Theorieboek
Discriminatie Wat is Discriminatie? Het woord discriminatie is afgeleid van het Latijnse woord ‘discriminare’, dat betekent onderscheid maken. Maar als je het tegenwoordig hebt over discriminatie, hebben ze het over ongelijk behandelen en achterstellen van mensen en groepen, om kenmerken die vaak helemaal niet belangrijk zijn. Die kenmerken kunnen zijn: huidskleur, leeftijd, geslacht, handicap en veel meer.
Kleur
Maar niet elk onderscheid is dus discriminatie. Vaak is het helemaal niet erg om onderscheid te maken tussen mensen. Als je geen onderscheid zou maken, zouden oudere mensen bijvoorbeeld niet met pensioen kunnen. Onderscheid maken, waardoor diegene benadeeld wordt, zonder dat er een goede reden voor is, dat is discriminatie. Maak je onderscheid, en wordt degene daardoor juist bevoordeeld, dan heet het positieve discriminatie. Positieve discriminatie is toegestaan, maar alleen voor groepen die al achtergesteld zijn. Positieve discriminatie voor vrouwen mag dus wel, maar voor mannen niet. Het verschil tussen vooroordelen en discriminatie is vaak een beetje vaag. Bij vooroordelen worden mensen in groepen verdeeld van bijvoorbeeld hun land, afkomst, kleding, haren enz. Mensen zien het bij één iemand en dan denken ze gelijk dat het bij de rest ook zo gaat. Een vooroordeel is een gedachte over iemand of een heel volk of een groep. Je denkt het zonder dat je erbij nadenkt of het wel echt zo is. Vooroordelen kunnen positief en negatief zijn. Als we aan discriminatie denken, is dat meestal negatief. Bij discriminatie heb je ook niet alleen een gedachte, maar laat je het ook weten aan anderen. Ook wordt discriminatie en racisme vaak door elkaar gehaald. Toch is het wat anders. Racisme is wat heftiger dan vooroordelen en discriminatie. Bij racisme worden mensen ongelijk gezien en behandeld door verschillen in cultuur, afkomst of meestal de huidskleur. Bij racisme gaan mensen op een verboden manier onderscheid maken of anderen gemeen behandelen, door het idee dat niet alle mensen gelijk zijn, terwijl ze bij discriminatie andere redenen daarvoor hebben. Racisten zijn mensen die vinden dat bepaalde mensen door hun huidskleur of afkomst minder zijn. Ze discrimineren
1
©TFG Hellegers 27-10-2013
Theorieboek steeds weer opnieuw mensen die volgens hen tot een mindere groep behoren. En wat ook een verschil is tussen racisme en discriminatie, is dat bij racisme vaker geweld wordt gebruikt. Je moet dus oppassen met mensen racisten te noemen, want als je discrimineert hoef je nog geen racist te zijn.
Verschillende soorten discriminatie Er zijn veel verschillende soorten discriminatie. De soort die het meeste voorkomt is discriminatie door afkomst, dat is ook ras en huidskleur. De andere veelvoorkomende onderwerpen voor discriminatie zijn leeftijd, seksuele voorkeur, godsdienst, geslacht, handicap of chronische ziekte, politieke overtuiging, burgerlijke staat, of beroep.
