Voorwoord. Een nieuwe visie nieuwe kansen

Beeldkwaliteitsplan

De Stoere Houtman mei 2005

Voorwoord Een nieuwe visie – nieuwe kansen Na een jaar van veel overleg en veel discussie is het beeldkwaliteitplan De Stoere Houtman tot stand gekomen. De buurt is grondig bekeken. Wat is mooi? Wat is niet mooi? Wat kunnen we doen om de buurt niet alleen mooier te maken, maar ook om de leefbaarheid te versterken. Dankzij de inzet van de bewoners, de gemeente en van deskundigen als Lucien Krol, Dag Boutsen, Bouke Verhaagen, Leo van de Kooij, Jan Wabeke, Wim Korvinus, Maricke Hiddink Letty Meeuwssen ligt er nu een duidelijk beeldkwaliteitplan voor toekomstige ontwikkelingen van de buurt. Bestuur Eigenarenvereniging De Stoere Houtman

GELDERS GENOOTSCHAP | MEI 2005

BEELDKWALITEITSPLAN DE STOERE HOUTMAN

2

Inhoudsopgave 1

VERANTWOORDING

5

4

BEELDKWALITEIT DRIVE IN WONINGEN

1.1 1.2 1.3

inleiding doel proces van totstandkoming

5 5 6

2

BEELDKWALITEIT ALGEMEEN

7

4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6

eenheid in verscheidenheid dakenlandschap lijnenspel constructie (structuur van de gevels) puien (invulling van de gevels) voorerven en achtertuinen straatgericht wonen

17 17 17 17 18 18

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8

eenheid in verscheidenheid dakenlandschap lijnenspel constructie (structuur van de gevels) puien (invulling van de gevels) voorerven en achtertuinen straatgericht wonen beeldkwaliteit openbare ruimte uitgangspunten voor de nieuwbouw

7 9 9 10 10 10 11 14

5

BEELDKWALITEIT BUNGALOWS

19

5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6

eenheid in verscheidenheid dakenlandschap lijnenspel constructie (structuur van de gevels) puien (invulling van de gevels) voorerven en achtertuinen straatgericht wonen

19 19 19 19 20 20

3

BEELDKWALITEIT MAISONNETTES

6

DOORWERKING BEELDKWALITEITPLAN

3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6

eenheid in verscheidenheid dakenlandschap oostgevel westgevel kopgevels voorerven en achtertuinen

15 15 15 15 16 16 16

BIJLAGEN 1. 2. 3.

3

Wederopbouw Presikhaaf De Stoere Houtman Inventarisatie van beeldkwaliteit Tabellen beeldkwaliteit

17

21 23 23 27 39



EENHEID IN VERSCHEIDENHEID

(foto Dag Boutsen)

4

1 | VERANTWOORDING

eigenaar zijn van de woningen. De buurt is compact opgezet en er zijn 3 woningtypen. Met name de drive in woningen en de bungalows gelegen aan de woonpaden zijn eenmalig voor Presikhaaf en trekken een eigen bevolkingsgroep aan. Daar komt bij dat de buurt t.o.v. voorzieningen en openbaar vervoer centraal is gelegen. Reeds in de architectonische en stedenbouwkundige opzet is de ruimte ingebouwd voor eigen initiatief. Het laat letterlijk ruimte. (hoewel het huidige bestemmingsplan dit wel beperkt). De uitdaging is een veranderingsproces op gang te brengen, dat de veelkleurigheid en de samenhang versterkt en dat de buurt beter verankerd in tijd en ruimte. Tijd: Een buurt met oorspronkelijke eigen kenmerken, die een hedendaagse vitaliteit uitstraalt. Ruimte: Een buurt die verankerd is op de plek, doordat ze doelbewust reageert op de omgeving. De kansen die de omgeving biedt worden benut. Naar de omgeving is het een buurt die er staat.

1

Verantwoording 1.1 Inleiding De Stoere Houtman is een buurt in de Arnhemse wijk Presikhaaf. Een buurt die toe is aan vernieuwing op veel terreinen. De buurtbewoners nemen hierbij zelf het initiatief. Er is een ‘eigenaren vereniging’ opgericht en is het vernieuwingsproces gehonoreerd als voorbeeldproject door het Ministerie van VROM. In dit kader is het Gelders Genootschap gevraagd om de bewoners te begeleiden in het opstellen van een beeldkwaliteitplan voor de buurt. Kenmerkend voor De Stoere Houtman als buurt is eenheid in verscheidenheid. De buurt onderscheidt zich van de rest van Presikhaaf. Bij de bouw van de buurt lagen in de omgeving slechts weilanden en braakliggende gronden (zie bijlage 1). Dit heeft de buurt in uiterlijk en mentaliteit een pionierskarakter gegeven. Het “stoer” van De Stoere Houtman is daarom wel treffend gekozen. Ook in de eigendomssituatie verschilt de buurt van andere buurten, omdat de bewoners

1.2 Doel Doel van het beeldkwaliteitplan is het vastleggen van uitgangspunten voor veranderingen aan bebouwing, tuinen en de openbare ruimte. Het is dus een richtsnoer voor bewoners, eigenaren, verenigingen van eigenaren en de gemeente. Het accent ligt in dit plan op de bestaande bebouwing en erven. Voor de openbare ruimte en de locatie van de scholen aan het Lange Water worden algemene uitgangspunten gegeven, die de buurt wil in brengen in toekomstige ontwikkelingsprojecten. Mogelijk dat onderdelen hiervan al eerder kunnen worden uitgevoerd. Bij de bestaande bebouwing is er een nauwe relatie met het programma voor particuliere woningverbetering. In de catalogus voor woningverbetering zijn een aantal mogelijkheden voor verbetering van de woningen nader uitgewerkt. Dit zijn zogenaamde standaardplannen, die sowieso passen in dit beeldkwaliteitplan. Maar het beeldkwaliteitplan sluit andere plannen niet uit. Het legt alleen de hoofdlijnen vast, die de samenhang van de buurt bepalen. Daarbinnen is nog heel veel mogelijk. Daarbinnen is het ook mogelijk om bijvoorbeeld per bouwblok nadere afspraken te maken voor kleuren materiaalgebruik. Dit is echter aan de betreffende eigenaren. Wel reikt het beeldkwaliteitplan hiervoor suggesties aan. (zie hoofdstuk 6) Het bestaande bestemmingsplan is van oudere datum en biedt nog weinig ruimte om de woningen uit te breiden. Het beeldkwaliteitplan biedt ook meer ruimte dan dit bestemmingsplan. De inzet is het bestemmingsplan op deze punten te verruimen.

5



Deze ideeën zijn vastgelegd in een verslag en op panelen en gepresenteerd aan de buurt.

1.3 Proces van totstandkoming Uitgangspunt voor het proces was een actieve betrokkenheid van bewoners. De rol van het GG was vooral ondersteunend.

Stap 2 PLANNEN Vervolgens is het beeldkwaliteitplan uitgewerkt in overleg met de werkgroepen en toegelicht op de ledenvergadering van de eigenaren vereniging in april 2005.

Doel van het proces • Mensen zelf leren kijken naar de ruimtelijke kwaliteit van hun wijk • Mensen vanuit die manier van kijken de knelpunten en kansen laten benoemen • Mensen te helpen bij het bedenken van ideeën voor verbetering en behoud van ruimtelijke kwaliteit • Het bevorderen van de betrokkenheid van de mensen met elkaar, door samen te werken aan de verbetering van de buurt • De mensen te helpen bij het maken van keuzes • De mensen laten ontdekken dat ze met elkaar heel veel kunnen doen aan de ruimtelijke kwaliteit. Zowel letterlijk zelf als door de juiste instanties erbij te betrekken • Vastlegging ruimtelijke visie

Stap 3 DOORWERKING Het plan vormt een uitgangspunt bij toekomstige wijzigingen van de bebouwing en de open ruimte. Bij de aankomende woningverbetering worden de eerste stappen gezet. Hoofdstuk 6 gaat verder in op de doorwerking van het beeldkwaliteitplan.

Het proces bestond uit 2 stappen: Stap 1 IDEEËN Stap één was gericht op bewustwording, kennisuitwisseling, inventarisatie van ideeën, gedachten en knelpunten. In juni 2004 werd de aftrap gegeven op een avond voor de hele buurt. Vervolgens zijn twee werkgroepen van bewoners met begeleider de buurt ingegaan om foto’s te maken van de buurt aan de hand van een vragenlijst. Vervolgens hebben de werkgroepen hun indrukken uitgewerkt aan de hand van foto’s en korte teksten. Dit is gepresenteerd en besproken op een bewonersavond.

6

2 | BEELDKWALITEIT ALGEMEEN

2.

Beeldkwaliteit Algemeen In paragraaf 2 staan de belangrijkste uitgangspunten voor de beeldkwaliteit, die voor de hele buurt gelden. In de volgende paragrafen staan aanvullende uitgangspunten per woningtype. In de bijlage 3 zijn de uitgangspunten samengevat in een tabel. Per woningtype is aangeven of een bepaald uitgangspunt is opgenomen als eis (E), als punt van afstemming per bouwblok (A) of als vrijblijvend advies (V). Met een bouwblok wordt een flatgebouw of een rij woningen bedoeld.

2.1 Algemeen 2.1.1 Eenheid in verscheidenheid

De buurt is opgebouwd uit drie soorten bouwblokken, verdeeld over drie zogenaamde stempels. Per soort bouwblok is er één woningtype. De architectonische kenmerken van de drie woningtypes komen op hoofdlijnen overeen (zie afbeelding). Dit geeft eenheid en samenhang in het beeld, maar te veel uniformiteit kan ook saai en eentonig overkomen. Gelukkig zijn er ook veel kleine verschillen; in de opzet van de stempels, in de aanleg van tuinen, in het kleurgebruik en in de behandeling van de gevels. Ook deze verscheidenheid geeft de buurt karakter. Het geeft aan dat de buurt leeft. Maar de variatie kan ook zo wild worden, dat het beeld verrommeld. De vraag is dus: Wat bepaalt de samenhang? En wat kan variëren en binnen welke grenzen? In alle woningtypes komen dezelfde architectonische kenmerken terug: o Een dakenlandschap van flauw hellende daken. o

Het lijnenspel van de draagconstructie, dat de structuur van de gevels bepaalt.

o

De puien met de doorlopende raampartijen en de gevelbeplating, die letterlijk kleur geven aan de buurt.

o

Voorerven en achtertuinen, die zichtbaar zijn vanaf de straat.

Op deze onderwerpen gaan we nu in.

7



Kaartje van de buurt met woningtypen D = Drive-inwoningen B = Bungalows M = Maisonnettes

D

B

B

B

M

D

B

B

B

B

B

M

D

B

8

M


2.2

Doorlopende horizontale banden zijn te zien t.p.v. de woningscheidende vloeren in de westgevel van de flats en bij de eerste verdiepingsvloer van de drive in woningen.

