arjen hoogervorst 2009
Voorwoord Als je goed om je heen kijkt zul je merken dat de Hasseler Es een wijk is met heel veel kunst. De komende jaren willen we alle kinderen van groep zes van de basisscholen in de Hasseler Es bewust laten kijken naar de kunst die onze wijk te bieden heeft. Daarom hebben wij aan Arjen Hoogervorst, kunstschilder, cursusleider, maar vooral wijkbewoner met een fantastisch talent voor fotograferen, gevraagd of hij in overleg met ons een kunst-fotoroute wilde samenstellen. Enthousiast is hij aan het werk gegaan en heeft een prachtige fotoroute samengesteld met begeleidende teksten. Daarnaast zijn diverse leerkrachten van de scholen in de wijk aan het werk gegaan om vragen en opdrachten te bedenken die de kinderen van groep zes tijdens hun tocht langs de kunstuitingen gaan maken. Wij zijn ervan overtuigd dat deze kinderen, na het lopen van de route, voortaan met geheel andere ogen zullen kijken naar niet alleen kunst in onze wijk, maar ook daarbuiten. De voor de kinderen bedoelde vragen en opdrachten zijn niet in dit boekje opgenomen, omdat deze telkens worden aangepast. Bovendien willen we ook de inwoners van de Hasseler Es en van daarbuiten, in de gelegenheid stellen om deze kunstroute te lopen. Daarom staat deze route met foto’s tevens op de website van de gemeente Hengelo en van de wijkraad Hasseler Es (www.wijkraadhasseleres.nl) De route is 2,6 km lang en kan in twee uur worden gelopen. Kunst- en cultuurcoördinatoren Basisscholen Hasseler Es
Idee
Kunst- en Cultuurcoördinatoren van de basisscholen in Hengelo Noord
Realisatie
Wim Mulder en Arjen Hoogervorst
Foto’s, tekst en opmaak
Arjen Hoogervorst (www.artjen.nl)
Drukwerk
Ton Baake reclame Hengelo
Een beeld kan van alles zijn. Het staat in de ruimte. Je kunt er omheen lopen. Een Plastiek is een kunstwerk dat is gemaakt met, of opgebouwd uit een vervormbaar materiaal. Klassieke materialen om een plastiek te maken zijn op de eerste plaats klei (zie ook terracotta, keramiek en porselein), gips en was. Een modern materiaal is 'plasticine', dat niet steeds vochtig gehouden hoeft te worden in tegenstelling tot klei. Plastieken kunnen ook ontstaan door het maken van een afgietsel, bijvoorbeeld in metalen als brons, zilver, goud, messing, aluminium, staal en koper en ook kunststof of gips of beton. Sculptuur is een kunstwerk dat is gezaagd, gehakt of geslepen uit een onvervormbaar materiaal zoals steen, marmer, hout, staal. De route 2,6 km
1
11
2
Objectenlijst: 1 Startpunt 2 Rode bank
3 3 Tiki beeld 10 9
5 Thaborkerk 6 Strobos 1
4 8 7 5
4 Molenmuur
7 Boekenmuur 8 Rob von Piekartz 9 Lantaarn 10 Spiegeling 11 Strobos 2
6
Voor Thaborkerk: Vooraf bellen met koster i.v.m. openen kerk: M. Grootelaar parochie 074 – 277 07 71
Invulling van de openbare ruimte met straatmeubilair Ook daarover wordt echt nagedacht Door leden van de wijkraad en door ambtenaren van de gemeente Kleurharmonie heet dat Rode banken, rode prullenbak, rode bomen in de herfst Ze passen bij elkaar Samen met de dame in rood Dat is toch ook
kunst
TIKI – beeld Lacht zijn tanden bloot Een grimmige grommige grimas Naar de mensen die passeren Ooit was het een boom Een grote trotse eikenboom Omgezaagd Misschien is-tie daar nog wel boos over
UITLEG Dit beeld is in 2007 gemaakt door Martin ter Hoeven in 2007. Martin maakt Tiki-beelden zoals het Moai volk dat leeft op de Paaseilanden deze nu nog maken. Het is een soort eerbetoon aan hun voorvaderen. In de voortuin van Martin aan de Robert Stoltzstraat staan er nog meer. Op deze hoek bij de brug langs de Hesbeek stond ooit een grote eikenboom die werd omgezaagd door de gemeente. Er moest licht komen voor de andere bomen. Alleen de stam was blijven staan. Martin mocht toen van de gemeente met zijn motorzaag en beitels uit de stam een beeld maken. Dat is dit beeld geworden. Leuk hè? Op www.wijkraadhasseleres.nl in het fotoarchief kun je zien hoe dat ging.
