Welkom in Wallonië! Jean-Pierre Lambot Commissaire général au Tourisme. LE PETIT FUTE WALLONIË Wettelijk gedeponneerd: 3de trimester 2014

LE PETIT FUTE WALLONIË 2014-2015 Wettelijk gedeponneerd: 3de trimester 2014

UITGEVER

Neocity bvba: Geleytsbeekstraat 168 - 1180 Ukkel www.petitfute.be – blog.petitfute.be Email: [email protected] Facebook – G+: Petit Futé Belgique – Twitter: PetitFute_BE Uitgever: Philippe Wyvekens

REDACTIE

Hebben Megewerkt aan deze editie: Bernard Dubrulle, Philippe Plumet, Claire Duhaut, Philippe Wyvekens, Catherine Callico, Maïté Sabel.

ADMINISTRATIE

Verantwoordelijke: Virginie Van Sichelen

PUBLICITEIT & COMMUNICATIE

Verkoopsdirecteur: Eric Merken – [email protected] Regionale verantwoordelijken: Benjamin Lefèvre, Laurent Flavion, Manolis Zervakis

PRODUCTIE

Grafisme & ontwerp: Direction de Studio

WE BEDANKEN

We danken van harte alle personen die op één of andere manier hebben bijgedragen aan het totstand komen van deze gids. We danken in het bijzonder Claire Duhaut van het CGT. Maar ook Marie-Paule Eskenazi, Cammie Jeanne, Guy Lefèvre, Fanny Lardot, Thierry Babette, Mélodie Brassinne, Catherine Berger, Olivier Daloze.

Welkom in Wallonië ! Het toerisme van de herinnering is een recent concept dat tot stand is gekomen rond 2000 om de overdracht van de herinneringen aan de conflicten van de 20ste eeuw naar de jongere generaties te verzekeren. Het jaar 2014 wordt gekenmerkt door een aantal grote evenementen, namelijk de herdenking van de 100ste verjaardag van de Eerste Wereldoorlog en de 70ste verjaardag van de Slag van de Ardennen. 2015 is het jaar waarin we de 200ste verjaardag vieren van de Slag van Waterloo met de lancering van de toeristische Napoleon Route die van Beaumont naar Waterloo zal lopen. Dagelijks komen we voorbij vele sporen in onze steden en dorpen; ik denk hier aan monumenten voor de Doden, begraafplaatsen, herdenkingszuilen, slagvelden. Mijn ambitie is om bezoekers aan te moedeigen deze plekken te (her) bezoeken, plekken die de sporen en herinnering dragen van de burgers en soldaten die sneuvelden in ons land. U zult deze thematiek terugvinden in het toerisme van de herinnering in de steden en dorpen, de verstevigde posities van Luik en Nmane, de uitzonderlijke begraafplaatsen, enz.. De eigenheid van elke provincie, stad of dorp zullen in de verf gezet worden. Suggesties voor bezoeken, uitstappen, uitgestippelde routes zullen de bezoeker door Wallonië gidsen. Deze gids nodigt u uit om Wallonië te doorkruisen en de eigen identiteit van de streek te ontdekken (groen erfgoed, architectuur, industriëel erfgoed, de stromen en rivieren, de gastronomie,…), en de vele attracties. en vergeet niet te genieten van het onweerstaanbare Waalse onthaal. We bieden u graag een hele reeks adressen en plekjes aan die veel te bieden hebben: gîtes, B&B’s, hotels, restaurants, bistrots en attracties. De ‘Maisons du tourisme, ‘ de ‘Syndicats d’initiative’ en de Toerisme Bureaus zullen u op alle gebied een handje kunnen toesteken. In 2014 en 2015 hebben we een afspraak met de Geschiedenis. Ik nodig u dan ook uit om in haar stappen te treden. Jean-Pierre Lambot CommissariGeneraal voor het Toerisme Jean-Pierre Lambot Commissaire général au Tourisme

Inhoudsopgave „„ REIS UITNODIGING „

„„ HENEGOUWEN „

Toerisme en herdenking in Wallonië ..........9 Niet te missen ........................................15 De sterke punten van Wallonië ................16 Natuur ....................................................20 Geschiedenis ..........................................24 Economie................................................27 Bevolking en taal ....................................29 Kunst en architectuur..............................30 Kinderen van het land .............................35 Waalsegastronomie ................................38 Agenda ...................................................48

Land van Charleroi ..................................97 Bergen en omgeving .............................107 Picardisch Wallonië ...............................121 Park van Kanalen en Kastelen...........................................140 Val de Sambre en Thudinië ...................146 Laars van Henegouwen.........................154

„„ WAALS-BRABANT „

© WBT-JP REMY

Waterloo .................................................59 Brabantse Ardennen ...............................70 Brabants Haspengouw ............................80 Land van Villers ......................................86 Roman Païs ............................................89

Namen.

„„ MEREN VAN HET EAU D'HEURE „ Meren van het eau d’heure ..........................................162

„„ NAMEN „ Land van Namen...................................167 Samber-Orneau ....................................188

© DR

Inhoudsopgave Condroz-Famenne ................................192 Haute Meuse rond Dinant .....................195 Valleien van Eaux-Vives ........................210 Val de Lesse .........................................216 Naamse Ardennen ................................222

„„ LUIK „ Land van Luik .......................................227 Thermen en Côteaux.............................248 Lage Maas ............................................252 Land van Herve.....................................258 Land van de Vesder ..............................264 Oostkantons .........................................267 Land van Bronnen.................................276 Ourthe-Amblève ...................................282 Huy-Maas-Condroz ...............................288 Vallei van de Burdinale en Mehaigne.........................................293 Haspengouw en Maas...........................298

„„ LUXEMBURG „ Land van Aarlen ....................................305 Land van Gaume...................................308 Land van de Semois .............................311 Land van Bouillon .................................315 Land van Sint Hubert ............................321 Boven Lesse .........................................326 Land van Marche en Nassogne .............328 Land van de Ourthe en de Aisne............331 Land van Vielsalm – Gouvy ...................338 Land van Houffalize-La Roche...............341 Land van Bastenaken ...........................346 Land van het Bos van Anlier ..................353 Index ...................................................354

Kerk Saint-Barthélemy.

Wij hebben ervoor gekozen een opdeling per provincie en per "Maison du Tourisme" aan te houden (42 in het totaal). Voor elk Maison du Tourisme geven we in alfabetische orde – volgens aanbod en onze selectie – wat er te bekijken is, te doen is, waar overnachten en waar eten. Evenementen worden voortdurend up-to-date gebracht op www.commemorer14-18.be alsook op de sites van de provincies, de " Maisons du Tourisme " , de "S yndicats d’initiatives " , toerisme bureaus en op www.wallonia.be en www. belgique-tourisme.be.

Daar waar de eerste Belgische soldaat om het leven kwam, daar waar alles begon...

14 18 Bezoek de «Expo 14-18» georganiseerd door de Provincie Luik, de Stad Luik en Europa 50 op twee thema’s: Museum van het Waalse Leven: Liège dans la tourmente (Luik in de kwelling) Station Luik-Guillemins: «La Grande Guerre» (de Grote Oorlog) Excursies en tochten met o.a. een overnachting in een fort van 1914

Meer informatie over het herdenkingstoerisme in de Provincie Luik (België) vindt u op www.liegetourisme.be. Voor kortverblijven en excursies gelieve ons te contacteren via +32 (0)4 237 95 85 of e-mail: [email protected]

6

Wallonië

7

NEW

BASTOGNE WAR MUSEUM

© Corbis

© All rights reserved

www.bastognewarmuseum.be

Ville de Bastogne

Toerisme en herdenking in Wallonië WAAROM HERDENKEN? filosofische argumenten te hanteren, eerder hebben we een correcte band tussen het verleden en het heden willen aantonen. Wat we ook niet beogen is een vorm van ‘voyeurisme’, een herinnering in een attractie te maken. Maar het moet gezegd worden dat deze plaatsen van herinnering gebruik maken van alle moderne communicatie middelen om hun boodschap over te brengen zonder aan de fundamentele waarde van de herinnering af te doen. Alles wordt historisch benaderd en de culturele dimensie wordt eveneens in acht genomen. Het parcours van het toerisme van de herinnering is niet noodzakelijk een vrolijke wandeling. Het kan gemengde zelfs tramatiserende gevoelens oproepen bij sommigen hoe de feiten ook worden voorgesteld. Het is aan de bezoeker een gemotiveerde en doordachte keuze te maken, vooral indien begeleid van jongere kinderen. De bezoeker wordt ook verzocht de bezochte plekken te respecteren om zo ook de herinnering aan diegenen die er voor eeuwig vertoeven te eren. Alhoewel de drie vermelde thema’s aan de basis liggen van deze gids, werd zeer zeker ook het lokale aspect niet vergeten. Het toerisme van de herinnering is voorstander van een economische ontwikkeling en beantwoord aan de verwachtingen van de bezoeker door hen mee te nemen op ontdekking van de lokale producten. De gastronomie, de lokale bistrootjes met streekproducten, leuke plekken om te overnachten en uitgebreide toeristische informatie brengen toerisme en herinnering samen als interessante elementen voor een verblijf als geen ander. Marie-Paule Eskénazi Directeur van vzw ‘Tourisme autrement’

REIS UITNODIGING

De keuze van deze gids gebeurde niet op neutrale wijze, noch voor u de lezer-toerist, noch voor de auteurs. Het toerisme gebaseerd op herinnering, soms ook wel historisch toerisme genaamd, brengt door zijn verankering in het collectieve geheugen van onze samenleving, een extra dimensie aan de geneugten van het toerisme. Deze gids heeft zich in het bijzonder toegespitst op drie evenementen die een grote indruk hebben gemaakt in Wallonië: - De Slag van Waterloo - De Eerste Wereldoorlog 14-18 - De Slag om de Ardennen. Deze gebeurtenissen worden in hun historische context geplaatst en helpen zo de bezoeker hun eigen herinneringen op te bouwen en verder te ontwikkelen. In dit geval interesseren we ons aan de militaire en civiele slachtoffers die op één of andere wijze bij de confrontaties waren betrokken. Ze zoeken niet om hun verschillen te onderlijnen maar met de bedoeling deze te overschrijden en te zoeken naar hogere waarden zoals vrede en verzoening. Dit toerisme van de herinnering maakt zich sterk om humanistische en universele waarden aan te kaarten. Een oord, een datum, een hersamenstelling, een musuem, een monument, een begraafplaats of een eenvoudige herdenkingsplaat… het zijn allemaal elementen die dit soort toerisme zo rijk en gediversifieerd maken. In deze gids hebben we een selectie gemaakt die we dachten representatief te zijn (en dus zeker niet exhaustief!) van deze bladzijde in de geschiedenis van Wallonië. Het is niet de bedoeling gewest politieke of

10

TOERISME EN HERDENKING IN WALLONIË - Een beetje geschiedenis

EEN BEETJE GESCHIEDENIS De 14-18 Oorlog in Wallonië Op de vooravond van het conflict hoopt de Belgische publieke opinie nog dat het land, dat zich veilig voelde door zijn neutraliteit statuut, aan de confrontatie zal kunnen ontsnappen. Maar dat was buiten het Duitse aanvalsplan van Schlieffen-Molkte gerekend die namelijk voorzag dat de rechtse vleugel van het leger door België moest gaan, een kleine natie die toch geen weerstand zou bieden. De bedoeling was een draaiend manoeuver uit te voeen ten noorden van de Samber en Maas lijn om zo de Franse verdediging op het verkeerde been te pakken. De uitvoering van dit plan dat duielijk inhield de neutraliteit van België te schenden, concretiseerde zich met het ultimatum van 2 augustus dat eenvrije doorgang eiste over ons grondgebied zogezegd om een aanval van de Franse troepen tegen te gaan. De Belgische regering heeft dat ultimatum op 3 augustus verworpen wat de invasie van België door Duitse troepen ten gevlge had op 4 augustus in de ochtend en de aanval op Luik op de 5de. Het eerste slachtoffer van het Belgisch leger sneuvelde in Thimister op 4 augustus. Op dezelfde dag gaat ook Groot-Britannië in het conflict treden als reactie op de schending van onze neutraliteit. België had een verdedigingsstructuur gebaseerd op de forten van de Maas (Luik en Namen) en rond Antwerpen. De uitvoering van het plan Schlieffen-Moltke hield in zeer snel de weerstand te breken van de 12 forten van de Verstevigde Positie van Luik (het PFL) die de oversteek van de Maas moesten verhinderen en die de weg naar Parijs versperden. Onder leiding van Generaal Leman trachten de Belgen met veel moed te weerstaan en de Duisters zetten hun zware artillerie in om de forten tot zwijgen te brengen. Zij gebruikten onder andere hun zwaarste stukken, twee obus kanonnen van 420 mm die gekend waren als ‘Dikke Bertha’. Op 15 augustus wordt het fort van Loncin dat de weg en de spoorweg naar Brussel controleert, beschoten en wordt een deel van het garnizoen onder het puin begraven. Alhoewel de gevechten rond de forten van Luik weinig impact hadden op de strategische plannen van de Duitsers, speelden deze weerstandsgevechten een belangrijke

rol in de publieke opinie in België en in het buitenland. Het «dappere België» is David die het hoofd biedt aan Goliath. De stad Luik krijgt reeds op 7 augustus de «légion d’honneur» en de cafés in Parijs die altijd een ‘café Viennois’ op de kaart hadden staan, doopten die nu om in «café liégeois» als eerbetoon aan de weerstand van de stad en de forten! Terwijl tussen 21 en 25 augustus de forten rond Namen vallen en ook op 20 augustus Brfussel gevallen is, heeft het Belgische leger zich teruggetrokken op Antwerpen dat eveneens door een fortengordel is omringd. Na Luik te hebben veroverd en terwijl er nog verschillende regimenten geblokkeerd zijn door het beleg van Antwerpen, voert de rest van het Duitse leger zijn draaiend manoever door in de valleien van Samber en Maas tussen DiInant en Charleroi. Tegen einde augustus zijn de activiteiten verlegd naar een andere sector: de frans-belgische grens. Deze grensoorlog die nu de Franse en Engelse troepen tegenover de DUitsers plaatst speelt zich af bij ons van 18 tot 24 augustus, voornamelijk in de regio van Charleroi (Slag van de Samber) en Bergen en in de provincie Luxemburg. De bloederige gevechten die vele slactoffers maken draaien uit in het voordeel van de Duitsers en eindigen met de terugtocht van de Franse en Britse troepen. Zij zullen zich blijven terugtrekken tot aan de slag bij de Marne van 6 tot 9 september 1914. Begin oktober is het Belgische leger waar omsingeld te Antwerpen en wordt het gedwongen de stad te verlaten en zich terug te trekken aan de IJzer waar ze erin slagen de optocht van het Duitse leger te stoppen dit dankzij de overstromingen die op 29 oktober werden uitgelokt door het opendraaien van de sluizen van Nieuwpoort. Begin november is de bewegende oorlog ten einde en vinden we een continu en stabiel front dat strekt van de Noordzee tot aan de Zwitserse grens. In Wallonië gaat de lijn van de loopgraven dwars door de gemeente Komen-Ploegsteert waar men nog vele sporen van deze lange loopgrachtenoorlog alsook de inzet van troepen van het Gemenebest kan terugvinden. De eerste fase – de bewegingsfase – van deze oorlog heeft veel geweld tegen de burgerbevolking gezien. In hun optocht hebben de Duitse soldaten ongeveer 6 500 burgers in België gedood en in het Noorden van Frankrijk werden

Een beetje geschiedenis - TOERISME EN HERDENKING IN WALLONIË Luik en Namen. Deze gevechten vonden plaats tussen 16 december 1944 en 28 januari 1945. Men kan ze groot noemen gezien het aantal troepen dat betrokken was en ze waren intens gezien het grote aantal gevechten en slachtoffers. Het doel van Hitler was om door de Ardennen te stoten om de Maas over te steken en zich van de bruggen meester te maken om dan verder te gaan en zich meester te maken van de haven van Antwerpen om bevoorrading en versterking van de gealliëerden te verhinderen. De Führer wilde het Britse en Amerikaanse leger afsnijden en isoleren om ze afzonderlijk tot capitulatie te dwingen en om zo een aparte vrede af te dwingen op het westers front. Het westers Duitse leger kon dan worden overgeplaatst naar het oosten om de opmars van het Russische leger te stoppen. Er werden drie verschillende legereenheden opgeroepen om dit offensief tot een goed einde te brengen: het 5e SS Panzer Armee van generaal Hasso von Manteuffel, het 6de van generaal Sepp Dietrich en het 7de van generaal Eric Brandenberger. Ze hadden het verrassingseffect in hun voordeel, hun leger was buten proportie, het weer was verschrikkelijk. Het Duitse offensief dat aanving op 16 december om 5u30 op een front van 125 km kende om te beginnen een zeker succes, zo kon het 6de SS Panzer Armee tot La Gleize geraken. Maar de Amerikaanse weerstand te Saint-Vith en Bastogne laten het tegenoffensief toe van Bernard Montgomery en George Patton.

© WBT – MORGANE VANDER LINDEN

REIS UITNODIGING

verschillende dorpen helemaal verwoest. De steden (Andenne, Visé, Tamines, Dinant) en de martelaren dorpen (vooral in de Gaume) van Wallonië betaalden een zware tol in een conflict van ongeziene brutaliteit. Na die eerste fase van de oorlog komt er een lange bezettingsperiode voor het grootste deel van België. Door deze bezetting te organiseren hebben de Duitsers een dubbel objectief: de orde te bewaren en de economische infrastructuur van het land in hun voordeel te gebruiken. Concreet betekent dit dat het land in twee zones werd verdeeld. De zone die het dichtst bij het front ligt wordt direct door de militairen gecontroleerd: in Wallonie is dit het geval voor het zuiden van de provincies Henegouwen en Luxemburg. De rest van het land wordt bestuurd door een burgerlijke administratie onder leiding van een gouverneur-generaal die zich in Brussel vestigt. Het bezettingsregime is streng: controles en beperkte bewegingsvrijheid, reglementen (in november 1914, zag het bezette land zich genoodzaakt... op het Duitse uur over te gaan), in beslagname van eigendommen en goederen, oorlogsbelasting, deportatie van werkers en arrestatie van politieke tegenstanders. Het grootste probleem dat zich e hele oorlog zal stellen is dat van de bevoorrading en de dreigende hongersnood. Reeds van voor de oorlog kon het dichtbevolkte België niet helemaal voorzien in eigen voedsel voor de bevolking en België was dus afhankelijk van de import van voedingsmiddelen die door de blokkade van de gealliëerden nu niet meer te vinden waren. Het is met die achtergond dat België in aanmerking kwam van de eerste internationale humanitaire actie ter wereld met de actie van de Commission for Relief in Belgium van de Amerikaan Herbert Hoover, die de opdracht kreeg fondsen in te zamelen en voedsel in het buitenland aan te kopen en naar België te brengen waar het verdeeld werd door het Nationale Comité voor hulp en voedsel dat werd opgericht door Ernest Solvay en Emile Francqui. De bezetting bracht natuurlijk ook het ontstaan van het verzet door vaderlandsgezinden met zich mee.

11

De Slag om de Ardennen De Slag om de Ardennen dat als dé ultieme confrontatie van de Tweede Wereldoorlog in België wordt aanzien, speelde zich af op het grondgebied van de provincies Luxemburg, La Bascule, monument van Royal Irish Regiment te Bergen.

12

TOERISME EN HERDENKING IN WALLONIË - Een beetje geschiedenis De verschillende pogingen van het DUitse leger worden uiteindelijk teniet gedaan door een gebrek aan brandstof, voeding, maar vooral door de standvastigheid van de gealliëerden. Op de vooravond van Kerst wordt Duitsland gestopt te Celles: dit betekent het begin van de terugtocht van het Duitse leger nog steeds onder invloed van bar slecht weer. De gealliëerden nemen langzaam maar zeker het geheel van het land weer in en bevinden zich dan aan de grens van Duitsland, het begin van het einde van het 3de Reich. De menselijke balans is zwaar in gesneuvelden, gewonden en verdwenen (meer dan 100 000 mannen aan Duitse kant, meer dan 85 000 bij de Amerikanen en Engelsen). En hier moeten dan nog de burgerslachtoffers bijgeteld worden. De stoffelijke schade is aanzienlijk, steden en dorpen zijn volledig vernield of zwaar gehavend door de bommen en de doortocht van het leger. Men zal jaren nodig hebben om deze streken weder op te bouwen. Namen van personen, generaals en maarschalken (von Runstedt, Patton, Montgomery, Eisenhower, Bradley,…), van steden en dorpen (Bastogne, Saint-Vith, Houffalize, Malmédy,…) van begraafplaatsen ( Neuville-en-Condroz, Henri-Chapelle, Recogne, Hotton) zinderen tot op de dag van heden door in het collectief geheugen. In 2014 zien we de opening van het Bastogne War Museum en in december is de beroemde Nuts Day (om de beroemde uitspraak van generaal McAuliffe te vieren: « Nuts »).

De Slag van Waterloo Na een groot deel van Europa veroverd te hebben, wordt Napoleon op het einde van de Russische campagne in 1812 verslagen. Na zijn abdicatie, wordt hij verbannen naar het eiland Elba. Lodewijk XVIII wordt koning van Frankrijk. Maar Napoleon heeft zijn laatste woord niet gezegd. Hij ontvlucht Elba 300 dagen na zijn verbanning en gaat naar Vallauris, in de Provence, op 1 maart 1815. Dat wordt het begin van een honderd dagen durende campagne. Hij trekt op naar Parijs en de troepen die door Lodewijk XVIII werden gestuurd om hem tegen te houden, juichen hem toe en sluiten zich bij hem aan. Napoleon gaat door en trekt op 20 maart Parijs binnen; Lodewijk XVIII vlucht naar Gent. Begin juni staat Frankrijk op het punt om aangevallen te worden door verschillende legers die die richting nemen. Het zijn voornamelijk de Pruissische troepen onder leiding

van Maarschalk Blücher en de troepen van de Hertog van Wellington, Arthur Wellesley, maar ook door troepen uit Oostenrijk, Rusland, Spanje,... Het hoofdkwartier van de Engelsen bevindt zich te Brussel, dat van de Pruisen te Namen. Napoleon heeft niet veel tijd om zijn leger terug samen te stellen en neemt dan de baan richting Brussel om te trachten de verschillende legers één voor één te verslagen alvorens ze samen kunnen komen. Hij komt België binnen via Beaumont. Het eerste gevecht heeft plaats op de plek « les QuatreBras» te Genappe, het kruispunt van de banen tussen Charleroi -Brussel en Namen-Nijvel. Maarschalk Ney, aangesteld door Napoleon brengt er een deel van het leger van Wellington aan het wankelen. Ze duwen eveneens de Pruissen in de aftocht van Ligny naar Waver. Gewapend met deze informatie trekt Wellington zijn troepen verder naar het noorden terug, naar Waterloo, waar hij zijn hoofdkwartier opzet. Napoleon stuurt de rechtervleugel van zijn leger onder leiding van Grouchy op achtervolging van Blücher. Hij brengt de nacht van 17 op 18 juni door in de Caillou hoeve. Op 17 juni breekt een onweer los dat het toekomstige slagveld in een waar modderbad herschaapt. De slag van Waterloo kan beginnen en zal zich voornamelijk afspelen op de huidige gemeenten van EIgenbrakel en Lasne. De troepen van Wellington, « het Leger van de Gealliëerden », bestaat uit 68 000 manschappen: Britten, Nederlanders, Hanovrianen, Brunswickers en Nassauers, Napoleon heeft 78 000 manschappen onder zijn leiding en beschikt over een betere artillerie. Al gauw zal echter blijken dat het zompige terrein de doeltreffendheid van de kanonballen sterk doet afnemen. Het gevecht begint om 11u30 met de aanval op de kasteelhoeve te Hougoumont die wordt verdedigd door 2 000 Britten. De 8 000 Franse soldaten zullen er de ganse dag blijven zonder enig succes te boeken. Wanneer hun ruiters de Engelse artillerie aanvalt, verschansen deze zich midden in oninneembare infanterie vierkanten. De Fransen kunnen de kannonen niet innemen of verwoesten en de Engelsen blijven er dus goed gebruik van maken.... Tegen 16u, komt de voorhoede van de Pruissen aan op het oostelijke deel van het slagveld langs de vallei van de Lasne. Plancenoit wordt verschillende keren ingenomen en Napoleon moet zijn reserves opstellen. Wellington kan ondertussen zijn pionnen op hun plaats zetten aan de linkerzijde

De achtergelaten sporen - TOERISME EN HERDENKING IN WALLONIË zal zijn dagen als gevangene van de Engelsen eindigen op het eiland St Helena, midden in de Atlantische Oceaan waar hij op 5 mei 1821 zal overlijden. Vandaag kunnen de belangrijke plekken van deze slag bezocht worden: de kasteelhoeve van Hougoumont en de Caillou Hoeve, nu een Napoleon museum. Er is ook het gehucht van de Leen dat op de frontlijn waar Fransen en Engelsen elkaar confronteerden ligt. U kunt er de beruchte Leeuw van Waterloo bezoeken alsook het panorama en verschillende films over de slag. Het Wellington Museum bevindt zich in het centrum van Waterloo.

DE ACHTERGELATEN SPOREN De militaire begraafplaatsen De gewoonte om gesneuvelde soldaten samen te begraven op eenzelfde nationale militaire begraafplaats zoals we die vandaag kennen, is ontstaan in de 19de eeuw, onder andere tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog.

In Wallonië vindt men een groot aantal van deze begraafplaatsen, pakkende getuigen van twee wereldoorlogen. Of het nu Belgen zijn of Fransen, Britten, Amerikanen of Duitsers, de soldaten, onder-officieren en officieren die gesneuveld zijn tijdens deze wereld conflicten zijn allen gelijk in de dood.

14-18 Dit is onze geschiedenis Deze prachtige tentoonstelling (gesteund door de Federale en Regionale regeringen) kwam tot stand dank zij de rijke verzamelingen van het museum. Ze helpt ons alle aspecten van dit enorme conflict dat Europa 100 jaar geleden in vuur en vlam zette, beter te begrijpen. Het lot van België was erg bijzonder want ons land was één van de enige landen dat totaal werd ingenomen of een strijdzone was gedurende vier jaar. Het dagelijks leven maakt dus een groot deel uit van de tentoonstelling alsook de geschiedenis vand e mobilisatie van de Europese staten die ons land ondersteunden dat een centraal deel van het conflict was geworden. Authentieke voorwerpen, decors, getuigenissen, multimedia installaties, films en sensoriële ruimtes geven de bezoeker een duidelijk zicht hoe dit conflict de 20ste eeuw grotendeels vorm gaf. Het parcours is opgebouwd uit 5 grote thema’s: - Triomferend Europa begin van de eeuw; van de zorgeloosheid naar de tragedie. - België in oorlog ondergedompeld; schending van de neutraliteit, invasie van het land, stabilisering van het conflict, de machtsmisbruiken. - De bezettingsoorlog, vier jaren van lijden, wachten of verveling. - De bezetting - De gevolgen van het conflict brengt de bezoeker in een Europese en internationale context. De rode draad door de hele tentoonstelling is de geschiedenis van twee neven koning Albert 1er en keizer Willem II die als tegenpolen van elkaar werden gezien maar die toch ook gemeenschappelijke – en onverwachte – gemene punten hadden. Een andere rode draad is het belang van werkdieren tijdens deze periode. Deze tentoonstelling is door zijn opstelling en de interactieve elementen geschikt voor jong en oud. Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis Tot 26 april 2015. www.expo14-18.be

REIS UITNODIGING

om zijn centrumpositie te versterken. Om 19u30 stuurt Napoleon zijn Garde maar die moet zich al snel terugtrekken wat paniek veroorzaakt bij de rest van het leger. En dat wordt het begin van het einde. Wellington laat het aan de Pruissen over om de vluchtende Fransen te achtervolgen want zijn eigen manschappen zijn uitgeput. Hij keert terug naar zijn hoofdkwartier, stelt zijn rapport op en geeft aan de slag de naam van de plek waar hij zich bevindt: Waterloo. De bilan van de slachtoffers is bijzonder hoog: 11 000 gesneuvelden, 30 000 gewonden en 10 000 afgeslachte paarden. Napoleon wordt terug verbannen en

13

14 © PHILIPPE PLUMET

TOERISME EN HERDENKING IN WALLONIË - De achtergelaten sporen

De krater na de ontploffing van het poeder in het Fort van Loncin.

