Voorwoord en terugblik Activiteiten
5
Evenementen
8
Expertisecentrum Publiciteit
4
9
10
Externe contacten en partners Interne organisatie Financiën
11
12
14
Conclusies en vooruitblik
18
Bijlage: evenementenoverzicht 2012 19
2012 was opnieuw een topjaar voor het Leerorkest. Het schooljaar 2012/2013 zette in met nieuwe orkesten in de stadsdelen Noord, Nieuw-West en Oost. In Amsterdam Zuidoost bereiken we samen met het Muziekcentrum Zuidoost (MZO) inmiddels ruim 1000 basisschoolleer lingen; in Amsterdam Noord, Nieuw West en Oost, waar we samenwerken met Muziekschool A msterdam Noord (MSN) en Muziekschool Amsterdam (MSA), zijn dat er bijna 1300. Daarnaast spelen ruim 150 leerlingen in naschoolse talentorkesten die we samen met Muziekcentrum Zuidoost hebben opgezet. Mede dankzij het initiatief Kinderen Maken Muziek van prinses Máxima, uitgevoerd door het Oranjefonds en het Fonds voor Cultuurparticipatie, zijn ook buiten Amsterdam leer orkesten gestart, onder meer in ’s-Hertogenbosch en Hoofddorp. Wij stellen hiervoor onze lesmethode en -materialen ter beschikking. Dat doen we via de website Orkest in de Klas, die we samen met de projecten Ieder Kind Een Instrument en Muziek in de Klas hebben opgezet. Ons docentenkorps is flink uitgebreid. In Amsterdam zetten nu ruim 100 professionele en bevlogen vakdocenten, dirigenten en a ssistenten zich in voor het Leerorkest, samen met groepsleerkrachten, coördinatoren en directies van 14 basisscholen. Het Leerorkest is hen allen, en de vele behulpzame vrijwilligers, veel dank verschuldigd. Ook buiten de lessen vonden veel activiteiten plaats. Een van de hoogtepunten was het optreden op 6 juni in de Heineken Music Hall in aanwezigheid van prinses Máxima, waarmee het project Kinderen Maken Muziek werd gelanceerd en het schooljaar 2011/2012 werd afgesloten. Dat geldt ook voor het bezoek van koningin Beatrix en president Ivan Gašparovič van Slowakije op 20 november aan het Leerorkest. Dit bezoek werd afgesloten met een concert door leerlingen van de basisscholen Wereldwijs en Samenspel en een virtuoze solo van p resident Gašparovič op een door hem aan het Leerorkest aangeboden fujara (Slowaakse herdersfluit). Op 22 november mocht het Leerorkest tijdens een g alavoorstelling in het Muziekgebouw aan ’t IJ de Janusz Korczak Prijs in ontvangst nemen. Bij deze gelegenheid lanceerden Freek en Hella de Jonge het initiatief Task Force 5000, dat zich ten doel stelt vijfduizend instrumenten bijeen te brengen voor het Instrumentenfonds. In 2012 heeft het Expertisecentrum, mede door feedback van docenten en scholen, de methode van het Leerorkest verder ontwikkeld. Daarbij is veel aandacht besteed aan het formuleren van heldere leerdoelen of ijkpunten en is het lesmateriaal en repertoire uitgebreid en verbeterd. Er is gereedschap ontwikkeld waarmee docenten de
voortgang van de leerlingen kunnen volgen. Voor het bestuur was de totstandkoming van het gemeentelijk Kunstenplan 2013-2016 belangrijk. Op basis van een positief advies van de Amsterdamse Kunstraad krijgt het Leerorkest fors meer subsidie van de gemeente Amsterdam. Helaas kreeg de Muziekschool Amsterdam tegelijkertijd minder financiële speelruimte voor onze gezamenlijke projecten. Daardoor is de beoogde uitbreiding van het aantal leerorkesten voorlopig niet mogelijk. Mede dankzij nieuwe ondersteuning uit het programma Cultuureducatie met Kwaliteit van het Fonds voor Cultuurparticipatie kunnen we gelukkig wel doorgaan met de inhou delijke ontwikkeling en verbetering van onze methode. In samenhang met het nieuwe Kunstenplan gaan de belangrijkste aanbieders van binnenschoolse muziek educatie in Amsterdam (Leerorkest, MSA, MSN, MZO en Aslan Muziekcentrum) hun samenwerking intensiveren. Doel is om het aanbod beter op elkaar af te stemmen en de kwaliteit ervan te verbeteren en te borgen. Hiertoe is onlangs de stichting Muziek op School in Amsterdam (MOSA) opgericht. Het bestuur van het Leerorkest juicht deze ontwikkeling toe. In 2012 is de verbetering van de administratieve processen en interne organisatie verder voortgezet. Als gevolg van de gewijzigde subsidieverdeling onder het Kunstenplan zal het aantal leerorkesten dat onder de volledige verantwoordelijkheid van de Stichting Leerorkest komt te