Voorwoord 4. Algemeen beleid 5-8. Patiëntenzorg Kwaliteitszorg Administratie verfijnen Zorg in cijfers 20. Facilitaire diensten 21

07

RAAD VAN BESTUUR (per 01.01.2008) – Mevr. G. Brugmans, voorzitter – Dhr. B. Peirsegaele, ondervoorzitter – Dhr. I. Huyghe, secretaris – Dhr. J. Ackermans – Dhr. A. Daenekindt – Dhr. D. Laleman – Prof. Dr. A. Lerut – Dhr. W. Michils – E.H. F. Sonneville – E.Z. S. Stubbe – Mevr. M. Van de Walle – Prof. Dr. Ph. Vandekerckhove – Dhr. B. Vander Cruyssen – Dhr. L. Vansteene – E.Z. B. Vanwildemeersch – Dhr. P. Verhulst, algemeen directeur DIRECTIECOMITÉ (per 01.01.2008) – Mevr. S. Commeyne – Mevr. M. De Meester – Mevr. A. Glorieux – Dhr. F. Goeminne – Dhr. X. Keters – Dhr. P. Lanssens – Mevr. M. Spileers – Dhr. S. Van Neste – Dr. S. Vanthuyne – Dhr. P. Verhulst MEDISCHE RAAD (per 01.01.2008) – Dr. J. Van Oyen, voorzitter – Dr. G. Orbie, secretaris – Dr. Y. Hagers, ondervoorzitter – Dr. G. Alliët – Dr. A. Broeders – Dr. A. Janssen – Dr. L. Nuytten – Dr. L. Parmentier – Dr. E. Van Ingelghem ETHISCH COMITÉ (per 01.01.2008) – Dr. G. Fonteyn, voorzitter – Dhr. K. Lakiere, secretaris – Dr. M. Cool – E.H. R. Decruyenaere – Dhr. B. Dejaegher (niet stemgerechtigd) – Magistraat D. Floren – E.H. Prof. E. Lagae (niet stemgerechtigd) – Dr. B. Linden – Dr. L. Parmentier – Dhr. J. Snoeck (niet stemgerechtigd) – Dr. Ph. Vandelanoitte – Dr. G. Van Paemel

ONDERNEMINGSRAAD (per 01.01.2008) – Dhr. P. Verhulst, voorzitter – Dhr. N. Coulier, secretaris – Dhr. J. Snoeck, verantwoordelijke bedienden – Dhr. J. Szlanyinka, verantwoordelijke arbeiders – Mevr. S. Commeyne – Mevr. M. De Meester – Mevr. A. Glorieux – Dhr. F. Goeminne – Dhr. X. Keters – Dhr. P. Lanssens – Mevr. M. Spileers – Dhr. S. Van Neste – Dr. S. Vanthuyne – Dhr. R. Busschaert – Dhr. P. De Braekeleer – Mevr. L. Dendooven – Dhr. K. De Roo – Mevr. A. Dewinter – Dhr. G. Geerseau – Mevr. M. Vanhooren – Dhr. R. Vanleenhove – Mevr. R. Van Vooren COMITÉ VOOR PREVENTIE EN BESCHERMING OP HET WERK (per 01.01.2008) – Dhr. P. Verhulst, voorzitter – Dhr. F. Goeminne, secretaris – Dr. B. de Milliano, arbeidsgeneesheer – Mevr. S. Commeyne – Mevr. M. De Meester – Mevr. A. Glorieux – Dhr. X. Keters – Dhr. P. Lanssens – Mevr. M. Spileers – Dhr. S. Van Neste – Dr. S. Vanthuyne – Dhr. R. Busschaert – Dhr. T. Compernolle – Dhr. N. Coulier – Mevr. A. Dewinter – Mevr. K. Houck – Mevr. R. Jonckheere – Dhr. J. Snoeck – Dhr. J. Szlanyinka – Mevr. W. Van Buren – Mevr. M. Vanhooren – Dhr. P. Vanhoutte – Mevr. V. Zanders

03 Voorwoord

Algemeen beleid

4

5-8

Patiëntenzorg

99-15 15

Kwaliteitszorg

16-17

Administratie verfijnen

18-19

Zorg in cijfers

20

Facilitaire diensten

21

Financiën

22-25

Personeelsbeleid

26-28

Milieu en veiligheid

29

Masterplan

30

Geneesheren

31

VOORWOORD Voor u ligt het jaarverslag 2007. In 2007 hadden we als doelstelling alle administratieve en financiële procedures met betrekking tot onze nieuwbouw af te ronden. In juni 2007 ontvingen we het principieel akkoord van de Vlaamse Overheid en in september 2007 onze bouwvergunning. In december 2007 werden de onderhandelingen met de banken succesvol afgerond. De regels van de bepaling van de verschillende subsidies zorgden voor uitstel van het bevel tot aanvang der werken tot medio februari 2008. We zijn echter fier na zeven lange jaren eindelijk van start te kunnen gaan met de bouw van het nieuwe ziekenhuis. We zijn een toekomstgericht ziekenhuis dat op 1 januari 1999 ontstond uit de fusie van het Algemeen Ziekenhuis Heilig Hart Oostende en het Algemeen Ziekenhuis Sint Jozef Oostende. Thans zijn we nog werkzaam op twee campussen. We verwachten in 2012 werkzaam te zijn op één campus, het nieuw gebouwd ziekenhuis op de campus Heilig Hart. Naast heel wat andere mensen hebben Prof. dr. Baeyens, hoofdgeneesheer, en de heer Jaak Droesbeke, algemeen directeur, ons verlaten wegens het bereiken van de leeftijd van 65 jaar. De mooie afscheids- en dankvieringen volgden elkaar terecht op. Zonder hen zou het ziekenhuis zeker niet staan waar het nu staat. Hun aandeel en bijdragen in de uitbouw van het AZ Damiaan zijn cruciaal geweest. Naast de vele nieuwe medewerkers, die we met open armen hebben ontvangen, trad ook onze nieuwe hoofdgeneesheer, Dr. Stefaan Vanthuyne, in functie. De heer Peter Verhulst beëindigde in 2007 zijn adjunct-algemeen directeurschap en werd op 01.01.2008 onze algemene directeur. We verwachten veel van hen. Dat 2007 nog veel meer met zich meebracht leest u in het jaarverslag. Het ziekenhuislandschap verandert voortdurend. Enerzijds is er de overheid, die ingrijpt via nieuwe of aangepaste programmatie van het ziekenhuisaanbod. Anderzijds vinden verschuivingen plaats door consolidatie via fusies en netwerkvorming, door associaties en andere samenwerkingsvormen. Men mag bij deze verschuivingen de patiënt niet uit het

oog verliezen. De geografische toegankelijkheid moet gewaarborgd worden voor alle patiënten. De fusie van twee ziekenhuizen, die in een ander zorggebied liggen is dan ook geen evidentie. Het AZ Damiaan blijft trouw aan zijn engagement naar de patiënt en naar de eerste lijn van de Oostendse zorgregio om kwalitatieve tweedelijns gezondheidszorg te organiseren. Met ruim 80 artsen, 1250 medewerkers en talrijke vrijwilligers wordt dagdagelijks in het A.Z. Damiaan gewerkt aan een kwaliteitsvolle zorgverlening. Wij werken voortdurend aan de uitbouw van ons uitgebreid en gespecialiseerd zorgaanbod. Met het aantrekken van hooggespecialiseerde artsen hebben we binnen de afzonderlijke diensten tal van subspecialisaties gerealiseerd. In ons ziekenhuis is de patiënt de maat, de toetssteen van de zorg, de organisatie van de zorg en de kwaliteit van de zorg. Centraal staat de patiënt, die zich met zijn zorgbehoefte, zijn vraag naar zorg, zijn verwachtingen en voorkeuren aanbiedt. Patiëntgestuurde zorg vindt voor alles haar inbedding en motivering in de geesten van de professionals en van eenieder, die in het ziekenhuis met enige verantwoordelijkheid actief is. Het verlenen van een kwalitatieve geneeskunde, gepaard met een “goede service” staat hoog in ons vaandel. Het is de verdienste van onze artsen, medewerkers en vrijwilligers, die zich hiervoor dagelijks inspannen, dat dit waar kan worden gemaakt. Dit alles stemt ons hoopvol en laat ons de toekomst met vertrouwen tegemoet zien. G. Brugmans voorzitter Raad van Bestuur

05

ALGEMEEN BELEID ALGEMENE VERGADERING

De jaarlijkse Algemene Vergadering van het ziekenhuis ging door op 22 mei 2007. Naast de goedkeuring van de rekeningen 2006 en het budget 2007 werd het ontslag als lid aanvaard van de heer Achiel Venmans. Tevens werd het mandaat van de bedrijfsrevisor, de heer Frans Dewaele, verlengd met 3 jaar (voor de periode boekjaar 2007 – 2008 – 2009). RAAD VAN BESTUUR

De Raad van Bestuur aanvaardde op 22 mei 2007 het ontslag van de heer Achiel Venmans als lid van de Raad van Bestuur (n.a.v. het bereiken van de leeftijdsgrens van 70 jaar). Voor de rest waren er geen wijzigingen in de samenstelling. Op de Raad van Bestuur d.d. 25.09.2007 werd de concrete fasering van de bevoegdheidsoverdracht van Jaak Droesbeke aan Peter Verhulst goedgekeurd, in aanloop van de oppensioenstelling van Jaak Droesbeke per 01.01.2008. Jaak Droesbeke bleef eindverantwoordelijke t.e.m. 31.12.2007. De Raad van Bestuur wijzigde het mandaat aan de algemeen directeur, met ingang van 01.01.2008.

en het onderzoek en de bespreking van de balans- en resultatenrekening van het vorige boekjaar. De Raad liet zich hierbij adviseren door de financiële commissie, die bestaat uit drie experten-afgevaardigden van de Raad van Bestuur, de administratief-financieel directeur en de algemeen directeur van het ziekenhuis. In 2007 had de Raad van Bestuur zich voorgenomen alle administratieve procedures met betrekking tot het nieuwbouwproject af te ronden. In juni 2007 werd het principieel akkoord van de VIPA-commissie van het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap voor de financiering van de vijf projecten ontvangen. In september 2007 werd de stedenbouwkundige vergunning afgeleverd door de stad Oostende. De startdatum van de nieuwbouw werd op de Raad van Bestuur d.d. 25.09.2007 uiteindelijk uitgesteld naar januari 2008 (i.p.v. medio 2007), omwille van een gunstigere subsidiëringsregeling.