Dakenlandschap (daken)

De flauw hellende daken en de horizontale gootlijnen zijn een vast gegeven voor alle woningtypes. Van bovenaf heeft men een mooi beeld van het dakenlandschap. Vanaf de straat zie je vooral de dakrand, die licht oversteekt over de gevel. Vanaf opzij bepaalt de schuine daklijn het silhouet. Stoere, vierkante schoorstenen, die in een strak ritme zijn geplaatst, maken het beeld af. Uitgangspunten algemeen •

Zelfde dakvorm en dakhelling alle woningtypen. Dit geldt ook voor aan- en bijgebouwen. • Het dak oogt niet zwaar en de dakbedekking houdt een uitstraling zoals het oorspronkelijke bitumen met leislag. • Dakbedekking in donkere tinten (anthraciet-donkergroen). • Sprekende dakgoten en dakranden. Per bouwblok/ gevel gelijkvormig en in een lichte, herkenbare kleur. • Daken met een overstek van minimaal 30 cm ten opzichte van de gevel. Het aanwezige overstek kan in het kader van de renovatie per bouwblok worden vergroot, zodat het nog meer spreekt. • Stoere, vierkante schoorstenen; in een strak ritme geplaatst op het dak; net onder de nok. • Eventuele zonnepanelen; in een strak ritme geplaatst op het achterdakvlak; net onder de nok. De vormgeving is afgestemd op of geïntegreerd met de schoorstenen. Per blok een uniforme vormgeving en plaatsing. Dakopbouwen of dakkapellen zijn niet toegestaan. De lage dakhelling staat het gebruik van de zolder als woonruimte in de weg. Dakkapellen en dakopbouwen leveren weinig ruimtewinst op. Ze zouden ook een ernstige aantasting geven van het rustige dakenlandschap. Alleen bij drive in woningen is een dakopbouw wel mogelijk.

2.3

Uitgangspunten algemeen •

•

•

Lijnenspel constructie (structuur gevels)

Naast de dakvorm zorgt de draagconstructie van de huizen en de flatgebouwen, voor samenhang in het bebouwingsbeeld; een horizontaal en vooral verticaal lijnenspel. Kopgevels en woningscheidende muren tonen zich als verticale bakstenen lijnen in de gevels. De kopgevels zijn rode bakstenen vlakken, die stevig op de grond staan en waarin kleine ramen zijn uitgesneden.

•

9

De draagconstructie moet zo helder mogelijk in de gevels spreken. Het benadrukken van het lijnenspel schept ruimte voor een vrijere invulling van vlakken. Dit betekent onder meer afstemming van kleurgebruik en detaillering. De kopse kanten van de bakstenen vlakken blijven duidelijk in het zicht. De pui ligt duidelijk terug ten opzichte van de voorkant van de baksteen. (ca. 30 cm.). Per blok kan de baksteen worden geschilderd (gekeimd) in één rode kleur. Dit kan de samenhang versterken. Regenpijpen, die tegen deze vlakken zijn aangebracht, worden dan in dezelfde kleur geschilderd. De verticale lijnen worden zo benadrukt. De kopgevels van de bouwblokken zijn rode bakstenen vlakken, die stevig op de grond staan en waarin kleine ramen zijn uitgesneden. Handhaving van de baksteen is uitgangspunt. Bij de bekleding van de gevels met isolerend materiaal wordt de rode kleur voor de kopse kanten gehandhaafd, vanwege de samenhang met de voorgevels. De overblijvende vlakken kunnen bijvoorbeeld aan de zijde van de Keulse Slag een samenhangende artistieke schildering krijgen. Doorlopende horizontale banden in de gevels handhaven met per bouwblok/ per band een uniforme detaillering en een lichte kleur (gebroken wit). (voor maisonnettes uitzondering mogelijk per blok)


2.4


Puien (invulling van de gevels)

Als het dakenlandschap en de sprekende constructie zorgen voor samenhang, dan kunnen de puien binnen deze kaders vrijer worden ingevuld. Binnen de puien is er weer een onderscheid tussen de kozijnen en de beplating. De kozijnen dragen door een vergelijkbare structuur en kleur bij aan de samenhang per blok. De kleur en de textuur van de beplating kan vrijer worden ingevuld. Er zijn duidelijke verschillen in samenhang te zien. De flats zijn uniformer dan de drive in woningen, terwijl bij de bungalows de samenhang in puien vaak verdwenen. Ook zijn er verschillen tussen voorgevel en achtergevel en zijn de verschillen per flat of per blok drive in woningen aanzienlijk. Daarom worden afspraken over pui-invullingen in principe per bouwblok en per gevel gemaakt.

2.5.

Uitgangspunten algemeen

Uitgangspunten algemeen:

•

•

• • • • • •

Voorerven en achtertuinen

Bij alle drie de woningtypes is sprake van een voorerf en een achtertuin. Het voorerf is meestal vrij open. Vaak ontbreekt een duidelijke afscheiding tussen openbaar- en privé-terrein. Dit komt onder meer doordat op het erf wordt geparkeerd. De achtertuin is meer privé. Ook de tuinen achter de flats zijn alleen voor de bewoners toegankelijk. Alle achtertuinen grenzen aan openbaar gebied. De meeste straten en woonpaden worden aan één kant begrensd door achtertuinen. Op veel plekken is nu sprake van een wildgroei aan erfafscheidingen.

Puien liggen altijd iets terug t.o.v. de sprekende constructie (minimaal ca. 30 cm). Doorlopende raampartijen op de verdiepingen met een vaste hoogte per blok. Per pui zijn de raampartijen opgedeeld in vier delen met gelijke breedte, zodat verticale lijnen in het gevelvlak recht boven elkaar zitten. Ramen en kozijnen in lichte kleur. Beplating in meer donkere tinten. Balkonhekken per bouwblok gevel uniform en transparant. Per bouwblok gevel 1 type zonwering toepassen op de verdiepingen. Zonwering blijft altijd binnen maten van de draagconstructie. Eventuele rolluiken sluiten qua kleur en indeling aan bij de kleur en de indeling van de pui. Rolluiken blijven altijd binnen de maten van de draagconstructie.

• •

Aan de voorzijde het onderscheid tussen openbaar en privé-terrein beter zichtbaar maken. (bijv. in de bestrating) Geen aan- of bijgebouwen voor de voorgevel. (dicht bouwen van loggia´s wel mogelijk) Samenhang brengen in erfafscheidingen grenzend aan openbaar gebied in het bijzonder langs zij en achtererven. (per blok afspraken maken)

2.6.

Straatgericht wonen, inspelen op de ligging

Er zijn drie woningtypes. De woningen binnen een woningtype hebben een verschillende ligging. Sommige woningen liggen er meer tussenin, terwijl andere woningen op een hoek of direct aan de straat liggen. Toch zie je op veel plekken blinde gevels naar de straat en gesloten schuttingen. Daar kan worden uitgebreid naar de straatzijde, wanneer hier een levendige gevel ontstaat. Samenvattend: • Aandacht voor kopgevels en zijtuinen, die aan de straat liggen • Woningen aan Lange Wal; reageren op schaal bebouwing winkelcentrum + Lange Wal en ligging in de etalage. • Woningen aan Keulse Slag; zo mogelijk woningen hierop richten. (bungalows omdraaien). Eventueel een nieuwe erfafscheiding langs de Keulse Slag.

Afspraken maken over puien per blok en gevel

10


2.7.

Beeldkwaliteit openbare ruimte

De bestrating, de groenstroken en de paden zijn belangrijk voor de eenheid en de rust in het beeld van de buurt. Uiteindelijk bepaalt het mede de uitstraling van de buurt. Het van oorsprong toegepaste materiaal is sober, maar dit is niet negatief. Een rommelig beeld ontstaat vooral door verzakking van bestrating en slijtage en door willekeurige ingrepen voor drempels en inritten. De openbare ruimte in de buurt kent een lijnenspel, dat vergelijkbaar is met het lijnenspel, dat kenmerkend is voor de architectuur van de buurt. Versterken van dit lijnenspel is uitgangspunt bij toekomstige veranderingen in de openbare ruimte. Duidelijke, doorlopende lijnen versterken de samenhang in het beeld van de buurt. Het groene karakter van de buurt komt vooral tot stand door groen op privéterrein. Daarbij zijn de drie gemeenschappelijke tuinen van de flats belangrijk. Alleen langs de randen van de buurt zijn grotere openbare groenstructuren.

11



Uitgangspunten beeldkwaliteit openbare ruimte Lay-out bestrating: • Woonpaden, trottoirs, rijwegen en parkeerstroken hebben een vaste breedte, als waren het uitgerolde tapijtrollen. Er worden in principe geen uitstulpingen of insnijdingen gemaakt. • Woonpaden en trottoirs lopen in principe rechtdoor over de rijweg totdat de voetganger aan de overzijde weer op een voetpad is aangekomen. • Verkeersdrempels worden in principe alleen gemaakt, waar een woonpad of een trottoir de rijweg kruist. Materialen en kleuren bestrating: • Uit pragmatische overwegingen wordt in principe uitgegaan van bestaande materialen. • Het lijnenspel wordt geaccentueerd door onderscheid te maken tussen: rijlopers (rijweg), trottoirs, woonpaden, parkeerstroken. • Door het parkeren op eigen erf zijn er vele opritten. Daarom een trottoirband kiezen, die ook als oprit wordt uitgevoerd. • De voetpaden binnen een stempel kunnen een chiquere bestrating krijgen (bijvoorbeeld bakstenen klinkers). Dit kan de beeldkwaliteit en de uitstraling van de woonpaden verbeteren. Als elk woonpad een eigen bestrating kiest kan dit ook bijdragen aan de veelkleurigheid. Groen en water: • De groenstructuur langs de randen van de buurt versterken. • Onderbrekingen in groenstrook en bomenrij langs Keulse Slag zoveel mogelijk beperken. • Groen en water langs het Lange Water bij herontwikkeling van de scholenlocatie meer de buurt inhalen. • Meer bomen langs de Lange Wal • Forse grote bomen in de tuinen achter de flats nabij de koppen van de flats. Deze zorgen ervoor dat het straatbeeld groener overkomt. • Groene aanblik van tuinen grenzend aan de straat. Straatverlichting: • Eigen karakter van de buurt versterken. Parkeren • Er is minimaal behoefte aan de volgende parkeerplaatsen • Langs parkeren aan één kant van de straat aan de Houtmanstraat, de Juinbolstraat en de Keulse Slag. • Op eigen erf bij drive-in woningen en flats. • Overige parkeerplekken voor buurt in de zone langs het Lange Water.