vallen aanzienlijk toenemen. In de loop van dit jaar zullen verdere stappen worden genomen om de organisatie aan deze uitbreiding van de werkzaamheden aan te passen. Net als in voorgaande jaren is de Stichting ook in 2012 voor de uitvoering van de activiteiten in belangrijke mate aangewezen op bijdragen van private fondsen en particulieren. De continuïteit van deze bijdragen is een onzekere factor, aangezien veel van de betrokken fondsen in overeenstemming met hun doelstelling zich slechts voor een beperkte periode willen committeren. Het Leerorkest staat voor de uitdaging ervoor te zorgen dat deze private bijdragen gelijke tred blijven houden met de ontwikkeling van zijn activiteiten. Met het oog daarop zal het fondsenwervingsbeleid worden geïntensiveerd. Evenals voorgaande jaren zijn het bestuur, de directie en de raad van toezicht van het Leerorkest onuitsprekelijk veel dank verschuldigd aan onze sponsoren en alle anderen die het Leerorkest ondersteunen. Wij hopen ook de komende jaren op uw steun te mogen rekenen. Jeroen Thijssen Voorzitter Bestuur Leerorkest
In 2012 bleef het aantal deelnemende scholen aan het Leerorkest gelijk. We hebben vooral onze bestaande activiteiten geconsolideerd en verbeterd. Door de opzet van het Leerorkest - starten in groep 5 met instrumentaal onderwijs en vervolgens door stromen naar groep 8 - is het aantal deelnemende instrumentale leerlingen wel gegroeid, van 1750 naar 2100. Zo kwam er op de vier beginnende Leerorkestscholen in Amsterdam West en Oost een leerjaar bij. De binnenschoolse leerorkesten vormen een kweekvijver van talenten die kunnen doorstromen naar naschoolse talentenorkesten. In 2012 is een aantal van deze talentenorkesten (Klein Leerorkest, Klassiek rondom de Klas, Stuiforkest) opmerkelijk gegroeid. Met het in 2012 gestarte vervolgorkest voor jongeren, het OSB Leerorkest Zuidoost, is het aantal talent orkesten verdubbeld. Juist de talentorkesten worden vaak gevraagd te spelen op onder meer congressen, evenementen en sponsorrecepties (een volledige opsomming is te vinden in het Evenementenoverzicht). Met het Vademecum Leerorkest hebben we vorig jaar verder gewerkt aan kwaliteitsverbetering. Hierin staat de basis van een Leerorkestles beschreven. Daarnaast is de Evaluatiechecklist geïntroduceerd, waarmee docenten hun lesonderdelen kunnen monitoren. De Trainingsdagen zijn dit jaar inhoudelijk direct gekoppeld aan de lesonderdelen van het Vademecum. Daarnaast zijn we vorig jaar begonnen met verbetering van het repertoire en met hoofdstedelijke afstemming van repertoire. Dirigenten en docenten kunnen voortaan communiceren via de website www.orkestindeklas.nl. Deze is geïnitieerd voor de repetitieprogramma’s per locatie en per leerjaar. Daarnaast is er regelmatig overleg tussen de zeven dirigenten.
Totaal bereik Leerorkesten Amsterdam 2012
aantal leerlingen
VOORTRAJECT
LEERORKEST
grp 5 grp 6 grp 7 grp 8 somm.
41 23 42 44 150 68 78 40 45 231 15 15 Zuidoost 2 48 45 36 47 176 As-Soeffah 12 15 16 10 53 Bijlmerhorst 54 46 37 49 186 Polsstok Zuidoost 3 45 48 93 Schakel Noord 31 30 26 12 99 Bongerd 38 37 46 29 150 Krijtmolen 34 29 24 25 112 Poolster Nieuw West 1 36 34 31 38 139 De Globe De Johannes 29 29 28 23 109 63 60 66 49 238 De Punt Nieuw West 2 t Koggeschip 68 56 124 Oost 1 33 39 27 99 J.P. Coen 15 18 22 55 Insulinde Oost 2 25 19 44 Valentijn Flevoparkschool 2073 Totaal
aantal ll
aantal
onderschools naschools naschools scholen
88 4 1 40 1 1 1 4 1 20 1 1 52 1 1 1 17 1 33 4 35 1 13 1 35 1 12 1 4 1 1 1 22 1 2 3 1 11 1 6 1 1 7 15 243 23 7 163 14
LEERLINGEN
ORKESTEN
totaal aantal leerlingen grp 5 t/m 8: totaal aantal leerlingen grp 1 t/m 4: totaal:
grand totals
aantal orkesten
Zuidoost 1 Wereldwijs Samenspel Bijlmerdrie
Totalen
grp 1-4
LEERORKEST NATRAJECT SCHOLEN
2073 243 2316
totaal aantal orkesten onderschools: totaal aantal orkesten naschools: totaal aantal orkesten:
23 7 30
AANTAL LEERLINGEN
AANTAL ORKESTEN
AANTAL SCHOLEN
AANTAL CLUSTERS
2316
30
17
8
Het afgelopen jaar was heel inspirerend voor iedereen die bij het Leerorkest betrokken is. Er waren mooie en onvergetelijke optredens en diverse televisieopnames, er zijn diploma’s uitgereikt en we kregen de Janusz Korczak Prijs 2012. Dit alles vormt een bekroning op ons werk.