P. Verhulst De Raad vergaderde 12 maal in de loop van het jaar. De belangrijkste onderwerpen waren het onderzoek en de bespreking van het personeelsbudget en het investeringsbudget

Tevens werd het medisch aanbod grondig geanalyseerd in functie van de verdere organisatie en uitbouw van het medisch departement. Zowel op ziekenhuisniveau als per dienst werd de ligduurperformantie en de operationele performantie onder de loep genomen. Rekening houdend met de verdere consolidatie binnen de ziekenhuissector enerzijds en de steeds hogere volume-eisen binnen diverse zorgprogramma’s anderzijds, werd ook

de niet-organische groei via een mogelijke fusie bestudeerd en besproken. Concreet werden er van uit de Raad van Bestuur verkennende fusiegesprekken gevoerd met het H. Serruysziekenhuis AV. Een grondige SWOT-analyse werd in dit kader opgemaakt. Een associatie met het H. Serruysziekenhuis AV werd aangegaan in het kader van de aanvraag tot plaatsing van een tweede NMR in Oostende. Naar aanleiding van de ontslagname van Paul Henon, ICT-manager, werd op 27.08.2007 de heer Xavier Keters aangesteld als adjunct-directeur ICT. N.a.v. het Besluit van de Vlaamse Regering van 20.04.2007 betreffende de invoering van het energieprestatiecertificaat voor publieke gebouwen, werd de heer Frank Goeminne aangesteld als energiedeskundige per 01.11.2007.

POC (PERMANENT OVERLEGCOMITÉ) In mei 2007 werd het POC (permanent overlegcomité tussen Bestuur en Medische Raad) eenzijdig opgezegd door de Medische Raad. Vanaf dan werden maandelijks adviezen aan de Medische Raad schriftelijk aangevraagd (cf. de ziekenhuiswet). DIRECTIE Het directiecomité vergaderde tweewekelijks op dinsdagvoormiddag. Daarnaast werd één of tweemaal per maand een extra-directiecomité georganiseerd, waar ruimte was om

ALGEMEEN BELEID Beleidsinformatie op basis van de vele medische en operationele data wordt steeds belangrijker bij de beleidsvoorbereiding en –voering. Daarom werd beslist om het team datamanagement uit te bouwen tot drie FTE. Naast Lieve Gilson werd Nele Mortier op 16 april 2007 aan het team toegevoegd. In 2008 komt een derde medewerker het team vervoegen.

bepaalde onderwerpen meer diepgaand te bespreken. De COM (cel operationeel management) vergaderde wekelijks met als opdracht lopende zaken snel te kunnen opvolgen en de agendapunten voor het directiecomité voor te bereiden. Op 1.09.2007 nam dr. Stefaan Vanthuyne de taak als hoofdgeneesheer over van Professor dr. Jean-Pierre Baeyens. Vanaf oktober 2007 werd de heer Peter Verhulst voorzitter van de ondernemingsraad en het CPBW. Op 01.01.2008 nam de heer Peter Verhulst de fakkel over van de heer Jaak Droesbeke als algemeen directeur. Zoals hierboven vermeld, werd de heer Keters aangesteld als ICT-manager (in opvolging van de heer Henon). De heer Henon bleef in het ziekenhuis werkzaam tot 01.10.2007. Het directiecomité is verantwoordelijk voor het dagelijks beleid in het ziekenhuis.

Daartegenover namen een aantal stafmedewerkers ontslag om een nieuwe uitdaging aan te gaan: - op 01.06.2007: de heer Johan Demyttenaere, zorgcoördinator - in augustus 2007: mevrouw Anke Van Canneyt, stafmedewerker HRM. Ook in het kaderpersoneel werden een aantal reorganisaties gerealiseerd: - Op 7 mei 2007 werd de heer Kris Deconinck, hoofdverpleegkundige dagziekenhuis 1, aangesteld als coördinator elektronisch patiëntendossier. - Op 01.05.2007 werd mevrouw Nathalie Bailleuil aangesteld als adjunct-hoofdverpleegkundige ICU (in opvolging van Maaike Stubbe). - Van 07.05.2007 tot 31.08.2007 werd mevrouw Brigitte T’Jonck tijdelijk aangesteld als waarnemend hoofdverpleegkundige kortverblijf 1. - Op 1 september 2007 werd mevrouw Sofie

Luca aangesteld als hoofdverpleegkundige kortverblijf 1 (onder de opschortende voorwaarde van het behalen van haar kaderopleiding). - In afwachting van de benoeming van een nieuwe hoofdverpleegkundige voor verpleegeenheid 8 (na de ontslagname van de heer Mario Maes), werd mevrouw Kristien Teetaert (hoofdverpleegkundige verpleegeenheid 2), aangesteld als waarnemend hoofdverpleegkundige van verpleegeenheid 8 voor de periode van 15.04.2007 t.e.m. 31.01.2008. Binnen het logistieke departement werd vanaf 01.11.2007 een reorganisatie uitgevoerd m.b.t. de functies binnen de keuken en de dieetafdeling, nl.: - de heer Raymond Van Peppen, die aangesteld werd als diensthoofd voeding op 03.09.2007, werd verantwoordelijk voor beide keukens - mevrouw Els Museeuw werd aangesteld als adjunct-diensthoofd dieet en volgt de operationele werking van de dieetafdeling op beide campussen - mevrouw Monique Debuck kreeg een nieuwe functie toegewezen als logistiek coördinator voeding. PASTORAAL Op 01.10.2007 nam de heer Filip Witdouck ontslag. In navolging hiervan wordt de concrete invulling van de pastoraal en de pastorale visie herzien. MEDISCHE RAAD Op 19.12.2007 vonden de verkiezingen van de Medische Raad plaats. Samenstelling van de nieuwe Medische Raad: - Dr. J. Van Oyen, voorzitter - Dr. Y. Hagers, ondervoorzitter - Dr. G. Orbie, secretaris - Dr. G. Alliet - Dr. A. Broeders - Dr. A. Janssen - Dr. L. Nuytten - Dr. L. Parmentier - Dr. E. Van Ingelghem

07

ALGEMEEN BELEID ORGANOGRAM

EVENTS 2007 De oppensioenstelling van Professor dr. Jean-Pierre Baeyens werd op passende wijze gevierd. Hij zelf had gevraagd naar een viering met inhoud en geen klassieke viering. Op 23 juni 2007 ging als afscheid een minisymposium over de kracht van het multidisciplinair werken door in het Kursaal. De eminente sprekers waren: de heer Jo De Cock, administrateur-generaal van het RIZIV,

de heer Christiaan Decoster, directeur-generaal van de FOD Gezondheidszorg, dr. Robert Rutsaert, voorzitter van het ASGB en professor Karel De Witte. Vanuit de Raad van Bestuur en de directie werd hulde gebracht aan Professor dr. Jean-Pierre Baeyens voor de ongelooflijke werkkracht waarmee hij de functie van hoofdgeneesheer invulde naast alle andere activiteiten. De medewerkers van AZ Damiaan namen afscheid van Professor dr. Jean-Pierre

Baeyens op een mooi verzorgde receptie op 2 augustus 2007. 2007 was ook het laatste werkjaar voor algemeen directeur Jaak Droesbeke. Op zaterdag 10 november 2007 was het Kursaal bijna te klein. 1.400 deelnemers konden genieten van een prachtig afscheidsfeest. Gastvrouw Marlène de Wouters leidde op sublieme wijze een ‘Laatste show’ met praaten muzikale gasten uit het eigen ziekenhuis. Met woord en beeld werden de persoonlijkheid, de verdiensten en de sleutelmomenten uit de loopbaan als ziekenhuisdirecteur van Jaak Droesbeke belicht. De viering werd besloten met een ontroerende hulde. Het publiek zong minutenlang een welgemeend ‘dank je wel, Jaak’. Na de show volgde een spetterend avondfeest, dat duurde tot in de kleine uurtjes. Op 16 november 2007 werd een formeler afscheid genomen. Leden van

ALGEMEEN BELEID gesprekken en het overleg met de partners uit het ziekenhuis van Djuma gaven meer inzicht in de prioriteiten en de vragen. De kennismaking met het partnerziekenhuis, met de mensen die er werken en hun vragen en noden wordt gecommuniceerd naar alle medewerkers in de sessies pastorale-ethische vormingen voor het werkjaar 2007-2008. Zo krijgen het ziekenhuis van Djuma en zijn medewerkers een gezicht en kan een verregaande sensibilisering worden bekomen. de Raad van Bestuur, Medische Raad en directie AZ Damiaan, collega’s ziekenhuisdirecteuren uit Vlaanderen, vertegenwoordigers van de Vlaamse en Federale Overheidsdiensten Gezondheidszorg, leden van Raden van Bestuur waar Jaak deel van uitmaakt, actieve en gepensioneerde artsen AZ Damiaan, zakenrelaties van het ziekenhuis en familie en vrienden van Jaak namen deel aan een huldeviering in het Thermae Palace te Oostende. Gérard Manderyck, erevoorzitter van de Raad van Bestuur, Martine Van de Walle, directeur CM Oostende, Peter Vankerschaever, algemeen directeur AZ Sint-Jan AV Brugge, Burgemeester Jean Vandecasteele en Peter Verhulst, adjunct-algemeen directeur, belichtten de vele facetten van Jaak Droesbeke en de belangrijke rol die hij speelde in het ziekenhuislandschap.

EPD (ELEKTRONISCH PATIËNTENDOSSIER) Tijdens het eerste kwartaal 2007 werd de toepassing EPD van C3 verder uitgerold en op vier afdelingen geïmplementeerd. Hierna werd de verdere uitrol van het project stopgezet. Zowel op het niveau van functionaliteit als op het niveau van performantie werden heel wat problemen vastgesteld. Tevens rezen er vragen met betrekking tot de financiële toestand van de leverancier en de mogelijkheid van hun organisatie om de toepassing conform onze behoeften volgens het lastenboek te maken. NIEUWE WEBSITE

EXPEDITIE CONGO In 2007 steunde het solidariteitsfonds het project ‘Ziekenhuis voor Ziekenhuis’ van Memisa, het weeshuis Casa da Amizade in Brazilië van de Zwartzusters van Bethel en het opvangtehuis voor jonge ongehuwde moeders ‘Ten Anker’ in Oostende. Het project ‘Ziekenhuis voor Ziekenhuis’ en het partnerziekenhuis van Djuma in de RD Congo werden tastbaarder. In mei 2007 trokken Myriam De Meester en Willy Sibiet, in het kader van de samenwerking met Memisa, op kennismakingsreis naar het partnerziekenhuis in Djuma. Zij konden de dagdagelijkse realiteit ervaren van het leven en werken in de gezondheidsvoorzieningen in de steden en landelijke gebieden van de RD Congo. Het werkbezoek aan het partnerziekenhuis toonde duidelijk aan dat de noden groot zijn. De

- Dhr. J. Cogge, Boeckx & Partners Architectenburo - Dhr. W. Sibiet, stafmedewerker communicatie - Dhr. W. Van den Bussche, gewezen conservator PMMK Oostende Deze werkgroep heeft als opdracht het organiseren van de selectie van kunstwerken die zullen geplaatst worden. In de loop van 2008 worden de geselecteerde kunstenaars uitgenodigd voor een bespreking, waarop de selectie door de commissie kunstwerk volgt.

