Ziekte en gezondheid Een verkoudheid, een griepje, het hoort er allemaal bij. In dit hoofdstuk zal je leren hoe je je symptomen en gevoel kan beschrijven en ook hoe je kan reageren.
Uitspraakoefening: Wat zeg je… als je de indruk hebt dat je collega ziek is?
scheelt er iets? oei, wat hebt ge voor? alles oké? ge ziet er wa bleekskes uit voelt ge u niet goed? ge zijt precies* een beetje moe ge hebt precies* een verkoudheid te pakken hebt ge last van …?
(bleek =
)
Ziektes en symptomen Marianne is ziek. Ze voelt zich niet goed. Ze heeft 39 graden koorts1, hoofdpijn en buikpijn en ze voelt zich slap2* ( sterk). Ze heeft al drie keer overgegeven3. De dokter zegt dat ze griep heeft. Marianne zegt: Ik voel mij kweenihoe* slecht.
Ik ben mottig*
Ik ben kapot*.
ik heb koppijn*.
Arnaud heeft een verkoudheid4. Hij is verkouden. Hij moet de hele tijd niezen en hoesten. Hij heeft keelpijn. Hij heeft een loopneus5, dus hij moet de hele tijd zijn neus snuiten. ’s Nachts heeft hij een verstopte6 neus, hij heeft moeite om door zijn neus te ademen en slaapt niet goed. Arnaud zegt: Ik heb kweenihoe slecht geslapen.
Heeft er iemand ne zakdoek voor mij?
Hatsjieeeeee!
Ik ga u gene kus geven, ik ben verkouden.
Kristel heeft maagpijn7. Ze heeft brandend maagzuur en ze voelt zich misselijk8. Kristel zegt: Ik heb waarschijnlijk iets verkeerds gegeten.
Ik voel mij niet goed.
Ik heb zeer aan mijn maag.
Ik heb het zuur.
Valerie heeft haar been gebroken bij het skiën. Haar been is gebroken en zit in de gips9. Ze moet met krukken10 stappen. Haar collega vraagt: Hoe lang moet het in de gips?
6 weken
en zij antwoordt: Maarten heeft gisteren 45 kilometer gewandeld. Hij traint voor de Dodentocht. Hij heeft spierpijn11. Hij heeft zeer* aan zijn voeten, want hij heeft blaren12 (bleinen*) op zijn voeten. Hij is onderweg ook gevallen en nu heeft hij een schaafwonde op zijn knie. Hij zegt: Amai, mijn voeten staan vol bleinen.
Het valt mee, het is maar een schaafwonde.
Ik ben stijf in mijn benen.
Annemie heeft veel stress. Ze heeft slaapproblemen13: ze ligt ’s nachts vaak wakker. Ze heeft ook dikwijls nachtmerries. Ze zegt: Ik heb deze nacht geen oog dicht gedaan.
Ik heb de hele nacht wakker gelegen.
Ik heb slecht gedroomd deze nacht.
Ik wil geen slaappillen pakken, want dat is verslavend.
Sarah zegt: “Ik heb mij zeer14* gedaan bij het tennissen. Ik denk dat ik een spier verrokken15* heb.” Elias zegt: “Ik heb mijn enkel omgeslagen16*. Ik denk dat ‘em verstuikt17 is.” Willem is een roker. Hij rookt gemiddeld één pakje per dag. Hij is verslaafd18. Nicotine is heel verslavend. Hij zegt: Ik rook één pakske per dag.
Heeft er iemand vuur voor mij?
Ik heb al eens geprobeerd te stoppen, maar ik heb het niet volgehouden.
Myriam heeft elk jaar last van hooikoorts19: pollenallergie. Haar ogen worden rood en gezwollen, de ogen prikken en tranen. Ze moet ook niezen20. Elk jaar was het van’t zelfde. Ik was die miserie zo kotsbeu dat ik nu elk jaar preventief pillekes pak om de allergie te verminderen. Dat kost stukken van mensen, maar het helpt.