Maar, elk land heeft zo zijn gewoonten en regels en dus verschillende de begraafplaatsen en graven dikwijls in uitzicht van elkaar. De stenen of collectieve kruisen van de Duiste begraafplaatsen en de Franse ossuaria waar de onbekende soldaten werden begraven, zijn het evenbeeld van de individuele Britse, Belgische en Amerikaanse graven. De Engelse en Amerikaanse begraafplaatsen zijn open en licht, de architectuur en omgeving is doordacht en ze staan in sterk contrast met de grote bomen en schaduw van de Duitse kerkhoven. De Belgische necropolis zal van de ene plek op de andere verschillen maar overal vinden we dezelfde uniforme gedenksteen die in 1924 door de regering werd ingevoerd. Bij de Franse begraafplaatsen valt vooral de open ruimte op in tegenstelling tot andere landen. We moeten onderlijnen dat het uitzicht van deze herdenkingsplaatsen kan geëvolueerd zijn naargelang er onderhoudswerken werden uitgevoerd over de jaren (verzameling van geïsoleerde graven in een grotere omgeving, opgravingen en rapatriëring van lichamen op vraag van de familie, vervanging van gedenkstenen, enz..). De meeste begraafplaatsen zijn meestal van eenzelfde nationaliteit, maar in Wallonië vinden we enkele voorbeelden van begraafplaatsen

met twee of meerdere nationaliteiten meestal van gesneuvelden uit de Eerste Wereldoorlog waar men Fransen en Duitsers of Britten en Duitsers op dezelfde plek kan vinden. Zij bevinden zich in de provincie Luxemburg in de omgeving van de slagvelden rond de Samber en rond Bergen. Deze bi-nationale begraafplaatsen zijn niet de illlustratie van een wil tot na-oorlogse vergeving. Juist door op dezelfde plek te zijn, worden de nationale verschillen nog duidelijker onderlijnd op gebied van architectuur en configuratie. Het waren de Duitsers die vanaf einde augustus 1914 de gemeenten opdracht gaven om de gesneuvelden in hun streek in tijdelijke begraafplaatsen onder te brengen die door Duitse architecten en met Duitse grafstenen gemaakt werden. Vele van deze sites werden achteraf heraangelegd en verbeterd door de Fransen na het conflict. De begraafplaats van Saint-Symphorien, nabij Bergen, is een apart geval op gebied van bi-nationale begraafplaatsen. Zowel de Britse als Duitse typische toetsen zijn hier samengebracht in een harmonieus en origineel ontwerp waar monumenten, graven en gedenkstenen die vredig naast elkaar liggen in aparte tuinen en op verschillende niveaus die men gelijdelijk ontdekt tijdens een bezoek.

Niet te missen © C. CARPENTIER

w„ABDIJ VAN VILLERS-LA-VILLE – pagina 88 w„ABDIJ NOTRE DAME VAN ORVAL – pagina 311 w„LIFT VAN STRÉPY-THIEU – pagina 142 w„HISTORISCHE LIFTEN VAN HET CENTRUM KANAAL – pagina 140 w„BOIS DU CAZIER (Marcinelle) – pagina 103 w„DE LEEUW VAN WATERLOO – pagina 65 w„KARNAVAL VANBINCHE – pagina 52 w„KASTEEL VAN FREYR (Hastière) – pagina 204 w„KASTEEL VAN BOUILLON – pagina 319 w„CITADEL VAN NAMEN – pagina 184 w„DURBUY (de stad) – pagina 331 w„STATION GUILLEMINS (Luik) – pagina 244 w„GROTTEN VAN HAN – pagina 220 w„HOGE VENEN – pagina 274 w„ND À LA ROSE HOSPITAAL – pagina 134 w„MEREN VAN EAU D’HEURE – pagina 162 w„MAC en SITE VAN GRAND HORNU – pagina 110 w„MUSEUM VAN HET WA ALSE LEVEN – pagina 246 w„PARK PAIRI DAIZA (Brugelette) – pagina 138 w„WALIBI (Waver) – pagina 78

REIS UITNODIGING © MARC VERPOOTEN

Panda in Pairi Daiza.

Station Guillemins.

De sterke punten van Wallonië De Greeters, een toeristische beleving met de inwoners. Er zijn Belgen die gepassioneerd zijn door hun stad en hun streek en die met veel plezier bezoekers ontvangen (max. 6 per Greeter) om hen tijdens hun vrije tijd en volledig op vrijwillige basis hun passie en hun dagelijks leven voor te stellen! Een ontmoeting met een Greeter is een opportuniteit om op unieke en gepersonnaliseerde

wijze een stad of een streek via deze ambassadeurs te leren kennen. Het is het moment om Charleroi-Thuin, Namen, Luik, Bergen of Verviers anders te leren kennen tijdens een unieke toeristische ervaring: ontvangen worden als een vriend des huizes, de sfeer van een stad opsnuiven, onbewandelde paden betreden en deelnemen aan het lokale leven (cultuur, economie…). Gratis – ontdekken – uitwisseling – gezellig. www.greeters.be

WALLONIË, EEN RIJKE GESCHIEDENIS Na de verovering van Gallië door de Romeinen in de 1ste eeuw voor Christus, werden de Galliërs de «Walha» genoemd door hun germaanse buren, wat zoveel betekent als

« geromaniseerde buitenlander ». En dit is waarschijnlijk waar de benaming Wallonië ontstaan is. Het grondgebied bedraagt iets minder dan 17 000 km², en landbouw en

De Zonnen van Wallonië Daar waar de gastronomische gidsen hun sterren en toques hebben, wil Wallonië bekend worden om zijn «zonnen».Deze klassering van de toeristische attracties werd gelanceerd door minister Paul Furlan en werd voor het eerst gebruikt in 2010. De Waalse toeristische sites kunnen één tot vijf zonnen bekomen naargelang hun vaardigheid in het zich aanpassen aan bezoekers (twee- of meertalig onthaal, lift, toegang voor mindervaliden, internet site, sanitaire voorzieningen, aantal bezoekers, enz.).Vij hebben de hoogste onderscheiding in de wacht kunnen slepen (vijf zonnen): de Abdij van Stavelot en die van Villers-la-Ville, Het wilde dierenpark en grotten van Han-sur-Lesse, het Chlorophylle Park, het PASS en het onvermijdelijke Pairi Daiza. Op de tweede rang hebben 33 sites hun vier zonnen verdiend, waaronder: Aventure Parc te Waver, Aquascope te Virelles, Archéosite te Aubechies, de lift van Strépy-Thieu, het Bois du Cazier te Marcinelles, het historische Centrum kanaal, het Slagveld te Waterloo, het Notre-Dame à la Rose Hospitaal, het Stoomtrein museum, het park van Enghien, het Hellend vlak van Ronquières en de relais van Falemprise aan de meren van Eau d’Heure. Met respectievelijk 28 en 31 sites die geklasseerd zijn, bevestigen de provincies Henegouwen en Namen hun plaats als de blockbuster provincies van het Waalse toerisme! Voor de volledige classificatie, surf naar www.belgique-tourisme.be.

Groen toerisme - DE STERKE PUNTEN VAN WALLONIË bossen nemen nog steeds 90% van de oppervlakte in. Over de loop der eeuwen en opeenvolgende veroveringen, heeft men hier ook een rijk verleden opgebouwd... Wallonië, land van geschiedenis, opent wagenwijd de poorten van het verleden en zijn roemrijke herinneringen. Men hoeft hier maar enkele

17

kilometers te reizen om sites te ontmoeten die in heel Europa, zoniet de wereld, bekend zijn: De Leeuw van Waterloo, Het Memoriaal van Mardasson te Bastenaken, de Grotten van Han,.... En dan zijn er ook de kunststeden met een belangrijk erfgoed zoals Doornik, Bergen, Namen, Huy, Luik.

ERFGOED Ontdek de feodaliteit te Bouillon, de plannen van Vauban te Charleroi of Mariembourg; beklim de citadellen van Namen of Dinant! In Wallonië krioelt het van honderden militaire of residentiële kastelen in alle stijlen en van alle tijdperken, het ene al interessanter dan het andere. Sommigen zijn nog slechts ruïnes, anderen zijn prachtig behouden en dikwijls nog steeds bewoond: Freyr, Poilvache, Beloeil, La Hulpe, Franchimont, Reinhardstein, La Roche-en-Ardennes... de keuze is oneindig!

MUSEA DIE LEVEN In Wallonië bevinden zich vele en verscheiden musea: het PASS te Frameries initiëert groot en klein tot de wetenschap op een ludieke en interactieve wijze; de beeldende kunst onthunt haar charmes te Doornik en Luik; de musea van Fourneau Saint-Michel geet ons inzicht in het rurale leven van onze voorvaderen; in het Museum Félicien Rops of bij de Fondation Folon gaat men schilderijen en beelden bewonderen; het museum van de Fotografie te Charleroi wordt ns door heel Europa benijd; in het Euro Space Center ontdekt men de geheimen van het

universum... Oude koolmijnen en industriële sites zijn de getuigen op verschillende wijze van een interessant erfgoed: sociaal, milieu, geschiedenis en techniek. Het werk in de mijn te Blegny-Trembleur, de scheepsliften van Strépy-Bracquegnies (de ouderen werden door Unesco als werelderfgoed erkend en de nieuwe, een bravour stukje), de Kristalfabriek van Val Saint-Lambert die wereldwijd bekend zijn, de leisteengroeven te Bertrix. En dan mogen we ook de kleinere, ambachtelijke ondernemingen niet vergeten zoals brouwerijen, distilleriën, pottenbakkerijen...

GROEN TOERISME Liefhebbers van Groen Toerisme kunnen hun hartje ophalen in Wallonië, een ware schat van Moeder Natuur. De wandelaar zal zich kunnen uitleven op de paden door de prachtige natuurdomeinen, parken en natuurlijke sites: Aquascope te Virelles, het kasteelpark te Edingen, het natuurpark van Burdinale, Jde Tuinen van Annevoie, het Plateau van Herve of de Hoge Venen of simpelweg de kronkelende Semois rivier. Op ontdekking gaan in dit uitzonderlijke natuur erfgoed door te fietsen langs de RAVeL paden of door de

Lesse af te varen in een kajak? Het rustig aandoen op een rivierboot of de handen uit de mouwen steken tijdens een verblijf op de boerderij? Er zijn duizenden mogelijkheden voor natuurliefhebbers! „„ WAALSE CAMPING FEDERATIE rue du Monty 5 Florenville www.camping-plus.be [email protected] E16 voor de kaart Camping Key Europa.

REIS UITNODIGING

Dit verre of nabije verleden is van een indrukwekkende variëteit. Men kan het ontdekken in kleine musea op het platteland of op ongewone plekjes. De abdijen (Villers la-Ville, Maredsous, Orval, Aulne, Floreffe...) of de simpele parochiekerken, ware pareltjes van religieuze architectuur, zullen de geïnteresseerden in Gotische of Romaanse kunst inwijden en zelfs de puristen zullen er zeker hun gading vinden. Ook het militaire verleden heeft zijn sporen achtergelaten zoals versterkte burchten, citdellen of beveiligde steden.

18

DE STERKE PUNTEN VAN WALLONIË - Groen Toerisme Op initiatief van de camping federatie van Wallonië, werd het Camping Plus netwerk gelanceerd om toe te staan verschillende verblijfsformules in de open lucht te kunnen kiezen: tent, bungalow, mobilhome of zelfs indianententen of tipis. De Campingt Plus kaart stelt u in de mogelijkheid door de

Ardennen te reizen dank zij alle partners die ook allen leisure mogelijkheden aanbieden. Vijf personen van eenzelfde familie kunnen aldus van de voordelen genieten: attracties, sportieve activiteiten, spelen, enz.. U kunt alle voordelen terugvinden in de Campingt Plus gids of op internet.

FOLKLORE EN TRADITIE En tenslotte kunnen we ook stellen dat Wallonië een land van folklore is! Sommige van de belangrijkere maken deel uit van het grote Unesco erfgoed: het Karnaval van Binche, de Doudou te Bergen, de Processie van de Reuzen en de Ducasse te Aat. Van Luik tot Florenville, over d ekleine gehuchten in Henegouwen, laat de lokale folklore vooral toe dat de mensen gezellig samenkomen en zich vermaken rond een goed gaasje. De Waal houdt van feesten en grote manifestaties. Het goed gevulde culturele agenda is er het levend bewijs van: karnavals en folkloristische markten in de Regio Tussen

Samber-Maas, markten en brocantes (te Temploux, Ronquières of Charleroi, bijvoorbeeld), dorpskermissen en muziek festivals volgen elkaar het hele jaar door op. En dan mogen we zeker de Feesten van Wallonië niet vergeten die plaatsvinden op het 3de weekend van september, een niet te missen evenement in Luik of Namen. Al deze evenementen zijn een goede gelegenheid voor de Walen en hun bezoekers om -nog eens – te proeven van de goede lokale specialiteiten: bieren, kazen, peket, chocolade taarten... Welkom in Wallonië en geniet van al onze evenementen en specialiteiten!

De mooiste dorpen van Wallonië Zoekt u een bestemming die niet te ver en toch erg verschillend is? Dan nodigen de Mooiste DOrpen van Wallonië u uit voor een bezoek. Ze hebben veel charme, een architecturale en culturele rijkdom die zich slechts laat vermoeden en het is alsof de tijd er bleef stilstaan. En u kunt er steeds rekenen op een warm onthaal! Deze vereniging zag het licht in 1994, op initiatief van de heer Alain Collin en is duidelijk geïnspireerd op de organisatie « Plus Beaux Villages de France ». Vandaag hebben 24 dorpen in heel Wallonië het label gekregen. Gedurended het hele jaar kan men hier terecht voor vele activiteiten die steeds aangenaam of ludiek of dynamisch zijn. Dus, niet aarzelen en kom ons snel vergezellen! w„De objectieven van de vereniging: •฀Een฀politiek฀van฀duurzame฀ontwikkeling฀uitwerken฀die฀steunt฀op฀het฀onderhoud฀en฀de฀ verdediging van het architecturale erfgoed •฀ De฀ bekendheid฀ van฀ de฀ vereniging฀ uitbreiden฀ door฀ een฀ goede฀ onthaal฀ politiek฀ te฀ onderhouden •฀ De฀ erkenning฀ van฀ de฀ eigenheid฀ van฀ het฀ karakter฀ van฀ de฀ dorpen฀ onderlijnen฀ en฀ behouden •฀De฀authenticiteit฀van฀de฀dorpen฀garanderen฀door฀een฀dynamische฀culturele฀vereniging฀ op te zetten rond de kwaliteitseisen. w„Om erkend te worden heeft een dorp noodzakelijk: •฀Een฀platteland฀karakter •฀Eén฀of฀meerder฀geklasseerde฀monumenten •฀Een฀waardevol฀architecturaal฀en฀stedelijk฀erfgoed •฀Een฀gemeenschappelijke฀wil฀om฀door฀concrete฀acties฀het฀erfgoed฀in฀de฀verf฀te฀zetten. Voor meer informatie en een reeks gratis promotiemiddelen, surf naar: www. beauxvillages.be Rue Haute 7 te 5332 Crupet -Tel. +32 83 65 72 40

Technische fiche Federale Regio van het Koninkrijk België sinds 1980 en Waalse Regio genoemd tot in 2010. SInds 1 april 2010 is d eofficiële naam nu Wallonië. In het waals, zegt men « Walonreye » (in Luik) of « Waloneye » (in Namen) of « Walonîye » (in Charleroi). w„Hoofdstad Namen w„Oppervlakte 16 844 km², waarvan 854 km² voor de Oost Kantons. w„Officiële talen De drie officiële talen van België, het Frans, het Nederlands en het Duits worden in Wallonië gesproken. Het erg gecompliceerde intitutionele systeem legt alles uit. Inderdaad, de Waalse regio bevat eveneens de Duitstalige Gemeenschap (2% van de bevolking) vertegenwoordigd door een regionale regering met beperkte bevoegdheden. Het Frans en het Duits zijn dus ook officële talen in Wallonië. Het Nederlands wordt door een deel van de bevolking gesproken die zich in de gemeenten langs de taalgrens bevinden (Edingen, Moeskroen, Komen). Deze gemeenten zijn faciliteitengemeenten. w„Godsdiensten Alle godsdiensten zijn in Wallonië vertegenewoordigd, met een grote meerderheid katholieken (43%) en een belangrijke aanwezigheid van de islamitische godsdienst (12%). 27% van de bevolking zegt atheist of nietgelover te zijn en minder dan 1% beweert bij de georganiseerde laïciteit te behoren. w„Aantal inwoners +/- 3 460 000 inwoners waarvan ongeveer 73 000 duitssprekenden w„Bezetting 205 inwoner /km² (ter vergelijking, 364 inwoners/km² in België) w„Levensverwachting 80 jaar (78 jaar voor de mannen en 83 voor de vrouwen) w„B.N.I.. 86 milliard euro w„B.N.I. per bewonen +/- 24 850 E w„Werkeloosheidsgraad 16,6% (2009) w„Internationale telefoon code +32 gevolgd door het kengetal zonder de nul

De vlag

De Waalse vlag is één van de symbolen van Wallonië. De vlag is geel met in het midden een rode haan die de rechter ppot opheft en met gesloten bek. De kleuren zijn die van de stad Luik en die van de Belgische driekleur zonder het zwart (zwart en geel zijn de Vlaamse kleuren). Ze werd ontworpen door Pierre Paulus en het ontwerp dateert van 1913. De oorsprong gaat terug naar de eerste jaren van de vorige eeuw met het ontstaan van de Waalse regionale beweging. Ze werd pas officiëel echter op 15 juli 1998, datum op dewelke dat de vlag door de Waalse overheid werd herkend. Indien de keuze van een haan geen gewone keuze is voor een officiële vlag, kan men een uitleg vinden in het christianisme dat aan de haan de kracht toeschrijft de demonen en de leeuw, symbolen van het slechte, te kunnen verslaan... Kleine anecdote: Limelette (Waals Brabant) is het enige dorp dat een haan in zijn blazoen heeft! w„Inlichtingen 1207 (in NL) w„Brandweer en ziekenwagen 100 w„Federale Politie 101 w„Noodnummer (europees nummer) 112 w„Anti-gif centrum +32 70 245 245 w„Bank Verloren of gestolen kaar t : +32 70 344 344 (Card Stop)

19

Natuur AARDRIJKSKUNDE

© FTPN

Wallonië is de streek die in het zuiden van België ligt en die op administratief gebied in 5 provincies is onderverdeeld: Waals Brabant, Henegouwen, Luik, Luxemburg en Namen. De stad Namen is de hoofdstad van Wallonië. Sinds 1980 is Wallonië een gefedereerd onderdeel van de Belgische Staat. De grensen van Wallonië zijn, in het noorden Vlaanderen en Nederland, ten zuiden en ten westen Frankrijk (Nord-Pas-de-Calais, Champagne-Ardenne en Lorraine) en en in het oosten het Groot-Hertogdom Luxemburg en Duitsland. Wallonië heeft dus slechts een oppervlakte van 16 844 km² – of iets meer dan de helft van België met 30 500 km² – en telt iets minder dan 3 500 000 inwoners. De bevolking leeft voornamelijk in de steden en is vooral te vinden in wat men de «waalse ruggegraat» noemt. De steden Luik, Namen, Charleroi en Bergen, of de historische industriële as van de streek tellen samen meer

Dorp Vierves-sur-Viroin.

dan anderhalf miljoen inwoners. Ten zuiden van de as Luik- Bergen, is het grondgebied voornamelijk bestempeld als Ardennen, een uitgetstrekt wouden massief doorspekt met landbouwgronden. Ten noorden hiervan strekken zich de vruchtbare vlakten van Henegouwen en Brabant. Het hoogste punt – 694 m – is de Signal de Botrange (700 m met het artificiële observatiepunt dat er werd gebouwd), op het Plateau van de Hoge Venen, in het uiterste osten van de streek. Walloni¨is, in tegenstelling tot wat al wel eens gezegd wordt, eerder heuvelachtig en blijft nogal stevig bebost alhoewel de urbanisatie uitdeint. De landschappen zijn gevariëerd en toch kan men niet over een uniformiteit spreken op gebied van de ondergrond. In het uiterste noordwesten vinden we zand- en leemgronden en verder van west naar oost, zones van slibgronden, Haspengouw en de Hoge Venen. Ten zuiden van de as Samber-

Fauna en flora - NATUUR Maas, die trouwens vaak voor veranderende meteorologische condities zorgt, spreekt men van de Condroz, van de Fagne-Famenne, het Land van Herve, de Ardennen en de Gaume of

21

Belgisch Lotharingen. Dit meest zuidelijke deel van Wallonië heeft dikwijls een micro-klimaat dat zachter is dan het gemiddelde van de rest van de streek.

KLIMAAT men de Maas zonder probleem te voet kon oversteken. In 1953, zagen de Ardennen een ware blizzard gedurende 48 uren. Alle wegen waren verlamd en een gehucht van Eurpen werd gedurende vijf dagen afgesloten van de buitenwereld. Op 9 februari werd een hoogte van 1,15 m sneeuw gemeten op de Signal de Botrange, tot vandaag het record in België. Tenslotte op 20 september 1982 werd het kleine ardeense dorpje Léglise tegen wil en dank beroemd in heel Europa wanthet werd helemaal met de grond gelijk gemaakt door een een heel erge tornado waar geen enkele constructie aan kon weerstaan.... maar gelukkig vielen er geen slachtoffers! Van 2008 tot 2013 heeft de streek nogal stevige winters doorgemaakt met veel sneeuwval en lange ijzel periodes. Daar tegenover staat dan weer de winter van 2013 die een van de warmste is sinds 1833, samen met die van 2007, met ene gemiddelde van 6,3 °C. Het heeft slecht 1 dag gesneeuwd.

FAUNA EN FLORA De Waalse ecosystemen zijn enorm geva¨riëerd vooral in de Ardeense wouden. Enkel al bij de grote dierenfamilies kan men vaststellen dat er zich in Wallonië 167 vogels, 60 zoogdieren, 7 reptielen en 14 kikvorsachtigen voortplanten; in de bossen alleen vindt men 119 verschillende diersoorten waaronder 75 vogels, 32 zoogdieren, 4 reptielen en 8 kikvorsachtigen. Elke plantengroei kent zijn gevolg aan dieren. Men kan stellen dat hoe rijker de plantengroei, hoe meer verschillende diersoorten er gevonden worden. Enkele voorbeelden van minder gekende diersoorten uit het woud: – bij de zoogdieren, de marter (Ardennen en Gaume) en de wilde kat die het zuidoosten van het land terug inneemt sinds 1950; – bij de vogels vinden we onder anderfe de zwarte ooievaar de zwarte en de koninklijke wouw, de bos hazelhoen, de zwarte specht, enz. Het woud en de randen zijn ook dikwijls een toevluchtsoord en broedplaats voor vele soorten die niet uitsluitend in de bossen leven.

w„Het groot wild Het Waalse woud heeft nog nooit zo rijk geweest wat groot wild betreft (hert, reebok, damhert, everzwijn) zoals blijkt uit de tellingen van de laatste twintig jaar die een vermeerdering met 50% vaststellen. Deze toename heeft natuurlijk nare gevolgen voor de bosbouw, enerzijds door de directe schade aan de bomen door schuren tegen de stammen, anderzijds wordt ook de natuurlijke renegeneratie en de diversificatie van de wouden tegengegaan. Er worden plannen opgezet om de wild bevolking te regulariseren. w„Observatie van de dieren Men kan de dieren in onze bossen observeren: •฀in฀hun฀natuurlijke฀habitat฀tijdens฀wandelingen฀met฀een฀gespecialiseerde฀gids;฀•฀in฀ de dierenparken en de wildparken waar de dieren in halve vrijheid bewegen. Meer details via Maisons du Tourisme of Natuurcentra zoals dat van Botrange of Jalna).

REIS UITNODIGING

Wallonië heeft een gematigd klimaat, zacht en nogal vochtig in de winter zowel als in de zomer. Dit gezegd, kent men ook hier zoals in vele Europse regio’s, tijdens de zomermaanden een tendens naar meer dreoogte en ind e winter ziet men een kleine verhoging van de temperaturen. De gemiddelde temperatuur in het putje winter is 2,5°C en 17°C midden in de zomer. Het waalse klimaat is niet altijd even «braaf», zo hebben we al enkele buitengewone fenomenen waargenomen die in de meteo annalen zullen geschreven worden. Op 28 juni 1906, kende het hele land hevige onweders met opvallend harde hagelbuien: in Beaumont werd een hagelbol van 250 gram gevonden; in de omgeving van Charleroi werden hagelbollen ter grootte van een kippenei gevonden. Op 21 juli 1921, werd in Sint-Joost-ten-Noode in de Brusselse Region een temperatuur van 40° gemeten. In heel België was er watertekort. Het meer van de Gileppe stond zo goed als droog. In februari 1929, vroor het zo hard dat

22 © MDT MARCHE NASSOGNE ASBL

NATUUR - Fauna en flora

Het grote wild.

w„Natuurparken, natuur reservaten GDank zij de diversiteit van zijn klimaat en landschappen heeft Wallonië een schat aan natuurlijke rijkdom. Maar de dagelijkse invloeden van onze samenleving hebben een negatief impact op onze natuurgebieden. Wallonië heeft dus besloten om een ambitieuze politiek van natuurbehoud te voeren. Er wordt op wetenschappelijke wijze gekeken hoe best de ecologische evenwichten op lange termijn kunnen bewaard en verbeterd worden. Om deze strategie te verwezenlijken, werden drie soorten zones die verschillende niveaus van bescherming genieten, gecreëerd: •฀ centrale฀ zones:฀ van฀ grote฀ biologische฀ waarde voor het behoud van de natuur; •฀ontwikkelingszones,฀waar฀de฀menselijke฀ activiteit in evenwicht blijft met een zekere biologische฀diversiteit;฀•฀verbindingszones,฀ die aan de diersoorten de mogelijkheid geven zich in het landschap te verplaatsen en de genetische uitwisseling mogelijk maken.

Een natuurpark is officiëel « een ruraal grondgebied van minstens 5 000 hectaren, met een hoge biologische en geografische interesse waarde en dat onderworpen is aan de maatregelen die dienen om het milieu te bewaren in harmonie met de veruchtingen van de bevolking en de economische en sociale ontwikkeling van het gebied». Het natuurpark zet zijn bekommering om mens en natuur centraal. Het integreet de natuur en de natuurlijke reserves, maar ook wegen, dorpen en kleine steden, de landbouwers en de industriën... de ganse economische en sociale activiteit. De rol van het natuurpark is om het erfgoed te beschermen en tegelijk het welzijn van de bevolking en de ontwikkeling van de economische zones te verzorgen. Bescherming gebeurt hier op andere wijze danin andere beschermde zones gezien we hier enkel spreken over een beleidsplan en geen directe bescherming. •฀ Wallonië telt negen natuurparken die 19% van het grondgebied bedekken:

Fauna en flora - NATUUR

23

NATURA 2000 Sites

Les Deux Ourthes, Haute-Sûre en Forêt d’Anlier, Hoge-Venen-Eifel, Les Hauts Pays, De Vkates van de Schelde, Het Heuvelland, de Vallei van de Attert, de Valleien van de Burdinale en de Mehaigne, Viroin – Hermeton

De beschermde zones Het zijn natuurlijke of half-natuurlijke gebieden die begrenst zijn en beschermd worden om hun biologische waarde te kunnen behouden. w„Erkende natuur reser vaten of staatsdomeinen Ze worden ofwel onaangeroerd gelaten, ofwel volgens een beleidsplan beheerd. Hun beschermingsstatuut is het meest strikte en er zijn veel restricties en verbodsmaatregelen. Voetgangers worden beperkt in hun vrijheid; er kunnen verschillende toegangszones gecreëerd worden. De openbare wegen blijven wel toegankelijk. Het domein van de Hoge Venen (www.hautesfagnes.be) dat zich over 4 500 hectaren uitstrekt op het hoogste punt van Wallonië, is één van de beste voorbeelden. w„Bos reservaten Ihet gaat hier om een woud of een gedeelte ervan dat beschermd wordt om de oorspronkelijke ecosystemen te beschermen. De bescherming is er iets minder strikt, bosbouw en jacht zijn er toegelaten. w„Het Waalse Woud In Wallonië bevindt zich ongeveer 530 000 hectaren bos, de helft daarvan is publiek terrein. Het beheer van deze wouden en bossen, dat aanvankelijk enkel op het economische aspect was gericht, integreert vandaag ecologie en de sociale functie. De « Comptoir forestier» van Marche-en-Famenne is het bewijs van deze tactiek: hier worden de granen die het best zijn voor de bosbouw gekweekt, verzameld of

bewaard. De Comptoir neemt aktief deel aan de vernieuwing van het natuurlijke erfgoed en garandeert het op niveau houden van een hoogstaande genetische diversiteit http: // environnement.wallonie.be w„Vochtige zones en ondergrondse holten van biologische waarde We spreken hier over moerassen, venen of grotten waarvan de ecologische en wetenschappelijke waarde erkend werd. Deze specifieke ecosystemen worden ter bescherming onderworpen aan een hele reeks restricties. Het verkeer is niet speciaal gereglementeerd in de vochtige zones, de openbare wegen blijven toegankelijk. De grotten en holtes daarentegen, zijn onderworpen aan erg specifieke regels wat het verkeer aangaat, die de toegang kunnen ontzeggen aan bepaalde mensen of activiteiten. w„Geklasseerde sites Onder een geklasseerde site verstaat men alle natuurgebied in samenhang met de menselijke input in het gebied, die een samenhangend geheel vomen zodat ze een topografische afbakening kunnen hebben. het objectief hier is niet de bescherming van de natuurn maar het goede behoud van de gehele site die van wetenschappelijk, esthetisch of historisch belang moet zijn. Het kunnen prestigieuze sites zijn, maar ook landschappen. w„Groene zones, natuurlijke zones en ecologische verbindingsgebieden De groene zones zijn het deel van het grondgebied dat gewijd is aan het behoud, de bescherming en de regenerering van de natuur. Ze dragen bij tot het vormen van het landschap. Natuur zones bevatten regio’s van grote biologische waarde of beschermede soorten. Ecologische verbingsgebieden hebben tot doel dier- en platensoorten een overgangsruimte te geven tussen hun biotopen.

