ng Her fstcongres nodigt uit: De Stichti
Weerstand en crisis in de levensloop Medische, therapeutische en pedagogische gezichtspunten op antroposofische grondslag
Het 9e Herfstcongres 28-29 november 2014 Geert Groote College • Fred. Roeskestraat 84 • 1076 ED Amsterdam
Thema Het leven op aarde is geen paradijs. Een rimpelloos bestaan met alleen maar vreugde en genot zonder enige inspanning is voor niemand weggelegd en zelfs ook niet wenselijk. De ontwikkeling van de mens is gebaat bij het ontmoeten van weerstand. Zo komt ieder mens op zijn levensweg telkens weer obstakels tegen, die moeten worden overwonnen om verder te komen. En juist in het overwinnen van die barrières worden krachten opgedaan die hem in zijn ontwikkeling sterken en voor innerlijke groei zorgen. Doelgroep Artsen, pedagogen, therapeuten, verpleegkundigen en anderen werkzaam in het antroposofische veld. Ook studenten zijn van harte welkom: zij betalen een gereduceerd tarief. Verloop van het congres Zowel vrijdag als zaterdag wordt geopend met een kunstzinnige opmaat met spraak en muziek vanuit vertelstof met belangrijke ontwikkelingsmotieven. Vrijdagavond betreft dit de sage van de Vliegende Hollander, zaterdagochtend het verhaal van Lohengrin, de zwanenridder. Op vrijdagavond volgt daarna de lezing van Peter Selg (kinderpsychiater, schrijver). Peter Selg heeft in 2012 een omvangrijke biografie gepubliceerd over Rudolf Steiner. Zijn voordracht zal ingaan op weerstanden en crisismomenten in de levensloop van Rudolf Steiner en hoe hij daarmee omging. De voordracht wordt gehouden in het Duits, maar telkens zullen korte samenvattingen worden gegeven in het Nederlands. Op zaterdag zal na de kunstzinnige opmaat Annejet Rümke (arts) het thema van weerstand en crisis in de levensloop in een algemeen perspectief plaatsen. In onze Westerse cultuur worden ongemak, ziekte en pijn steeds minder als onderdeel van het leven beschouwd. Drukke kinderen krijgen vaak een pilletje toegediend. Het doormaken van een kinderziekte wordt als asociaal gezien enz. Maar ziekte en crisis hoort bij elke biografie. In je eigen afgrond zitten doet pijn, maar kan dingen duidelijk maken, waarin je ongemerkt bent vastgelopen. Crisis is zo het begin van een groeiproces waardoor je meer mens kunt worden. We moeten leren om weerstanden te verwelkomen! Wat dat betreft kunnen we nog veel leren van het Boeddhisme, waarin het lijden een integraal onderdeel is van het leven. Hierna volgen twee rondes van telkens verschillende werkgroepen waarvoor men bij aanmelding kan intekenen. Het congres wordt afgerond met een derde lezing door Don van Zantwijk (beeldend kunstenaar), waarin hij ingaat op weerstanden in de levensloop van de mensheid 2
vanuit de geschiedenis van de hedendaagse kunst vanaf 1900. Kunst is veelal de voorloper en de zintuiglijke vertolker van wat zich in de ontwikkeling van de mensheid voltrekt. We zien enerzijds een sterke neiging tot individualisme, anderzijds een mondiale, sociale problematiek. Steeds meer weerstanden dienen zich aan, waaraan zichtbaar kan worden hoe de mens worstelt met spirituele zingeving. Sprekers Peter Selg (1963) studeerde geneeskunde in Witten-Herdecke, Zürich en Berlijn. Tot 2000 leidde hij als kinderpsychiater de afdeling jeugdpsychiatrie van het ziekenhuis Herdecke. Momenteel is hij directeur van het Ita Wegman Instituut voor onderzoek in Arlesheim (Zwitersland) en hoogleraar aan de Alanus Hochschule in Duitsland. Peter Selg heeft vele boeken geschreven over antroposofie