V.U.: Johan De Jonghe, Lepelaarstraat 13, B-8400 Oostende. Het bierblad van De Oostendse Bierjutters. zomer 2012

V.U.: Johan De Jonghe, Lepelaarstraat 13, B-8400 Oostende

Het bierblad van De Oostendse Bierjutters

zomer 2012

w e b s i t e ( S ) : http://www.deoostendsebierjutters.org NIEUW: scan de QR-code e - m a i l ( E ) : [email protected] of [email protected] met uw smartphone! F a c e b o o k o f t e w e l ‘ s m o e l e n p a g i n a ’ : De Oostendse Bierjutters (DOB) a d m i n i s t r a t i e f a d r e s ( A ) : De Oostendse Bierjutters, p/a Lepelaarstraat 13, B-8400 Oostende

DOB-bestuur Johan De Jonghe, Voorzitter, Penningmeester & Secretaris-Ledenadministratie A Lepelaarstraat 13, B-8400 Oostende | M +32 (0)473 29 41 61 | E [email protected] Koen Debrabandere, Bestuurslid, Linguïst & Afgevaardigde Cultuurraad Oostende A Sint-Catharinaplein 33 bus 4, B-8400 Oostende | T +32 (0)59 80 38 50 | E [email protected] Francis De Smet, Bestuurslid, Webmaster & Afgevaardigde Zythos-confederatievergaderingen A Generaal Lemanlaan 151, B-8310 Brugge (Assebroek) | M +32 (0)475 52 93 82 | E [email protected] Christophe Pelfrène, Bestuurslid A Vindictivelaan 22, B-8400 Oostende | M +32 (0)473 73 48 01 | E [email protected]

UK-contact: Sue Thirlaway (Dutch speaker too): DOB/UK-Treasurer & Membership Administration A 21 Snowberry Close, UK-Wokingham Berkshire RG41 4AQ | E [email protected] Alle mogelijke bierinfo voor DEN DOBBER mag naar d o b r e d a c t i e @ s k y n e t . b e van Freddy ‘Wacho’ Debels,

Redacteur/Editor | A Eigenhaardstraat 49, B-8870 Izegem | T +32 (0)51 31 88 75 | E [email protected]

DOB-doelstellingen -

behouden en bevorderen van de Belgische biercultuur in alle facetten zoals traditie, levensstijl en gastronomie; organiseren van activiteiten en/of participeren aan projecten die de Belgische bieren en hun waaier van alle mogelijke smaken kenbaar maken; aanbieden van correcte en objectieve bierinformatie om de onregelmatigheden ter zake te vermijden en te reduceren.

Word DOB-lid via overschrijving IBAN:

DOB-lidmaatschap

BE41 7374 2316 8910 - BIC: KREDBEBB

(per kalenderjaar) :

A - l i d : € 2 0 , - ( b u i t e n l a n d € 3 0 , - ) : Lid van DOB en Zythos en u ontvangt 4x het digitaal lokaal bierblad Den Dobber en 4x het nationaal tijdschrift De Zytholoog;

B - l i d : € 1 0 , - ( b u i t e n l a n d € 1 0 , - ) : Lid van DOB en u ontvangt 4x het digitaal lokaal bierblad Den Dobber; C - l i d : € 3 0 , - ( b u i t e n l a n d € 4 0 , - ) : Ere-A-Lid van DOB. Als steunend A-lid ontvangt u een DOBoorkonde, Den Dobber, de Zytholoog & u krijgt ook een vermelding in Den Dobber en op onze website!!! ======================================================================================================================================

TOB Objectives - preserving and encouragement of the Belgian beerculture, like tradition, the way of live and gastronomy; - organisation and stimulation of projects that make Belgian beer and their broad taste differences well known; - offering correctly and objective information on beer to provide and reduce irregularities. ©: All contributions to this issue can be reproduced without prior consent, provided that their source is acknowledged and that a copy is sent to the Editor. | DOB-figure in logo design (1995): Nathalie Vanden Haute. ======================================================================================================================================

Werkten mee aan deze uitgave (jaargang 17, 2012, nr. 3): Freddy ‘Wacho’ Debels, Chris Bauweraerts, Jochen Falk, Luc Opsomer, HNB-fotograaf RR, Jean-Pierre Severens, Daisy ‘Intruder’ Simoens en Rik ‘Arvie’ Vernack, Johan De Jonghe. Foto voorpagina: brouwerij Strubbe (Wacho). ©: Alles uit dit nummer mag overgenomen worden zonder voorafgaande toestemming, mits bronvermelding en het toesturen van een exemplaar naar de verantwoordelijke uitgever. | Ontwerp DOB-figuur in logo (1995): Nathalie Vanden Haute. =====================================================================================================================

2

Gegroet beste DOB-vriend, Hier is jullie zomerlectuur (dan toch voor eventjes, hé!). Geniet optimaal van de zon en lees deze fraaie Den Dobber tot het einde. Opnieuw uitstekend werk van de DOB-redactie. In naam van het DOB-bestuur wens ik iedereen die van dichtbij of veraf heeft meegeholpen aan de 17de bierjutterij van harte te bedanken voor hun inzet ! Jullie ondersteuning, enthousiasme en talrijke opkomst maakten van ons jaarlijks evenement, ondanks de regen, opnieuw een succesvolle activiteit.. Optimisme is het sleutelwoord om nu reeds naar de 18de editie toe te leven. De biermarkt groeit. Niet alleen de prijzen (!), maar ook het aanbod. Iedere week lees je dat er een nieuw biertje wordt gebrouwen. Voor ons aan de kust is het soms moeilijk om de ‘nieuwtjes’ te proeven. Hopelijk zijn er enkelen onder jullie die het binnenland in trekken om ergens een nieuw biertje te proberen. Indien zo, laat niet na, mij (en zo de rest van de DOB-familie) te mailen hoe het smaakt ! Alle andere bierinfo (zoals een goed biercafeetje) ook natuurlijk ! Na 6 maand hard bezig te zijn geweest, houden we het efkens stil tot oktober, zie activiteitenkalender in Den Dobber Winter. Indien er iemand zelf een bijkomende activiteit op de bierrails wil zetten : altijd welkom bij ondergetekende ! Zo, wij wensen jullie alvast nog een mooie zomer - tussen de aprilse grillen en maartse buien door - met toch heel veel terrasjesweer. Geniet ervan wanneer je kan ! Tot in één van de vele biergangen…

Johan De Jonghe, jullie Voorzitter

De vzw Paulusfeesten steunt onze bierjutterij met de noodzakelijke logistiek. Waarvoor

dank!

Paulusfeesten betekent zeven dagen genieten van meer dan 120 muziekgroepen, straattheater, workshops en animatie. Daarnaast is er gezellige namiddaganimatie voor jong en oud, springkastelen, internationale dag van de jeugd, enz...

Beknopt programma: Do 09 aug: Fischer-Z / Das Pop Vr 10 aug: Bed Rugs / Steak Number Eight / Discobar Galaxie Za 11 aug: Marvin Gaye Tribute Band / Customs Zo 12 aug: Geike / Yevgueni Ma 13 aug: Tarrus Riley / De Mens Di 14 aug: Dolle Kerstparty met o.a. Willy Sommers en De Romeo's / Preuteleute Woe 15 aug: Oostende Zingt! / Johan Verminnen en Vrienden Zie voor het volledig programma op de website www.paulusfeesten.be .

Gratis muzikaal stadsfeest in hartje Oostende. En ….zoek je voorzitter ☺, tijdelijk, soms, gebruikelijk, dichtbij de streekbierentent ! Een DEN DOBBER-verzoekje: Indien je een leuk fotootje neemt tijdens je nationale en/of internationale reisjes, met bvb een speciaal biertje in de hand of in het zicht, stuur het op en je meesterwerk verschijnt in de volgende Den Dobber. Gewoon doen ! De betrokkenheid tussen DOB’s- Leden kan alleen maar vergroten, hé ! DOB je wel.

3

De

Oostendse

Bierjutterij

2012

De 1ste zaterdag van juli staat traditioneel de Oostendse Bierjutterij op het programma. Na een heel jaar hard werken waarin Dobbers als Voorzitter Johan, zijn vrouwtje Nicole, meester Koen, Rik Vernack en partner Daisy, Den Wacho en tal van andere vrijwillige medewerkers ─ die ook niet onbelangrijk zijn ─ alle nodige zaken mooi op een rijtje proberen te krijgen, was de Grote Dag weer aangebroken. De grootste hoop lag echter bij de weersvoorspelling, en deze leek echt niet zo gunstig voor de hele provincie en dus ook boven het Pauluspleintje. De aanwezige brouwers waren wel zeer vroeg aanwezig en het zonnetje scheen mooi aan de hemel. De toeloop kwam zoals verwacht traag op gang maar rond 14u00 zat het terras helemaal vol en waren zowel inrichters, standhouders als bezoekers zeer tevreden en ze proefden van alles wat er te proeven viel en dat was weer heel wat.

De ‘tafelzetters’ al druk in de weer. Hoofd logistiek Nicole controleerde of alles goed was. De al aanwezige Dobbers mochten even rusten voor een kiekje voor een krant en BierBrief. Plots... drama! Het luchtruim overtrok en de druilregen kwam aandraven. In allerijl trokken de bezoekers massaal de tent in en het was werken geblazen voor de standhouders. Ook het lege standje van een hier niet nader genoemde brouwerij, maar voor een evenement van de volgende dag, werd als schuilplaats gebruikt. Onder de grote lindeboom zaten een paar mensen en gelukkig waren er de paraplu's van de Dendermondse brouwerij Dileweyns. Het humeur van de al talrijke bierliefhebbers kreeg geen deuk door deze toch barre weersomstandigheden en de talrijke aangeboden bieren werden geproefd en besproken. Zoals gewoonlijk heeft ieder zijn eigen oordeel en smaak.