REIS UITNODIGING

Dit coherente europese netwerk bestaat uit speciale beschermingszones die aangeduid werden door de lidstaten van de Europse Unie. In Wallonië heeft het tot doel het onderhoud of het herbronnen te verzekeren van een behoud dat positief is voor natuurlijke habitats. Het behoud regime van deze sites heeft een «variabele geometrie» naargelang de ecologische vereisten van de soorten en de habitats die moeten beschermd worden. De keuze en selectie van een site gebeurd alleen op basis van wetenschappelijke criteria. Het gaat hier om 13% van het waalse grondgebied. http: //natura2000.wallonie.be

Geschiedenis Het is niet makkelijk de volledige geschiedenis van Wallonië neer te pennen gezien deze zo veknocht is met de geschiedenis van België, een land dat zelf over de loop der tijden (en tegenwoordig meer en meer...) een tamelijk abstract geheel is geworden na ingenomen geweest te zijn door verschillende Europese machten door de eeuwen heen. Om toch een duidelijker overzicht te geven, moeten we vier duidelijke tijdperken onderscheiden: - Voor het Verdrag van Verdun in 843; - Van 843 tot de Franse Revolutie; - De periode van het verenigde België; - De huidige periode die midden in de 20ste eeuw begint en die in verschillende fasen naar het federalisme van België heeft geleid. De feodale periode heeft diepe sporen achtergelaten op de identiteit en het gedrag van de Belgen. Enkele voorbeelden: de 10 provincies van het koninkrijk dragen allen de naam van

een voormalig hertogdom of graafschap. In walloniê hebben we zo Henegouwen (Graafschap Henegouwen), Waals Brabant (Hertogdom Brabant), Namen (Graafschap van Namen), Luik (Prinsbisom Luik), Luxemburg (Graafschap en vervolgens Hertogdom Luxemburg). Zo ziet men ook dat de titels van burgemeester en schepen in de gemeenten rechtstreeks zijn overgenomen uit het oude regime. Het dient ook gezegd te worden dat de bevoegdheden van de gemeenten in België merkelijk uitgebreider zijn dan in de rest van Europa. Als laatste voorbeeld citeren we de «Blijde Inkomsten» die een nieuw gekroond hoofd doet in alle provincies. Dit dateert uit de tijd dat de Hertogen van Brabant rond gingen in hun Hertogdom, naar de steden en gemeenten, om te beloven de verschillende vrijheden te respecteren.

OUDHEID Rond – 1600 voor J.C: Begin van het Bronzen tijdperk. Rond – 600 voor J.C: Keltische stammen gaan op hevige raids vanuit Centraal Europa en worden langzamerhand meester in onze contreien. In– 57 voor J.C: Julius Caesar bezet Gallië en overmeestert de laatste bastions van het

Belgische verzet. Hij vernoemde hen dan ook met zeker amusement en respect in zijn memoires: «van alle Galliërs zijn de Belgen de moedigsten». Van de 1ste tot de 3de eeuw: de Pax Romana heerst, periode van vrede en welvaart. Ontstaan van de eerste «Waalse» steden: Doornik en Aarlen.

MIDDELEEUWEN In de 4de en 5de eeuw: De Franke vestigen zich in Gallië na het verzwakken en de val van het Romeinse Rijk. 482-511: Clovis regeert over Gallië. 511: Na de dood van Clovis wordt Gallië in drie delen opgedeeld. België is verdeeld over Neustrië en Austrasia. Het Merovingisch tijdperk. 751: Pepijn de Korte wordt Koning der Franken.771-814: Regeerperiode van Karel de Grote, zoon van Pepijn van Herstal. 800: Karel de Grote wordt in Rome tot keizer gekroond

843: Verdrag van Verdun, het rijk van Karel de Grote wordt in drie gedeeld. 1099: Godfried van Bouillon, deelnemer aan de eerste Kruisvaart wordt tot Koning van Jeruzalemn gekroond. Van de 12de tot de 14 de eeuw: Welvaart in de Vlaamse steden zoals Brugge, Gent en vele anderen dank zij de bloeiende economie. 1302: Slag der Gulden Sporen: Vlaanderen verslaat het leger van de Franse koning te Kortrijk. 1337: De Honderdjarige Oorlog breekt los en de Gentenaar, Jakob van Artevelde, die de

Moderne tijden - GESCHIEDENIS gilden vertegenwoordigd, trekt partij voor Engeland. 1384: Filips ed Sterke, Hertog van Boergondië, erft het Graafschap Vlaanderen. 1419-1467: Filips de Goede, Hertog van Boergondië, wordt Groot-Hertog benoemd. 1467-1477: Regeerperiode van zijn zoon Karel de Stoute die er niet in slaagt de Nederlanden

en de gebieden van Franche-Comté samen te voegen. 1477: Huwelijk van Maria van Boergondië, dochter van Karel de Stoute met Maximiliaan van Oostenrijk, waardoor de Nederlanden onder de heerschappij van de Habsburgers komen te staan.

1648: Verdrag van Munster: de 17 provincies worden effectief gescheiden. 1659: Verdrag van de Pyreneeën waardoor de Nederlanden Artois verliezen. 1667-1713: De verschillende opvolgingsstrijden in Spanje, worden door Lodewijk XIV uitgebuit en zijn een slechte periode voor de Nederlanden met het verlies van menige Grote markt en monument. 1713: Verdrag van Utrecht. Spanje is verslagen en staat de Nederlanden af aan de Habsburgers van Oostenrijk. 1740-1748: Nieuwe opvolgingsstrijd in Holland. Deze keer wordt België terug bij Oostenrijk gevoegd. 1740-1780: Regeerperiode van Maria-Thersa van Oostenrijk die erin slaagt de opstanden te onderdrukken. 1780-1790: Regeerperiode van Jozef II, verlicht despoot. De opstanden worden talrijker.

MODERNE TIJDEN 1789-1790: De Franse Revolutie vindt al snel echos in België met de Brabantse en Luikse Omwenteling. 1790: De Verenigde Belgische Staten worden uitgeroepen. 1792-1795: De Oostenrijkers trachten de macht terug te grijpen maar worden verslaan door de Fransen die Belgë opnieuw annexeren. 1804: De Napoleon Code. De Belgen worden Franse burgers. 1815: Congres van Wenen. De nederlaang van Napoleon te Waterloo heeft tot gevolg dat België wordt aangesloten bij de Verenigde Provinciën om zo het Koninkrijk der Nederlanden te vormen oner Koning Willem

I van Oranje. In datzelfde jaar wordt ook het Groothertogdom Luxemburg opgericht dat zich aansluit bij de Nederlanden. 1830: Onder impuls van de Poolse opstand en de Parijse revolutie, gaat Brussel eveneens in opstand en reeds snel roept België zijn onafhankelijkheid uit. Luxemburg komt eveneens in opstand: een deel wordt Belgisch Luxemburg, het andere deel blijft bij Nedeland tot in 1867. 1831: Leopold I van Saxen-Coburg wordt de eerste koning der Belgen. De monarchie krijgt een grondwet die de vrijheid van godsdienst, onderwijs, pers en meningsuiting garandeert. 1865: Leopold II bestijgt de troon. Hij heeft grote expansie dromen.

REIS UITNODIGING

RENAISSANCE 1516-1560: Een periode van opstanden en strijd tussen protestanten van het noorden en katholieken van het zuiden. 1519: Keizer Karel wordt tot keizer gekroond; hij erft Spanje en de Nederlanden. Hij zet de unificatie inspanningen van de Hertogen van Boergondië verder. 1555: troonsafstand van Keizer Karel ten voordele van zijn zoon, Filips II van Spanje. Zijn andere zoon Ferdinand krijgt de andere landen en de kroon van Oostenrijk. 1556-1598: Regeerperiode van Filips II die de Nederlanden wil onderwerpen aan Castilië. 1579: Verdrag van Arras dat de Unie van Utrecht vastlegt, de akte die de basis wordt van de Verenigde Provincies die de zeven provincies van het noordengroeperen, terwijl de zuidelijke provincies weer onder Spaans bewind komen. 1598: Filips II staat de soevereiniteit van de Nederlanden af aan de Aartshertogen Albert en Isabella.

25

26

GESCHIEDENIS - Moderne Tijden 1909: Albert I erft de kroon van zijn oom Leopold II. 1914-1918: De neutraliteit van België wordt geschonden. De regering trekt zich terug naar Le Havre. Koning Albert I leidt de weerstand in het noord-oosten van het land achter de IJzer. 1919: TVerdrag van Versailles: Eupen, Malmédy, Saint-Vith en Moresnet sluiten aan bij België. Vandaag wordt deze streek de

Oostkantons genoemd en ze stemt ongeveer overeen met de afbakening van de Duitstalige gemeenschap van Wallonië. 1922: Economische Unie tussen Luxemburg en België (UEBL). Een eerste visie van de toekomstige Europse Unie. 1934: Leopold III volgt zijn vader op als koning. 1940-1945: Tweede Wereldoorlog. Het neutrale België wordt opnieuw ingenomen.

HEDENDAAGSE PERIODE 1944-1950: « Koningskwestie » de vraag rond het al dan niet terugkeren van de kning en het regentschap van Prins Karel, de broer van Leoold III. Deze periode wordt door velen aanzien als het begin van de geschillen tussen Vlamingen en Walen. 1948: Oprichting van de Benelux. 1950: Terugkeer van Leopold III na een referendum. 1951: Leopold III doert afstand van de troon ten voordele van zijn zoon Boudewijn I. 25 mars 1957: België wordt lid van de Gemeenschappelijke Markt, die later de EEG wordt en dan de Europse Unie. 1963: Moeskroen en Komen worden Waalse steden, St Maartens Voeren en Voeren sluiten aan bij de provincie Limburg. 1977: Het Egmont pact verdeelt het land in drie regio’s: Vlaanderen, Wallonië en de Regio Brussel-Hoofdstad. 1980: België voorziet nieuwe wettelijke instellingen voor de regio’s. De Waalse Regio is officiëel een feit. 1989: Het federalisme spitst zich toe in het hele land. De verschillend egemeenschappen en regio’s hebben belangrijke bijkomende bevoegdheden bekomen. 1993: Koning Albert II volgt zijn overledenbroer Boudewijn I op. Bekrachtiging van de Grondwet die België nu definitief in een federale staat verandert. 1999: de christen-democraten verliezen hun historische leiderspositie door de verkiezingen. De Liberalen en de Groenen staan nu aan de leiding. Eerste Minister wordt Guy Verhofstadt (Vlaamse liberaal). 2001: België heeft het voorzitterschap van de EU van 1 juli tot en met 31 december. 2002: De Duitstalige Gemeenschap die territoriaal van Wallonië afhangt, eist uitgebreide verantwoordelijkheden op. 2003: Federale verkiezingen. Een nieuwe federale regering van liberalen en socia-

listen gaat aan de slag terwijl de parlementen en de regionale communautaire regeringen aanblijven tot in 2004. Guy Verhofstadt rblijft Eerste Minister. 2007: Op 10 juni komen er nieuwe federale verkiezingen en men zal ongeveer een jaar moeten wachten alvorens er een regering gevormd wordt. In afwachting wordt Guy Verhofstadt Premier ad interim van een regering die lopende zaken afwerkt. Van 2008 tot 2010: Verschillende strekkingen van de Vlaamse politieke partijen eidden de splitsing van het kiesarrondissement Brussel Halle Vilvoorde (B.H.V). 2010: De Waalse Minister-President Rudy Demotte veranert de naam van de Waalse regio officiëel in Wallonië, en meer hedendaagse en dynamische benaming. Op 13 juni komen er vervroegde verkiezingen ten gevolge aan het ontslag van de regering Leterme II die viel over BHV. Van 1 juli tot 31 december is België voorzitter van de EU. Federaal België kent de langste politieke crisis uit zijn geschiedenis (500 dagen zonder regering). Maar dat verhinderd de deelstaat regeringen niet ten volle te functioneren! 5 december 2011: Elio di Rupo, voorzitter van de PS (Parti Socialiste), stelt zijn regering voor aan de koning. Albert II benoemt hem tot Eerste Minister. 21 juli 2013: Philippe, zoon van Albert en Paola, legt de eed af na de troonsafstand van zijn vader. Hij wordt samen met zijn echtgenote Mathilde, de nieuwe koning en koningin van België. Philippe is de zevende koning der Belgen sinds de onafhankelijkheid in 1830. 25 mei 2014: federale en regionale verkiezingen...in de hoop dat de regeringsvorming nu sneller zal gaan dan laatst... Zels al registreerde men een sterke afname van het aantal bedrijven in de laatste dertig jaar, is de landbouw nog steeds één van de pillaren van de Waalse economie met landerijen die 51% van het grondgebied beslaan.

Economie In diezelfde periode hebben de bedrijven hun oppervlakte meer dan verdubbeld maar verloor de sector ook de helft van de werknemers. In 2003 werd de «Association wallonne de l’élevage» (Waalse vereniging voor de veeteelt) opgericht die dienste verleent aan de veefokkers en de commercialisering en verspreiding op zich heeft genomen van sperma en ambryo’s van aale vee rassen.

Desondanks enkele sluitingen en herstructureringen van zeer bekende fabrieken (Arcelor, Duferco, Caterpillar...), is het duurzame herstel van de Waalse economie wel degelijk begonnen! Sinds 2010 begon het erop te lijken dat Wallonië eindelijk uit de economische crisis ging komen waar het de laatste vijftig jaren ingezonken was! We zien een nieuwe tendens: export verhoogt, er is een stabilisering – zelfs een lichte verhoging – van de tewerkstelling (ook voor mensen met weinig of geen opleiding) en er is ook de mededeling dat een aantal Waalse bedrijven, waaronder ook KMO’s, zich met succes op de Vlaamse markt positioneren. Het gaat hier om bedrijven uit zeer diverse sectoren, waaronder de creatieve sector en alles wat met computertechnologie te maken heeft. Het imago van het Wallonië van staal en steenkool en van de werkeloosheid en de inertie vervaagt stillaan. Maar de «zwarte periode» zal meer dan 50 jaar geduurd hebben en tijdens deze periode zag Wallonië eruit als een regio die door de almachtige Parti Socialiste werd geregeerd, die weinig geïnspireerd was om nodige hervormingen door te voeren en die vooral vastzat in de vele schandalen en ‘affaires’ die regelmatig de krantenkoppen haalden. Iemand heeft zelfs ooit Wallonië omschreven als « de laatste Sovjet staat».... Toch is die analyse grotendeels mis en is het meer de algemene context die verantwoordelijk was voor de grote Waalse crisis en niet zozeer de overheid. Alles was nochthans zeer goed begonnen.Wallonië was gedurende decennia het deel van België en Europa waar grondstoffen overvloedig aanwezig en makkelijk bereikbaar waren: ijzererts, kolen, marmer,

REIS UITNODIGING

Het nieuwe economische imago van Wallonië

leisteen... Alle investeringen en werklui waren gestructureerd rond deze gigantische industrie. Deze rijkdommen werden sinds eeuwen op ambachtelijke wijze ontgonnen. Zo kwam het dat « Fondry des Chiens » nabij Nismes (Couvin), in het uiterste zuidelijke punt van de laars van Henegouwen, niets anders was dan een zeer diepe put waaruit ijzererts werd gehaald sinds de romeinse tijden. Nu nog kan men in de bossen in de Ardennen de resten van deze ontginningen zien en een overzicht van deze primitieve vorm van industrialisering kan bezocht worden in de « Fourneau Saint-Michel », bij Saint Hubert, of in het Museum van Rance (Laars van Henegouwen), de toenmalige hoofdstad van het Waalse marmer. Sinds hetbegin van de 19de eeuw werden deze grondstoffen op een kapialistische wijze ontgonnen en tegelijk verplaatste de lokale staalindustrie zich dichter bij de energiebron, namelijk steenkool: zo ontstond op slechts enkele jaren de as Samber en Maas, van de Borinage tot Verviers, via La Louvière, Charleroi, Seraing en Luik. Overal werden er na inbreng van kapitaal, steenkoolmijnen, staalfabrieken, marmer- en leisteengroeven geopend en geïndustrialiseerd. De industrialisering brengt een groei van de Waalse bevolking met zich mee gedurende anderhalve eeuw tot in de jaren 150-1960, voornamelijk door immigratie. Eerst uit Vlaanderen, daarna uit Italië. Dat is ook de reden waarom vele Walen een Vlaams klinkende naam hebben (Onkelinx, Reynders, Daerden, Van Buyten, Wilmots...) of Italiaanse namen (Di Rupo, Di Antonio, Scifo, Dragone...). Gedurende anderhalve eeuw was dit Wallonië welstellend, terwiijl in Vlaanderen honger werd geleden. En dan zijn de rollen gaan omdraaien, eerst door een reeks geïsoleerde evenementen, zoals het sluiten van een steenkoolmijn of een marmergroeve of een staalfabriek, maar er was toen nog voldoende werk in de andere fabrieken. Het is vanaf de jaren ‘60 en de grote stakingen dat de omvang van de grondstoffen crisis heel Wallonië heeft getroffen. De economische teloorgang van Wallonië heeft ook eenzelfde gevolg op politiek gebied. En dat is d eperiode waarin Vllanderen geleidelijk aan de bovenhand heeft genomen.

28 © ASBL PBVW

ECONOMIE

De mooiste dorpen van Wallonië “ Dorp Falaën”.

Toch is het niet zozeer de ‘fout’ van de Walen, noch de ‘verdienste’ van de Vlamingen, maar wel het gevolg van een internationale beweging: de delokalisatie van de zware industriën en in eerste plaats die van de grondstoffen naar nieuwe landen (Vietnam, China, Brazilië, Chili...), naar deze landen die ook deze grondstoffen bezitten en waar de arbeidskost veel lager ligt dan bij ons. Een deel van de Waalse staalindustrie werd ook overgeheveld naar Vlaanderen, zoals Sidmar bij Gent. En dit was niet om plezier te doen aan Vlaanderen of de Vlamingen maar omdat de grondstoffen van overzee in de zeehaven terecht konden. En zoals de Walen hebben kunnen profiteren van de grondstoffen in hun eigen ondergrond, kunnen de Vlamingen ghandig gebruik maken van hun directe toegang tot de zee en hebben ze de Federale Staat grote investeringen in de havens laten maken. Maar het wiel

blijft draaien en de toekomst zal uitwijzen hoelang deze zware industrieën nog verder kunnen gana in Vlaanderen. In alvast één sector loopt Wallonië vandaag verder uit op Vlaanderen: het besturen van luchthavens. In weinig tijd groeide de passagierluchthaven van Charleroi uit tot een goed alternatief voor Brussels Airport voor het passagier transport en Bierset bij Luik ontwikkelde zich als een van de grootste vrachtluchthavens van dit deel van Europa. De Waalse regering heeft zich op dit domein innoverend en constructief getoond en daarmee tegelijk ook bewezen dat de oude as Samber-Maas (Charleroi – Luik) niet verloren is. Ook neemt het aantal KMO’s in Wallonië voortdurend toe en deze factor draagt in niet geringe mate bij tot de verandering van het beeld van Wallonië. Van het oude Wallonië blijft dan enkel de alomtegenwoordige invloed van de Parti Socialiste over.. Guido Fonteyn – journalist en auteur.

Bevolking en taal HETEROCLITISCHE BEVOLKING Op 1 januari 2013 zag de hitparade van de Waalse steden op basis van bevolkingsaantallen er als volgt uit: Charleroi 203 871, Luik 195 576, Namen 110 096, Bergen 93 072 en La Louvière met 78 774 inwoners. Ook hier gaat het weer om de steden die langs de zogfenaamde «ruggegraat» van Wallonië liggen, de industriesteden. In dit klassement figureert geen enkele stad uit Belgisch Luxemburg noch Waals Brabant. Hier tegenover staat dat bij de minst bevolkte Belgische gemeenten zich 14 Waalse gemeenten bevinden. 13 van hen bevinden zich ten zuiden van de lijn Samber – Maas en geen enkele in de sterk bevolkte provincie Henegouwen. De eerste prijs van de minst bevolkte gemeente (2 724 inwoners), gaat naar Meixdevant-Virton, in het zuiden van de provincie Luxemburg.

DE TALEN VAN WALLONIË In Wallonië wordt overal Frans gesproken, maar er bestaan vele dialecten die toch vechten om te blijven bestaan. Men kan ze in vier grote groepen onderverdelen: picard in het uiterste westen, het Waals in het grootste deel van het grondgebied, gaumais in Belgisch Lotharingen en natuurlijk Duits in de Oostkantons. Het Waals dat bijna overal gesproken wordt kent drie regionale zones: het dialect van Charleroi en het Centrum, dat van Namen en de Condroz en tenslotte dat van Luik. Spijtig genoeg zijn de dialecten op de teruggang en kan men meer en meer Walen horen zeggen dat ze nooit Waals hebben gesproken! Er wordt Frans gesproken in onze contreien sinds de 13de eeuw. Tot in de 19de eeuw werd het Frans vooral door de hogere klasse gesproken voor opvoeding en communicatie naar buiten uit. We moeten

vele eeuwen teruggaan om te verstaan waarom er in het zuiden van het land Frans wordt gesproken. Iedereen sprak zijn eigen dialect, de Heren en de handelaars spraken Frans en dit om twee redenen: Frans is steeds de taal van de diplomatie geweest in heel Europa en de handelaars hadden er natuurlijk belang bij zich goed te laten verstaan in hun onderhandelingen. Vlak na de bezetting door de Nederlanden, in reactie tegen het Nederlands, werd het Frans opnieuw de administratieve en zakelijke taal van het koninkrijk. Er dient opgemerkt te worden dat de geschreven Waalse taal steeds dynamisch is gebleven tot in sixties. Nu verdwijnt het meer en meer, nu en dan worden er nog eens theaterstukken in dialect geschreven en die worden dan nu en dan op radio en televisie uitgezonden.

REIS UITNODIGING

De bevolking van Wallonië leeft voornamrelijk in de styeden en dorpen. Wallonië heeft met twee uitdagingen te maken: een belangrijke immigranten bevolking en de vergrijzing. Wat de immigratie betreft heeft Wallonië sinds de Tweede Wereldoorlog verschillende opeenvolgende influx periodes gekend. In een eerste instantie waren het vooral Italianen, gevolgd door Spanjaarden. In de periode van 1970 tot 1990 waren het vooral werkers uit de Noordafrikaanse landen en Turkije die zich in Wallonië kwamen vestigen. Met een andere cultuur eneen andere godsdienst hebben deze immigranten zich over het algemeen minder makkelijk geïntegreerd en zijn meestal nog sterk verbonden met hun land van herkomst. De tweede grote uitdaging is de sterke vergrijzing van de bevolking, een probleem dat zich niet alleen in Wallonië situeert maar ook in de rest van geïndustrialiseerd Europa.

Kunst en architectuur Wanneer men over de Belgische schilderkunst van de 14de tot de 18de eeuw spreekt, heeft men het over het algemeen alleen over de Vlaamse school en dat is een grote vergissing. Er zijn tal van Waalse kunstenaars die hun tijdperk hebben beïnvloed, onder hen de Meester van Flémalle die één van de fundamentele schilders was van de 15de eeuw. De beeldhouwer François Duquesnoy, de portretschilder Philippe de Champaigne zijn eveneens kunstenaars die hun tijd beïnvloed hebben en beroemd waren. Het zijn kunstenaars uit Bergen, Doornik, en franstalige Brabanders die op vorming gingen naar Parijs, er zich vestigden en er ook invloed gingen

uitoefenen. Onder deze «uitwijkelingen» vinden we Jacques Bourlet uit Bergen (beeldhouwer), Pierre Denis (één van de meest hoogstaande ijzerbewerkers uit zijn tijd in heel Europa), Joseph Leriche (ontwerper voor Sèvres biscuit porcelein). De beroemdste kwam uit de Ardennen: Pierre-Joseph Redouté een schilder wiens aquarellen van bloemen en rozen wereldberoemd werden. En er was ook nog de Luikenaar Jean Varin die de officiële beeldhouwer werd van het Franse Hof onder Lodewijk XIV en die de buste maakte van Richelieu die vandaag nog te bewonderen is in de Mazarine Bibliotheek te Parijs.

ARCHITECTUUR In Wallonië vindt men nog vele sporen van de prehistorie: menhirs in de provincies Namen, Luxemburg en Henegouwen,, en dolmen in Wéris (Luxemburg). En alhoewel er nog enkele ruïnes van kleine Romeinse nederzettingen te vinden zijn, rest er ons bijna niets van de Gallo-Romeinse periode buiten enkele grote banen, de beroemde Romeinse heirbanen. De situatie verbetert niet met betrekking tot de Merovingische en Karolingische periodes. Van het paleis van Karel e Grote te Herstal schiet er ons enkel de

herinnering over.Enkele zeldzame voorbeelden uit die periode zijn nog te vinden in Nijvel collegiale Sainte-Gertrude) of de collegiale Saint-Ursmer diechtbij de Abdij van Lobbes (Henegouwen).

Kunst van de regio’s Maas en Schelde Het is pas in de 10de eeuw dat men in Wallonië een echte explosie van architectuur kent met enerzijds de kunst van het Maasland (Mosan)

Kerken die open zijn en u onthalen Het wordt steeds moeilijker om nog in een kerk te kunnen binnengaan. Het gebeurt maar al te dikwijls dat buiten de religieuze plechtigheden de deuren gesloten zijn om veiligheidsredenen. En toch zijn er veel bezoekers die graag zouden binnen gaan in die voorbeelden van uitzonderlijk erfgoed om er een moment van rust ens tilte door te brengen. Gelukkig zijn er nog enkele kerken die open blijven, namelijk alle kerken die aangesloten zijn bij de Stichting « Open Kerken». Zij verbinden zich ertoe de deuren te openen gedurende een periode van minstens 8 opeenvolgende weken in de periode van 1 juni tot 30 september, drie dagen per week (gewoonlijk vrijdag, zaterdag en zondag), vier uur per dag (gewoonlijk van 10 tot à 12 uur en van 14 tot 16 uur). Deze kerken zetten hun beste beentje voor om een goed onthaal te geven en stellen een uitgebreide documentatie ter beschikking zoals informatie over het gebouw, een welkom tekst, een gouden boek, achtergrond muziek of bloemen. Een mooi initiatief. Voor meer info, surf naar www.eglisesouvertes.be

31 © DR

Architectuur - KUNST EN ARCHITECTUUR

REIS UITNODIGING Abdij van Orval.

die zich rond de Maas situeert, en anderzijds de kunst die zich rond het Scheldebekken (Scaldien) ontwikkelt. Ingevolge het Verdrag van Verdun in 843, gevolgd door het verdrag van Meersen (870), Voeren (878) en Ribémont (880), wordt «België» in twee gedeeld: het deel dat zich ten Westen vand e Schelde situeert (Het gRaafschap Vlaanderen) komt onder het bewind van de koning van Frankrijk en de rest onder dat van de Duitse keizer. Uit deze verdeling zullen twee verschillende kunststrekkingen ontstaan die verderevolueren van de 10de tot de 13de eeuw. De school van het Maasland zal sterke invloeden ondergaan van de «school van Otto» strekking, genoemd naar een dynastie van Duitse keizers. Het duidelijkse voorbeeld van deze architectuur is de Collegiale van Nijvel (Nivelles). De kunst uit de Schelde regio werd beïnvloed door de anglo-normandische school met de kathedraal van Doornik als meest markante voorbeeld. De uitvinding van de spitsboog ligt aan de oorsprong van de gothiek. Aan de kant van de Maas zien we het ontstaan van een Brabantse school in de 14de eeuw die zal uitgroeien tot de hoog gothiek tegen het einde van de 15de eeuw. De Collegiale Saint-Waudru te Bergen (Mons) is hier een duidelijk voorbeeld van. In Luik vindt men de Saint-Jacques abdijkerk, één van de meest sprekende voorbeelden van die periode.

De Abdijen Abdijen kan men in heel Europa aantreffen. Alhoewel er in Wallonië niet echt resten kunnen gevonden worden van abdijen van voor de 13de eeuw, zijn er eens te meer voorbeelden van abdijen en kloosters van de periode die de Franse Revolutie en Franse bezetting voorafgaat (1795-1815). De secularisatie van de goederen van de kerk in 1796 heeft spijtig genoeg dikwijls geleid tot de totale afbraak van archtiectuur pareltjes zoals de Abdij van Lobbes. Met als gevolg dat de mooiste voorbeelden in Wallonië vandaag slechts ruïnes zijn: Villers-la-Ville, Aulne, Orval... De enige echte bewaarde pronkstukken zijn de Abdij van Terkameren in Brussel, Val-Dieu in het Land van Herve en Heylissem te Hélecine (Waals Brabant).