en haar vertegenwoordigers. Annejet Rümke (1955) is ruim 30 jaar antroposofisch arts en docent psychiatrie in verschillende opleidingen in o.a. Nederland, Engeland, Rusland en Duitsland. Zij studeerde geneeskunde in Amsterdam en werkte na de huisartsenopleiding zowel in de kinder- als volwassenenpsychiatrie. Zij volgde o.a. de opleiding tot relatie- en gezinstherapie en een opleiding verhalen vertellen. In 1994 begon zij een eigen praktijk, waarin ontwikkeling en persoonlijke ontmoeting centraal staan. In 1995 startte zij samen met anderen een consultatieve praktijk voor antroposofische geneeskunde in Zaandam waar zij nog steeds met veel plezier werkzaam is. Don van Zantwijk (1943) studeerde in 1967 af aan de Gerrit Rietveld Academie (beeldhouwen, abstract organische vormgeving) en in 1976 aan de Academie De Wervel (kunstzinnige therapie). Hij werkte enkele jaren op Arta als eerste kunstzinnig therapeut, daarna als fulltime docent aan De Wervel. In 2008 startte hij Atelier Kwint-Slag om de ontwikkelingen te volgen van de internationale hedendaagse kunst, om hieraan op eigen wijze kunstzinnig vorm te geven vanuit het motto Kunst: ontdekken, beschouwen, ervaren, verwerken, doen. Stichting Herfstcongres De Stichting Herfstcongres heeft ten doel de antroposofische geneeskunde en haar therapieën te bevorderen. Zij tracht dit doel onder meer te bereiken door het organiseren van congressen die zich richten op de antroposofische gezondheidszorg. Daarnaast wil zij de verbinding tussen geneeskunde, therapieën en pedagogiek versterken. 3
Werkgroepen 1.
Weerstanden in de biografie & de Mensheidsrepresentant door Irene van der Laag In de biografie van moderne kunstenaars zien we, hoe juist door de ontmoeting met de weerstanden een omvorming kan plaatsvinden. Dat zien we bv. bij Van Gogh wanneer hij na een intensieve uiteenzetting met het donker vervolgens in Arles de weg vindt naar het Christuslicht. Steiner schept, samen met Edith Maryon, zijn beeldengroep van de Mensheidsrepresentant, waarin we Christus zien tussen Lucifer en Ahriman. Hij beschrijft dat juist deze drieheid laat zien, hoe wij ons in deze tijd kunnen ontwikkelen. Met dit ‘ertussen-zijn’, vol warmte, verwondering en waarheid, gaan we in deze workshop aan de slag. Irene van der Laag heeft een praktijk voor Kunst en Therapie, en heeft gewerkt op de Vrije School, in de heilpedagogiek en op verschillende therapeutica. Ze deed haar opleiding aan de Academie De Wervel en bij Emerald. Zij houdt zich intensief bezig met het Eerste Goetheanum en de Mensheidsrepresentant, en geeft geregeld (nascholings)cursussen over deze onderwerpen en de kunstgeschiedenis. 2. Weerstand en crisis bij jongeren en ouderen; de genezende kracht van idealen. Een werkgroep met gesprek en tekenen door Frans & Ineke Lutters Aan de hand van de legende van Lohengrin zal het conferentiethema in gespreksvorm nader worden uitgewerkt en met kunstzinnig werken worden verbonden. Lohengrin leent zich uitstekend om het omgaan met weerstand in samenhang met idealen bij jongeren te behandelen. Daarbij is het doel inzicht te krijgen op de pedagogische houding en hulpverlening die nodig is om jongeren te helpen een crisis goed te doorstaan. Ineke Lutters is kunstzinnig therapeut in Huize Valckenbosch te Zeist, moeder, reisbegeleider. Frans Lutters is leerkracht Stichtse Vrije School Zeist, vader, reisbegeleider, onderzoeker en auteur van o.a. “Wie is Harry Potter”, “Het Graalmysterie en de Zeven Vrije kunsten” en “De Heilige Nachten”.
