201412 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page i Tuesday, December 2, 2014 2:01 PM
Studenteneditie Notarieel Familierecht Inhoud
Voorwoord ter inleiding I.
Overzicht van de cursus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
II.
Waarschuwing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
Les 1. Samenwoningsrelatie, gezin en familie I.
Terminologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Samenwoningsrelatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Gezinsrelatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Familie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
Huwelijk, wettelijke of feitelijke samenwoning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Situering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Samenwoningsvormen – civielrechtelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Huwelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Wettelijke samenwoning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Feitelijke samenwoning. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Samenwoningsvormen - fiscaal. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Directe belastingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Registratierechten op schenkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Successierechten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Samenwoningsvormen - sociaalzekerheidsrechtelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Pensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Arbeidsongeval of beroepsziekte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Conclusie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Over de keuze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Over een overeenkomst tot modalisering van de relatievorm . . . . . . . .
11
III. Bibliografie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
37
IV. Voorbeelden van examenvragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
38
II.
7 9 9
11 12 12 19 26 29 29 29 31 33 34 34 35 35 35
Les 2. Het opstellen van een notariële akte I.
Algemeen over de notariële akte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II.
Opdracht van de notaris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Voorbereiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De akte verlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Na het verlijden van de akte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 februari 2014
KnopsBooks.com
41 43 43 43 44
i
201412 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page ii Tuesday, December 2, 2014 2:01 PM
Studenteneditie Notarieel Familierecht Academiejaar 2013-2014 – Prof. dr. Hélène Casman
III. Algemene aanbevelingen voor het opstellen van een akte . . . . . . . . . . A. Geldigheidsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Een geldige wilsuiting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Een geldig voorwerp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Een geoorloofde oorzaak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Vereisten voor de leesbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Taalkeuze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Taalgebruik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Woordkeuze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Zinsbouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Structuur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Het dispositief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Wat? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Hoe? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
45
IV. Modellen van akten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
58
V.
Creativiteit in het notariaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
59
VI. Redactieoefeningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
62
45 45 46 47 48 48 49 50 52 54 54 54 55 55
Les 3. Huwelijksovereenkomsten I. II.
Terminologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
67
Hoofdkenmerk van het huwelijksstelsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Vermogensrechtelijk statuut van het echtpaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Niet langer onveranderlijk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Contracten tussen echtgenoten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Kenbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. Notariële tussenkomst vereist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemene regel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Wijziging vóór het huwelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Conventionele wijziging tijdens het huwelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Vrijheid om te wijzigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Notariële akte vereist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Soms boedelbeschrijving vereist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Bekendmakingsvereisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Tegenwerpelijkheid van de huwelijksovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . 2. Bekendmaking van het voorhuwelijks huwelijkscontract . . . . . . . . . . . 3. Bekendmaking van de wijziging van het huwelijkscontract vóór het huwelijk ii
KnopsBooks.com
69 69 69 70 71 72 72 72 73 73 74 74 76 76 77 79
1 februari 2014
201412 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page iii Tuesday, December 2, 2014 2:01 PM
Studenteneditie Notarieel Familierecht Inhoud
4. Bekendmaking van de wijziging van het huwelijkscontract tijdens het huwelijk E. Uitwerking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Tussen echtgenoten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Tegenover derden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
79
IV. Contractuele aspecten van de huwelijksovereenkomst . . . . . . . . . . . . . A. Toelichting. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Toestemming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Bekwaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Oorzaak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Voorwerp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Contractsvrijheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Het principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Geen strijdigheid met de goede zeden en de openbare orde. . . . . . . . . 3. Geen afwijking aan de regels van het primair stelsel. . . . . . . . . . . . . . . 4. Geen afwijking van de regels betreffende het ouderlijk gezag en de voogdij 5. Geen afwijking van de regels die de wettelijke orde van de erfopvolging bepalen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Vereiste van eerbied voor de gelijkheid van de echtgenoten . . . . . . . . . 7. Vereiste van coherentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Rechten van schuldeisers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
82
V.