Plechtige opening van de 17de Bierjutterij en het plein liep stilaan vol. Onze Wacho moest het voorlopig bij water houden. Standhouders controleerden of hun info in orde was en meester Koen was de eerste tapkunstenaar van de dag. Ook binnenin de tent kwam de drukte op gang.

4

Ondanks het zeer slechte weer bleef het bezoekersaantal maar aanzwengelen en liep de tent drukkend vol. De tombola was weer reuze en met zijn megafoonr kreeg Koen alle aandacht en maakte DOB menige bierliefhebber dolgelukkig met de talrijke prijzen die werden weggeven. Het bleef maar regenen, maar ze bleven ook maar proeven en ondanks deze opdoffer mogen we toch gewagmaken van een ‘waterachtig, maar geslaagd evenement’. DOB dankt iedereen! (W)

Drukte in de tent en onze tombolaploeg opnieuw in actie. Samen onder moeders paraplu genieten van een biertje. Ondanks de regen ook gelukkige gezichten onder de Dobbers, en vooral als ze prijs hebben. Een van onze sponsors kwam even poseren tussen twee proevertjes in en onze honger werd prachtig gestild door huistraiteur Styves en zijn onafscheidelijke ‘Primo-Grills’. Voor één keer ben ik erin geslaagd om niet alleen niet te vergeten om mijn fototoestel mee te brengen, maar ook nog om dan er nog aan te denken van foto’s te maken. Graag deel ik er enkele met jullie. (RV)

Via Geert Hozée waren ook ‘de Amerikanen’ vertegenwoordigd. Ook Den Wacho heeft bij momenten zo eens nood aan een verpozing en een niet-vloeibare versterking van de inwendige mens.

5

De vaste versterkingen werden zoals gewoonlijk aangeleverd door Steve van Styves en de porties waren weer meer dan behoorlijk. Of zoals een brouwer het wist te melden: ‘Van alle bierfestivals heeft De Bierjutterij het beste eten.’ Dagverse nieuwe Leden Falco en Sam worden geïnstrueerd in het bierproeven door Wacho en Robert Deputter. Het ging er in ieder geval over de op het allerlaatste toch meegebrachte Tatsevoet van Het Alternatief, hetwelk slechts vijf dagen voordien gebotteld werd. Sam omschreeft het als volgt: zoetig en zeer toegankelijk aroma, veel gist in de smaak en geen nieuwe nasmaak. Wellicht hadden ze het ook over de gember in De Graal Blond, wat het toch een echt traag te genieten bier maakt en het feit dat Eutropius ons blijkbaar een wereldprimeur bezorgde door voor het eerst op een bierfestival aanwezig te zijn. Waarvoor dank, natuurlijk!

Niet alleen 3 verschillende groepen voor vrijgezellenen vrijgezellinnendagen kwamen langs om toch ook wat (bier)cultuur op te snuiven, maar ook een jonge kunstenares met haar speciaal gemaakte werk De Bierbolen. Delphine, let op je tellen! Zie de trotse voorzitter bij de toffe affiche !

Slechts op 6000 liter gemaakt, die tweede, en aangepaste, Limited Edition van Hommelbier Extra Dry Hopping, maar naar goede gewoonte bracht Sandrino weer een specialleke mee naar DBJ.

6

Ook dit is DBJ! Het heeft allemaal geen naam, maar de jetons tellen echt zichzelf niet. Een zodanig hardwerkend koppel dat ze zelfs niet scherp op een foto te krijgen waren... Nagenieten van een biertje en een versnapering in Botteltje; voor Francis en bovengetekende kon de dag daar nog net in alle schoonheid worden beëindigd, onder begeleiding van het Concierto de Aranjuez van Joaquín Rodrigo. Waar een goed georganiseerde ‘afbraakmachine’ al niet toe kan leiden... Het leeuwtje van Le Lion d’Or begroet ons de morgen van de ‘afbraakdag’. Wie staat er weer niet op de foto’s? Jawel, Ronny ‘altijd rustig, maar steeds doende’. Ja, ook dat is DBJ!

En op zondagnamiddag samen na ‘gedane werken’ nog eens teruggaan naar ’t Pauluspleintje; moet ook kunnen. Dan natuurlijk wel om de 6de Benefiet van de Moby Dick te steunen. Ook dat is sociale betrokkenheid. En bij sommigen begint dat al op jongere leeftijd dan bij anderen... “O-mer, oe liever!”

Kenjedobjes •

In de nasleep van de DBJ-afbraak proefden we een bier dat ons Duits Lid Jochen Falk onlangs meebracht ‘om eens te proeven’. De Franz Anton Schäffler Triple is van het barleywinetype. Brouwerij Schäffler beroept zich op het gebruik van gist van Belgische trappisten voor deze creatie. De fles heeft een praktische hersluitbare champagne- of bierstop,en er hangt een mooi boekje bij met uitleg over de benaming, brouwproces, schenkwijze,... Mede door zijn potente 10,5 vol.%alc. is dit uitermate een degustatiebier in de werkelijke zin van het woord.

7

Het bier heeft geen schuim. Zijn aroma doet denken aan de Steedje-bieren (Waar is de tijd!) en is alcoholwarm. In de smaak vind je geen hop, maar wel rozijnen, witte port of Pineau de Charentes. Een lichte prikkeling en zurigheid vormen een heerlijk zacht mondgevoel. In de nasmaak komt een stroperigheid en een warm mondgevoel tevoorschijn, maar geen nieuwe smaak. (RV) •

Te noteren in uw agenda?: Ook tijdens de Paulusfeesten (9 tem 15 augustus) worden de bierliefhebbers weer verwend. Zo zal natuurlijk ook weer Keyte vertegenwoordigd zijn, maar deze keer op niet minder dan twee taps! Doordat het contract met Stella met de vorige editie ten einde liep, waren weer alle pilsmogelijkheden open. Deze keer haalde Maes het; zij zullen dus de meeste bierkelen laven tijdens de komende drie edities. Blijkbaar heeft Maes ook een samenwerkingscontract met Moortgat. Dit maakt dat er deze keer een Maes-container op de Feesten zal aanwezig zijn, vergezeld van de Chouffe-chalet en gedurende twee dagen tevens muzikaal bijgestaan door de De Koninck-caravan. (RV & foto RR)

•

Te noteren in uw agenda?: Eveneens tijdens de Paulusfeesten zal op zondagmiddag 12 augustus het al even traditionele Caves-abieritief doorgaan. Place to be is weerom de Zandwitch (Sint-Paulusstraat, naast ’t Kroegske). Van 11u00 tot 14u00 kan je genieten van Caves van ’t vat, vergezeld van een kaashapje. Uw dienaar zal dat vat laten lopen. (Her)ontdek dit bier waarover Felix Timmermans het volgende schreef: 'Het beste bier van de wereld, om geen wijn meer te bezien, klaar als de zon, zerp en zoet, een honing van smaak'. (RR & foto DS)

Key-har-te feiten •

Zie jij Keyte in bovenstaande titel niet in het originele Keyte-schrift (dus in Fine Hand)? Dan zal het zijn dat jouw Word-versie

Fine Hand Hand

niet ondersteunt. Niet getreurd echter; via de gratis download op http://ttfonts.net/download/15904.htm kun je er gemakkelijk aangeraken. Al wat je moet doen is naar die websitepagina gaan, daar zal normaal automatisch een schermpje ‘14608_FineHand.ttf’ opgengaan, hetwelk Bestand Opslaan zal voorstellen. Druk op OK en het downloaden zal beginnen. Nadat dat afgerond is (duurt niet lang) ga je via je Windows Verkenner naar je Downloads en selecteer je ‘14608_FineHand.ttf’, waarna je kiest voor Installeren. Na beëindiging ga je gewoon weer terug naar je Word en zal Fine Hand in de lijst van je lettertypes staan. Nice & easy!!! (RV, met grote dank aan JDJ & DS)

8

•

Ook al gemerkt dat Keyte de laatste tijd nogal sterk in beeld komt? Zo was er de openstelling van de Atlantikwall op de Oosteroever. Het weer was ver van bijster, maar Keyte was toch goed gevraagd en lekker bevonden. Nadat ik nog wat serveerinstructies gegeven had, verbeterde zelfs (en gelukkig maar!) het schenkniveau. (RV)

•

Op inhuldiging van het Zeeheldenplein was het echter één en al droefnis. Pils en limonade werden er geschonken in glazen, en zelfs voor cava hadden ze sierlijke plastieken fluiten laten aanrukken, maar ons aller Keyte werd er in 20cl plastiek bekers geschonken. Om het helemaal erg te maken konden ze dan nog ook niet goed serveren. Zodoende kreeg je dan ongeveer een ampere 12cl product (Sorry, maar zo ‘verneukt’ wil ik het zelfs geen bier

meer noemen.), en ik wil hier dan nog niet de prijs vermelden die ze daarvoor durfden vragen. En lelijk dat ze keken als je een opmerking maakte! (RV) •

Ook op de 1ste manche van het BK Open Water zwemmen in de Spuikom, ingericht door de Royal Ostend Swimming Club (ROSC) was Keyte aanwezig. Ik heb er, weliswaar buiten competitie, aan meegedaan, maar nu had ik toch niet gedacht dat die sporters zich nadien een bier zouden laten welgevallen. Het was zeker met mate(n), want het is me opgevallen dat die zwemclubs die er van heinde en verre op afkomen, er werkelijk een familiedag van maken. Wellicht tot volgend jaar! (RV)

•

Te noteren in uw agenda?: Waar u deze zomer nog eens speciaal terecht kunt voor wat cultuur met uw gelieve bier is bij de heemkring Ter Cuere, Bredene. Voor de zomerse activiteiten besliste het bestuur van Ter Cuere om hun aanbod uit te breiden. En hun keuze viel op Keyte. Waarom? Wel, omdat het ontwikkeld is door De Oostendse Bierjutters, lokaal gebrouwen wordt en het geen ééndagsvlieg blijkt. Daarom willen ze, en we citeren uit hun tijdschrift Roepsteen, ‘dit smakelijk streekbiertje in de kijker plaatsen’. Waarvoor dank! U kunt het nog gaan proeven in het museum Turkeyenhof op 12 en 14 augustus. (RV)

Onze Duitse Oostendse Bierjutter Jochen Falk brengt verslag uit van zijn bezoek aan het “Festival der Bierkulturen” in Keulen (in het Bürgerzentrum ─ wijkcentrum ─ van KölnEhrenfeld, op 250 meter van het station en de ondergrondse tramhalte) op 12 en 13 mei.