Echt Nederlands Wonen in een molen. Wie wil dat niet? Het kan. In de Robert Stolzstraat Er staat een hele rij molens van steen De beroemde Kinderdijk van steen in Hengelo Laat de bussen vol met Japanners maar komen
Deze versieringen zijn in 1980 gemaakt door leerlingen van een opleiding voor bouwvakker en timmerman. Het was een opdracht van de school. Je kunt een hele serie van deze molens zien aan de Robert Stolzstraat in de buitenmuren van de buitenberging. Er worden vaker van dit soort opdrachten gegeven door de woningstichting die de huizen bouwt.
Een kruis is het symbool van het christendom. Kruispunt van God en de mens. Het kruis verbindt de gelovigen en wordt al eeuwen in de kunst gebruikt. Het verbeeldt het lijden van Jezus die voor ons stierf aan het kruis. Mooi in al zijn eenvoud, een kruis.
Kunst begon ooit bij het geloof in hogere machten. Eerst op rotswanden, later op kerkmuren en –plafonds, in beelden, op schilderijen en nu hier in de Thaborkerk het raam van Annemiek Punt. In een explosie van de regenboog en duizend stukken glas spat het verhaal van Jezus op de berg Thabor over je heen. Als je langer kijkt en je wordt warm van binnen is het verhaal goed verteld. Zonder woorden in zinnen van kleur.
Annemiek Punt is een van de bekendste glaskunstenaars in Nederland. Ze heeft haar werkplaats (atelier ) in Ootmarsum en Borculo. In Oormarsum is ook de winkel (galerie) Ze maakt prachtig gekleurde dingen van glas. Ze werkt ook met glas-in-lood. Daarmee kun je grote ramen maken. Elk stukje glas wordt dan uitgesneden uit grote platen gekleurd glas en in een soort band van lood geschoven. Een heel gepuzzel. Annemiek Punt heeft bijna drie jaar aan dit raam gewerkt. Het raam is aan de kerk geschonken door de vroegere Hengelose wethouder Gerard ten Thij die in 2004 overleed.
Zomaar steken stalen staken uit de grond. Nietszeggend tot je in deze kunst kruipt. Als in een warme hand met vingers als klauw van een verschrikkelijk graafmonster als schotelantennes voor ruimtestralen van sterren en planeten als gigagehoorapparaat met megaschelp. Veelzeggend eigenlijk.
Dit is een kunstwerk van Evert Strobos uit Hengelo. Het is geplaatst na het voltooien van de snelweg A1. Het oorspronkelijke ontwerp werd tentoongesteld op een grote tentoonstelling in Duitsland (Bonn) Het is gemaakt van corten-staal. Dat soort staal roest wel heel mooi, maar roest niet door. Het gaat dus niet kapot. Het lijkt wel wat op Stonehenge in Engeland. Het wordt daarom wel "steelhenge" genoemd. Het straal een soort verbondenheid uit. Een kring. Samen. In een nieuwe wijk. Sommigen zien er de tanden in van een gigantische graafmachine die ondersteboven ligt en voor een groot deel onder de grond verborgen is. Alleen de tanden steken nog uit het gras. Anderen zien er de vingers van een machtige beschermende hand in. Ga eens in het midden staan en ervaar of je iets bescherming voelt Of zijn het een soort enorme schotelantennes die kosmische stralen uit de ruimte opvangen? Voel je dat misschien in het midden? Of zijn het grote oorschelpen? Geluidsversterkers voor het geruis van het verkeer op de A-1? Ga eens in zo’n schelp staan met je achterhoofd tegen het metaal. Draai je hoofd naar links en rechts. Hoor jij nu ook veel meer lawaai?
