Le gamin au vélo Badpakje 46

Le gamin au vélo Badpakje 46

Film en educatie... ...in het vertoningscircuit van Lessen in het donker, in het kader van Filmfestival Open Doek, ter gelegenheid van een workshop verzorgd door Jekino of van een een film in de klas... Het medium film kreeg een plaats in het lessenpakket van heel wat scholen, daarom zorgen wij graag voor een degelijke programmatie en pedagogische omkadering. We maken jaarlijks een pittige selectie van een 30-tal films uit het afgelopen seizoen, organiseren op heel wat plaatsen vertoningen en zorgen voor kant-enklare lesmappen voor een boeiende verwerking in de klas. Daarbij spelen we in op de eindtermen en ontwikkelingsdoelen. In elke lesmap streven we naar een filmtechnische en inhoudelijke benadering van de film en focussen we op één filmterm. www.lesseninhetdonker.be www.jekino.be www.opendoek.be

Doelgroep BADPAKJE 46 en LE GAMIN AU VÉLO: 1ste, 2de en 3de gr aad Secundair Onderwijs

Feedback op de filmfiche!

Inhoudstafel De CannesCombi 3 Filmfiche 5 Reacties verzamelen 7 De filmbabbel 7 De openingssequentie 7 De regisseurs 10 Wannes Destoop 10 Jean-Pierre en Luc Dardenne 11 De productie 12 Bekende en onbekende acteurs 15 Chantal & Cyril 15 Vragen 16 Bekende acteurs 17 Vragen 18 Opdracht: kies je acteurs 18 Beeld en geluid 19 Wat je ziet 19 Vragen 20 Wat je hoort 21 Opdrachten 22 Filosoferen over film 23 Bibliografie 23

Filmfiche

We horen graag je reactie. Surf naar www.filmfiches.be en laat je (sterren)mening achter bij de film die je zag. De fiches zijn tegelijk een digitale, meer visuele uitdieping van deze lesmap met trailers, foto’s en interessante achtergrondinfo.

Kopieer de filmfiches op pagina’s 5 en 6 voor je leerlingen. Zo zijn ze meteen goed voorbereid op de voorstelling! Ook voor je collega’s die de leerlingen vergezellen, kan dit een handige leidraad zijn.

— cannes combi —

— 2 —

De CannesCombi De Belgen deden het in 2011 uitstekend op het filmfestival van Cannes. Er werden maar liefst negen Belgische films geselecteerd, waarvan er 5 (vijf!) ook nog eens effectief een prijs wegkaapten. Omdat we moeilijk vijf films op rij kunnen laten zien, beperken we ons in dit pakket tot de twee Belgische winnaars uit de Officiële Selectie: Le gamin au vélo van de gebroeders Dardenne en de kortfilm Badpakje 46, het afstudeerproject van regisseur Wannes Destoop. Twee prijsbeesten, twee Belgische films, de één Waals, de ander Vlaams, de ene film geregisseerd door gevestigde waarden, de andere door een jonge regisseur die pas komt piepen. Het zijn bovenal twee pareltjes om met de klas te ontdekken en uit te pluizen. Maar is winnen op het festival van Cannes wel echt zo’n big deal?

Het filmfestival van Cannes Het filmfestival van Cannes is het meest prestigieuze festival van de wereld. Het vindt elk jaar plaats tijdens de laatste twee weken van mei en is beroemd en berucht om zijn mediacircus, zijn wilde feestjes, zijn artistieke films en zijn talrijke starletes: B-sterretjes (of helemaal-geen-sterretjes) die zich maar al te graag halfnaakt en wellustig door hordes fotografen laten kieken. Daarnaast reizen ook alle filmmagnaten, tv-tycoons en echte wereldsterren af naar deze Franse badplaats. Sinds zijn oprichting in 1946 is de invloed van het festival voortdurend gestegen. Veel van de films die er een prijs kregen zijn cultfilms geworden: La Dolce Vita, Les Parapluies de Cherbourg, Apocalypse Now. In 1994 ging de hoofdprijs, de Gouden Palm, naar Pulp Fiction van de Amerikaanse regisseur Quentin Tarantino. De film werd hierdoor snel een internationaal fenomeen.


Voor de mensen uit de filmindustrie is Cannes vooral hard werken. Stephen Lan, internationale pr-man van voornamelijk artistieke films: “Cannes is in de eerste plaats een markt en netwerkevenement voor professionals uit de industrie. De meeste films en gebeurtenissen eromheen zijn niet toegankelijk voor het gewone publiek. Dat moet het doen met een handvol films die buiten de competitie draaien, en de kans om misschien een ster over de rode loper te zien paraderen. Voor cinefielen die naar het festival komen om te werken is Cannes allesbehalve leuk. Voor mij begint de werkdag om zeven uur ’s morgens en die gaat door tot één uur ’s nachts. Tijd om films te bekijken heb ik niet, wat in zo’n omgeving natuurlijk een marteling is.”

De selectie Films geraken niet zonder slag of stoot in de selectie van Cannes. Ze worden verkozen uit 1700 à 2000 inzendingen. Daarom is een selectie al een enorme eer. Maar wat betekent het filmfestival van Cannes eigenlijk voor een regisseur? Wannes Destoop, de regisseur van de bekroonde kortfilm Badpakje 46 probeert het onder woorden te brengen: “Het is gewoon waanzinnig te weten dat je film plotseling een heel nieuw leven krijgt. Want door die selectie word je ook door tal van andere festivals gecontacteerd. Ik ben nu bijna zeker dat ik één of twee jaar lang mijn film op kleinere festivals zal kunnen tonen. En ik heb de eerste weken na de selectie heel wat aanbiedingen gekregen van producenten, distributeurs en sales-agents. Bovendien is Cannes een kwaliteitslabel dat jij en je film krijgen opgeplakt. Met het oog op de toekomst is dat van onschatbare waarde.”