Festival

der

Bierkulturen

2012

Belgian beer culture in Cologne If you are Belgian and you have a passion for beer festivals it looks like you will be busy almost every single weekend as there are so many of them in your country. If you are a German beer lover things look quite different. Yes, some big beer festivals were set up the last 10–15 years and they are now firmly established as regular summer events of the cities in which they take place. Some of them have now become trademarks, like “Berliner Bierfestival” (aka “Biermeile”) or “Bierbörse” and there you can also find distributors offering Belgian beers, though for the price of an Oktoberfest-like atmosphere, which a real beer enthusiast will decline. To satisfy German beer connoisseurs who are looking for unusual beers (also beyond the “Reinheitsgebot”) Peter Esser, master-brewer of pub-brewery Helios-Braustelle in Köln-Ehrenfeld, set up the so-called “Festival der Bierkulturen” two years ago. Only 10 minutes away from the centre of Cologne with its well-known Kölsch-breweries and pubs this event took place for the third time on 12 & 13 May this year. Far beyond the ‘size matters’ mentality nowadays, this is a very small festival (some would call it tiny), but only as far as the size of the place is concerned. However, if we talk about the range of different beer-flavours waiting to be tasted, this festival leaves all the bigger crowd-pullers far behind.

About twelve independent micro-breweries along with some beer-specialist shops ran stalls serving 15cl sampler glasses with their products. To the great delight of all visitors who appreciate the Belgian art of brewing two Flemish breweries again got the opportunity to present their excellent products.

9

One of them was Oud Beersel, which returned to Cologne after last year’s success. This brewery is situated in Beersel, Flemish Brabant, approx. 10 km southwest of Brussels. Although founded in 1882 it became Belgium’s newest “geuzestekerij” (geuze blender) seven years ago as it stopped producing in 2002 and had its reopening in 2005 when new owner Gert Christiaens started with his own lambic. During the festival the owner’s pleasant parents presented the whole range of lambics, geuzes and krieks, some of them award-winning at WBA, WBC and Ratebeer. Also Bersalis, Oud Beersel’s tripel, was convincing visitors. One did not have to go far to get another idea of the great variety of Belgian beers as brewery Alvinne presented its products in the stall on the left of Oud Beersel’s. This adventurous brewery from Moen, West-Flanders, was on the festival for the third time and it is to be hoped Alvinnebeers can be spotted there the following years, too. Founded in 2004 in a little wooden cabin in Ingelmunster, Davy Spiessens and Glenn Castelein soon were badly in need of more space which they found in Heule in 2007, on the outskirts of Kortrijk. In 2011 they moved again and have now settled down close to Zwevegem. The beers served in Cologne represented the outstanding output of this young brewery which became popular for oak-aged beers the last few years. So beer connoisseurs had the opportunity to taste the whole range from the light, blond Naked Ladies (4.4%) to the reddish-brown Cuvée de Mortagne (13.9%) which is the result of long maturing in refilled wine-casks. Visitors who had to ‘complain’ of not having enough time (or constitution) to taste all of Alvinne’s beers have been invited to visit the brewery’s own annual beer event, Alvinne Craft Beer Festival, which takes place every March. If we take stock of this third issue, the “Festival der Bierkulturen” obviously satisfies both Belgian beer rookies and advanced beer enthusiasts. (JF)

Bierhumor Mijn vrouw is kwaad Liefde is toch blind! Tenminste zo dacht ik. Mijn vrouw belde laatst behoorlijk kwaad naar mijn gsm: "Awel varken... waar zitte gij nu?!?!" Ik antwoordde: "Awel schatteke, herinnerde u nog dat juwelierswinkeltje waar je lang geleden die diamanten ring zag, er onmiddellijk verliefd op werd en ik dat graag voor je wou kopen, maar er toen simpelweg het geld nog niet voor had en ik zei: "Schat, ooit gaat dat van jou zijn!" Mijn vrouw, een beetje giechelend en aarzelend antwoordde zacht: "Ja, dat weet ik nog lieveling." Ikke: "Awel, ik zit in 't café vlak ernaast!" (LO)

10

Liggen de roots van Westvleteren bij de Izegemse paters? Bij bakkers en beenhouders worden volgens ieders mening de meeste sociale contacten gelegd. In de Izegemse bakkerij (Bosmolens) van Jan Dierickx-Visschers - Verbrugghe liep onlangs het gerucht dat de beroemde trappist van Westvleteren wel eens een Izegemse oorsprong zou kunnen hebben. Bakker Jan, kleinzoon van de vroegere Oostendse brouwerij Dierickx-Visschers kwam dit ter ore en hij mailde onmiddellijk naar mij. Vanuit de BierBrief-redactie startte ik een onderzoek. Tijdens een eerste confrontatie bevestigden de Izegemse schepenen Marc Vanlerberghe en Dirk Van Walleghem dat er tijdens de onderhandelingen bij de aankoop van de boerderij van het Minderbroederklooster der Izegemse Kapucijnen door één der paters werd gesproken over het feit dat alle brouwattributen van de kapucijnen aan de broeders van de Sint-Sixtusabdij van Westvleteren werden overhandigd. Een gesprek met de gardiaan1, die wel de meeste tijd van zijn broedercarrière in Pakistan heeft doorgebracht, bracht alleen een bevestiging van de bierbrabbel over de 'mondelinge' doorgeving van het bierrecept en het feit dat tijdens de wereldoorlog alle koper uit de Izegemse brouwerij aan de bezetter moest worden afgestaan. Volgens een artikel uit “De Paters Kapucijnen Vijftig Jaar Geleden” 2 werd het volgende beschreven (met dank aan Danny Verbeke, uitbater Kroegske, Emelgem): Toen de Kapucijnen zich in 1900 te Izegem wilden vestigen, was er op de plaats van het huidige klooster alleen maar akkerland. Deze nieuwe kloostergemeenschap kreeg een groot stuk bouwgrond van de heer en mevrouw Albert Ameye-Verhoest. Het daaraan palende perceel van 1 ha werd aangekocht van de heer Clement Vandeputte. Van juffrouw Sidonie Debacker werd nog een aanpalend perceel aangekocht. Op dit ruim domein werd een klooster met kloosterkerk en bijgebouwen neergezet. Juist achter de westerpoort van het klooster op een twintig meter van de Fig. – broeder-bouwer aan het werk rooilijn, kwam een bijgebouw. Dit kloosteronderdeel noemt in de brouwerij. Met handgeschreven men nu De Boerderij. In de beginjaren van het klooster was opmerking Kapucijnen Izegem. dit De Brouwerij. In dit gebouwtje werd bier gebrouwen. (Collectie Archief Paters Kapucijnen, Pittig bruin bier. ‘Patersbier’! Antwerpen) Op 18 januari 1908 verkreeg het Izegemse kapucijnenklooster de toelating van het gemeentebestuur om een 2pk-motor te plaatsen voor de verrichtingen in de brouwerij. Het bierbrouwen bij de kapucijnen heeft niet lang geduurd. De gehele inboedel verhuisde naar de abdij van Westvleteren, waar andere paterhanden het brouwproces en de bierproductie verderzetten en die er tevens voor zorgden dat de naam en de faam van het patersbier een meer dan goede bekendheid kreeg. Jaren bestond er ook een vast jaarlijks gebruik dat de abt van SintSixtus (Westvleteren) met de jaarwende een bak patersbier stuurde naar de gardiaan van het Izegemse kapucijnenklooster… en dat als jaarlijks ‘Nieuwjaarsgeschenk’!

1

Nvdr: Een gardiaan (van het Italiaanse woord voor wachter: “guardiano”) is een kloosteroverste bij de minderbroeders Franciscanen of Kapucijnen. Deze term benadrukt de zorg die een franciscaneroverste voor zijn broeders moet hebben. Franciscus van Assisi, de stichter van de minderbroeders, benadrukte dat een gardiaan niet als een overste boven zijn medebroeders moest staan, maar eerder moet handelen als een moeder die voor haar kinderen zorgt. De aanspreekvorm voor een gardiaan is ‘Wel- of Zeereerwaarde Pater’. Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Gardiaan (dd 30.06.2012). 2 Drukkerij Strobbe, Izegem, 1950.