4
3. Werkgroep: Als je nou nog even...... door Marcel de Leuw Wilsopvoeding en weerstand zijn twee begrippen die bij elkaar horen. In deze werkgroep willen we onderzoeken, hoe het opbouwen van weerstand kinderen op school kan helpen om (later) opgewassen te zijn tegen crises. Bijvoorbeeld door tijdens de handenarbeidles aan leerlingen te vragen om de schaal die ze aan het gutsen zijn eerst nog met een schraapstaaltje af te werken, dan het te schuren met eerst grof en dan fijn schuurpapier enz. Telkens weer “opnieuw” moeten beginnen sterkt de wil. In de tijd van de eerste drie zevenjaarsperiodes komen crisissituaties voor die horen bij de ontwikkeling. Kunnen we kinderen helpen bij het overwinnen van deze situaties? Marcel de Leuw was leerkracht in het speciaal en het basisonderwijs, zowel op reguliere scholen als op de Vrijeschool. Tevens docent pedagogiek en didactiek aan Hogeschool Helicon, zowel op de lerarenopleiding als op de euritmie- en de muziekopleiding. Nationaal en internationaal actief in de schoolbeweging met vele workshops en cursussen in binnen- en buitenland. 4. Weerstanden oplossen of versterken? door Annie Storm In de ontwikkeling van baby tot volwassene zijn wetmatigheden terug te vinden. Het meest uitdrukkelijk zijn de periodes waarin het ik een nieuwe uitdrukking en verhouding zoekt met zichzelf en de omgeving. Dit speelt zich af in het wilsgebied, en het gebied van het voelen en denken. Deze zeer specifieke momenten in de biografie dragen metamorfoseprocessen in zich. Om deze metamorfoseprocessen te begeleiden en te bevorderen ligt er de vraag waar er versterking of oplossing nodig is. Ook zal de relatie worden gelegd met deze specifieke momenten en hun betekenis in de verdere levensloop. Beelden en dialoog zullen de belangrijkste werkvormen zijn. Annie Storm is mede initiatiefneemster van de Academie voor Ouders te Venlo; werkzaam als leerkracht, directrice van de Rudolf Steiner Educare te Venlo en is al enkele jaren actief beeldend therapeute, na afronding van de opleiding bij Jeanne Meijs. 5
5. ‘Wordingslust’ wekken door kleur door Anita Schreuders Soms kan een bepaalde gebeurtenis, gedachte of diagnose het leven van een kind gaan domineren. Deze dominantie ontneemt het kind zijn natuurlijke levensvreugde. Het innerlijk landschap verliest alle kleur en is als een braak liggende akker, grauw met diepe schaduwen. Het leven ontbreekt ogenschijnlijk. Toch is er diep in de aarde leven: ‘wordingslust uit de wereldschoot’ zoals Rudolf Steiner het in de weekspreuken beschrijft. In een casusvoorbeeld wordt zichtbaar hoe een kind weer in contact kwam met dit verborgen leven, waardoor de dominantie zijn grip verliest en er ruimte ontstaat voor een bredere blik. Vervolgens verdiepen we ons in een kleurenoefening waarbij het grauwe en het glanzende elkaar ontmoeten. Anita Schreuders, kunstzinnig therapeut. Zij was jarenlang leerkracht in het basisonderwijs. Haar ervaringen met de creatieve vakken bracht haar op de opleiding Kunstzinnige Therapie in Leiden. Zij heeft sinds 2006 een eigen praktijk met als specialisatie kinderen uit het speciaal onderwijs en kinderen met een verstandelijke beperking. Daarnaast werkt zij als docent aan de Hogeschool Leiden binnen de opleiding Kunstzinnige Therapie. 6. Het labyrint als beeld van de levensloop door Lanne Verheijen en Maria Moll In deze werkgroep belichten we de samenhang tussen het labyrint en de loop van je levensweg. We vertellen over de achtergrond en de symbolische betekenis van het labyrint aan de hand van het verhaal over de strijd tegen de Minotaurus. Door vervolgens het labyrint kunstzinnig te verwerken gaan we op ontdekkingsreis in de biografie. Al doende ervaar je de daarbij behorende obstakels, mijlpalen en vragen. Tot slot bespreken we diverse toepassingen binnen het therapeutisch proces. Ook klinken er passende gedichten. Graag pastelkrijt, kleurpotloden en een theezeefje meenemen. Maria Moll en Lanne Verheijen zijn afgestudeerd aan de Academie voor Kunstzinnige Therapie de Wervel. Beiden zijn werkzaam als kunstzinnig therapeut beeldend. Lanne werkt met kinderen en volwassenen in haar eigen praktijk. Daarnaast geeft zij les in schilderen en steen bewerken. Zij verzorgt in haar atelier kunstzinnige verdiepingsdagen voor leerkrachten en kunstzinnig therapeuten. Maria heeft haar praktijk in Breda. Daarnaast werkt zij samen met een psychiater in Helvoirt. Regelmatig geeft ze workshops over kunstzinnige therapie in Sint Petersburg. 6
7.