Kleur
Discriminatie op afkomst: als je gediscrimineerd wordt door je huidskleur, ras of nationaliteit. Alle vormen van discriminatie door afkomst zijn verboden, hoe heftig ze zijn maakt niet uit. Een paar voorbeelden hiervan zijn; Huidskleur: een jongen wordt een disco niet ingelaten omdat hij donker is. Ras: een Turkse vrouw wordt niet toegelaten op een universiteit vanwege haar naam (zie plaatje hiernaast). Nationaliteit: een Marokkaanse medewerker verdient minder dan zijn Nederlandse collega’s die hetzelfde werk doen. Discriminatie op leeftijd: er zijn een heleboel regels over je leeftijd, zoals dat je geen alcohol mag als je nog geen 16 bent. Dit is geen discriminatie. Het is wel discriminatie als je bijvoorbeeld vanwege je leeftijd niet wordt toegelaten voor een bepaalde functie. Discriminatie op seksuele voorkeur: dit is als je als homo bijvoorbeeld een baan niet krijgt, alleen omdat je homo bent. Zelfs als een homo alleen een bar niet toegelaten wordt, is er al sprake van discriminatie. Maar dit kan ook gebeuren bij een hetero. Dan is het ook discriminatie, ook al gebeurt het minder. Discriminatie op godsdienst: je bent in Nederland vrij te geloven wat je wilt. Toch wordt er vaak gediscrimineerd omdat je, je geloof uit. Bijvoorbeeld als een moslim geen hoofddoek mag dragen op het werk. Discriminatie op geslacht: ook mannen en vrouwen zijn aan elkaar gelijk in Nederland. Soms vinden mensen dat mannen moeten werken en vrouwen achter het aanrecht moeten staan. Als een vrouw gaat solliciteren en wordt afgewezen omdat het een mannenbaan is, is het al discriminatie. Discriminatie op handicap of chronische ziekte: Wanneer mensen andere mensen die
2
©TFG Hellegers 27-10-2013
Theorieboek gehandicapt zijn of een chronische ziekte hebben ergens niet aan mee laten doen, heet dat ook discriminatie. Een voorbeeld hiervan is geen lidmaatschap van een sportvereniging. Discriminatie op politieke overtuiging: dit is dat je gediscrimineerd wordt omdat je je eigen mening in de politiek niet kan uiten. Bijvoorbeeld als een vrouw haar mening uit in een politieke discussie, en haar baas haar ontslaat. Discriminatie op burgerlijke staat: als je minder mag omdat je bijvoorbeeld niet getrouwd bent, is dat discriminatie op burgerlijke staat. Discriminatie op beroep: het kan ook zijn dat je gediscrimineerd wordt omdat je een beroep hebt dat niet goed betaald wordt, dat je halftime werkt in plaats van fulltime, of dat je tijdelijk werkt of een vast contract hebt.
Discriminatie in het verleden Ook voordat er wetten waren tegen discriminatie, werd er al gediscrimineerd. Hier zijn een paar voorbeelden van problemen die vroeger zijn gebeurd: - Vanaf de veertiende eeuw ontdekten veel blanke volken nieuwe gebieden. Die gingen ze koloniseren. De mensen die daar eerst woonden werden gezien als onbeschaafde wilden. Dus gingen de blanken hen discrimineren. - Tussen de 15e en de 19e eeuw deden veel blanken aan slavenhandel. De blanken vonden dat zwarte mensen niks waard waren. Je kon bijvoorbeeld een slaaf kopen en bezitten, als een soort huisdier. Er zijn zo in totaal ongeveer 12 miljoen (!) mensen uit Afrika door Nederlanders weggehaald om ergens anders te leven als slaaf, in bijvoorbeeld Amerika of Europa. Daar werden de slaven heel slecht behandeld. - Ook de Aboriginals uit Australië en de indianen in Amerika hadden last van kolonisten. Zij werden door de blanken in reservaten gezet en gedood. - Ook was er Hitler, die tijdens de 2e WO miljoenen joden liet vermoorden, omdat hij vond dat ze een minderwaardig ras waren. - De joden zijn hoe dan ook erg vaak lastig gevallen in de geschiedenis. Ze waren een soort van zondebok, de schuld van veel dingen werd naar hen geschoven. - De apartheid in Zuid-Afrika is ook een voorbeeld van discriminatie. In Zuid-Afrika, was er een apart deel voor blanken en voor zwarten. De blanken hadden allerlei rechten die de zwarten niet hadden, en naar de mening van zwarten werd ook niet geluisterd. De apartheid is gestopt door Nelson Mandela. - Ook vrouwen werden tot het begin van de 20e eeuw gediscrimineerd. Ze mochten niet stemmen, niet studeren, ze mochten niet in bepaalde clubs komen, ze mochten alleen voor het huishouden en de kinderen zorgen. - In de tijd dat de slavernij in Amerika afgeschaft werd, waren er mensen die vonden
Kleur 3
©TFG Hellegers 27-10-2013
Theorieboek dat dit nergens op sloeg. Ze richtten racistische organisaties op, zoals de Ku Klux Klan. Discriminatie bestaat dus al erg lang. Dit zijn maar een paar voorbeelden, maar natuurlijk is er veel meer discriminatie geweest. Niet allemaal even heftig, maar discriminatie is een tijdloos probleem.
Discriminatie in Nederland Waarom is discriminatie nou zo erg? Het kan ontzettend vervelend zijn als je afgewezen wordt alleen om wie je bent, zonder dat ze kijken naar wat je kan of doet. Ook worden gediscrimineerde mensen vaak onzeker, en gaan zich waardeloos voelen. Dit kan op het werk zorgen dat gediscrimineerde mensen slechte prestaties leveren of vaak ziek of afwezig zijn. De sfeer wordt vervelend, en dit allemaal door discriminatie. Daarom is discriminatie voor de hele samenleving vervelend, niet alleen voor de persoon die gediscrimineerd wordt. Dus discriminatie is verboden in Nederland.