89
Bespreking en voorbereiding van het contract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Bespreking van het huwelijkscontract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Leeftijd en leeftijdsverschil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Familiale situatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Professionele situatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Vermogensplanning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Successieplanning. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Adviesverlening over de keuze van het huwelijkscontract . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Hoe verloopt het gesprek hierover? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Evolutieve benadering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Waarschuwing tegen gevaar voor simplificatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. De notaris adviseert, maar laat de keuze aan het (a.s.) echtpaar over C. Opstellen van het huwelijkscontract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Opbouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Modellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Formaliteiten na het verlijden van de akte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
81 81 81
82 82 82 83 84 85 85 85 85 86 86 87 88 88
89 89 89 90 91 91 91 91 92 92 93 94 94 95 95 96
VI. Studiemateriaal over wijziging huwelijksstelsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
97
VII. Voorbeelden van examenvragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
98
1 februari 2014
KnopsBooks.com
iii
201412 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page iv Tuesday, December 2, 2014 2:01 PM
Studenteneditie Notarieel Familierecht Academiejaar 2013-2014 – Prof. dr. Hélène Casman
Les 4. huwelijkscontract met keuze voor een gemeenschap I.
II.
iv
Situering: kiezen voor een stelsel met gemeenschap? . . . . . . . . . . . . . . A. Het wettelijk stelsel, de zero-situatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De gemeenschap van aanwinsten als wettelijk stelsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Betekenis van de term ‘gemeenschap’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Betekenis van de term ‘aanwinsten’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Betekenis van de term ‘gemeenschap van aanwinsten’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Waarom kiezen voor een gemeenschapsstelsel? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
101
Bij keuze voor een gemeenschap: welke opties? . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Actieve samenstelling van de vermogens - algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Tegenwoordige en toekomstige goederen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Nog andere eigen goederen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Juwelen en collectievoorwerpen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Inkomsten van eigen goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Aandelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Professionele goederen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Handelszaak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Cliënteel vrij beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Auteursrechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Oplijsting van eigen goederen?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Levensverzekeringen en pensioenen: eigen of gemeenschappelijk? . . . . . . . . . . . . 1. Individuele levensverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Groepsverzekeringen – Aanvullende pensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Conventionele pensioencompensatie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Eigen goederen gemeenschappelijk maken? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Inbreng van roerende zaken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Inbreng van onroerend goed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Inbreng van een toekomstig goed. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Afstand van het recht van natrekking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Algehele gemeenschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Uitbreng uit gemeenschap? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G.Met betrekking tot het passief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . H.Bescherming van de gezinswoning?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I. Met betrekking tot het bestuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . J. Met betrekking tot de ontbinding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . K. Met betrekking tot de vereffening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Vereffeningsverrichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Principe van de vergoeding: standpunt van rechtspraak en rechtsleer .
108
KnopsBooks.com
101 101 102 105 106 107
108 108 108 108 109 111 113 113 114 115 116 118 118 120 122 123 123 124 126 127 128 129 130 131 132 133 134 134 134
1 februari 2014
201412 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page v Tuesday, December 2, 2014 2:01 PM
Studenteneditie Notarieel Familierecht Inhoud
3. Tijdstip waarop de vergoeding kan geëist of toegekend worden . . . . . 4. Vergoedingsgronden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Omvang van de vergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Intresten op de vergoedingsrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Vergoeding voor arbeidsprestaties? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . L. Met betrekking tot de verdeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
134
III. Voorbeelden van examenvragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
140
135 136 136 137 138
Les 5. Huwelijkscontracten met gemeenschap – Successieplanning – Overlevingsrechten I.
II.
Successieplanning. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Wat is successieplanning? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Instrumenten van successieplanning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Het huwelijkscontract als instrument van successieplanning . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Inbreng in gemeenschap - Uitbreng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Vooruitmaking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Ongelijke verdeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Verblijvingsbeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
143
Civiel effect: huwelijksvoordelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Wat is een huwelijksvoordeel? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Huwelijksvoordelen: soms, niet altijd overlevingsrechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Huwelijksvoordelen zijn niet-schenkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Verantwoording van de regel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Gevolgen van de regel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Huwelijksvoordelen zijn in principe niet inkortbaar . . . . . . . . . . . . . . . 4. Volkomen en onvolkomen huwelijksvoordelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Als er bij overlijden van een echtgenoot, kinderen zijn . . . . . . . . . . . . . 6. Art. 1464 BW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Art. 1465 BW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Beperking van het risico van inkorting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Clausulering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Huwelijksvoordelen en successierechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Huwelijksvoordelen worden niet erfrechtelijk verkregen; toch zijn ze soms belastbaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Draagwijdte van art. 5 W. Succ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Herleiding van de omvang van het belastbaar voordeel ter vermijding van de belastbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
147
1 februari 2014
KnopsBooks.com
143 143 144 144 145 146 146
147 148 148 148 149 149 150 151 152 152 152 155 155 155 155 156
v
201412 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page vi Tuesday, December 2, 2014 2:01 PM
Studenteneditie Notarieel Familierecht Academiejaar 2013-2014 – Prof. dr. Hélène Casman
4. Niet op grond van art. 5 belastbare huwelijksvoordelen . . . . . . . . . . . 5. Belastbaarheid van huwelijksvoordelen die inkortbaar zijn?. . . . . . . . . 6. Belastbaarheid van huwelijksvoordelen die geen overlevingsrechten bevatten 7. Belastbaarheid van huwelijksvoordelen wanneer er geen gemeenschap is
158 158 158 162
III. Contractuele erfstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
163
IV. Voorkinderen en Valkeniersbedingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Ter herinnering: erfrecht van de langstlevende echtgenote . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Valkeniersbeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
165
V.