De lusthoven Nadat ze als versterkte burcht gediend hadden, werden vele Waalse kastelen omgebouwd door hun eigenars in plezier of woonkastelen. In enkele van deze kastelen vindt men nog de basis van oorspronkelijk militaire constructie (Corroy-le-Château, Lavaux-Sainte-Anne of Jehay) daar waar anderen volledig omgebouwd werden (Beloeil, Antoing, Freÿr...). Eén van de weinige kastelen dat nooit een militaire basis had is het kasteel van Attre.

32

KUNST EN ARCHITECTUUR - Architectuur

Militaire architectuur In de Middeleeuwen is Wallonië verdeeld in een myriade van kleine bolwerken en dat resulteerde in een reeks versterkte burchten en steden, kastelen en kasteelhoeves. Nadien gaan de verdedigingslijnen het landschap tekenen. In Wallonië kan men bijna elke vorm of school van militaire architectuur vinden: van de simpele slottoren zoals te Villeret (gemeente van Jemeppe-sur-Sambre) of te Aat (Tour Burbant), tot de klassieke versterkte burcht zoals we ze kennen uit de geschiedenisboeken en verhalen: Vêves, La Roche-en-Ardenne (ruïnes), Sombreffe, Montaigle (ruïnes), Poilvache (ruïnes), enz. Het Kasteel van Bouillon is een uitzondering vermits het hier gaat om één van de zeldzame feodale versterkingen die evolueerde over de loop der eeuwen. Voorheen wes het kasteel een wirwar van donjons, torens en versterkte bastions, daarna hebben sommige van de grootste militaire architecten zoals Vauban, het kasteel ‘gemoderniseerd’. De laatste verbeteringen werden aangebracht onder het Hollands bewind tussen 1815 en 1830. De verdeigingslijnen en de versterkingen in stervorm komen ons van de Spaanse overheersing om de versterkingen van Vauban tegen te gaan (periode Lodewijk XIV): Philippeville, Mariembourg. Later, in de 19de eeuw, hebben de Hollanders verschillende versterkte kastelen gebouwd langs de Maas: Dinant, Namen en Huy. Nadien zijn het de Belgen zelf die een hele reeks verdedigingslijnen opbouwden met onder andere een kring van forten rond Namen en Luik. Verschillende forten rond Luik kunnen nog steeds bezocht worden.

Burgerlijke architectuur De Belgische steden, zowel in Vlaanderen als in Wallonië, worden gekenmerkt door de aanwezigheid van belforten en bordessen (perrons). Voor onze voorvaderen waren deze beide bouwstijlen een bewijs dat hun stad vrijheden bezat. De charters, de overeenkomsten tussen de burgers en de slotheer, werden bewaard in het belfort. In Wallonië vinden we de oudsten terug in Doornik en Bergen. Het belfort van Thuin dankt zijn oorsprong aan Napoleon die de toren van de collegiale in belfort liet ombouwen. Zelfs na de Belgische onafhankelijkheid bleven sommige steden nog belforten bouwen zoals Charleroi in 1936. Trouwens, alle belforten die zich in Wallonië bevinden, staan op de

werelderfgoed lijst van Unesco: Doornik, Bergen, Mons, Thuin, Binche, Charleroi en Namen. De ‘perrons’ of bordessen vindt men meestal in de steden van het Prinsbisdom Luik. Van paleizen die zowel als woning als als administratief gebouw dienst deden, vinden we een uitstekend voorbeeld in het paleis van de Prinsbisschoppen van Luik dat vandaag als Justitiepaleis en Provincie Huis wordt gebruikt.

De 19de eeuw en de Art Nouveau Als er één land is waar kunst ecclectisch is, dan is het wel België. Het volstaat rond te kijken ind e meeste steden om vast te stellen dat de Brusselaar Jozef Poelaert heel wat navolging heeft gevonden in het zuiden van het land. Enkele typische voorbeelden: de kastelen van Fy te Esneux en Louvignies bij Soignies. Maar de echte hoogdagen van onze architectuur zijn toch wel te vinden in de periode van de Art Nouveau. Deze beweging die de wereld van de architectuur en de kunst gerevolutioneerd heeft, kende vier hoofdsteden: Wenen, Brussel, Nancy en Barcelona. In bijna elke stad van Wallonië zijn er voorbeelden te bewonderen van deze stijl. Het is bijna onmogelijk om hier deze beweging helemaal te omschrijven en daarom houden we het bij enkele klinkende namen van architecten zoals Horta, Henry Van de Velde, Paul Hankar, Louis Herman de Coninck, Lucien François...

De Industriële architectuur In de 19de eeuw ontwikkelde de zware industrie zich langs de Samber-Maas eb kag aan de basis van een nieuwe architecturale strekking in de urbanisatie. Enkele uitstekende voorbeelden zijn de hydraulische liften van het Centrum kanaal die eveneens Unesco werelderfgoed zijn. We onderlijnen hier ook de sociologische belangrijkheid van de steenkool sites Grand Hornu en Bois du Luc en hun respectievelijke mijnwerkersbuurten of « corons » die origineel waren in hun opbouw en ons vandaag een zeer goed overzicht geven van hoe de werklieden en mijnwerkers leefden in de grote industriële periode van Wallonië.

Hedendaagse realisaties In de 20ste en 21ste eeuw heeft Wallonië niet op zijn lauweren gerust wat architecturale realisaties betreft. De vertikale scheepslift van Strépy is een unieke realisatie ter wereld. Het

Waalse ambachten - KUNST EN ARCHITECTUUR de Solières’, het ‘Hospice du Vertbois’ en het ‘Hôpital des Anglais’ te Luik, de oude Nationale Bank en het oude lyceum van Verviers, het Begijnhof van Bergen of het ‘ Maison du Bailli’ te Charleroi. Charleroi is trouwens goed bezig met verschillende realisaties om zijn trieste imago op te krikken. Er zijn verschillende bouwwerven opgestart, sommigen zijn reeds voltooid: het ‘Rive Gauche’ project geeft een commerciële impuls aan het stadscentrum, de verbouwingen aan de oude nationale bank in een artistiek centrum, de verlaging van de kaden aan de Samber om er wandelpaden van te maken, en vergeten we niet de flamboyante politie toren die als een vuurtoren boven de staat uitsteekt naar een ontwerp van Jean Nouvel. Dit gebouw kan tot 10 km in de ronde gezien worden!

KUNST IN WALLONIË SINDS 1830 Het heeft na de Belgische Onafhankelijkheid in 1830, verchillende tientallen jaren geduurd alvorens de Belgische kunstenaars zich losmaakten van buitenlandse invloeden. Volgens sommige experten kwam deze onafhankelijkheid er dank zij de aanwezigheid in Brussel van Louis David, verbannen uit Parijs, en vooral zijn leerling François-Joseph Navez die venoemd werd tot directeur van ed Academie voor Schone Kunsten te Brussel in 1830. Bij de grote franstalige kunstenaars vernoemen we Félicien Rops (1833-1898) en zijn erotische etsen en Constantin Meunier (1831-1905) die zowel schilder als beeldhouwer was van

het leven van de arbeiders. In de 20ste eeuw oogst België enkele top namen in de schilderkunst. Wat zou er geworden zijn van het Surrealisme zonder René Magritte en Paul Delvaux? En laten we hier ook de COBRA beweging vernoemen waarvan de schilder Pierre Alechinsky één van de boegbeelden was. Enkele Waalse en Belgische kunstenaars die beroemd werden in het buitenland zijn oa de schilders Roger Somville en Jean-Michel Folon, de beeldhouwers Olivier Strebelle, Pol Bury of Ianchelevici, Bernard Tirtiaux en nog zo velen die het ons hopelijk niet kwalijk zullen nemen dat we ze hier niet hebben opgenoemd....

WAALSE AMBACHTEN Wallonië is steeds een vruchtbare regio geweest voor wat ambachtelijke kunst betreft: keramiek, tapijtweven, goudsmeedkunst, textiel, kant, houten beelden, loodglas, steen bewerking en boekbinden waren en zijn nog steeds de paradepaardjes van de ambachtslui. De hedendaagse kunsten zijn waardige opvolgers en we sommen er enkelen op: w„Dinanderie, of het bewerken van koper, wordt reeds sinds de 11de eeuw in de Maasvallei beoefend, eerst te Huy en later in Dinant, vandaar de naam. Ze ligt waarschijnlijk aan de oorsprong van een belangrijke traditie in kerkelijke goudsmeedkunst die in het hele

Maasland te vinden is en prachtige stukken geproduceerd heeft zoals kruisbeelden, rijkelijk versierde boekbanden of nog relikwiehouders. w„Kant van Binche. Alhoewel deze kant, die op zijn hoogtepunt was in de eerste helft van de 18de eeuw, qua reputatie niet zo bekend is als de kant van Brugge of Brussel, moet hij in niets obnderdoen en wordt hij aanzien als één van de mooiste en fijnste ter wereld. De kantindustrie van Binche was een bloeiende industrie tot het einde van de 19de eeuw, een periode tijdens dewelke de streek van Binche meer dan 1 800 kantwerksters telde op een totale bevolking van 6 000 inwoners!

REIS UITNODIGING

hellend vlak van Ronquières, het viadukt van Eau Rouge (650 m lang) of nog de bruggen van Ben Ahin of Wandre, zijn elk op zich uitzonderlijke verwezenlijkingen zowel op technisch als op esthetisch vlak. En het pas geopende stationsgebouw van Guillemins te Luik heeft de stad onmiddellijk op een fel begeerde plaats gezet in een lijst van Europese steden met een gewaagde architecturale verwezenlijking in deze 21ste eeuw. In Namen investeert de Waalse regering in het architecturale erfgoed door verschillende administraties in mooie en originele gebouwen te huisvesten: het voorzitterschap van de Waalse regering zetelt in het « Elysette », het Parlement zetelt in SaintGilles en er zijn ook verschillende ministeriële kabinetten gevestigd in huizen zoals Bibot, het Celestinen Klooster of de Molens van Beez bij Namen. We vermelden ook het ‘Hôtel de Soër

33

34

KUNST EN ARCHITECTUUR - Waalse Ambachten De opkomende textiel industrie betekent het einde van het kantklossen en in 1912 zijn er maar 4 of 5 kantwerksters meer werkzaam. In 1950 beslist de stad om deze unieke ambacht te bewaren en riep de hulp in van Nelly Robe (overleden in 1971), de laatste overgebleven kantkloster die de kunst had geleerd in haar familie. Zij werd directrice van een staatsschool, de enige school in Wallonië trouwens waar de kunst van het kantklossen wordt aangeleerd en die ongeveer 130 leerlingen telt. De opleiding duurt 5 jaar en er komen verschillende leerlingen uit het buitenland op af, zelfs uit Japan! w„Aardewerken potten van La Rocheen-Ardenne. De lokale traditie om utilitaire voorwerpen uit leem te vervaardigen gaat zeer ver terug. Ze was reeds populair in 1878, toen de familie Kalb de «Grès Bleus de La Roche» oprichtten. De activiteiten gingen met de voorbijgaande jaren en het moderniseren van het ldagelijkse leven achteruit en de hele fabriek was op stervens na dood toen in 1977 Jules Jacqmard het bedrijf overnam. Hij had snel door dat hij moest diversifiëren en hij richtte dus een atelier-museum op dat aan de jongere generatie de mogelijkheid biedt om het werk van de pottenbakker te bekijken en ondertussen ook een kleine prouctie op gang te houden. Jules Jacqmard besloot ook om zich te ichten op kunst- en decoratie voorwerpen, allemaal in de oorspronkelijke traditie.

w„Aardewerk van Bouffioulx. In Bouffioulx, in de gemeente Châtelet, vindt men sinds de 13de eeuw de fabrikatie van aardewerk gevernist met zout. Er is zelfs een vorm van activiteit uit de Romeine tijd teruggevonden. De kwaliteit van het lokale leem heeft meerdere bedrijven aangetrokken die aardewerk maken, meestal voor het bewaren van levensmiddelen en servies. Met de komst van het geglazuurde aardewerk en het porcelein, kwam er in de 19de eeuw een einde aan het maken van tafelservies, maar de pottenbakkers van Bouffiouolx hadden zich dan reeds gericht op het vervaardigen van conservepotten en pijpleidingen in aardewerk...tot in de zestiger jaren. Vandaag houden de drie overgebleven pottenbakker families zich vooral bezig met het maken van decoratieve objecten of speciaal tafelservies. Speciale vermelding voor Bernard Dubois die de 13de generatie – ofwel meer dan 400 jaar! – van vader op zoon pottenbakkers vertegenwoordigt en die mee aan de oorsprong van de « Maison de la Poterie» ligt dat werd opgericht in 2002. w„De tinnen objecten van de ‘Postainiers hutois’ (Huy). Bij aanvang van de 20ste eeuw neemt het bewerken van tin, dat een beetje in de vergeethoek was gesukkeld, terug een nieuwe start in de streek van Huy. In 1925 wordt een eerste atelier geopend en in 1949 worden de « Postainiers hutois» opgericht: de kunst van het bewerken van tin zal wereldwijd erkend worden voor de kwaliteit van de afwerking.

HET STRIPVERHAAL Er was een tijd dat het stripverhaal maar als een minderwaardige kunstexpressie werd aanzien en het werd op gelijke voet gezet met reclame. Na de Tweede Wereldoorlog werd Wallonië het middelpunt in Europa van deze nieuwe kunst beweging. Er bestaat een uitgebreide collectie literatuur over het stripverhaal « made in Belgium ». Laten we gewoon meegeven dat er twee scholen zijn die veronden zijn aan twee uitgeverijen. De Brusselse School (Kuifje) en die van Charleroi of meer bepaald Marcinelle (Robbedoes). In de eerste zien we de invloed van Hergé die de bovenhand heeft met de techniek van de duidelijke lijn. ENkele gekende auteurs: Jacques Martin (Alix, Michel Lefranc), Bob De Moor (medewerker van Hergé voor verschillende verhalen), François Craenhals (les 4 As, De Koene Ridder), Jean Graton

(Michel Vaillant), Edgar P. Jacobs (Blake en Mortimer), Paul Cuvelier, etc. In Charleroi zijn het Jijé (Robbedoes, Valhardi), Jean-Michel Charlier (Blueberry), Sirius (Timour), Peyo (De Smurfen, Johan en Pirrewiet), Morris (Lucky Luke), Roba (Bollie en Billie) en natuurlijk André Franquin (Robbedoes en Kwabbernoot, Marsupilami en Guust Flater). Deze onsterfelijke helden zijn nu krasse vijftigers en zestigers! Enkele «jjongeren» zijn ook uit Charleroi afkomstig: De Blauwbloezen, Agent 212, Cédric, G. Raf Zerk (Pierre Tombal), Vrouwen in ‘t wit, Marsupilami. De twee steen brengen op eigen manier hulde aan de 9de Kunst: in Brussel door grote frescos op muren te schilderen en in Charleroi met ‘groter dan echt’ beelden van de personnages overal in de stad te plaatsen.

Kinderen van het land Les frères Dardenne, Luc & Jean-Pierre

Eden Hazard Hij is klein (1,72 m) maar geniaal met de bal. Hij werd van jongs af aan begeleid door LOSC (Lille, Frankrijk) die zijn training organiseerd. Deze middenveld speler heeft reeds verschillende trofeeën veroverd met deze Franse club: beste jonge speler (2010 en 2011) en beste speler in de Franse competitie (2011 en 2012), winnaar van de Beker van Frankrijk en landskampioen van Frankrijk (2011), beste scorer van zijn club (2011) met 20 doelpunten. Deze uitstekende prestaties werden opgemerkt in het buitenland en hij tekende voor vijf seizoenen bij FC Chelsea (Engeland) waar hij tijdens het seizoen 2012-2013 debuteerde. In 2013 winnen ze de Europa League. Met zijn 23 jaar is hij

Elio Di Rupo Politieker. Hij haalt een doctoraat in Wetenschappen aan de universiteit van Bergen. Hij is van eenvoudige italiaanse afkomst en met zijn eeuwige vlinderdas wordt hij vaak geïmiteerd, geparodiëerd en soms ook wel uitgelachen vooral om zijn gekke vlaamse accent en uitspraken. Hij kwam in 1999 aan het hoofd van de Parti Socialiste (PS) en hij groeit in zijn carrière in Bergen. Hij is er reeds 10 jaar Burgemeester en heeft mee gevochten om de stad in 2015 Culturele Hoofdsta van Europa te maken. Hij wordt achtereenvolgens Europees parlementslid (1989); minister-president van de Waalse Regio (2005) en blijft steeds trouw aan zijn stad Bergen. Op federaal niveau is hij steeds een opgemerkte aanwezigheid bij de talloze discussies rond de institutionele hervormingen. Koning Albert II benoemt hem tot minister van staat in 2002. En uiteindelijk wordt hij Eerste minister in december 2011 na een regeringsvorming die meer dan 500 dagen geduurd had (een triest record!). Hij werd de eerste franstalige Eerste minister in 40 jaar en heeft het einde van zijn legislatuur gehaald tijdens de welke hij zelfs een zekere populariteit in Vlaanderen genoot! De verkiezingen van 25 mei 2014 zullen ons uitwijzen wat de toekomst zal brengen voor deze politieker...

Georges Simenon (1903-1989) Georges Simenon of de schrijver met de pijp. Wie kent er Commissaris Maigret niet? SImenon werd te Luik geboren en overleed in 1989 te Lausanne. Van zijn boeken zijn meer dan 550 miljoen exemplaren verkocht! Hij brengt de eerste 19 jaar van zijn leven door te Luik, een periode waar hij alle plekjes die we later in zijn verhalen ontmoeten gaat opsnuiven.

REIS UITNODIGING

De broers Dardenne hebben de Belgische Film wereldberoemd gemaakt door tot tweemaal toe de Gouden Palm van het Filmfestival van Cannes te winnen. De eerste Gouden Palm kwam er in 1999 met Rosetta , film die ook nog de Prijs voor beste Actrice meekreeg voor Emilie Dequenne. De broers zijn geboren te Seraing (Luik) en werken steeds samen. Ze leggen in hun werk de foute sociale toestanden van onze tijd op de rooster en maken aangrijpende films. Ze filmen meestal in de regio Luik: Je pense à vous (1992), La Promesse (1996) , Rosetta (1999), Le Silence de Lorna (2008). In mei 2002 staan ze weer in Cannes met hun film Le Fils, voor dewelke de beste mannelijke acteur werd gewonnen door Olivier Gourmet. E, dan in 2005, de film L’Enfant, en de tweede Gouden Palm. De broers Dardenne worden also slechts de 4de «dubbele» winnaars naast Francis Ford Coppola, Bille August en Emir Kusturica. En ze maken n u deel uit van de legenden van het witte doek. In 2008 wint hun film, Le Silence de Lorna , de prijs voor beste scenario en in 2011 wint Le Gamin du Vélo, de Grote Prijs van het Festival van Cannes, ex aequo met de film van Nuri Bilge Ceylan, Il était une fois en Anatolie. Tot grote vreugde van eenieder blijven de broers films draaien.

een volwaardig lid van het nationale elftal en één van de meest waardevolle tactische pionen van trainer Marc Wilmots, nationaal trainer. Hij werd geboren te La Louvière en is de oudere broer van belofte Thorgan die bij Zulte-Waregem speelt en onlangs werd opgeroepen voor het nationale elftal.

36

KINDEREN VAN HET LAND Voor de meeste lezers is hij de auteur van de Maigret verhalen, die wereldberoemd werden dank zijn televisie en films. Maar Simenon heeft een veel groter œuvre achtergelaten. Hij was een geniaal schrijver en blijft één van de belangrijkste romanschrijvers van de 20ste eeuw. Hij heeft Maigret door Parijs laten wandelen, hij ging zelf naar de Verenigde Staten om zich dan uiteindelijk in Zwitserland te vestigen met zijn Canadese echtgenote. Indien u nog nooit een Maigret hebt gelezen wordt dat stillaan tijd. Simenon kreeg een standbeeld in Luik in 2004 (Place du Commissaire Maigret, tegeneover het Maison du Pékèt). Hij is afgebeeld zittend op een bank met de pijp in de hand.

Marc Wilmots Marc Wilmots ( « Willie » voor de vrienden) is nog maar net 45 en hij heeft reeds verschillende levens geleefd, minstens drie! Oud internationaal voetballer, was hij ook 80 keren een Rode Duivel (Nationale Ploeg). Hij stond gekend voor zijn strijdlust en doorzetting en werd dan ook regelmatig de «Stier van Dongelberg» genoemd naar zijn dorp niet ver van de taalgrens. DIt sterke karakter heeft ij ook tentoongesteld in alle clubs war hij gespeeld heeft zoals KV Mechelen, Standard of ook bij de Duitse club Schalke 04. Hij heeft zijn laatste match voor de nationale ploeg gespeeld tegen Brazilië tijdens de Wereldbeker match in 2002 in Japan. Deze match blijft in het collectieve geheugen steken wegens het afgekeurde doelpunt van.. Marc WIlmots bij een 0-0 stand... Hij beëindigt zijn spelerscarrière het volgende jaar en richt zich op de politiek en wordt Senator voor MR in 2003. Daarnaast start hij ook een carrière als trainer, maar dat gaat niet van een leien dakje. Na enkele weinig overtuigende pogingen wordt hij in 2009 hulptrainer van de nationale ploeg onder Dick Advocaat. Hij blijft verder werken op deze positie als deze laatste vervangen wordt door Georges Leekens... maar als die de nationale ploeg verlaat om meer te gaan verdienen bij Club Brugge blijft Wilmots en neemt hij de positie van nationaal trainer over. Hij is nog steeds op post en heeft zelfs zijn contract reeds verlengd! Het moet gezegd worden dat hij de nationale ploeg een heel ander en beter elan heeft gegeven. Het kleine landje dat ergens onderaan het klassement voor ploegen in de wereld bengelde, flirt nu met de officiële top 10 (de ploeg heeft

einde 2013 zelfs de 5de plaats op de wereldranglijst behaald), en wie weet wat kunnen ze allemaal bereiken op de Wereldbeker in Brazilïe... resultaat nog niet bekend bij het drukken van deze gids!

Marouane Fellaini Belg van Marokkaanse origine, Marouane Fellaini symboliseert de integratie op het hoogste niveau van de sport van de Noordafrikaanse gemeenschap.Marouane is een international en midvelder die opvalt door zijn grootte (1,94 m) en zijn indrukwekkende haarbos. Na Sporting Charleroi en Standard Luik vertrok hij naar Groot-Britannië. Na vijf seizoenen bij Everton speelt hij nu sinds 2013 bij Manchester United. Individueel won hij de ebbenhouten schoen (voor de meeste verdienstelijke speler van afrikaanse afkomst) en in club verband wordt hij met Standard landskampioen in 2008.In mei 2014 scoort hij reeds meer dan 50 selecties bij het nationale elftal. Marouane Fellaini is peter van Cap 48, een organisatie die geld inzamelt voor mindervaliden.

Philippe Gilbert Philippe Gilbert (Verviers, 1982) is een beroepsrenner. Hij is momenteel het boegbeeld van de Waalse renners en heeft enkele mooie overwinning op zijn palmares staan: Kampioen van België (2011), Wereldkampioen (2012), Amstel Gold Race (2010, 2011, 2014), Waalse Pijl (2011), 1 etappe van de Ronde van Frankrijk,... Maar het is zonder twijfel zijn overwinning in Luik-Bastenaken-Luik (2011) die hij het meest koestert omdat het zowat in zijn ‘achtertuin ‘ wordt gereden. Gilbert was ook n°1 in de wereld op het UCI klassement en winnaar van de gouden fiets in 2011. En hij is zeker nog niet aan het einde van zijn overwinningen gekomen.

Réne Magritte (1898-1967) Magritte werd geboren te Lessines en brengt zijn jeugd door te Châtelet, in de streek van Charleroi. In zijn jeugd werd hij zwaar getekend door de zelfmoord van zijn moeder die, bijna naakt met haar rok over haar aangezicht, verdronken in de Samber werd teruggevonden. Onwillekeurig of niet, maar dit treurige evenement zien we terugkomen in zijn hele œuvre (water, bedekte gezichten...). Vanaf 1916 gaat hij stuedren aan de Academie voor Schone Kunsten te

KINDEREN VAN HET LAND

Salvatore Adamo We vergeten het soms, maar één van de meest beroemde Walen is...een Italiaan. Ja, de zanger

van ontelbare successen heeft zijn oorspronkelijke nationaliteit behouden en is dus een «Waal met het hart» en niet op het paspoort. Adamo is de zoon van een geïmmigreerde mijnwerker in de omgeving van Bergen en op 16-jarige leeftijd wint hij een zangwedstrijd op een franstalig radiostation. Dat is het begin van zijn carrière – die nog steeds loopt – en waarvan hij onlangs de vijftigste verjaardag vierde. Enkele van zijn meest bekende successen zijn Sans toi ma mie, Tombe la neige, Vous permettez Monsieur, Les Filles du Bord de Mer of Inch’Allah. Na een rustigere periode in de jaren 80 Brengt Adamo weer een rreks albums uit die oud en jong bekoren (Zanzibar, La Part de l’Ange). Zijn album Le Bal des Gens Biens (2008) is een prachtige compilatie van zijn grootste successen gezongen met jonge hedendaagse zangers.Adamo is UNICEF ambassadeur voor België sinds 1993.

REIS UITNODIGING

Brussel en zijn eerste expressie gaat naar het kubisme en het futurisme. Maar hij geeft snel de brui aan zijn «abstracte» periode om zich naar de ontluikende surrealistische strekking te richten. Hij vestigt zich ind e omgeving van Parijs en benadert André Breton. Zijn inspiratie haalt hij uit het dagelijkse leven waar hij zijn eigen ‘taal’ aan geeft en de regels van de natuur en de gewoonten van de mensen in vraag stelt. Zijn toppunt bereikt hij in 1965 met een tentoonstelling in het Museum voor Moderne Kunst. Een van zijn meest beroemde werken is zeker het schilderij dat als titel heeft Dit is geen Pijp - Ceci n’est pas une pipe, waarin hij met één beeld een cliché gestalte geeft.

37

Waalse gastronomie Wallonië heeft een rijke culinaire traditie. De streek heeft tijdens de vele buitenlandse overheersingen (romeins, oostenrijks, spaans, frans…) veel invloeden opgenomen, maar misschien (vooral?) door de immigratie die ook een stempel op de gastronomie heeft gedrukt.

De Italiaanse, Poolse, Spaanse, Afrikaanse, Turkse culturen en de algemene mondialisatie en de nabijheid van Brussel, Hoofdstad van Europa, hebben van Wallonië een waar kruispunt van culinaire invloeden gemaakt zoals men op weinig andere plaatsen zal vinden.

GESCHIEDENIS VAN DE GASTRONOMIE Men zegt dat de Belg « een baksteen in de buik heeft», maar men kan zeer zeker stellen dat de Waal « een kookpot in de maag « heeft. We gaan hier niet overdrijven, maar het is toch een feit dat een groot deel van de bevolking altijd reeds veel aandacht heeft besteed aan «lekker eten». En toch kunnen we niet stellen dat er zoiets bestaat als Waalse gastronomie! Pas op, de gerechten uit de tsreek weerspiegelen in hun verscheidenheid de lange geschiedenis en de verscheidenheid van de volkeren die er geleefd

hebben. Het resultaat is een zelfde ervaring als men in de verschillende Franse streken kan hebben... maar dan op kleine schaal! En al die verschillen liggen aan de basis van de traditionele en nog steeds populaire Waalse keuken die nog steeds te vinden is de dag van vandaag. Zoals vaak gebeurd zijn lokale gerechten vaak ontstaan uit de lokale gewassen of teelten, ze hebben dikwijls overleefd dank zij de folklore die jaar na jaar aan lekker eten een bijzondere plaats geeft.

Frietjes, iemand? Belgisch of Frans? Er heoeft helemaal geen debat te zijn: frieten werden wel degelijk in Wallonië geboren aan de oevers van de Maas. Over de exacte oorsprong bestaan er verschillende meningen! Men heeft lang beweerd dat dit gouden snoepje in de 17de eeuw in Namen is ontstaan, maar deze hypothese haalt het niet meer vandaag. Maar, we onthouden wel dat in het midden van de 19de eeuw een zekere « Monsieur Fritz » op de kermis van Luik « omnibussen » verkocht: grote pakjes met gefrituurde aardappelen. In die tijd was het princiepe ‘frituren’ in het huishouden gewoonweg niet denkbaar: te populair voor de betere klasse en te duur voor de armere huishoudens gezien frituurolie bijna niette betalen was in die tijd. Dus is het te verstaan dat Monsieur Fritz een groot succes oogstte met zijn «simpele» uitvinding: de aardappelen in staafjes snijden en in kokend vet gooien. Met het groeiend succes heeft hij zijn techniek verbeterd en vanaf 1852 reisde hij door heel België om zijn «uitvinding» aan iedereen te laten kennen. Huisgemaakte frietjes doen pas later hun intrede. Vandaag hebben de frietjes van Monsieur Fritz de hele wereld verovert maar enkel de Belgen weten hoe ze frieten extra knapperig kunnen maken: Bintje (en alleen Bintje!) aardappelen met de hand gesneden in twee oliebaden bakken (op 150°C en daarna op 180°C) en tussen beide baktijden een rusttijd inlassen. De echte liefhebbers bakken nog liever in ‘wit ossevet’ dat speciaal voor het frituren wordt gemaakt. In Wallonië vindt men nog ongeveer 1500 friteriën! 96% van de Belgen eten minstens éénmaal per maand frieten en liefst met de vingers uit een puntzakje en met mayonnaise.

