Lesbrief bij de strip- en cartoontentoonstelling
Wat zeur je nou?! Discriminatie gestript
Voor de leerling
Lesbrief bij de strip- en cartoontentoonstelling
Wat zeur je nou?! Discriminatie gestript Voor de leerling
1. Lees onderstaande introductietekst van Wat zeur je nou?! Discriminatie gestript.
Humor brengt mensen dichter bij elkaar. Het is niet zomaar een cliché, het is wetenschappelijk bewezen. Zelfs in een omgeving waarin niemand je taal spreekt, kan een lach een band van saamhorigheid scheppen. Vooroordelen en tegenstellingen kunnen door een grap worden geslecht. Door ons gedrag te parodiëren in een mop of cartoon, verdwijnen negatieve gevoelens en komen er positieve voor in de plaats. Humor, zelfs al is die nog zo zwart, kan mensen dichter bij elkaar brengen. Naast cabaretiers als Najib Amhali en Theo Maassen zijn stripmakers en cartoonisten een meester in het spelen met vooroordelen. Maar waar cabaretiers vaak met een heel verhaal hun punt maken, daar moet de tekenaar zijn publiek meestal in één oogopslag aan het lachen kunnen krijgen. Dat vergt vakmanschap. Gelukkig zijn er in Nederland en Vlaanderen legio tekenaars die dat ambacht beheersen. Art.1, de landelijke vereniging ter voorkoming en bestrijding van discriminatie, vroeg vijftien van hen om een goede grap. In de tentoonstelling Wat zeur je nou?! Discriminatie gestript zijn hun bijdragen te zien. Lachen om politieke gezindheid, geloof, handicap, huidskleur, geslacht, leeftijd of seksuele voorkeur. Iedereen die zich wel eens achtergesteld voelt of denkt een ander achter te moeten stellen, komt aan de beurt. Zodat je kunt lachen om je eigen vooroordelen en om het verkeerde beeld dat anderen van jou hebben. En dat is nodig. 'Indien ik geen gevoel voor humor had, zou ik al lang geleden zelfmoord gepleegd hebben,' luidt een beroemde uitspraak van vredestichter Mahatma Gandhi. Humor is de smeerolie van onze steeds diverser wordende maatschappij. En hoe zit het eigenlijk met de humor van politici? Fokke en Sukke for president!
-
In welke opzichten is onze maatschappij divers? Noem drie vormen van diversiteit in onze samenleving.
-
Was de samenleving vroeger minder divers? Noem drie bevolkingsgroepen die rond 1950 ook zichtbaar waren in de Nederlandse samenleving
-
Leg in je eigen woorden uit wat wordt bedoeld met ‘Humor is de smeerolie van onze steeds diverser wordende maatschappij’.
Discriminatie is het ongelijk behandelen van mensen op grond van kenmerken die er niet toe doen, zoals afkomst, geslacht of seksuele voorkeur. 2. Bekijk deze twee cartoons van Farhad Foroutanian. Op welke van de twee cartoons is het duidelijkst sprake van ongelijke behandeling? Licht je antwoord toe.
-
Wie discrimineert er in dit geval?
-
Op welke grond wordt hier gediscrimineerd?
3. Bekijk de cartoon van Farida Laan
-
-
Wat bedoelt de vrouw in het oranje jurkje?
Waarom noemt Olga de andere vrouw een ‘eikel’?
-
Is er volgens jou sprake van ongelijke behandeling van vrouwen in de samenleving? Licht je antwoord toe.
Schelden en beledigen is ook een vorm van discriminatie en is dus verboden. 4. Bekijk de cartoon van Peter de Wit.
-
Voelt de vrouw met de blauwe tas zich beledigd?
-
Waarom vat de vrouw ‘vuile moslima’ hier niet op als scheldwoord?
De context (de gehele situatie) waarin iets gezegd wordt, is heel belangrijk voor hoe het opgevat kan worden. -
Wat zou met de cartoon gebeuren als de moslima die ‘vuile moslima’ zegt veranderd wordt in een blanke Nederlander? Zou de vrouw dan anders reageren?
5. Bekijk de cartoon van Berend Vonk.
-
-
Welke bekende politicus wordt hier bedoeld?
-
Waarom is het humoristisch dat juist deze jongen dit kapsel heeft gekopieerd?
