Wie is Woonlinie Woonlinie is een middelgrote woningcorporatie actief in het Land van Heusden en Altena en Zaltbommel. Totaal verhuurt Woonlinie ongeveer 4200 woningen. Daarnaast bouwt de vastgoed afdeling aan nieuwe woningen in de huursector. Woonlinie wil graag ervaring opdoen met duurzame technieken en maatregelen. Tegenwoordig roept iedereen over duurzaamheid, maar niemand weet echt wat de technieken nu voor verschil maken. Woonlinie wil in de toekomst graag de juiste keuzen maken om onze nieuwe huurwoningen duurzaam te bouwen. Hiervoor zijn we aan de Zuideveldlaan in Dussen een uniek project gestart. De uitkomsten van dit project gaan ons helpen in de toekomst de juiste keuzen te maken.
Het project Het project bestaat uit acht woningen, in twee rijtjes van vier. De bouw van de eerste woningen is in september 2012 begonnen. - Twee woningen zijn zogenoemde “Lowtech “woningen. In deze woningen passen we vooral duurzame isolatietechnieken toe. - Twee andere woningen zijn zogenoemde “Highttech” woningen. Hier worden oplossingen in de installaties van de woningen gezocht. - De laatste vier woningen worden uitgevoerd volgens de huidige standaard van onze huurwoningen. Enkele maatregelen die in dit project worden toegepast zijn: Toilet doorspoelen met regenwater, drievoudig glas, een lucht warmtepomp, PV panelen, een hotfill aansluiting voor de vaatwasmachine en geïsoleerde houten kozijnen. Monitoren Door het project na de oplevering te gaan monitoren en deze gegevens te refereren aan bewonersgedrag, moet een goed beeld ontstaan welke maatregelen daadwerkelijk rendement hebben en wat dit aan energiebesparing voor de bewoners oplevert. Daarnaast zal de toekomstige bewoners ook gevraagd worden naar gebruikerscomfort. We kunnen door de gemaakte uitvoeringskeuzen van de woningen interessante vergelijkingen maken: - We vergelijken de traditionele tussenwoning met de “lowtech” tussenwoning. - We vergelijken de traditionele tussenwoning met de “hightech” tussenwoning. - We vergelijken de traditionele hoekwoning met de “lowtech” hoekwoning. - We vergelijken de traditionele hoekwoning met de “hightech” hoekwoning. - We vergelijken de “hightech” tussenwoning met de “lowtech” tussenwoning - We vergelijken de “hightech” hoekwoning met de “lowtech” hoekwoning
2
GPR Voor het bepalen van de duurzaamheid ambities is vooraf gebruik gemaakt van de GPR systematiek waar gekeken wordt naar 5 aandachtsgebieden. De 5 gebieden zijn: Energie, Milieu, Gezondheid, Gebruikskwaliteit en Toekomstwaarde. Woonlinie had voor dit project de ambitie om bij de duurzame woningen gemiddeld een 8,5 te scoren. Dat is gelukt! De scores van de woningen
Hightech woningen Lowtech woningen
Energie 8,2 7,4
Milieu 7,5 7,9
Gezondheid 9,6 8,9
Gebruikskwaliteit 8,9 8,9
Toekomstwaarde 8,8 8,9
3
Gemiddeld 8,6 8,4
De woningen Hieronder vindt u algemene informatie over de zeer energiezuinige woningen. Ook is de plattegrond afgebeeld zodat u een goed beeld van de indeling van de woning krijgt. Er is bewust gekozen voor een woning met een gangbare architectuur om aan te sluiten bij het beeld van een standaard huurwoning. Indeling van de woning Woonoppervlakte van circa 112 m2 Ruime hal Woonkamer circa 25 m2 met open keuken van circa 9 m2. De keuken wordt standaard opgeleverd met meerdere boven- en onderkasten, een kunststof aanrechtblad, een afzuigkap en een gaskookplaat 3 slaapkamers van circa 12, 10 en 8 m2 Badkamer van circa 5,5 m2, standaard voorzien van een douchehoek, wastafel en toilet Apart toilet op de begane grond Slaapkamer van circa 16 m2 op zolder, bereikbaar via een vaste trap Aansluiting voor wasmachine en droger in de techniekruimte van de zolder Tuin op het oosten met berging van circa 6 m2 met een Woonlinie-schutting en een toegangspoort aan het achterpad
4
5
Gekozen maatregelen De standaard woningen worden als volgt uitgevoerd: Normale isolatiewaarden HR combiketel Verwarming middels radiatoren Mechanisch Co2 gestuurd afzuigsysteem Ventilatie middels natuurlijke toevoer roosters
Dubbel HR ++ glas Toilet doorspoeling middels leidingwater Geen PV panelen Hardhouten kozijnen
Duurzame woningen Tussen de “low en hightech” woningen zitten grote verschillen. Hieronder volgt een beschrijving van de gekozen maatregelen die we gaan implementeren in de woningen. Maatregel
‘Lowtech woningen’
‘Highttech woningen’
Korte toelichting
Elektra
In de wand
Plintsysteem
Met een plintsysteem bepaalt u zelf waar uw aansluitingen komen.