12


Schema kleuren en materialen openbare ruimte Kleur Grijs (bestaand)

Materiaal betontegel (bestaand)

Grijs (bestaand) (evt. nieuw: kleur per pad of stempel)

Betonklinker (bestaand) (evt. nieuw baksteen per pad of stempel)

Rijbaan

grijs/ rood (bestaand)

betonklinker (bestaand)

Parkeerstroken

grijs of zwart (bestaand)

Betonklinker (bestaand)

Stoepranden/ opritten

Anthraciet (nieuw)

Betonbanden (nieuw)

Belijning Groenstrook Keulse Slag

Wit (nieuw) Groen

Betonklinker (nieuw) Grastapijt Doorlopende bomenrij. Bij entree Rozenperk.

Trottoirs (+ drempels in verlengde) Voetpaden (+ drempels in verlengde)

Enkele mogelijke acties: • • • • •

13

bestrating woonpad + aanleg drempel inrit/ uitrit Keulse Slag wijzigen bomen planten in groenstrook Keulse Slag bomen in tuinen bij flats oprit maisonnettes en drive ins


2.8


Parkeren • tekort parkeerplekken in Stoere Houtman oplossen in nieuwbouw • In de nieuwbouw ca. 60 parkeerplekken op te nemen voor de bestaande buurt • vanwege nabijheid winkelcentrum is buurtvreemd parkeren probleem. Oplossing is een systeem met vergunninghouders plaatsen invoeren. • parkeren op eigen erf voor Drive In woningen (de vraag is of dit voor de Lange Wal wenselijk is) • Parkeren in de straat. Nu zijn er 9 plekken per straat. Behoefte is aan parkeren voor 12 bungalows per straat. Tekort is dus 3 x 3 = 9 plekken. • Parkeerplaatsen aan Keulse Slag niet voor Stoere Houtman • Parkeren bij de maisonnettes. Behoefte aan 63 plaatsen t.b.v. maisonnettes. Bij parkeren op eigen erf is behoefte aan vergroting van voorruimte voor de garages en de indraaimogelijkheid. Vraag is ook of de garages zelf niet dieper moeten worden, want een beetje auto past er niet in. De parkeersituatie voor de maisonnettes moet worden meegenomen bij de nieuwbouw.

Uitgangspunten voor de nieuwbouw

Voor de nieuwbouw op de locatie van de scholen aan de Lange Water zijn enkele uitgangspunten door de buurt vastgelegd. Uiteindelijk zal er een integrale nota van randvoorwaarden worden opgesteld voor de nieuwbouw, die door de buurt en de gemeente samen worden onderschreven. Uitgangspunten nieuwbouw Samenhang oud en nieuw • wat betreft beeld, beleving en functies moet nieuwbouw oudbouw aanvullen • er moet een eenheid ontstaan; ruimte tussen oud en nieuw is bindend Ruimtelijk beeld • groen en water de buurt inhalen • aansluiten op patroon van stempels • aansluiten bij schaal van de buurt • de oudbouw is vol en compact; aan zijde nieuwbouw moet open ruimte blijven • geen gesloten bebouwingswand, maar doorzichten naar het Lange Water • Bebouwing zo dicht mogelijk tegen het Lange Water geeft wel weer mogelijkheden voor een parkje aan de buurtzijde. • bestaande scholen passen goed in bebouwingsbeeld; alleen te veel bestrating Functies • wonen aanvullend t.o.v. samenstelling buurt • grondgebonden woningen en appartementen • atelierwoningen, woonwerk woningen, woonzorg woningen • verbouw bestaande schoolgebouwen zijn hiervoor ook zeer geschikt • publieke functie hoek Lange Wal/ Lange Water (op de begane grond) • speelgelegenheid t.p.v nieuwbouw Ontsluiting voor auto’s • Auto’s nieuwbouw niet door de buurt, geen extra verkeer door bestaande straten • bij voorkeur direct vanaf Lange Wal • evt. ventweg langs Lange Water (dan geen “achterkanten” naar de buurt) • geen sluipverkeer door de buurt bij evt. afsluiting Lange Wal

14

3 | BEELDKWALITEIT MAISONNETTES

3

3.3

Oostgevel Lijnenspel constructie

Beeldkwaliteit maisonnettes

Het lijnenspel van de constructie van de oostgevel van de flats wordt bepaald door de verticale draagconstructie (a) en de horizontale platen (c) van de galerijen en de balkons, die daardoor worden gedragen. Dit geheel staat voor de gevel. In de gevel zijn weer de verticale bakstenen lijnen (b) van de woningscheidende muren zichtbaar. In de onderbouw bevinden zich de garages (d). • Oorspronkelijke kenmerken van de constructie voor de gevel (a+b+c) handhaven, met een overeenkomstige behandeling voor de drie flatgebouwen. • Voor de voet van de draagconstructie (a1) evt. per flat een eigen vormgeving mogelijk. • Draagconstructie (a) gebroken wit of beige. Per flatgebouw één tint. • De onderzijde en de zijkant van de platen (c) van balkons en galerijen in lichte tinten. Per flat, per plaat; één tint. • De verticale ondersteuning van identieke windturbines (windmolens) kunnen geïntegreerd worden met de verticale draagconstructie van de gevel. Er komen geen tuidraden naar de grond. Het aanbrengen van windmolens heeft een behoorlijke invloed op de beeldkwaliteit en daarom is dit ook een architectonische ontwerpgave. • De garageboxen op de begane grond kunnen worden uitgebouwd onder de galerij mits de pui aantrekkelijk wordt vormgegeven en terugligt t.o.v het casco. Hierdoor passen moderne auto’s er beter in Per flatgebouw worden hierover afspraken gemaakt. • Bij ontwikkeling scholenlocatie ook inritten garages verbeteren.

In deze paragraaf worden de maisonnettes apart behandeld. Daarbij worden aanvullende uitgangspunten gegeven. De algemene uitgangspunten ( H2) zijn dus overal van toepassing.

3.1

Eenheid in verscheidenheid

De drie flatgebouwen zijn in hun architectuur beeldbepalend voor de buurt. Dit komt vooral door het kenmerkende silhouet en het lijnenspel van de stoere betonconstructie, die vooral vanaf de kant van het Lange Water zichtbaar is.

3.2 • • • •

Dakenlandschap De kapvorm en de detaillering van dakranden zijn voor alle drie de flatgebouwen uniform. (zie verder algemeen) Ter hoogte van de nok van de flatgebouwen kunnen zogenaamde windwalls worden opgericht. De ondersteuningsconstructie wordt aangebracht t.p.v. de woningscheidende muren. De vormgeving en kleurstelling van de ondersteuningsconstructie wordt afgestemd op of geïntegreerd met andere objecten op het dak. Het aanbrengen van windwalls heeft een behoorlijke invloed op de beeldkwaliteit en daarom is dit ook een architectonische ontwerpgave.

15



Puien (invulling van de gevels) •

3.4

Kopgevels

3.6


De flatgebouwen hebben elk twee koppen met een toegang naar de woningen. Bij de hoofdentree is een aanbouw tegen de flat aangebracht. Op de andere kop bevindt zich een noodtrap. • Koppen moeten uitnodigend, aantrekkelijk en herkenbaar worden vormgegeven. • Bij alle koppen van de flatgebouwen een uitnodigende entree. Per flatgebouw verschillend. • Bij de hoofdentrees bestaat de mogelijkheid de bestaande aanbouw te vergroten. Bijv. t.b.v. gemeenschappelijke ruimtes. • Bij het plaatsen van een lift kan worden gedacht aan het doorverbinden van de galerijen van de flatgebouwen via een brug.

Per flat afspraken over uitvoering en kleurstelling van ramen en kozijnen. Ofwel afstemmen, ofwel vrijlaten. De betonconstructie bepaalt het beeld, daardoor hebben de puien minder invloed op het beeld van de omgeving.

Westgevel

Lijnenspel constructie Het lijnenspel van de constructie van de westgevel wordt bepaald door de verticale bakstenen lijnen (b) van de woningscheidende muren In de onderbouw vormen de bergingen een bakstenen plint (d). De twee horizontale banden (c) t.p.v. woningscheidende vloeren gaan meer op in het beeld meer op in de puien, maar dragen wel bij aan de samenhang. • Per flatgebouw een samenhangende uitvoering van de westgevel, waarin het lijnenspel van de constructie tot uitdrukking komt. • Voor de westgevel kan een staalconstructie voor de gevel geplaatst t.b.v. balkons voor de maisonnettes op de eerste verdieping. Dit kan alleen volgens een standaardplan. Het geheel heeft een transparante uitstraling en is donker van kleur. • Maisonnettes op 1e verdieping kunnen via een trap worden verbonden met de tuin. Ook dit kan alleen volgens een standaardplan.

Erf aan oostzijde •

De inrichting van de ruimte moet duidelijk laten zien dat de strook voor de flats in feite privé terrein is. Ondermeer door een afwijkende bestrating, een verschil in hoogte en het door laten lopen van de erfafscheiding bij de koppen van de flatgebouwen.

Tuinen aan westzijde

Puien (invulling van de gevels) • • • •

3.5

• •

Per flat afspraken over uitvoering en kleurstelling van ramen en kozijnen. Het lijnenspel van kozijnen volgens een vast patroon en in één lichte kleur. Per blok duidelijke afspraken over kleuren beplating.Variatie mogelijk. Evt. schilderen metselwerk van bergingen tussen de verticale lijnen mogelijk. (afspraak per flatgebouw)

•

Tuinen aan de westzijde hebben in hoofdzaak en groen karakter. Het gebruik van de tuinen door de flatbewoners wordt bevorderd. Bijvoorbeeld door een logische toegang te maken bij de koppen van de flatgebouwen. Waar mogelijk is (een deel van) de tuin toegankelijk voor andere mensen uit de buurt.

Balkon aan tuinzijde

16

4 | BEELDKWALITEIT DRIVE IN WONINGEN

4.3

4

Drive in woningen In deze paragraaf worden de drive in woningen apart behandeld. Daarbij worden aanvullende uitgangspunten gegeven. De algemene uitgangspunten ( H2) zijn dus overal van toepassing.

4.1


De verticale bakstenen schijven (b) springen duidelijk naar voren t.o.v. de pui-invullingen. Tussen de begane grond en de eerste verdieping verbindt een horizontale band (c) de woningen met elkaar. Aanvullende uitgangspunten Voorgevel • De horizontale band (c) kan naar voren worden uitgebouwd tot een luifel tot maximaal 1 meter voor de voorgevel en mits de bakstenen schijven duidelijk zichtbaar blijven.


Drie rijen met drive in woningen bepalen het beeld van de straten van de buurt. • Per rij wordt voor de straatgevel een zekere eenheid nagestreefd. • Ook de achtergevels bepalen de achtergrond van het beeld. Daarom wordt hierbij ook voor de verdiepingen naar eenheid gestreefd.

Achtergevel • De horizontale band (c) kan naar achteren worden uitgebouwd tot een luifel of het dak van een tuinkamer tot maximaal 3 meter achter de achtergevel. Daarbij worden de bakstenen schijven doorgezet langs de erfscheiding (binnen de perceelsgrenzen).

4.4.