Koninklijke hoogtepunten Het optreden in de Heineken Music Hall op 6 juni voor prinses Máxima en haar gezin zal niemand snel vergeten. Het concert was georganiseerd door het Oranjefonds en het Fonds voor Cultuurparticipatie ter lancering van Kinderen Maken Muziek, het project dat prinses Máxima ter gelegenheid van haar 40e verjaardag is gestart. Marco da Souza, directeur en initiatiefnemer van het Leerorkest is nauw betrokken bij Kinderen Maken Muziek. Het concert was voor alle 3500 deelnemende kinderen een indrukwekkende belevenis. Wij zijn met recht trots op alle kinderen van het Leerorkest, want zij maken het waar. Een ander hoogtepunt was het bezoek van koningin Beatrix en president Ivan Gašparovič van Slowakije in november. Het Leerorkest mocht voor hen een concert geven in cultureel centrum No Limit.
Prijzen Op 22 november ontving het Leerorkest de Janusz Korczak Prijs 2012 in Muziekgebouw aan ’t IJ. De jury prees ‘De professionele, enthousiaste en zorgvuldige aanpak van het Leerorkest’. Ook de jury van Kunstfactor is lovend. Zij nomineerde het Leerorkest voor de Kunstfactorprijs 2012. Volgens deze jury heeft het Leerorkest het pad vrijgemaakt voor alle initiatieven om kinderen in breder verband muziek te laten maken.
Tv-opnames In de maanden juni en juli ontvingen de leerlingen uit groep 8 hun diploma tijdens de eindconcerten. Eén eindconcert en diplomauitreiking is gefilmd door De Tiende van Tijl, een televisieprogramma van de AVRO. Tijl Beckand kwam met zijn filmploeg op bezoek bij de Brede School in Amsterdam Zuidoost. Hij sprak met groepjes kinderen over hun passie voor muziek en het leerorkest. Dit item over het Leerorkest is begin 2013 uitgezonden.
We streven ernaar elk seizoen een lesboekje voor een volgende groep te ontwikkelen, te beginnen in seizoen 2013/2014 met lesboekjes voor groep 6.
Instructiefilmpjes
Kinderen Maken Muziek Voor het eindconcert van Kinderen Maken Muziek, waaraan 3500 kinderen deelnamen, heeft het expertisecentrum alle muziek ontwikkeld. We hebben deze muziek gearrangeerd en vormgegeven en samen met meespeelcd’s gedistribueerd. Daarnaast maakten we een Youtube-video waar kinderen het hele concert al van tevoren konden bekijken. Met cues konden ze gemakkelijk meespelen en alvast wennen aan de situatie tijdens het concert.
Kwaliteitsverbetering Muziekboekjes Vorig seizoen (2011-2012) hebben we per instrument ijkpunten met een oplopende moeilijkheidsgraad vastgesteld. Samenspelen in een orkest is vanaf het eerste ijkpunt mogelijk. Voor het seizoen 2012/2013 zijn circa veertig nieuwe muziekstukken toegevoegd aan het Leerorkestrepertoire. Deze zijn allemaal aangepast aan deze ijkpunten. De opmaak is gestandaardiseerd, inclusief nieuwe illustraties voor de nieuwe stukken. We hebben meespeelcd’s gemaakt met alle muziekstukken. Inmiddels heeft het Leerorkest zoveel repertoire ontwikkeld dat er per jaar een apart boekje is, gerangschikt naar moeilijkheidsgraad. Hierdoor is er altijd voor elk niveau voldoende keuze.
Lesboekjes Voor seizoen 2012/2013 zijn op basis van de ijkpunten voor groep 5 lesboekjes per instrument ontwikkeld. Daarnaast is er een algemeen theorieboekje, eveneens gebaseerd op de ijkpunten. Dit boekje blijkt ook interessant te zijn voor de hogere groepen. Deze lesboekjes zullen we jaarlijks uitbreiden met suggesties en aanvullingen van docenten. Voor seizoen 2013/2014 willen we ze ook uitbreiden met meespeelcd’s en illustraties.
De eerste instructiefilmpjes zijn klaar en te bekijken via orkestindeklas.nl. Per instrument wordt er uitgelegd hoe je dit instrument moet uitpakken en in elkaar zetten, hoe de correcte speelhouding is en hoe je een eerste toon moet spelen. De filmpjes zijn ontwikkeld voor kinderen die voor het eerst een instrument mee naar huis krijgen, maar ze blijken ook erg populair bij kinderen die deelnemen aan het voortraject van het Leerorkest. In 2013/2014 zullen we instructiefilmpjes maken over het stemmen en onderhouden van de instrumenten. Deze zijn niet alleen voor kinderen, maar ook voor de ouders bedoeld.
Uitwisseling en delen van informatie Ook dit jaar kwamen veel (startende) projecten uit binnen- en buitenland op bezoek om inspiratie op te doen. Daarnaast deelden we veel informatie via orkestindeklas.nl, zoals de muziek voor het eind concert van Kinderen Maken Muziek, de instructie filmpjes en de lesboekjes. Deze website wordt als communicatiekanaal van Het Leerorkest steeds belangrijker. Docenten meldden zich al via de website aan voor de studiedagen, vanaf seizoen 2012/2013 zijn ook alle repetities hier te vinden en kunnen de dirigenten er zelf het repertoire per repetitie invoeren. Bovendien zijn sinds 2012 alle liedjes en lesmateriaal van de website Muziek Telt te vinden orkestindeklas.nl. De website www.muziektelt.nl linkt door naar orkestindeklas.nl en speciaal voor dit project is ook een nieuw adres aangemaakt: www.zingenindeklas.nl. Sinds de lancering in september 2011 zijn er ruim 1600 unieke bezoekers op orkestindeklas.nl geweest. Gemiddeld komen er per dag tussen de 40 en 100 bezoekers. Deze maken ook concreet gebruik maken van de site en zijn hier niet toevallig terechtgekomen (in technische termen: de bouncerate is 42% en het aantal bezochte pagina’s per bezoek is gemiddeld 7).