COMMISSIE KUNSTWERK Het decreet van 23.12.1986 verplicht publieke rechtspersonen die een gebouw oprichten en/of verbouwen met subsidies van de Vlaamse Gemeenschap om een bepaald percentage van de bouwkosten te besteden aan in het gebouw geïntegreerde kunstwerken. In het kader van het nieuwbouwziekenhuis werd in het najaar 2007 een commissie kunstwerk opgericht. Samenstelling: - Mevr. G. Brugmans, voorzitter Raad van Bestuur - Dhr. W. Michils, lid Raad van Bestuur - Dhr. L. Vansteene, lid Raad van Bestuur - Dhr. P. Verhulst, algemeen directeur - Dhr. P. Lanssens, directeur logistieke diensten - Dr. S. Vanthuyne, hoofdgeneesheer

In samenwerking met de firma Ideaxis werd een nieuw concept uitgewerkt voor de website. Met duidelijke toegangspoorten voor patiënten, zorgverstrekkers of bezoekers kan gerichter informatie worden aangeboden. Een luik algemene informatie over het AZ Damiaan staat tevens ter inzage. Het onderhoud van de inhoud wordt eenvoudiger door een flexibel Content Management Systeem. De vernieuwde website ging on-line in oktober 2007.

09

PATIËNTENZORG MEDISCH BELEID

De uitbouw van het medisch departement is gericht op subspecialisatie en medische innovatie. Om deze doelstellingen te bereiken werd actief gewerkt aan de uitbreiding van het medisch zorgaanbod. NIEUWE ARTSEN

Dr. Edouard D’Hondt is voltijds geneesheerspecialist in de nucleaire geneeskunde. Hij genoot een uitstekende opleiding aan het UZ Gasthuisberg, o.m. in de PET-oncologie en de nucleaire neurologie. Hij vervoegde de dienst nucleaire geneeskunde per 1 augustus 2007. Dr. Karel Goddeeris is voltijds geneesheer-specialist in de geriatrie. Hij is bijzonder vertrouwd met het geriatrisch dagziekenhuis en multidisciplinair nazicht van botmetabolisme, valkliniek, incontinentieproblematiek. Hij vervoegde de dienst geriatrie per 1 september 2007. Dr. Jochen Darras is voltijds geneesheer-specialist in de urologie. Hij deed ruime ervaring op in de endoscopische en laparscopische urologie en bekwaamde zich verder in de robotische technieken. Hij vervoegde de dienst urologie per 1 november 2007

BENOEMINGEN

De uitbouw van de bloeiende dienst pediatrie wordt ondersteund door de benoeming van volgende consulenten: - Dr. T. de Ravel de l’Argentière, kinderarts – klinisch geneticus - Prof. Dr. J.P. Frijns, kinderarts – klinisch geneticus - Prof. Dr. M. Gewillig, kindercardioloog De uitbouw van het zorgaanbod wordt proactief aangepakt en de Raad van Bestuur besliste in 2007 om geneesheren-specialisten te benoemen, die pas na 2007 zullen starten. - Dr. Philippe Meersseman, pneumoloog, start per 1.1.2009 - Dr. Natacha Verbeke, medisch oncoloog, start per 1.4.2008 als halftijds resident MEDISCHE DIENSTHOOFDEN Dr. C. Vandenbon werd door de Raad van Bestuur d.d. 22.05.2007 en 25.09.2007 benoemd respectievelijk tot medisch diensthoofd geriatrie en palliatieve zorgen. Dr. J. Loyens werd door de Raad van Bestuur d.d. 27.11.2007 benoemd tot medisch diensthoofd psychiatrie. Dr. L. Brouckaert werd door de Raad van Bestuur d.d. 27.11.2007 benoemd tot medisch diensthoofd neurologie. WETENSCHAPPELIJKE VERGADERINGEN

De wetenschappelijke vergaderingen in samenwerking met de Koninklijke Geneesheren Vereniging Oostende gingen door op 2 mei en 3 oktober 2007. Het centrale thema op de avond van 3 oktober was de psychogeriatrie. De dienst Urologie hield op 25 oktober een wetenschappelijke vergadering met als thema: “Laparoscopie in de urologie. Fictie wordt realiteit”. De dienst Gastro-entero-hepatologie hield op 11 december een wetenschappelijke vergadering met als thema: “Update voor de huisarts over chemotherapie bij gastro-intestinale tumoren”.

In 2007 vonden 11 sessies van het interactief afstandsonderwijs ‘Pentalfa’ plaats.

ZORG IN BEWEGING NIEUWE IMPLANTATEN VOOR SPINALE CHIRURGIE

De dienst neurochirurgie-spine center nam in 2007 twee nieuwe implantaten voor wervelfusie in gebruik. Anterieure cervicale fusie Het ene nieuwe implantaat (Medtronic) wordt gebruikt bij anterieure cervicale fusies vanaf twee niveaus. Bij cervicale discushernia is een neurochirurgische behandeling aangewezen indien de pijn lang bestaat, niet reageert op medicatie en kinesitherapie en wanneer er neurologische uitvalsverschijnselen zijn. Er wordt een microchirurgische anterieure discectomie uitgevoerd met verwijderen van de aangetaste discus met aansluitend een fusie. In de lege tussenwervelruimte wordt een cage, een peek kunstof blokje, geplaatst dat gevuld is met kunstbot (nanostim) of met eigen bot (heupkamgreffe). Een plaatje en schroeven zorgen voor extra stabiliteit en zorgen dat de wervels aan elkaar groeien. Voor anterieure cervicale fusies vanaf twee niveaus wordt naast de cage een semirigied

PATIËNTENZORG osteosyntheseplaatje gebruikt. De eerste 1 à 2 maanden postoperatief kan een cage zich soms ‘zetten’, waarbij de hoogte van de discusruimte afneemt. Het gebruik van dit ultradunne plaatje laat dan toe dat de schroeven zich verticaalwaarts een beetje verplaatsen, hetgeen aanleiding geeft tot beter ingroeien van de interbody cage. Synfix voor anterieure lumbale fusies Waar vroeger voor anterieure lumbale fusies een kooi en een plaatje werden geplaatst, wordt nu gebruik gemaakt van een kooi met geïntegreerd osteosyntheseplaatje. Met dit implantaat kan een minder invasieve operatietechniek worden toegepast. Retroperitoneaal moeten minder structuren worden vrij gelegd. Het concept van het implantaat voorziet in een stabiele interne fixatie. Doordat geen posterieure fixatie nodig is, wordt de chirurgische morbiditeit en de postoperatieve last voor de patiënt verminderd. Zodra de patiënten de controle over de rompspieren hebben, kunnen zij gemobiliseerd worden. Dat gebeurt op de operatiedag zelf of de volgende dag. Mits de nodige voorzichtigheid kunnen patiënten vlug hun activiteiten weer opnemen. Korset is niet nodig.

Daarmee wordt een sinds enkele jaren ingezette evolutie gevolgd. De wetenschappelijke kennis in de twee subdisciplines is de laatste decennia zo gegroeid dat het onmogelijk wordt om het geheel neuro-psychiatrisch terrein nog te kennen. De universiteiten leiden dan ook nog enkel psychiaters of neurologen op en de erkenning “neuropsychiatrie” is afgeschaft. Beide diensten grijpen dit aan om hun werking nog kwaliteitsvoller te maken. De dienst neurologie zal zich versterken met een nieuwe collega en wil zich zoveel mogelijk kwalitatief uitbouwen. Zo werd met de dienst ORL een ‘expertise evenwichtscentrum’ uitgebouwd en, in aansluiting met de neurologische ‘stroke-unit, werd een klinisch pad rond CVA (beroerte) uitgewerkt waar patiënten zo vlug mogelijk die behandeling krijgen welke ze nodig hebben. De dienst psychiatrie bouwt een moderne liaisonpsychiatrie uit, herstructureert zijn dagziekenhuis, en het voltallige PAAZ personeel volgt de opleiding in korte cognitieve oplossingsgerichte therapie en dit onder supervisie van het Korzybsky instituut (Dr. Isenbaert). Er wordt goed samengewerkt met andere psychische zorgverstrekkers (CGGZ, Beschut wonen, MSOC (drugopvang), ...). PLURIDISCIPLINAIRE RAADPLEGING DUIZELIGHEID

NEUROLOGIE EN PSYCHIATRIE In de loop van dit jaar werd de dienst neuropsychiatrie functioneel opgesplitst in een dienst psychiatrie en een dienst neurologie.

Duizeligheid is een vaak voorkomend gezondheidsprobleem. De patiënten wenden zich meestal tot de raadplegingen van neurologie of van neus-, keel- en oorziekten. In de meeste gevallen wordt de onderliggende oorzaak vlot gediagnosticeerd en kan een behandeling opgestart worden. Voor de patiënten met complexere duizeligheidsproblemen werd in 2007 een pluridisciplinaire raadpleging opgestart. Deze patiënten worden door een team bestaande uit een neuroloog en een NKO-arts onderzocht. Dit geeft een duidelijke meerwaarde voor de patiënt. De onderzoeken worden gerichter uitgevoerd en de patiënt is nauwer betrokken bij het proces. Nadat de resultaten en de aangewezen behandeling door het

team met de patiënt werden besproken, wordt deze verder gevolgd door één van de leden van het team. De pluridisciplinaire raadpleging gaat wekelijks door. DIENST UROLOGIE Brachytherapie als behandeling van gelokaliseerd prostaatcarcinoom Prostaatkanker is het meest voorkomend kwaadaardig gezwel bij de man. Op het vlak van de behandeling van prostaatkanker is de dienst urologie AZ Damiaan mee met de nieuwste ontwikkelingen. Na de diagnosestelling worden de mogelijke behandelingen met de patiënt besproken. Het is belangrijk dat hij goed geïnformeerd is over het behandelingstraject, wie en wat daar allemaal bij komt kijken. Indien het prostaatgezwel niet te ver gevorderd is, dat wil zeggen: een klein volume, met redelijk kalme gezwelcellen, een niet te hoog PSA (een bloedtest), dan is één van de curatieve behandelingen een weinig invasieve therapie, zoals de prostaatbrachytherapie. Brachytherapie is een onderdeel van de radiotherapie. Het is een behandelingstechniek waarbij ioniserende stralen worden gebruikt om celgroei te remmen of te stoppen, net zoals bij externe radiotherapie. Brachytherapie is echter veel preciezer, omdat de gebruikte radioactieve elementen tot in of vlak tegen de bestraalde regio gebracht worden. Het

11

PATIËNTENZORG zijn radioactieve zaadjes die in de prostaat worden ingebracht. De patiënt wordt voor één tot twee nachten in het ziekenhuis opgenomen. In de operatiezaal werken uroloog en radiotherapeut samen. De implantatieplaatsen worden bepaald met echografie en computer. De dosis wordt bepaald door de radiotherapeut. Een speciaal geleidingstoestel wordt aangebracht. Doorheen die geleider plaatst de uroloog de radioactieve zaadjes dan in de prostaat. De hele procedure neemt ongeveer twee uur in beslag. De zaadjes worden niet verwijderd, maar blijven ter plaatse. In 2007 werd deze techniek volop toegepast door de dienst Urologie.

veel vlugger hersteld. Ook op gebied van continentie en potentie zijn de resultaten positief. Ook nierchirurgie (oncologisch-reconstructief) wordt nu via een ‘kijkoperatie’ doorgevoerd.