— 3 —

Het palmares Een selectie is al een enorme eer. Als je film er ook nog iets wint, ben je plots wereldnieuws! Destoop: “En daar heb ik van genoten. Nadat ik de prijs gekregen had, werd ik samen met de andere winnaar de zaal uitgesleurd en moesten we op het dak van het Palais gaan staan. Daar stond een muur van zestig fotografen, en allemaal riepen ze constant ‘Left! Right! Over here!’ - erg surreëel. Daarna mochten we naar het diner, en dat was ook de max: Robert De Niro die zomaar langs je tafel passeert! Ik heb zelfs felicitaties gekregen van Jude Law!” Ook Jean-Pierre en Luc Dardenne konden hun geluk niet op met de Grote Prijs van de Jury. Luc Dardenne: “Deze prijs is formidabel. Elke film is een nieuw avontuur en nu maken we deel uit van een familie van cineasten die deze prijs ooit kregen, zoals Pier Paolo Pasolini en Andrej Tarkovski. Ongelooflijk!”

Voor de regisseurs van Le gamin au vélo, Luc en Jean-Pierre Dardenne, is het filmfestival van Cannes bijna een tweede thuis geworden. La Promesse (1996) draaide er in de nevensectie Quinzaine des Réalisateurs. Met Rosetta (1999) mochten ze voor het eerst aanschuiven in de officiële competitie van het festival, en sindsdien zijn hun films daar steeds in de prijzen gevallen. Rosetta en Le Fils (2002) ontvingen prijzen voor Beste Actrice en Acteur, Le Silence De Lorna (2008) won er de prijs voor Beste Scenario, en met Rosetta en L’enfant (2005) wonnen de broers zelfs twee keer de Gouden Palm, waardoor ze deel uitmaken van het kleine gezelschap van grootmeesters Francis Ford Coppola, Shohei Imamura, Emir Kusturica en Bille August. Is een selectie voor Cannes dan wel nog iets speciaal voor hen? Luc Dardenne: “Ja, natuurlijk. Het doet altijd deugd om te horen dat je geselecteerd bent voor de officiële competitie in Cannes. Als je film in Cannes getoond wordt, zitten er meer dan 3000 journalisten in de zaal. Er komt een enorme mediatisering op gang. Dat is natuurlijk heel positief voor je film, want op die manier krijg je heel wat media-aandacht.”


Maar er waren nog Belgische films die in nevensecties bekroond werden. Het indrukwekkend palmares voor de Belgische film van het 64e Filmfestival van Cannes zag er zo uit: Winnaars

Le Gamin Au Vélo: Grote Prijs van de Jury (Officiële Selectie) Badpakje 46: Juryprijs voor Beste Kortfilm (Officiële Selectie) Les Géants: Le Prix SACD en Le Prix des Salles Art & Essaie (Quinzaine des Réalisateurs) L’exercice De L’état: Fipresci Prijs (Un Certain Regard) Dimanches: de Prix Decouverte Kodak (Semaine de la Critique) Geen prijs, maar wel selectie:

La Source Des Femmes (Officiële Selectie) La Fée (Quinzaine des Réalisateurs), Blue Bird (Quinzaine des Réalisateurs), Le Grand’Tour (ACID)

— 4 —

Filmfiche Badpakje 46 België, 2011, 15 min., Nederlands gesproken

Wannes Destoop Wannes Destoop & Katleen Goossens Camera: Dries Delputte Montage: Tom Denoyette Geluid: Bert Aerts Mix: Michel Coquette Decor: Hendrik Van Kets Met: Janis Vercaempst, Lies Pauwels, Kenneth Vanbaeden, Wim Opbrouck, Johan Heldenbergh Regie & scenario:

Productie:


Palmares Juryprijs voor Beste Kortfilm op het filmfestival van Cannes

Synopsis De mollige Chantal is twaalf jaar en voelt zich niet goed in haar vel. Enkel in het zwembad, waar ze hard traint voor de komende zwemwedstrijd voelt ze zich wel thuis. Wanneer ze een nieuwe zwembril nodig heeft, loopt niet alles zoals gepland… “Wannes Destoop bevestigt opnieuw zijn talent. Met knappe acteerprestaties van Janis Vercaempst en van rasacteurs als Johan Heldenbergh en Wim Opbrouck en een perfect gekozen soundtrack van Amatorski.” (Internationaal Kortfilmfestival Leuven) “De ingetogen verschijning van Janis Vercaempst en de naturel waarmee zij haar niet te onderschatten rol vertolkt is ronduit bewonderenswaardig.” (kortfilm.be)

— 5 —

Palmares

Filmfiche Le Gamin au vélo België, 2011, 87 min., Fr ans gesproken, Nederlands ondertiteld Regie & scenario: Jean-Pierre & Luc

Dardenne Denis Freyd, Jean-Pierre & Luc Dardenne Camera: Alain Marcoen Montage: Marie-Hélène Dozo Geluid: Jean-Pierre Duret Mix: Thomas Gauder Decor: Igor Gabriel Kostuums: Maira Ramedhan Lévy Distributeur in België: Cineart Met: Thomas Doret, Cécile De France, Jérémie Renier, Fabrizio Rongione Producent:


Grote Prijs van de Jury op het filmfestival van Cannes.

Synopsis Cyril is bijna twaalf en wil maar één ding: zijn vader terugvinden die hem in een kindertehuis heeft gestopt. Tijdens zijn zoektocht ontmoet hij Samantha, een kapster die bereid is om hem in het weekend in huis te nemen. Cyril beseft nog niet dat Samantha echt om hem geeft, maar heeft haar liefde nodig om zijn woede te sussen. Met mondjesmaat laat Cyril de liefhebbende Samantha toe in zijn leven. “Meeslepend, aandoenlijk en complex in zijn eenvoud, oftewel alles wat je van het kwaliteitslabel ‘Luc & Jean-Pierre Dardenne’ verwacht.” - Focus Knack “Het zoveelste meesterwerk van de Waalse broers mag wat makkelijker te verteren zijn dan zijn voorgangers; het blijft een film die zijn verbrokkelde verhaal onomwonden vertelt, en je daarbij zonder aarzeling naar de keel grijpt.” - De Volkskrant