Kleur
In artikel 1 van de Nederlandse grondwet staat aangegeven dat discriminatie verboden is. Letterlijk staat er: "Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan." Er staat voor de duidelijkheid in artikel 90quater: "Onder discriminatie of discrimineren wordt verstaan elke vorm van onderscheid, elke uitsluiting, beperking of voorkeur, die ten doel heeft of ten gevolge kan hebben dat de erkenning, het genot of de uitoefening op voet van gelijkheid van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden op politiek, economisch, sociaal of cultureel terrein of op andere terreinen van het maatschappelijk leven, wordt tenietgedaan of aangetast." Dus discriminatie is verboden, als degene die gediscrimineerd wordt erdoor benadeeld wordt. Je mag wel positief discrimineren, maar alleen als je zorgt dat je positief discrimineert naar een groep die achtergesteld wordt. Dat houdt in dat je mannen of blanken niet positief mag discrimineren, maar zwarten of vrouwen wel. In de politiek zijn er veel meningsverschillen over discriminatie. De linkse partijen vinden dat discriminatie altijd verboden moet zijn. Ze zijn voor positieve discriminatie, want een open omgangscultuur is hard nodig. Ze willen dus dat de Nederlandse mensen zich aanpassen. De rechtse partijen vinden dat de allochtonen zichzelf niet goed behandelen. Dat ze naar school moeten gaan en Nederlands moeten leren. De middenpartijen vinden dat de Nederlanders en de allochtonen er iets aan
4
©TFG Hellegers 27-10-2013
Theorieboek moeten doen. Tot 2006 gebeurde het vaak dat mensen discriminatie aangaven, maar dat daar door de politie niks aan gedaan werd. In 2006 werd het verplicht om elke aangifte van discriminatie serieus te nemen. Er zijn verschillende bureaus waar je discriminatie aan kan geven, zoals Art.1 (artikel 1), de Commissie Gelijke Behandeling (CGB), het Landelijke Bureau Racismebestrijding (LBR), De Jongerenbond, MIXT, Nederland Bekent Kleur, Stichting Vredeseducatie en het Meldpunt Discriminatie Internet (MDI). Ook wordt er onderzoek gedaan en voorlichting gegeven om discriminatie te doen stoppen. Als je discriminatie aangeeft, wordt er eerst onderzocht wat er aan de hand is, en of het ook wel écht een vorm van discriminatie is. Als er niks aan de hand is, blijft het daarbij. Maar is er wel wat aan de hand, dan kan degene die gediscrimineerd heeft een straf krijgen. Het ligt eraan hoe heftig hij gediscrimineerd heeft, hoe heftig de straf is.
Kleur
Waarom discrimineren mensen
Het is heel moeilijk te onderzoeken waarom mensen nou andere mensen gaan lastigvallen. Mensen kunnen verschillende redenen hebben om te discrimineren, soms hebben ze zelfs niet eens door dat ze het doen. Meestal komt het voort uit angst en onzekerheid. Als sommige mensen andere groepen zien, met bijvoorbeeld een andere huidskleur of godsdienst dan zijzelf, zien zij dit soms als een bedreiging of concurrentie. Ze denken dat het door de andere groep moeilijker wordt om bijvoorbeeld een baan, woning of opleiding te vinden. Dit wordt vaak ook nog veroorzaakt door jaloezie. Ook zijn mensen vaak bang dat hun eigen gebruiken worden veranderd door invloed van die andere groepen. Dat slaat eigenlijk helemaal nergens op, want hun cultuur verandert hoe dan ook steeds. Wat ook vaak gebeurt is dat mensen gaan discrimineren, om bij een groep te horen. Ze willen weten wie ze zijn, waar ze bij horen, en willen dus bij een groep. En om dan extra te laten merken in welke groep ze zitten, gaan ze maar lullig doen tegen de andere groepen. Ze gaan zichzelf helemaal geweldig vinden, en de andere groep juist niet. Daardoor komt er discriminatie; de andere groep mag van hun niks. Een andere oorzaak voor discriminatie is dat van de zondebokken. Vaak vinden mensen het makkelijk om anderen de schuld te geven van dingen die fout gaan. Het is dan het makkelijkste om de schuld te geven aan mensen waar je toch al een negatief beeld of vooroordelen over hebt. Of aan mensen die in een minderheidsgroep zitten, en zich moeilijker kunnen verdedigen. Dus meestal komt discriminatie door onterechte vooroordelen en het gevoel van een
5
©TFG Hellegers 27-10-2013
Theorieboek groep die ze moeten verdedigen.
6
©TFG Hellegers 27-10-2013