Geschiedenis van de gastronomie - WAALSE GASTRONOMIE

39

Rantsoenering in 1914-1918

w„Maandag, aardappelen... dinsdag, aardappelen... woensdag,... In de laatste decennia heef onze levenswijze en ook onze voeding drastische veranderingen ondergaan. En zo gebeurde het ook in Wallonië: de basis evolueert onder de invloeden van buitenuit, van de technieken en door de drang om terug te keren naar een meer gezonde voeding. Vandaag, bijvoorbeeld, is de aardappel niet meer de basis van onze dagelijkse maaltijden zoals het geval was in de 19de en begin 20ste eeuw voor de werkende klasse. Zetmeelrijke ingrediënten zijn nog steeds te vinden in het bord van de Waal, maar vandaag is er variatie: rijst, pasta, griesmeel, verschillende cerealen (quinoa, gierst, gerst), enz.. zonder brood te vergeten dat nog steeds een belangrijke plaats op onze tafel inneemt. We kunnen niet meer stellen dat de Waal dagelijks een ‘eigen’ keuken eet. Immigratie en mondialisatie hebben hun

invloeden achtergelaten en maken dat de Waalse keuken in 2014 Turkse, Italiaanse, Afrikaanse, Aziatische, Amerikaanse en natuurlijk ook Franse en Vlaamse toetsen en invloeden heeft. w„Keuken 2.0 Een ander element dat terug op de voorgrond is getreden is dat de producten de seizoenen meer volgen. Er zijn hier twee tendensen die lijnrecht tegenover elkaar staan: zij die enkel verse lokale producten bevoorrechten zen zij die de mondialisatie ondersteunen en de snelle aanvoer van producten uit de hele wereld steunen. In Wallonië vinden we een samenvoegen van beide scholen: alhoewel verse producten uit dehele wereld veel gebruikt worden, zullen meer en meer chefs zich toeleggen op de duurzame lokale producten zoals onder andere de chefs van het consortium « Génération W » (zie verder).

Netwerk « Bistrot de terroir®» in Wallonie De «Bistrot de Terroir», een café dat niet zoals de anderen is. Om dit label te verkrijgen, moet aan volgend criteria voldaan worden: - minstens drie lokale gerechten aanbieden en bij restaurants moet er minstens één lokaal gerecht permanent op de kaart staan; - zorgzaam zijn voor de kwaliteit en de origine van deze producten; - de toeristische bezienswaardigheden in de omgeving aanbevelen bij de klanten; De ‘ Bistrot de Terroir’ heeft dus als streefdoel om ons een aangenaam en lekker verblijf aan te bieden terwijl we de specialiteiten van de streek ontdekken alsook de bezienswaardigheden, de toeristische sites en de lokale cultuur. Wij hebben er enkele in de gids aangeduid, maar voor de volledige lijst verwijzen we u naar www.bistrotdeterroir.be

REIS UITNODIGING

Rantsoenering werd vanaf het begin de Eerste Wereldoorlog in de bezette gebieden ingevoerd vooral voor het brood. Gelijdelijk aan werd het ingevoerd voor alle basisproducten (suiker, meel, melk, vlees) en voor sommige producten werd het zelfs verlengd tot na het einde van de oorlog. Men moest zich dus behelpen om te overleven: groententuinen en kleine teelten op het platteland, zwarte markt in de steden. Maar er kwam al gauw een tekort aan geld (vooral voor kleine inkopen) en dus moesten verschillende gemeentelijke administraties « Noodgeld» uitgeven om vooral te gebruiken bij de aankoop van levensmiddelen. Het ‘Nationaal Hulp- en Voedingscomité’ werd hiervoor opgericht einde 1914 door twee voorname Waalse industriëlen: Ernest Solvay en Emile Franqui. Dit comité deed voedsel inkopen voor de bevolking en exclusief voor de Belgische bevolking en ze handelden buiten Duitse controle. België was alzo het eerste bezette land dat van voedselhulp kon genieten. Onderttussen ging het rantsoeneren van het terreuregime van de bezetter verder. Het was onder andere verboden om aardappelen te groeien, te bezitten of te transporteren ook voor persoonliojk gebruik. De slagers aarzelden in die tijd ook niet honden in gehakt of worst te verwerken… Het recente ‘paardenvlees’ schandaal lijkt wel erg overdreven naast deze verhalen!

40

WAALSE GASTRONOMIE - Echt Waals

«Si c’est dessus, c’est d’ici.» Een nieuw promotiemiddel, de klever « Agriculture de Wallonie » die in de herfst van 2013 startte met een radio- en televisie campgane kent reeds een groot succes. De slogan « Si c’est dessus, c’est d’ici » (Als het erop plakt, is’t van bij ons) schijnt in elk geval goed te slagen en het is iets dat bij de mensen blijft hangen. Visueel geeft de sticker kopers ook de gelegenheid snel de eigen streek producten in de rekken te vinden. Het doel? Uiteraard grotere zichtbaarheid geven aan lokale producten, maar ook een enig imago te creëren dat onmiddellijk aan «Waals product» doet denken bij de kopers zodat het een goede reflex wordt. ‘t Is makkelijk: je ziet de sticker, dan is het Waalse... en anders niet! We vinden de sticker « Agriculture de Wallonie » terug op boter, kaas, brood, fruit en groenten en vlees. Voor een lijst van deelnemende bedrijven, zie: www.agriculturedewallonie.be

ECHT WAALS De Waalse gastronomie is goed verankerd in de traditie en gaat dus vele gerechten uit de oorspornkelijke streekgerechten halen. Wallonië, met al zijn vele grote en kleine verschillende streken, heeft een enorme diversiteit aan producten in de aanbieding zowel op het land, uit de bossen en de rivieren, diverse teelten, artisanaal gemaakt of gerpoduceerd steeds

De folkore of sociale wijnbouw De wijnbouw is weinig of niet rendabel in Wallonië vooral als het op kleine schaal beoefend wordt en dus hebben gepassioneerden andere oplossingen gezocht om hun wijngaarden te laten leven. Zo zijn er de wijngaarden die te vinden zijn op de sites van de oude abdijen zoals te Villers-la-Ville of bij de Abdij Saint-Denis, nabij Bergen. Hier gaan we terug in de tijd naar de oorspronkelijke wijnbouw.En dan zijn er de pedagogische wijngaarden met een sociaal doel zoals de wijn van Trazegnies (Henegouwen) waarvan de opbrengst gebruikt wordt om het kasteel van Trazegnies te restaureren, de Clos du Maillon te Gilly (Charleroi) waarvan de opbrengst naar een home voor mentaal gehandicapten gaat en de Vignoble de la Mazelle (Beaumont, Henegouwen) die voor ASMAE (een cooperatieve voor opvoeding) fondsen verzamelt,… en dat zijn slechts enkele voorbeelden!

met kwaliteit als voornaamste ingrediënt. De biologische landbouw kent een langzame maar zekere opmars die sneller is in Wallonië dan in andere streken van het land (bron: statbel.fgov.be). w„De Waalse specialiteiten die we vinden van Moeskroen tot Eurpen en van Waterloo tot Virton, zijn zo talrijk dat het ene onbegonnen zaak is ze hier allemaal op te noemen. Soms zijn ze enkel lokaal in het dorp of de streek gekend, maar ziehier toch een klein lijstje:

Dranken Bieren w„Trappisten Bier De Trappist is voor vele liefhebbers het beste bier. De benaming die vaak valselijk gebruikt wordt werd officiëel neergelegd in 1962 en heeft één simpele regel: het brouwen moet gebeuren door trappisten monnikken, in een abdij van dezelfde orde. De trappisten worden gegroepeerd onder het label Authentic Trappist Product dat einde 2013, 11 verschillende merken onderscheidde. We tellen 6 Belgische soorten, waarvan er drie in Wallonië gebrouwd worden: Chimay, Orval en Rochefort. Elk merk, met uitzondering van Orval, produceert verschillende versies van de trappist (Chimay Bleue, Chimay Rouge, Chimay Triple, Rochefort «6», «8» et «10») w„Abdijbieren Ze worden snel – ten onrechte – voor trappist aanzien, maar laten we duidelijk wezen: abdijbieren zijn geen trappisten en omgekeerd is

Echt Waals - WAALSE GASTRONOMIE uitgebaat worden. SOmmigen zijn al meer bekend dan anderen zoals Chaudfontaine (eigendom van Coca-Cola), Valvert (groep Nestlé), Spa Monopole of Bru (eigendom van de groep Spadel). Bij de kleinere citeren we Villers Monopole (te Villers-le-Gambon) of Val d’Aisne (te Erezée, groep Distrival).

Brandewijn, likeur en andere dranken... w„Eau-de-Villée De Eau de Villée (Distillerie van Biercée) is een dertigtal jaren ‘jong’, en heeft zich over de jaren opgewerkt tot één van de meest representatieve dranken van Wallonië. Het ontleent zijn naam aan het kleine lokale riviertje en wordt vervaardigd met verse citroenen uit Murcia. Het is snel herkenbaar door zijn heel eigen smaak een de speciale vorm van de fles. De Distillerie de Biercée is de enige in Wallonië die alcohol op basis van fruit maakt in Wallonië en men kan ze bezoeken in de prachtige ‘Ferme de la Cour’ te Ragnies (Thuin). Hier worden ook nog een twintigtal andere brandewijnen en likeuren geproduceerd. w„Maitrank De drank van mei ( « maitrank ») is een apritief gebaseerd op wijn uit de streek rond Arlon. De oorsprong gaat terug naar de 9de eeuw in de streek van Prüm (Duitsland). De maitrank wordt gemaakt met witte wijn, cognac en een plant, de geurende asperula, die enkel in de maand mei bloeit. Men drinkt de maitrank tot het einde van de lente op temperatuur (4 à 7°C). De plant wordt ook het kleine meiklokje genoemd die moet geplukt worden alvorens de bleom helemaal uitgebloeid is. Ze wordt geplukt en dan gedroogd om ‘ te geuren’ en er worden ongeveer 12 takjes gebruikt om 1 liter witte wijn te aromatiseren. Het feest van de Maitrank wordt het laatste weekend van mei in Aarlen gevierd. w„Pékèt (jenever) LHet woord « pékèt » betekent « prikkend » in het oude Waalse dialect en komt waarschijnlijk van het woord « pèke » dat in sommige streken de naam van de jeneverbes is en zo evolueerde in de algemene naam. Vandaag is het eveneens de naam die gegeven wordt aan alle soorten gearomatiseerde jenevers met verschillende smaken zoals citroen, aardbei, meloen, enz.. waardoor het merk ook een jeugdigere uitstraling kreeg. Een mooie heropstanding als men weet dat de pékèt in de jaren 70 vooral de alcohol van de staalbewerkers en mijnwerkers was.

REIS UITNODIGING

ook waar. De abdijbieren komen soms van oude monnikken recepturen maar worden door onafhankelijke brouwerijen of brouwerijgroepen geproduceerd (Leffe door de groep InBev bijvoorbeeld). In tegenstelling tot de trappisten, komen de relieuze gemeenschappen geenszins tussen in het brouwen en verdelen van deze bieren, maar ze verdienen er wel aan... Sinds een vijftiental jaren bestaan er enkele kleine brouwerijen die zich in de gebouwen van oude abdijen hebben gevestigd: de Abbaye des Rocs te Montignies-sur-Roc, de Abbaye d’Aulne te Thuin, de Abbaye du Val-Dieu te Aubel,... Het label, Bière d’Abbaye Reconnue, wordt aan brouwerd gegeven die volgende regels naleven: een link hebben met een abdij waarvan het bestaan erkend is, royalties aan het klooster betalen om hen in de gelegenheid te stellen hun spirituele activiteiten verder te zetten en het klooster een inzicht laten in de promotie van het bier. ENkele gekende namen: Maredsous, SaintFeuillien, Floreffe of Abbaye de Saint-Martin. w„«Speciale» Bieren In deze categorie vinden we vele verschillende bieren hetzij op gebied van smaak, van alcoholgehalte, streek, kleur, enz... Men zou bijna kunnen zeggen dat ze bij geen enkele categorie thuishoren. In feite zijn het allemaal «Speciale» Bieren, een catgorie waar een beetje alles in terecht kan, maar die zich onderscheid door het feit dat deze bieren enkel in België kunnen gevonden worden. De meest bekende zijn: Bush, Moinette en Caracole. w„Cider Het land van Herve (provincie Luik) is gekend voor zijn boomgaarden van appelen en peren. De cider op basis van appelsap heeft veel bijgedragen tot de faam van de streek. Twee namen zijn vooral bekend: de ciders Stassen en Ruwet, beiden ontstaan op het einde van de 19de eeuw. Stassen en Ruwet brengen vele verschillende versies van hun cider om aan een verschillend publiek te behagen, vooral aan de jongere generatie. Onlangs werd een sociale cooperatieve opgericht Cidrerie du Condroz, die deze twee huizen op de markt komt vervoegen. Zij vervaardigen cider op de oude traditionele manier. w„Mineraal Water In de provincies Luik (dank zij het enorme reservoir onder de Hoge Venen) Namen en Luxemburg (dank zij het plateau van de Ardennen) vinden we een groot aantal bronnen van mineraal water die commerciëel

41

42

WAALSE GASTRONOMIE - Echt Waals Op alle folkloristische of andere feesten in Wallonië vindt men steeds de pékèt: tijdens de Waalse feesten (september – Namen) op 15 augustus te Luik, op de markten in heel Wallonië. w„Waalse Whisky Het is een beetje verbazend, maar Wallonië mag zich beroeme op een echte eigen « single malt », gedistillerd in Haspengouw met lokaal gergroeid gerst. The Belgian Owl, dat is zijn naam, is de eerste en ook enige Waalse whisky, gemaakt in The Owl Distillery te Fexhe-le-Haut-Clocher. Deze whisky van Etienne Bouillon mag er fier op zijn een score van 90/100 te hebben behaald in de « Bijbel van de Whisky » van Jim Murray. The Owl Distillery kan bezocht worden zodat men het productieproces kan ontdekken.

Wijnen w„Een beetje geschiedenis « Met zijn zeeklimaat dat bekend staat voor zijn ‘nationale buien’ (draches nationales) of zijn onverwachte en brutale vries, heeft België, a priori, geen enkele van de kwaliteiten die vereist zijn om op duurzame en overtuigende wijze een wijngaard te groeien. Sommigen hebben er zich sinds 1 200 jaar aan gewaagd met min of meer succes de ene dan de andere… » – Vignobles de Belgique, Eric Boschman, Kris Van Simpel en Marc Vanel. Zoals in de meeste christelijke landen hebben er vroeger in Wallonië ook wijngaarden gestaan alvorens in de tijd van Napoleon volledig te verdwijnen. Er kwam – ee eerder timide – nieuwe poging in de ‘60 jaren met de wijngaard van Charles Legot op de hoogten rond Huy. Er kwamen wijnranken voor in Wallonië van de 6de eeuw, voornamelijk in de omgeving van Huy. Maar de eerste pogingen tot wijnbouw komen er pas in de 9de eeuw. Over de eeuwen vinden we wijngaarden in de omgeving van Huy, van Luik (9de eeuw), van Namen en Erquelinnes (10de eeuw), ind e vallei van de Hoge Maas (11de – 13de eeuw). Dan kwamen er wijngaarden in de steden onder andere in Doornik en te Thuin. In de 14de en 15de eeuw Had uiteindelijk elke stad zijn eigen wijngaard en er blijven ons nog enkele verwijzingen in plaatsnamen: Vivegnis, Vinalmont, Vignia… Omdat de monnikken wijn nodig hadden voor hun plechtigheden, waren de eerste wijngaarden eigendom van de abdijen en hospitalen, zie de oude « wijngaard van het Hospice des Grands Malades », te Huy. In de 20ste eeuw is deze wijngaard een

voortrekker geworden van de hernieuwing van de Waalse wijngaarden onder de naam Clos du Bois Marie.Anderzijds werden er ook wijngaarden aangelegd door particulieren en zelfs Heren, zoals de Hertogen van Bourgondië die onder andere wijngaarden hadden in Namen en Bergen. De wijnbouw begon snelheid te verliezen in de 15de eeuw toen de weersomstandigheden de wijnbouw moeilijker en moeilijker maakten tijdens deze kleine ijsperiode. Het bier nam toen ook langzamerhand de bovenhand als ‘gezonde’ drank dank zij de invoering van het hop. Gerst en hop aanplantingen namen de plaats in van de wijngaarden. w„Renaissance van de Waalse wijnbouw, AOC,... In de 18de en de 19de eeuw was de wijnbouw zo goed als verdwenen in deze contreien! En dit was gritendeels te wijten aan de klimatologische veranderingen, de verbeterde kwaliteit van het bier en de betere vervoersystemen die België het makkelijker maakten om Franse, Duitse en Spaanse wijnen in te voeren. De lokale iwjnen konden hier natuurlijk niet tegenop noch in smaak, boeket of kwaliteit! In de tweede helft van de 19de eeuw kwamene r verschillende pogingen om de wijngaarden terug op te starten, maar vergeefs. Le Clos du Bois Marie (Huy) is trouwens de enige Belgische wijngaard die ouder is dan 1 000 jaar (met een onderbreking tussen 1940 en 1963). Enkele andere klein e wijngaarden hielden zich met moeite recht langs de Maas tot in de jaren ‘20.Maar de enige echte heropleving kwam in de zestiger jaren toen Charles Legot, onder druk van zijn vrienden, de Clos du Bois Marie te Huy liet herleven. En vandaar ging het langzamerhand groeien. Zo kwam er ook een AOC (Appellation dorigine controllée) eerst in Vlaanderen en daarna in Wallonië (Côtes de Sambre et Meuse) in 2004. We tellen een zestigtal wijnbouwers in Wallonië waarvan ongeveer 45 de AOC hebben. De streken van AOC zijn: o De Maas van Namen tot Visé, Haspengouw en de Oostkantons, o De Maas en de Oise van Namen tot de Franse grens, de Condroz en de laars van Henegouwen, o De Samber van Erquelinnes tot Namen en de vallei van Eau d’Heure In Wallonië heeft men eveneens de Wijn de Pays des Jardins de Wallonie. Deze wijnen zijn gemaakt met druiven die in Wallonië gegroeid en geoogst werden.

43

Echt Waals - WAALSE GASTRONOMIE

Gerechten w„Avisances de Namur Een rol van bladerdeeg gevuld metgehakt en warm opgediend met salade. Op de Waalse Feesten te vinden in de betere stalletjes. w„Baisers de Malmedy Vroeger bekend als blankès mèringues (witte meringues), De «kus» benaming kan je pas verstaan als je de sublieme kwaliteit van de verse room proeft. w„Boter uit de Ardennen (AOP) Appellation d’origine protégée sinds 1996, de «beurre d’Ardenne» is ook de enige echte Waalse boter die een label heeft. Deze boter wordt enkel gemaakt met melk van koeien die in een welbepaalde zone staan. Ook het botermaken moet in deze streek gebeuren: de provincies Luxemburg, Luik en Namen. De

samenstelling mag enkel melk of room of een combinatie van beiden inhouden. w„Bloedpens Witte beuling of bloedpens is gemaakt op basis van varkensvet, brood en eieren? De zwarte wordt gmaakt door er het bloed van het varken aan toe te voegen. Het wordt natuur of met kruiden en groenten gegeten. Het is een lokale specialiteit die door vele slagers wordt gemaakt. Beuling wordt kud of warm gegeten met aardappelpuree en een appelcompote. w„Luikse balletjes Deze zeer Luikse specialiteit is een vleesbal gemaakt op basis van gehakt, wit van brood, sjalot en peterselie. Traditioneel wordt de ‘boulette’ opgediend met de ‘Lapin’ saus die wordt gemaakt met ajuin, azijn, cassonade suiker en Luikse stroop. Een kleine anecdote: de naam van deze saus die helemaal geen konijn bevat, zou komen van Géraldine Corthouts, echtgenote van Ernest Lapin (1866-1922), belastingontvanger en amateur dichter. © DR

REIS UITNODIGING

Tenslotte bestaat er sinds 2008 ook een benaming AOC Crémant de Wallonie (met een verplichte tweede gisting op fles) met als gekendste product de Cuvée Ruffus van de Clos des Agaises te Haulchin (Binche, Henegouwen). Deze wijn wordt al wel eens vergeleken met de wijnen van de streek rond Reims… w„Uitbreiding, nieuwigheden, projecten,... Er komen bijna maandelijks nieuwe wijngaarden of wijnprojecten bij in Wallonië. Zo heeft de cooperatieve Vin de Liège 12 ha wijngaarden geplant tussen 2012 en 2014, op de plateaus in de vallei van de Geer en de Maas. De eerste biowijnen zijn nu een feit. Te Yvoir werd in 2011 het Château Bon Baron aangeplant, 15 ha langs de Maas. Het Domaine des Agaises (Cuvée Ruffus) te Haulchin (Binche) heeft zinds zijn oprichting in 2002 elk jaar het aantal hectaren wijngaarden laten aangroeien en is vandaag met 18 ha en 180 000 wijnranken d egrootste van Wallonië. Te Thuin (Clos des Zouaves) heeft wijnbouwer Pierre Gérard zijn wijnen steeds beter gemaakt; in Flobecq (Pays des Collines), heeft men in Clos LoJerAu merlot en syrah geplant – en dit zelfs met ons klimaat! – druiven die men eerder ten zuiden van de Loire zou verwachten. De wijnen uit Trazegnies tenslotte werden recent omgedoopt tot Coteaux du Vignoy en is één van de betere wijnen van Wallonië. Sinds 2012 wordt er ook een Wijnfeest georganiseerd in de prachtige omgeving van het Meer van Eau d’Heure. Hier vindt men 1 weekend lang, het beste aan wijnen dat Wallonië te bieden heeft.

44

WAALSE GASTRONOMIE - Echt Waals w„Bouquette ( boûkète, in het Waals). Een pannenkoek van boekweitmeel gewoonlijk met gedroogde rozijnen en in de pan gefrituurd met reuzel. Het wordt koud of warm gegeten met witte suiker, cassonade suiker of Luikse stroop. w„Cougnou Brioche in de vorm van een ventje met twee hoofden. Wordt vooral gegeten in de Kerstperiode, natuur of gegarneerd met rozijnen, suiker, of chockolade îtjes. Er ligt vaak een porceleinen of suikeren beeldje op. w„Couque de Dinant In 1466, tijdens de belegering van Dinant door Karel de Stoute, heerste er hongersnood bijd e bevolking. De inwoners hadden het idee om de restjes meel en honing die nog hadden te mengen en samen te koken. Het resultaat is een beschuit die redelijk hard is, zo hard zelfs dat je er je beste tanden op kan stukbijten. De couque is nu iets zachter geworden en de honing is door suiker vervangen. Ze hebben een goudbruine kleur en worden in houten vormen (moules) gemaakt in vele verschillende vormen. w„Cramique en craquelin Een andere vorm van brioche met rozijnen, wordt als boterham gegeten met boter en bij de koffie of bij de ganzenlever. w„Wijngaardslakken In Wallonië bestaan er twee soorten slakken die door de gastronomen bijzonder op prijs worden gesteld: de ‘petit-gris’ en de ‘escargot de Bourgogne’. In de natuur slakken opnemen is aan strikt eregels onderworpen. Er bestaat een label ‘ Escargots fermiers’ dat wordt gegeven aan telers die alle voorschriften nauwgezet naleven. w„Escavèche Een visbereiding (meestal paling maar ook forel of snoek) geconserveerd met ajuin, in een koude saus op basis van azijn. Het is een typische specialiteit uit de Laars van Henegouwen en de Naamse Venen (Chimay, Momignies, Couvin). w„Flamiche (van Dinant) Een zoute taart op basis van vette kaas en eieren. Ze wordt warm gegeten, als snack of als gerecht met een slaatje en een biertje. w„Ganzenlever Alhoewel niet onmiddellijk een traditioneel product is de Waalse ganzenlever nu toch reeds 30 jaar aan een gestage opmars bezig. De productie en de kwaliteit verhogen elk jaar en zijn van 2 ton naar ekele honerden tonnen

gegaan in 20 jaar. In wallonië bevinden zich een twintigtal producenten. w„Aardbeien uit Wépion Het dorp, dichtbij Namen, is al vele jaren beroemd om zijn aardbeien. Delikaat en geparfumeerd begint ze aan haar triomftocht in de jaren ‘60 door de groepering op de vroegmarkt van de vele verschillende marktjes. De aardbei is echter niet exclusief van Wépion, ze wordt ook met veel liefde gekweekt in andere streken zoals bijvoorbeeld te Leernes of Gerpinnes. w„Fricadelle (of fricandelle ) Lange en fijne gebakken worst die men in elke frituur kan vinden en die niet steeds met het beste vlees is gemaakt ( « Iedereen weet wat erin zit, maar niemand praat erover »... w„Kaas van Herve (AOP) Zonder twijfel een van de kazen uit de tsreek met de strekste geur. Hij wordt warm of koud gegeten met Luikse stroop. Hij komt in verschillnde sterkten en er bestaat ook een meer crème versie, de Rémoudou. Deze kaas is verplicht in kubusvorm en hij is de enige kaas in Wallonië – zelfs België- met een Appellation d’Origine Protégée sinds 1996. w„Gâteau de Verviers Mitcho in het waals. Patisserie specialiteit uit Verviers, gemaakt op basis van een stevige deegkorst rijk in boter en eieren, met kristalsuiker, fijne amandelen en soms ook macarons. w„Wafels Een grote klassieker. In tegenstelling tot de Brusselse wafel, is de Luikse wafel dik en vet en met dikke suikerparels die lekker knisperen onder de tandent. Ze worden meestal warm gegeten en het smakelijke parfum is dikwijls in de straten waar te nemen. w„Wild Het wildseizoen wordt door de liefhebbers steeds met ongeduld opgewacht. Groot of klein wild, we kunnen een mooie waaier aan pluimen en pels op de menus van de meeste restaurants vinden. Het wild wordt op traditionele wijze bereid en toch ook vaak met een meer hedendaagse of persoonlijke toets die het wild meer tot zijn recht laten komen. w„Ardeense ham Dit is werkelijk het paradepaardje van de Waalse charcuterie! De ham komt van een varkensbil die gepekeld wordt en dat kan op verschillende wijzen gebeuren. De veroudering gebeurt in een koud lokaal. Het roken van de ham mag enkel gebeuren met beuken- of eikenhout.

Top ambachtelijke producten - WAALSE GASTRONOMIE dorp Aubel in het land van Herve. Er bestaan verschillnde gradaties in de zoetigheid en soms worden er ook dadels aan toegevoegd. Sinds kort kan men ook variaties zien met abrikozen of pruimen. Maar, er wordt geen suiker aan toegevoegd. Deze stroop wordt op de boterham gebruikt en ind ekeuken voor de beroemde ‘lapin’ saus (zie bouletten) en ook bij de Herve kaas. w„Tarte al d’jote Specialiteit van NIjvel in Waals Brabant. Een taart gebaseerd op bladerdeeg waarop een mengeling van bieten en vette kaas wordt gelegd. Wordt meestal warm gegeten en wordt nog beter als men er een goede plak boter oplegt! w„Tarte à maton Specialiteit van de stad Aat (Henegouwen). Dit gebak is reeds lang het onderwerp van een geschil metd e naburige stad Geraardsbergen die beweert de enige echte «mattentaart» te hebben. De maton is een gekorrelde melk die bekomen wordt door volle melk en botermelk te laten koken en door eieren en suiker toe te voegen. Kan in de meeste patisserien van Henegouwen gekocht worden. w„Rijsttaart Specialiteit van de streek rond Verviers en « Dorêye » (dorée/gouden) genoemd door de inwoners. Hier wsordt ze gemaakt met een laag macarons onder de rijst. In andere streken wordt de taart gegarnierd met kersen of ander fruit. Er bestaat ook een rijsttaart traditie in de omgeving van Charleroi maar dan zonder de macarons. w„Touffaye gaumaise (of matoufé) Specialiteit van de Gaume streek (Prov. Luxemburg) en ze bestaat uit aardappelen en spekjes, ham, gerookte worst of varkenskoteletten. Er bestaan twee traditionele bereidingen, de ene met koffie en cichorei, de andere met veel uien.