Recente ontwikkelingen en moderne minimaal invasieve technieken, zoals endourologie, ureterorenoscopie, brachytherapie, niersteenverbrijzeling en laparoscopie worden door de dienst urologie AZ Damiaan aan de patient ter beschikking gesteld.

Een goede samenwerking met de eerste lijns gezondheidswerkers is essentieel. Al van bij de afspraak voor de ingreep wordt de huisarts betrokken. Standaardiseren van de ligduur na een totale heup- of knievervanging is een belangrijk aspect van het programma. De wijze van nazorg moet dus al vóór de opname bekend zijn.

JOINT-CARE® OP KRUISSNELHEID Joint-Care® is een internationaal ontwikkeld concept voor gewrichtsvervangende heelkunde. Om aan de stijgende vraag naar deze ingrepen en de roep naar kostenefficiënt werken te beantwoorden, werd een concept uitgewerkt dat zowel aan de behoeften van het ziekenhuis en als aan de wensen van de patiënt kon voldoen. Onderlinge afstemming van protocollen, optimalisering van voorlichting en het bewerkstelligen van transmurale en multidisciplinaire samenwerking zijn sleutelfactoren.

Laparoscopie in de Urologie Laparoscopie heeft sinds langere tijd zijn intrede gedaan in de urologie. De laatste jaren kende deze relatief jonge subspecialisatie een enorme evolutie. Meer en meer reeds vroeger bestaande ‘open’ urologische ingrepen kunnen nu worden doorgevoerd via een minimaal invasieve toegangsweg. Dit vermindert aanzienlijk de morbiditeit en de verblijfsduur in het ziekenhuis. De patiënt herstelt veel sneller van zijn ingreep. In 2007 begon Dr Jochen Darras als derde uroloog in AZ Damiaan. Dr Darras heeft zich gespecialiseerd in de laparoscopische urologie. Tal van ingrepen worden nu laparoscopisch doorgevoerd. De laparoscopische radicale prostatectomie heeft de open radicale prostatectomie als standaard curatieve behandeling voor gelokaliseerd prostaatcarcinoom volledig vervangen. De resultaten op oncologisch gebied zijn zeker even goed. De patiënt is

in een groep mensen die dezelfde diagnose hebben en dezelfde behandeling kregen, draagt bij tot een voorspoedig herstel. De groep verblijft overdag in een living in comfortabele kleding, in speciale stoelen.

De patiënt wordt partner in het zorgproces! De patiënt wordt actief betrokken in een uitgebreid voorlichtingstraject met voorlichtingsbijeenkomsten, voorlichtingsfilms en –presentaties. De aandoening, de behandeling ervan, de nazorg en verwachtingen daarover, krijgen continu de aandacht van alle zorgverleners. De verwachtingen van de patiënt en zijn zorgverleners worden met elkaar besproken. De patiënt kiest ook een coach. Dat kan de partner, een familielid of een goede kennis zijn. De coach wordt betrokken bij de voorlichting en de revalidatie van de patiënt. Eenmaal terug thuis kan de coach de begeleiding voortzetten. Een ander aspect van Joint-Care® is het groepsgebeuren. Patiënten brengen vanaf opname tot ontslag de herstelperiode gezamenlijk door. De dynamiek die ontstaat

In het AZ Damiaan lopen Joint-Care®-programma’s voor totale heup- en knieprothesen. Totale heupprothesen

Aantal

inschrijvingen klinisch pad totale heup joint care

128

aantal heupprothesen

264

dekkingsgraad Joint care THP

48%

Totale knieprothesen

Aantal

inschrijvingen klinisch pad totale knie Joint care

63

aantal knieprothesen

147

dekkingsgraad Joint care TKP

43%

PATIËNTENZORG ZORG VOOR MOEDERS AZ Damiaan biedt reeds lang aan de zwangere moeder een prenatale consultatie aan waar zij alle nodige inlichtingen ontvangt inzake de komende zwangerschap, ook aangevuld met prenatale kinesitherapie en deelname aan de infosessies van Kind en Gezin. Tijdens de bevalling wordt tevens alle nodige steun verleend in een aangepast, rustgevend kader, met mogelijkheid tot zelf gekozen muziek en alle comfort. AZ Damiaan heeft in 2007 daar nog een extra

moment aan toegevoegd. Er wordt vastgesteld dat door de kortere ligduur op de dienst materniteit (nl. 5 nachten of 6 dagen) de moeder vaak met vele vragen naar huis gaat. Teneinde deze overgang van ziekenhuis naar de thuissituatie naadloos te laten gebeuren, is een initiatief ontwikkeld waarbij de vroedvrouw die de kersverse moeder goed kent van haar verblijf in het ziekenhuis, de eerste dag na haar thuiskomst even langsgaat om te verifiëren of alles goed verlopen is of de borstvoeding goed gaat en of alles in orde is met de pasgeborene. Indien nodig kan de moeder nog meerdere huisbezoeken krijgen van de vroedvrouw vanuit het ziekenhuis. Maar meestal zal de vroedvrouw op dit moment, samen met de jonge moeder, overleggen of er eventuele contacten dienen te worden gelegd met andere thuiszorgdiensten zoals Kind & Gezin, e.d. Deze complementaire zorg wordt door onze gezinnen sterk geapprecieerd en 90% van

de jonge moeders maken van deze service gebruik. De aangepaste wagen en de beschikbaarheid 5 dagen op 7 maken dat alles zeer vlot kan geschieden. Postnatale thuiszorg aantal huisbezoeken

2007 638

aantal patiënten

395

gemiddeld aantal bezoeken

1,62

dekkingsgraad (aantal patiënten postnatale/aantal bevallingen)

0,80

Focused care: EVA Patiënten worden het best verzorgd in gelijkaardige groepen waar ze gelijkaardige zorg behoeven. In dit kader is op de dienst gynaecologie gepoogd om vrouwen met dergelijke problematieken te groeperen. Dit heeft tot gevolg dat vrouwen die ambulante zorg nodig hebben, zoals monitoring tijdens zwangerschap, op een adequate wijze kunnen geholpen worden door de gynaecologen en het team dat hen vertrouwd is. Recent is daar een extra element aan toegevoegd nl. vrouwen die een kleine gynaecologische ingreep behoeven, worden samen gegroepeerd op de Eenheid Voor Ambulante zorg (EVA) waar zij een geeigende aanpak kunnen krijgen en een vlotte opeenvolging van preoperatieve screening, bezoek door gynaecoloog, operatie, nazorg en ontslag uit het ziekenhuis. EVA (Eenheid voor Ambulante Zorg) aantal aanmeldingen chirurgie

kundige gevolgd zodanig dat zij met nog meer kennis van zaken, professioneel en deskundig de jonge moeders kunnen helpen bij de voeding van hun pasgeborene.

2007 620

aantal aanmeldingen monitoring

246

verhouding chirurgie t.o.v. totaal

67%

aanmeldingen restgroep

54

TOTAAL

920

Goed opgeleide medewerkers leveren goede patiëntenzorg Teneinde te garanderen dat onze jonge moeders de meest optimale zorg kunnen geven aan hun pasgeborenen, hebben alle vroedvrouwen een opleiding lactatieverpleeg-

ZORGPROGRAMMA’S Pediatrie AZ Damiaan heeft haar imago als kindvriendelijk ziekenhuis verder verzilverd met de erkenning door de overheid van het “zorgprogramma kinderen”. Dit houdt in dat AZ Damiaan met zijn 33 bedden door de overheid erkend is voor al zijn kindgerichte activiteiten. Dit omhelst zowel de opgenomen patiënten als de patiënten die komen via het dagziekenhuis. Binnen haar multidisciplinaire werking heeft de kinderafdeling zijn activiteiten met de kinderpsychologen verder uitgebouwd. De komst van een kinderneurologe heeft dit mede in een stroomversnelling gebracht, waardoor meer kinderen met gedragsstoornissen en psychiatrische thematieken kunnen opgevangen worden binnen AZ Damiaan. AZ Damiaan hoopt dit in de toekomst verder uit te bouwen nu 2 kinderpsychiaters als consulenten zijn gestart binnen het ziekenhuis. Oncologie Ook het oncologisch zorgprogramma heeft zich verder ontwikkeld. Het oncologisch

13

PATIËNTENZORG dagziekenhuis kent een toename aan activiteiten. Door de uitbouw van een eigen secretariaat kunnen de patiënten vlot worden onthaald en snel worden geholpen. Niet alleen tijdens hun behandeling worden de patiënten optimaal geholpen, maar het AZ Damiaan doet ook een enorme inspanning om de patiënten - eens de kanker overwonnen- tijdens hun herstelperiode te helpen optimaal weer in hun normale leefwereld te stappen. Dit gebeurt door het aanbieden van een uitgebreid onco-revalidatieprogramma, waar niet alleen kinesitherapeuten aan deelnemen (om opnieuw aan conditie te winnen), maar ook met aangepaste lezingen op het vlak van voeding, leefgewoonten, e.d. Aan dit programma hebben in het jaar 2007 een 30-tal patiënten deelgenomen.

VEILIGE ZORG

Patiënten een veilige zorg aanbieden staat centraal voor AZ Damiaan en het vermijden van ziekenhuisinfecties vormt daarin voor ons een belangrijke pijler. Ook in 2007 heeft het team ziekenhuishygiëne enorme inspanningen gedaan om zicht te krijgen

ESBL Totaal

Incidentie nosocmiale MRSA infecties

150

50

135

45 40

143

140

120

41

35

105

30

90

117 109

75

25 24

20

80 73

60

20

15

45

10

30

5

15

0

Geriatrie AZ Damiaan heeft sinds decennia lang een stevige reputatie als ziekenhuis waar ouderen op een adequate wijze worden opgevangen en begeleid. Na de oppensioensstelling van Prof. Dr. J.P. Baeyens heeft het team van 3 dynamische artsen, Dr. C. Vandenbon, Dr. A. Vandenbroucke en Dr. K. Goddeeris, samen met een enthousiast team van hoofdverpleegkundigen en verpleegkundigen, deze fakkel overgenomen. Het geriatrisch zorgprogramma wordt in al zijn facetten optimaal geëxploiteerd binnen AZ Damiaan. De vier diensten geriatrie bouwen hun multidisciplinaire werking verder uit. De interne liaison geriatrie, waarbij een verpleegkundige patiënten bezoekt die niet op geriatrische afdelingen verblijven, teneinde te screenen en na te zien welke aanpak deze het best zouden hebben (hetzij op de afdeling waar ze verblijven, hetzij een transfer naar een afdeling geriatrie) kent enorm veel bijval en betekent voor deze patiënten een echte service. Ook het geriatrisch dagziekenhuis is verder ontwikkeld en helpt op deze manier een groot aantal patiënten, die wel nog een aangepaste behandeling nodig hebben maar die daarom niet noodzakelijk in het ziekenhuis dienen te verblijven.

op alle ziekenhuisinfecties en om deze maximaal te voorkomen. Daartoe gebeurt ondermeer een uitgebreide screening van patiënten die met een eventuele ziekenhuisbacterie-infectie het ziekenhuis binnenkomen. Deze screening gebeurt reeds vanop de dienst spoedgevallen zodat onmiddellijk met een gerichte aanpak kan gestart worden en andere patiënten niet nodeloos hierdoor worden besmet.