— 6 —

Reacties verzamelen De filmbabbel Een film bekijken in je eentje is leuk, maar erover praten met je klasgenoten is nog leuker. Je gaat met je klas op zoek naar wat ze grappig vonden, wat hen boeide, wat ze net saai vonden of niet hebben begrepen. Gebruik tijdens het klassengesprek de info over de film in deze lesmap die je met mondjesmaat kan meegeven tijdens het gesprek (Wie is de regisseur? Welke personages kwamen aan bod? Hoe werd de film gemaakt, enz). Geef hen allerlei leuke weetjes mee over de film en de productie zodat de film breed wordt verwerkt en het niet alleen over het filmverhaal gaat. Een klassengesprek is altijd verrijkend: het kan negatieve kritiek soms bijsturen, onduidelijkheden verklaren, leerlingen leren luisteren naar andere meningen en hen stimuleren meer van dat soort films te gaan bekijken. Om twee films te bespreken kan je de bespreking opsplitsen: eerst Badpakje 46 daarna Le gamin au vélo. Maar je kan ook de klas in twee groepen verdelen, en elke groep één van de twee films laten bespreken. Enkele eenvoudige vragen om het gesprek te starten. »» Vond je het een goede film? Waarom (niet)? »» Wat vond je het sterkste aan deze film? »» Waardoor bleef je geboeid? »» Was er iets wat je minder goed vond? »» Was er iets wat je niet begreep? »» Welk moment uit de film is je het meest bijgebleven? »» Zou je de film aanraden aan je vrienden? Aan je ouders? Waarom wel/niet? »» Weet je nog wat het allereerste beeld van de film was? En het laatste?


De openingssequentie La gamin au vélo en Badpakje 46 zijn erg verschillend, maar tegelijk hebben ze ook veel raakvlakken. Je kan de films in het algemeen met elkaar vergelijken door de leerlingen te vragen zoveel mogelijk gelijkenissen en verschillen op te sommen (lengte, taal, hoofdpersonages, kleuren, genre, open einde…). Maar je kan het ook heel concreet maken door de openingssequenties van de twee films met elkaar te vergelijken. Een sequentie is een opeenvolging van enkele scènes die een samenhangend geheel vormen. De openingssequentie is dus simpelweg de eerste scène of de eerste reeks beelden van de film. Die eerste beelden zijn cruciaal. Ze geven de toeschouwers een idee welk soort film ze mogen verwachten en vormen ook een algemene introductie tot de personages, het verhaal, en de manier (vorm) waarop het verteld zal worden. Bovendien geven de openingssequenties in deze twee films al een antwoord op de vijf W-vragen: Wie: Over wie gaat de film? Wat: Wat wil het hoofdpersonage Waarom: Waarom wil hij dat? Waar: Waar speelt het verhaal zich af? Wanneer: Wanneer speelt het verhaal zich af?

— 7 —

Badpakje 46 Badpakje 46 begint met een montage van het hoofdpersonage Chantal op de fiets, op haar kamer (waar ze een polaroid neemt van haar blauw oog en die foto aan de muur plakt) en in het zwembad (waar ze dromerig alles lijkt te vergeten). De eerste woorden in de film worden uitgesproken door de zwemcoach. Zwemcoach: “Chantal, zou je niet beter een nieuw zwembrilletje kopen? Eentje dat een beetje droog blijft? Zorg toch zeker dat je tegen de wedstrijd een nieuw brilletje hebt, want we gaan voor niets minder dan…” Chantal: “Een medaille.”

Vragen

Dit zijn de eerste 90 seconden van de film. Toch hebben we al heel wat informatie gekregen. De rest van de film zal gaan over Chantal die alles doet om dat nieuw zwembrilletje te pakken te krijgen, en daarin gedwarsboomd wordt door haar stiefbroer.

»» Vond je dit een sterk begin? Waarom (niet)? »» Kan je op basis van de openingssequentie al weten over wie het verhaal zal gaan? »» Wat kom je al te weten over Chantal? Over haar situatie? Over haar karakter? »» De meeste hoofdpersonages in een film hebben een duidelijk doel voor ogen. Kom je al te weten wat het doel van Chantal zal zijn? »» Welk soort film verwachtte je als je deze openingsbeelden zag? »» Geeft deze eerste minuut een goed beeld van de sfeer van de gehele film? »» Was je na deze openingsbeelden nieuwsgierig genoeg om verder te kijken? Waarom (niet)?


— 8 —

Vervolgens wordt Chantal door haar stiefbroer hardhandig kopje onder geduwd.

Le gamin au vélo Le gamin au vélo begint met een aangrijpende openingsscène. De 12-jarige Cyril klampt zich vast aan een telefoon terwijl een opvoeder hem probeert te kalmeren. Opvoeder: “Hang op, Cyril. Het is net als de vorige keer: de stem zegt dat het nummer onbekend is. Geef mij de telefoon.” Cyril: “Laat mij het nummer intoetsen.” Opvoeder: “Oké, maar ik zet je op luidspreker. Als het nummer onbekend is, hang je op.” Cyril belt en je hoort de automatische stem zeggen dat dit nummer niet is toegekend. Maar Cyril wil de telefoon niet teruggeven. Cyril: “Ik bel de conciërge.” Opvoeder: “Dat hebben we al gedaan en je weet wat hij zei. Je vader woont er niet meer. Hij is weg. Accepteer het.” Cyril: “Als hij weg zou zijn, had hij mijn fiets teruggegeven.” Cyril wil de telefoon niet teruggeven, en de opvoeder probeert die uit zijn handen te trekken. Cyril bijt van zich af en vlucht naar buiten, waar hij uit de instelling probeert te ontsnappen. Tevergeefs. Na deze scène is de film slechts 2,5 minuten bezig.


Vragen »» Vond je dit een sterk begin? Waarom (niet)? »» Kan je op basis van de openingssequentie al weten over wie het verhaal zal gaan? »» Wat kom je al te weten over Cyril? Over zijn situatie? Over zijn karakter? »» De meeste hoofdpersonages in een film hebben een duidelijk doel voor ogen. Kom je al te weten wat het doel van Cyril zal zijn? »» Welk soort film verwachtte je als je deze eerste scène zag? »» Geeft deze eerste scène een goed beeld van de sfeer van de gehele film? »» Was je na deze scène nieuwsgierig genoeg om verder te kijken? Waarom (niet)?