Een kei door klei! door Marijke de Mare en Marisa Palermo Als wij met klei werken ontmoeten wij de weerstand van de materie. In een groter omvormingsproces doe je ervaringen op die van binnen tot vragen kunnen leiden: waar ben ik in deze vorm? Waar sta ik? Ben ik in of uit mijn kern? Moet ik de vorm loslaten en opnieuw door de chaos heen of moet ik afstand nemen en een keuze maken? Vragen die horen bij de levensloop. In deze workshop willen we met behulp van grote hoeveelheden klei met elkaar een oefening doen om iets te ervaren van een dieper proces, zoals je dat soms bij jezelf of bij een ander tegenkomt. Marijke de Mare, is kunstzinnig therapeut. Als coach creatieve ontwikkeling is zij zeven jaar werkzaam geweest in de loopbaanbegeleiding. Onderwijservaring met volwassenen, jongeren en kinderen (Kick). Tien jaar gewerkt in de KinderJeugdpsychiatrie. Momenteel als docent binnen de opleiding kunstzinnige therapie (KT) verbonden aan de Hogeschool Leiden, in combinatie met een eigen praktijk. Marisa Palermo is afgestudeerd als docent beeldende vorming/kunstgeschiedenis met specialisatie ruimtelijk vormen. Werkzaam geweest als leraar en docent in basis- en voortgezet onderwijs en als sociaal pedagoog/therapeut in de jeugdhulpverlening. Nu verbonden aan de Beeldhouwwinkel in Den Haag, waar zij ook cursussen geeft. 8. Crisis als kans voor een omkering in het leven (ochtendgroep) door Karin Lamers Schildertherapie in licht, kleur en duisternis ontwikkeld door Liane Collot d’Herbois In spiralen bewegen de kleuren zich rond het licht, geïmpulseerd door de warmte van de duisternis die van de aarde komt. Van binnen naar buiten stromend, stijgen de roden vóór het licht. De blauwen dalen, bewegend van buiten naar binnen een ruimte scheppend achter het licht. Tijdens een crisis in het leven kan de omkering van deze kleurprocessen een kans geven om een nieuwe weg te openen. In de ochtendgroep gaan we werken aan één van de eerste stappen in dit proces met de roden. 9. Crisis als kans voor een omkering in het leven (middaggroep) door Karin Lamers In de middaggroep gaan we ervaren hoe het proces van de omkering plaats vindt wanneer de blauwe ruimte gaat ontstaan. We schilderen met waterverf op vochtig papier. Wanneer je beide stappen in deze therapiereeks wilt ervaren dan is het 7
mogelijk om je in te schrijven voor zowel de ochtendgroep als de middaggroep. Geef ze dan beide aan. Karin Lamers is van 1981-1985 opgeleid tot maatschappelijk werkster en heeft in landelijke projecten gewerkt aan de vernieuwing van de hulpverlening aan mensen met een lichamelijke beperking. Daarna heeft ze van 2003-2008 de internationale opleiding voor medische schildertherapie gevolgd bij Stichting Emerald. Zij heeft een eigen praktijk in deze schildertherapie in Eindhoven. 10. Metamorfose als oplossing van de weerstand door Peter Giesen In deze werkgroep zullen we in de eerste plaats uitgaan van grote bewegingen die we individueel en als groep uitoefenen. Deze oefenen we daarna op papier. Metamorfoses van diverse geometrische figuren en uiteraard de talloze mogelijkheden van de lemniscaat. Levenszin en voorstellingszin zijn uitgangspunten. Een werkgroep om flink lijfelijk actief te kunnen zijn. Peter Giesen is mede initiatiefnemer van de Academie voor Ouders te Venlo. Hij is als leerkracht verbonden aan de Rudolf Steiner Educare te Venlo. Als docent werkt hij aan diverse lerarenopleidingen. Verzorgt lezingen en workshops over diverse pedagogische thema’s en het vormtekenen. Auteur van het boek “Vormtekenen” (uitgegeven in eigen beheer). 