2005

2006

2007

DE DIËTIST IN DE KIJKER Van 12 tot 17 maart 2007 vond de week van de diëtisten plaats. De dienst dieet organiseerde een aantal acties binnen het ziekenhuis om lekkere, gezonde voeding in de kijker te plaatsen. Zo kregen in de cafetaria de personeelsleden, patiënten en bezoekers naast de warme maaltijden elke dag keuze uit twee soorten bruine belegde broodjes en werd een aangepast dessert (stuk exotisch fruit) voorzien.

0

2002

2003

2004

2005

2006

Als alternatief menu (warme maaltijd) werd gedurende de hele week vis voorzien. De infoschermen aan de recepties en in de cafetaria toonden een presentatie over de dieetweek. Verder werd een folder opgemaakt omtrent het beroep diëtist waarin ook tips om gezond en lekker te koken waren terug te vinden. Deze folder was vrij te verkrijgen aan de folderstand en werd via de maaltijdbedeling aan de patiënt verspreid. Aan de folderstand kon je naast folders ook affiches en voedingstestjes vinden.

2007

PATIËNTENZORG HET VRIJWILLIGERSWERK De meer dan tachtig vrijwilligers hebben zich in 2007 weer zeer sterk ingezet. Een aantal nieuwe engagementen van de vrijwilligers werden opgestart. Op geriatrie 1 kwam in de maand december zelfs de Amerikaanse AFS student Matthew zich inzetten voor onze oudere patiënten. Het koor van vrijwilligers gaf enkele zeer gesmaakte optredens: een programma met oude zeemansliederen en een Kerstprogramma. En ook de culinaire troeven van de vrijwilligers werden gedemonstreerd. Heerlijke wafeltjes voor alle patiënten na het Kerstoptreden. Dit zijn nieuwe initiatieven bovenop de reeds bestaande initiatieven die goed zijn voor meer dan 1200 uren engagement per maand.

tot de therapie van een patiënt wordt hier niet in vraag gesteld. De doelstelling is de farmacotherapie voor de patiënt optimaliseren en zo bijdragen tot het verlenen van een kwalitatieve zorg binnen het ziekenhuis. De algemene doelstelling van dit initiatief is het aantonen van de impact en de meerwaarde van de Klinische Farmacie op de geneesmiddelentherapie voor de patiënt, de organisatie en het geneesmiddelenbeleid. Uit de vooropgestelde onderwerpen werd gekozen voor “het verlenen van patiëntgebonden adviezen op afdelingsniveau”. En zo ontstond het “ASL: Apotheek Service Loket”. Onder leiding van hoofdgeneesheer Dr. Stefaan Vanthuyne werd het project uitgeschreven door de apothekers en werd ter goedkeuring voorgelegd aan de Medische Raad, het Medisch Farmaceutisch Comité en aan het Directiecomité. Begin juni 2007 kwam het heugelijke nieuws dat onze kandidatuur met als onderwerp het ASL werd weerhouden. De belangstelling vanuit de verschillende instellingen bleek bijzonder groot. Op een totaal van tachtig ingediende projecten werd er slechts aan achtentwintig ziekenhuizen een financiering toegekend. In West-Vlaanderen werden er slecht twee ziekenhuizen weerhouden....het AZ Damiaan was erbij!

APOTHEEK Op 20 maart 2007 liet de FOD Volksgezondheid weten dat de Minister van Volksgezondheid voor het eerst een initiatief inzake Klinische Farmacie in de zorginstellingen wou ondersteunen. Klinische Farmacie is het verzekeren van een veilige en doeltreffende geneesmiddelentherapie door het verlenen van adviezen aan de zorgverstrekkers en aan de patiënt. De verantwoordelijkheid van de arts met betrekking

Het ASL moet de informatiestroom rond medicatie organiseren en optimaliseren. Het is een transmuraal afstemmingsorgaan op het gebied van farmacotherapie, waarbij de opnamemedicatie en ontslagmedicatie worden gecontroleerd. Hiermee wordt een grote stap gezet in het dichten van de transmurale kloof. Het is tevens een intramuraal afstemmingsorgaan waarbij de apotheker vanuit zijn professionele kennis adviezen aan de behandelende arts kan verstrekken. Zo verleent de Klinische Apotheker, bij opname en ontslag, advies en informatie over het juiste gebruik van medicatie en tevens advies tijdens de opname over de beste keuze inzake medicatie. Hierbij wordt ook extra aandacht besteed aan het probleem van polymedicatie

en het risico op interacties en ongewenste effecten. Door hierop in te spelen creëren we zowel voor de patiënt, het ziekenhuis en de maatschappij een kostenbesparend effect. De ASL wordt uitgebouwd op de afdelingen geriatrie. Deze kwetsbare patiëntengroep wordt opgenomen met polymedicatie. Hierbij is een kritische analyse van de voorschriften en therapiemonitoring zeker aangewezen. De informatie-overdracht vanuit patiënt, familie, huisarts, RVT is een sleutelfactor. Ook het ontslagmanagement stelt complexe eisen. De ziekenhuisapotheker is per definitie de expert in medicatie. Door de apotheker worden de voorschriften en de overzichten van de totale medicatie van de patiënt gecontroleerd. De apotheker ziet er op toe dat de juiste middelen zijn voorgeschreven, de dosering aangepast is, of dat er niet teveel medicatie wordt voorgeschreven. Speciale aandacht gaat hierbij naar nierfunctiestoornissen, ondervoeding, interacties... Het is de apotheker die vanuit zijn professionele opleiding in staat is met alle betrokkenen (patiënt en familie, artsen, verpleegkundigen, collega’s apothekers, huisartsen,...) een dialoog hieromtrent op gang brengen. Op farmaco-economisch vlak wordt bijzondere aandacht besteed aan de substitutie naar goedkopere alternatieven. Het is de bedoeling, na positieve evaluatie, stelselmatig op alle afdelingen te komen tot de implementatie van een ASL.

15

PATIËNTENZORG Ook in 2007 werd er vanuit het MFC verder gewerkt aan de verdere opvolging en bijsturing van de geneesmiddelenforfaitarisering. Er moesten nog een aantal klassen van medicatie herbesproken worden, waaruit aankoopcomités volgden. Via voorbereidende vergaderingen werden de betrokken artsen geïnformeerd over het principe van de aankoopcomités. Hierdoor konden we de concurrerende farmaceutische firma’s opnieuw tegenover elkaar uitspelen en dit met goede resultaten. De onderstaande cijfergegevens brengen de activiteit van de apotheek van de afgelopen jaren in kaart. De apotheek bereidde in 2007 in totaal 11.579 toedieningseenheden. Het grootste aandeel hiervan gaat naar de cytostaticabereidingen, die met zijn 7070 stuks verantwoordelijk zijn voor 61.06% van de totale bereidingen.

Buiten chemotherapie werden 4509 andere bereidingen gemaakt. Hier kan men de opsplitsing maken tussen steriele (3005 stuks) of 66.64%. Hieronder vallen de PCEA, PCIA en PCAM-spuiten en de infusen met Remi-

cade® (behandeling van reumatoïde artritis en ziekte van Crohn). Daarnaast hebben we de niet-steriele bereidingen (1504 stuks) of 33.36% onder de vorm van capsules, zalven en siropen.

Evolutie aantal cytobereidingen

Evolutie totaal aantal bereidingen 14.000

8.000

12.000

7.000

11.579

10.000 8.000

7.070

6.787 6.000

5.792

9.534

9.434

9.419 6.540

7.110

5.982

6.016

2005

2006

5.000

8.083

4.000

6.000 3.000 4.000

2.000

2.000

1.000 0

0 2002

2003

2004

2005

2007

2006

2003

2002

2004

2007

Evolutie aantal niet-steriele bereidingen

Evolutie aantal steriele bereidingen 1.800

3.500

3.005

1.555

1.600

3.000 2.500

1.200

2.140

1.504 1.372

1.400

1.064

1.000

2.000

1.568

1.897

800

1.500

600 1.000

599

741

469

400 500

130

149

232

2001

2002

2003

200 0

0 2004

2005

2006

2007

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

KWALITEITSZORG Kwaliteitsbeleid neemt in 2007 een belangrijke wending DE STUURGROEP KWALITEIT KREEG EEN NIEUWE SAMENSTELLING Voorheen was het directiecomité tevens de stuurgroep op het gebied van het kwaliteitsbeleid. Begin 2007 werd beslist dat de stuurgroep zou samengesteld worden uit enkele leden van het directiecomité, later eventueel uit te breiden met andere medewerkers uit de organisatie. In 2007 bestond de stuurgroep uit de algemeen directeur, de medisch directeur, de verpleegkundig directeur, de administratief financieel directeur en de directeur zorg- en kwaliteitsbeleid. De stuurgroep bereidt de visie en strategie op het gebied van het kwaliteitsbeleid voor. Het is de denkgroep op het gebied van het kwaliteitsbeleid. Medio 2007 werd hieraan het beleid op het gebied van de patiëntveiligheid toegevoegd. MANAGEMENTMODEL In het voorjaar werd beslist de keuze voor het managementmodel te herevalueren. Een vergelijking werd gemaakt tussen Balanced Score Cards (BSC), het European Foundation for Quality Managementmodel (EFQM), het

Instituut Nederlandse Kwaliteit model (INK) en het Kwadrantmodel (een Vlaamse vertaling van het INK model voor de ziekenhuisen zorgsector). De keuze viel voor Kwadrant. Dit managementmodel stuurt de organisatie naar de realisatie van de missie, de visie en de doelstellingen. Het model steunt op het systeemdenken en zelfevaluatie. Het sluit aan bij specifieke kenmerken van een zorgorganisatie met bijzondere aandacht voor de maatschappij en ruimte voor organisatie specifieke maatstaven. Het omvat 5 managementgebieden en 4 resultaatgebieden. Het voltallige directiecomité samen met een beheerder volgde een 2-daagse training in het werken met het Kwadrantmodel. In 2008 doorloopt de organisatie de volledige cyclus van de zelfevaluatie op globaal ziekenhuisniveau. In 2007 werden tal van kwaliteitsprojecten verder gezet of opgetart. Een inventaris werd opgemaakt van alle lopende en te plannen projecten. Een projectfiche met bijhorende handleiding werd opgemaakt en verspreid onder de projectleiders. De projectfiche wordt opgemaakt door de projectleider en wordt als communicatiemiddel gebruikt voor de communicatie met de directeur zorg- en kwaliteitsbeleid. Van een 10-tal projecten werd inmiddels een projectfiche opgemaakt.

