weg inslaan vandaag


Zou…? Zorgvuldig omgaan met valkuilen!

Inspirerende voorbeelden in Vlaanderen? Gespecialiseerde diensten - Afdelingen voor DD in verschillende Psychiatrische instellingen: bvb. ‘afdeling 3’ in Broeders Alexianen, Boechout ‘de Twee-link’ in PZ Sint Norbertus, Duffel ‘afdeling dubbele diagnose’ in PC Sleidinge - Therapeutische Gemeenschap voor Dubbel Diagnose, De Sleutel Gent - Toxicomanen Eenheid Psychiatrische Spoed Interventie (TEPSI), Genk Samenwerking: - Centrale aanmelding: Centraal aanmeldpunt voor druggebruikers in de gevangenis, Antwerpen Crisisteam Limburg - Spoed- en crisisconvenant Oost-Vlaanderen - Dubbeldiagnosenetwerk Oost-Vlaanderen

• • • • • •

Er dienen voorwaarden vervuld of gegarandeerd te zijn: - Respect voor elkaar: begrip voor huidige positie van de organisatie en hulpverleners - Luisterbereidheid naar elkaar toe, en bevragen/ doorpraten om te begrijpen - Geen oordelen, vooroordelen, en zeker geen misprijzen, of veroordelingen naar andere hulpverleners en organisaties - Zorgvuldig omgaan met communicatie - De juiste mensen bij elkaar (met mandaat) om de voorbereidingen te maken, het overleg te plegen en de beslissingen te nemen, met neutrale trekker -

Acties zijn gedragen door beleid en werkvloer Acties zijn realistisch, haalbaar, ingepland



Zou…? Zorgvuldig omgaan met valkuilen!

Stapjes naar realisatie


•

Binnen een rustige, veilige en serene context ervaarden wij zeker bereidheid bij verschillende organisaties / hulpverleners om verder na te denken en voorstellen tot ‘iets meer’ te geven

“Als er een plaats zou zijn waar cl een paar dagen naartoe konden in geval van bvb een acute psychose, om het toestandsbeeld te stabiliseren, zou de cl daarna weer naar hier kunnen komen” “Als een cl. DD stabiel is (met medicatie en alles wordt mooi opgevolgd) en we kunnen helpen om bvb de periode naar een opname te overbruggen, dan kunnen we het proberen.” “Als iemand de psychische nazorg op zich neemt, kunnen wij ons richten op randvoorwaarden zoals huisvesting, inkomen, budgetbeheer, vrijetijdsbesteding, …” “Als we voldoende staf zouden hebben, vanuit verschillende disciplines en opgeleid in de betreffende problematiek, zie ik wel nog mogelijkheden in onze werkvorm” “Als we meer capaciteit zouden hebben, zouden we bvb kunnen denken aan een huis voor deze specifieke problematiek” “iemand die clean is, maar voelt dat hij gaat hervallen, zou vooraleer hij terug die stap zet, en gewaar wordt dat het de verkeerde kant uitgaat, bvb 3 weken terug naar hier kunnen komen om terug te rehabiliteren.” “Moest er een vlottere doorverwijzing zijn, zouden wij een stuk toleranter zijn denk ik. Maar nu krijgen we hen niet weg eens we hen hebben opgenomen.”

Mogelijke doelstellingen: - Elkaar kennen - Elkaars expertise erkennen - Elkaar respecteren - De opdracht en positie, en het belang van iedere organisatie begrijpen - Metacommunicatie “voor de goede verstandhouding” Mogelijke opties voor acties: - Uitwisselingsbezoeken bij elkaar - Meeloopstages - Regelmatig overleg op beleidsniveau in functie van leren kennen van elkaars missie en doelstellingen, en om knelpunten en misvattingen uit te klaren





Mogelijke doelstellingen: - Het ‘doen en laten’ van mensen met dubbeldiagnose (h)erkennen en begrijpen, en houding/ attitude t.a.v. cl. DD bijstellen - Problematiek van dubbeldiagnose beter leren kennen: diagnoses en behandelingen - Kunnen omgaan met cl. DD in specifieke situaties - Ondersteuning en feedback voor hulpverleners bij acute situaties Mogelijke opties voor acties: - Vormingsaanbod op maat - Intervisie voor hulpverleners die werken met cl. DD - Aanspreekpunt voor hulpverleners voor informatie, advies, handvatten voor het omgaan met cl. DD … vanuit psychiatrische expertise - Consultfunctie


Doelstellingen: - Verruimen van het zorgaanbod voor cl. DD - Uitbouw zorgaanbod voor dringende psychiatrische hulpverlening - Uitbouw van een residentieel opvang- en behandelingscentrum voor drugsverslaafden in de Kempen

Mogelijke opties voor acties: - Bij bevoegde instanties pleiten voor gepaste omkadering en infrastructuur voor residentiële behandeling van cl. DD in de Kempen - Bundelen van krachten bij dossieropbouw en actief ondersteunen van de acties in het streekpact, pijler welzijn, zorg en life sciences van RESOC Kempen


Stapjes naar realisatie Doelstellingen: - Ontwikkelen van een zorgaanbod dat aansluit bij leefwereld cl. DD - Opzetten van een zorgtraject voor cl. DD binnen de huidige context

Mogelijke opties voor acties: - Cliëntoverleg tussen betrokken diensten - Afspraken maken m.b.t. informatie-uitwisseling binnen welbepaalde context, bvb. het cliëntoverleg, bvb. casusbespreking, - Overleg met directies rond afstemming en afspraken voor een zorgtraject - Ontwikkelen draaiboek zorgtraject cl. DD - Proefproject om draaiboek uit te testen, te evalueren en bij te sturen


Voorzet voor mogelijke optie ‘zorgtraject’ Acute medische crisis

Acute gedragsmatige crisis 0 - 24u

Crisis neutraliseren: Isoleren/fixeren

Dringende medische hulp

1-3 dagen 2-3 weken langere termijn

Observatie En Oriëntatie residentieel

Psycho-sociale crisis

diagnosestelling/stabilisatie behandeling residentieel

Behandeling residentieel

Aanloop naar een zorgtraject Traject als geheel van zorgmodules: • Diagnosestelling • Crisisopvang • Residentiële behandeling • Ambulante behandeling • Ambulante begeleiding bij verschillende deelaspecten: - financiën (inkomen en budgetbeheer) - dagbesteding en tewerkstelling - wonen (onderdak en woonbegeleiding) -…


Nu verder… Uitnodiging om verder mee na te denken, constructief te overleggen, en bereid zijn om afspraken te maken en ernaar te handelen, om mee de stapjes naar realisaties te zetten.

opvang

Behandeling ambulant

begeleiding Deelaspecten

Drugs

- budgetbeheer

tewerkstelling

Bedankt voor uw aandacht!

justitie

Financiën: -Inkomen

Dagbesteding

Levens- en gezins vragen

Wonen: -onderdak Intrafamiliaal

-woonbegeleiding

Sociale relaties Menselijk contact

geweld



Welkom. Korte kadering van het project. Focus op de interviews. Overzicht geïnterviewde diensten. Wie is geïnterviewd?

Recommend Documents