Aanvullende uitgangspunten •

4.2.

Dakenlandschap

Aanvullende uitgangspunten • •

•

De kapvorm en de detaillering van dakgoten en dakranden is voor alle drive in woningen in de rij uniform. (zie verder algemeen). Het toevoegen van een standaard dakopbouw is mogelijk. De dakopbouw wordt gerealiseerd over de gehele breedte van de woning, wijkt terug t.o.v. de gevels. Zonnepanelen worden geïntegreerd in de vormgeving van de standaardopbouw. (zie afbeelding) Voor de woningen langs de Lange Wal is er een variant van de standaard dakopbouw, die de woningen een rijziger uitstraling geeft, zodat ze beter aansluiten bij de meer grootschalige bebouwing in de omgeving. Daarom wijkt de voorkant van de dakopbouw hier nauwelijks terug t.o.v. de voorgevel.

17

Per blok worden afspraken gemaakt over materiaal- en kleurstelling van pui-invullingen van de voorgevels en van de achtergevels.


4.5



Voortuin • • • • •

Geen bijgebouwen of aanbouwen. Minimaal één parkeerplaats op eigen terrein Bij voorkeur een haag op scheiding tussen voorerven Bij voorkeur halfverharding toepassen (i.v.m. beeld en infiltratie van regenwater) Bij de woningen langs de Lange Wal een samenhangende erfafscheiding realiseren tussen openbaar en privéterrein, omdat t.o.v.. de drukke stedelijke omgeving extra behoefte is aan het versterken van de samenhang.

Dakopbouw drive in woning

• Achtertuin • • • •

4.6.

Bijgebouw 1 bouwlaag mogelijk, oppervlak maximaal 25 m2. Mits tussen aanbouw en bijgebouw 3 meter onbebouwd. Bij voorkeur volgens standaardontwerp. Afspraken maken over vormgeving erfafscheiding met openbaar gebied. Langs de Keulse Slag is er de intentie om samen met de betreffende bungalows een samenhangende tuinmuur op te richten. (zie 2.5) Erfafscheiding plantaardig karakter en/of afgestemd op buren. Pad vrij houden, geen overhangend groen


Keulse Slag

De Keulse Slag is voor de beeldkwaliteit van de hele wijk belangrijk. Nu is het beeld van de Stoere Houtman rommelig door de grote variatie aan erfafscheidingen. De beeldkwaliteit dient hier te verbeteren. (zie Hoofdstuk 6) Lange Wal Bij de woningen aan de Lange Wal zijn i.v.m. de ligging nabij het winkelcentrum extra mogelijkheden voor uitbreiding van de woningen i.v.m. de uitoefening van een beroep aan huis en om de bebouwing letterlijk gewicht te geven t.a.v. de grote schaal van het winkelcentrum. • Een achteraanbouw met dakterras tot de halve diepte van de tuin is mogelijk. • Het toevoegen van een dakopbouw (zie 4.2).

18

5 | BEELDKWALITEIT BUNGALOWS

Aanvullende uitgangspunten

5

Voorgevel

Bungalows

•

In deze paragraaf worden de bungalows apart behandeld. Daarbij worden aanvullende uitgangspunten gegeven. De algemene uitgangspunten ( H2) zijn dus overal van toepassing.

Achtergevel •

5.1

De dakrand boven de eerste verdieping (c) heeft voor alle woningen per bouwblok dezelfde detaillering en kleur van gebroken wit.


•

De bungalows liggen verscholen en op zichzelf. Voor de buurt zijn van belang de afstemming van de tuinen en koppen aan de straatzijde en de gevels en de tuinen grenzend aan de Keulse Slag. Kenmerkend voor de bungalows is de breedte van de woning. Elke bungalow beslaat twee traveeën.

Uitbouw mogelijk tot een diepte van 3 meter volgens de contouren van het standaardontwerp, bij voorkeur over één travee. Aan de Keulse Slag mag de achterste gevel van een uitbouw over één travee worden opgericht op de achterste perceelsgrens, mits hier een voorgevel ontstaat met ramen. Het anonieme wordt hiermee doorbroken. (zie standaard ontwerp)

Kopgevel •

5.4

De kopwoningen aan De Houtmanstraat en Juinbolstraat kunnen een erker, een serre of een entreeportaal aanbouwen tegen de kopgevel, mits daardoor de kop van het bouwblok sprekender wordt.


Per blok/per gevel kunnen eventueel verdergaande afspraken worden gemaakt over de belijning en kleurstelling van pui-invullingen.

5.2

Dakenlandschap

5.3


(zie algemeen)

De gevels van de bungalows zijn niet sterk bepalend voor het straatbeeld. Wel draagt de verzorgdheid van de voorgevels bij aan het imago van de bungalows als zodanig. De voorgevel heeft vergelijkbare opbouw als die van de andere woningtypes. De verticale bakstenen banden (b) en een horizontale doorlopende dakrand (c) houden het beeld bij elkaar.

19


5.5



5.6


Overweging Keulse Slag

Aanvullende uitgangspunten

De Keulse Slag is voor de beeldkwaliteit van de hele wijk belangrijk. Nu is het beeld van de Stoere Houtman rommelig door de grote variatie aan erfafscheidingen. De beeldkwaliteit dient hier te verbeteren.

Voorerf • Geen aan- of bijgebouwen, aangezien daarmee de beleving van het smalle woonpad verengt

Nieuwe erfafscheiding langs de Keulse Slag: De gedachte gaat uit naar een vormgeving, die is afgeleid van de voorgevels van de woningblokken. Gemetselde penanten verwijzen naar de verticale bakstenen banden in de voorgevels. Daartussen komt een vulling, die licht terugligt en gedeeltelijk gesloten (baksteen) of transparant (hekwerk met evt. begroeiing) kan worden uitgevoerd. Eventuele aan- of bijgebouwen worden opgenomen in deze erfafscheiding.

Achtertuin • Bijgebouw of garage 1 bouwlaag mogelijk. • Uitbouw 3 meter diepte (zie achtergevel). • Erfafscheiding groen karakter, pad vrij houden of afgestemd op buren. • Afspraken maken over vormgeving erfafscheiding met openbaar gebied. Langs de Keulse Slag is er de intentie om samen met de betreffende drive in woningen een samenhangende tuinmuur op te richten. (zie 2.5)

Ean stap verder gaat het volgende idee: De woningen aan de krijgen een bijzondere uitbreidingsmogelijkheid, waarmee wordt beoogd het beeld van de Keulse Slag intiemer en minder anoniem te maken. Ten eerste wordt de tuin vergroot met anderhalve meter, waarbij de verplichting wordt opgenomen voor het aanleggen en onderhouden van een standaard afscheiding. Als langs de Keulse Slag een strook gemeentegrond kan worden toegevoegd aan de privé-kavels ontstaan mogelijkheden voor verfraaiing van het beeld van de bungalows en de drive-inwoningen. De kopwoningen aan de Keulse Slag krijgen de mogelijkheid om,aansluitend op een nieuw te bouwen tuinmuur, een serre, erker of entreeportaal tegen de kopgevel te bouwen van ca. 1,5 meter diepte, mits daardoor de kop van het bouwblok sprekender wordt.

20

Idee

6 | UITVOERING

•

6

Uitvoering In dit beeldkwaliteitsplan staat hoe de beeldkwaliteit van de buurt zich zou moeten ontwikkelen. Het opschrijven van deze uitgangspunten is een eerste stap. Maar daarmee zien we de buurt nog niet veranderen. Toekomstige bouwplannen en inrichtingsplannen voor de open ruimte moeten aansluiten bij het beeldkwaliteitsplan. Het doen slagen van het beeldkwaliteitplan begint bij de inzet van de bewoners van de buurt. De gemeente kan in het kader van de woningverbetering en de verbetering van de openbare ruimte bepaalde zaken ondersteunen, maar het zijn de bewoners, die samen met elkaar aan de slag moeten. De eigenarenvereniging stelt voor de buurt als geheel dit beeldkwaliteitplan vast. De uitvoering vindt plaats per woningrij of flatgebouw. De vereniging moet zorgen dat per rij of flatgebouw nu het proces op gang komt. Bij de gesprekken over de woningverbetering staat ook de doorwerking van het beeldkwaliteitplan op de agenda.

• • •

Rol van de eigenarenvereniging van de hele buurt • • • •

• •

Vaststellen van het beeldkwaliteitsplan. Instellen van een permanente werkgroep beeldkwaliteit, die binnen de buurt de beeldkwaliteit stimuleert en bewaakt. De werkgroep brengt jaarlijks rapport uit. Organiseren van deskundige begeleiding. Zorgen dat per woningrij en flatgebouw afspraken worden gemaakt. o Afspraken over elementen, die de samenhang bepalen (kleur, materiaal, uitvoering) o Wat kunnen we samen doen? bijv. samen schilderen, samen een erfafscheiding plaatsen, dak verbeteren etc. o Het eventueel per woningrij oprichten van een vereniging van eigenaren. Eventueel een onderhoudswinkel op te richten, waar bewoners terecht kunnen, die iets willen aanpakken. Een onderhoudscursus voor bewoners te laten organiseren, waarin ze leren waar ze op moeten letten bij onderhoud en verbetering en waarbij ze handige tips krijgen.

Rol van de gemeente: •

Via de woningverbetering de beeldkwaliteit van de buurt verhogen.

21

Bij te dragen aan enkele belangrijke samenhang bevorderende zaken, zoals: o De realisatie van een nieuwe afscheiding langs de tuinen aan de Keulse Slag (3 situaties met 3 bungalows en één drive inwoning). Hetzelfde evt. ook voor de tuinen van de bungalows aan de zijstraten. o De realisatie van erfafscheiding + verbetering van de parkeersituatie langs de Lange Wal (drive in woningen + evt. kop van de flat). o Het oprichten van een constructie voor de voorgevel van drive in woningen, die tot doel heeft het lijnenspel te versterken en daarmee de mogelijkheden voor individuele invulling van de puien te vergroten. Vaststellen van een nieuwe bestemmingsplan dat wensen uit het beeldkwaliteitsplan regelt. Onderhoud en verbetering van de openbare ruimte. Aanplant enkele bomen in de tuinen van de flats.