HET WERKEN MET SERVICE LEVEL AGREEMENTS UIT DE STARTBLOKKEN! Het AZ Damiaan investeert al enkele jaren in het project ‘Interne Klantgerichtheid’ (I.K.G.). Dit project wil bijdragen tot kwaliteitsvolle dienstverlening naar de patiënten. In het verleden werd een IKG-charter ontwikkeld en verspreid. En eigen videoproductie omtrent wapenvrije communicatie werd gebruikt tijdens de vorming voor diensthoofden en hoofdverpleegkundigen en werd ter beschikking gesteld van de leidinggevenden voor gebruik tijdens dienstvergaderingen. In de zoektocht naar tastbare hulpmiddelen om de Interne Klantgerichtheid meer concreet vorm te geven, kwam het concept ‘Service Level Agreements’ (SLA) naar voor. Prof. Paul Gemmel, verbonden aan Vlerick Leuven Gent Management School, lichtte het concept toe. Na een eerste kennismaking met het concept in 2006, werden tijdens de studiedagen voor directie en kader in 2007 meer inzichten verworven en werd begonnen met de opmaak van SLA’s. Een Service Level Agreement is een (geschreven) overeenkomst tussen een dienstverlener en een klant waarbij het minimaal aanvaardbaar niveau van dienstverlening wordt gekwantificeerd. Hierbij wordt rekening

17

KWALITEITSZORG gehouden met zowel de mogelijkheden van de leverancier als de verwachtingen van de klant. Bij de opmaak van een Service Level Agreement worden de behoeften van de klant bepaald en de noodzakelijke processen, om aan die behoeften te voldoen, gedefinieerd. De verwachtingen van de klant worden verwoord. Tevens wordt een prestatiemeetsysteem opgesteld en wordt de relatie tussen de klant en de leverancier aangestuurd. Ieder SLA is telkens een unieke overeenkomst omdat rekening gehouden wordt met de specifieke mogelijkheden van de leverancier en de specifieke verwachtingen van de klant. Er wordt gezocht naar het juiste evenwicht tussen de vraag en het aanbod. Een SLA wordt uitgedrukt in concrete, meetbare prestatiemaatstaven

Naar aanleiding van de studiedag van het kader in het voorjaar 2007 werden de eerste SLA-teams opgestart. De diensten apotheek en boekhouding werkten rond de verwerking van leveranciersfacturen en de financiële kortingen. Het verpleegkundig kader trad in overleg met de personeelsdienst rond het sollicitatieproces. De afspraken omtrent het Geneesmiddelenformularium zijn ook te beschouwen als een SLA, afgesloten tussen de artsen en de apotheek. Tijdens de studiedag van het najaar 2007 werden de SLA’s in ontwikkeling gepresenteerd en werden nieuwe teams opgestart voor het ontwikkelen van volgende SLA’s. Om het werken met SLA’s in de organisatie in bedden, werd beslist dat de aansturing zou gebeuren vanuit de stuurgroep I.K.G. De stuurgroep werd hersamengestel en bestaat uit: Roger De Becker, stafmedewerker financiën Kris Deconinck, hoofdverpleegkundige Marie-Brigitte De Langhe, hoofdverpleegkundige Myram De Meester, directeur Zorg- en Kwaliteitsbeleid Ann De Zutter, diensthoofd schoonmaak Rita Kinet, ziekenhuispastor Willy Sibiet, stafmedewerker communicatie Marleen Spileers, personeelsdirecteur

kwaliteitsmodel kwadrant leiderschap

medewerkers management

proces management

waardering door medewerkers

beleid en strategie

waardering door klanten

middelen management

waardering door maatschappij

Melanie Van Daele, ergotherapie Dr. Stefaan Vanthuyne, hoofdgeneesheer Peter Verhulst, algemeen directeur Dirk Watthy, diensthoofd ergotherapie Ter ondersteuning van de SLA’s werden enkele hulpmiddelen ontwikkeld en verspreid. Zo werd een korte tekst opgemaakt om nieuwe teamleden in te leiden in de SLA’s. Een sjabloon voor de opmaak en het beheer van de overeenkomst evenals de bijhorende handleiding zijn beschikbaar. Een opstellingsprocedure voor de opmaak van SLA’s zorgt voor gerichte overlegmomenten. Rond volgende onderwerpen zijn SLA’s in ontwikkeling: • Registratie van transfers en ontslagen van patiënten uit een afdeling naar de dienst patiëntenadministratie, • Samenstelling van een sollicitatiedossier, opmaken van contracten en informeren van niet-weerhouden kandidaten van het verpleegkundig departement in overleg met de personeelsdienst, • Schoonmaak van patiëntenkamers op verpleegeenheid 4 tijdens het week-end in een overleg tussen de hoofdverpleegkundige en de verantwoordelijke van de onderhoudsdienst, • Distributie van gebruiksgoederen vanuit het economaat naar de afdelingen, • Weekend interventies van de technische dienst op niet-kritische afdelingen,

organisatie performantie

• Helpdeskwerking vanuit ICT departement naar de eindgebruikers, • Het gebruik van feedbackgegevens omtrent verbruiksgoederen naar alle ziekenhuisdiensten. Het AZ Damiaan ging in op de uitnodiging van de Vlerick Leuven Gent Management School om deel te nemen aan een onderzoek rond SLA’s. Tijdens de studiedag van het najaar werd deelgenomen aan een validatieonderzoek van de vragenlijst, die naderhand zal gebruikt worden voor de evaluatie van de tot standkoming van een SLA. Het invullen van de definitieve vragenlijst zal gebeuren op het moment dat de pré-implementatiefase is afgerond en de SLA in praktijk gaat.

ADMINISTRATIE VERFIJNEN CIRCUIT KLINISCHE STUDIES

OPSTART EMMA-MODULE

registratiemodule voor verstrekte prestaties door artsen. Deze module laat toe, dat de rekeningen van geleverde prestaties bij verblijvende patiënten, niet meer via papieren documenten overgemaakt moeten worden. Tevens kunnen deze prestaties onmiddellijk online ingebracht worden tijdens het verblijf van de patiënt in het ziekenhuis. De ingevoerde prestaties kunnen bewaard worden in het medisch dossier, zodat deze ten allen tijde door de arts opvraagbaar blijven.

In voorbereiding van Carenet fase 3, de fase waarin het verzenden van papieren mutualiteitsfacturen wordt afgeschaft, werd via een proefproject voorzien in een elektronische

Momenteel wordt de Emma-module gebruikt door de diensten pediatrie, gynaecologie en heelkunde. Hierbij werden nog een aantal tekortkomingen vastgesteld

Teneinde de opvolging van klinische studies naar administratieve en boekhoudkundige werking te optimaliseren, werd zowel het administratief als financieel circuit grondig geanalyseerd. In samenspraak met de secretaris van het Ethisch Comité werd een procedure betreffende de administratieve en financiële opvolging uitgewerkt.

die in het voorjaar 2008 zullen aangepast worden. Zo zal de module uitgebreid worden met de mogelijkheid om consulten te registreren en zal ook het updaten van het patiëntenbestand meerdere keren per dag voorzien worden. Na deze aanpassingen zal de module voor alle artsen vrijgegeven worden. De optimalisatie van de inbrengmogelijkheden voor artsen inzake de uitgevoerde prestaties, zal een versnelde facturatie mogelijk maken. Hierdoor wordt geprobeerd het aantal nagekomen rekeningen verder te beperken, wat noodzakelijk is om de proefperiode van Carenet fase 3 te doorstaan.

19

ADMINISTRATIE VERFIJNEN FINANCIERING NIEUWBOUWPROJECT

Doorheen het jaar 2007 werd de volledige procedure met betrekking tot de financiering van het nieuwbouwproject afgehandeld. In eerste instantie werd een bestek opgemaakt, dat aangaf op welke wijze en onder welke voorwaarden de bankinstellingen hun prijszetting konden overmaken. Op basis van de offertes die op deze bestekformule werden ingediend, werden uiteindelijk twee banken geselecteerd ter financiering van het nieuwbouwproject.

Tegelijkertijd werd de procedure voor aanvraag van de investeringswaarborg VIPA afgehandeld. Per 15.03.2008 beschikt AZ Damiaan over een principieel akkoord met de twee financierende bankinstellingen, en over het akkoord tot verlening van de investeringswaarborg door VIPA. Dit houdt in dat op financieel vlak alles klaar is om effectief tot opname van de leningen over te gaan, wanneer de facturen van de aannemers ontvangen worden. OPVOLGING DEBITEUREN VIA PERSOONLIJKE CONTACTNAME Teneinde het ontstaan van de openstaande patiëntenrekeningen zoveel als mogelijk te vermijden, werd de debiteurenopvolging gedeeltelijk gereorganiseerd. In eerste instantie werd ervoor gezorgd dat op alle systemen de meest actuele debiteureninformatie ter beschikking wordt gesteld. In tweede instantie zal – via een persoonlijk contact met de betrokken patiënt – geprobeerd worden de patiënt aan te zetten tot een financiële regeling. In deze zin zal het papieren circuit, bestaande uit het opsturen van rappels en deurwaardersexploten, door een bijkomend persoonlijk contact ondersteund worden.

SERVICE LEVEL AGREEMENTS

OPLEIDING- EN STAGEPLAATS

Binnen het administratief-financieel departement werd over het jaar 2007 ook heel wat aandacht besteed aan “Service Level Agreements”. Onder het principe van “goede afspraken maken, goede vrienden”, werd getracht een aantal administratieve en financiële circuits naar werking toe te verbeteren. Door met alle betrokken partijen rond de tafel te zitten, elkanders werking te leren kennen en ook te begrijpen, en op basis hiervan het meest optimale circuit uit te tekenen, konden volgende processen geoptimaliseerd worden tussen volgende afdelingen: 1. registratie van ontslagmails tussen de diensten inschrijvingen en verpleegeenheden; 2. optimalisatie te realiseren financiële kortingen tussen de diensten boekhouding en apotheek; 3. bruikbare feedback verlenen aan verpleegafdelingen m.b.t. verbruiks- en exploitatiekosten tussen de diensten boekhouding en verpleegeenheden; 4. aanvraag en verbruik van patiëntenetiketten door de verpleegeenheden tussen de diensten inschrijvingen en verpleegeenheden.

Binnen het administratief-financieel departement worden jaarlijks ook heel wat studenten opgeleid. Stages 2007: Opleiding

Aantal

e

2

e

5 jaar kantoor 6 jaar kantoor

3

6e jaar onthaal en public relations

2

vervolmaking medisch-sociale administratie (A2)

1

2e jaar bachelor in de audiologie

1

3e jaar bachelor medisch management assistant

1

3e jaar bachelor in bedrijfsmagement, accountancy-fiscaliteit

1

administratief bediende VDABopleiding

2

onthaalbediende KOPA-opleiding

2

2e jaar onthaal en public relations van Syntra West

1

ZORG IN CIJFERS VERPLEEGDAGEN Het aantal verpleegdagen m.b.t. het boekjaar 2007 vertoont met 149.922 gerealiseerde verpleegdagen een stijging tegenover het boekjaar 2006. Verpleegdagen 155.000

149.922 150.000

145.000

De evolutie van de poortopnames dient bekeken te worden in relatie tot het aantal forfaits in het kader van de substitutie van ziekenhuisactiviteit naar dagziekenhuisactiviteit. Per 1 juli 2007 werd de herschaling van de forfaits ingevoerd. Door de herschaling van de forfaits is een historische vergelijking moeilijk, de forfaits werden ingedeeld in nieuwe groepen en nieuwe nummers werden toegevoegd. Het forfait chirurgisch dagziekenhuis bleef echter ongewijzigd. In 2007 werden 11.657 opnames die onder dagziekenhuis gecatalogeerd worden, gerealiseerd. POLIKLINISCHE AANMELDINGEN Op het vlak van de poliklinische aanmeldingen werd in 2007 opnieuw een groei gerealiseerd. Het aantal consultaties bedroeg 118.857 tegenover 113.410 in 2006.