11

In mijn bibliotheek1 vind ik brouwerij Van Hees, “brasserie des P.P. Capucins”, dewelke bestond van 1910-1921. Verder kreeg ik van Kris Herteleer, De Dolle Brouwers, Esen een bericht dat zijn onderzoek van het bier van Westvleteren enorm veel gaten had en de geschiedenis van het Westvleterenbier moeilijk te achterhalen was. Gezien er op 15 juni 1838 precies 919 Fr (zie verder) werd betaald voor een oude brouwerij, is het een mogelijkheid dat het om de Izegemse brouwerij gaat. Ook in de historiek van de paters-brouwers van Catsberg ─ waar de paters van Westvleteren vandaan komen ─ is weinig te bespeuren. Na nader onderzoek mailde Kris Herteleer het volgende: Wat ik eens gehoord heb van een Izegemse brouwer die op bezoek kwam, is dat de paters van Westvleteren een oude brouwinstallatie van de paters van Izegem zouden hebben (gekregen?). Op de plattegrond van de Sint-Sixtusabdij uit 1880 staat een oude en een nieuwe brouwerij. De eerste brouwerij werd aangekocht in 1838, en dit waarschijnlijk ─ alle bronnen wijzen in die richting ─ op aangeven van de paters van Westmalle die enkele jaren ervoor begonnen waren met brouwen. Ze hebben dan waarschijnlijk de een manier van brouwen van daar gehad. Alsook de gist ─ die ze trouwens nu nog gebruiken ─ zij het dat ze gedurende een zekere een periode Rodenbach-gist hebben gebruikt, gevolgd door Chimay-gist. Van dit laatste weten ze in de abdij van Westvleteren niets. De abdij van Chimay is trouwens anno 1850 gesticht door een teveel aan monniken in Westvleteren. Fig. – Of de Izegemse Kapucijnen iets hadden met de Trappisten van West-vleteren? Op deze foto staat in ieder geval wel duidelijk een link. Collectie Pol Heldenberg.

Bij verder onderzoek (uit de boeken van Mout- en Brouwhuis De Snoek2, Alveringem) kwam ik ook niet verder dan dat er werd gebouwd tussen 1832 en 1938: In 1837 wordt met regelmaat bier aangekocht en met een rekening van 2.600,27 frank aan bier vereffend aan een zekere Catteil en in 1838 wordt voor één brouwsel 3,62 frank betaalt aan enen Markey en met een totaal aan bier van 411,06 frank. De brikkenbakkers (steenmakers) hadden blijkbaar een stevige dronk en daardoor werd zelf brouwen een te overwegen optie. Op 15 juni 1838 wordt 919 frank betaald voor een oude brouwerij. Ze was toen nog niet operationeel. Alle wettelijke paperrassen werden in orde en de brouwerij ging van start in 1840, maar toch wordt er regelmatig bier aangekocht (dringend tekort of mislukt brouwsel?). In 1860 en 1886 zijn er belangrijke verbouwings- en/of vergrotingswerken aan de brouwerij. De vraag naar sterker bier maakt dat ten laatste 1897 er dus een tweede bier gebrouwen wordt. In 1917 werden al 4 bieren gebrouwen: waarschijnlijk de Ordinaire, Double 4°, Special 6° en de Extra. Zou daar misschien het recept van het Izegemse Patersbier tussenzitten? Waarschijnlijk nooit te achterhalen, maar evenmin een te achterhouden anekdote. (W)

Een goed bier kun je beoordelen met één enkele slok, maar het is beter om héél zeker te zijn. 1

(Tsjechische dichter)

Friedrich M. 1984 ─ Brauerei-Verzeichnis Belgien, Heidelberg, Förderergemeinschaft von BrauereiWerbemittel-Sammlern e.V., p. 129. 2 Van Royen H. 2007 ─ Cette usine nommé la blanche, De brouwerij van de abdij Sint-Sixtus en de Trappist Westvleteren (1839 - ), Mout- en Brouwhuis De Snoek (W&M vzw), Abdijmuseum Ten Duinen 1138 en Abdij Sint-Sixtus vzw, Het Vlaams brouwbedrij in historisch perspectief 12, p. 16-26.

12

Dobber, een origineel Marble-bier Tijdens de uitstap der medewerkers van de 16de Bierjutterij kwam onze voorzitter plots opdagen met een nieuw, vrij origineel biertje, met name “ Dobber “. Hadden de Oostendse Bierjutters nu hun eigen bier met hun eigen naam? Nee hoor, het was Johan 'Black Beasty' Van Ryckeghem, al jarenlang DOB-lid en vaste Jutterijmedewerker, die tijdens één van zijn vele bezoeken aan Engeland het flesje gezien had in de pub van Marble Brewery te Manchester en hij bracht het mee als geschenk voor zijn voorzitter. Het werd met grote dank aanvaard ! Het bier dat in de brewery meestal op vat verkrijgbaar is, werd nu uitgebracht (zoals vele brouwerijen dat doen) op fles, maar in beperkt aantal, met het overschot van de vatenvulling. Dit wegens te weinig voorraad. Het is enkel in de brouwerij en bij een paar bevriende bierverkopers verkrijgbaar. De Marble Arch Inn is natuurlijk de thuisbasis van de Marble-brouwerij, die daar geopend werd in 1997, hoewel het echte brouwen nu plaatsvindt in de nieuwe, grotere brouwerij een paar straten verderop in de Marble. Marble brouwerij legt de nadruk op het natuurlijke, organische en vegetarische brouwen. : Dobber is een Engelse Ale met een amberen kleur en heeft 5,9 vol.%alc., is wazig en heeft een mooie schuimkraag. Er heerst een licht hoparoma, beheerst door pompelmoes en zoete passievruchten. In de smaak een evenwichtige hopbitterheid met in de achtergrond de passievruchten en pompelmoes merkbaar. Het mondgevoel is pittig door de sterke aanwezigheid van koolzuur. De afdronk is lang en zeer bitter. (W)

Zythos

Consumententrofee

De ZBF-consumententrofee 2012 is met voorsprong gewonnen door Duvel Tripel Hop van Duvel Moortgat. In 2007 en ook in 2010, creëerden de brouwers van Duvel reeds een Duvel Tripel Hop, in een gelimiteerde productie. Het werd een enorm succes. Men besloot dan ook om jaarlijks Tripel Hop te brouwen. Duvel wordt traditioneel met twee hopsoorten gebrouwen. Voor Duvel Tripel Hop selecteren de brouwers echter elk jaar een derde interessante hopsoort. Door te kiezen voor drie hopsoorten wil Duvel meegaan in de trend van bittere bieren en blijft het uiteindelijke smaakprofiel boeiend voor elke bierliefhebber. Voor 2012 selecteerden de brouwers de aromatische Amerikaanse hopsoort Citra. De typische Duvel-smaak wordt door de Citrahop verrijkt met frisse toetsen van pompelmoes en tropisch fruit. Met zijn 9,5 vol.%alc. heeft het bier naast een hogere aromatische intensiteit bovendien een grotere volmondigheid. ‘We merken dat de trend naar meer hoppige bieren – mede dankzij onze eerste brouwsels in 2007 en 2010 - aan het doorzetten is. Deze Duvel Tripel Hop zal dan ook veel speciaabierliefhebbers plezieren, terwijl wij er steeds over zullen waken dat de intrinsieke Duvel-karakteristieken bewaard blijven. We zijn nu eenmaal heel erg selectief in het verbinden van de naam Duvel aan onze bieren.’, zegt brouwmeester Hedwig Neven. ‘Het blijft fascinerend hoe je enkel met de pure basisgrondstoffen een heel brede en variërende complexiteit kan geven aan speciaalbieren. Elke hopvariëteit heeft zo zijn eigen intrinsieke karakteristieken, die zo bepalend zijn voor de smaak en het aroma van het bier. Zoals de druivensoort bepalend is voor het uniek karakter van een wijn, zijn de gebruikte hopvariëteiten dat evenzeer voor dit bier. We wensen dan ook dat het karakter van Citrahop meer dan subtiel waarneembaar is. Dit bereiken we door deze hop nogmaals na het brouwproces toe te voegen, namelijk na de hoofdgisting, hetgeen we dry-hopping noemen. Hierdoor blijft het uitgesproken fruitige karakter doordringend aanwezig in het finale bier. Het wordt zonder twijfel boeiend en uitdagend om jaarlijks een nieuwe hopvariëteit te selecteren, die tegelijk een harmonieuze en tevens gedifferentieerde contributie kan brengen aan Duvel.’ (W) Nvdr: Citra is een crossover van Hallertauer Mittelfruh, US Tettnanger, East Kent Golding, Bavarian, Brewers Gold en nog enkele andere hopsoorten, sinds 2007 verkocht door Hop Breeding Company (bron: http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_hop_varieties#Citra (dd 01.07.2012).