22

BIJLAGE 1 | Wederopbouw Presikhaaf De Stoere Houtman

hebben doorstaan. De rivier de Rijn was onbevaarbaar geworden, doordat er te veel wrakstukken in het water lagen, en de brug over de Rijn was verwoest. Tevens gingen een groot aantal Arnhemse bedrijven in vlammen op.3

Bijlage 1 Wederopbouw Presikhaaf De Stoere Houtman

Na de Tweede Wereldoorlog keerden Arnhemmers met duizenden tegelijk terug naar hun stad. In eerste instantie werd getracht om met primitieve materialen een groot deel van de woningen weer bewoonbaar te maken. Dit was echter niet voldoende. Er dienden meer woningen gebouwd te worden om de bevolking een dak boven het hoofd te bieden. Het eerste officiële wederopbouwplan, uitgevoerd onder supervisie van J.A. van der Laan, werd in het voorjaar van 1946 gepresenteerd. Op 6 juli 1946 werd het plan besproken op het MINISTERIE VAN OPENBARE WERKEN EN WEDEROPBOUW. Van der Laan kreeg de opdracht om het plan aan te passen en daarin een nadrukkelijke scheiding aan te brengen tussen het plan voor het centrum en het plan voor geheel Arnhem. Tevens moest in het nieuwe plan worden aangegeven welke bouwactiviteiten een hoge prioriteit hadden. Zo moest bijvoorbeeld met onmiddellijke ingang worden begonnen aan het bouwrijp maken van landgoed Presikhaaf. Dit werd vastgelegd in het BASISPLAN-1947, dat op 2 juni door de raad werd vastgesteld.4

Inleiding Het tekort aan woningen vormde in Nederland vlak na de Tweede Wereldoorlog een grote bedreiging. De bombardementen hadden voor veel schade aan de woningen gezorgd. Van de 2,2 miljoen woningen die Nederland in 1940 rijk was, waren er maar liefst 82.000 verwoest, 40.000 zwaar beschadigd en 386.000 licht beschadigd.1 Veel mensen waren genoodzaakt tijdelijke woonruimte te zoeken of in te trekken bij familie of vrienden. Bovendien vonden er na de Tweede Wereldoorlog veel uitgestelde huwelijken plaats, waardoor meer mensen behoefte hadden aan de woning.2 In Nederland werden er in de wederopbouwperiode (1945-1965) talrijke uitbreidingswijken gebouwd om het woningbouwprobleem zo spoedig mogelijk op te lossen. Deze stadsuitbreidingen markeren en bijzonder moment in de geschiedenis van de Nederlandse stadsuitleg. Voor wat betreft de architectonische en stedenbouwkundige opzet verschilden de naoorlogse wijken met de vooroorlogse wijken. Voor de Tweede Wereldoorlog werd gekozen voor een gesloten bebouwingswijze die aansloot op de oudere delen van de stad. Na de oorlog werd de stad uitgebreid met aparte ruimtelijke eenheden die in één keer werden ontworpen. De verkaveling bestond niet meer uit bouwblokken, maar uit losse gebouwen en buitenruimten.

De woningnood die na de Tweede Wereldoorlog in Arnhem was ontstaan als gevolg van de bombardementen vormde een groot probleem. Om het woningbouwprobleem zo snel mogelijk op te kunnen lossen, diende in hoog tempo een groot aantal woningen gebouwd te worden die permanent bewoonbaar zouden zijn. Naast Arnhem-Zuid werd het landgoed PRESIKHAAF als bouwlocatie aangewezen.

Tussen 17 en 20 september in 1944 vond de SLAG OM ARNHEM plaats, gevolgd door evacuatie van een groot deel van de Arnhemse bevolking en plunderingen. Van de 26.000 panden werden er 3.518 verwoest, 978 zwaar beschadigd en 21.492 licht beschadigd. Slechts 156 woningen bleken de oorlog ongeschonden te

Het voormalige landgoed PRESIKHAAF is gelegen op de rand van de hogere stuwwalgronden (noordelijk gelegen) en de lagere broekgebieden van het uitgestrekte Arnhemse- en Velperbroek (zuidelijk gelegen), die zich ten oosten van de oudere stadskern van Arnhem uitstrekte tot in het grondgebied van de gemeente Rheden. Het broek behoorde voor de bedijking tot de noordelijke uiterwaarden van de rivier de Rijn. Het maakte deel uit van een veel uitgestrekter broekland- en uiterwaardengebied ten zuiden en oosten van de hoger gelegen delen van de Veluwezoom tussen Arnhem en Velp. Tot

Vreeze, N. de, Woningbouw, inspiratie en ambities, kwalitatieve grondslagen van de sociale woningbouw in Nederland, Almere 1993, p. 250. Hellinga, H., ‘De woning als massaproduct’, in: K. Bosma en C. Wagenaar (red.), Een geruisloze doorbraak, de geschiedenis van architectuur en stedebouw tijdens de bezetting en wederopbouw van Nederland, Rotterdam 1995, p. 242.

Roelofs, B. en C. Wagenaar, ‘De erfenis van een mislukte slag, de wederopbouw van Arnhem’, in: K. Bosma en C. Wagenaar (red.), Een geruisloze doorbraak, de geschiedenis van architectuur en stedebouw tijdens de bezetting en wederopbouw van Nederland, Rotterdam 1995, pp. 373-374. Ibidem, p. 377.

Wederopbouw: Arnhem, Presikhaaf en De Stoere Houtman

3

1

2

4

23



woningen bevinden zich enkele voorzieningen, waaronder schoolgebouwen en een kerk. In het noorden grenst DE STOERE HOUTMAN aan Winkelcentrum Presikhaaf.

ver in de twintigste eeuw kende dit gebied een vrij extensief gebruik. In de uitbreidingsplannen van Arnhem in het begin van de twintigste eeuw werd voor het eerst gedacht aan de ontwikkeling van grootschalige woongebieden in het gebied.

De woningen en de voorzieningen zijn voorbeelden van de FUNCTIONALISTISCHE De grondleggers van deze stroming zochten de emancipatie van de arbeidersklasse in een reorganisatie van de maatschappij zelf. De industrialisatie werd gepropageerd en het accent kwam te liggen op de functionaliteit van de woning. De stroming neemt de functie van een object, een bouwonderdeel of een gebouw als uitgangspunt. Het FUNCTIONALISME ontwikkelde zich tussen de beide wereldoorlogen tot een bouwstijl en baseerde zich op een zuivere, elementaire geometrie en maakte gebruik van nieuwe materialen (staal en gewapend beton). De stroming heeft zich echter ook na de Tweede Wereldoorlog voortgezet, waarvan de gebouwen in DE STOERE HOUTMAN een goed voorbeeld zijn.

In 1950 werden de eerste woningen in PRESIKHAAF gebouwd. Aan het plan voor dit stadsdeel lag het idee van de WIJKGEDACHTE ten grondslag. In Nederland is het concept van de wijkgedachte door de commissie Bos, genoemd naar de directeur van de dienst Volkshuisvesting ir. A. Bos, geïntroduceerd en uitgewerkt. Deze commissie bestond uit tien personen afkomstig uit de gezondheidszorg, het onderwijs en de kerken. W. van Tijen was de enige architect in deze groep. Tijdens de oorlog deed de commissie al onderzoek naar de behoefte van de bewoners van de stad. De resultaten van dit onderzoek werden in 1946 uiteengezet in de publicatie ‘De stad der toekomst, de toekomst der stad’. De commissie stelde een nieuw stedenbouwkundig organisatieprincipe voor. Dit principe was de zogenaamde wijkvorming dat moest leiden tot een structurele orde, die door de overzichtelijke omvang - alles moest op ‘Kinderwagenentfernung’ liggen, aldus van Tijen - de wijkvoorzieningen en het eigen karakter van de wijk, het gemeenschapsbesef van de bewoners zou stimuleren.

ARCHITECTUUR.

De economische welvaart in de jaren vijftig en zestig van de twintigste eeuw uitte zich onder meer in groeiende uitgaven voor voorzieningen op het gebied van onderwijs, gezondheidszorg en welzijn. In aantal was de school, van kleuterschool tot universiteit, het belangrijkst. In de moderniseringen van de jaren vijftig en zestig kregen de scholen, maar bijvoorbeeld ook de kerken, een andere betekenis. Zij gingen andere vormen aannemen. Dit is ook zichtbaar bij de scholen en de kerk aan de Houtkampstraat, die deel uitmaken van de buurt DE STOERE HOUTMAN.

werd opgezet als vijf wijken (Presikhaaf I, II, III, IV en V) en een winkelcentrum. De wijken werden gegroepeerd rond een oude buitenspeelplaats, tegenwoordig PARK PRESIKHAAF. Het eerste plan van PRESIKHAAF III dateert uit omstreeks 1953. Dit plan werd echter meerdere malen gewijzigd. Het definitieve ontwerp uit 1958, van de GEMEENTELIJKE STEDENBOUWKUNDIGE DIENST, werd op 28 april 1959 door de raad goedgekeurd. Het plan voorzag in 9000 inwoners en 2450 woningen, waarvan de helft laagbouw. Naast portiekwoningen en galerijwoningen, bestond de woningvoorraad uit etagewoningen, maisonnettes, drive-inwoningen, eengezinswoningen, bejaardenwoningen, en maisonnettes boven winkels. Tevens werd er een wijkwinkelcentrum gebouwd, evenals vijf kleuterscholen, zes lagere scholen, twee ULO scholen, twee verzorgingstehuizen, twee kerken en sportvelden. PRESIKHAAF

De scholen in DE STOERE HOUTMAN, daterend uit 1962-1963, zijn goede en gaaf bewaard gebleven voorbeelden van de functionalistische architectuur. Door hun ligging op een ruim terrein aan de oostzijde van de Houtkampstraat en hun markante verschijningsvorm met een in het zicht gelaten betonstructuur, gevarieerd kleuren materiaalgebruik, terugwijkende en naar voren springende geveldelen, nemen de scholen een in het oog springende positie in. Tevens vormen de scholen goede voorbeelden van schoolarchitectuur uit het derde kwart van de twintigste eeuw. Zij weerspiegelen de functionalistische ideeën over de uitvoering van scholen zoals die in de wederopbouwperiode bestonden. De traditionele gangschool maakte onder meer plaats voor de gangloze school met paviljoenopzet en een ruime aula.