Jana heeft een glutenallergie en lactose-intolerantie. Ze heeft veel moeite om graan- en melkproducten te verteren21. Ze zegt: Vroeger was dat echt ambetant, want ik kon amper iets vinden om te eten.
Nu is het gelukkig veel beter en zijn er veel producten voor mensen gelijk* ik. Alleen kosten die al rap* het dubbele van een normaal product.
Jan is nogal onhandig. Hij zegt: “ik heb mij gestoten22 tegen de kast en nu heb ik een blauwe plek. En vorige week ben ik met mijn kop tegen het kelderplafond gebotst. Toen had ik een bult23* op mijn voorhoofd. Ik woon nochtans al vier jaar in dat huis! Eigen schuld, dikke bult, zoals ze zeggen.” Magda moet naar de tandarts, want ze heeft een gaatje24*. Om haar te verdoven25, moet de tandarts een spuitje geven. Maar Magda kan daar absoluut niet tegen: ze is flauwgevallen. Ze is van hare sus gegaan26.* Wim heeft last van zijn rug. Hij heeft het verschot27*. Het is er gisteren ingeschoten* en nu moet hij wachten tot het overgaat*. Vertaal de vetgedrukte woorden: 1. ____________________________ 2. ___________________________ 3. ______________________________ 4. ____________________________ 5. ___________________________ 6. ______________________________ 7. ____________________________ 8. ___________________________ 9. ______________________________ 10. ___________________________ 11. __________________________ 12. ______________________________ 13. ___________________________ 14. __________________________ 15. ______________________________ 16. ___________________________ 17. __________________________ 18. ______________________________ 19. ___________________________ 20. __________________________ 21. ______________________________ 22. ___________________________ 23. __________________________ 24. ______________________________ 25. ___________________________ 26. __________________________ 27. ______________________________
Belangrijke formules: Ik moet… => ik kan het niet verhinderen o ik moet hoesten, ik moet niezen, ik moet overgeven, ik moet om de 5 minuten naar het toilet gaan… Moeite hebben om (avoir des difficultés à) … o te ademen, wakker te blijven, recht te staan… Last hebben van… (souffrir de, avoir des problèmes de) o Mijn rug, allergieën, …
Ik heb pijn/zeer aan… Mijn … doet pijn/zeer. Ik heb mij pijn/zeer gedaan. Zich … voelen. o o
Ik voel mij niet goed. Ik voel mij slecht. Ik voel mij kweenihoe slecht.
o Ziek / duizelig / misselijk / moe worden.
Courante uitdrukkingen: Ik ben het kotsbeu. Eigen schuld, dikke bult. Zo ziek als nen hond. Dat kost stukken van mensen. Als het jeukt, moet ge krabben. (niet) in form zijn.
J’en ai ras-le-bol. Il faut subir les conséquences de ses erreurs. Malade comme un chien. Ça coûte un bras. Si ça te démange, il faut gratter. (ne pas) être en forme.
Tekst 1: Een migraineaanval Jan
Heeft er iemand toevallig ne paracetamol? Ik heb barstende koppijn.
Zoë
Aiai Jan. Toch gene kater?
Jan
Ikke ne kater? Nee. Ik drink bijna nooit. Ik hoop dat het geen beginnende migraine is.
Zoë
Ai, hebt gij daar soms last van?
Jan
Ja, dat zit in de familie. Maar ik heb het gelukkig niet vaak voor. Een of twee keer per jaar.
Zoë
Wordt ge dan ook niet lichtgevoelig en zo?
Jan
Ja, het beste is van zodra dat ge’t voelt, in uw bed te kruipen. Maar ik heb sebiet die vergadering met de raad van bestuur, dus ik zal efkes moeten doorbijten*.
Zoë
Zijt ge zeker?