13

DBJ’11medewerkersuitstap Zoals ieder jaar krijgen de Medewerkers van onze Bierjutterij een reisje aangeboden als dankbetuiging voor het vele vrijwillerswerk. Opnieuw werd ik aangesteld om een mooie dag in elkaar te steken. Sta me toe te zeggen dat mijn kennis als vroegere organisator van verrassingsreizen voor tal van verenigingen op zo’n moment uitstekend van pas komt. Zoals het de traditie is werd alles in een bier- en cultuurkleedje gestoken. De voorbereiding en tenslotte de gekozen reisroute ging dit jaar naar onze Westvlaamse Ardennen, hét Heuvelland. Er kwamen een 15-tal Dobbers om 8u10 aandraven op de parking achter het Oostendse stadhuis; de afspraak voor de traditionele carpooling. De groep had afspraak met mij aan de ingang van de unieke commandobunker in het groene Kemmel. Eerder had ik in Kemmel de ingangskaartjes voor alle activiteiten in Heuvelland opgehaald. Aan de ingang werd ons gemeld dat er slechts een precies aantal personen de bunker mochten betreden en met al vooraf ingeschreven groepen hadden wij er twee teveel. Meteen waren enkelen bereid dit stuk over te slaan, waarvoor dank. Na een voorbeeldige uitleg van onze DOB-gids Koen Debrabandere mocht iedereen afdalen in een ultrageheime commandobunker van de Belgische strijdkrachten, het zenuwcentrum van het opperbevel tijdens de Koude Oorlog. De bunker, gebouwd begin jaren vijftig, was bedoeld als commandopost van een internationaal luchtverdedigingssysteem. Die functie heeft de bunker echter nooit bekleden omwille van de oprichting van het Navo-verdedigingssysteem. Begin jaren ‘60 besluit het opperbevel van de Belg. Strijdkrachten de bunker in te richten als commandopost in geval van oefening, crisis of conflict. Zoals het meestal het geval is hebben we ons daar laten opmerken, deze keer was het door het afgaan van het alarm wegens onvoorzichtigheid van Wacho en Koen. Iedereen wel verbaast dat zoiets nog steeds bestond of ten minste werd gebruikt na den oorlog. 'Goed weggestoken!' Na dit prachtig stukje geschiedenis was het de gps van onze Voorzitter volgen naar het [F] Experience Museum, beter gekend als het folkmuseum in Dranouter. Gezellige deuntjes, oude muziekdinges en vooral veel ambiance werd er door ons groepje ervaren; een verstrooiing naar de middag toe. Daarna, vooral muzikaal voldaan trok de meute naar de bekende Cordoba-kabelbaan waar eenieder even boven de wijnranken mocht zweven en waar Johan en Daisy hun lichte hoogtevrees overwonnen, maar onze vriendin Cristel moest heel diep gaan om haar angst te overwinnen. Maar ze deed het toch: proficiat Cristel! We kregen er ook een prachtige picknick aangeboden (heel veel dank Nicole) en na een keuze uit het bierboek aldaar, met vooral Omer in trek, trok het gezelschap opnieuw richting onbekend... Eindelijk kwamen we aan de afdeling bier en met de beste brouwers ter wereld zaten we meteen goed bij iedereen. Aan het kleine schooltje te Oostvleteren stond Struise-brouwer Carlo Grootaerts ons op te wachten en in zijn sappig, maar correct Nederlands kregen de Dobbers een educatieve les in bierbrouwen. Tussen de nodige bewijsstukken om te proeven werden zowat alle methodes uitgelegd en ging het van de aar op het veld tot het lipgevoel van een ontkurkte fles. (W)

14

Hommelgeschiedenis

op

de

Mercator

Verleden jaar kregen we dank zij onze Voorzitter Johan de kans een activiteit op de Mercator te organiseren. Een trots initiatief dat dit jaar opnieuw in het programma werd opgenomen. Er werd gekozen voor een stukje geschiedenis waarbij het verhaal en de anekdoten van de hommel (de hop, de hopplant) door de Poperingse verteller Guido Vandermarliere op ludieke wijze werd aangeboden. De legendes op de Mercator op doek geïllustreerd was eveneens verkrijgbaar in boekvorm dit onder de titel: “Van God en Zijn Heiligen, de Duivel en de Hommel”, dus waarachtige vertelsels over de hommelplant en het bier. Het verhaal hoe de hommel geschapen werd tot de pinten van de Heilige Vedastus en de bierkan bij SintColumbanus. Alles werd op zeer ludieke en met een Poperings accent (“è nji”) door Guido ter ore gebracht. Het publiek was zeer aandachtig en genoot. De verhalen van hymele of humel, de winterhoven, de hoemeleberg werden uitgelegd. De magen van de aanwezigen werden tussendoor opnieuw door onze crewdames verzorgd. Als hoppige proevertjes kwamen Hommelbier (Van Eecke, Watou), Keikoppenbier (De Plukker, Poperinge), Hopsignoor (Het Anker, Mechelen) en een stevige Houblon Chouffe (La Chouffe, Wibrin-Achouffe). Van dat laatste bier hopen we meer te weten te komen bij de activiteit die we volgend seizoen op de Mercator zouden organiseren met als gastspreker de ‘opperhopchouffe’ Chris Bauweraerts. (W)

15

DBJ-affichetekenaar

Tattoo

Dagmar

De affiches van onze bierjutterij hebben al enkele jaren een uitgesproken link naar de tekencultuur. Het is echter pas drie jaar geleden dat de vakkundige tatoeagetekenaar Dagmar in beeld kwam. De schoonzoon van onze Voorzitter Johan had als tatoeëeder/illustrator vlug bekendheid in biermiddens met zijn prachtige illustraties op de viltjes van Rodenbach. Op vraag van schoonpapa zette hij zich aan de tekentafel en het resultaat is al vier opeenvolgende edities een bewonderenswaardige afbeelding op onze affiches. Dagmar Verfaillie (31) is uitbater van de bekende “Tattoo Dagmar”-shop. Zijn partner is Sofie De Jonghe (27), die we ook kennen als de rockzangeres van Dinner Deal tijdens de Bierjutterij en de Paulusfeesten in 2009. Samen hebben ze twee flinke zoontjes: Samber (2,5 j) en Kobijn (5 maanden). De Mercedes Vito-reclametour waarbij Dagmar beeldhouwer was en Sofie hem met saxofoon begeleidde, vormde hun eerste contact. In Gent, waar beiden studeerden, trokken ze nadien steeds meer en meer samen op. ‘Ik ben nog tijdens mijn studies in Sint-Lucas begonnen als tatoeagetekenaar en ben zo eigenlijk in de job gerold. Ik heb gedurende vijf jaar in Bodydesign in Gent getatoeëerd en ben daarna mijn eigen zaak Tattoo Dagmar begonnen in Roeselare. Momenteel ben ik met een kinderboek bezig, samen met auteur Rino Feys; een kinderverhaal over twee kraaien. Daarnaast ben ik bezig met een strip over een grootvader die een oude liefdeshistorie verteld aan zijn kleindochter, terwijl parallel in het verhaal ook zij iemand leert kennen. Dit heet Het Lange Wachten van Marie-José Lagrange en zal hopelijk af zijn tegen de zomer van 2013.’, verklapt Dagmar ons. Dagmar heeft zijn muzikale uitspattingen bij de bands Dinner Deal en Image In Likeniss wegens overdrukke agenda met zaak en gezin even op “hold” moeten zetten. Op de vraag of een tatoeage gevaarlijk is, wil Dagmar niet echt ingaan want dat zou een té lang epistel worden, maar toch laat hij zich ontvallen dat het op zich niet echt gevaarlijk is, maar toch wel enkele risico’s inhoudt. ‘Daardoor moet je voor het plaatsen van een tatoeage ook een hele vragenlijst invullen, waardoor we als tatoeëerder al dan niet kunnen vaststellen of iemand een risico loopt of niet. In geval van twijfel zullen we je altijd eerst een arts laten raadplegen.’ Hoe ziet een dagtaak van een tatoeage-ontwerper er uit? “Meestal komt iemand met een vaag idee af. Daarrond heb ik dan een gesprek met die persoon zodat ik kan aanvoelen welke richting die persoon uit wil. Dan wordt er een ruwe schets gemaakt en doorgestuurd, of er wordt bepaald het volledig freehand te doen, dit is meestal het geval. In zo’n geval teken ik alles op de huid zelf uit. Daarbij kan je dan beter en mooier de anatomie van het lichaam volgen. Daarna kijk ik samen met de klant in de spiegel en doen we nog de nodige aanpassingen. Dan beginnen we met het echte werk; het prikken zelf! Meestal heb ik twee grote sessies van vier uren per dag. De meeste van mijn klanten komen voor grote stukken, sleeves1, backpieces2,… Dan werk ik steeds in blokken van vier uren. Sommigen die van het buitenland komen, boeken een volledige dag; dan gaan we ‘s middags iets gaan eten en doen daarna terug verder. Het is niet voor iedereen weggelegd om een hele dag op de bank te liggen, maar meestal lukt dat wel aardig. Daarna heb ik nog wat telefoonen mailwerk, omdat ik tijdens mijn sessies geen telefoon opneem om de rust in de studio te behouden. Ja, ik werk alleen, zo is het altijd rustig en heb je geen binnen- en buitenwandelaars. De shop is ook altijd gesloten. Zo moet je ook voor een bespreking eerst via mail of telefonisch een afspraak maken. Daarna heb ik thuis, na het spelen met de kinderen en het avondeten, meestal nog wat tekenwerk liggen voor het slapen gaan." Wat is toegelaten betreffende het plaatsen van tatoeages? ‘Je kan natuurlijk alles en alle plaatsen gaan tatoeëren. Die beslissing ligt natuurlijk bij de tatoeëerder zelf. Zelf ga ik niet zomaar bij

1 2

Nvdr: sleeve tattoo = tatoeage die de volledige arm bedekt. Nvdr: backpiece tattoe = tatoeage die de volledige rug bedekt.