De verkavelingvorm van het stedenbouwkundig plan voor PRESIKHAAF III, dat werd uitgevoerd tussen 1959 en 1963, maakt gebruik van enkele herhaalbare wooneenheden, de zogenaamde stempels. Een stempel bestaat uit ongeveer honderd woningen. De buurt DE STOERE HOUTMAN maakt onderdeel uit van PRESIKHAAF III. De buurt is opgebouwd uit een drietal stempels met maisonnettes, drive-inwoningen en bejaardenwoningen. In een groenstrook ten oosten van de

De kerkbouw maakte in de jaren vijftig en zestig van de twintigste eeuw een grote bloei door. Architecten experimenteerden met nieuwe architectonische vormen, de toepassing van beeldende kunst en nieuwe liturgische opstellingen. De sculpturale vorm en het gebruik van beton zijn de meest 24

BIJLAGE 1 | Wederopbouw Presikhaaf De Stoere Houtman

opvallende kenmerken van de moderne kerkarchitectuur in de jaren vijftig en zestig. De kerk in DE STOERE HOUTMAN is een redelijk gaaf bewaard gebleven voorbeeld van een kerk uit de wederopbouwperiode. Opvallend bij deze kerk is met name zijn sculpturale vorm, die omsloten wordt door plantsoenen met struiken en bomen. Toch zijn er veel specifieke kwaliteiten in de naoorlogse voorraad te onderscheiden. Denk alleen maar aan de groenstructuur, de royale openbare ruimte en de open verkaveling. Destijds werden nieuwe type gebouwen ontwikkeld die het karakter van de naoorlogse wijk bepalen, zoals portieketageflats, winkelcentra, buurthuizen, raadhuizen, culturele centra en bedrijfsverzamelgebouwen. Men maakte gebruik van nieuwe technieken als systeembouw, van nieuwe constructies en materialen. Ook de toepassing van beeldende kunsten op gebouwen is typerend voor de wederopbouwtijd. Uitgangspunt hierbij is de wijkgedachte, die in 1946 door de studiegroep Bos wordt geformuleerd . Er zal een nieuwe schil van wijken rondom het vooroorlogse Nijmegen worden gebouwd. Maatstaf voor de omvang van die nieuwe wijken worden de parochies, die maximaal 5.000 zielen tellen. Kerken zullen het middelpunt van de wijken vormen . De naoorlogse stad weerspiegelt de idealen en principes van de wederopbouwperiode (1945-1970): de wijkgedachte, de open bebouwingswijze, de goede bereikbaarheid en het groene karakter. In de wederopbouwperiode werden door de gemeente voor hele stadswijken stedenbouwkundige plannen opgesteld. Thema`s als “licht, lucht en groen” voerden hierbij de boventoon en wijkgedachte, rationalisatie en volkshuisvesting waren sleutelbegrippen. Ook deden nieuwe wijzen van verkaveling hun intrede, zoals de strokenbouw en stempelverkaveling.

25



RANDEN VAN DE BUURT SAMENHANG IN HET BEELD

26

BIJLAGE 2 | Inventarisatie van beeldkwaliteit

Bijlage 2 Een inventarisatie van beeldkwaliteit. Buurtbewoners en vakmensen hebben in het voorjaar van 2004 hun mening gegeven over het beeld van de buurt. De verschillende meningen zijn hier op een rij gezet en geordend. Zo ontstaat inzicht in keuzes die nu voorliggen. De onderwerpen zijn gegroepeerd naar ruimtelijke samenhang. Per onderwerp zijn aangegeven: •

kenmerken/ sterke punten

•

aandachtspunten/ knelpunten

•

ideeën/ suggesties

•

de keuze

1) DE BUURT ALS GEHEEL Onder algemeen komen de keuzes, die je tenminste als buurt gezamenlijk zou moeten maken. Kiezen, maar ook niet-kiezen bepalen de keuzes op andere schaalniveaus. ALGEMEEN RANDEN VAN DE BUURT •

H1

•

H2

Keulse Slag

•

H3

Watergang/Honingkamp/Juinbolstraat

•

H4

Tussen flats en Lange Water

Lange Wal

2) SAMENHANGENDE PLEKKEN Het beeld van plekken wordt bepaald door de inrichting en door de vormgeving van verschillende gebouwen, die er omheen staan. Zoals de voorgevels van de drive ins, de zijgevels van de bungalows en de koppen van de flats. Per plek zouden samen keuzes gemaakt kunnen worden. 3X STRAATBEELDEN •

S1

Houtmanstraat Noord

•

S2

Houtmanstraat Zuid

•

S3

Juinbolstraat

3X TUINEN BIJ FLATS •

Flat 1,2,3

•

T1,2,3 Gemeenschappelijke tuinen

Maisonnettes Westgevel

3X PADEN EN BUNGALOWS •

B1,2,3

Bungalows/ openbare paden

3) KEUZES PER BOUWBLOK De drie onderwerpen leiden ook naar keuzes per bouwblok. Nadat de principiële keuzes zijn gemaakt kan ingezoomd worden op dit schaalniveau door de bewoners/eigenaren per blok.

27



28


ALGEMEEN kenmerken/ sterke punten


ideeën/ suggesties

de keuze

- Open structuur

- Oriëntatie en routing is moeilijk

Hoofdopzet van de buurt:

- Groene + water rand/grens

- Onoverzichtelijkheid/ heldere opbouw van de buurt niet afleesbaar

- Consequent inrichten openbare ruimte versterkt de samenhang (bij wisselende beelden op privéterrein) - Terrein tussen de flats meer privé

b)

- Looproute langs scholen doortrekken langs water/groen (van bushalte Lange Wal naar Honigkamp)

Looproutes naar het winkelcentrum

- Lus Houtmanstraat bindend voor de buurt

- Flats meest kenmerkend maar aan de achterkant t.o.v. Keulse slag

- Looproutes naar winkelcentrum - 3* stempel (overeenkomst/verschil)

- Paden naar winkelcentrum niet overzichtelijk

- Reus/kabouter schaalverschil in bebouwing - Beeld van maisonnettes kenmerkend voor de Stoere Houtman (verticale lijnen) - Geen platte daken

- Voetpaden onderbroken (b.v. pad loop niet - Maak buurt meer besloten; beëindig zichtlijnen door bij flat 3) - Maak buurt meer transparant - water niet goed zichtbaar

- Veel parkeerruimte

- Dichtgegroeide doorzichten

a)

Oorspronkelijke open, strakke opbouw opnieuw vormgeven. Meer traditionele beslotenheid:

a)

Keulseslag

b)

Langs de tuinen

c)

Langs de scholen

- Lange lijnen zichtbaar - Openblik naar het water

- Inrichting openbare ruimte gedateerd en verrommeld:

Verkeersontsluiting: a)

De lus handhaven

- Bestrating/verharding is rommelig

b)

Rijrichting omdraaien

- Weinig kwalitatief groen

c)

Cul de sac

-

- Onduidelijk onderscheid openbaar/privé - Hoort oprit bij de flat?

Parkeren

- Pad achter drive-in woningen achterpad of openbaar?

a)

Eigen erf

b)

Keulse Slag

- Parkeren ongeorganiseerd

c)

Houtmanstraat/ Juinbolstraat

- Weinig speelruimte

d)

Scholen

- Ontwikkeling scholenlocaties - Verkeersontsluiting nieuwbouw op scholenlocatie?

Toekomstige ontsluiting schoollocatie

- Weinig kleur - Groen/ water overstijgt de buurt als wijkpark -

29

a)

Lange Wal

b)

Honig Kamp

c)

Via de drie straten



KEULSESLAG

LANGE WAL

30


H1 LANGE WAL (LWD 52-80; LWM 82-124) kenmerken/ sterke punten


ideeën/ suggesties

de keuze

- Aanwezigheid winkelcentrum

- Inrichting Lange Wal erg rommelig

- Eenduidige inrichting van het gebied (gebied is niet alleen doorgaande route maar ook woonstraat)

Openbare ruimte: - verkeersfunctie

- Bebouwing langs zuidzijde vormt duidelijke wand

- Parkeren/stoppen voor uitritten

- Mooi contrast t.o.v. openheid aan zijde winkelcentrum

- Bushalte voor ingang flat

- Mogelijkheid woon/werk woningen; bedrijven op begane grond

- Geldautomaat probleem

- Uitbouw in naar voren/ achteren

- beter over te steken

-

Entree maisonnetteflat onduidelijk

- Ingang winkelcentrum tegenover Keulseslag

- verbeteren oprit naar woningen

-

Tuin bij maisonnetteflat te dicht beplant

- entree bij de flat

-

Looproute vanuit Keulseslag eindigt onduidelijk

Gevels/ bebouwing/ erven

- Ruime straat

- Paaltjes, rommelig

- aansluiting Keulseslag - meer verblijfskwaliteit

- Mogelijkheid woon/werk woningen; bedrijven op begane grond? - Zie gevels/bebouwing algemeen - Uitbouw naar voren (niet doen: tast rijzigheid bebouwingswand langs Lange Wal aan) - Kansen hoekwoning

H2 KEULSE SLAG (HD 2,141; HB 1-5 88-92; LWD52; JB 1-5) + (KS2, 12, 22, 24, 38-52) kenmerken/ sterke punten


- Duidelijke route

- Verkeer / veiligheid

- Ruime straat

- Achtererven bungalows

- Ontsluiting van de buurt

- Weinig tuin voor gevels

- Groene zone

- Hondenpoep - Toegangspaden bungalows onduidelijk - Weinig voorkanten naar de straat (strijdig met openbare gebruik van de straat)

ideeën/ suggesties

de keuze

- Versterk (groen) structuur Keulse slag (poortwerking bij entree Houtmanstraat)

Openbare ruimte:

- Voetpad verplaatsen (niet te dicht langs erven)

- parkeren

- Weg versmallen - Bij Honigkamp groen/water meer laten zien - Scheidend / bindend - Overkant erbij betrekken - Mogelijkheid voor extra parkeren

- Verkeersfunctie - aansluiting zijstraten - meer verblijfskwaliteit - beter over te steken Gevels/ bebouwing/ erven - Stimuleren voorgevels (bebouwing bungalows naar voren) - Afscheiding erven - Zie gevels/bebouwing algemeen

31



WATERGANG

32


H3 WATERGANG/JUINBOLSTRAAT (HM 69-111; JB 1,7,13) kenmerken/ sterke punten


ideeën/ suggesties

de keuze

- Ruime stroken met groen en water kenmerkend voor Presikhaaf

- Water en groen op dit moment weinig gebruikskwaliteit

- Wandelroute langs het water

- Wel of geen brug

- Brug naar overzijde nabij kerk

- Fraaie waterpartij tussen School en kerkgebouw

- Doorzicht op water beperkt door groen en steile oevers

- Gebouwen in het water

-

beter gebruik water

- Samenhangende uitwerking voor waterlopen met groenstroken op wijkniveau

-

route naar overzijde Lage Water

- Juinbolstraat visueel opnemen in de parkzone

- Minder strakke oevers - Water de buurt in trekken (zie H4) - Juinbolstraat kan meer profijt trekken uit ligging langs het water. Zowel de bebouwing als de straat liggen naast de parkzone. Het beeld kan zo veranderen dat de straat als het ware deel is van de parkzone. Bijvoorbeeld door de straat te versmallen tot een pad door het park. (zie ook S3)

H4 TUSSEN FLATS EN LANGE WATER (HM 32-74 69-111;LWM 82-124 ) kenmerken/ sterke punten


ideeën/ suggesties

de keuze

- Verschil per flat van voorerf

- Brommers, scooters, trek scholieren

- Leg hoofdruimte van de buurt voor de flats:

Ruimte voor de flats:

- Elke flat eigen gevel (overeenkomst + verschil)

- Gebruik van de garages

- Bindt bestaand aan nieuw - Bindt buurt aan winkelcentrum

- Lijnenspel betonnen frames

- Ruimte voor garages slecht onderhouden en onduidelijk (openbaar of privé?)

- Uniformiteit

- Ruimte bij koppen flats onduidelijk

- Groen langs Lange Water

- Routing voor verkeer onduidelijk

- Parkeren op schoollocatie

- Voetpad langs scholen loopt niet logisch door.