167
Voordelen en echtscheiding: art. 299 BW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Art. 299 BW. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Art. 1429 BW. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Hoe de bedingen opstellen die een overlevingsrecht bevatten?. . . . . . . . . . . . . . . D.Wat bij verstoorde verstandhouding tussen de echtgenoten?. . . . . . . . . . . . . . . . 1. Verval bij feitelijke scheiding? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Verval bij aangevangen echtscheidingsprocedure? . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Verval bij onterving? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Verval bij onwaardig gedrag? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
165 166
167 168 169 169 169 170 170 170
VI. Bibliografie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
172
VII. Voorbeelden van examenvragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
173
Les 6. Huwelijkscontracten met keuze voor het stelsel van scheiding van goederen I.
II.
vi
Scheiding van goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Keuze voor scheiding der goederen: slechte redenen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. ‘Er zijn kinderen uit een vorig huwelijk’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. ‘Een van de echtgenoten oefent een zelfstandige beroepsactiviteit uit’ 3. ‘Minstens een van de echtgenoten is vermogend’ . . . . . . . . . . . . . . . . 4. ‘Vermogen bij de andere parkeren’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. ‘Uitsluiting van erfrecht’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Goede redenen om te kiezen voor scheiding der goederen. . . . . . . . . . . . . . . . . .
177
Conventionele regeling. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Bevestiging van de wettelijke regels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Verfijning van de wettelijke regels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Activa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Passiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Vermoeden van dagdagelijkse bijdrage in de gezinslasten . . . . . . . . . .
182
KnopsBooks.com
177 177 178 179 179 180 180
182 182 182 183 184
1 februari 2014
201412 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page vii Tuesday, December 2, 2014 2:01 PM
Studenteneditie Notarieel Familierecht Inhoud
4. Welke lasten of kosten vallen onder de proportionele bijdrage en dus onder het vermoeden van dagdagelijkse afrekening? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Bestuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Vereffening-Verdeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Verrekenbeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Uitkeringsbeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Toegevoegd intern gemeenschappelijk vermogen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Kwalificatie van huwelijksvoordelen bij scheiding van goederen. . . . . . . . . . . . . . 1. Civielrechtelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Fiscaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
185 186 187 190 192 192 194 194 196
III. Bibliografie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
198
IV. Voorbeelden van examenvragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
199
Les 7. Samenwoningsovereenkomsten voor ongehuwd samenwonenden I.
Terminologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
203
II.
Hoofdkenmerken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
204
III. Notariële tussenkomst vereist?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
205
IV. Uitwerking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
206
V.
Contractuele aspecten van de samenwoningsovereenkomst . . . . . . . . . A. Toelichting. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Toestemming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Bekwaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Voorwerp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
207
VI. Waarom dan een samenwoningscontract sluiten? . . . . . . . . . . . . . . . .
209
VII. Contractsvrijheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Wat zeker niet kan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Geen gemeenschap bedingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Scheiding van goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Het vermoeden van onverdeeldheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Het wettelijk vermoeden van onverdeeldheid voor wettelijk samenwonenden 2. Het vermoeden van onverdeeldheid bij feitelijk samenwonen. . . . . . . . E. Mogelijke bedingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Correctiemechanismen invoeren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G.Punctuele problemen oplossen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
210
1 februari 2014
KnopsBooks.com
207 207 207 207
210 211 211 212 212 212 213 213 214
vii
201412 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page viii Tuesday, December 2, 2014 2:01 PM
Studenteneditie Notarieel Familierecht Academiejaar 2013-2014 – Prof. dr. Hélène Casman
VIII. Regeling voor de gezinswoning voor het geval van een breuk . . . . . . . . A. De woning is gehuurd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Slechts één partner is huurder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Ze huren samen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De woning behoort ««QSDUWQHUtoe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Ze zijn samen eigenaar van de woning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
215
IX. Afrekeningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
218
X.