16

iemand op zichtbare plaatsen gaan tatoeëren. Dus geen handen, nek of gezicht. En zeker niet bij jonge mensen. Iemand die in de dertig is en al een heleboel tatoeages heeft staan, dat is natuurlijk iets anders; die persoon weet ook waarmee hij bezig is natuurlijk. Pas op, je kan de mensen natuurlijk niet altijd tegen zichzelf beschermen hé; het is en blijft een individuele keuze... Daar komt ook bij dat er een lange wachttijd is, sommige schrikken daar wel even van; het is momenteel toch een acht à negen maanden wachten. Nu, dat heeft wel zijn voordeel bij het bepalen van wat je zet. Je zult niet echt overhaast iets laten plaatsen, hé. Natuurlijk zet ik ook geen haatdragende of radicale symbolen.’ Meestal gebruikt Dagmar een eigen ontwerp; kant-en-klaarontwerpboeken ga je bij hem niet aantreffen. Wel mooi geïllustreerde boeken waar je je inspiratie in kunt opdoen. ‘Iedereen gaat hier met een uniek stuk naar buiten. Een tatoeage wordt nooit een tweede keer geplaatst. Ik haal vooral mijn inspiratie bij oude art-nouveautekeningen zoals die van Mucha of door andere illustratoren die een mooie poëtische stijl hebben. Anders gewoon rondom je heen kijken en absorberen, hé!’, laat Dagmar zich ontvallen. Over het feit of zo'n tatoeage duur is, zegt Dagmar het volgende: ‘Het is niet goedkoop, nee, maar het is ook een ambacht. Een stiel, zoals we zeggen, en dat is nooit goedkoop, zeker niet wanneer die er voor altijd op blijft staan. Plus er kruipt ook heel veel werk in. Met een gedetailleerde sleeve ben ik algauw een veertigtal uren zoet. Tatoeëers zijn eigenlijk de nieuwe monniken!’ Een tweetal jaren geleden richtte Dagmar met twee bevriende striptekenaars een stripcollectief op, dat Striptic1 heet. ‘Dit omdat je samen veel sterker staat en je rapper iets kan bereiken. Ook is de kritiek die we elkaar geven veel harder dan van erbuiten. Voor alles wat we doen, is het nu samen of apart, vragen we steeds elkaars oordeel. En dat kan soms hard aankomen, maar je wordt er wel beter van. Als je aan familie of vrienden je tekeningen laat zien, vinden ze het altijd mooi. Dat is wel leuk, maar je hebt er geen neutrale feedback van natuurlijk. Ja ik werk alleen, zo is het altijd rustig en heb je geen binnen en buiten wandelaars.’ Striptic werkt ook al een paar jaar samen met brouwerij Rodenbach. Striptic gaf zelf de voorzet door in het bekende Roeselaarse café De Sjamp zowel de toog als de muren en tafels vol met tekeningen te zetten. Nadien wilden ze hun eigen bierviltjes en dan kwam Rodenbach met het idee af. Intussen zijn al een aantal reeksen collectorviltjes op de markt gebracht. Telkens met een wedstrijd eraan gekoppeld. ‘Naast de affiches voor De Oostendse Bierjutterijen vond ik het heel leuk om dit jaar de affiche van de 40ste editie van de Paulusfeesten te mogen ontwerpen. Normaal is dat met een wedstrijd, maar dit jaar hedden ze dat aan mij gevraagd; dus dat streelde wel mijn ego moet ik zeggen. Het is ook een affiche die op zéér grote schaal wordt verdeeld, dus dat wordt zalig als ik die ergens in het stadsbeeld tegen kom deze zomer.’ (W) Zie voor meer designs : www.tattoodagmar.be .

Tattoo Dagmar, Ardooisesteenweg 2 te B- 8800 Roeselare Contact: M +32(0)496 07 96 29 | E [email protected]

1

www.striptic.be

17

Oostendse Melody Makers brengen feest op de Choufferie In de loop der jaren is het brouwerijfeest in Achouffe een traditie geworden. Elk jaar zetten wij samen met het personeel een feest op. Het begon in 1985 met een optocht met een lokale fanfare. Intussen is La Grande Choufferie uitgegroeid tot een volwaardig evenement. Sinds 1992 speelt de Dixieland Streetband jaarlijks in Achouffe. Het is één van de beste dweilorkesten uit de Benelux. Steengoede muzikanten! Ik vraag de trompettist om zijn mening over de brouwerij voor de rubriek Opinie van Chouffe Vips. Hij houdt meteen een lang en enthousiast betoog over zijn persoonlijke ervaringen tijdens La Grande Choufferie. Hier volgt zijn getuigenis in de rubriek La Grande Choufferie. Opgelet, het enthousiasme druipt er af. Bedankt, Jean-Pierre! Vive La Chouffe; geen dorst tijdens de bierfeesten. ‘Ongeveer 25 jaar geleden, op de Antwerpse 24 Uren van het Bier1, leer ik een fantastische kerel kennen. Voor mij onbekend, maar een rijzende ster in het biermilieu. We spelen 24 uur lang met de Dixieland Streetband (DSB) op dit gezellig evenement. Allee… 24 uur is wat veel gezegd, maar toch 2 dagen van 12 uur na elkaar. Jarenlang zorgen wij voor de muziek tijdens dit bierfestival. En ik moet toegeven dat de mannen van DSB er geen dorst hebben geleden. Jammer genoeg komt er een abrupt einde aan dit biergebeuren. Wellicht ontbreekt de motivatie bij het bestuur of de vrijwilligers. Maar ik ben er niet zeker van. Wat ik wel weet is dat ik enkel mooie herinneringen heb aan dit ter ziele gegaan gigantisch feest, met tot 24.000 bezoekers.’ Onze hoofdkabouter Chris wist de groten der aarde te strikken voor een optreden. ‘Zelfs vandaag is Achouffe voor mij nog zeer belangrijk, of toch zeker mijn favoriete kabouter Chris. Ik herinner me nog levendig dat we met onze formatie de eerste maal overnachtten in La Petite Fontaine, een authentiek café-restaurant tegenover de brouwerij. We logeerden in kleine smalle kamertjes met een stapelbed. Chris heeft er snel wat aan gedaan. Een jaar later kregen we een chalet met alles erop en eraan. We werden in de watten gelegd door Chris’ zus Bernadette en zijn zwager Werner. Verschillende muzikanten kunnen beamen dat de Kabouterfeesten in augustus elk jaar een succes waren. Elke Melody Maker was er welkom, er zijn er veel de revue gepasseerd. De anekdotes volgden elkaar op. Toen ik dirigent was bij het spoor, kwamen verschillende muzikanten kamperen op de site van de chalet. Chris had er geen probleem mee, integendeel… hoe meer zielen, hoe meer vreugde. Op een gegeven moment liep het zo uit de hand dat de achterzijde van de chalet meer weg had van een mobilhomeparking dan van een Ardense groene oase (☺). Ik beleefde er alleszins droomdagen, van vrijdagavond tot zondagavond musiceren met de Dixieland Streetband en The Sphinx. We leerden er veel mensen kennen, die we in onze eigen streek nooit aanspraken, maar die in Achouffe plots goede kennissen werden. Zeer veel Melody Makers kennen intussen de weg naar Achouffe, zowel voor het lekkere bier als voor het muziekfestival. Engelse brassband, rockbands, muziekverenigingen, Nederlandse dweilorkesten, maar ook de Wallace Collection bekend van Daydream, traden er op in de grote feesttent. Walter, Freddy en ikzelf hadden de eer om een concert te geven samen met deze mastodonten. Ik kan je verzekeren, wanneer drummer Freddy ─ jammer genoeg enkele jaren geleden overleden ─ met zijn prachtige falsetstem Daydream zong, dan kwam het haar op je armen rechtop te staan. Op een zeker moment belde Chris me. Hij vroeg me of ik Huub Janssen kende. Uiteraard kende ik Huub Janssen, maar die zou toch nooit naar Achouffe komen… Hij speelde met Tony Benett, met de groten der aarde. Het zou pas straf zijn als Chris hem wist te strikken, zo’n ongelooflijke drummer. En jawel, de hoofdkabouter speelde het klaar om “den Huub” in Achouffe te laten optreden, jaren na elkaar.’

1

Nvdr: exacte benaming was 24 Uur van het Belgische Speciaalbier.

18

Zalig, die improvisaties van onder andere Cees Van Den Heuvel (à la Louis Amstrong). ‘Ik zal deze optredens blijven koesteren. Het zijn de meest pure en schitterende concerten die ik ooit bijwoonde. Ik heb het niet over de moderne geluidstechnieken, ook niet over de ongelooflijk mooie stemmen van kaskrakende zangers of zangeressen, maar over back to… Geloof me, Huub Janssen & The Amazing Jazzband brachten je in geen tijd naar hogere regionen. Je kon enkel een gevoel opbrengen van “Whaaaaw... “ Zalig, die improvisaties. De trombonist had de techniek “circular breathing” 1 onder de knie. Hij kon non-stop blazen. De saxofonist beheerste zijn instrument volledig. Cees Van Den Heuvel was de klap op de vuurpijl. Hij speelde trompet als geen ander, dronk Chouffe als geen ander en rolde shag als geen ander. Voor mij is hij de kleine broer van Louis Armstrong. Ook met deze formatie mocht ik even het podium delen, een ongelooflijke ervaring. Als ik me goed herinner, hebben we samen “I’ll find a new baby” gespeeld. De glimlach en de vriendschap van deze muzikanten blijft me na al die jaren in het geheugen gegrift. Jammer genoeg heeft Huub ons enkele jaren DSB in de tapwapen, aka Chouffe-mobile. geleden verlaten en ook Cees is niet meer. Klik bij gelegenheid de naam van deze beide fantastische muzikanten in op Google. Je zult versteld staan van wat ze allemaal presteerden in hun leven. Ik zal Chris eeuwig dankbaar zijn voor die kennismaking.’ Feesten als de beesten. En dan was er Bakske, Nounou, Pluche en… ‘De mooiste en plezierigste momenten van de Chouffe-feesten waren de après-feesten. Lekker eten en drinken in een fantastisch restaurant of bij NouNou, ook Pluche (Dirk) kan ervan meespreken. Hij is verschillende jaren de gangmaker geweest van onze na-Chouffse-uitspattingen. Ook onze barman-ondervoorzitter kan getuigen van deze Ardense escapades. Alle vloeibare geneugten stroomden in onze dorstige kelen terwijl we verder muziek maakten, een echte Vlaamse kermis waardig. De jongste twee jaar hebben we na afloop van de Kabouterfeesten in de chalet zelf voortgefeest. Onze vriend René Quartier brengt dan zijn accordeon mee, Frank Bakske zijn djembé, Lut de gitaar en de fluit, Jeroentje zijn trompet en ook ik doe wat mee om de boel op te vrolijken. Het zijn momenten om nooit te vergeten, gewoon onder vrienden een party opzetten waar iedereen zich “goed” voelt, prachtig. Buiten de Chouffe-periode heeft Chris me ook nog in contact gebracht met Paul Van de Kerckhove (alias Paul Saucisse) destijds directeur van de vleeswarenfabriek Marcassou. Ook met deze man beleefde ik avonden en nachten zonder weerga.’