- Bijzondere architectuur van de kerk + oudere delen schoolgebouwen

- Groen langs Lange Water niet bruikbaar voor de buurt. Schoolzone + Lange Water ondoordringbaar

- Flats + scholen liggen in lijn met Lange Water en verschoven t.o.v. patroon van de buurt.

- Doorgang langs garages flat 1 afsluiten voor fietsers/scooters - Water in deze zone laten doordringen. Gebouwen in het water.

- Nu is ruimte voor flats in de benadering de achterkant van de buurt- De Keulse Slag is in feite de hoofdentree. Je kunt dit versterken door parkeerterreinen voor de garages meer privé te maken. - Dezelfde ruimte kan ook als voorportaal van de buurt worden benaderd. Dan neem je de terreinen voor de garages op in een openbaar plein. - Voorstel: eerst ruimte bij koppen aanpakken samen met Houtmanstraat. De rest bij ontwikkeling scholenlocatie.

- Lange Water hoofdtoegang van Arnhem en Presikhaaf

Scholenlocatie - Dit is een ontwikkeling op zich, die de buurt kan versterken. Gevels van de flats - Zie gevels/bebouwing algemeen

33



34


S1 HOUTMANSTRAAT NOORD (HD 2-30; HB 1,7,13) S2 HOUTMANSTRAAT ZUID (HD 113-141; HB76,82,88) S3 JUINBOLSTRAAT (J 1,7,13) kenmerken/ sterke punten


- Tuinen drive-in woningen open

Algemeen

- Erfgrens tussen huizen geaccentueerd (bijv. bomen t.p.v. erfgrens)

- Inrichting straat rommelig; parkeren rommelig, - Houtmanstraat woonerf stoep onduidelijk, bestrating is rommelig - Dwars parkeren aan noordzijde - Geen bonte kermis gevels drive ins - Kleuren drive ins op elkaar afstemmen

- Veel verschillend gebruik van de tuinen (hobby in voortuin)

- Opritten van drive-ins worden maar gedeeltelijk gebruikt voor parkeren

- Juinbolstraat betrekken bij herinrichting water/groen

- Bonte kleuren (drive-in) - Eenheid in verscheidenheid

- Bebouwing zijerf bungalows (zoals aan Juinbolstraat)

- Alleen éénrichtingsverkeer / bestemmingsverkeer voor de buurt

- Omheining tuinen bungalows verdwijnen of verstenen (bindende groene beeld verdwijnt)

- Groen beeld van de bungalows (huisjes verscholen in het groen)

- Opritten van garages bungalows verstoren het openbare gebied (soms wel, soms niet; ligt aan de uitvoering)

- Elke straat weer beetje anders

ideeën/ suggesties

- Onderhoud puien en tuinen - Juinbolstraat kan meer profijt trekken uit ligging langs het water. Zowel de bebouwing als de straat liggen naast de parkzone. Het beeld kan zo veranderen dat de straat als het ware deel is van de parkzone. Bijvoorbeeld door de straat te versmallen tot een pad door het park. (zie ook H3)

De keuze

- Elke straat zijn eigen karakter: dwz per straat afspraken maken

- Ruimte rond de koppen van de flats meenemen Openbare ruimte - In alle drie straten de inrichting te verbeteren - Heldere, doorlopende looplijnen - De tuinen achter de flats visueel verbinden.

- Koppen flats weinig aantrekkelijk. Onduidelijk gebied rondom vluchttrappen

- Parkeren aan één kant

- Geen groen in de openbare ruimte

Drive in woningen

- Juinbolstraat te breed in relatie tot de betekenis

- eenheid in verscheidenheid

- Enkele bomen planten

- afspraken over beplanting langs tussenerf grenzen - Zie gevels/bebouwing algemeen Bungalows - Mogelijkheid voor bebouwing zijerf mist voorgevel ontstaat (straatgericht wonen) - Per straat één soort van erfafscheiding - Evt. opritten ondergeschikt vormgeven Kop van de flats - Verbeteren entree tot de flats - Brandtrappen of een tweede entree - Toegang naar de tuinen verbeteren

35



36


MAISONNETTES WESTGEVEL Flat 1 (LWM 82-124) Flat 2 (HM 32-74) Flat 3 (HM 69-111) kenmerken/ sterke punten


ideeën/ suggesties

de keuze

- Elke flat eigen gevel (overeenkomst + verschil)

- Beeld van de bergingen onaantrekkelijk

- Balcons aan de maisonnettes hangen (zonzijde)

- Belangrijkste keuze is of je de gevels wilt aanpassen om een meer directe relatie met de gemeenschappelijke tuin te maken. Deze keuze bepaalt de wijze waarop je de gevels en de tuin verder uitwerkt.

- Lijnenspel betonnen frames

- Kapotte zonneschermen verstoren het gevelbeeld

- Toegang van eerste woonlaag naar tuin (tuin beter gebruiken)

- Uniformiteit

- Gezamenlijke oplossing voor isolatie en zonwering

- Zonzijde - Zicht op de tuin en over de laagbouw

- Gevelritme strak houden

- Behoud van het lijnenspel betonnen frames - Daarbinnen per flat eigen oplossingen: afspraken per flat maken. Gevels van de flats - Zie gevels/bebouwing algemeen

GEMEENSCHAPPELIJKE TUINEN BIJ MAISONNETTEFLATS Tuin 1 (HB 13-17; LWM 80-124) Tuin 2 (HB 76-80; HM 30-74) Tuin 3 (JB 13-17; HM 69-113) Kenmerken/ sterke punten


ideeën/ suggesties

de keuze

- elke tuin eigen sfeer

- Tuin wordt niet (goed) gebruikt; zonde van de ruimte

- Elke tuin zijn eigen sfeer; Afspraken per tuin maken.

Tuin 1

- Dichtgegroeide doorzichten

- Maak van pad langs tuinen flats bindend element voor de buurt; maakt de buurt levendiger; pad recht doortrekken langs flats; Overhoek eventueel voor speelplek of bankjes voor hele buurt.

- Open en netjes

- Samenhang in het groen ontbreekt (onduidelijk onderscheid tussen openbaar en privé groen)

- Tuin beter gebruiken als kwalitatieve gebruiksruimte d.m.v. balkons aanbrengen of e toegang naar tuin vanaf 1 woonlaag

- Bestrating is rommelig

- Tuinen langs koppen van flats doortrekken; Daardoor koppen afgeschermd en meer privé

- Strakke gevel flats (= eenduidig / rustig gevelbeeld)

Tuin 2 - Mooie bloemen Tuin 3 - Dichte tuin - Kleiner en gezelliger, doordat langs bungalows Juinbolstraat parkeerplek is - Dichte tuin - Deel van de tuin t.b.v. parkeren bungalows (hierdoor is de tuin kleiner en gezelliger)

- Tuin teveel openbaar

- Onduidelijk gebied rondom vluchttrappen - Onderhoud van het pad is onduidelijk wordt niet samen met tuin onderhouden. Tuin 1

- Duidelijk onderscheid aanbrengen in privé en openbaar groen (veel groen is niet altijd een kwalitatieve oplossing)

- Bij Lange Wal te dicht beplant

Tuin 1

- Saai, kaal, nodigt niet uit tot verblijven.

- Openheid behouden, wel meer plekken maken

Tuin 2 - Afvalbak in pad Tuin 3 - Onvriendelijk (driedubbel) hek

37

- Belangrijkste keuze is of je de gevels wilt aanpassen om een meer directe relatie met de gemeenschappelijke tuin te maken. Deze keuze bepaalt de wijze waarop je de gevels en de tuin verder uitwerkt. - Verder is een belangrijke keuze of je van het pad langs de tuinen meer een verbindend element wilt maken - Tuinafscheiding en toegang met zorg vormgeven - Koppen van flats samen met aangrenzende straat verbeteren



Bungalows / openbare paden B1: HOUTMANSTRAAT NOORD (HB 1-17; LWD 52-80) B2: HOUTMANSTRAAT ZUID (HD 2-30; HB 76-92) B3: JUINBOLSTRAAT (JB1-17, HD 13-141) kenmerken/ sterke punten


- Voortuinen; lage hekken - Wonen in ruim groen

- Overzichtelijkheid (voorkanten grenzen aan achterkanten)

ideeën/ suggesties

- Paden intiem / knus / rustig

- Teveel hoge dichte muren

- Consequent inrichten openbare ruimte versterkt de samenhang (bij wisselende beelden op privéterrein)

- Rustig beeld van kappen zichtbaar vanuit omringende hogere bouw

- Bebouwing voor + zijerf

- Afsluiten paden

- Onderhoud van de paden (dicht groeien)

- t.b.v. veiligheid (+/-)

-

- Erfafscheidingen niet op één lijn

- geeft meer privacy (+/-)

- Bestrating is rommelig

- alleen vanaf Keulseslag afsluiten

- Paden soms onoverzichtelijk (achterpad drive-in = toegang bungalows)

- Meer (openbaar) maken paden bij bungalows (+/-)

- Moeilijk voordeuren te vinden

- Huisnummers bungalows aangeven vanaf Houtmanstraat en/of Keulseslag

- Schuttingen + achter-/zijerven soms rommelig - weinig samenhang - weinig groen -

Achtererven en zijerven naar openbare ruimte (Keulseslag, Houtmanstraat en Juinbolstraat)

-

opritten van garages (zij)bungalows verstoren de ontsluitingen van de achterliggende woningen

De Paden - De keuze is ofwel ze meer overzichtelijk te maken of wel ze minder toegankelijk te maken - Afspreken vaste breedte en deze ook open houden. Wie onderhoudt het? - Bestrating verbeteren? - Huisnummers bungalows aangeven vanaf Houtmanstraat en/of Keulseslag - Afscheiding langs voor-, achter en zijerven De Bebouwing - Bebouwing voor en zijerf?

Bebouwing op voor- en zijerf

-

- Woningen bij het water een gezicht geven naar het water (zie S3)

de keuze Per stempel kunnen andere keuzes worden gemaakt.

Voorstel: Alleen bij woningen aan de buitenkant van een stempel, wanneer echte voorgevels ontstaan - Voorstel: woningen aan Keulseslag mogen de achtertuin bebouwing mits aan de Keulseslag een voorgevel ontstaat. Deze gevel mag twee bouwlagen zijn (Zie Keulseslag) - Handhaven beeld van de kappen

38

BIJLAGE 3 | Tabellen beeldkwaliteit

Bijlage 3

Tabellen Beeldkwaliteit In deze tabellen zijn de uitgangspunten voor de beeldkwaliteit van de woningen samengevat. Per woningtype is aangeven of een bepaald uitgangspunt is opgenomen als: E = Eis A = Afstemming per bouwblok V = Vrijblijvend advies Met een bouwblok wordt een flatgebouw of een rij woningen bedoeld.