TOP AMBACHTELIJKE PRODUCTEN In Wallonië brengen velen een toegevoegde waarde aan de producten die ze vertegenwoordigen. Zij voeren hun beroep uit met hartstocht en buitengewone know-how en dit reeds sinds vele generaties. Zij brengen de meerwaarde in de Waalse gastronomie met nieuwe technieken. Er zijn er al een hele boel die verdwenen maar vandaag komt er een nieuwe generatie opzetten! Zij moeten er

voor zorgen hun directe lijn naar hun klanten open te houden en zich aan te passen: er niuet voor terugschrikken nieuwe smaken voor te stellen, zich strikt aan de vooropgestelde regels houden, opnieuw investeren in hun vorming om hun winstmarges te behouden of te vergroten en durven verkopen aan prijzen die hoger liggen dan die van de grootwarenhuizen.

REIS UITNODIGING

w„Macarons (de Beaumont) Een klein, zacht gebakje in ronde vorm gemaakt op basis van amandelpoeder, geglazuurde suiker en wit van eieren. Dit gebakje leunt dicht aan bij de meringue. De patissiers Solbreux zijn sinds 1842 van vader op zoon de fabrikanten van deze kleine lekkernij. w„Pâté gaumais Taart van paté gevuld met gemarineerd varkensvlees met als oorsprong het zuiden van het land. Sinds het midden van de 20ste eeuw wordt op 26 december elk jaar in Virton de wedstrijd Koning van de Pâté Gaumais gehouden. Men kan hem zowel bij de slager ans de bakker kopen en hij staat soms ook op het menu in restaurants. w„Varken (piétrain, uit Nassogne...) Het Piétrain varken dankt zijn naam aan een klein dorpje in Waals Brabant. SInds 1920 betaalt dit mooie roze een zwarte varken zich de luxe geen gram vet te hebben! Hij heeft dus de hoogste verhouding spieren/ gewicht van elle gekende rassen en wordt in optimale omstandigheden gekweekt ver weg van de batterijen waaraan varkens dikwijls onderworpen zijn. Het varken van Nassogne (varken uit de Prairies d’Ardenne) is het resultaat van een kruising tussen de oudste varkensrassen en wordt op traditionele wijze gekweekt. De rustieke kweek en de gezonde voeding maken dit een erg kwaliteitsvol vleesproduct. w„Luikse salade -Salade liégeoise Bestaat uit groene boontjes, aardappelen, gerookte spekjes, witte uien en azijn om de pan waarin de spekjes worden gebakken te deglaceren. Deze salade wordt gewoonlijk als volwaardig gerecht gegeten. w„Luikse stroop Een soort melasse die ontstaat na het koken van appels en peren. Deze stroop is oorspronkelijk uit het Luikse, meer bepaald uit het

45

46

WAALSE GASTRONOMIE - Top ambachtelijke producten Ze hebben natuurlijk het geluk dat alles bio of artisanaal gemaakt wordt tegenwoordig erg ‘in’ is. De mensen kunnen zich makkelijker vereenzelvigen met deze artisanale producten en we zien ook nieuwe distributiekanalen opduiken zoals de hoevewinkels, bio supermarkten, bio geschenkmanden, markten met eenthema, on-line verkoop, foodtrucks, enz... De Internet sites en de sociale media (vooral FaceBook en Foursquare) maken het de producenten ook makkelijker die zo hun clienteel kunnen groeien die ze kunnen vetrouwen met hun producten en hun imago. Vandaag is het ‘cool’ om artisanaal of bio te eten en het laat nauwe contacten met de producenten toe. En we zijn er allemaal blij om! Ziehier enkele producten die we zeker willen vermelden wegens hun specifieke kwaliteit: w„Vlees Boucherie Molle - rue Salvador Allende 2 te 7134 Leval-Trahegnies (Binche). www.traiteur-molle.be Eerste Slager van België 2011, zoon en kleinzoen van landbouwers, leverancier bij enkele gastronomische restaurants (Le Prieuré Saint-Géry te Solre-Saint-Géry,...). Specialiteit: beuling en pâté van ganzenlever. Boucherie Istace - rue de la Maladrerie 21 te 6830 Bouillon. www.boucherieistace.be Boucher – charcutier sinds 1973, specialiteit van ‘salaisons d’Ardenne’, veeteler (bœuf d’Ucimont) Charcuterie verzendingen in heel Europa (online winkel). w„Kazen Chèvrerie d’Ozo - Ozo 25a te 6941 Izier. www. chevreriedozo.be Kwekerij van alpijnse geiten die worden gevoed met hooiuit de omliggende velden; meer dan 20 verschillende geitenkazen. Te ontdekken ter plaatse in de winkel in verschillende restaurants en gespecialiseerde zaken.

Ferme Le Bailli - Chemin des Théodosiens 126 te 7060 Soignies. www.lebailli.beHolstein vee produceert de juiste melk om deze kazen te produceren wiens reputatie eeds lang over de grenzen bekend is. De Bailli, een half-harde kaas, bestaat reeds 25 jaar en werd snel vervoegd door een heel assortiment andere kazen (met netels, paprika, look of noten.) Daarna kwam er nog platte kaas bij, een Belgische Brie en ook de beroemde Pavé de Soignies, een kaas met uitgesproken smaak een beetje à la Pont l’Evêque. In 2014 werd een heel nieuw gebouw opgetrokken Fromagerie du Samson – chaussée de Gramptinne 37 te5340 Gesves. +32 81 58 36 66 - www.fromageriedusamson. be Naast de traditionele kazen vindt men hier een twintigtal kazen die huisgemaakt zijn en van de hoogste kwaliteit zijn. De melk wordt door lokale producenten geleverd en verwerkt in het atelier van Vincent Verleyen die deze artisanale kaasmakerij overnam in 2011. Men kan de ateliers bezoeken, de eigenaar zal u graag ontvangen en alles uitleggen. De ‘vedetten’ van het huis zijn: een Belgische brie, verse geitenkazen, een Gesvois, de Samson, de Délice de Goyet, de Pierre d’avoine… en alles aan redelijke prijzen. w„Patisseries en chocolade ateliers La Dacquoise - rue de Marchiene 71b – 6534 Gozée (Thuin) - www.la-dacquoise.be Dimitri Salmon heeft verschillende nationale en internationale prijzen gewonnen en werd Beste Chocolatier van België in 2012; hij nam ook deel aan de World Chocolate Masters. In 2011 verhuisde Dimitri zijn winkel en ateliers om een nieuw concept te ontwikkelen dat op drie peilers gebouwd is: minimalisme, naturlijk en geraffineerd. En het resultaat mag er zeker zijn: zijn creaties zijn vindingrijk, vernieuwend en

Slow Food in Silly Silly (Henegouwen), tussen Edingen en Soignies, is de eerste Waalse gemeente die zich heeft aangesloten bij Cittaslow (netwerk van trage steden). Door zich in dit concept te engageren dat gebaseerd is op de levenskwaliteit van de inwoners, kwam het stadje in aanraking met de Toscaanse zusterstad, San Miniato. Om deze internationale filosofie eer aan te doen, engageren de gemeenten zich het dagelijkse leven van hun inwoners te verbeteren op verschillende punten waaronder de milieu politiek, de landbouw, de ambachten en het toerisme. Te Silly vinden we ook het concept Slow Food « Les Saveurs de Silly ». Het gaat hier om een vereniging van producenten van gezonde lokale producten die de lokale bio-diversiteit respecteert alsook een eerlijke vergoeding van de producenten. Zij organiseren elk jaar een hele boel activiteiten voor de burgers, de scholieren, of ook de lokale administratie. Zij zijn ook voorstander van het trekpaard en school-groententuinen. www.silly.be/slowfood

Generation W! - WAALSE GASTRONOMIE De Molen van Hollange, bij Martelange, is reeds actief sinds 1450 en dit zonder onderbreking! De specialiteit: het malen van spelt en koren volgende de oude Ardeense traditie. Het is een watermone die op zijrivier van de Sûre is gebouwd en het is een historische gebouw dat zelfs een link zou hebben naar Maria-Theresa van Oostenrijk. Sinds een kwarteeuw is er ook een artisanale bakkerij verbonden aan de molen die brood bakt op de oude wijze op steen. Men kan hier ook meel kopen en lokaal bier. Men kan deze molen bezoeken van woensdag tot en met zaterdag, enkel op afspraak.

Het «Office des Produits wallons» Het werd ogericht in 1978 door personen die sterk geïnteresseerd waren in de lokale streekproducten.Ze hebben hun activiteiten in de loop der jaren vermenigvuldigd maar hun hoofddoel blijft nog steeds de promotie van Waalse producten en hun producenten. Er wordt jaarlijks een volledige lijst opgemaakt van alle producenten en verkooppunten die gratis verkregen kan worden ook via www.opw.be.

GENERATION W! Er zijn vele Waalse restaurateurs die een «simpele» keuken in gastronomie kunnen omtoveren. In heel Wallonië bieden deze chefs een fijne, dikwijls innoverende keuken aan die de gast naar de hogere degustatieve sferen zal voeren. Vele restaurateurs zijn begaafd, maar echte ttop chefs vindt je maar met mondjesmaat! Wallonië heeft inderdaad veel te bieden op cultureel en gastronomisch vlak, er miste alleen een beetje goede communicatie en wat goed geplaatst chauvinisme « Génération W », opgericht in 2013, gaat dit euvel herstellen en het imago en de uitstraling van de top chefs verzorgen zoals reeds in Vlaanderen en andere streken gebeurt. Een idee van Sang-Hoon Degeimbre (L’Air du Temps te Eghezée), brengt « Génération W » vandaag 10 chefs samen die de hoge Waalse gastronomie vertegenwoordigen, maar de poort staat open naar andere collega’s om hen te komen vervoegen.Hun motto: « Zoveel mogelijk de waarden van de gastronomie, de creativiteit en de menselijke waarden van het Waalse land verdedigen en promoten ». Er werd reeds een boek over dit initiatief uitgegeven: Une terre, des hommes et des recettes, tekst van René Sépul en foto’s van Anthony Florio,

de stijgende «ster» van de Waalse culinaire fotografen. De tien chefs zijn: Maxime Collard (La Table de Maxime), Sang Hoon Degeimbre (L’Air du Temps), Mario Elias (Le Cor de Chasse), Eric en Tristan Martin (Lemonnier), Arabelle Meirlaen (Arabelle Meirlaen), Christophe Pauly (Le Coq aux Champs), Clément Petitjean (La Grappe d’Or), Pierre Résimont (L’Eau Vive), Jean-Baptiste en Christophe Thomaes (Château du Mylord), Laury Zioui (L’Eveil des Sens) www.generationw.be

Uitzonderlijke producenten w„Dom. de Mellemont : www.domainede-mellemont.com w„Vignoble des Agaises : www.ruffus. be w„Château Bon Baron : www.bonbaron. com w„Dom. du Chenoy : www.domainedu-chenoy.com w„Dom. du Ry d’Argent : www. domainedurydargent.com w„P o i r i e r d u L o u p : w w w. domaineviticolepoirierduloup.be

REIS UITNODIGING

vooral lekker. Een adres om niet te missen voor alle zoetebekken en liefhebbers van chocolade. Darcis - Crapaurue, 121 - 4800 Verviers – www.darcis.com Men kan Darcis winkels vinden in Luik, Namen, Brussel, Marbella, Singapore of Japan maar het is zijn thuishaven Verviers dat Jean-Philippe zich met hart en ziel toelegt op zijn passie. Als groot liefhebber van fijne patisserie en chocolade heeft hij eerst bij enekele groten gaan werken (Wittamer, Lenôtre) om zijn techniek te verbeteren. Sindsdien heeft hij ook al menig internationale accolade verzameld. Macarons zijn zijn grootste specialiteit met een twintigtal variaties die verbazen. ENkele van de meest onverwachte smaken: aardbei-klaproos, safraan-peer, en de uitzonderlijke caramel metgezouten boter. Men vindt er uiteraard de klassiekers maar met een goede dosis hedendaagse mode en eigen interpretatie. w„Brood Moulin de Hollange - rue de Chaumont 5 6637 Hollange. Tel. +32 61 26 68 76

47

Agenda JULI „„ LES ARDENTES www.lesardentes.be 2de weekend van Juli Electro-Rock muziek festival Voor informatie over affiche surf naar, Maison du Tourisme du Pays de Liège. Tel. +32 4 237 92 92. www.mtpaysdeliege.be „„ BEACH DAYS Esneux Hele maand juli Honderden ton zand en amusement à gogo, al meer dan 20 jaar. w„Maison du Tourisme d’ Ourthe-Amblève. Tel. +32 4.384 35 44. www.ourthe-ambleve.be „„ DOUR MUSIC FESTIVAL plaine de la Machine à Feu Dour www.dourfestival.be [email protected] Van 17 tot 20 juli Een festival van alternatieve muziek (pop, house, punk, hip-hop enz..) dat elk jaar plaats vindt op de site van «Machine à Feu». Er komen meer dan 200 groepen optreden en er komen bijna 150 000 mensen luisteren. Er zijn zes podia en er is de ganse dag animatie en er is een camping ter plaatse. „„ FÊTE DES MARMOUSETS Komen & +32 56 56 04 56 Volksfeest van de lintweverij in «de wereldhoofdstad van het utilitaire lint». Op het programma: scheren van schapen, demonstraties van het behandelen van textiel, spelletjes, entertainment, livemuziek… „„ LA FOIRE DE LIBRAMONT Libramont Laatste weekend van juli De landbouw-, bosbouwkundige en voedingsmiddelen Beurs is de grootste Europese levendige tentoonstelling in openlucht die gericht is op de verschillende aspecten van de plattelandswereld en research. Op deze beurs zijn meer dan 3 500 dieren te zien alsook vele landbouwmachines. De «Ardenne

Joyeuse» zone zorgt ervoor dat de meer dan 200 000 bezoekers de lokale producten kunnen ontdekken. www.foiredelibramont.be w„Pension in het Hart van het Land van SaintHubert. Tel. +32 61 61 30 10 „„ FRANCOFOLIES DE SPA Spa www.francofolies.be [email protected] Rondom 21 juli, gedurende 5 dagen Een muziek festival dat uitsluitend gericht is op Franse muziek met optredens van Franstalige artiesten uit de vier hoeken van de aarde. Reeds twintig jaar loopt het hier elk jaar storm. Het Village Francofou is dan nog eens een festival in het festival. Dit festival „niet volledig zoals andere festivals“, brengt jaarlijks 200.000 festivalgangers bijeen voor een totaal van 250 optredens waarvan bijna de helft gratis zijn. w„Maison du Tourisme du Pays des Sources. Tel. +32 87 79 53 53 „„ LASEMO FESTIVAL Edingen & +32 2 888 52 20 Van 11 tot 13 juli „Duurzaam“ festival van pop muziek „„ LEFFE JAZZ NIGHTS Dinant & +32 82 22 28 70 www.dinantjazznights.org van 25 tot 27 juli In 2014 wordt de tweehonderste verjaardag van Adolphe Sax gevierd die de saxofoon heeft uitgevonden, een niet uit jazz weg te denken instrument. „„ SPECTACLE DU FANTÔME BERTHE rue du Vieux Château 4 La Roche-en-Ardenne & +32 84 41 13 42 Van 12 juli tot 23 augustus om 22u Klank en lichtspel in het feodale kasteel van La Roche-en-Ardennes. Alleen zichtbaar vanuit de stad, wijk Faubourg.

Augustus - AGENDA

49

AUGUSTUS

„„ DUCASSE VAN ATH Aat – www.ducasse-ath.be 4 e weekend van augustus Volksfeest bij uitstek, dat op de werelderfgoedlijst van UNESCO staat sinds 2005 en meer dan vijf eeuwen oud is! Het feest heeft een volledig uniek karakter door de originaliteit van de karren en de reuzen. Ze zijn slechts eenmaal per jaar zichtbaar tijdens de stoet. Originele dansen van de reuzen, goede muziek, mooie versiering van de karren en kuise kusjes van Mr en Mevr Goliath,dat is wat u hier te wachten staat. w„Maison du Tourisme du pays de Charleroi. Tel. +32 71 86 14 14. www.paysdecharleroi.be „„ ESPERANZAH! WORLD MUSIC FESTIVAL Abbaye de Floreffe – Floreffe www.esperanzah.be [email protected] 1e weekend van augustus Het is nu reeds een tiental jaren dat elk jaar de abdij van Floreffe letterlijk overspoelt wordt door musici en artiesten van over heel de wereld. Alles is hier zo duurzaam mogelijk, de moderne consumptiemaatschappij is ver weg. Hier treden kleppers op zoals Goran Bregovic, Manu Chao of Tryo. Twintig groepen volgen elkaar op op twee podia. Esperanzah! is ook een film festival, creaties van plastische kunstenaars, voordrachten, een kinderdorp, ambachtslieden en restaurants van de wereld, straatartiesten, een bar met duurzame cocktails en radio Esperanzah! „„ FEESTEN VAN 15 AUGUSTUS Luik – www.liege.be Van 14 tot 16 augustus OOk «Feest van de Peket» genoemd in Luik. De oude wijk Outremeuse ontvangt meer

dan 250.000 bezoekers voor deze volksfestiviteiten en religieuze traditie. Het feest begint met het buitenkomen van de traditionele „Bouquet “ gemaakt van 3.000 zijden bloemen. Op 15 augustus, is er eerst een openluchtmis met sermoen in het Waals en dan de processie van de Zwarte Maagd (uit de 16de eeuw). De festiviteiten eindigen met de begrafenis van „Matî af Ohè“: de verbranding en de begrafenis van een been, symbool van het einde van de festiviteiten gevolgd door een volksbal en een vuurwerk. Gedurende deze drie dagen vkan men genieten van marionetten theater in het Tchantchès- museum, van de folkloristische stoet (met fanfarekorpsen, broederschappen, schuttersgilden, entertainment, karren en reuzen) en een concert. w„Maison du Tourisme du Pays de Liège. Tel. +32 4.237 92 92. www.mtpaysdeliege.be „„ GROTE PRIJS VAN BELGIË F1 Spa Van 22 tot 24 augustus De F1 Grote Prijs van België wordt gereden op het mythische circuit van Spa-Francorchamps. Het is het langste circuit van het kampioenschap ( 7 km) en wordt ook al wel eens «de Waterglijbaan van de Ardennen“genoemd. Ongeveer de helft van het circuit begeeft zich op normale wegen van het wegennet. Vele piloten noemen dit het mooiste circuit van het kampioenschap omdat het zulke diversiteit toont. De grote Michael Schumacher begon hier zijn loopbaan in 1991 en alle grote piloten hebben hier ook winst geboekt: Senna 5 keer, Schumacher 6 keer, Fangio 3 keer en Prost 2 keer. Hier worden ook de 24 uur van SPa-Francorchamps georganiseerd , een uithoudingskoers die steeds het laatste weekend van juli plaats vindt. w„Maison du Tourisme du Pays des Sources. Tel. +32 87 79 53 53. www.pays-des-sources. be „„ NACHT VAN HET BOEK TE REDU Redu 2 augustus Het mooie dorpje Redu is gekend voor zijn 17 boekenwinkels. Elk jaar verzamelt de Nacht van het Boek liefhebbers die op zoek zijn naar nieuwigheden of een uitzonderlijk boek. Er is live muziek, gastronomie, en nog veel meer te ontdekken op deze uitzonderlijke nacht.

REIS UITNODIGING

„„ BROCANTE VAN TEMPLOUX Temploux Van 23 tot 24 augustus De brocante van Temploux telt meer dan 1.500 exposanten die op een lengte van 6km hun waren uitstallen in de straten van het dorp. En overal is er animatie, muziek en andere attracties! w„Maison du Tourisme du Pays de Namur. Tel. +32 81 24 64 49. www.mtpn.be

50

AGENDA - Augustus „„ INTERNATIONALE REGATTA VAN BADEN IN DINANT Dinant & +32 82 22 31 87 www.lesbaignoires.be 15 augustus In alle delen van België en dus van Wallonië, worden tal van festiviteiten georganiseerd op deze dag. In Dinant, is het de beroemde «Koers van de Baden». Meer dan 25.000 bezoekers staan langs het 1km lange parcours dat aan de Maas ligt.

„„ SPECTACLE « 674 » Dinant Van 18 tot 23 augustus Deze show beschrijft oa met een klank- en lichtspel de gebeurtenissen die op 23 augustus 1914 plaats vonden in Dinant en omgeving en tijdens dewelke 674 burgers werden omgebracht en meer dan 80% van de gebouwen werden vernield. het spectakel heet “Dinant in vlammen”.

SEPTEMBER

© FTPN

„„ FEESTEN VAN WALLONIË Namen 3 e weekend van september De straten van Namen vullen op met tientallen duizenden bezoekers komend uit alle delen van Wallonië. De «Feesten van Wallonië» beginnen op donderdag om maandagavond te eindigen met een hele reeks evenementen voor iedereen: de mis van maandag ochtend in het Waals; kermisbezienswaardigheden; de

traditionele gevechten op stelten; het proeven van Waalse gastronomische producten zoals avisance (varkensworstje in bladerdeeg), en de beroemde pékèt niet vergeten! Tijdens deze dolle dagen zijn er stoeten, parades, volksspelletjes van entertainment en openlucht concerten. w„Maison du Tourisme du Pays de Namur. Tel. +32 81 24 64 49. www.mtpn.be „„ ERFGOED DAGEN www.journeesdupatrimoine.be Het doel van de Dag van het Erfgoed is om publiek en erfgoed samen te brengen. Tijdens dit weekend openen verschillende bedrijven, openbare instellingen en privé huizen hun deuren voor het publiek. Elk jaar komen er meer en meer bezoekers op af en leren ze het erfgoed van ons land kennen. De Dag van het Erfgoed kan plaats vinden dank zij de medewerking van vele partijen prive en openbaar. Zoals elk jaar zal ook de duitstalige Gemeenschap zich aansluiten. „„ EUROPESE WEEK VAN DE DUURZAME MOBILITEIT www.mobilityweek.eu Overal in Wallonië worden alternatieven voor de auto activiteiten georganiseerd Voor meer informatie, neem contact op met de organisatie tel +32 800 11.901. „„ MUZIKALE NACHT VAN BELOEIL Beloeil & +32 70 222 007 www.netevents.be 6 september Elk jaar is het sprookjesachtige domein van de Prinsen de Ligne het toneel van een «promenade concert» van klassieke muziek. Muziekliefhebbers en anderen kuieren in open

De strijd van Steltlopers.

December - AGENDA lucht en luisteren naar e muziek van een componist waarvan de voornaamste stukken door meer dan 300 musici zullen vertolkt worden. Er is een thematiek die elk jaar

51

verandert en die toelaten een andere blik te hebben op klassieke muziek.De avond wordt afgesloten met een mooi vuurwerk en eerder op de avond is er ook de reuze picknick.

OKTOBER „„ FIFF rue des brasseurs 175 Namen & + 32 81 24 12 36 www.fiff.be Van 3 tot 10 oktober Het Internationale Filmfestival van de Franstalige Film van Namen vindt al bijna 30 jaar plaats en toont zowel kort- als langspeelfilms allemaal uit franstalige landen afkomstig.

„„ BRUSSELS BEER CHALLENGE Luik www.brusselsbeerchallenge.com/fr Van 30 oktober tot 2 november De derde editie van de Brussels Beer Challenge wordt dit jaar in Luik gehouden. Bij elke editie komen meer dan 250 internationale experten uit eer dan 40 landen hier samen. Hier kan je gegarandeerd een nieuwigheid ontdekken, en ondertussen... proeven..... w„Maison du Tourisme du Pays de Liège. Tel. +32 4.237 92 92. www.mtpaysdeliege.be

„„ LUIKSE KERMIS Luik Op het 1e weekend van oktober tot half november De kermis, die de grootste van het land is, draait op volle toeren op de boulevard d’ Avroy. Deze kermis is de oudste in België en werd gestart in 1594. De attracties staan over een lengte van 2 km en er komen elk jaar 1 miljoen bezoekers op af. w„Maison du Tourisme du Pays de Liège. Tel. +32 4.237 92 92. www.mtpaysdeliege.be

NOVEMBER „„ KORTFILM FESTIVAL VAN NAMEN Maison de la Culture avenue Golenvaux 14 Namen www.media10-10.be Een mooie keuze aan kortfilms.

„„ HUISHOUD BEURS Palais des Expositions avenue de l’Europe 21 – Charleroi www.artsmenagers.be Maison du Tourisme du Pays de Charleroi & +32 71 86 14 14 en www.paysdecharleroi.be

DECEMBER „„ EUROPEES FESTIVAL VAN HET CIRCUS Parc d’Avroy Luik & +32 4 337 12 14 & +32 478 53 02 05 www.europeancircus.com December tot begin januari

De grootste internationale circusnummers zijn te zien op de piste en bieden u de top van de traditionele circusacts in Europa aan (leeuwen en tijgers, olifanten, trapezisten, clowns, enz.). Hier kan je echt wegdromen bij deze mooie wedstrijd en er is een gouden, zilveren en bronzen medaille die uitgereikt worden op de laatste voorstelling.

REIS UITNODIGING

„„ DE 24 UUR FIETS Leuven-la-Neuve www.24heuresvelo.be [email protected] Van 15 tot 16 oktober De studenten gaan een aflossingskoers aan per team op tamelijk folkloristische manier. Terwijl sommigen fietsen kunnen de anderen genieten van de muziek en de drankjes.. en feesten!

52

AGENDA - December „„ FOIRE AUX AMOUREUX Virton & +32 63 57 89 04 [email protected] Wedstrijd voor de beste eter van paté uit de Gaume streek „„ KERSTMARKT VAN LUIK Luik www.villagedenoel.be Van eind november tot eind december Het is de grootste maar ook de oudste kerstmarkt van het land. Gedurende vijf weken bieden meer dan 200 chalets honderden nieuwe ideeën voor kerstgeschenken. In het Kerst Dorp kan men allerlei lokale speciali-

teiten en producten proeven. Dit dorp heeft ook zijn eigen Burgemeester en is de moeite waard om te ontdekken. „„ KERSTIJSBAAN EN GASTRONOMISCHE CHALETS Luik Van eind november tot eind december Meer dan 22.000 schaatsers verheugen zich elk jaar op dit evenement dat plaats vindt op het mooie en prestigieuze plein voor de kathedraal. w„Maison du Tourisme du Pays de Liège. Tel. +32 4.237 92 92. www.mtpaysdeliege.be

JANUARI De maandag na Driekoningen « A Tournai, pou bin fair’ cell’ fiête, l’ceu qui n’a pos d’lapin n’a rien! ». Of met andere woorden, in Doornik moet je om goed dit feest te vieren heb je een konijn nodig of je hebt niks... De oorsprong van dit feest ligt in de 13de eeuw en dankt zijn naam van Verloren maandag aan het feit dat het een ‘verloren’ werkdag is voor de werkgevers. De traditie is heel levendig gebleven en inwoners van Doornik eten die dg, volgens de oude traditie het konijn van Verloren Maandag. Bij de aanvang van het maal, trekt iedereen een « billets des Rois » of koningsbriefjes om uit te maken wat de rol is van elkeen aan tafel met natuurlijk ook een Koning. En telkens als de koning drinks, drinkt

iedereen mee Het konijn wordt met pruimen en rozijnen bereid en in water – geen wijn of bier – gekookt. Het vaste menu wordt afgerond met een ‘Driekoningen taart’ (Galette des Rois) met de boon.. en dan gaat het feest verder. w„Maison du Tourisme de la Wallonie Picarde. Tel. +32 69 35 42 85. www.visitwapi.be „„ LES TRANSARDENTES Halles des Foires de Liège Avenue Maurice-Denis 4 – Luik www.lestransardentes.be 25 januari Eerste groot muzikaal rendez-vous van het jaar , een vaste afspraak voor alle liefhebbers van elektronische muziek.