In de schijnwerpers
Lokale media
Ook in 2012 heeft het Leerorkest weer veel aandacht gekregen in de diverse lokale en landelijke media. Genoemd is al het memorabele concert van 3500 kinderen op 6 juni in de Heineken Music Hall ter lancering van het project Kinderen maken Muziek van het Oranjefonds en het Fonds voor Cultuurpartici patie. Bij dit concert waren prins Willem Alexander, prinses Máxima en hun kinderen als eregasten aanwezig. Dit evenement, waarvoor het Leerorkest het muziekinhoudelijke gedeelte en een groot deel van de organisatie voor zijn rekening nam, trok zowel lokaal als landelijk de aandacht van de media. Ook het hiervoor al vermelde andere hoogtepunt - het bezoek van koningin Beatrix en president Ivan Gašparovič van Slowakije – is breed belicht in de media. Lokaal verschenen er artikelen in stadsdeelkrant Zuidoost (’Hoog bezoek voor het Leerorkest’), stadsblad De Echo (‘Leerorkest in de schijnwerpers’) en de Bijzonder nieuws (‘Koningin Beatrix bezoekt Leerorkest’). Veel media-aandacht kreeg ook de toekenning van de Janusz Korczak Prijs aan het Leerorkest. Het programma 020Live van AT5 besteedde hier uitgebreid aandacht aan.
Lokale media besteedden ook meermaals aandacht aan concerten en activiteiten van het Leerorkest. Zo verscheen in de digitale nieuwsbrief van stadsdeel Zuidoost het artikel ‘Beatboxen op de cello’, over de masterclass van de Amerikaanse cellist, human beatbox en virtuoos Kevin Olusola aan cellisten op OBS Wereldwijs en Open Schoolgemeenschap Bijlmer. Ook besteedde De Echo aandacht aan de flashmob bij de lancering van het OSB Leerorkest, het eerste Leer orkest voor het voortgezet onderwijs. Noraly Beyer omschreef het Leerorkest in een artikel in stadsdeelkrant Zuidoost in december 2012 als een ‘briljant idee’.
Het concert dat kinderen gaven ter ere van de opening van het Holland Festival werd live uitgezonden door de NTR op Nederland 3. De Volkskrant schreef op 29 juni in een artikel hierover dat klassieke muziek ‘definitief ont-elitaird’ is.
Boek
De door Radio 4 geïnitieerde instrumenteninzamel actie Klassiek Geeft kreeg in 2012 nog een staartje in de media. Op 20 juni mocht de Leerorkest-leerling die de eerste viool van Jaap van Zweden had gekregen, op Radio 4 een live interview geven in het programma Muziekwijzer van Edwin Rutten.
Aandacht voor het Leerorkest was er ook in het lokale glossy magazine ZO!, zoals een artikel over het concert in het Bijlmer Parktheater van het Klein Leerorkest en het Koninklijk Concertgebouworkest. Ook heeft Marco de Souza in een interview met ZO! kunnen toelichten waarom het leren bespelen van een instrument net zo belangrijk is voor de ontwikkeling van een kind als leren lezen en schrijven. En een van onze sponsoren, Cório, heeft in een interview met ZO! het Leerorkest nogmaals onder de aandacht gebracht.
Voor zijn boek Geef mij een potlood en ik ga tekenen heeft Dirk Monsma, die onderzoek deed naar cultuurcoördinatoren in Nederland, Marco de Souza uitgebreid geïnterviewd. Hij noemt het Leerorkest meer malen in zijn boek.
Tv-uitzending Een van de eindconcerten en diplomauitreiking is gefilmd door het AVRO-tv-programma De Tiende van Tijl. Tijl Beckand kwam met zijn filmploeg op bezoek bij de Brede School in Amsterdam Zuidoost en sprak daar met kinderen over hun passie voor muziek en het Leerorkest. Dit item over het Leerorkest is begin 2013 uitgezonden.
Het Leerorkest maakt deel uit van een internationale beweging die instrumentale muziekeducatie in een nieuwe vorm giet, met toegankelijkheid én ambitie als uitgangspunt. We stellen onze expertise en ervaring beschikbaar aan andere initiatieven en stimuleren daarmee dat zoveel mogelijk kinderen de kans krijgen zich muzikaal te ontwikkelen.