11. “Ik wil het - Ik kan het niet - Ik moet het doen” werkgroep met euritmietherapie en mindfulness door Irene Pouwelse Door middel van deze en andere euritmie-oefeningen en enkele oefeningen uit de mindfulness onderzoeken we onze weerstanden en de mogelijkheden om met de lastige momenten, zoals iedereen die tegenkomt in zijn leven, om te leren gaan. Irene Pouwelse- Fassaert studeerde euritmie in Den Haag en Stuttgart en euritmietherapie in Den Haag. Was sindsdien werkzaam als euritmietherapeute bij de vrijeschool in Den Haag, Zoetermeer en Gouda, bij de Arta-Lievegoedgroep en vanaf 1998 tot heden bij het Therapeuticum Aurum te Zoetermeer in een eigen praktijk. Daarnaast werkt ze regelmatig als kunstzinnig euritmiste in podiumprojecten. In 2011 deed ze een opleiding voor mindfulnesstrainer en integreert ze deze technieken nu ook in haar cursussen euritmie en meditatie en desgewenst in de euritmietherapie. 8
12. De overgang, een brug of een ravijn? door Jeanne Meijs In het leven van vrouwen komt na vele jaren menstrueren, al dan niet kinderen baren en je best doen om als vrouw het leven te leiden een wending in de biografie: de overgang. Voor sommigen een onopgemerkte wisseling en voor anderen een crisis die gepaard gaat met veel zwoegen en zweten, ook letterlijk! De vraag of deze periode van een soort omgekeerde puberteit ook zin heeft. Of moet je het enkel verdragen en uithouden? Na een inleiding volgt gesprek. Deze werkgroep is voor vrouwen die uit willen zoeken of de overgang een brug kan zijn naar een mooie tijd. Zodat het geen valpartij wordt in een ravijn waar je maar uit moet zien te krabbelen! Jeanne Meijs werkte in haar twintiger jaren bij een schoolbegeleidingsdienst in Eindhoven. Zij vatte belangstelling op voor de pedagogiek en remedial teaching, waarbij de vertelkunst een belangrijk onderdeel was. Zij ontwikkelde zich tot actief beeldende therapeute. In 1995 richt zij de Sampo op, de vereniging voor actief beeldende therapeuten. Zij is auteur van diverse boeken en werd vooral bekend door haar zienswijzen over de puberteit. In 2010 richtte zij ten behoeve van al haar activiteiten de onderneming ‘Marjatta’ op. 13. Weerstand, uitdaging of proef in de inwijdingsweg? door Jaap van de Weg Weerstanden in de levensloop kun je zien als een hindernis, die storend is, en je rust of geluk in de weg staat. Maar wanneer je er voor kiest om het leven te zien als een scholingsweg, kun je het ook zien als een vuurproef. Dat maakt je sterk en wordt wat een probleem kan zijn tot uitdaging. In de werkgroep zullen we aan de hand van concrete voorbeelden uit het dagelijkse leven kijken naar de wetmatigheden van de beproeving. Jaap van de Weg is arts. In zijn werk deed hij veel onderzoek naar de wetmatigheden van de moderne inwijdingsweg. Zo zoekt hij steeds naar de mogelijkheid om achter de gebeurtenissen van het dagelijkse leven de grote wetmatigheden van die inwijdingsweg te kunnen herkennen. Daarbij hoort ook het zoeken naar de werking van de helpende en de ondermijnende wezens. En dat in alledaagse begrippen en herkenbaarheid.