215 215 215 216 216
Uitkering na een breuk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220 A. Of de partner die het nadat de relatie is verbroken nodig heeft om in zijn behoeften te 220 voorWettelijke regeling met betrekking tot de gezinswoning . . . . . . . . . . . . . . . B. Conventionele toekenning van aanspraken op de gezinswoning na overlijden? . . . 220
XI. Voorbeelden van examenvragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
222
XII. Bibliografie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
223
Les 8. Schenkingen I.
Actualiteit van de schenking in de notariële praktijk. . . . . . . . . . . . . . . A. Invloed van de fiscaliteit op de ontwikkeling van schenkingen . . . . . . . . . . . . . . .
227
Definitie en essentiële elementen van een schenking. . . . . . . . . . . . . . . A. Verarming en verrijking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Dadelijke verarming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Onherroepelijkheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De regel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Nadere toelichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. De uitzonderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Soorten schenkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Handgift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Onrechtstreekse schenking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Vermomde schenking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Onderscheid met andere kosteloze handelingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Verzaking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Aanwas en tontine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Natuurlijke verbintenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
229
III. Grondvoorwaarden van de schenking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Toestemming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Bekwaamheid van de schenker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Bekwaamheid van de begiftigde. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Oorzaak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
248
II.
viii
KnopsBooks.com
227
229 230 230 230 231 232 234 234 236 244 245 245 246 246
248 248 251 253
1 februari 2014
201412 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page ix Tuesday, December 2, 2014 2:01 PM
Studenteneditie Notarieel Familierecht Inhoud
E. Voorwerp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Schenking van onderneming. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
255
IV. Schenking bij notariële akte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Essentiële vormvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Uitdrukkelijke aanvaarding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Volmacht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
258
V.
260
Enkele bijzondere bedingen en modaliteiten bij schenkingen bij notariële akte A. Inbreng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Schenking aan een wettelijke erfgenaam: voorschot op erfdeel of vrijstelling van inbreng? . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Inbreng van roerende goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Inbreng van onroerende goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Vrijstelling van inbreng in natura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Schenking met termijnbepaling of onder voorwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Termijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Voorwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Potestatieve voorwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Schenking met terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Wettelijke terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Conventionele terugkeer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Schenking met voorbehoud van vruchtgebruik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Fiscale gevolgen van het voorbehoud van vruchtgebruik . . . . . . . . . . . 3. Civielrechtelijke gevolgen van het voorbehoud van vruchtgebruik . . . . 4. Oneigenlijk vruchtgebruik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Art. 918 BW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Aanwas en terugval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Schenking met last . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Fiscale gevolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Civielrechtelijke gevolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Niet toegelaten lasten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Lasten vs. voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Enkele specifieke lasten en vragen die daaromtrent rijzen. . . . . . . . . . .
VI. Twee bijzondere schenkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. De ouderlijke boedelverdeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Begrip en nut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 februari 2014
KnopsBooks.com
255 256
258 258 258
260 260 261 261 262 265 265 265 266 267 267 268 269 269 269 269 271 272 275 275 275 276 276 276 277 278 284 284 284 284
ix
201412 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page x Tuesday, December 2, 2014 2:01 PM
Studenteneditie Notarieel Familierecht Academiejaar 2013-2014 – Prof. dr. Hélène Casman
3. Nadelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Alternatieven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Dubbele akte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De erfstelling over de hand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Begrip en nut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Nadelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Alternatief: fidei-commis de residuo of doorgeefplicht . . . . . . . . . . . .
285
VII. Schenking tussen echtgenoten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Schenkingen bij huwelijkscontract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Schenking buiten huwelijkscontract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Wederzijdse schenking met conventioneel beding van terugkeer . . . . . . . . . . . . .
289
VIII. Bibliografie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
292
IX. Examenvragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
293
285 285 286 286 286 286 287
289 289 290 290
Les 9. Testamenten I.