143.266 142.251 141.314

140.000

2004

2005

2006

2007

POORTOPNAMES EN DAGZIEKENHUISACTIVITEITEN Inzake poortopnames (het aantal patiënten dat voor een verblijf van meerdere dagen wordt opgenomen in het ziekenhuis) kon de stijging die zich in 2006 voordeed geconsolideerd worden. In 2007 werden 15.282 poortopnames gerealiseerd. Poortopnames

15.264

15.282

2006

2007

15.139

15.000

14.837 14.750

14.500

2004

2005

Dagziekenhuisforfaits 14.000 12.000

11.657 10.000

9.824

9.837

9.713

2004

2005

2006

8.000

Het aantal aanmeldingen op de dienst spoedgevallen bedroeg per einde 2007 21.413 eenheden. De stijging in aanmeldingen, die zich in 2006 aftekende met 21.352 eenheden tegenover 20.935 eenheden in 2005, werd bevestigd. HERKOMST PATIËNTEN 2007 – KLASSIEKE OPNAME De patiënten van het AZ Damiaan komen voor 91% uit West-Vlaanderen. Oostende, Bredene, Middelkerke, Oudenburg, Gistel en Nieuwpoort leveren samen 67 % van de patiënten.

15.500

15.250

AANMELDINGEN SPOEDGEVALLEN

6.000 4.000 2.000 0 2007

21

FACILITAIRE DIENSTEN AANKOOP BEDDEN

In zijn vergadering van 17 april 2007 ging het directiecomité akkoord met de aankoop van 260 ziekenhuisbedden. Het volgde het advies van de werkgroep “bedden”, die in opdracht van het Comité Medisch Materiaal een vergelijkende studie maakte van moderne ziekenhuisbedden. Voor de studie werden diverse firma’s aangeschreven met de vraag een testbed ter beschikking te stellen. De firma Huntleigh Healthcare – Enterprise werd als beste bevonden door de werkgroep. Deze firma diende eveneens de voordeligste offerte in. De 260 bedden werden dan ook besteld bij Huntleigh Healthcare – Enterprise. De levering van de bedden gebeurt gefaseerd. In de periode 2007 tot 2010 worden vier maal vijftig bedden geleverd, in de periode 2011 tot 2012 worden nog tweemaal dertig bedden geleverd. De eerste vijftig bedden werden ondertussen al in gebruik genomen op diverse afdelingen.

Monique Debuck kreeg een nieuwe functie toegewezen als logistiek coördinator voeding. Zij staat in voor de logistieke opvolging van projecten rond voeding, HACCP-administratie en de integratie van de facturatie binnen SAP.

REORGANISATIE DIENST VOEDING

NIEUWE VAATWAS OP CAMPUS SINT-JOZEF

Op 03.09.2007 startte Raymond Van Peppen als diensthoofd voeding. Zo kon vanaf september de draad terug opgenomen worden bij de uitbouw van de dynamische keuken- en vaatdienst. Een reorganisatie met betrekking tot de functies binnen de keuken- en dieetafdeling werd uitgevoerd met ingang op 1 november 2007. Raymond Van Peppen, diensthoofd voeding, werd verantwoordelijk voor beide keukens, wat een nog beter op elkaar afgestemde organisatie mogelijk maakt. Els Museeuw werd aangesteld als adjunctdiensthoofd dieet en volgt de dieetafdeling op beide campussen operationeel op.

In zijn vergadering van 10.07.2007 ging het directiecomité akkoord met de aankoop van een nieuwe vaatwasmachine voor de keuken van St. Jozef. Aan de hand van een volumebepaling van de vaat en de werkregeling van deze dienst, werden leveranciers aangesproken met de vraag een voorstel van toestel en offerte op te maken. De offertes werden vergeleken op technisch gebied, garanties en referenties en de firma Sabemaf Meiko scoorde op deze punten het best. Deze firma genoot nog steeds de voorkeur na vergelijking en werkbezoek en had een gemiddelde prijszetting. De vaatwas werd besteld bij Sabemaf Meiko.

Rekening houdend met de specificiteit van de vaat werden volgende opties toegevoegd aan het basistoestel: een voorreinigingstunnel en een afblaastunnel. Daarenboven werd ook geopteerd voor een sorteertafel. Hiermee wordt bespaard op het gebruik en verbruik van de vaatwas, want door het voorsorteren draait het toestel immers ongeveer 35% minder werkuren t.o.v. de vorige vaatwasmachine. De vaatwasmachine werd op 12.11.2007 geleverd en geplaatst. Tussen 5 en 16 november vonden hiervoor werken plaats in de keuken. Dankzij een goede organisatie met keuken, cafetaria en technische dienst konden de activiteiten van keuken en cafetaria ondertussen gewoon doorgaan.

FINANCIËN A.Z. DAMIAAN - OOSTENDE

JAARREKENING 2007

IN DUIZENDEN € 1A. BALANS

KODES

PER 31.12.07

PER 31.12.06

MUTATIE

20/28

25.960,00

28.478,00

-2.518,00

ACTIVA

VASTE ACTIVA

I.

OPRICHTINGSKOSTEN

20

335,00

338,00

-3,00

II.

IMMATERIËLE VASTE ACTIVA

21

1.075,00

1.299,00

-224,00

III.

MATERIËLE VASTE ACTIVA

22/27

24.544,00

26.834,00

-2.290,00

IV.

FINANCIËLE VASTE ACTIVA

28

6,00

7,00

-1,00

29/58

62.875,00

58.642,00

4.233,00

VLOTTENDE ACTIVA V.

VORDERINGEN OP MEER DAN EEN JAAR

29

433,00

211,00

222,00

VI.

VOORRADEN EN BESTELLINGEN IN UITVOERING

3

1.996,00

1.732,00

264,00

VII.

VORDERINGEN OP TEN HOOGSTE EEN JAAR

40/41

42.615,00

43.208,00

-593,00

400/409

27.140,00

27.933,00

-793,00

41

15.475,00

15.275,00

200,00

A. VORDERINGEN VOOR PRESTATIES

B. OVERIGE VORDERINGEN VIII.

GELDBELEGGINGEN

51/53

17.189,00

12.046,00

5.143,00

IX.

LIQUIDE MIDDELEN

54/58

360,00

1.089,00

-729,00

X.

OVERLOPENDE REKENINGEN

490/1

282,00

356,00

-74,00

TOTAAL ACTIVA

20/58

88.835,00

87.120,00

1.715,00

KODES

PER 31.12.07

PER 31.12.06

MUTATIE

10/15-18

20.693,00

19.824,00

869,00

1B. BALANS

PASSIVA

EIGEN VERMOGEN

I

DOTATIES, INBRENG EN GIFTEN IN KAPITAAL

10

723,00

723,00

0,00

II.

HERWAARDERINGSMEER-

12

0,00

0,00

0,00

WAARDEN

III.

RESERVES

13

0,00

0,00

0,00

IV.

OVERGEDRAGEN RESULTAAT

14

18.642,00

17.475,00

1.167,00

V.

INVESTERINGSSUBSIDIES

15

1.328,00

1.626,00

-298,00

VI.

SLUITINGSPREMIES

18

0,00

0,00

0,00

VII.

VOORZIENINGEN VOOR RISICO’S EN KOSTEN

16

2.459,00

3.125,00

-666,00

17/49

65.683,00

64.171,00

1.512,00

17

17.526,00

19.428,00

-1.902,00

42/48

48.048,00

44.394,00

3.654,00

OVERLOPENDE REKENINGEN

492/3

109,00

349,00

-240,00

TOTAAL PASSIVA

10/49

88.835,00

87.120,00

1.715,00

SCHULDEN VIII.

SCHULDEN OP MEER DAN EEN JAAR

IX.

SCHULDEN OP TEN HOOGSTE EEN JAAR

X.

2. RESULTAAT REKENING

23 KODES

PER 31.12.07

PER 31.12.06

MUTATIE

70/74

118.952,00

111.488,00

7.464,00

A. OMZET

70

97.153,00

90.432,00

6.721,00

B. GEACTIVEERDE INTERNE PRODUKTIE

72

134,00

82,00

52,00

C. OVERIGE BEDRIJFSOP-

74

21.664,00

20.974,00

690,00

60/64

116.719,00

109.210,00

7.509,00

A. VOORRADEN EN LEVERINGEN

60

21.965,00

19.719,00

2.246,00

B. DIENSTEN EN BIJKOMENDE LEVERINGEN

61

44.114,00

40.880,00

3.234,00

C. BEZOLDIGINGEN EN

62

45.009,00

43.097,00

1.912,00

D. AFSCH. EN WAARDEVERMINDERINGEN OP OPRICHTINGSK.OP IMMATERIELE EN MATERIELE VASTE AKTIVA

630

5.572,00

5.374,00

198,00

E. WAARDEVERMINDERINGEN

631/4

484,00

182,00

302,00

F. VOORZIENINGEN VOOR RISICO’S EN KOSTEN (TOEVOEGINGEN +, TERUGNEMINGEN -)

635/7

-666,00

-274,00

-392,00

G. OVERIGE BEDRIJFSKOSTEN

640/8

241,00

232,00

9,00

III.

BEDRIJFSWINST- OF VERLIES

64/70

2.233,00

2.278,00

-45,00

IV.

FINANCIELE OPBRENGSTEN

75

840,00

835,00

5,00

V.

FINANCIELE KOSTEN

65

1.236,00

1.330,00

-94,00

VI.

WINST OF VERLIES VOOR UITZONDERLIJKE K/O

65/70

1.837,00

1.783,00

54,00

VII.

UITZONDERLIJKE OPBRENGSTEN

76

224,00

1.090,00

-866,00

VIII.

UITZONDERLIJKE KOSTEN

66

894,00

888,00

6,00

IX.

WINST (+) OF VERLIES (-)

66/70

1.167,00

1.985,00

-818,00

I.

BEDRIJFSOPBRENGSTEN

BRENGSTEN

II.