Partners We werken intensief samen met de Leerorkestscholen. We beslissen gezamenlijk over concertaanvragen en dragen ook samen de organisatie ervan. Ook inhoudelijk werken we steeds nauwer samen. Zo krijgen leerlingen een rapportcijfer voor het vak leerorkest en ontwikkelen we lesboekjes voor leerkrachten. Het Leerorkest onderhoudt ook samenwerkingsrelaties met diverse culturele instellingen in A msterdam, zoals alle Amuze-leden en Mocca. Het Muziekcentrum Zuidoost (MZO) werkt inhoudelijk samen met het landelijke muziekproject Kinderen Maken Muziek, het Rotterdamse project Ieder Kind een Instru ment (IKEI) en het Gelders initiatief Muziek in de Klas. Samen hebben we de website www.orkestindeklas.nl opgezet. Uitwisseling met andere Leerorkesten in het land wordt hierdoor vergemakkelijkt. Vergelijkbare initiatieven als het Leerorkest zijn onder meer het Frysk LeerOrkest, Ieder Kind een Instrument Alkmaar, Leerorkest Haarlemmermeer, The Residents in Den Haag, Orkest in de klas Alphen, het Bosch Leerorkest, het Gronings Leerorkest en Leerorkest Almere. Deelnemers aan deze projecten bezoeken lessen van het Leerorkest, wonen de orkestrepetities bij en volgen de trainingsdagen. Ook vanuit België is belangstelling voor deze inhoudelijke ondersteuning, onder meer vanuit Antwerpen (Koninklijke Filharmonie van Vlaanderen) en Leuven.
Coproducties en optredens In 2012 zijn er coproducties geweest met onder meer het Grachtenfestival, Noordermarktfestival, LEF, MCO, Radio 4, Cellobiënnale, Felix Meritis, ABC-Onderwijsbegeleidingsdienst, Maaza en Corio. Het leerorkest heeft onder meer gespeeld op het Kerstdiner van de PvdA in de Tweede Kamer en bij de overdracht van het bewustwordingsprogramma Muziek telt! van het Fonds van Cultuurparticipatie aan Orkest in de Klas (zie verder Evenementenoverzicht).
Onderwijs Op verzoek van het Conservatorium van Utrecht verzorgden we een presentatie voor studenten. Studenten van de diverse conservatoria, hogescholen en universiteiten lopen stage, schrijven een scriptie over of doen onderzoek bij het Leerorkest. De volgende scripties zijn al gepubliceerd: • Het Leerorkest versus Ieder Kind een Instrument door Angie Burer Opleiding Docent Muziek, ArtEZ Conservatorium (januari 2013) • Muziekonderwijs en de ontwikkeling van het kind- welke waarde heeft muziekonderwijs voor de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind? door Danielle Klootwijk, Bachelorscriptie Onderwijskunde Universiteit van Amsterdam (juni 2012) • De invloed van deelname aan het Leerorkest op de sociale vaardigheden van leerlingen, door Laura Bolle ea. Hogeschool van Amsterdam (2012). Dit onderzoek is begeleid door Ankie Verlaan. Het Leerorkest is co-auteur van de publicatie Competenties voor de docerend musicus in het primair onderwijs (Kunstfactor Utrecht, april 2012).
Internationale uitwisseling Het Leerorkest ontvangt buitenlandse gasten die belangstelling hebben voor instrumentale les in het basisonderwijs. Delegaties uit Estland, Spanje, Noorwegen, Leuven en Antwerpen zijn in 2012 op bezoek geweest. Samen met de Amsterdamse Cellobiënnale organiseerden we een muzikale ontmoeting tussen de Leerorkestcellisten en de Amerikaans-Afrikaanse cellist Kevin Olusola. Samen met de Amerikaanse ambassade organiseerden we een concerttour met twee klassieke musici uit New York van Afrikaanse afkomst, Khari Joyner & Gareth Johnson. De European Association for Music in Schools heeft ons uitgenodigd op 22 april een presentatie te komen geven tijdens haar jaarconferentie in Den Haag. Op uitnodiging zijn er studiereizen gemaakt naar El Sistema-initiatieven in Venezuela, Schotland en Portugal. Via het internationale uitwisselingsproject Comenius konden Leerorkestleerlingen een concertreis naar Barcelona maken (zie Evenementenoverzicht).
Cultural Governance Stichting Leerorkest hanteert een bestuur+directiemodel dat conform de regels van Code Cultural Governance en de bijbehorende Best-Practice-bepalingen is ingericht. Deze zijn vastgelegd in het bestuursreglement. De Stichting Leerorkest en de Stichting Instrumentenfonds Leerorkest hebben dezelfde Raad van Bestuur. De Stichting Leerorkest heeft ook een Raad van Toezicht. Deze vormt een personele unie met de Raad van Toezicht van de Stichting Muziekcentrum Zuidoost, aangezien beide stichtingen organisatorisch verweven zijn. Het bestuur van de Stichting Leerorkest wordt benoemd door de Raad van Toezicht. Het bestuur benoemt de directie en stelt de omvang van haar bevoegdheden vast. De Raad van Bestuur bestaat uit: • Jeroen Thijssen, voorzitter • Erik Brink, financiën • Ina Brouwer, subsidies & sponsoring • Ankie Verlaan, educatie De Raad van Toezicht bestaat: • Maurits Haenen, voorzitter • Tom Nierop • Nanette Ris (tot 26-09-2012) • Akkie Muller • Reneé Wijnen • Aad van Klaren Het bestuur heeft in 2012 acht keer vergaderd met de directie. Onderwerpen die hierbij onder meer aan bod zijn gekomen zijn de financiële kwartaal- en jaar rapportages, fondsenwerving, Cultural Governance en Best-Practice-bepalingen, de subsidieaanvraag voor Kunstenplan 2013-2016, fondsenwerving, personeelsen vrijwilligersbeleid, het bedrijfsplan, begrotingen en beleidsvoornemens. Twee keer was er een gezamenlijke vergadering met de Raad van Toezicht en één keer een vergadering zonder de directie. Het bestuursreglement, de profielschets van het bestuur en de relevante – voormalige - nevenfuncties van de bestuursleden en toezichthouders zijn op schriftelijk verzoek aan de stichting verkrijgbaar.