9
14. Tussen consonant en dissonant door Esther Vis Hoe kan muziektherapie ondersteuning bieden bij een levenscrisis? In een crisis is het leven tot een moeizame belemmering geworden. Je wordt geraakt in je gevoel, maar ook je denken en handelen kunnen door elkaar worden geschud. Vaak vinden mensen hun eigen weg, ondanks, maar juist ook dankzij deze te overwinnen obstakels. Wat kan de muziek bieden om met deze hindernissen aan de slag te gaan en tot je eigen kracht en inzicht te komen? In deze werkgroep gaan we vanuit deze vraag muziek maken en onderzoeken hoe je juist door de muzikale spanning, kracht kunt ervaren, tussen consonant en dissonant, tussen piano en forte. Muzikale ervaring is geen vereiste en een eigen instrument kan evt. worden meegenomen. Esther Vis is opgeleid tot kunstzinnig therapeut muziek en beeldend. Zij heeft in verschillende psychiatrische instellingen beide therapieën verzorgd. De kunstzinnige therapie (muziek en beeldend) boden daar voor vele patiënten steeds weer een welkome ondersteuning bij het doorstaan van een levenscrisis. Momenteel is zij werkzaam als muziektherapeut in het Ita Wegman Huis te Amsterdam en docent muziektherapie aan de Hogeschool Leiden en aan de opleiding voor muziektherapie Equilibrium te Kiev (Oekraïne). 15. Van spreken naar mediteren; therapeutische spraakvorming door Xandor Koesen-York Weerstand en crisis ontmoeten we allemaal in ons leven, maar hoe komen we weer tot ons zelf? Hoe blijf ik goed bij mezelf, zodat ik in staat ben de juiste beslissingen te nemen. Wij gaan aan de slag met een aantal oefeningen vanuit de spreektherapie die bewezen hebben in zulke situaties een echte hulp te zijn. Ook zullen we werken aan de overgang van het spreken naar de meditatie. Xandor Koesen-York werd geboren in 1960 in s’-Hertogenbosch. Vanaf 1979 studie in spreek- en toneelkunst op antroposofische leest in Bern, Zwitserland. Vanaf 1985 werkzaam als therapeutisch spraakvormer op diverse heilpedagogische instituten, therapeutica en Vrije Scholen in Nederland, België en Duitsland. Ook werkzaam als toneelpedagoog, regisseur en leraar spreekvaardigheid.
10
16. Geneesplanten bij trauma en crisis in de levensloop door Huib de Ruiter en Jeannette van der Schuit Wij willen kijken naar planten die behulpzaam kunnen zijn bij trauma en crisis in de levensloop. Hierbij denken we aan de Bryophyllum, het Bilzekruid, en het Sint-Janskruid. En we kijken naar twee planten die de vitaliteit en de ik-organisatie ondersteunen namelijk de Sleedoorn en de Rozemarijn. Hoe kunnen deze planten behulpzaam zijn in een moeilijke fase van de levensloop. We gaan met elkaar op zoek naar fenomenen die iets zeggen over de ondersteunende werking van deze planten. Huib de Ruiter is antroposofisch huisarts en werkt vanaf 1985 op het therapeuticum De Lemniscaat in Leiden. Jeannette van der Schuit is antroposofisch huisarts en werkt vanaf 1990 op Therapeuticum Aurum in Zoetermeer. Beiden maken al vele jaren deel uit van de werkgroep Plantago, die cursussen organiseert voor antroposofische huisartsen. 17. Weerstand verwelkomen door Annejet Rümke De workshop sluit aan bij de lezing van Annejet, waarbij oefeningen worden aangeboden, uitwisseling plaatsvindt via gesprek en bovendien kunstzinnige verwerking zal worden toegepast. Zie voor informatie over Annejet Rümke bij het onderdeel Sprekers. 18. Gevallen uit het paradijs, struikelend op weg naar de drempel door Jacques & Jill Meulman Hoopvol en vol goede moed zetten we onze eerste stappen op het levenspad. Gaandeweg verandert de paradijselijke sfeer in de aardse werkelijkheid en stoten we ons misschien wel vele malen aan dezelfde steen. In deze werkgroep doen we onderzoek in de eigen biografie naar weerstanden en stenen onderweg. Er wordt gewerkt in tweetallen en ook plenair. Jacques Meulman werkt als psycholoog en biografie-consulent op het Antroposofisch Therapeuticum in Naarden/Bussum, op het Ita Wegmanhuis in Amsterdam en is verbonden aan het Geert Groote College in Amsterdam en het Instituut voor Biografiek in Driebergen. Jill Meulman is biografieconsulent en supervisor, daarnaast is zij euritmietherapeute. 11