— 9 —

De regisseurs Wannes Destoop Nog nooit van Wannes Destoop gehoord? Dat is niet zo verwonderlijk. Deze 26-jarige jongeman is net afgestudeerd in de richting film aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten (KASK) in Gent. Zijn kortfilmpje Badpakje 46 was zijn afstudeerproject. Wannes Destoop: “Mijn passie voor film is eigenlijk ontstaan in de laatste jaren van mijn humaniora, en meer bepaald door mijn lerares Esthetica. Zij heeft ons niet alleen veel films getoond, maar ook de mogelijkheid geboden om filmmakers en filmproducenten te ontmoeten. Die mensen konden zo gepassioneerd over hun vak praten, dat ik dacht: dat wil ik ook.” Dus ging hij naar de filmschool. Hoe gaat het daar aan toe? Destoop: “Het is meer dan gewoon wat filmpjes maken. Ik heb er vooral geleerd dat een film maken in de eerste plaats betekent dat je een persoonlijk verhaal vertelt, en dat je op een zeer gevoelige manier je ziel blootlegt via het medium film. En dat had ik totaal onderschat.” Dankzij Badpakje 46 heeft Wannes Destoop nu een diploma (met onderscheiding). En nu? Destoop: “Ik ben nu vooral bezig met videoclips, reclame, regie-assistentie, regie van figuranten voor films of series, en ik vind dat ook plezant om te doen. Maar het is in de eerste plaats de bedoeling om zelf opnieuw iets te maken. Ondertussen heb ik veel ideeën en goesting, maar het moet allemaal nog een beetje concreet worden. Ik wil wel graag opnieuw iets doen rond jongeren - rond de overgang van onschuldig kind naar volwassene, of rond de ontdekking van de eigen seksualiteit.” Is er al een langspeler in de maak? Wannes Destoop: “Ik zou de stap naar een langspeelfilm wel willen zetten, maar het valt nog af te wachten waarheen het schrijfproces me brengt. Liever een goede nieuwe kortfilm dan een slechte eerste langspeelfilm.”

— 10 —

Jean-Pierre en Luc Dardenne Een heel andere situatie is het voor de Belgische broers JeanPierre en Luc Dardenne, die ondertussen twee gevestigde waarden zijn geworden in het internationaal filmlandschap. In besprekingen van hun speelfilms wordt vaak verwezen naar de documentaireachtergrond van Jean-Pierre en Luc Dardenne. Ze maakten in de jaren zeventig en tachtig sociaal bewogen documentaires over de problemen van arbeiders in het door werkloosheid geplaagde Wallonië, vooral in Luik en het nabijgelegen Seraing. Hun speelfilms hebben dezelfde onderwerpen, en zijn even realistisch als hun documentaires. Ze braken in 1996 door met La Promesse, een film over een vader en zoon die kamers verhuren aan illegalen in de Luikse industriestad Seraing. De camera is opvallend beweeglijk en blijft vaak dicht bij de hoofdpersonen. Sindsdien hebben de broers Dardenne zich gespecialiseerd in films over mensen aan de onderkant van de samenleving, op of voorbij de grens van de criminaliteit. Ze filmden steeds in hetzelfde gebied en ook de jachtige cameravoering bleef in essentie hetzelfde.


Hun oeuvre is een indrukwekkende lijst met kwalitatief hoogstaande en veelvuldig bekroonde titels, stuk voor stuk hoogtepunten uit de Belgische filmgeschiedenis: La Promesse (1996) Rosetta (1999) Le Fils (2002) L’enfant (2005) Le Silence De Lorna (2008) Le Gamin Au Vélo (2011)

— 11 —

adpakje 46 is een studentenfilm, wat wil zeggen dat de regisseur B dit filmpje moest maken tijdens zijn opleiding en het hele budget (16.000 euro) zelf moest financieren. Met dat budget kan je onmogelijk ook nog eens lonen uitbetalen, dus moest de regisseur op zoek naar acteurs en crewleden die gratis aan de film wilden meewerken. Toch kon hij op grote namen rekenen. Zij waren zo enthousiast over het verhaal, dat ze graag hebben toegezegd om mee te werken. Wim Opbrouck heeft zelfs zijn enige vrije dag van het seizoen aan deze kortfilm opgeofferd.

Inspiratie

De productie B ADPAKJE 46 Afstudeerproject van de regisseur. Duur: 15 min. Budget: 16.000 euro Duur van de opnames: 6 dagen (april 2010) Plaats van de opnames: Waregem, West-Vlaanderen


Wannes Destoop: “De inspiratie kwam van een internetforum waar zwaarlijvige tieners ervaringen uitwisselden. Een meisje vertelde daar over haar moeder die haar stond uit te kafferen in het pashokje: ‘Kijk eens naar jezelf, je gaat ontploffen! Je bent nog maar twaalf, dat is toch niet normaal?’ Dat is de basis geworden voor Badpakje 46.”

Opnames De opnames duurden zes dagen en alles werd in en rond Waregem gefilmd. Dat is ook de streek waar Wannes Destoop is opgegroeid. Destoop heeft zelfs geprobeerd om de sfeer van zijn jeugd in de jaren ’90 op te roepen. Vandaar dat men betaalt met oude Belgische franken in plaats van euro’s en dat de mensen er niet altijd even modieus bijlopen.

— 12 —

Montage De eerste ruwe montage van Badpakje 46 duurde maar liefst 40 minuten. Destoop vond dat die eerste versie van de film niet goed genoeg was. Destoop: “Dus begon ik te zoeken naar scènes en beelden die we eventueel konden weglaten om de film beter te maken en het verhaal meer vaart te geven.” En zo is er tijdens de montage een film overgebleven van 15 minuten. Dat wil zeggen dat er 25 minuten in de vuilnisbak zijn beland. Dat is het resultaat van enkele heel moeilijke beslissingen. Destoop: “Van sommige scènes vind ik het nog steeds jammer dat ze niet meer in de film zitten, maar je doet het uiteindelijk om de film te dienen. En ik ben er van overtuigd dat, hoe goed die beelden ook waren, de film beter af is zonder hen.” Dat is ook de reden waarom er in de film enkele zaken zitten die niet worden uitgelegd. Zo heeft Chantal in het begin van de film een blauw oog. Destoop: “In het scenario werd dat helemaal uitgewerkt en uitgelegd. Maar je had die scènes niet echt nodig, dus zijn ze eruit gekieperd.” Waarom heb je voor een open einde gekozen?