FEBRUARI „„ CARNAVAL VAN BINCHE Binche–www.carnavaldebinche.be Het is een van die evenementen die je moet gezien hebben met meer dan 900 Gilles die de stad zowat innemen. Hier moet je echt een sterk gestel hebben om de feestvreugde over de verschillende dagen vol te houden . De afsluitiing is de prachtige stoet met de Gilles in de hoofdrol. Het carnaval is gewoon door Unesco uitgeroepen tot mondeling en onstoffelijk erfgoed van de mensheid. Het carnaval van Binche is zeker het meest bekende van de waalse carnavals. Men kan deze periode in twee delen verdelen: de drie „gras“(vette) dagen (van zondag tot de dinsdag) en het voor- carnaval of de „Soumonces“. Het carnaval vangt aan 49 dagen vóór Pasen en

Soumonces beginnen zes weken voor de carnaval periode. Er wordt in de hele streek carnaval gevierd , maar dat van Binche is en blijft het beroemdste. Het centrale personage is de Gille, die danst op het geluid van de fluiten, de kopers, trommels en een grote trom. De Gilles van Binche komen slecht op één dag buiten op mardi gras en ze moeten zich aan welbepaalde regels houden: ze moeten uit Binche van oorsprong, ze mogen zich nooit zonder muziek verplaatsen ze mogen nooit in publiek zitten en , waarschijnlijkst het moeilijkst – ze mogen nooit dronken zijn! w„Maison du Tourisme du Val de Sambre – Thudinie. Tel. +32 71 59 54 54. www. valdesambrethudinie.be

April - AGENDA „„ CARNAVAL VAN CHAPELLE-LEZHERLAIMONT Chapelle-lez-Herlaimont Op de zondag van Laetare en beroemde vuurwerk op maandag. w„Maison du Tourisme des Parc des Canaux et Châteaux. Tel. +32 64 26 15 00. www.parcdescanauxetchateaux.be

„„ CARNAVAL VAN GROSSE BIESSE Marche-en-Famenne Op de zondag voor aswoensdag. w„mdt- du pays de Marche en Nassogne. Tel. +32 84 34 53 27. www.maisontourisme. nassogne.marche.be „„ CARNAVAL VAN LA LOUVIÈRE La Louvière – www.carnavallalouviere.be Op de zondag van Laetare, begint de dag in La Louvière met het geluid van de trommels en het hameren van de klompen van de Gilles, iconische figuren uit de regio van het Centrum. w„Maison du Tourisme du Parc des Canaux et Châteaux. Tel. +32 64 26 15 00 www. parcdescanauxetchateaux.be „„ CARNAVAL VAN MALMEDY Malmedy –www.malmedy.be Van zaterdag tot dinsdag (Mardi Gras), Carnaval van de straten (556e editie in 2014). w„Maison du Tourisme des Cantons de l’Est. Tel. +32 80 33 02 50. www.cantonsdelest.be

„„ CARNAVAL VAN NIJVEL Nijvel – www.carnavaldenivelles.be Weekend na ‘mardi gras’ De Gilles en de Reuzen komen buiten. w„Maison du Torisme du Roman Païs. Tel. +32 67 22 04 44. www.tourisme-romanpais.be „„ CARNAVAL VAN DOORNIK Doornik & +32 69 76 65 26 www.carnavaldetournai.be Vrijdag, zaterdag en zondag van het 3de weekend voor Pasen. Drie dagen feesten met op vrijdag een prachtig klank- en lichtspel. Indien je dit mist is het ook de moeite om hier te zijn op goede vrijdag voor de bloemenmarkt op de grote markt van Doornik, waar tientallen tuinbouwers sinds 1825 samenkomen. „„ CARNAVAL VAN EUPEN Eupen Maandag en dinsdag voor aswoensdag w„Maison du Tourisme des Cantons de l’Est. Tel. +32 80 33 02 50. www.cantonsdelest.be „„ STOET VAN PAT CARNAVAL Bastenaken Weekend voor Mardi Gras w„Maison du Tourisme du Pays de Bastogne. Tel. +32 61 21 27 11. www.paysdebastogne. be „„ LEGENDARISCHE « BOUCLES DE SPA» Spa www.racspa.be w„Maison du Tourisme du Pays des Sources. Tel. +32 87 79 53 53. www.pays-des-sources. be

MAART „„ CARNAVAL VAN AARLEN Aarlen – www.arloncarnaval.be Grote cavalcade, met karren en de verkiezing

van prins – Carnaval. w„Maison du Tourisme du Pays d’Arlon. Tel. +32 63 21 94 64. www.arlon-tourisme.be

APRIL „„ FESTIVAL VAN DE FOREL Bouillon & +32 61 46 62 57 Tijdens de hele maand april

Dit gastronomisch festival wordt gehouden in alle restaurants van Bouillon en omgeving. U kunt forel op alle mogelijke manieren proeven: meunière, met amandelen, op Ardeense wijze…

REIS UITNODIGING

„„ CARNAVAL VAN FLORENVILLE Florenville – Op zondag van Laetare. De meest indrukwekkende carnaval stoet van de provincie. w„Maison du Tourisme du Pays de la Semois. Tel. +32 61 31 12 29. www.semois-tourisme.be

53

54

AGENDA - April „„ INTERNATIONAAL FESTIVAL VAN DE DETECTIVEFILM Luik & +32 475 70 95 00 Van 24 tot 27 april Organisatie van een grote wedstrijd voor jonge acteurs, met of zonder ervaring, met als hoofdprijs een studieprogramma van drie jaar op de Cours Florent in Parijs. „„ HET FEEST VAN HET BOEK TE REDU Redu – www.redu-villagedulivre.be Van 19 tot 21 april Begin jaren ‘80 was het dorp Redu gedoemd om te verdwijnen. Er was geen werk, de jongeren verlieten de streek en de meeste huizen stonden te koop. De omwenteling kwam er toen ze het dorpt Hay-on-Wye in Wales ontdekten, het eerste „boekendorp“ ter wereld. De twee dorpen hebben verbroederd in 1984 en met onmiddellijk succes: Redu werd het voornaamste boekendorp op het Europse vasteland. Boekenverkopers kwamen zich vestigen in de leegstaande huizen, schuren en stallen en beetje bij beetje werd een eenmalig festival al snel een permanente activiteit. Tegenwoordig hebben een klein twintigtal boekenwinkels zich gevestigd in Redu en ze werden gevolgd door aanverwante ambachten zoals boekbinders en natuurlijk door cafés en restaurants. Het is hier rustig wandelen van winkel tot winkel en wie weet vind je wel dat ene zeldzame exemplaar! . w„Een folder van het Boekendorp met de specialiteiten van de verschillende boekwinkels wordt u op simpele aanvraag bij het Maison du Tourisme du Pays de la Haute-Lesse toegestuurd. Tel.+32 61 65 66 99. www. haute-lesse-tourisme.be „„ DE WAALSE PIJL Hoei Op 23 april

Wielerkoers door Wallonië met een hoofdrol voor de beruchte «Muur van Hoei» w„Maison du Tourisme du Pays de HuyMeuse-Condroz. Tel. +32 85 21 29 15. www. pays-de-huy.be „„ LUIK-BASTENAKEN-LUIK April 27 april De wielerkoers Luik-Bastenaken-Luik is de oudste koers die vandaag nog gereden wordt en ze dateert uit 1892 en zo wordt ze al eens de Doyenne genoemd. Ze is ongeveer 250km lang en gaat over een moeilijk parcours dat het beste uit de renners haalt. De aankomst ligt – na vele heuevelbeklimmingen over het parcours – boenaan de ST Nicolas helling, een lastige aankomst! De Belgische renners hebben tot nu toe een recordaantal overwinningen en Eddy Merckx is met 5 zeges de absolute recordhouder voor Anquetil, Hinault, Argentin, Franck Vandenbroucke of Andy Schleck en natuurlijk lokale jongen Philippe Gilbert. „„ RALLY VAN WALLONIË Namen & +32 81 30 85 06 www.automobileclubnamur.be [email protected] Van 25 tot 27 april Autorace die in de omgeving van Namen plaats vindt , met een grote show op de Citadel vrijdagavond. „„ TOURNUIT DES GRANDS DUCS Komen 3e zaterdag van april Muzikale rallye met 15 concerten. w„Maison du Tourisme de la Wallonie Picarde. Tel. +32 69 86 03 70. www.visitwapi.be

MEI JAZZ TE LUIK Van 8 tot 10 mei Festival de Jazz in het Palais des Congrès. w„Maison du Tourisme de Liège. Tel. +32 4 237 92 92. www.mtpaysdeliege.be

FEEST VAN DE MAITRANK TE AARLEN 3de of 4de zondag van mei w„Maison du Tourisme d’Arlon. Tel. +32 63 21 94 54. www.arlon-tourisme.be

SPRING BLUES FESTIVAL TE ECAUSSINNES Midden mei w„Maison du Tourisme du Parc des Canaux et Châteaux. Tel. +32 64 26 15 00. www.parcdescanauxetchateaux.be

LUCHTBALONNEN TE SAINTGHISLAIN Hemelvaartdag

Mei - AGENDA w„Maison du Tourisme de la Région de Mons. Tel. +32 65 33 55 80. www. monsregion.be

MARCHE SAINT-ROCH TE THUIN

BOUCLES IMPERIALES Zondag tussen Hemelvaartsdag en Pinksteren Fietsparcours door Waals-Brabant w„Maison du Tourisme de Waterloo. Tel. +32 2 352 09 10. www.waterloo-tourisme. com SCHILDER FESTIVAL VAN VRESSE-SURSEMOIS Pinksteren (zondag en maandag) w„Maison du Tourisme de l’Ardenne Namuroise. Tel. +32 61 29 28 27. www. ardenne-namuroise.be BRUILOFTSMAAL TE ECAUSSINNES Pinkster maandag Feest van de vrijgezellen. w„Maison du Tourisme du Parc des Canaux et Châteaux. Tel. +32 64 26 15 00. www.parcdescanauxetchateaux.be TOUR SAINT-VINCENT TE SOIGNIES Religieuze mars en processie van 15 km. w„Maison du Tourisme Parc des Canaux et Châteaux. Tel. +32 64 26 15 00. www.parcdescanauxetchateaux.be „„ AQUALINES VAN CHAUDFONTAINE Chaudfontaine & +32 4 361 54 11 www.aqualines.be [email protected] Het laatste weekend van mei Concerten, amusement voor kinderen, sportactiviteiten , gastro markt… „„ DUCASSE VAN BERGEN OF DE DOUDOU MONS www.doudou.mons.be Meesterwerk van het mondelinge erfgoed van de mensheid van UNESCO . De Ducasse van Mons (of Doudou) Heeft elk jaar plaats op de zondag na Pinksteren. De Ducasse handelt om twee manifestaties: de processie van de Gouden Kar en het gevecht „Lumeçon“, die beiden het verlengde zijn van de «afdaling» ceremonie op zaterdagavond van de relikwie van St Waudru, stichtster van de

„„ INTERNATIONAAL FESTIVAL VAN DE LACH Centre Culturel des Roches rue de Behogne 5 Rochefort www.festival-du-rire.be w„Maison du Tourisme du Val de Lesse & +32 84 34 51 72. www.valdelesse.be „„ NAMEN IN MEI Namen & +32 81 22 20 42 www.namurenmai.be [email protected] Tijdens het weekend van Hemelvaart worden in de straten van Namen theater voorstellingen gegeven. „„ DE SAINTE-ROLENDE OMLOOP Gerpinnes Onder de omlopen van Entre-Sambre-etMeuse, is de Sainte-Rolende Omloop de meest indrukwekkende maarook... de meest ingewikkelde. Hij heeft elk jaar plaats en trekt een grote menigte nieuwsgierigen aan en pelgrims gezien het feest voornamelijk en religeus feest is.

REIS UITNODIGING

3de zondag van mei Processie en militaire mars: 2 000 deelnemers in kostuum w„Maison du Tourisme du Val de Sambre et de Thudinie. Tel. +32 71 59 69 19. www. visitthudinie.be

stad Bergen, zaterdag avond. Op zondag ochtend, vertrekken de relieken van de heilige in processie door de stad op een praalkarl: „de Gouden Kar“. Op het eind van de processie, verzamelt het publiek zich massaal achter deze kar. In het algemene enthousiasme en met veel emotie duwt de menigte dan deze kar naar boven op een stijle helling met kasseistenen langs de collegiale „Sainte-Waudru“. De legende zegt dat de kar in één trek boven moet komen om onheil voor de stad te vermijden. Vervolgens begint het gevecht van de Lumeçon: voor het Stadhuis, zijn duizenden personen verzameld. St-Georges,samen met de figuren van Lumeçon (Duivels en ChinsChins, Hommes Blancs en Hommes de Feuilles, Brandweerlieden en Politieagenten) lgaan de Draak bestrijden gedurende een half uur op het geluid van de „Doudou“ . De Draak wordt uiteindelijk verslagen met een laatste pistoolschot en dan trekken de personnages zich allemaal terug in de binnenkoer van het Stadhuis. De geestdriftige menigte scandeert „en de Bergenaren zullen niet omkomen! “. Het lot van de stad is gered en het volksfeest kan doorgaan: fakkeltocht, festival van militaire muziek, livemuziek en markt. w„Pension in het Hart van de Regio Bergen. Tel. +32 65 33 55 80. www.visitmons.be

55

56

AGENDA - Mei De oorsprong gaat ver terug en de oudste sporen dateren uit 1413 en dan wordt het reeds een oude gewoonte genoemd! Dit folkloristische evenement, beter bekend als de „mars van Saint Rolende“, vindt plaats van Pinkster maandag maar op zondagavond is er reeds ambiance in Gerpinnes: de mobilisatie begint, om 22 u gaat iedereen slapen en om 2 uur worden ze gewekt. Onder luid getrommel en

gefluit beginnen dan de troepenbewegingen. De processie telt meer dan 2.500 wandelaars die 35 km afleggen ind e omliggende gemeenten tussen 3u ‘s ochtends en 19u. Op dat ogenblik begint de grote parade en worden de relikwieën plechtig de kerk ingedragen. w„Maison du Tourisme du Pays de Charleroi +32 71 86 14 14. www. paysdecharleroi.be

JUNI „„ LES 14È BIVOUACS NAPOLEONIÉNS Slagveld van Waterloo route du Lion 315 Waterloo & +32 2 385 19 12 www.waterloo1815.be Het gaat hier om de laatste slag van Napoleon die wordt gereconstrueerd op het originele slagveld te Plancenoit en Hougoumont door honderden enthousiaste vrijwilligers in kostuum. U kunt dit bijwonen en een bezoek brengen aan het museum van het Laatste Hoofdkwartier van Napoleon, de Franse en Engelse kampen, de beroemde Leeuw van Waterloo enz... Een tip: noteer alvast dat in 2015 de tweehonderdste verjaardag van de Slag van Waterloo wordt gevierd. „„ FEESTEN VAN DE MUZIEK www.fetedelamusique.be Van 20 tot 22 juni.

Op deze Feesten is er voor elk wat wils. Ze worden een beetje overal in Wallonië georganiseerd in de straten. „„ VERDUR ROCK Théâtre du Verdur Citadel van Namen – Namen & +32 81 24 64 32 www.verdurrock.be Verdur Rock begon in 1985 en is het oudste muziekfestival van Wallonië. In die 30 jaar kwamen een hele reeks bekende artiesten hier optreden zoals Hooverphonic, Arno, JeanLouis Aubert, Les Rita Mitsouko, Les Brigitte, La Grande Sophie, Ghinzu. Er is elk jaar ook een ‘ontdek de ster’ wedstrijd die voor velen reeds het begin van een carrière heeft betekend. Het theater zit 5 000 toeschouwers maar dat kan oplopen tot 10 000 toeschouwers. Het is een gratis festival en het heeft steeds plaats op de laatste zaterdag van juni.

WAALS – BRABANT Eekhoorn van het Bos van de Dromen. © JF FLEMAL

58

Brussel Brussel Brussel PROVINCIE VAN WAALS-BRABANT E40 E411

MT des Ardennes brabançonnes

E429

MT de Hesbaye brabançonne

MT de Waterloo

MT du Roman Païs

E411 E19

MT du Pays de Villers

Brabant Wallon Namen

Bergen

Sociale zetel en naam van het Toerisme Huis

Waterloo

Waterloo bereidt zich ijverig voor op de vieringen in 2015 waarvan het hoogtepunt een historische reconstructie over twee dagen, van de beroemde slag zal zijn. Ongeveer 5 000 deelnemers van over de hele wereld zullen de Slag doen herleven in periode

De Napoleon route in Wallonië... In de sporen van de Keizer van Grandrieu tot Waterloo / Braine-l’Alleud 14 juni 1815: Napoleon Bonaparte komt aan in Beaumont met zijn leger onderweg naar de confrontatie met get geallieerde leger van Wellington en Blücher. Op 18 juin kent Napoleon de finale nederlaag te Waterloo die de koers van de Europese geschiedenis zal wijzigen. Al deze gebeurtenissen hebben vele sporen in ons land achtergelaten die men nu kan herbeleven van Beaumont tot Waterloo, langs de 94 km lange en nieuwe Route Napoléon in Wallonië.

© OPT – JEAN-PAUL REMY

De viering van het Tweehonderdjarig jubileum

kostuums en in dezelfde tentenkamp situatie als tweehonderd jaar geleden. Toen stonden de troepen van Napoleon en Blücher en Wellington over elkaar. Op het terrein kunnen 60 000 kijkers plaats nemen per evenement. Het Jubileum zal gevierd worden over een periode van vijf dagen en er zullen een antal manifestaties aan voorafgaan: de inhuldiging van de Hoeve van Hougoumont op 17 juni,en op 18 juni optreden van militaire bands uit de verschillende landen die aan de strijd deelnamen. De reconstructies zullen plaats vinden op 19 en 21 juni. De ene zal zich vooral concentreren op de beroemde charge van Drouet d’Erlon, de andere zal een andere fase van de slag toelichten.

WAALS – BRABANT

Niet alleen werd Waterloo door Victor Hugo onvergetelijk gemaakt, het staat in alle geschiedenisboeken vanwege de beroemde Slag van juni 1815. En zelfs al werd er meer gevochten op grondgebied Braine-l’Alleud (Eigenbrakel) en omliggende gemeenten, deze fameuze strijd blijft de naam Waterloo behouden omdat de Hertog van Wellington zijn hoofdkwartier er had opgeslagen en daar ook zijn verslag over de strijd en de nederlaag van Napoleon I neerschreef . De Slag van Waterloo is ook gekend in heel Europa omwille van de Leeuw van Waterloo die van kilometers in het ronde te zien is. Deze kleine artificiële heuvel werd gemaakt van 290 000 m³ aarde. De streek rond Waterloo die aan de ingang van grootstad Brussel ligt, is erg groen en bossen en weiden wisselen elkaar af, het is ook een gekende betere residentiële area waar sinds de 19de eeuw de rijke industriëlen zich kwamen vestigen.

Overzicht van de Slag van Waterloo.

60

WATERLOO - Praktisch

Een weelde van sites om te ontdekken De bewegwijzering van deze route gaat om een historische en toeristische parcours die de omzwervingen van de Keizer volgt in het kader van de campagne van 100 dagen in 1815. Langs de route vinden we 200 panelen die interessante punten aanduiden zoals een slagveld, de keizerlijke hoofdkwartieren, plekken waar Napoleon overnacht heeft en diverse anekdotes. Op het programma: geschiedenis, musea, folklore, Unesco erfgoed, landschappen en streekgerechten. De Salamander Toren te Beaumont, het kasteel van Leers-et- Fosteau, de Distillerie van Biercée, de kerk van Jamioulx waar Napoleon de pastoor beloofde hem Bischop van Doornik te maken na de slag....We trekken door Charleroi zoals de 100 000 soldaten van het Franse leger, we herleven de laatste overwinning van Napoleon te Fleurus / Ligny, we beleven de stress van de laatste momenten in het Caillou museum, het laatste hoofdkwartier van Napoleon... En we beëindigen het parcours met het ontdekken van het nieuwe ondergrondse memoriaal naast de beroemde Leeuw van Waterloo! Maak gebruik van de Route Napoleon in Wallonië om vele toeristische sites te ontdekken zoals de meren van Eau d’Heure, het belfort (Unesco) van Thuin, de mijnsite van Bois du Cazier, het museum van de fotografie te Charleroi, de abdij van Villers-laVille, de Collegiale van Nijvel. Om deze route te ontdekken moet men de speciale Route Napoleon borden volgen in Wallonië, of kan men een parcours voor GPS downloaden of een app voor Smartphones en neem reeds een duik in de geschiedenis door de filmpjes te bekijken die te vinden zijn op www.laroutenapoleonenwallonie.be

PRAKTISCH „„ MAISON DU TOURISME DE WATERLOO Chaussée de Bruxelles 218 Waterloo & +32 2 352 09 10 www.waterloo-tourisme.be [email protected] Geopend van 1 juni tot 30 september van 9.30 tot 18 uur en 1 oktober tot 31 mei van 10 tot 17 uur. Gesloten op 1 januari en op

25 december. Staat in voor de gemeenten Eigenbrakel, Genappe, Ter Hulpen, Lasne en Waterloo. Het Maison du Tourisme is gelegen in het centrum van Waterloo en biedt speciale tarieven aan in de hotels tijdens de weekends en de schoolvakanties. U kunt er eveneens het combi-ticket voor het slagveld Pass 1815 aanschaffen.

OVERNACHTEN Comfort of charme „„ LE CÔTÉ VERT chaussée de Bruxelles 200 G Waterloo & +32 23 54 01 05 www.cotevert.be [email protected] 24/24-ontvangst . Eenpersoonskamer E150; tweepersoonskamer E165; driepersoonskamer E180. Inclusief ontbijt. Parkeerterrein. Huisdieren toegelaten. Internetverbinding. Welkom in een stukje natuur in het hartje van Waterloo! U kunt hier kiezen uit 29 kamers, 6 appartementen en 3 studio’s die allen

uitgerust zijn met wi-fi en erg comfortabel zijn. Het restaurant «La Cuisine au Vert» en de bar zijn warm ingericht en bieden eengoede verhouding kwaliteit / prijs aan. Lunch menu à 20E en diner menu à 30E. „„ DOLCE LA HULPE chaussée de Bruxelles 135 Terhulpen & +32 2 290 98 00 www.dolcelahulpe.com 264 kamers ( 13 suites) Een echt luxe hotel dat voornamelijk gericht is naar de zakenmensen en vergaderingen, maar door zijn prachtige ligging in het Zoniënwoud is

Overnachten - WATERLOO het ook een uitgelezen plekje voor een romantisch verblijf. Hier kan men echt aan cocooning komen doen, men wordt hier verwend en zeker de Spa van 800m² biedt een uitgebreid gamma aan diensten aan van massages,tot een sauna-hammam, een binnen zwembad en een uitgebreide collectie sport uitrusting. Men kan er ook lekker eten in restaurant Argan of in Brasserie ‘Le 135’.

„„ HOTEL IBIS WATERLOO Boulevard Henri Rolin 5 Waterloo & +32 2 351 00 30 100 kamers. Gratis Wifi. DIt hotel werd helemaal gerenoveerd in 2011 en beschikt over het klassieke en traditionele comfort die deze internationale hotel keten eigen is. Het hotel is interessant gelegen op slechts enkele minuten te voet van het station van Waterloo, in het centrum van het stadje en dichtbij de wereldvermaarde slagveld site. Er is een restaurant met Italiaanse overtonen. „„ LE JOLI-BOIS Rue Sainte-Anne 59 Waterloo & +32 2 353 18 18 www.waterloohotel.be [email protected] 4 0 k a m e rs . E e n p e rs o o n s k a m e r; tweepersoonskamer. Parkeerterrein. Huisdieren toegelaten. Dit kleine familiale hotel ligt een beetje buiten het levendige centrum van Waterloo. Het is

voornamelijk gericht op zakenmensen en heeft een mooie grote tuin waar men tot rust kan komen tijdens zijn verblijf. Het onthaal is even warm als het pastelkleurige decor . Bij mooi weer vormen bar en terras een gezellig duo. De eigenaar brengt zijn eigen bier, Waterlootoise, op de markt. „„ MARTIN’S GRAND HÔTEL Chaussée de Tervuren 198 Waterloo & +32 2 352 18 15 www.martins-hotels.com [email protected] Gratis Wifi. Dit hotel van de Martin’s Group werd volledig gemoderniseerd. Reizigers vinden hier een rustige plek. Het huis beschikt over drie categoriën kamers, alles met wi-fi, er is ook een bar en een goed uitgeruste fitness ruimte. Het gekende restaurant La Sucrerie ligt naast het hotel. Golfspelers kunnen in de nabijheid terecht op een 18-hole golf parcours; er zijn ook vele wandelpaden in de omgeving. Er is room service tot 23u en concierge 24/24. Het is mogelijk een shuttle te hebben naar het station of de vlieghaven. „„ CHEZ MICHELINE ET GUY DACHELET Drève Dudinsart 84 Waterloo & +32 2 354 41 77 / +32 496 20 70 54 [email protected] Ongeveer E70 voor een persoon, E80 voor twee, inclusief ontbijt. Het minimale verblijf: twee nachten. Huur voor een week: E270. Deze villa ligt in een kalme residentiële buurt en biedt een mooie kamer die uitgeeft op de tuin aan voor reizigers. Deze kamer heeft naast een badkamer en keukentje ook een eigen ingang. „„ LE VERT BOCAGE Avenue du Vert Bocage 9 Waterloo & +32 2 387 28 34 www.levertbocage.be [email protected] De drie B&B kamers uitgebaat door Huguette en Yahya liggen een beetje van het centrum verwijdert en op de rand van de taalgrens. De eigenaars bieden hun gasten bij aankomst steeds een drankje aan. De kamers zijn simpel maar charmant ingericht en hebben elk hun eigen badkamer. wi-fi , microgolf oven en ijskast staan ter beschikking van de gasten.

WAALS – BRABANT

„„ HÔTEL 1815 Route du Lion 367-369 Waterloo & +32 2 387 01 60 www.le1815.be [email protected] Van maandag tot donderdag E90 voor een eenpersoonskamer, E100 voor een tweepersoonskamer en E170 voor de suite. Van vrijdag tot zondag prijzen met E10 verlaagd vergeleken met de week. Inclusief ontbijt. Een charmante plek en kalme plek op het slagveld van Waterloo, midden in het groen. Elke kamer is individueel ingericht en illustreert een thema rond een historisch personage van Waterloo. Ze zijn allen uitgerust met badkamer, televisie, telefoon en wi-fi. Er is ook een uitstekend restaurant aan het hotel verbonden waar men moet rekenen op 31E voor het ontdekkingsmenu en 45E voor het degustatie menu, zonder wijnen.

61

62

WATERLOO - Restaurants

RESTAURANTS Goede tafel „„ AL MANDALOUN Rue de la Station 108 Waterloo & +32 2 374 84 36 [email protected] Geopend van dinsdag tot donderdag van 12 tot 14.30 uur en van 18.30 tot middernacht; vrijdag en zaterdag van 12 tot 14.30 uur en van 18.30 tot 22.30 uur; zondag van 12 tot 14.30 uur. kaart: Ongeveer E30. Tuin. Libanon staat gekend voor zijn gastvrijheid en zijn mezze! Deze beide kwaliteiten worden hier in dit sober ingerichte herenhuis erg gerespecteerd. De gast wordt onthaald en begint een reis door de duizenden libanese smaken. De mezze zijn overvloedig en smaakvol en de maaltijd is een opeenvolging van fijne gerechten die men zich laat smaken. En dat alles wordt dan rijkelijk overgoten met Chateau Ksara bijvoorbeeld. En vergeet vooral ook niet een plaatsje te houden voor de overheerlijke desserts! „„ L’AMUSOIR chaussée de Bruxelles 121 Waterloo & +32 2 354 82 33 www.lamusoir.be [email protected] Geopend van zondag tot woensdag van 12 tot 14.30 uur en van 19 tot 22.30 uur; van donderdag tot zaterdag van 12 tot 14.30 uur en van 19 tot 0.00 uur. kaart: Ongeveer E32,50. Lunch: E9,5. Tuin. Terras. L’Amusoir ligt in het centrum van Waterloo in een authentieke hoeve met rustiek decor. Grillades zijn de specialiteit van de chef en dit aan democratische prijzen en met huisgemaakte worstjes. Wij hielden van het idee van de mini-dessertjes waardoor je meer verschillende heerlijkheden kan proeven. Er is ook een leuke bar. „„ DE BOUCHE À OREILLE chaussée de Bruxelles 79 Waterloo & +32 2 351 40 73 www.deboucheaoreille.be Geopend van maandag tot zaterdag van 12 tot 14.30 uur en van 19 tot 22 uur. Dagmenu E34. kaart: Ongeveer E41,50. Lunch: E16. Tuin. Terras. Een sober en modern interieur met hier en daar enkele aziatische toetsen. De kaart start

in de Middellandse Zee regio en doet enkele uitstappen naar Azië zoals bij de canneloni van kreeft met groene groenten of de rode tonijn met groenten op mediterraanse wijze en pesto. De kaart verandert elke maand. „„ L’ESTAMINET DE JOSEPHINE Route du Lion 379 & +32 2 384 67 40 www.estaminetdejosephine.be Geopend van woensdag tot zondag s middags en ‘s avonds. Menu’s E20 tot E35. kaart: Ongeveer E45. kindermenu: E10. Dominique Bernard, een gekend figuur in deze streek, is hier de baas. De keuken is smaakvol en vooral gebaseerd op mooie stukken vlees en kwalitatief hoogstaande bereidingen van ingewanden. Hebben we dat al eens eerder gezien? Maar ja, in de ‘Bivouac’ aan de andere kant van het dorp en dat moest afgebroken worden voor de voorbereidingen van de 200ste verjaardag festiviteiten. Het team is dus verhuisd naar L’Estaminet en het kader is helemaal aangepast aan de naam: geruite tafelkleedjes, veel hout en donkere kleuren en een mooie collectie oude foto’s aan de muur. Men zou er bijna de heerlijke gerechten bij vergeten zoals de kalfshersenen met tartaarsaus of de kalfszwerikken in een delikate croute met verse frieten en smaakvolle wijngaardslakken. De kip Marengo en de coupe Colonel zijn een knipoog naar de geschiedenis. „„ FERME DU MOULIN À EAU rue du Moulin à Eau 3 Ophain-Bois-Seigneur-Isaac & +32 2 387 02 12 www.lafermedumoulinaeau.be [email protected] Geopend van woensdag tot vrijdag en zondag van 12 tot 14 uur; vrijdag en zaterdag van 19 tot 22 uur. Dagmenu E30 (3 gangen menu met gerechten naar keuze). Kaart: Ongeveer E45. Lunch: E20 (3 gangen). Tuin. Terras. Het is reeds 20 jaar geleden dat Thierry Roland dit kleine hoekje paradijs opzette. Van buitenaf bekeken is het huis zeker charmant met de tuin, het kleine riviertje en de bucolische omgeving. (de loslopende kippen leveren kakelverse eieren!) Op slechts enkele kilometers van de Leeuw van Waterloo gelegen werd het restaurant enkele jaren geleden

Restaurants - WATERLOO

63

WAALS – BRABANT

volledig gerenoveerd. Er is een aparte zaal voor evenementen. De franse keuken staat borg voor fijne en mooi opgediende gerechten, een plaatje waard! „„ JACQUES MARIT chaussée de Nivelles 336 Braine-l’Alleud & +32 2 384 15 01 www.jacquesmarit.be [email protected] Geopend van woensdag tot zaterdag van 12 tot 14 uur en van 19 tot 21 uur; zondag van 12 tot 14 uur. Menu’s E37 tot E80. Tuin. Terras. Jacques Marti is geassocieerd met zijn zoon Dimitri sinds 1999, maar zijn mooie huis bestaat reeds ongeveer dertig jaar. Vader en zoon brengen gerechten van constante kwaliteit, veel streekgerechten, klassiek maar met moderne toets. Smaken staan centraal in dit huis. Bij e specialiteiten noteren we zeker de ganzenlever met appel textuur. De eetzaal is licht en klassevol zonder overdrijven en in het midden staat een waterelement als pronkstuk. De familie houdt ook geiten, schapen en legkippen die de gasten kunnen bekoren op het bord!