19. Werken met sprookjes; de beproevingen van de held door Jessica Westerkamp In deze workshop gaan we aan het werk met een werkvorm waarin ieder een eigen sprookje maakt. We doen dit aan de hand van het pad van de Held en de beproevingen die hij tegenkomt. We werken een en ander uit in kleine groepjes, en gaan met enkele scènes uit die eigen gemaakte verhalen spelen. Deze werkvorm is er op gericht een groter inzicht in- en begrip voor de eigen beproevingen in het leven te krijgen. Jessica Westerkamp werkte ruim 20 jaar in de verslavingszorg, onder andere als verhalenvertelster. Na haar opleiding in Woord- en Theaterkunst deed zij de opleiding tot dramatherapeut waarbij zij afstudeerde op het werken met sprookjes in therapie. Sinds 2007 is zij actief in Brazilië waar zij vanuit antroposofie een voortgezette opleiding Dramatherapie geeft. Zij was intensief betrokken bij de voorbereiding van de nieuwe opleiding Spraak & Dramatherapie aan de Hogeschool Leiden en geeft daar nu ook les. 20. Planeteninwerkingen in de levensloop door Jacqueline Gerbrands & Marjanke de Jong Wij hebben oneindig veel te danken aan de inwerkingen van de planeten in onze levensloop. Als onzichtbare krachtwerkingen scheppen zij telkens weer nieuwe dynamiek en ontwikkelingskansen voor menswording. In de tijd waarin de bewustzijnsziel zich wil ontwikkelen, is het mogelijk geworden niet alleen onszelf beter te leren kennen, maar ons ook bewust te worden van de relatie die wij aangaan met deze scheppende planetenkrachten. In de workshop richten we onze aandacht op deze interactie in de levensloop. Jacqueline Gerbrands is GZ-psychologe, momenteel werkzaam voor de Lievegoed als duaal manager inhoud op behandelboerderij De Hoge Born en projectleidster basis GGZ. Actief lid van de NVAP, al 22 jaar werkzaam als psychologe op verschillende therapeutica. Marjanke de Jong is al 27 jaar werkzaam als antroposofisch en biografisch gesprekstherapeut op verschillende therapeutica, momenteel in Therapeuticum Aurum te Zoetermeer. Actief lid van de NVAP en coördinator van haar post-academische opleiding.
12
21. Uitwendige therapie: een moment van rust in de crisis door Hanna Obbens & Mirjam van de Corput Geïnspireerd door de Oud-Griekse “tempelslaap” gaan we in deze werkgroep op onderzoek. In de tijd van de oude Grieken gingen zieke mensen naar de tempel. Ondersteund door het gebruik van geneeskrachtige kruiden begeleidden priesters de zieken naar een heilzame slaap. Of we in slaap zullen gaan vallen, kunnen we niet garanderen. Echter, met gebruikmaking van het Minoïsche labyrint dat in de voorbereiding van de tempelslaap werd gelopen, alsmede toegepaste uitwendige therapie, zoeken we een moment van diepe rust en inspiratie. Hanna Obbens & Mirjam van de Corput zijn antroposofische verpleegkundigen met uitwendige therapie als specialisatie. Beiden zijn als zodanig werkzaam op het Therapeuticum Aurum in Zoetermeer. 22. De zevenvoudige Ik-Ben woorden door Adam Ricketts Te midden van het beleven van weerstanden en crisis kunnen we uit balans raken en het gevoel krijgen dat we de weg kwijt zijn. Waar ben ik? Wie ben ik? Hoe word ik, wie ik eigenlijk wil zijn? Hoe vindt de mens de weg tot zichzelf weer terug? De zeven Ik Ben uitspraken uit het Johannes Evangelie duiden een weg aan, die de mens kan ondersteunen bij het hervinden van het evenwicht. Vanuit het gesprek kunnen we samen de beelden van het Johannes Evangelie in beweging brengen en ons erdoor laten inspireren. Adam Ricketts is afkomstig uit Engeland. Hij is lange tijd leerkracht geweest op vrije scholen zowel in Nederland als Nieuw Zeeland. In februari 2013 is hij tot priester in de Christengemeenschap gewijd en is nu als zodanig werkzaam in Den Haag.