Personeel, vrijwilligers en samenwerkingspartners Bij het Leerorkest werken 75 muziekdocenten, 20 assistenten, 7 dirigenten, 3 coördinatoren, 3 combinatiefunctionarissen, 2 locatiemanagers, 11 vrijwilligers, 1 directeur, 1 intern hoofd, 2 instrumentbeheerders, 1 logistiek medewerker en overig ondersteunend personeel. Alle medewerkers vervullen deeltijdtaken, waarvan het overgrote deel op freelancebasis. Er is weinig verloop onder het personeel en de vrijwilligers. De werkzaamheden van de beroepskrachten bestaan uit lesgeven, orkestrepetities muzikaal ondersteunen, de docent bij de les assisteren, dirigeren van de leerorkesten, repertoire ontwikkelen, contact onderhouden met de scholen, planningen maken, nieuwe docenten begeleiden, ter plekke calamiteiten op vangen, draaiboeken maken voor grote concerten, strategisch beleid ontwikkelen en monitoren, personele zaken formaliseren, instrumenten repareren, uitlenen en administreren, orkestopstellingen maken, vervoer regelen, facturen nakijken en uitbetalen. Vrijwilligers vervullen diverse ondersteunde functies als fotograaf, vormgever, beeldbeheerder, administratief werker, relatiebeheerder, vertaler en logistiek medewerker. Het aantal uren inzet per week bij de vrijwilligers varieert van gemiddeld 4 tot 14 uur per week. In 2012 is een nieuwe geluidsman begonnen. Daarnaast is een nieuwe wervingsronde gestart via de Vrijwilligerscentrale Amsterdam en dat leverde in 2013 ruim tien nieuwe vrijwilligers op. We werken intensief samen met de Leerorkestscholen. We beslissen gezamenlijk over concertaanvragen en dragen ook samen de organisatie ervan. Ook inhoudelijk werken we steeds nauwer samen. Zo krijgen leerlingen een rapportcijfer voor het vak leerorkest en ontwikkelen we lesboekjes voor leerkrachten. Een belangrijke samenwerkingspartner is het Nederlands Philharmonisch Orkest (NedPhO). Repetitiebezoek aan het NedPhO maakt bijvoorbeeld een onlosmakelijk onderdeel uit van het Leerorkestcurriculum en tijdens concerten spelen leden van het NedPhO mee.
Muziekschool Amsterdam en Muziekschool Noord waren in 2012 eveneens belangrijke partners. Deze samenwerkingsconstructie verandert in 2013, met ingang van de nieuwe Kunstenplanperiode. Naast de inhoudelijke en organisatorische aansturing zal ook de financiering en het personeelsbeleid van alle Leerorkesten in Amsterdam via Stichting Leer orkest gaan lopen. Deze verandering biedt een kans om de organisatie te veranderen en te verbeteren. In 2012 is al een begin gemaakt met het inventariseren en onderzoeken van wenselijke veranderingen in de organisatie- en communicatiestructuur. Deze plannen werken we in 2013 verder uit in een inrichtingsplan van de nieuwe organisatie.
Huisvesting In 2012 zijn de plannen voor een nieuw gezamenlijk onderkomen voor zowel Stichting Leerorkest als zusterorganisatie Stichting Muziekcentrum Zuidoost verder ontwikkeld. Architectenbureau BFAS onderzocht in opdracht van beide stichtingen drie locaties in stadsdeel Zuidoost en maakte voor alle drie ontwerpen, gebaseerd op het programma van eisen. Deze locaties zijn Frankemaheerd (voormalig hoofdkantoor van de HEMA), NoLimit, en het tegenover MZO gelegen pand aan de Hofgeest (voormalig buurtcentrum/ kinderopvang). De ontwerpen zijn medio 2012 aan het stadsdeel gepresenteerd en gesprekken hierover zijn gaande.
Stichting Leerorkest Het Leerorkest heeft sinds zijn oprichting in 2005 een groeispurt doorgemaakt. Het is allemaal heel klein begonnen. De pilot werd gedraaid in Amsterdam Zuidoost, in 2005, met maar 25 kinderen en 3 docenten. In 2012 hebben stadsbreed meer dan 100 docenten en ruim 2.000 kinderen deelgenomen aan het programma. In 2012 bleef het aantal deelnemende scholen aan het Leerorkest gelijk. We hebben vooral onze bestaande activiteiten geconsolideerd en verbeterd. De administratieve organisatie en interne beheersing zijn in 2012 verder verbeterd. We hebben onze
zaken intern op orde en dat heeft geresulteerd in een goedkeurende accountantsverklaring bij de jaarrekening. Evenals in de voorafgaande jaren was de stichting in 2012 grotendeels afhankelijk van bijdragen van private fondsen en particulieren. De continuïteit hiervan is onzeker, aangezien veel van de betrokken fondsen in overeenstemming met hun doelstelling zich slechts voor een beperkte periode willen committeren. In 2012 behaalden we een klein positief resultaat, dit is toegevoegd aan het kapitaal.