Jan
Ja, het zal wel moeten, zeker.
Zoë
Allee, sterkte dan. Hier is ne Dafalgan.
Zoek in de tekst synoniemen voor: Hoofdpijn omdat je de dag voordien teveel gedronken hebt = Veel mensen in mijn familie hebben dit probleem = Volhouden = Ik heb geen keuze = Naar bed gaan = Straks =
Formule: Heeft er iemand toevallig … ? Heeft er iemand toevallig een papieren zakdoekske? Heeft er iemand toevallig ne pijnstiller? Heeft er iemand toevallig ne stylo voor mij? Heeft er iemand toevallig een rekkertje*?
Tekst 2: Ziek Riiiiiiiiiiiiiiiiing Marianne
Omega Bank, dienst facturatie, met Marianne.
Peter
Dag Marianne, ’t is Peter.
Marianne
Ah dag Peter, scheelt er iets?
Peter
Ja, het is om te zeggen dat ik vandaag niet kom werken.
Marianne
Oei, zijt ge ziek?
Peter
Ja, ik heb de hele nacht boven de pot gehangen. Ik heb vijf keer moeten overgeven.
Marianne
Oei, toch niks verkeerd(s) gegeten?
Peter
Niet da’k weet. Ik denk dat het een buikgriep is of zo. Ik ga sebiet naar de dokter. Kunt gij iets laten weten aan Mieke? Wij hadden vandaag normaal gezien* een vergadering.
Marianne
Ja ja, komt in orde. Allee verzorg u goed en veel beterschap.
Peter
Merci, hopelijk is het rap over.
Vertaal: Pas que je sache. Quelque chose ne va pas ? Normalement As-tu mangé quelque chose de mauvais ?
Formule om te zeggen waarom je belt : “het is om te zeggen dat… “ ’t is om te zeggen da’k een beke later ga zijn. ’t Is om te zeggen dat alles in orde is.
Formule voor voicemail-berichten: “het was om te zeggen/zien/vragen…” Dag Jeanine, het was om te zien of gij thuis waart. Ik bel u sebiet nog ne keer. Hey Joost, het was om te vragen of we vanavond iets moeten meebrengen. Laat mij iets weten! Hey Marie, het was om te zeggen dat ik veilig thuis ben geraakt. Slaapwel*!
Tekst 3: Ik heb me gesneden Andrea
Schat, kunt gij efkes ne plakker nemen voor mij?
Olivier
Oei, wat hebt ge voor?
Andrea
Niks, ik heb in mijne vinger gesneden tijdens het koken. ‘k was efkes afgeleid.
Olivier
Ja dat komt ervan, als ge te veel dingen tegelijk doet.
Andrea
Jaja, ’t is al goed.
Olivier
Is’t diep?
Andrea
Neen, maar een klein sneetje, maar dat blijft maar bloeien*.
Olivier
We zullen dat eens rap oplossen, ze. Voilà, ne plakker derop.
Zoek in de tekst synoniemen voor: Ik was niet aan het opletten: Multitasking: Bloeden: Snel: Een pleister:
Vertaal: Une coupure Je me suis coupé le doigt Qu’est-ce qui t’arrive ? C’est ce qui arrive, si…
Tekst 4: Een schaafwonde Milan Andrea Milan Andrea Milan Andrea
Mama, ik ben gevallen! Oei, ik zie het al. Uw knie geschaafd. Ja, en het doet zeer. We zullen het ‘is rap ontsmetten. Anders gaat dat ontsteken. Oh nee, dat pikt! Efkes op uw tanden bijten, schat. Voilà, het is in orde. In’t vervolg een beetje oppassen als ge tikkertje speelt hè.
Zoek in de tekst synoniemen voor: Het doet pijn= Desinfecteren = Infecteren en rood worden = Prikken = In de toekomst =
Woordenschat: tikkertje spelen = _______________________ (sleutelzin: “gij zijt ‘em!)