Loop er omheen en kijk hoe de vorm verandert. Dat is typisch voor het werk van Evert Strobos. Dat je er omheen kunt lopen en het beeld daardoor steeds verandert. En dan ga je er toch anders tegenaan kijken.
Als stenen konden praten…. Wat waren de gedachten van de jongen of de meid toen die de steen plaatste? Die zitten in de steen. Als verhaal in het boek. Versteend. En telkens als hij of zij langskomt gaat de gedachte naar die gedachte van toen. Gevangen geheim in het versteende boek. In die boekenmuur. Mooie gedachte. Rood over liefde, wit over onschuld, blauw over kou.
Bakstenen muur van boekstenen, of boekenmuur van bakstenen aan weerszijden van de ingang naar het plein voor het Kulturhus. Opdracht van bibliotheek Hengelo aan timmer- en metselopleiding van het ROC Het gebruik van gewone materialen om iets bijzonders te maken. De gebruikte stenen zijn niet geverfd. Het zijn de originele kleuren. De blauwe komen van het politiebureau in de stad. Wetboekblauw, politiepettenblauw? Welke boeken zijn het meest gelezen?
Er is maar weinig nodig om een mens te herkennen. Een enkele lijn als contour en we zien het al Zelfs van heel ver herken je je broer, zus, of vriend zonder het gezicht te zien. Alleen een silhouet is genoeg. Een enkele lijn. Dat is de kunst. Met weinig veel zeggen. Stileren. Werk van Rob von Piekartz. (links) Hengelo’s kunstenaar. Zeer sterk vereenvoudigde (gestileerde) vorm van een mens in corten staal uitgevoerd. De pijl wijst richting ingang Kulturhus. “Hier naar binnen” wilt het beeld zeggen In de entree hangen nog twee werken van Rob Het linker werk verwijst naar de bibliotheek. Het rechter naar een gemeenschap. (Veel mensen samen die hetzelfde willen, geloven of doen)
Zomaar een lantaarnpaal Zomaar? Doet denken aan een spuitend fontein van licht Een douche van licht in de nacht Of een boeketje Thylia's voor je moeder Zoiets heet met een moeilijk woord: Industriële vormgeving ook wel DESIGN in de volksmond Ook kunst in dit licht
Als je met je rug tegen de mast staat en omhoog kijkt ziet het er weer heel anders uit.
De Thylia lantaarnpaal is door de wijkraad betaald uit het wijkbudget voor de Hasseler Es
Soms ontstaat kunst vanzelf. In een raam bijvoorbeeld. Als je er maar oog voor hebt. Zoals hier in de ruiten van dit gebouw. Gekke vormen spiegelen terug in de ramen. Blauw en rood en oranje maken samen een feest van kleur in de felle zon.
Twee scholen naast elkaar Samen op weg naar de toekomst Handen ineen naast elkaar
Ook dit beeld is gemaakt door Evert Strobos geboren in 1943. Evert Strobos is een internationaal bekende Hengelose Kunstenaar. Het beeld stelt voor wat je er zelf in ziet. Het heeft wel iets "samens". De helften versterken elkaar. Twee handen? Wanneer je er omheen loopt verandert het beeld telkens heel verrassend van vorm. Dit is kenmerkend voor het werk van Strobos: het is monumentaal (indrukwekkend), sober (eenvoudig), ritmisch (herhalend) en krachtig (stevig) van vorm. Het is gemaakt van corten-staal dat ijzer en koper bevat . Het roest sterk, maar niet verder dan de buitenlaag. De roestlaag geeft het werk een warme diepbruine kleur. Het beeld is aangekocht door de gemeente Hengelo volgens de zogenoemde één procentregeling. Die bepaalt dat één procent van de bouwkosten van een project moet worden besteed aan kunst. Die bouwkosten gelden in dit geval voor de twee basisscholen 't Eimink en de Timp. De beide schooldirecteuren hebben het beeld samen uitgezocht in 1980.