Ventilatie
Natuurlijke toevoer en mechanische afzuiging
Natuurlijke toevoer en mechanische afzuiging (CO2 gestuurd).
Beide woningen hebben een ventilatiesysteem met natuurlijke lucht toevoer en mechanische afvoer. Bij de hightech woningen wordt de afvoer gestuurd door een CO2 sensor.
6
Maatregel
‘Lowtech woningen’
‘Highttech woningen’
Korte toelichting
Ketel
HR 107 ketel
Luchtwarmtepomp
Met een luchtwarmtepomp wordt de warmte uit de afgezogen ventilatielucht gebruikt voor het voorverwarmen van water in de ketel.
Verwarming
Radiatoren
Vloerverwarming
De vloerverwarming is een laag temperatuur systeem en zorgt voor een betere verdeling van warme lucht en minder stofcirculatie.
Water voor vaatwas en wasmachine
Leidingwater
Hotfill aansluiting
Met een hotfill aansluiting gebruikt de vaatwas– en wasmachine direct warm water uit de ketel. Hierdoor hoeft het apparaat niet zelf voor te verwarmen.
7
Maatregel
‘Lowtech woningen’
‘Highttech woningen’
Korte toelichting
Warmteterugwinning
Douchepijp
Douchepijp
Een douchepijp op het doucheputje verwarmt het schone leiding water voor, dat naar de ketel gaat. Hierdoor hoeft de ketel minder koud water op te warmen.
Isolatie
Hoogwaardig (rc7)
Normaal (rc5)
De RC waarde zegt iets over de isolatiewaarde van het isolatiemateriaal. Hoe hoger de waarde, hoe beter de woning is geïsoleerd.
Glas
Triple HR ++glas
Dubbel HR ++glas
Triple glas* is drievoudige beglazing die beter isoleert dan tweevoudig glas (*3 ruiten op elkaar).
Kozijnen
Geïsoleerd
Hardhout
Geïsoleerde kozijnen zorgen voor minder warmte / koude verlies.
8
Maatregel
‘Lowtech woningen’
‘Highttech woningen’
Korte toelichting
Doorspoelen toilet
Drinkwater
Regenwater
In de voortuin van de hightech woningen bevindt zich een ondergrondse opslagtank voor het opvangen van regenwater. Dit water wordt gebruikt voor het doorspoelen van het toilet.
Tuinwater
Regenton
Regenwater
In de voortuin van de hightech woningen bevindt zich een ondergrondse opslagtank voor het opvangen van regenwater. Dit water wordt gebruikt voor de buitenkraan. Een regenton bij de lowtech woningen functioneert als buitenkraan.
PV panelen
Geen
Aanwezig
PV panelen zorgen voor opwekking van elektriciteit uit zonlicht.
9
Investeringen Woonlinie heeft voor de bouw van de 4 duurzame woningen €100.000 euro extra budget beschikbaar gesteld om maatregelen te nemen ten opzichte van de standaard woningen. Daarnaast is er een budget van circa 40.000 euro voor de maatregelen om het project te monitoren en circa 10.000 euro voor adviseurs om te komen tot de gekozen maatregelen. Bouwkosten 8 woningen Installatiekosten 8 woningen Monitorings maatregelen Duurzaamheids adviseurs Grondkosten Adviseurs Bijkomende kosten TOTALE investering 8 woningen(exclusief BTW)
€ 690.000 € 142.000 € 40.000 € 10.000 € 200.000 € 50.000 € 42.000 € 1.174.000
10
Gegevens Opdrachtgever Woonlinie Postbus 51 4285 ZH Woudrichem 088 520 4000 www.woonlinie.nl
[email protected]
Projectleider Ruben Duinker 088 520 4245
[email protected]
Partners • Architect • Bouwkundige • Aannemer • Constructeur • Installateur • Duurzaamheid adviseur
Berry Dillen Bouwburo Panen J. van Daalen b.v. Raadgevend Ingenieursbureau Van Nunen b.v. Den Doorn BV installatietechniek W/E Adviseurs
Het concept Het concept is ontwikkelt door Woonlinie in samenwerking met de hierboven genoemde partners. In de eerste bijeenkomst moest iedere partner minimaal 10 punten meenemen die vanuit zijn professie verbeterd en verduurzaamd konden worden. Daarna hebben we met elkaar de doelstellingen geformuleerd en is de uitwerking gestart. Tijdens de uitwerking is de lean systematiek enigszins toegepast. Het concept richt zich op nieuwbouw en kan zowel in de huur als koop sector worden uitgerold. Wij hebben gekozen voor de huursector waarin verschillende soorten huishoudens zich in de toekomst in deze huizen kunnen vestigen. Het project kan zo groot, of zo klein gemaakt worden als wenselijk. Voor een goede vergelijking zijn minimaal 8 woningen benodigd in 2 rijtjes van 4. De verdere werking en gemaakte keuzen zijn in dit document toegelicht.
11