Het thema van de film Destoop: “Los van het feit dat de film gaat over mollig zijn, is het voor mij vooral een film over een meisje dat gewoon recht op haar doel af gaat en zich door niemand laat tegenhouden. Dat vind ik persoonlijk zo mooi op het einde van de film: ondanks alles staat ze er en blijft ze ervoor gaan.”

Destoop: “In mijn hoofd weet ik hoe het eindigt, maar ik vind het mooi dat mensen een eigen invulling kunnen geven. Michael Haneke zei ooit: ‘Iedere lezing van mijn film is de juiste.’ En daar ben ik het volledig mee eens. Of ze die medaille haalt of niet maakt niet zoveel uit: het belangrijkste is dat ze zich inzet voor haar droom.”


— 13 —

Ten eerste het idee dat ze in principe alle onderdelen van het filmmaken beheersen en dus in eigen hand kunnen houden. Ze staan steeds in voor de regie, het scenario en de productie. Ten tweede de beslissing het filmproces technisch zo simpel mogelijk te houden. Door de technologie eenvoudig te houden, is er veel meer tijd om aandacht aan de acteerprestaties te besteden. Je merkt al snel op dat deze film met eenvoudige middelen werd gemaakt. Er wordt geen gebruik gemaakt van massascènes, ingewikkelde locaties, of special effects. Alles wordt bewust heel sober gehouden, om zo door te dringen tot de essentie.

Le Gamin au vélo De tiende speelfilm van de regisseurs Duur: 84 min. Budget: 5,85 miljoen euro Duur van de opnames: 55 dagen (augustus – oktober 2010) Plaats van de opnames: Seraing, Luik

Terwijl Wannes Destoop nog aan het zoeken is naar de beste manier om zijn verhaal te vertellen, werken de broers Dardenne met enkele strenge regels die ze zichzelf opleggen. Het is bijna een ‘formule’. »» Regie, scenario en productie zelf in handen houden; »» Het filmproces technisch zo eenvoudig mogelijk houden; »» Een personage als uitgangspunt nemen, en niet een verhaal; »» Acteurs en locaties zelf kiezen (en liefst onbekende).


De derde regel vinden ze zelf cruciaal en heeft volgens de broers ook met hun documentaire-ervaring te maken. Namelijk om niet een verhaal als uitgangspunt te nemen, maar een personage. Meer specifiek: een karakter dat zich in een lastige situatie bevindt en met beperkte middelen en mogelijkheden beslissingen moet nemen. De plot, voor zover aanwezig, moet uit het karakter voortkomen en niet andersom. De vierde regel is dat ze alle acteurs en locaties zelf kiezen. In de praktijk komt dat neer op (relatief) onbekende acteurs en locaties die ze goed kennen – meestal hun vroegere woonplaats Seraing. Ook voor Le gamin au vélo werden deze regels gevolgd. Maar toch hebben de broers voor deze film met enkele van hun ‘tradities’ gebroken. Voor het eerst werken ze samen met een bekende actrice. Voor het eerst namen ze hun film op in de zomer. Voor het eerst hebben ze muziek gebruikt In het vervolg van deze lesmap gaan we daar dieper op in.

— 14 —

Bekende en onbekende acteurs Chantal en Cyril Zowel Badpakje 46 als Le gamin au vélo wordt gedragen door een debuterende jonge 12-jarige acteur/actrice. Nog nooit stonden ze voor de camera, en plots spelen ze een hoofdrol en worden ze omringd door de beste acteurs van ons land. Maar hoe wordt zo’n jong talent ontdekt? En wat is nu precies het moeilijke aan acteren? Janis Vercaempst

Wannes Destoop over zijn hoofdactrice Janis Vercaempst: “Toen Janis de auditieruimte binnenkwam, was dat een verademing. Zij was zo ontwapenend, zo normaal. Bovendien zei ze ook: ‘Ja, ik heb een maatje meer, en dan? Ik ben mooi op mijn manier.’ Dat op zich vond ik al ontroerend.”


Janis Vercaempst is lid van het Zults jeugdtoneelgezelschap Encachado, meer ervaring heeft ze niet. Janis Vercaempst: “Ik ben een gewoon meiske. Gewoon Janis. ‘Mollig meisje van 11 tot 14 gezocht voor hoofdrol in kortfilm’, stond er op Facebook anderhalf jaar geleden. ‘Ben jij dat Vlaamse meisje met een charmant maatje meer?’ Gewoon doen, dacht ik. Je moet je daar over zetten, over dat mollig zijn. Er gewoon vol voor gaan. En dat is me gelukt.” Eenvoudig was het niet. In de film zie je het personage Chantal in haar eentje voor een spiegel met haar buik spelen. Maar in werkelijkheid staat actrice Janis daar natuurlijk niet alleen. Er is een hele filmcrew van wel vijftien mensen die staat te kijken hoe ze met haar buik speelt. Toch heeft Janis daar weinig problemen mee gehad. Janis: “In het begin was het een beetje raar, maar door die opnames heb ik wel meer zelfvertrouwen gekregen. De film heeft me een beetje bevrijd.” Moeilijker was het om een ander personage te spelen dan ze zelf is. Janis: “Eigenlijk is Chantal het tegenovergestelde van mij. Zij is zo’n beetje depressief. Ik helemaal niet. Ik doe eigenlijk niets anders dan lachen. Raar hoor, leren om depressief te zijn in een film.”