•

• •

Paul Saucisse. De zon was weg, elk instrument klonk vals en de vogeltjes draaiden rondjes. ‘Als ik zaterdag moest optreden, moest ik vrijdag eerst een gastronomisch dineetje verorberen in La Roche. Na deze bourgondische maaltijd overnachtten we in één van de schattigste hotelletjes in de Ardennen. Een dag later enkele optredens en dan naar huis… Ik herinner mij volgende avonturen met Paul: de zonsverduistering in Sélange op de kaashoeve La Ferme des Quatre Vents, bij de maker van PataChouffe, in de zuidelijke punt van België. Wanneer de zon verdwenen was, klonk elk instrument zo vals als een kat, hoe raar ook, de vogels waren hun vliegrichting kwijt en ze draaiden gewoon rondjes. een optreden in aanwezigheid van de familie Pfaff 2 dagen op retraite met Club Brugge waar Gert Verheyen nog op mijn trompet heeft gespeeld. Toen Paul Saucisse met pensioen ging, waren we ook uitgenodigd. Dit was één van de strafste pensioenvieringen die ik al had meegemaakt. Op de 60 aanwezigen waren er 4 verschillende orkesten, meer muzikanten dan gasten… Wat een feest…Wat een sfeer. Ik herinner me nog dat ik met Chris de zaak gesloten heb voor ik alleen de jacuzzi indook in ons hotelletje Music City.

1

Nvdr: circular breathing of circulaire ademhaling = een ademhalingstechniek waarbij op een blaasinstrument een continue toon verkregen kan worden. Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Circulaire_ademhaling (dd 02/07/2012).

19

Ik had de Elviskamer… Amaai, zwaar de moeite. Na Paul’s pensioen was het afgelopen met optreden in Champlon Salaison. Jammer…? Of toch niet? Zonder Paul zou het toch nooit hetzelfde geweest zijn, maar… toch weer een ervaring rijker dankzij Chris Chouffe!’ Jean-Pierre Severens in actie, ook een echt Chouffe-uithangbord. ‘Intussen is Chris niet blijven stilzitten. Vorig jaar heeft hij me in contact gebracht met Jay Strubbe, de horecaverantwoordelijke van Duvel Moortgat voor de Chouffe-bieren en Vedett. Na een smakelijke vergadering met de nodige tussenkomsten van Chris was het spel snel gespeeld en werden de Melody Makers het uithangbord van Vedett en Chouffe aan de kust. Jay vindt onze groep fantastisch en hij draagt ons een warm hart toe. Een lang verhaal (hoewel zeer kort geschreven… ☺), maar een kleine toelichting van de link tussen Achouffe, Duvel Moortgat & Melody Makers, tussen Chris & ondergetekende, tussen twee vrienden. Wie weet wat de toekomst ons nog brengt?’ Enkele woordjes over J-P Severens; de kippenvelblues kruipen niet in je kraag. ‘Jean-Pierre Severens is de meest enthousiaste Chouffe-trompettist die op deze planeet rondloopt,’ beweer ik met klem. En ik overdrijf niet. Jean-Pierre Severens is een heel actieve beroepsmuzikant. Met de Dixieland Streetband verzorgt hij rond de 250 optredens per jaar. Daarnaast houden Jean-Pierre en zijn muzikale familie zich bezig met de uitstekende muziekvereniging de Melody Makers. Hun thuisbasis is de zeevaartschool van Oostende waar Eddy, ondervoorzitter van de Melody Makers, instaat voor de kantine. De Melody Makers verzorgen jaarlijks enkele concerten. De opbrengst gaat naar de jeugdwerking en de aankoop van muziekinstrumenten en uniformen. De Melody Makers is een mix van beroepsmuzikanten ─ ondermeer de vrienden van de Dixieland Streetband ─ en vrijetijdsmuzikanten. De jeugdopleiding wordt bij de Melody Makers zeer hoog in het vaandel gedragen. Naar de concerten van de Melody Makers wordt in Oostende en omgeving uitgekeken, want de kwaliteit is geweldig. Ik herinner me dat een interpretatie van Queen’s Bohemian Rhapsody me kippenvel gaf en dat er tranen in de ogen kwamen… Ja, steengoede muziek brengt ongekende emoties teweeg. Jean-Pierre Severens, voorzitter en dirigent van de Melody Makers in aktie. Inderdaad trommelde Jean-Pierre een band met vrienden op voor La Grande Choufferie. De gelegenheidsgroep heette Sphinx. Ze brachten echt livemuziek; niets was vooraf opgenomen om achteraf te playbacken, geen stem of geen instrument! De sfeer werd er met de jaren beter op, rijen tafels en banken sneuvelden bij al dit ongeremde enthousiasme. De mensen waren blij. Ze boekten hun verblijf in Achouffe al een jaar op voorhand om de Choufferie zeker niet te missen. De hotels in de buurt zaten dan ook behoorlijk volgeboekt. Als hij tijd heeft, rijdt Jean-Pierre voor een grote Mercedesgarage rond met de luxe-auto’s van de klanten. Zo zie je hem hij bij gelegenheid aan het stuur van een Maybach. Hopelijk heeft hij dan niet te veel Chouffkes met Asbach-Uraltekes op, want bij gelegenheid lust Jean-Pierre deze laatste combinatie! Schol! (CB & JPS) La Grande Choufferie wordt iets speciaals. vrijdag 10 augustus van 19u00 tot 23u59 zaterdag 11 augustus van 11u00 tot 23u59 zondag 12 augustus van 11u00 tot 19u00 Gedurende bovenstaande dagen en uren is er in de Rue du Village 32 in Wibrin (Houffalize) de jaarlijkse activiteit La Grande Choufferie. Dit jaar wordt het echter een uitzonderlijk groot feest om de geboorte van de beroemde Chouffe te vieren. Het pittige brouwerijtje van Chris Bauweraerts en Pierre Houbron wordt immers 30 jaar. Tijdens de feestviering wordt het prachtige boek van de jarige Chris Bauweraerts (60) aan de media voorgesteld. My Chouffe Story wordt uitgegeven door uitgeverij Ballon Media. (W)

20

Vlaemschen

kost

g e m o a k t

m ê

b i e r

Gereedgemakt en gepreuft deur den Wacho

Wuk dajje moe âl’n (‘t Is wel voe 4 menschen zulle, ojje der mô 3 êt vroag me ‘t moar hé…). 400 gr chicons, 2 jonagold-appelkes, soeplepel sukkre (of nen olven leple zoetstoffe), 2 kaffielepelkes mostoard, 2 soepelepels roombeutre, gr gerookte hespe (da mag Ganda zijn zulle), 2 soepelepels zunnebloemolië, 4 soepelepels room, 2 flosselkes Cuvée des Jacobins, pepre en zout naar eigen smaake.

150

En oe goan we da nu greemoaken? Lat oes beginnen (als abieritief) mè nen goeie slok Cuvée des Jacobins te pakken en da goe zurige in joen mond te laten inwerken. Het gatje (dien harte kant) van de chicons wegkappen en die chicons in schellekes snyn. De appeltjes schellen, de klokhuzen der ut halen en wok in reepkes snyn. Een koekepanne (met antikleeflage) warme maken en der de beutre en de oolje der in roeren. Ge moogt der hier ton de chicons en de appels rond en rond bakken. Nog een sloksje Cuvée des Jacobins binstens da ge ne keer ommeschept in uw panne. Os de chicons en de appeltjes bytgaar zyn mag je sukre, da bitje mostoarde en een proefglazeke Cuvée des Jacobins der by doen en nog wa loaten verhitten. De reste van joen Cuvée des Jacobins utdrinken, nog ne keer goe ommescheppen en der de room deure roeren. Naar eigen smake wa pepre en zout in schudden. Het beste is joen teljore wa verwarmen, alles der skoone in verdelen en versieren met wa fyn gesneen reeptjes gerokte hespe. Das goe met gebruneerde petatjes en een goe glas Cuvée des Jacobins. Wie dit recept in het Nederlands wil, kan dit gewoon aanvragen via [email protected]. Het bier Cuvée des Jacobins is een 100% gemengde oude lambiek, in de leeftijd van 18 mndn of meer. Het heeft een robuust karakter, maar is mooi en verfijnd met een volle body en boventonen van vanille, gedroogde kersen, steenvruchten en cacao. Het is een complex, mooi zuur bier. Cuvée des Jacobins is een bier uit het gamma van Bockor, Bellegem en is aan de kust onder meer te verkrijgen in Beershop ’t Koelschip , in de Van Iseghemlaan 101, Oostende. Contact: S http://www.koelschip.be | T 059 26 99 94 | 0493 63 45 38.