Balans per 31 december 2012 (na resultaatbestemming) Activa
31 december 2012 31 december 2011
€ € € € Vaste activa Materiële vaste activa Inventaris 16.537 22.570 Vlottende activa Voorraden 8.000
-
Vorderingen Handelsdebiteuren 54.618 17.382 Overige vorderingen en overlopende activa 67.750 70.973 122.368 88.355 Liquide middelen 236.759 303.074 Totaal activazijde
383.664
413.999
Exploitatierekening over 2012 2012 2011 € € € € Publieksinkomsten Bijdragen uit private middelen Subsidie-opbrengsten
31.904 35.182 398.370 332.181 101.635 100.210
Totaal baten 531.909 467.573 Personeelskosten Afschrijvingen Overige bedrijfskosten
342.331 304.358 1.304 1.717 194.627 144.671
Som der bedrijfskosten 538.262 450.746 Bedrijfsresultaat -6.353 16.827 Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rentelasten en soortgelijke kosten
3.124 -
3.498 -
Som der financiële baten en lasten 3.124 3.498 Resultaat boekjaar -3.229 20.325 Mutatie bestemmingsreserve
3.788
-20.325
Resultaat 559
-
Balans per 31 december 2012 (na resultaatbestemming) Passiva
31 december 2012 31 december 2011 € € € €
Kapitaal 22.283 21.723 Bestemmingsreserve 16.537 20.325 Kortlopende schulden Crediteuren 37.982 35.774 Omzetbelasting 405 - Overige schulden 12.135 26.705 Overlopende passiva 294.322 309.472 344.844 371.951 Totaal passivazijde
383.664
413.999
Stichting Instrumentenfonds Leerorkest De administratieve organisatie en interne beheersing zijn in 2012 verder verbeterd. We hebben onze zaken intern op orde en dat heeft geresulteerd in een goedkeurende accountantsverklaring bij de jaarrekening. De Stichting Instrumentenfonds heeft in het afgelopen jaar voor circa € 44.000 aan nieuwe instrumenten uitgegeven. We hebben nu ruim 1000 instrumenten in beheer.
In 2012 heeft de registratie en het volgen van de instrumenten onze volle aandacht gekregen en deze processen zullen we verder optimaliseren. De Stichting Instrumentenfonds Leerorkest heeft ook dit verslagjaar de uitgaven binnen de beschikbare financiële middelen weten te houden.
Balans per 31 december 2012 (na resultaatbestemming) Activa 31 december 2012 31 december 2011 € € € € Vaste activa Materiële vaste activa Instrumenten 183.549 168.470 Muziekbenodigdheden 18.373 21.848 201.922 190.318 Vlottende activa Vorderingen Overige vorderingen en overlopende activa 28.567 22.170 28.567 22.170 Liquide middelen 6.781 21.301 Totaal activazijde
237.270
233.789
Exploitatierekening over 2012 2012 2011 € € € € Publieksinkomsten Bijdragen uit private middelen
32.000 15.320 62.667 71.666
Totaal baten 94.667 86.986 Personeelskosten Afschrijvingen Overige bedrijfskosten
38.262 25.654 32.630 30.423 21.911 17.811
Som der bedrijfskosten 92.803 73.888 Bedrijfsresultaat 1.864 13.098 Rentelasten en soortgelijke kosten
-73
-78
Som der financiële baten en lasten -73 -78 Resultaat boekjaar 1.791 13.020 Mutatie bestemmingsreserve Resultaat
-1.791
4.808
- 17.828
Balans per 31 december 2012 (na resultaatbestemming) Passiva 31 december 2012 31 december 2011
€ € € €
Kapitaal 38.402 38.402 Bestemmingsreserve 192.109 190.318 Kortlopende schulden Crediteuren 3.203 - Overige schulden en overlopende passiva 3.556 5.069 6.759 5.069 Totaal passivazijde 237.270 233.789
Het Leerorkest is sinds zijn oprichting in 2005 enorm gegroeid. Het is allemaal heel klein begonnen. De pilot werd gedraaid in Amsterdam Zuidoost, in 2005, met 25 kinderen en 3 docenten. In 2012 namen stadsbreed meer dan 100 docenten en ruim 2000 kinderen deel aan het programma. Een uitzonderlijke groei, zeker gezien de ontwikkelingen in het kunstveld van de afgelopen vijf jaar. We kijken terug op een glorieus jaar 2012: De Amsterdamse Kunstraad heeft het belang van het Leerorkest voor Amsterdam groots erkend en gewaardeerd en we kregen gulle steun van spon soren, donateurs en fondsen. Ontelbare medewerkers, vrijwilligers, kinderen en hun ouders hebben zich gepassioneerd ingezet. We werden ontroerd door de warme betrokkenheid waarmee koningin Beatrix ons programma presenteerde aan de Slowaakse president Gasparovič, tijdens zijn staatsbezoek aan Nederland. Vol trots mocht het Leerorkest dit jaar ook de Janusz Korczak Prijs in ontvangst nemen. Op 6 juni was er in de Heineken Music Hall het eerste concert van Kinderen Maken Muziek, op initiatief van prinses Máxima. Het Leerorkest mocht een belangrijke bijdrage leveren aan de artistieke inhoud van dit concert. Meer dan 3.500 