— 15 —

Thomas Doret

Ook de 13-jarige Thomas Doret uit Le gamin au vélo vond dit het moeilijkste aan het werk van een acteur: je leren te gedragen als iemand anders. Thomas Doret: “Ik huil in het echt bijna nooit. Niet dat ik een trucje heb om tranen tegen te houden. Ze komen gewoon niet. Ook niet als ik pijn heb of zo. Als ik al huil, zijn het zeker geen stromende tranen, hooguit rode ogen. Ik ben helemaal niet zo’n emotioneel iemand. Misschien klinkt het vreemd dat ik er dan voor kies om acteur te worden, maar voor mijn vak kan ik mezelf forceren om emotioneel te zijn. Het heeft geen zin om dat te forceren in het echte leven. Vind je dat ik een koele jongen lijk? Volgens mij is het de beste manier om te leven. Tenminste voor mij. Ik sta altijd klaar. Altijd koelbloedig. Enfin, zo vaak mogelijk.” Net als Janis is Thomas Doret ontdekt via een advertentie in de krant en een auditie.

Vragen »» Zou je graag eens in een film meedoen? Waarom wel of waarom niet? »» Welke rol zou je het liefste spelen? Waarom? »» Waarom dromen zoveel mensen ervan om acteur of actrice te worden? Chantal en Cyril

»» Noem vijf belangrijke verschillen tussen Chantal uit Badpakje 46 en Cyriel uit Le gamin au vélo. Noem ook vijf belangrijke gelijkenissen. Heeft Chantal bijvoorbeeld net als Cyril iemand die belangeloos over haar waakt en wil dat ze het goed heeft? Hoe zou het nu zijn met?

Jean-Pierre Dardenne: “Je moet wat geluk hebben. Hij was amper de vijfde knaap die we die dag aan het werk zagen en het was meteen bingo.”

»» In een film zie je meestal een belangrijk moment uit iemand zijn leven, een moment waarop hij of zijn een belangrijke verandering ondergaat. Geldt dit ook voor Chantal uit Badpakje 46 en Cyril uit Le gamin au vélo? Hoe hebben de gebeurtenissen hen veranderd, denk je? »» Zullen Cyril en Samantha nog veel ruziemaken? Gaat hij nog het criminele pad op? Zal hij Wes nog tegenkomen? »» En Chantal? Zal zij wraak nemen op haar stiefbroer? Of zal ze alles maar op zijn beloop laten? Zal ze die medaille halen, denk je? Of doet dat er niet meer toe?


— 16 —

Luc Dardenne: “We hadden een grootschalige casting op touw gezet. Thomas Doret was één van de eersten die passeerden. We lieten hem op de auditie een jongetje spelen dat zijn vader maar niet aan de telefoon kon krijgen. Hij was zo overtuigend en geconcentreerd dat we meteen wisten dat hij geknipt was voor deze rol. Hij is zo puur.”

Bekende acteurs In beide films doen ook bekende acteurs mee. Eén voordeel van bekende acteurs is dat ze vaak ook goede acteurs zijn, die met weinig tekst toch een mooi personage kunnen neerzetten. Een ander voordeel is dat het publiek vaak naar een film gaat omwille van de acteurs die erin meedoen. Het is ook makkelijker om een film te promoten, en interviews te versieren in talkshows als er een bekende acteur in je film zit. Wannes Destoop wou dan ook ontzettend graag enkele bekende acteurs in zijn film. Hij heeft de rol van de zwemleraar zelfs speciaal voor Wim Opbrouck geschreven. Destoop: “Ik wou al zo lang met hem werken, maar hij had nooit tijd. Daarom schreef ik nu een rol voor hem waarvoor hij maar één dag op de set moest zijn. En kijk: het is gelukt!” Destoop vroeg ook gevierde theateracteurs Lies Pauwels en Johan Heldenbergh, ook al waren ze met hun Gentse tongval niet meteen de meest logische keuze voor de ouders van de West-Vlaamse Chantal. Destoop: “Over die dialecten heb ik lang getwijfeld. Tot ik een West-Vlaamse vriend die in Gent woont tegenkwam. Hij vertelde mij dat zijn zoon meer Gents sprak dan West-Vlaams. Toen besloot ik er gewoon voor te gaan.”

Maar er zijn ook nadelen verbonden aan bekende acteurs. Zo heb je als kijker onbewust bepaalde verwachtingen bij een acteur. Wim Opbrouck schept bij heel wat mensen de verwachting dat ze eens flink kunnen lachen, want dat hebben ze met In de Gloria ook gedaan. Maar wat als deze acteur een dramatische rol vertolkt?


— 17 —

Jean-Pierre Dardenne: “Wij werken graag met acteurs die niet bekend zijn. Dat geeft meer betrokkenheid tussen de toeschouwer en het personage. Er zit geen scherm van beroemdheid tussen.” Maar voor Le gamin au vélo hebben ze voor het eerst met die traditie gebroken. Cécile de Fr ance

Cécile de France is een Belgische actrice die internationaal doorbrak met haar eerste filmrol, als de Belgische Erasmusstudente in L’Auberge Espagnole (2002). Ze won er meteen een César voor, de Franse tegenhanger van de Oscar. Ondertussen draait ze films met de grootste Franse sterren en regisseurs. Haar voorlopig hoogtepunt is de hoofdrol in de Hollywoodfilm Hereafter (2010) van Clint Eastwood. In 2009 speelde ze ook Soeur Sourire in de film van Stijn Coninx. Luc: “We waren niet van plan om deze keer met een bekende actrice te werken. We schrijven nooit met een bepaalde acteur in gedachten. Pas als het scenario af was, begonnen we aan actrices te denken. En Cécile was de eerste die bij ons opkwam. We waren overtuigd dat we door haar te casten heel wat uitleggerige psychologie konden vermijden. We vonden het namelijk heel belangrijk om nooit te vertellen waarom Samantha zich het lot van Cyril zo aantrekt. We wisten wel dat de toeschouwers misschien die vraag gaan stellen, maar Cécile beantwoordt die vraag met haar uitstraling. Haar lichaam en haar gezichtsuitdrukking zeggen alles.” Jean-Pierre: “Cécile zorgt voor de evidentie. Ze houdt van dat kind, punt.”