II.
x
Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Definitie en terminologie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De geïnformeerde testator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. De onwetende testator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Vermogensrechtelijke beschikkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Andere beschikkingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Uitvaart . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Voogdij en opvoeding van kinderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
297
Essentiële kenmerken van het testament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Het testament is een gift. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Geestesgezondheid (art. 901 BW) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Onbekwaamheid om te testeren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Onbekwaamheid om te krijgen (art. 909 BW) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Het testament is een eenzijdige, toekomstige, herroepelijke, persoonlijke, plechtige akte 1. Eenzijdig. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Toekomstig . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Herroepelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Persoonlijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Plechtig . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
306
KnopsBooks.com
297 297 298 298 303 303 304
306 306 308 308 310 310 311 311 312 313
1 februari 2014
201412 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page xi Tuesday, December 2, 2014 2:01 PM
Studenteneditie Notarieel Familierecht Inhoud
III. Eigenhandig testament. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Geldigheidsvereisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Het geschrift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Handtekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Datum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Bewaring van het eigenhandig testament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Bij leven van de testator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Na de dood van de testator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Voor- en nadelen van het eigenhandig testament. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
315
IV. Authentiek testament. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Bijkomende voorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Bespreking van elk van deze formaliteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Notaris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Getuigen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Dictee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Geschrift. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Voorlezing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Vermelding van de formaliteiten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Handtekeningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Aansprakelijkheid van de notaris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Opname in het centraal register van testamenten . . . . . . . . . . . . . . . . D.Voor- en nadelen van het authentiek testament. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
324
V.
Testament in internationale vorm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Wettelijke voorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Schriftelijke notariële verklaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Voordelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Opname in het CRT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G.Voor- en nadelen van het internationaal testament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
333
VI. Herroeping van vorige wilsbeschikking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
336
VII. Legataris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Vrijheid van de testator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Voorwaarden in hoofde van de legataris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Vereiste verduidelijkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Wat als de legataris vooroverlijdt? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Wat als de legataris verwerpt of onwaardig zou zijn? . . . . . . . . . . . . .
337
1 februari 2014
KnopsBooks.com
315 315 317 318 321 321 322 322 323
324 324 325 325 325 327 328 329 330 330 331 331 332
333 333 333 334 334 335 335
337 337 338 338 339
xi
201412 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page xii Tuesday, December 2, 2014 2:01 PM
Studenteneditie Notarieel Familierecht Academiejaar 2013-2014 – Prof. dr. Hélène Casman
3. Wat als er verschillende legatarissen zijn? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Aanstelling bij wijze van onterving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Erfgenamen als legatarissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
339
VIII. Legaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen legaat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Roeping tot het geheel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Hoe wordt dit verwoord? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Legaat onder algemene titel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Hoe wordt dit verwoord? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Bijzonder legaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Kenmerken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Voorbeelden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Belang van het onderscheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Aanwas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Saisine of inbezitstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Schulden en lasten van de nalatenschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Heling (art. 792 BW) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Vruchten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
342
IX. Legaten met modaliteiten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Legaat onder voorwaarde of met tijdsbepaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Legaat van andermans zaak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Legaat van een toekomstige zaak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Legaat van een onverdeeld aandeel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Legaat van een zaak in onverdeeldheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Schuldvordering bij testament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G.Legaat van het vruchtgebruik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
349
X.
353
xii
Bijzondere testamentaire clausules. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Strafbeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Doel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Aandachtspunten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Formulering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Restlegaat of legaat de residuo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Doel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Aandachtspunten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Formulering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . KnopsBooks.com
339 340
342 342 343 343 343 344 344 344 345 345 345 345 346 347 348 348
349 349 349 349 350 351 351
353 353 353 353 354 355 355 356 357 365
1 februari 2014
201412 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page xiii Tuesday, December 2, 2014 2:01 PM
Studenteneditie Notarieel Familierecht Inhoud
C. Bewindclausules . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Doel: het Ferrari-syndroom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Minderjarigenbewind? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Aandachtspunten bij meerderjarigenbewind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Aandachtspunten bij minderjarigenbewind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Formulering van ‘mentorschap’ voor een meerderjarige erfgenaam . . . D.Testamentuitvoerder. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
367
XI. Elementaire successieplanning ‘in extremis’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. ‘Spreiding over meerdere personen’ of ‘generation skipping’ . . . . . . . . . . . . . . . . B. ‘Ik-Opa testament’ en zijn varianten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. ‘Voorrang voor rechte lijn’ of ‘kinderloos vrijgezel testament’ . . . . . . . . . . . . . . . D.‘Overslaan van een generatie’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. ‘Vermijding van dubbele heffing’ bij snel opvolgend overlijden . . . . . . . . . . . . . .