kinderen vormden die dag één groot gelegenheidsorkest, met in het hart een van onze Leerorkesten. Dit alles overziend kunnen we niet anders dan het woord dankbaarheid met volle overtuiging uitspreken! En toch, terugkijkend, is de belangrijkste verworvenheid van het afgelopen jaar het aantal glimmende oogjes van kinderen die weer een beetje gelukkiger zijn geworden door samen de kracht van muziek te ervaren. We zien uit naar een toekomst met vele kansen en mogelijkheden; ondanks de crisis, ondanks de moei lijke tijden die het cultuurveld doormaakt. In de plannen staan vanzelfsprekend de kinderen van het Leerorkest voorop. Zij moeten een instrument in de hand en een professionele docent voor de klas
behouden. Daarnaast zijn we ons bewust van onze ordelijkheid voor beter muziekonderwijs. Voor het kind, maar ook voor zijn brede omgeving: het gezin, de school, andere initiatieven in Nederland en in het buitenland. De komende jaren zetten we daarom niet in op groei, maar op verdieping. We richten ons op kwaliteit, onder meer door het ontwikkelen van nog aansprekender materiaal en verfijning van methodes. De komende jaren zetten wij sterk in op verbetering op drie specifieke gebieden: 1. Kwaliteit van het muziekonderwijs 2. Kwaliteit van de samenwerking met onze partners, met als eerste doel het primair onderwijs 3. Kwaliteit van de interne organisatie Zonder het belang van innovatie uit het oog te ver liezen willen we ons deze komende vier jaar richten op consolidering. Na enkele jaren van explosieve groei maken we nu graag ruimte voor rust, bezinning en verankering. Opdat we met het Leerorkest nog jaren ons werk kunnen voortzetten en kinderen en hun leefwereld mogen blijven raken en inspireren.
Marco de Souza Initiatiefnemer en directeur Leerorkest
Bijlage: Evenementenoverzicht 2012 februari 2012 ❖ Leerorkestbijeenkomst fondsen/subsidiënten/scholen/overheid ❖ Lancering De Muziekvennoot i.s.m. El Sistema ❖ Bezoek aan El Sistema Venezuela
maart 2012
❖ Bezoek aan El Sistema Schotland ❖ Bekendmaking (intern) dat Leerorkest de Janusz Korczak Prijs 2012 heeft gewonnen
april 2012
❖ Concert Klein Leerorkest in winkelcentrum Reigersbos ❖ Eindconcert en diplomauitreiking Groep 8 Samenspel/Wereldwijs
mei 2012 ❖ ❖ ❖ ❖ ❖
Bezoek aan El Sistema Portugal Concert KLO met musici Concertgebouworkest in Noorderkerk Bezoek aan Comenius partner Estland Concert KLO met leden Concertgebouworkest ter ere van het 40-jarig jubileum van OSB Lancering OSB LO Zuidoost voor voortgezet onderwijs
juni 2012 ❖ ❖ ❖ ❖ ❖ ❖ ❖ ❖ ❖ ❖ ❖
Eindconcerten Leerorkest groepen 5 t/m 7 Samenspel | Wereldwijs en Egoli Eindconcert en diplomauitreiking Groep 8 Egoli Eindconcerten Groepen 5 t/m 7 De Globe Televisie opname Tiende van Tijl Leerorkest Groep 8 Live concert door leerlingen voor televisie, opening Holland Festival Bezoek Spaanse delegatie Comenius aan Leerorkest Amsterdam Concert KLO met leden Concertgebouworkest in Bijlmerparktheater Concert Heineken Music Hall | Kinderen Maken Muziek | prins Willem Alexander en prinses Máxima Leerorkest Nominatie Kunstfactorprijs 2012 Radio 4 interview Sawaira Kahn met Edwin Rutten over viool Jaap van Zweden Eindconcert Leerorkest J.P. Coen en Insulindeschool
Juli 2012
❖ Eindconcert Klein Leerorkest ❖ Eindconcert Leerorkest De Schakel september 2012 ❖ Leerorkest presenteert zichzelf op de ABC Onderwijsbeurs ❖ Bezoek aan Comenius partner in Spanje ❖ Bezoek Leerorkest aan Filharmonie Antwerpen oktober 2012 ❖ Bezoek van El Sistema Noorwegen Leerorkest Amsterdam ❖ Bekendmaking Janusz Korczak Prijs tijdens feestavond Janusz Korczak Stichting november 2012 ❖ Kevin Olusola geeft masterclass voor cellisten op Wereldwijs en OSB ❖ Optreden Klein Leerorkest bij Toekomstmanifestatie Muziek Telt! ❖ Concert voor koningin Beatrix en president van Slowakije in NoLimit ❖ Feestelijke uitreiking Janusz Korzcak Prijs in Muziekgebouw aan ´t IJ ❖ Lancering Taskforce 5000 door Freek en Hella de Jonge december 2012 ❖ Delegatie van RIMO uit Leuven België op bezoek bij het Leerorkest ❖ Kerstconcert Klein Leerorkest voor PVDA in de Oude Zaal van de Tweede Kamer
Stichting Leerorkest p/a Muziekcentrum Zuidoost Hofgeest 139 1102 EG AMSTERDAM Telefoon: 020 - 696 83 71
[email protected] www.leerorkest.nl
Het Leerorkest wordt mede mogelijk gemaakt door:
100 78 - 44
tekstredactie: Zunneberg & Ros Tekstproducties | grafisch ontwerp: Stencil, Amsterdam