Er wordt vaak gezegd dat in de politiek tegenwoordig veel ‘op de persoon gespeeld’ wordt. Dat wil zeggen dat er niet gereageerd wordt op de inhoud van wat iemand zegt, maar op de persoon zelf. Het lijkt soms moeilijk te zijn om inhoud en persoon van elkaar te scheiden. Lukt dat de jongen in deze cartoon wel of niet? Licht je antwoord toe.
-
Ken je voorbeelden waarbij mensen wel hun uiterlijk gebruiken om hun politieke voorkeur te laten zien? Welke?
-
Kan je op basis van iemands uiterlijk altijd zeggen welke politieke ideeën hij of zij heeft? Licht je antwoord toe.
6. Bekijk de cartoon van Kim Duchateau.
-
Wat zou er in het ‘hokje’ kunnen gebeuren?
Toelichting over ‘positieve discriminatie’ Positieve discriminatie is een raar woord, want discriminatie is nooit positief. Het is een term die wel gebruikt werd, maar later is vervangen door de termen ‘positieve actie’ en ‘voorkeursbeleid’. Dit beleid wordt vooral toegepast op de arbeidsmarkt. Er wordt mee bedoeld dat bij het aannemen van nieuwe werknemers eerst goed gekeken wordt naar de samenstelling van het personeel. Zijn er te weinig vrouwen, allochtonen of gehandicapten in een bedrijf, dan kan het bedrijf er bewust voor kiezen om juist iemand uit deze groepen aan te nemen, om zo de achterstand in te halen. Het bedrijf moet zich wel houden aan een aantal strenge regels: zo moeten de kandidaten wel even geschikt zijn voor de baan als anderen. -
Niet iedereen is even enthousiast over positieve actie of voorkeursbeleid. Wat zouden de nadelen ervan kunnen zijn?
Een ander middel om achterstanden weg te werken en om discriminatie te bestrijden, is het vergroten van de weerbaarheid van ‘kwetsbare groepen’ zoals vrouwen, allochtonen en gehandicapten. Weerbaar worden wil zeggen: steviger in je schoenen komen te staan, zodat je de kracht hebt om zelf mogelijkheden te creëren om volop en gelijkwaardig in de samenleving mee te doen. -
Wat zou jij nodig hebben om weerbaar te worden?
Extra ckv-opdracht: Bedenk een passend souvenir dat je na een bezoek aan het ‘hokje’ meekrijgt. Werk dit uit in een tekening, schilderij of beeld. Denk aan wat je in het hokje zou kunnen krijgen om weerbaar te worden, bijvoorbeeld: een spiegel waarin je een positief beeld van jezelf ziet, een handje waarmee je jezelf of een ander een schouderklopje kunt geven of een tekstballonnetje, zodat je nooit meer met je mond vol tanden staat.
7. Bekijk de strip van Maaike Hartjes (volgende pagina). -
Welk cultureel verschil valt Hartjes als eerste op? Welke nuance is daarbinnen weer te maken?
-
Hoe verbeeldt Hartjes het verschil in kijken naar ouderen tussen Nederland en Korea?
-
Vind jij ook, net als Hartjes in deze strip, dat wij in Nederland vooral kijken naar wat ouderen niet meer kunnen? Licht je antwoord toe.
8. Bekijk de cartoon van Djanko.
-
In de cartoon is de eerste plaats is nog steeds niet toegankelijk voor mensen met een handicap. Hoe is dit in het echte leven? Met welke beperkingen kunnen mensen met een handicap of chronische ziekte te maken krijgen, ondanks allerlei voorzieningen?
Extra ckv-opdracht: Bedenk zelf een erepodium dat wel toegankelijk is voor mensen met een handicap. Werk je idee uit in een tekening, schilderij of beeld.
9. Bekijk de strip van Barbara Stok.
-
Kan Stok (ze is zelf de hoofdpersoon in de strip) goed zien wie in de auto inbreekt? Licht je antwoord toe.
Een vooroordeel is een mening die je al bij voorbaat in je hoofd hebt over andere (groepen) mensen, zonder te weten of het wel klopt met de feiten. -
Het verhaal van Stok gaat over waarneming en vooroordelen. Wat wil ze met haar verhaal zeggen?
-
Hoe laat Stok de lezer nadenken over wat ze met haar verhaal wil zeggen?
Extra ckv-opdracht: Teken één of meerdere extra plaatjes voor het verhaal, waarin je duidelijk de boodschap van het verhaal weergeeft. 10. Wat vind je van de tentoonstelling Wat zeur je nou?! Discriminatie Gestript ? Zijn cartoons en strips een goed middel om mensen aan het denken te zetten over vooroordelen en discriminatie? Licht je antwoord toe