13
Programma Vrijdag 28 november 19:30 20:00 Inloop met koffie & thee 20:00
20:05
Opening
20:05
20:30
20:30
22:00
De Vliegende Hollander door Xandor Koesen-York (verteller) & Siola Koesen (muzikante) Lezing De moed om zich te verzetten; over de biografie van Rudolf Steiner door Peter Selg
Zaterdag 29 november 9:00
9:30
Inloop met koffie & thee
9:30
10:00
10:00
11:00
Lohengrin, de zwanenridder door Inga York-Koesen (vertelster) & Siola Koesen (muzikante) Lezing Crisis als mogelijkheid tot groei door Annejet Rümke
11:00
11:30
Koffie & thee
11:30
12:45
Werkgroep (1e ronde)
12:45
14:00
Lunch
14:00
15:15
Werkgroep (2e ronde)
15:15
15:45
Koffie & thee
15:45
17:00
17:00
17:10
Lezing Kunnen wij vanuit een beschouwing van de hedendaagse kunst het apocalyptische toekomstbeeld omvormen? door Don van Zantwijk Afsluiting
17:10
18:00
Uitreiking certificaten / hapje en drankje
Er is accreditatie aangevraagd bij de verschillende betrokken beroepsverenigingen. Dit congres is mede mogelijk gemaakt door financiële steun van de volgende instanties: Iona Stichting, Nederlandse Vereniging voor Antroposofische Artsen, Nederlandse Vereniging voor Kunstzinnige Therapie op antroposofische grondslag, Weleda Benelux SE, Geert Groote College in Amsterdam. 14
Kosten & Aanmelding De kosten van dit congres bedragen € 105 (incl. koffie, thee & lunch). Leden van de NVKToag krijgen € 10 korting op de congreskosten. Zij betalen dus € 95. Studenten betalen € 55. Ook kunt u intekenen voor een congresboekje met de teksten van de lezingen dat in het voorjaar van 2015 zal verschijnen. Kosten: € 10 (inclusief verzending). Om u aan te melden kunt u gebruik maken van het onderstaande aanmeldstrookje of u kunt zich aanmelden via de website www.herfstcongres.nl. De aanmelding is pas definitief na het overmaken van de congreskosten + evt. kosten voor het congresboekje. Deze kosten kunnen worden overgemaakt op IBAN NL49INGB0001608077 t.n.v. Herfstcongres, te Zoetermeer. Als uiterlijke betalingstermijn geldt 15 november 2014. Er geldt een maximum van 350 deelnemers. Toekenning van plaatsen verloopt in volgorde van betaling. Alle genoemde prijzen zijn inclusief 21% btw.
Aanmeldstrookje Ondergetekende meldt zich hierbij aan voor het Herfstcongres over Weerstand en crisis in de levensloop op 28-29 november 2014 op het Geert Groote College in Amsterdam. De aanmelding is pas definitief na betaling van de congreskosten. Naam Adres Postcode
Woonplaats
Telefoon
E-mailadres
Beroep Bent u lid van de NVKToag?
Ja / Nee
Wilt u zich opgeven voor het congresboekje?
Bent u student?
Ja / Nee
Ja / Nee (zo ja: + € 10)
Voorkeur voor de twee te bezoeken werkgroepen: geef de nummers van 6 werkgroepen (niet minder dan 6 s.v.p.) 1 2 3 4 5 6 in de door u geprefereerde volgorde:
Informatie Jelle van der Schuit, tel: 079-3211837 / 06.21.41.26.88 Xandor Koesen-York, tel/fax: 0049-2834984840 e-mail:
[email protected] website : www.herfstcongres.nl
De lemniscaat op de voorkant is gemaakt door Anita Lennaerts.
Stichting Herfstcongres t.n.v. J. van der Schuit Turfberg 44 2716 LV Zoetermeer