W a c h o ' s

p r o e f k o t j e

De bieren door Wacho geproefd en http://www.bloggen.be/bierdinges. (W)

i n

n i e u w e

besproken

worden

b l o g : nu

ook

in

een

blog

gegoten:

21

Alcohol tijdens de 19de eeuw, biotechnologie in volle evolutie (1

/2)

Jarenlang bereidde de auteur en medebedenker van de tentoonstelling professor Eric Van Schoonenberghe het gelijknamige boek voor. Het werd nu voorgesteld tijdens de goed bijgewoonde academische opening van de begeleidende tentoonstelling in het Nationaal Jenevermuseum, Hasselt, waarvan de auteur tevens ere-voorzitter is. Tijdens de 19de eeuw begint men de fysiologie en de biochemie van de kiemende graankorrel te begrijpen. In 1822 ontdekt de Duitser Kirchhoff dat het gluten in het mout verantwoordelijk is voor de omzetting van graanzetmeel in gistbare suikers. De Franse wetenschapper/stoker Dubrunfaut bepaalt de optimale temperatuur waarbij het gluten werkzaam is. De Franse professoren Payen en Persoz kunnen de werkzame stof uit het gluten isoleren en noemen het diastase. Een andere eminente wetenschapper uit die tijd is Pasteur. Het is het begin van de biochemie. Deze ontdekkingen hebben een enorme invloed op de productie van mout en de versuikering van zetmeel. Men gaat over van de vloermouterij naar de pneumatische mouterij die een gemakkelijkere sturing van de moutparameters (vocht, lucht en temperatuur) toelaat. Deze kunnen niet alleen op een goedkopere manier produceren, maar ook een constantere en kwaliteitsvollere mout aanbieden. Mouterijen komen steeds meer los te staan van brouwerijen en stokerijen. Brouwers en stokers gaan hierdoor eisen stellen aan de kwaliteit van het mout, die ze steeds vaker gaan kopen bij deze immer groter wordende zelfstandige mouterijen in plaats van het zelf te produceren. Fig. – balans voor het bepalen van het duizendkorrel-gewicht, Tegen het einde van de 19de eeuw het gewicht van 1.000 zaden (© D.S.) wordt meer en meer een Collectie Mout- en Brouwhuis De Snoek, Museum-van-de-Dorst, Alveringem (zoals te zien op de tentoonstelling). moutanalyse geëist. De nagenoeg intact bewaarde mouterij van jeneverstokerij F. Van Breedam, Blaasveld-Willebroek 1 illustreert perfect het moutproces. Deze mouterij wordt opgericht in 1637 en blijft tot 1927 in werking2. Tijdens de eerste industriële revolutie (1750-1850) worden de wind- en watermolens stilaan verdrongen door stoommachines. Deze worden aangedreven door de stoom geproduceerd in met kolen of hout gestookte stookketels. Door het gebruik van stoommachines in de mijnbouw en textielnijverheid worden hout en kolen duurder. Dat heeft een invloed op de prijs van de brandewijn. De productie van brandewijn is immers een energieverslindende bezigheid. Een eerste stap in energie- en tijdsbesparing komt er met de cuve de vitesse van de Fransman Argand. Daarbij loopt de slang die de alambiek en de koelton verbindt, eerst door een kuip met vergist beslag. Dat beslag wordt opgewarmd wat een energie- en tijdsbesparing met zich meebrengt.

1

Sinds enkele jaren wordt er terug gestookt op het Blaasveld. Zij het nu wel whisky, dan is het toch wel door Charles Leclef, vijfde generatie Van Breedam en eigenaar van bierbrouwerij Het Anker, Mechelen 2 In 1911 bouwt Victor Van Breedam Vlaanderens eerste mouterij in gewapend beton. Bron: http://www.beersofantwerp.be/be-nl/info/75/Geschiedenis.html (dd 13.06.2012).

22

Zijn landgenoot Edouard Adam zet tussen de alambiek en de cuve de vitesse drie eivormige vaten gevuld met wijn. Dit maakt dat de damp die de alambiek verlaat de alcohol in de eivormige tanks met zich meeneemt, waardoor de alcoholconcentratie van de damp stijgt. Een derde verbetering komt van de hand van de eveneens Fransman Isaac Bérard die een condensator plaatst tussen de alambiek en de cuve de vitesse. Die zorgt ervoor de de minst vluchtige stoffen gecondenseerd worden en terugvloeien naar de alambiek, terwijl de met alcohol verrijkte damp via de cuve de vitesse naar de koelton gaat. Het is echter wachten op de Fransman Cellier-Blumenthal die verschillende principes combineert in zijn verticale stookkolom. Hij komt na patentbetwistingen in Koekelberg wonen en past de stookkolom aan voor het distilleren van graanbeslagen. Deze kolom wordt la colonne belge genoemd. Het grote voordeel van de distilleerkolom is dat er in één continue bewerking, én met minder energie en mankracht, een even hoog alcoholgehalte bereikt kan worden als bij het herhaald distilleren in een traditionele alambiek. In diezelfde periode kent de Belgische jeneverproductie ongekende hoogten. De stokers nemen actief deel aan de eerste industriële revolutie. Vrij vroeg introduceren ze stoomgeneratoren, stoommachines en, naast diegene van de in België wonende Fransman Armand Désiré Savalle, eveneens de stookkolom van Cellier-Blumenthal. In onze streken wordt deze laatste voor het eerst geïnstalleerd in de Distillerie Dooms, Lessen. Het stelt hen in staat om alcohol van 85 à 86 % vol. te produceren, wat ongezien was in de Lage Landen. Dat alles maakt het distilleren niet alleen continu, maar ook energiezuinig. Nieuwe goedkopere grondstoffen zoals suikerbieten, suikerbietmelasse en aardappelen doen hun intrede om tot de goedkope, neutrale alcohol te komen. (RV) { Deel 2 in Den Dobber Herfst 2012 } De tentoonstelling loopt tot 4 november 2012 en is de laatste in een lange rij. Nadien sluit het museum zijn deuren om te kunnen transformeren naar een ‘modern interactief museum’. Het boek is uitgegeven bij Snoecks. Het telt 192 bladzijden en ongeveer 170 afbeeldingen. Het werk met ISBN 978-94-6161-031-7 is te koop aan 28 euro in de museumshop. Het Nationaal Jenevermuseum is gehuisvest in de voormalige Stokerij Stellingwerff/Theunissen, Witte Nonnenstraat 19, Hasselt. Contact via T +32 11 23 98 60 | E [email protected] | S www.jenevermuseum.be. Het museum is gesloten op maandag en is heel vlot bereikbaar met de trein en vervolgens slechts 10 minuten door de autovrije winkelstraten of met de Boulevardbus. In 1803 installeerde Séraphin Bamps in de voormalige kloosterhoeve van de Franciscanessen-Penitenten (de Witte Nonnen) een stokerij. In 1822 komt de stokerij in de handen van de familie Stellingwerff. Zij bouwen de stokerij verder uit en geven haar het huidige uitzicht. In de bloeiperiode van de Hasseltse jenever, halfweg de 19de eeuw, schommelt de jaarlijkse moutwijnproductie van 9.000 tot 11.500 hectoliter. In 1890 koopt Joseph Theunissen de stokerij over. In 1912 start hij er een likeurstokerij. De stokerij wordt in 1956 ontmanteld. De likeurproductie wordt in 1963 stopgezet.

Fig. – moutkipwagen, eerste helft 19de eeuw (© D.S.) Collectie Mout- en Brouwhuis De Snoek, Museum-van-de-Dorst, Alveringem (zoals te zien op de tentoonstelling). Een geslaagde tentoonstelling en daar toost Rik graag op.

In 1975 wordt de stokerijsite als eerste industrieelarcheologisch monument in België beschermd. Twaalf jaar later opent het Nationaal Jenevermuseum er zijn deuren. Omdat de originele stookinstallatie tijdens de Eerste Wereldoorlog door de Duitse bezetter werd geconfisceerd, wordt uit de stokerij H. Servais in Géromont-Malmedy een quasi identieke en volledig intacte stookinstallatie aangekocht. De installatie wordt aangevuld met een graanmolen, stoommachine en meetvat. In 2005 wordt deze stookinstallatie als monument beschermd.

23

E R E L E D E N ,

o n z e

S T E U N p i l a r e n

biercafé

beershop

biercafé

BOTTELTJE

’T KOELSCHIP

LE CHATELET

Louisastraat 19 8400 Oostende

Van Iseghemlaan 101 8400 Oostende

Nieuwpoortsesteenweg 8 8400 Oostende

traiteur

kaffeethuis

biercafé

STUDIO STYVES

DEN TOOGOLOOG

’T BRUGS BEERTJE

9800 Deinze 0495 56 83 11

Kerkstraat 7 8430 Middelkerke

Kemelstraat 5 8000 Brugge

beer-dine-wine

brown-café

DE BISTRONOOM

ZEEGEUZEN

Vindictivelaan 22 8400 Oostende

Kapucijnenstraat 38 8400 Oostende

café

eetkaffee

praatcafé

’T KROEGSKE (Iwein Scheer) Sint-Paulusstraat 78-80 8400 Oostende

volkscafé

DE DOLLE MOL

LAFAYETTE

POSEIDON

Spoormakersstraat 52 1000 Brussel

Langestraat 12 8400 Oostende

hoek Van Iseghemlaan/Hertstraat 11 8400 Oostende

Claude Waterlot

Johan Vanryckeghem

‘CLOCLO’

‘BLACK BEASTY’

PRINT & SCREEN

8400 Oostende

8490 Jabbeke-Varsenare

Vrijboomstraat 39 8460 Oudenburg

dranken

Restaurant – feestzaal

grafisch bedrijf

VANDE WOUDE

CHARLES LINDBERGH

LAMMAING

Brouwerijstraat 5 8600 Pervijze-Diksmuide

Nieuwpoortsesteenweg 945 8400 Oostende

Zandvoordeschorredijkstraat 14 8400 Oostende

taverne-tapasbar

café

PADO

KUNSTEMAECKER

Stationsstraat 68 8700 Tielt

Steengracht West 1 8630 Steenkerke-Veurne

Lieu-dit Nivoliers F-48150 Hures la Parade - Lozère Frankrijk

café

bistro

café-restaurant

’T EILANDJE

NIEUWEGE

DE VLASSCHAARD

Bonenstraat 5 8400 Oostende

Vaartdijk Noord 3 8490 Varsenare-Jabbeke

Oudstrijdersplein 5 8400 Oostende

RUDY VOSSEN

PETER VERMEERSCH

vzw

(textiel)drukwerk (Paul Schaek)

chambres & tables d'hôtes

WALTER HERMANT 8400 Oostende

24

Biershop

DE BIERBOOM Langestraat 73 8000 Brugge

L'ANGE GARDIEN (André & Nicole)

8000 Bugge ---------------------------------------------------

TOM GERMONPRÉ 8400 Oostende