„„ MADAME OLESON Rue de Bruxelles 33 Genepiën & +32 67 41 06 77 www.madameoleson.be [email protected] Geopend van dinsdag tot zaterdag van 9 tot 16.30 uur; zondag van 9 tot 18.30 uur. kaart: Ongeveer E30. Hier is het echt aangenaam vertoeven op alle uren van de dag voor een smakelijke koffie of thee met een huisgemaakt stukje gebak. Of beter zelfs, een aperitief nemen aan de ‘table d’hotes’ en een dagschotel bestellen die men ziet klaar maken aan tafel. Het is moeilijk om de fijne groenten en kruidenzaak te omschrijven waar men ook lekkere gerechten kan smaken klaargemaakt door Madame Olson, alias Evelyne Crombrugge. Of het nu ontbijt, lunch of vieruurtje is, ze heeft een hele boel receptjes om dagelijks uit te kiezen en met allemaal huisgemaakte ingrediënten zoals het brood, de pizzas, de spraakmakende vleeskoek, de quiches en natuurlijk ook de desserts. En je kan natuurlijk ook heel wat kopen in de zaak... Echt een plaats waar men buitenkomt met een glimlach op het gezicht.

64

WATERLOO - Restaurants „„ MOULE À GOGO chaussée de Tervuren 211 Waterloo & +32 2 351 15 37 www.lamouleagogo.be Gesloten in juni, op Kerstdag en op Nieuwjaar. Geopend alle dagen van 12 tot 14.30 uur en van 18.30 tot 22.30 uur. kaart: Ongeveer E35. Terras. De Moule à Gogo werd in 1980 geopend door Nicole Rosier en maakt deel uit van de vaste waarden in Waterloo. Het is hier steeds lente in de inrichting en het boot thema, met de zeilen aan het plafond, is ook prominent aanwezig. Zoals de naam het aangeeft worden de mosselen hier op de eerste plaats gezet met een 20-tal verschillend ebereidingen. Bij de meer originele citeren we de mosselen met bier Brigand en met witloof. Buiten mosselen kan men er ook kreeft of oesters uit het vivarium kiezen, of een visschotel of zelfs een prachtige zeevruchtenschotel. En voor de vleeseters is er ook een beperkte keuze. Kindergerechten. Terras en parking. Go..go... „„ L’OPERA chaussée de Tervuren 178 Waterloo & +32 2 354 86 43 www.lopera.be [email protected] Geopend van maandag tot zaterdag van 12 tot 14.30 uur en van 19 tot 22.30 uur. Dagmenu E50. kaart: Ongeveer E55. De lunch: E25. Tuin. Terras. Je kan er niet naast kijken, vanaf de ingang wordt je overrompeld door het grandioze , bloedrode en grijze interieur en de reproductie van de opera van Venetië. Zelfs het terras heeft Toscaanse allures, alsof men in een telecapsule naar een andere wereld is gereisd. De keuken is zeker ook fijn en geraffineerd en zeer zeker genereus. Citeren we maar enkele voorbeelden zoals de carpaccio van staartvis of de pasta die zo lekker al dente is dat je er bijna La Traviata van gaat zingen! De tiramisu moet ook niet onderdoen en men verstaat waarom inwoners van Waterloo hier graag komen. De -amusante- wijnkaart bestaat enkel op tablet. „„ LA PÉPINIÈRE chaussée de Tervuren 129 Waterloo & +32 2 351 04 60 www.lapepiniere.be [email protected]

Geopend alle dagen van 12 tot 14.30 uur en van 18.30 tot 1 uur. kaart: Ongeveer E40. De lunch: E18. Tuin. Terras. Specialist in zeevruchten (ook om mee te nemen), een overdekt en verwarmd terras, een tuin, een restaurant met twee zalen met verschillend einrichting en een uitgebreide kaart.. dat is la Pepinière samengevat. In deze omgeving die vooral naar de zeevruchten gericht is hebben we een uitstekende croquette van kreeft gegeten, iets fijner dan zijn collega met garaal maar o zo lekker! De chef is specialist in het kleine detail dat een meerwaarde aan de gerechten geeft en dat maakt de keuze erg moeilijk, maar zeer zeker en aanrader! „„ RESTAURANT 1815 route du Lion 367 Waterloo & +32 2 384 98 84 www.restaurant1815.be Geopend van dinsdag tot vrijdag s middags en ‘s avonds; zaterdagavond; zondagmiddag. Menu’s E25 tot E45. kaart: Ongeveer E50. Vermits het aan de voet van de Leeuw gelegen is verwacht men hier niet onmiddellijk de gastronoom. En toch.. Maxime Vantal nam het restaurant over in 2011 en gaf het een nodige opknapbeurt. Zijn ding is het warme onthaal en de klanten begeleiden in hun keuze van gerechten en de aangepaste wijnen. Zijn gerechten hebben een mediterraanse invloed die het zomergevoel oproepen en waardoor de zon steeds op het rendez-vous is. Eén aanrader die ons bijzonder opviel: de Dame Blanche met Chokotoff! „„ CHEZ RINO rue des Croix du Feu 2 Braine-l’Alleud & +32 2 384 05 26 www.chezrino.be [email protected] Gesloten tussen Kerstmis en Nieuwjaar en gedurende 4 weken tijdens de zomervakantie. Geopend van dinsdag tot donderdag van 18.30 tot 22.30 uur; van dinsdag tot zondag van 12 tot 14.30 uur; vrijdag en zaterdag van 18.30 tot 22.30 uur. kaart: Ongeveer E40. Lunch (2 gangen) om 12,5E en Zakenlunches (3 gangen) aan 22,5E. Als men weet dat de kinderen en zelfs kleinkinderen van de eerste gasten hier ook komen, voelt men zich al op zijn gemak.Dit jaar vieren Rino en zijn partner Aissa de 35 ste verjaardag van het huis. Chez Rino is een favoriet adres bij de lokale bevolking en staat bekend om zijn

65

Kijken en doen! - WATERLOO verse producten en gevariëerde bereidingen. SOmmige producten komen rechtstreeks uit Italië: ham uit Toscane, mozzarella, olijfolie, truffels, ijs.... en vis die tweemaal per dag vers wordt aangeleverd. De pizzas worden in de zaal op houtvuur gebakken. Men vindt hier ook meer dan 200 Italiaanse wijnen aan verschillende prijzen. De keuken is open , er is een klein terrasje vooraan en een rooksalon met televisie op de eerste etage. Een stukje Italië in België!

„„ ZIO Chaussée de Tervuren 11 Waterloo & +32 2 354 60 81 www.ziowaterloo.be [email protected] Geopend van maandag tot vrijdag s middags en ‘s avonds. kaart: Ongeveer E30. De lunch: E12, twee diensten. Tuin. Terras. Hét Italiaanse restaurant waar iedereen komt en waar alles met de hand gemaakt wordt voor een familiale keuken die op artisanale en traditionele wijze de verse pasta aanbiedt. Elke avond heeft de chef nieuwe suggestie’s. Het interieur is gezellig met een mooie ingang. In de zomer is er een fleurig terras.

WAALS – BRABANT

„„ YVES LEMERCIER chaussée de Charleroi 72 Waterloo & +32 2 387 17 78 www.yveslemercier.be [email protected] Van zondag tot woensdag geopend twaalf uur; zaterdagavond. Dagmenu E27. kaart: Ongeveer E44. Terras. Een restaurant en verkooppunt tegelijk, wat een leuk idee. De groenten in uw bord zijn

bio alsook alle andere ingrediënten en vlees en gevogelte werden met zorg uitgekozen. Hier worden smaak en top producten hoog in het vaandel gedragen en de maten zijn gul genomen.

KIJKEN EN DOEN! Slag, en werd in 1904 ingehuldigd. Het stelt een gewonde adelaar voor die een doorboorde vleugel opheft en met een vlag in één van zijn poten. Dit beeld van Jean-Léon Géome is een eerbetoon aan de franse soldaten die aan de slag deelnamen. © OPT – JEAN-PAUL REMY

„„ SLAGVELD VAN WATERLOO route du Lion 315 Waterloo & +32 2 385 19 12 www.waterloo1815.be Opgelet: werkzaamheden en renovaties met het oog op de herdenking van 2015. Geopend alle dagen van 9.30 tot 18.30 uur van april tot oktober en van 10 tot 17 uur van november tot maart. De Pass 1815 omvat: Gehucht van de Leeuw, Hoofdkwartier van Napoleon en het Wellington-museum: volwassene E13,50, student E11, kind (van 7 tot 17 jaar) E8. Familie korting: 3 betalen, 1 gratis. w„De Leeuw van Waterloo De Leeuw staat op een heuvel die 169m doorsnee heeft en die tussen 1823 en 1826 door de Nederlanders werd opgericht op de plek waar de Prins van Oranje, de toekomostige Koning, gewond werd op het grondgebied van Eigenbrakel (Braine l’Alleud) De Leeuw weegt 28 ton en werd gemaakt in Seraing (provincie Luik). Het beeld werd per stoomboot en vervolgens met een kar getrokken door 20 paarden getransporteerd. Men kan de 226 treden beklimmen tot bovenaan vanwaar men een fantatstich uitzicht heeft over het ganse slagveld. w„De Gewonde Adelaar Dit standbeeld ligt in Plancenoit , dichtbij Belle Alliance, een belangrijke plek van de

De leeuw van Waterloo.

66

WATERLOO - Kijken en doen! w„Battlefield Tour U kunt het hele slagveld bezoeken in een speciaal uitgeruste vrachtwagen met historisch commentaar. Duur: 45 minuten. Volwassene 5.50E, studenten/kinderen 4.50E. „„ KASTEEL VAN BOIS-SEIGNEUR-ISAAC rue Armand de Moor 3 Ophain-Bois-Seigneur-Isaac & +32 67 84 07 10 www.bois-seigneur-isaac.be [email protected] Bezoeken vanaf 15 personen op aanvraag. Dit kasteel werd gebouwd in de 18de eeuw en bezit een collectie meubelen in uitzonderlijk goede staat alsook vele kostbare schilderijen. Het ligt in een park aangelegd op engelse wijze en dtaerend van begin 19de eeuw met verschillende boomsoorten , velen tot enkele honderden jaren oud. Aan de achterzijde van het kasteel gaat het park over in een franse tuin die werd aangelegd in het begin van vorige eeuw. „„ HET LAATSTE HOOFDKWARTIER VAN NAPOLEON Ferme du Caillou – Chaussée de Bruxelles 66 – Vieux-Genappe – Waterloo & +32 2 384 24 24 Geopend alle dagen van 10 tot 18.30 uur van april tot oktober, en van 13 tot 17 uur van november tot maart. Toegang: E2 volwassenen, E1 kinderen.

De Caillou Hoeve, 4 km ten zuiden van de Leeuw gelegen, is de plek waar Napoleon en zijn generale staff de nacht van 17 op 18 juni 1815 doorbrachten en is tegenwoordig een museum. Hier werden de gevechtsplannen gesmeed. Het museum bestaat uit 5 zalen waar me onder andere het veldbed van Napoleon kan zijn alsook zijn doodsmasker, het skelet van een Franse Husaar, enkele diaporamas die de evolutie van de slag beschrijven en een uitgebreide collectie voorwerpen die deze historische gebeurtenis illustreren. In de boomgaard vinden regelmatig napoleontische kampeergelegenheden plaats. Het weekend dat het dichts bij 18 juni valt wordt er steeds een grote bivak georganiseerd. „„ DOMEIN SOLVAY (PARK EN KASTEEL VAN TERHULPEN) Chaussée de Bruxelles 111 Terhulpen & +32 2 634 09 30 Van 8 tot 21 uur geopend. Van 1 oktober tot 31 maart: 8 tot 18 uur. Het kasteel (ook kasteel van Bethune genaamd), eigendom van Ernest Solvay die het aan de staat gaf en gebouwd in 1842, ligt midden in een prachtige 220 hectaren groot park genesteld. Het kasteel is spijtig genoeg niet open voor het publiek, maar het park met zijn glooiende grasvelden , grote vijver en door woud omringd is wel open en zalig voor een lange wandeling.

Het Waterloo bier… bron van sterkte en moed voor Wellington! De Brouwerij du Marché werd in 1456 opgericht te Eigenbrakel en had een bruin bier van Waterloo dat toen Prima genoemd werd. Dit bier werd erkend als een remedie die kracht gaf aan zieken en herstellenden maar ook moed en bravoer aan de strijders. Dit is waarschijnlijk omdat het zoveel vitamine B1 en B6 bevat, vitamines die bijzonder opwekkend zijn en dat door de Hertog van Wellington aan zijn troepen werd gegeven op de vooravond van de slag. En natuurlijk na de overwinning was de reputatie van de Waterloo gemaakt! Sinds kort is dit bier in de prestigieuse verzameling speciaal bieren – Finest Beers – van de groep John Martin gekomen. Momenteel worden er twee bieren in de handel gebracht: de Waterloo Double Dark (ex-Prima) en de Waterloo Triple blonde. w„Brasserie John Martin – Rue du Cerf 191 1332 Genval – www.anthonymartin.be

68 © CREDIT PHOTO

WATERLOO - Kijken en doen!

Park en Kasteel La Hulpe.

„„ ST-JOSEPH KERK Avenue Reine Astrid 11 Waterloo & +32 2 354 91 92 www.sjoseph.be [email protected] Geopend alle dagen van 8 tot 19 uur. Missen van dinsdag tot vrijdag om 18.30 uur; zaterdag om 18 uur en zondag om 8.30 uur, 10.30 uur en 18 uur. Deze kerk in het centrum van Waterloo gelegen vlak over het Wellington museum is een bezoek waard. De koninklijke kapel ligt onder een grote koepel en werd in 1690 ingehuldigd door de spaanse gouverneur -generaal, die ze opdroeg aan zijn soeverein Koning Karel II van Spanje, in de (valse) hoop dat deze een mannelijke opvolger zou krijgen. In 1817 werd deze kapel omgedoopt

tot herdenkingskapel van de Slag en werden er 27 plakkaten aangebracht ter herinnering aan de gealliëerde slachtoffers van deze slag. Nadien bouwden de Engelsen er een kerk om heen die de naam St Joseph gegeven werd en waar deze plakkaten zich nu bevinden. „„ STICHTING FOLON drève de la Ramée 6a Terhulpen & +32 2 653 34 56 www.fondationfolon.be [email protected] Geopend van dinsdag tot vrijdag van 9 tot 17 uur; het weekend van 10 tot 18 uur. Gratis tot 5 jaar. volwassene: E9. kind (van 6 tot 11 jaar): E5. Groep (10 personen): E5. De Folon STichting heeft haar tiende verjaardag gevierd. De kunstenaar Jean-

Kijken en doen! - WATERLOO Michel Folon (1934 - 2005) heeft 500 van zijn werken in de hoeve van het Kasteel van Terhulpen ondergebracht. We vinden hier akwarellen, scilderijen, beeldhouwwerken, affiches of ook nog andere illustraties. Ze zijn allen getuigen van de ongelooflijke diversiteit die Folon aan e dag legde. De originele ideeën zijn een trouwe weerspiegeling van de gemoedstoestanden van de kunstenaar en de verschillende stadia van zijn œuvre. Laat je verbeelding los en bekijk deze ongewone verzameling met een open geest... een openbaring!

69

gravures, wapens en echte soeveniers. In de laatste zaal, vindt de bezoeker een aantal diagrammen die het verloop van de strijd duidelijk maken alsook een verzameling wapens waaronder enkele zeldzame stukken. Bezoekers kunnen het museum nu ook met een audiogids bezoeken met een keuze uit acht talen. Het wordt aangeraden dit museum eerst te bezoeken alvorens naar het slagveld te gaan zodat men de evenementen beter kan verstaan.

„„ WELLINGTON MUSEUM Chaussée de Bruxelles 147 Waterloo & +32 2 357 28 60 www.museewellington.be [email protected] Dagelijks open van april tot september van 9.30 tot 18 uur en oktober tot maart van 10 tot 17 uur. Gesloten op 1 januari op 25 december. Toegang: volwassene E6,50, kind E4, senior/ student en E5,50. Na het hoofdkwartier van Napoleon, zie hier dat van Wellington. Hij vestigde zich in een oude brabantse herberg uit 1705, een oude postkoets halte, in het hart van Waterloo. De Hertog van Wellington sliep er tijdens de nacht van 17 en 18 juni 1815. De avond van de slag schreef hij er zijn overwinningsmededeling die in The Times in London verscheen. EN zo kwam het dat de naam Waterloo synoniem werd voor dit grote gevescht. De rol van alle deelnemende naties wordt uiteengezet, van zaal tot zaal, met behulp van documenten,

„„ PANORAMA VAN DE SLAG VAN WATERLOO route du Lion 252 Waterloo & +32 2 385 19 12 www.waterloo1815.be [email protected] Het laagseizoen: alle dagen open van 10 tot 17 uur. Tijdens hoogseizoen: alle dagen van 9.30 tot 18.30 uur. Het Panorama ligt eveneens aan de voet van de Leeuw van Waterloo met directe toegang. Het werd ingehuldigd in 1912 en bezit een doek van 110m lang en 12m hoogtedat de situatie van het slagveld beschrijft omstreeks 16u op 18 juni 1815. Bezoekers bevinden zich in het midden van het gesonoriseerde panorama waar alles zich op natuurlijke grootte afspeelt dank zij het perspectief ingebracht door het talent van de kunstenaar Louis Dumoulin die deze zeer realistische afbeeldingen realiseerde. Hier bevindt men zich letterlijk midden in het strijdgewoel. Dit gebouw is momenteel gesloten voor renovatie.

WAALS – BRABANT

„„ HAMEAU DU LION route du Lion 315 Waterloo & +32 2 385 19 12 Laagseizoen: alle dagen open van 10 tot 17 uur. Hoogseizoen: alle dagen van 9.30 tot 18.30 uur. volwassene: E8,70. kind: E5,50. Voorstelling en kortfilm. DIt is de meest recente van de verschillende sites van de Slag van Waterloo en hij is bestemd voor het onthaal en informatie van de bezoekers. Er is een soevenierwinkel en ook twee complementaire spektakels: een audiovisueel spektakel die met een elektronische maquette het verloop van de gevechten illustreert en een kortfilm met vredesbericht genomen uit de film Waterloo van de russische filmmaker Bondartchuck , met onder andere kinderen midden in het gevecht.

„„ WASSENBEELDEN MUSEUM route du Lion 315 Waterloo & +32 2 384 67 40 Het laagseizoen: dagelijks open van 10 tot 17 uur. Het hoogseizoen: alle dagen van 9.30 tot 18.30 uur. DIt museum bevindt zich aan de voet van de beroemde Leeuw en werd door een Engelsman opgericht. We vinden hier een reeks belangrijke personnages in een aantal zeer realistische scènes in beeld gezet. Figuren zoals Napoleon, de Hertog van Wellington, de Prins van Oranje of de beroemde Cambronne werden waarheidsgetrouw nagebootst door de kunstenaars van het Grévin Museum te Parijs. We vinden hier eveneens een mooie verzameling objecten en goed bewaarde documenten die het verloop van de slag goed illustreren.

Brabantse Ardennen In de Brabantse Ardennen vinden we tal van historische gebouwen en kastelen: Kasteel van Piétrebais-en-Grez, van Archennes of Savenel te Grez-Doiceau, Kasteelhoeve van Corroy-le-Grand, Kasteel van Ottignies of van Franquenies en nog veel meer. De meesten zijn nog in private handen, maar zijn dikwijls te bezoeken op bepaalde perioden van het jaar.. w„Louvain-la-Neuve Louvain-la-Neuve is een nieuwe stad die in1968 op papier werd geboren om dan in 1972 gebouwd te worden ten gevolge van de talensplitsing van de Katholieke Universiteit Leuven.Deze zaak werd door de Walen « Walen Buiten » genoemd en door de Vlamingent « Leuven Vlaams ». Lovain-la-Neuve is de jongste stad van België. Het centrum van de stad is volledig autovrij en nodigt uit tot een gezellige wandeling. De stad heeft steeds een menselijke dimensie gehad en streeft ernaar die te behouden. De omgeving w„Ardennes-en-Brabant Deze streek ontleent haar naam aan het groene en ook soms wel chaotische aspect van het landschap Hier vindt men de gemeenten Chaumont-Gistoux, Ottignies, Grez-Doiceau, Rixensart en Waver, “de hoofdstad”. w„Chaumont-Gistoux Aandacht hier voor het reservaat van Champtaine, de archeologische site van Bruyères.

w„Grez-Doiceau Moerassen en velden met meer dan 130 verschillende soorten vogels in de vallei van de Dijle. w„Ottignies De 200 hectaren bos van Lauzelle, prachtige wandelingen, het meer van Louvain-la neuve voor zonnekloppers en het mee van Genval voor meer artistieke manifestaties. w„Wavre De hoofdstad van de provincie Waals-Brabant ligt op ongeveer gelijke afstand van Brussel en Namen. Het is voornamelijk een handelsstad en ze wordt door een belangrijk wegennet omgeven. Vanaf de 13de eeuw werd Waver reeds vermeld als een agrarische zone rond een belangrijke stad waar vele markten gehouden werden. De opening in 1930 van een eerste industrieel domein heeft de basis gelegd van de industriële ontwikkeling van de stad. Er zijn verschillende leuke buurten, waaronder een voetgangerszone. Waver heeft een mooie selectie hotels maar is toch voornamelijk gekend voor het grootste attractiepark van het land: Walibi. Het Stadhuis bevindt zich in een vroeger karmelieten klooster en er zijn verschillende kerken. Tenslotte is Waver eveneens de voornaamste stad in de Brabantse Ardennen met zijn mooie landschappen, zijn vele kastelen en religieuze gebouwen die allemaal de moeite waard zijn.

PRAKTISCH „„ MAISON DU TOURISME DES ARDENNES BRABANÇONNES Rue de Nivelles 1 – Waver & +32 10 23 03 52 – www.mtab.be [email protected] Open maandag en dinsdag van 8.30 tot 17 uur; van woensdag tot zaterdag van 8.30 tot

17.30 uur en zon- en feestdagen van 10 tot 16 uur. Gesloten 25 december en 1 januari. Verantwoordelijk voor de gemeenten Chaumont-Gistoux, Grez-Doiceau, Ottignies-Louvain-La-Neuve, Rixensart en Waver

Restaurants - BRABANTSE ARDENNEN

71

OVERNACHTEN Comfort of charme

„„ LE CHÂTEAU DU LAC avenue du Lac 87 – Genval & +32 2 655 71 11 [email protected] 24/24 open. 121 kamers. vanaf E88; tweepersoonskamer vanaf E88.Huisdieren toegestaan. 121 kamers van groot comfort in de 5-sterren klasse. Gastronomisch restaurant, zwembad, fitness. Uitzonderlijke ligghing aan de rand van het meer. Een parel in de kroon van de provincie. „„ FERME DE L’HOSTE Drève de l’Hostellerie 101 Waver & +32 10 23 93 10 www.fermedelhoste.com Een persoon: E45, twee personen: vanaf E65 drie personen: E85, vier personen: E105. Inclusief ontbijt. Op 2 km van Waver -centrum vindt u deze twee B&B kamers in een oude hoeve uit de 18de eeuw. Ze zijn erg ruim en comfortabel

„„ HOTEL IBIS STYLES LOUVAIN-LANEUVE boulevard de Lauzelle 61 Leuven-la-Neuve & +32 10 45 07 51 / +32 477 40 62 59 [email protected] 24/24 open. 77 kamers. vanaf E55; tweepersoonskamer vanaf E55; suite E85 tot E85. Parkeerterrein. Huisdieren toegestaan. Het vroegere Mercure hotel werd omgedoopt tot een Ibis Styles, de nieuwe identiteit in de groep Accor. Er is echter niets veranderd aan de sterke punten van dit huis: een ligging op 1 km van het stadscentrum en een prachtige groene omgeving, aan de rand van het Lauzelle bos. Men kan op het terras brasserie gerechten eten. „„ AU PIGEON VOYAGEUR Rue de Bossut 45 Nethen & +32 010 88 04 53 www.aupigeonvoyageur.be Vanaf 50E voor 2 pers. ontbijt inbegrepen. Twee zorgzaam ingerichte B&B kamers (een met bad, een met douche) door Beatrice, kunsthistorica en gepassioneerd door de natuur. Haar huis dat op de grens tussen Vlaanderen en Wallonië ligt was vroeger een duivenmelkerscafé, een sport die vooral ind e 20ste eeuw erg populair was in de streek. Er zijn vele vijvers in de buurt en landschappen die uitnodigen tot lange wandelingen.

RESTAURANTS Smakelijk „„ LA BOULE DE CHRYSTAL Rue du Blanc-Ry 29 – Ottignies & +32 10 41 25 95 [email protected] Geopend van dinsdag tot donderdag van 12 tot 21.30 uur; vrijdag van 12 tot 22.30 uur; zaterdag van 12.30 tot 22.30 uur; zondag van 13 tot 21.30 uur. Gesloten een uur vroeger tussen

medio september en mei.Open op maandag indien feestdag. Dit huis is reeds vijf jaar onder nieuw management en men kan er het hele jaar terecht dankzij de verwarmde veranda en het mooie terras tijdens de zomermaanden. De ijsjes (45 smaken winter en zomer!) worden in het huis gemaakt, de pannenkoeken en wafels worden nog volgens oude recepten gemaakt en ook hier een ruime keuze. Men kan hier ook een croque eten of toast, salades of soep (tijdens de winter) en enkele pasta suggesties.

WAALS – BRABANT

„„ AT HOME HOTEL place Alphonse Bosch 33 Waver & +32 10 22 83 83 www.at-homehotel.be Huisdieren toegestaan. Dit kleine 19 kamer hotel ligt in het hartje van de stad en biedt een gezellig 3-sterren comfort aan in een origineel en gepersonnaliseerd interieur waardoor men er zich snel thuis gaat voelen. Er is ook een welzijnscentrum. Het Walibi pak ligt vlakbij, men kan een aanbod voor Walibi tickets en overnachting bekomen.

en uitgerust met een badkamer met bad of douche, televisie en wi-fi. Tijdens de zomerdagen kan men zelfs een duik wagen in het kleine zwembad. Er bevindt zich hier ook een rurale gite voor 2 à 4 personen.

Cliquez ici pour acheter et télécharger l'édition complète du Petit Futé WALLONIE EN NÉERLANDAIS 2014 (ePub, PDF, Mobipocket ou Streaming)

6.99 €

ePub (*.epub) Ce format offre l'avis des internautes, une galerie photos. Les adresses sont géolocalisables, les numéros de téléphone, les email et les liens sont actifs (cliquables). Il est basé sur XHTML (le format de texte majoritairement utilisé sur le Web), et donc théoriquement lisible sur tous types de périphériques, grâce à de nombreux logiciels de lecture, souvent disponibles gratuitement. Exemple : Adobe Digital Editions®

PDF (*.pdf) Format lisible avec un lecteur compatible PDF, tel Adobe Acrobat Reader®, dont la dernière version, entièrement gratuite, est accessible sur le site Adobe.

Mobipocket (*.prc) Format lisible avec le lecteur Mobipocket®, particulièrement pratique pour les appareils mobiles (téléphones, tablettes), et certains e-reader (cybook et Kindle). Voir le site mobipocket pour plus d'informations.

Accès streaming Format vous permettant d'accéder en streaming aux ouvrages via notre liseuse web. Pour accéder à ce format, vous devez impérativement disposer d'une connexion Internet et d'une largeur d'écran supérieure à 800 pixels. Actuellement compatible avec Firefox 3 ou supérieur, Safari 4 et Internet Explorer 7 ou supérieur.