Vragen »» Wat vond je van de acteerprestaties in de twee films? »» Was de rol van Chantal in Badpakje 46 een moeilijke of een makkelijke rol? Waarom? »» Was de rol van Cyril in Le gamin au vélo makkelijk om moeilijk om te spelen? »» Had je al enkele acteurs uit Badpakje 46 in andere films of series zien spelen? »» Had je al acteurs uit Le gamin au vélo in andere films gezien? »» Bekijk je liever een film met onbekende of met bekende acteurs? Waarom? »» Heb je een lievelingsacteur, iemand van wie je al zijn films wil zien?

Opdracht: Kies je acteurs Stel dat Le gamin au vélo een Vlaamse film was, welke Vlaamse acteurs zou jij dan casten in de rol van Cyril, Samantha en de vader? Of zou je met onbekende acteurs werken? Motiveer ook waarom je voor die acteur kiest. Ken je geen Vlaamse acteurs, maak er dan een Amerikaanse film van, met grote hollywoodsterren.

— 18 —

Wat je ziet Dat een film met een camera wordt opgenomen, spreekt voor zich. Er zijn echter nogal wat verschillende mogelijkheden waarop een regisseur de camera kan gebruiken. De camera kan iets of iemand van veraf of heel dichtbij (close-up) filmen; de camera kan bewegen, inzoomen of stilstaan; er kan scherp of onscherp gefilmd worden.

Je kan ook veel vertellen door bepaalde kleuren en bepaald licht te gebruiken. Zo wordt in Badpakje 46 vooral veel pastelkleuren gebruikt. Wannes Destoop: “Dat idee was er eigenlijk gekomen nadat we de locatie van het zwembad gevonden hadden. De vernieuwing van het zwembad dateert van begin ‘90 en de tegels in de douches zijn pastelblauw en pastelroze. Deze kleuren hebben we dan ook doorgetrokken in de hele film.”

Hoe dingen in beeld worden gebracht is bepalend voor hoe de film overkomt. Als er veel en snel bewogen wordt, levert dat een onrustige film op, terwijl heel lange, stilstaande beelden in eerste instantie saai en traag overkomen. Als je een film in de herfst opneemt, zullen de kleuren eerder grauw en donker zijn, terwijl opnemen in de zomer zorgt voor meer zonlicht. Badpakje 46 en Le gamin au vélo zijn qua genre en stijl waarschijnlijk heel anders dan de films die je doorgaans bekijkt. Dit zijn kleine films die met weinig middelen zijn gemaakt. Er is dus geen geld voor special effects, dure decors, uitgebreide soundtracks etc. Maar juist als het budget klein is en de middelen beperkt, wordt over elke camerabeweging, elke camerastandpunt grondig nagedacht. Er is immers geen tijd of geld te verliezen. Zo zijn vele zaken in Badpakje 46 en Le gamin au vélo die op het eerste gezicht toevallig of gratuit lijken, eigenlijk weloverwogen beslissingen waar lang over nagedacht en gediscussieerd is. Wannes Destoop: “Juist omdat de hoofdrol wordt gespeeld door een niet professionele actrice is het heel belangrijk om de hele problematiek van het personage vooral visueel te vertellen. Daarom is de cameravoering bewegelijk en dicht op de huid. Zo voelt alles veel ‘echter’ aan.”


— 19 —

De gebroeders Dardenne besloten dat het verhaal van Le gamin au vélo beter tot zijn recht zou komen als ze in de zomer zouden filmen, iets wat ze nog nooit eerder hadden gedaan. Jean-Pierre: “Het zomerlicht heeft een zelfde symbolische betekenis als de muziek: het warme licht verbeeldt wat Samantha aan Cyril geeft. De film krijgt met het zonlicht een zekere lichtheid en tederheid. En dat hebben we deze keer echt opgezocht.”

Cyril draagt in Le gamin au vélo dan weer enkel rode truien, rode T-shirts, rode jassen. Toeval? Neen. Dit is een regelrechte verwijzing naar niemand minder dan… Roodkapje. Jean-Pierre: “We hebben de film lang als een sprookje gezien. Samantha zou de goede fee kunnen zijn. En de drugsdealer de grote boze wolf. Het bos is net als in de sprookjes ook hier een plaats van gevaar en opwinding. We hebben er zelfs aan gedacht om de film ‘Een eigentijds sprookje’ te noemen.”

Vragen

Ook met de kledij kan je heel wat vertellen. Wannes Destoop: “Hoofdrolspeelster Janis vond de kleren die ze moest dragen echt niet tof. In het echte leven kleedt Janis zich heel flatterend en mooi. In de film wou ik dat mollige van het personage net accentueren, en dus moest ze vaak een te klein T-shirtje dragen of kleren die net wat te kort zijn.”

»» Hoe zou je het cameragebruik in Badpakje 46 en Le gamin au vélo typeren? Bijv. rustig, onrustig, langzaam, snel etc. Probeer een scène in de film aan te wijzen als voorbeeld. »» Le gamin au vélo werd in de zomer opgenomen. Zou de film een andere sfeer hebben als hij in een ander seizoen was opgenomen? »» Welke kleuren overheersen in Badpakje 46? Welke gevoelens roepen deze kleuren op? »» Vergelijk Le gamin au vélo met een Amerikaanse film die je onlangs zag. Hoe zou de film verlopen als hij in Hollywood was gemaakt, denk je? »» Heb je al eens een film gezien die qua vorm leek op Le gamin au vélo?