Tekst 5: Muggenbeten Laura
Zeg An, ge zijt zo aan het krabben! Wat scheelt er?
An
Hoh, ik had gisteren ne kweenihoe toffe barbecue, maar ik sta nu wel vol muggenbeten.
Laura
Aiaiai, waarom hebt ge geen deet opgedaan?
An
Eikes*, neen, dat stinkt veel te erg.
Laura
Ja, da’s een feit. Allee, ziet maar dat ze de smaak niet te pakken hebben en u vannacht nog een bezoekske komen brengen.
An
Neen neen, daarvoor heb ik zo’n dingske* in de muur.
Laura
Al een chance!
Zoek in de tekst synoniemen voor: Iemand bezoeken = iemand een _______________________ __________________________ Wat is er mis? = Dat ruikt slecht = Meer willen van iets = Gelukkig! = Dat is waar = Formule: dingske* => als je niet weet hoe iets of iemand heet. Hebt gij zo’n dingske om Is da niet dingske van de kaaswinkel? Zie link x. (http://www.een.be/programmas/een/flashback-friday-seg-dat-is-toch-dingske-5)
Formule: Ik sta vol …= ik heb heel veel … Ik ben van mijn paard gevallen en ik sta vol blauwe plekken. Ik heb windpokken: ik sta vol rooie vlekjes. Ik ben mijn deet vergeten: ik sta vol muggenbeten. Ook: mijn zolder staat vol oude meubels. Mijn bureau ligt vol papieren. Onze living ligt vol rommel.
Tekst 6: Windpokken Joke Annelies Joke Annelies Joke
Hey Annelies, hoe gaat het met de kinderen? Niet zo goed. Onze Thomas heeft de windpokken. Hij staat vol rode vlekjes en hij heeft kweenihoeveel jeuk. Zie dat hij niet te veel krabt, want daar krijgt ge littekens van. Hoe oud is hij nu? Twee jaar en half. Ah, dat valt mee. Hoe vroeger ze dat krijgen, hoe beter. Onze Peter heeft dat pas op latere leeftijd gehad en die heeft daar echt van afgezien. Nu zou dat over een paar dagen over moeten zijn.
Zoek in de tekst synoniemen voor: Varicella: Huiduitslag: Zorg ervoor dat: Lijden: Het is genezen:
Formule: hoe + comparatief, hoe + comparatief (2 x rejet) Hoe langer ge wacht, hoe moeilijker het zal worden. Hoe meer ge studeert, hoe beter uw punten zullen zijn. Hoe meer hij zaagt, hoe minder ik hem wil helpen.
Formule : Zie maar dat… Zie maar dat ge niet ziek valt. Zie maar dat ge geen kou pakt. Zie maar dat ge geen verkoudheid krijgt/ oploopt
Tekst: van de fiets gevallen Selma
Oei Frank, wat hebt ge voor??? Zijt ge verongelukt?
Frank
Ja, van de fiets gevallen. Ik sta vol blauwe plekken.
Selma
Wat is er gebeurd?
Frank
Ik had ne bocht verkeerd ingeschat. Volledig aan mispakt. En dan, ja, uit de bocht gevlogen natuurlijk en recht den beek in.
Selma
Oeioei en uw broek gescheurd en al! Ge hebt nog niks gebroken?
Frank
Nee gelukkig niet. Mijn fiets is er wel aan. Die valt niet meer te redden.
Selma
Oh nee, dat valt tegen. Maar gelukkig hebt ge der zelf niks serieus aan over gehouden. Zoudt ge toch niet efkes naar den dokter gaan om te checken dat alles in orde is? Ik zit er niet mee in om efkes in te springen.
Frank
Oh echt? Ge zijt ne schat. Dan ga ik misschien toch efkes bij de dokter passeren. En een ander(e) broek aandoen. Want dees is echt geen zicht.