377
XII. Nader over successierechten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Bondige opmerking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Betaling van successierechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Duo-legaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Doel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Aandachtspunten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Formulering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Legaat van 99,5% van de gezinswoning? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
381
XIII. Bibliografie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Restlegaat of legaat de residuo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Duo-legaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Strafbeding en alternatief beding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
389
XIV. Voorbeelden van examenvragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
392
367 368 368 369 372 374 375
377 378 379 380 380
381 381 382 382 383 384 385 387
389 389 390 391
Les 10. Echtscheiding door onderlinge toestemming I.
Echtscheidingswetgeving sedert 2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395 A. Echtscheiding in het algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395 B. Echtscheiding door onderlinge toestemming (EOT) en echtscheiding op gezamenlijk verzoek (EGV) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396 1. EOT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396 2. EGV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397 3. Voorkeur voor EOT boven EGV? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398
1 februari 2014
KnopsBooks.com
xiii
201412 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page xiv Tuesday, December 2, 2014 2:01 PM
Studenteneditie Notarieel Familierecht Academiejaar 2013-2014 – Prof. dr. Hélène Casman
II.
Overzicht van de grondvoorwaarden voor een EOT . . . . . . . . . . . . . . . A. Volgehouden toestemming? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Oorsprong van dit vereiste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Hoger beroep tegen echtscheidingsvonnis? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Andere gevolgen van de inkorting van de procedure . . . . . . . . . . . . . . 4. Geen overgang meer van EOT naar EOO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Geen leeftijdsvoorwaarde noch voorwaarde in verband met de duur van het huwelijk C. Geen boedelbeschrijving meer vereist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Voorafgaande overeenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Inhoud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Authentiek of onderhands? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Stijl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
401 401 401 401 402 403 404 404 404 404 405 406
III. Overzicht van de procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Verzoekschrift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Verplichte vermeldingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Bijlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Aantal exemplaren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Advies van de procureur des Konings . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Eventuele (eenmalige) persoonlijke verschijning. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Hoger beroep. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Overschrijving in de registers van de burgerlijke stand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Gevolgen van de echtscheiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
409
IV. Het opstellen van de voorafgaande overeenkomsten . . . . . . . . . . . . . . A. Vermogensoverzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Geen boedelbeschrijving verplicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Vergeten goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Verzwegen goederen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Onvermelde schulden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Vermogensrechtelijke overeenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Dading . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Afstand van herroepbaarheid van schenkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Uitwerking in de tijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Aankoop tijdens de procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Roerende goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Onroerende goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Vergoedingsrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Overdracht van een eigen goed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Schenking van goederen aan de kinderen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.Schulden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
414
xiv
KnopsBooks.com
409 409 410 410 411 411 412 412 412
414 414 414 415 415 416 416 422 422 423 424 426 429 430 431 432
1 februari 2014
201412 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page xv Tuesday, December 2, 2014 2:01 PM
Studenteneditie Notarieel Familierecht Inhoud
11.Erfrecht en andere overlevingsrechten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. De overeenkomst tussen echtgenoten over alimentatie en verblijf . . . . . . . . . . . . 1. De overeenkomst m.b.t. de verblijfplaats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Onderhoudsuitkering tussen echtgenoten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Regeling met betrekking tot de kinderen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Welke kinderen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Welke regeling? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Beheer over de goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Gevolgen voor kinderbijslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Fiscale gevolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
434
Wijziging van de voorafgaande overeenkomsten. . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Wijzigingen met betrekking tot de overeenkomsten tussen de echtgenoten . . . . . 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Wijziging tijdens de procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Tegenbrief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Wijziging na echtscheiding in onderling overleg . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Wijziging na echtscheiding op vordering van één gewezen echtgenoot? B. Wijzigingen met betrekking tot de overeenkomsten t.a.v. kinderen . . . . . . . . . . . 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Wijziging tijdens de echtscheidingsprocedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Wijziging na echtscheiding in onderling overleg . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Wijziging na de echtscheiding op vordering van één van de ouders . . .
455
VI. Bibliografie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
460
VII. Voorbeelden van examenvragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
462
V.
1 februari 2014
KnopsBooks.com
438 439 440 444 444 445 452 452 453
455 455 455 455 457 457 457 457 458 458 458
xv