39



VOOR- en ACHTERGEVEL verticale draagconstructie

Mais Drive Bung afstemming

plaats/ indeling

vorm

kleur

materiaal

detail

E

per woningtype

als bestaand

als bestaand, stevig

gebroken wit/ beige

beton

voet van de constructie; eigen vorm per flatgebouw mogelijk.

windturbine (windmolen)

E

per woningtype

oostgevel, aan de verticale kolmmen (zie schets)

één type; relatief kleine windmolen; geen tuidraden naar de grond

als draagconstructie

toegevoegde constructies t.b.v. balcons, noodtrappen etc.

A

per bouwblok

kopgevel of westgevel

transparant, luchtig

vrijwel zwarte donkere tint

verticale schijven

E

E

E

per woningtype

als bestaand

verticale banden; eventueel steenrood per blok het beeld versterken door bredere banden.

horizontale banden (t.p.v. vloeren)

V

E

E

per bouwblok gevel

als bestaand

puien

A

A

V

per flatgevel per woninggevel

indeling glasstroken en paneelstroken handhaven

ramen/ kozijnen

A

E

E


als bestaand

pui- beplating / deuren

A

A

A

per bouwblok gevel per woninggevel (bungalow)

als bestaand

hekken balcons en gallerijen hekken

A

zonwering

A

A

V

rolluiken

A

A

V

erker/ entreeportaal

E

E

per bouwblok per gevel per bouwblok per gevel per woningtype

aanbouw

V

V

per woning

per flat per gevel per woning

V

binnen lijnen van constructie vgl. indeling raamstroken niet aan de voorgevel achtergevel

gebroken wit/ beige

voorbeeld

standaardplan

staal

eventuele constructie westgevel per flat eigen vorm

standaardplan

baksteen of vergelijkbare textuur

koppen tot minimaal 30 cm de hoek om in standaardplan het zicht houden en rood eindschijf + detail eindgevel bouwblok mogelijk dikker i.v.m. tussenschijf isolatie

hout/ beton

bij maisonnettes kunnen horizontale banden evt. verdwijnen voorbeeld

horinzontaal in verband; borstwering op verdieping vaste hoogte; verticaal vierdeling (of twee gelijke delen)

licht

hout of kunststof

horizontaal verband op begane grond en woonlagen flats geen eis

voorbeeld

zachte kleuren

terugliggen t.o.v. constructie; voorbeeld minder afspraken voor voorgevels flats + achtergevels begane grond bij bungalows en drive in.

transparant

zachte, donkere kleuren metaal

terugliggen t.o.v. constructie

transparant



standaard type

vgl. pui-beplating

niet voor de constructielijnen

standaard type

vgl. pui-beplating


vgl. woning

voorbeeld

standaardplan

40

BIJLAGE 3 | Tabellen beeldkwaliteit DAK


dakvorm

E

E

E

per buurt

bestaande helling ca 10%

dakbedekking

A

V

V

per bouwblok

dakgoot/ dakrand

A

A

A

per bouwblok

beperkte materiaaldikte vlak oppervlak overstekend

schoorstenen

E

E

E

per woningtype

als bestaand achterdakvlak

blokvormig

zonnepanelen

A

A

A

per woningtype

vgl. schoorstenen

standaard ontwerp voor woningtype

donker

bij drive in integreren met standaard dakopbouw

windwall

E

per woningtype

vast (zie schets)

standaard ontwerp op flats

donkergrijs/ anthraciet

draagconstructie t.p.v. woningscheidingen schets + afstemmen op schoorstenen maisonnettes

per woningtype

vast (zie schets)

standaardplan drive in woningen

overeenkomstig gevels en dak van de woning

integreren met zonnepanelen afwijkende variant Lange Wal

2x standaardplan drive in

dakopbouw

A

KOP-GEVEL


verticale schijven

E

E

E

per woningtype

ramen/ kozijnen

V

V

V

per woning

E

E

per woningtype

erker, serre, entreeportaal

TUIN OF ERF


afscheiding openbaar-E privé afscheiding privéprivé voorerf V

V

parkeerplaats

E

E

bijgebouw trap naar 1e verdieping

A A

V A

A

V

V

per bouwblok per erfgrens per bouwblok

plaats/ indeling

vorm

kleur

materiaal

detail

donker, per bouwblok gelijk per bouwblok herkenbare kleur donker

bitumen met leislag hout/ beton

ander materiaal per blok mogelijk, als de vormgeving vergelijkbaar is overstek

voorbeeld

standaardplan maisonnettes

standaardplan woningtypes

plaats/ indeling

vorm

kleur

materiaal

detail

voorbeeld

als bestaand

vlakken staan op de grond;

steenrood langs randen overig vlak kan anders

baksteen

eindgevel mogelijk dikker i.v.m. isolatie artistieke schildering kopgevels Keulse Slag teruliggend t.o.v gevelvlak

standaardplan eindschijf

kleine ramen uitgesneden in het gevelvlak. standaard plan

transparant; indeling overeenkomstig pui

overeenkomstig pui

plaats/ indeling

vorm

kleur

materiaal

muur, haag, hekwerk (bij voorkeur) voorzijde haag (bij voorkeur)

groen of donkere kleur

haag

op perceelsgrens

per bouwblok (aanbeveling)

voortuin

per woningtype

achtererf

per flatgebouw

achtertuin

detail

voorbeeld

standaardplan

haag groen

per flatgebouw

standaardplan

half-verhard

schets

half-verhard standaardplan

vgl. woning transparant


41

standaardplan

DAK


dakvorm

E

E

E

per buurt

bestaande helling ca 10%

dakbedekking

A

V

V

per bouwblok

dakgoot/ dakrand

A

A

A

per bouwblok

beperkte materiaaldikte vlak oppervlak overstekend

schoorstenen

E

E

E

per woningtype

als bestaand achterdakvlak

blokvormig

zonnepanelen

A

A

A

per woningtype

vgl. schoorstenen

standaard ontwerp voor woningtype

donker

bij drive in integreren met standaard dakopbouw

windwall

E

per woningtype

vast (zie schets)

standaard ontwerp op flats

donkergrijs/ anthraciet

draagconstructie t.p.v. woningscheidingen + schets maisonnettes afstemmen op schoorstenen

per woningtype

vast (zie schets)

standaardplan drive in woningen

overeenkomstig gevels en dak van de woning

integreren met zonnepanelen afwijkende variant Lange Wal

2x standaardplan drive in

plaats/ indeling

vorm

kleur

materiaal

detail

voorbeeld

beton

voet van de constructie; eigen vorm per flatgebouw mogelijk.

dakopbouw

A

plaats/ indeling

vorm

kleur

materiaal

detail

donker, per bouwblok gelijk per bouwblok herkenbare kleur donker

bitumen met leislag hout/ beton

ander materiaal per blok mogelijk, als de vormgeving vergelijkbaar is overstek

Mais Drive Bung afstemming E

per woningtype

als bestaand

als bestaand, stevig

gebroken wit/ beige

windturbine (windmolen)

E

per woningtype

oostgevel, aan de verticale kolmmen (zie schets)

één type; relatief kleine windmolen; geen tuidraden naar de grond

als draagconstructie

per bouwblok

kopgevel of westgevel

transparant, luchtig

vrijwel zwarte donkere tint staal

verticale banden; eventueel steenrood per blok het beeld versterken door bredere banden.

verticale schijven

E

E

E

per woningtype

als bestaand

horizontale banden (t.p.v. vloeren)

V

E

E

per bouwblok gevel

als bestaand

puien

A

A

V


indeling glasstroken en paneelstroken handhaven

ramen/ kozijnen

A

E

E


als bestaand

pui- beplating / deuren

A

A

A

per bouwblok gevel per woninggevel (bungalow)

als bestaand

hekken balcons en gallerijen hekken

A

zonwering

A

A

V

rolluiken

A

A

V

E

E

per bouwblok per gevel per bouwblok per gevel per woningtype

V

V

per woning

per flat per gevel per woning

V

erker/ entreeportaal aanbouw KOP-GEVEL


verticale schijven

E

E

E

per woningtype

ramen/ kozijnen

V

V

V

per woning

E

E

per woningtype

erker, serre, entreeportaal TUIN OF ERF


afscheiding openbaar- E privé afscheiding privéprivé voorerf V

V

parkeerplaats

E

E

bijgebouw trap naar 1e verdieping

A A

V A

A

per bouwblok per erfgrens per bouwblok

gebroken wit/ beige

E = EIS standaardplan maisonnettes

standaardplan woningtypes

standaardplan

eventuele constructie westgevel per flat eigen vorm

standaardplan

baksteen of vergelijkbare textuur

koppen tot minimaal 30 cm de hoek om in het zicht houden en rood eindgevel bouwblok mogelijk dikker i.v.m. isolatie

standaardplan eindschijf + detail tussenschijf

hout/ beton

bij maisonnettes kunnen horizontale banden evt. verdwijnen voorbeeld

horinzontaal in verband; borstwering op verdieping vaste hoogte; verticaal vierdeling (of twee gelijke delen)

licht

hout of kunststof

zachte kleuren

horizontaal verband op begane grond en woonlagen flats geen eis

voorbeeld

terugliggen t.o.v. constructie; minder afspraken voor voorgevels flats + achtergevels begane grond bij bungalows en drive in.

voorbeeld

transparant

zachte, donkere kleuren

metaal


transparant

zachte, donkere kleuren

metaal


standaard type

vgl. pui-beplating


standaard type

vgl. pui-beplating


binnen lijnen van constructie vgl. indeling raamstroken niet aan de voorgevel achtergevel

vgl. woning

plaats/ indeling

vorm

kleur

materiaal

detail

als bestaand

vlakken staan op de grond;

steenrood langs randen overig vlak kan anders

baksteen

eindgevel mogelijk dikker i.v.m. isolatie standaardplan artistieke schildering kopgevels Keulse Slag eindschijf

plaats/ indeling

op perceelsgrens

V

per bouwblok (aanbeveling) per flatgebouw

voortuin

V

per woningtype

achtererf

per flatgebouw

achtertuin

transparant; indeling overeenkomstig pui

voorbeeld

standaardplan

kleine ramen uitgesneden in het gevelvlak. standaard plan

schets

teruliggend t.o.v gevelvlak

overeenkomstig pui

standaardplan

vorm

kleur

materiaal

muur, haag, hekwerk (bij voorkeur) voorzijde haag (bij voorkeur)

groen of donkere kleur

haag

detail

schets standaardplan

haag groen

half-verhard

schets

half-verhard

vgl. woning transparant

standaardplan zachte, donkere kleuren

A = AFSTEMMEN PER BLOK V = VRIJBLIJVEND ADVIES

VOOR- en ACHTERGEVEL verticale draagconstructie

A toegevoegde constructies t.b.v. balcons, noodtrappen etc.

voorbeeld

metaal

standaardplan

Voorwoord. Een nieuwe visie nieuwe kansen

Recommend Documents