Selma
Allee, vertrekt dan maar rap. Tot straks hè.
Frank
Ja, nog eens merci he.
Selma
’t Is niks.
Geef een synoniem: Hebt ge een ongeluk gehad? = Iets verkeerd inschatten = zich ___________________________ aan iets Iemands werk even overnemen = Dit is niet presentabel = dees is niet om aan te zien = Graag gedaan =
Formule: Ziet dat ge niet verongelukt! => typisch als iemand te veel de trap op/af draagt.
Uitspraakoefening: Wat kan je zeggen.... als iemand ziek is?
Verzorg u goed! Rust goed uit Veel beterschap! Ik hoop dat ge u snel beter voelt! Sterkte ! Kruip maar snel in uw bed!
Oefening: Vul aan
1. Als er iemand ________________, zeggen wij “Gezondheid!”. 2. Ik ben ________________________, ik heb het gevoel dat ik elk moment kan kotsen. 3. Ik heb ____________________ (=pijn) aan mijn enkel. Ik denk dat ‘em ___________________ is. 4. Annelies, scheelt er iets? – Ja, ik ______________ mij niet goed. Ik moet efkes wat frisse lucht hebben. 5. Niet te snel rechtstaan hè, anders wordt ge _____________________________! 6. Als de kinderen zijn gaan ravotten* in de tuin, komen ze soms wel eens met een blauwe ______________ terug. Maar dat kan toch geen kwaad.
7. Schat, kunt gij mij efkes ne ________________________ geven? Ik heb in mijn vinger _______________________________. 8. Zeg, stopt ‘is met krabben! Wat hebt ge voor? – Ik had gisteren een BBQ buiten en nu heb ik kweenihoeveel ____________________________. En dat jeukt!
Vul aan:
Hebt gij ne ________________________ voor mij? Ik heb mij gesneden.
Ons Annelies heeft 40 graden ____________________.
Als ge ____________________, moet ge u hand voor uw mond houden, zodat ge de rest niet besmet.
Ge moet van een _____________________ geen olifant maken. = Je moet geen drama maken van een klein probleem.
Ik heb de hele nacht boven de pot _________________________ om over te geven. Ik voel mij belabberd.
Onze jongste zit in de _______________________. 6 weken. Voet gebroken bij het sporten.
Ik heb mijn voet omgeslagen en ik heb mijn enkel geblesseerd. Nu moet ik 2 weken met __________________________ gaan.
Als mijn vriendin haar ___________________________heeft, heeft ze vaak last van krampen en rugpijn.
Ik heb me verbrand en we hebben geen Flamigel meer in huis! Kunt gij efkes _____________________________ (=langsgaan) bij den apotheek?
Ik ben kweenihoe ________________________... niezen, hoesten, ne loopneus, en ik heb het constant koud.
Hoe noem je deze objecten?
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
Vul het kruiswoordraadsel aan:
HORIZONTAAL 4. De tandarts heeft gezegd dat ik beter moet poetsen, want ik had een ... 6. Jan is allergisch voor pollen: hij heeft... 9. Ik slaap niet, ik ben ... 11. Maarten heeft een ... verrokken tijdens het voetballen. 13. Deze medicatie kunt ge niet zomaar kopen, ge hebt een ... nodig. 16. Ze heeft ne verstopte neus, ze heeft moeite om te ...
VERTICAAL 1. Ik heb kweenihoeveel ... van mijn rug. 2. Een slechte droom 3. Eigen schuld, dikke ... 5. Hebt ge iets ... gegeten? 7. Ik ben verkouden, ik moet constant mijn neus ... 8. Synoniem voor "pijn" 10. Hij was zo ziek als nen ... 12. Ze is gevallen en heeft een ... op haar knie. 14. Als ge geen pull aandoet, zult ge een verkoudheid ... 15. Marianne kan niet tegen bloed. Bij één druppel valt ze al ...