— 20 —

Wat je hoort Het geluid in een film lijkt vaak enkel een technisch gegeven. Ze zijn in een drukke straat, dus hoor je auto’s passeren. Maar hoe luid hoor je die auto’s voorbij razen? En hoeveel auto’s razen er voorbij? Ook dit wordt niet aan het toeval overgelaten. De broers Dardenne staan erom bekend om nooit muziek te gebruiken. In plaats daarvan gebruiken ze vaak geluiden uit de directe omgeving om een scène dramatisch te ondersteunen. Kijk maar naar deze scène uit Rosetta (1999) waar een ratelend brommertje de taak van muziek heeft overgenomen: 1 MINUTE OF - Rosetta (1999) Jean-Pierre et Luc Dardenne (te vinden op youtube.com) In Le gamin au vélo gebruiken de broers voor het eerst wél muziek: één stukje uit Beethovens Piano Concerto No. 5 in E flat “Emperor”, Op. 73 - Adagio un poco mosso dat verschillende keren terugkomt. Jean-Pierre: “We hadden dit bedacht terwijl we het scenario schreven. Maar we bleven tot op het einde twijfelen en discussiëren over de muziek.” Luc: “Bij de eerste montage hebben we de muziek weggeknipt omdat we het te lang en overbodig vonden. Uiteindelijk hebben we toch gekozen voor het adagio van Beethoven omdat er een troostende zachtheid van uitgaat.” Jean-Pierre: “De muziek moest boven de film hangen. Niet om het drama aan te dikken, zoals dat meestal met muziek gebeurt. Die muziek staat voor datgene waar Cyril naar op zoek is: bescherming en troost. Elke keer als hij liefde mist, verschijnt de muziek.”


De vier momenten waar de muziek te horen is:

1 Helemaal in het begin van de film: Cyril probeert uit het opvangcentrum te ontsnappen. 2 Cyrils vader heeft net gezegd dat hij niet meer voor Cyril wil zorgen. 3 Cyril geeft het gestolen geld aan zijn vader, maar die wil er niets mee te maken hebben. “Maak dat je wegkomt. Straks kom ik nog door jou in de gevangenis.” 4 Helemaal op het einde: Cyril fietst naar zijn nieuwe thuis.

— 21 —

Opdrachten Muziek zonder beeld

Zoek op youtube.com naar Beethovens Piano Concerto No. 5 in E flat “Emperor”, Op. 73 - Adagio un poco mosso (het fragment van de film begint na +/- 40 seconden). Kunnen de leerlingen de sfeer van de gebruikte muziek omschrijven? Waarom hebben de regisseurs voor deze muziek gekozen? Zijn ze het met die beslissing eens? Welke soort muziek zou ook gepast hebben?

Ook in Badpakje 46 wordt één muziekje gebruikt dat verschillende keren terugkomt. Je vindt de muziek (gecomponeerd door de band Amatorski) op youtube.com onder de titel Amatorski Badpakje 46. Wannes Destoop: “Ik ben ongelofelijk blij dat Amatorski de soundtrack heeft willen schrijven voor mijn film. Toen we de film aan het monteren waren, heb ik een nummer van hen (The King) op mijn beelden geplaatst, en toen ontstond er als het ware pure magie. Ik wou dan ook absoluut dat zij de muziek schreven. Hun muziek versterkt mijn beelden en omgekeerd.”


Diezelfde vragen kan je ook stellen voor de muziek uit Badpakje 46. Je vindt de muziek op youtube.com onder de titel Amatorski - Badpakje 46. Geluid zonder beeld

Zoek op youtube.com naar de trailer van de film ROSETTA (Trailer - Rosetta). Laat aan de leerlingen enkel het geluid horen. Wat denken ze te horen? Laat vervolgens ook de beelden zien. Hadden ze het bij het rechte eind? Deze trailer springt ook heel creatief met geluid om. De stilte en rust van ‘s avonds in bed wordt sterk gecontrasteerd met de harde, drukke en koude geluiden van het chaotische leven overdag.

— 22 —

Bibliografie

Filosoferen over film Je kan deze filmbespreking afsluiten met een algemeen gesprek over film. Stel je vragen, geef de leerlingen de tijd om een mening te vormen en hun gedachten te verwoorden. Laat de leerlingen op elkaar reageren, en speel daarbij vooral de rol van moderator. Benadruk dat er geen goeie of foute antwoorden bestaan. Vr agen

»» (kd) “Canvas Kort: Badpakje 46”, in: Humo, 11 juli 2011 »» (kh) “Dardennes “helemaal niet ontgoocheld”, in: De Morgen, 22 mei 2011 »» APRILY, Z. World of Shorts, The Cannes Edition. European Short Film Center, Budapest, 2011 »» BUSSENS, M. “Special: Le gamin au vélo”, in: CineFEEL, september 2011 »» DE GIER, R. “Wat Cannes kan, kan Cannes alleen”, in: Cinema. nl, 7 mei 2011 »» DECLERCQ M. “Janis Vercaempst uit Badpakje 46: Nu ben ik al een beetje celebrity, niet?”, in: De Morgen, 23 mei 2011 »» DEKEYSER A. “Thomas Doret”, in: De Standaard, 1 oktober 2011 »» EEN, Villa Vanthilt (tv-programma), woensdag 1 juni 2011 »» HERREMAN, J. “Interview: Luc Dardennes - Cannesvoorspelling”, in: Focus Knack, 13 mei 2011 »» LESSEN IN HET DONKER, Lesmap L’enfant, Brugge, 2006 »» ROVERS R. “Fietsen zonder vaders”, in: De Filmkrant, juli/ augustus 2001 »» VANDEMAELE, K. “Wannes met zijn ‘Badpakje’ naar Cannes”, in: Cinevox, 12 mei 2011 »» »» »» »»

http://www.badpakje46.be > (01/11/2011) http://www.cineme.be/archives/5586 > (01/11/2011) http://www.legaminauvelo-lefilm.com > (01/11/2011) http://www.youtube.com/watch?v=1B-rnLd2dxE > (01/11/2011)

»» Om welke reden worden films gemaakt volgens jou? »» Waarom gaan mensen naar de bioscoop? »» Is film kunst volgens jou? »» Is het belangrijk dat er naast hollywoodfilms, ook Belgische films gemaakt worden? »» Wat is de relatie tussen film en het echte leven? »» Kan een film helpen ons eigen leven te begrijpen? »» Wat is het belang van film in ons leven?

Online lesfiche: Van beide films vind je ook een online lesfiche voor de leerlingen met fragmenten, extra beeldmateriaal en weetjes. Surf naar de website www.filmfiches.be


— 23 —

Met dank aan Wannes Destoop en Thomas Doret.

Le gamin au vélo Badpakje 46

Recommend Documents