BEDRIJFSKOSTEN

SOCIALE LASTEN

OP VLOTTENDE AKTIVA (TOEVOEGINGEN +, TERUGNEMINGEN -)

VAN HET BOEKJAAR

FINANCIËN 1. RENTABILITEIT Netto rendabiliteit van het eigen vermogen 12,00

10,00

8,78

9,14

9,78

10,01

8,00

6,00

5,64 4,00

2,00

0,00

2003

2004

2005

2006

De rentabiliteit geeft de verhouding van de winst weer t.o.v. het geïnvesteerd eigen vermogen. We stellen vast dat, sinds boekjaar 2003, de rentabiliteit jaarlijks constant rond de 8% bedraagt. De daling van de netto rendabiliteit 2007 ten overstaan van vorige jaren, heeft te maken met feit dat er in vorige jaren meer uitzonderlijke opbrengsten waren door de herziening van de inhaalbedragen.

2007

2. LIQUIDITEIT IN ENGE ZIN Liquiditeit in enge zin 1,30

1,27

1,26

2006

2007

1,25 1,20

1,17 1,13

1,15 1,10

De liquiditeit geeft weer in welke mate de vereniging zijn financiële verplichtingen op korte termijn kan voldoen. Hiervoor dient deze ratio groter dan één te zijn. AZ Damiaan haalt sinds 2002 deze minimumnorm. De liquiditeit is sinds 2002 jaarlijks toegenomen.

1,08

1,05 1,00 0,95

2003

2004

2005

3. SOLVABILITEIT Solvabiliteit 24,00

23,29

23,50

22,75

23,00 22,50 22,00

21,61 21,21

21,50 21,00

20,45 20,50 20,00 19,50 19,00

2003

2004

2005

2006

2007

De solvabiliteitsratio geeft aan in welke mate de vereniging de werkingsmiddelen via eigen of vreemd kapitaal financiert. Voor AZ Damiaan geeft de ratio aan, dat ongeveer 23% van de werkingsmiddelen via eigen middelen gefinancierd worden. Ongeveer 73% wordt ontleend. AZ Damiaan is doorheen de jaren meer solvabel geworden. Hoofdreden hiervoor is dat de voorgaande jaren met winst werden afgesloten.

25

4. CASHFLOW RATIO

cashflow - kortetermijnschuld

10.000

8.522

9.000 8.000

7.500

duizenden €

7.000 6.000 5.000 4.000

4.320

3.000 2.000 1.000 0

2003

7.950

7.924

7.162

4.280

4.462

4.571

4.370

2004

2005

2006

2007

cash flow

De cashflow geeft aan welke de effectieve geldhoeveelheid is, die over het voorbije boekjaar gegenereerd werd (= de winst + alle niet-kas kosten). Met de cashflow dienen de aflossingen, die binnen het jaar vervallen, terugbetaald te worden. De cashflow dient dus in principe groter te zijn dan de af te lossen bedragen voor investeringskredieten binnen het jaar. Voor AZ Damiaan wordt vastgesteld dat de gegenereerde cashflow de af te lossen bedragen ruimschoots overschrijdt.

KT schulden

5. VIPA-norm bedrijfsresultaat (cf. VIPA-norm) 3.000

duizenden €

2.500

2.278

2.092

2.144

1.754

1.789

1.851

348

303

293

337

2003

2004

2005

2006

2007

bedrijfswinst

marge

2.000

1.500

2.232

2.102

1.941

2.002

1.000

500

0

omzet vpdp

230

De VIPA-norm voor criterium “financieel gezond ziekenhuis” stelt dat het bedrijfsresultaat hoger moet liggen dan 5% op de omzet verpleegdagprijs. Voor AZ Damiaan wordt vastgesteld dat deze VIPA-norm sinds 2003 telkens behaald wordt. De marge bedraagt sinds 2003 jaarlijks 200.000 euro à 300.000 euro.

PERSONEELSBELEID PRIJS EINDWERK CIJFERS PERSONEELSBELEID

duur en 23 personen een vervangingscontract.

Op 31.12.2007 waren 1.229 personen in dienst. Hiervan werkten 750 personen deeltijds en 479 voltijds. Aangaande de arbeidsovereenkomsten hadden 1.134 personen een contract van onbepaalde duur, 72 personen een contract van bepaalde

De personeelsgroep bestaat uit 1.034 vrouwen en 195 mannen. 235 personeelsleden hebben het statuut van arbeider en 994 personeelsleden vallen onder het statuut van bediende.

Een wedstrijd voor eindwerken van laatstejaarsstudenten bachelor verpleegkunde uit de opleidingsinstituten, die in AZ Damiaan stage lopen, werd gehouden. Er waren tien inzendingen. Een multidisciplinaire jury beoordeelde de ingestuurde werken. De bekroonde eindwerken werden opgenomen in de nursingbibliotheek.

Anciënniteitsverdeling personeel

Leeftijdsverdeling personeel 350

250

300

215

200

190 150

161

167

250

174 214

200

147

179

120

100

WERVING EN SELECTIE 2007

312

150

160 130

100

127 107

50 50

36 0

10 <21j

9 21-25j 26-30j 31-35j 36-40j 41-45j 46-50j 51-55j 56-60j >60j

0 0-5j

Het totaal aantal vormingsuren is sterk gestegen in vergelijking met 2006. Deze stijging is grotendeels te verklaren door de externe vormingen en in het bijzonder door de vormingen die recht geven op betaald educatief verlof. We zien een groter aantal medewerkers die een dergelijke opleiding volgen, waardoor zowel de kosten als het aantal uren binnen deze categorie sterk toegenomen zijn. Het gaat hier in de meeste gevallen om een kaderopleiding voor hoofdverpleegkundigen of de Bachelor-na-Bachelor-opleiding Intensieve Zorgen en Spoedgevallenzorg (tot het behalen van de bijzondere beroepstitel). Vormingsuren 2006

2007

Interne hervormingen

7.639,1

7.521,68

Externe vormingen

2.910,85

3.450,65

1.893

3.135,6

12.819,55

14.107,93

TOTAAL

11-15j

16-20j

21-25j

26-30j

>30j

CLP

VORMING 2007

Vormingen in stelsel BEV

6-10j

Na de groep van veertien hoofdverpleegkundigen die in 2006 de opleiding Clinical Leadership gevolgd heeft, is in 2007 de tweede cohorte van start gegaan. Elf hoofdverpleegkundigen konden in een doorgedreven praktijkgerichte training van één jaar hun leidinggevende vaardigheden verder ontwikkelen. De doelstelling van dit traject bestaat erin via versterkt leiderschap te komen tot efficiëntere teamwerking, wat de kwaliteit van de patiëntenzorg moet ten goede komen.

Ook in 2007 werden opnieuw de nodige inspanningen gedaan om nieuwe medewerkers aan te trekken. Hiervoor werd gebruik gemaakt van verschillende kanalen zoals de websites van AZ Damiaan, VDAB en bepaalde hogescholen. Voor bepaalde vacatures werd gekozen voor het plaatsen van een advertentie in de Streekkrant, Job@, ed. Het intern bekendmaken van de vacatures bij de eigen medewerkers werd verder uitgewerkt en ook met de eigen werfreserve wordt actiever gewerkt. Deze inspanningen resulteerden in 1175 sollicitanten in 2007. De grote meerderheid van deze kandidaten solliciteert spontaan (30%) of als reactie op een vacature op de VDAB-website (23%). Wat de gemiddelde leeftijd betreft, bevinden de meeste sollicitanten (27%) zich in de categorie 21-25 jaar. Wat het opleidingsniveau betreft, beschikken de meeste sollicitanten over een A2- (34,5%) of een A1 / Bachelor-diploma (22%)

27

PERSONEELSBELEID VERDIENSTELIJKE MEDEWERKERS

Op de Damiaanviering van 10 mei werden veertien medewerkers met 25 dienstjaren in de bloemen gezet. Hun inzet en bijdrage in de uitbouw van de dienstverlening van het AZ Damiaan werden geprezen door de voorzitter van de Raad van Bestuur.

PERSONEELS- EN LOONADMINISTRATIE

In de loop van 2007 werd het primair proces van personeels- en salarisadministratie verder geoptimaliseerd. Aandacht werd besteed aan het uitbreiden van de rapporteringmogelijkheden voor de eindgebruikers. Daarnaast werden zij persoonlijk geïnformeerd over vernieuwingen in het pakket en werden aanpassingen samen met hen overlopen.

KINDEROPVANG HAROEN Ook in 2007 was Haroen terug op post! Dit vanuit de bekommernis om werk en gezin voor de medewerkers beter combineerbaar te maken. 166 kinderen uit 108 verschillende gezinnen konden genieten van zalige vakantiedagen. Omwille van de voorbereidende werken voor de nieuwbouw ging de opvang voor het eerst door in de lokalen van het O.-L.-Vrouw-college in de Kaaistraat. Het thema waarrond de hele zomer van 2007 gewerkt werd, luidde “Haroen gaat bouwen”.

MILIEU EN VEILIGHEID RISICOANALYSE 2007-2013 In 2007 startte de bevraging met betrekking tot de risicoanalyse en het globale preventieplan voor een periode van 6 jaar (vanaf 2007 tot het betrekken van het nieuwbouwziekenhuis). De bevraging van alle departementen werd al afgerond en zal in het eerste kwartaal van 2008 in specifieke actiepunten worden omgezet. Deze actiepunten zullen worden voorgelegd aan het directiecomité en toegelicht tijdens de hoofdverpleegkundigen/diensthoofdenvergadering en op de dienstvergaderingen. Deze actiepunten zullen zesmaandelijks opgevolgd worden. De nieuwe risicoanalyse werd vergeleken met de vorige versie (2002-2006) en zal leiden tot de opmaak van een globaal preventieplan. Tijdens de introductiedagen 2007 voor nieuwe personeelsleden werd het onthaaldocument (werkpostfiche voor nieuw personeel) in gebruik genomen.

STATISTISCHE GEGEVENS ARBEIDSONGEVALLEN 2002

2003

2004

2007*

1.410.450

1.346.808

1.363.080

1.361.729

1.389.519

1.395.586

19

20

14

39

21

19

Frequentiegraad (Fg)

13,60

14,85

10,27

28,64

15,02

13,61

Verloren dagen

447

234

201

632

378

203

Werkelijke Eg

0,32

0,17

0,15

0,46

0,27

0,15

9

10

3

14

9

12

76

88

29

195

188

197

Woon-werkongeval Aantal Aantal verloren dagen

Nationale cijfers Nace-code 86101 = gezondheidszorg -2004 / Fg = 24,01 / Eg = 0,47 (*) Blootstellingsuren studenten en uitzendkrachten niet meegerekend. 2007 CHH Uren blootstelling

2007 CSJ

CHH

544.279

851.307

Ongevallen > 24 uur

4

15

Frequentiegraad (Fg)

7,35

17,62

33

170

0,06

0,20

Werkelijke Eg

MILIEU

In 2007 werd een lichte daling van de hoeveelheid afval vastgesteld.

2006

Ongevallen > 24 uur

Uren blootstelling

Verloren dagen

In 2007 werden de affiche en de procedure met betrekking tot het sorteren van afval herwerkt en de opleiding van het personeel in die zin aangepast. Een nieuwe algemene affiche en procedure werden aangemaakt, met daarnaast een specifieke affiche voor de diensten operatiekwartier en schoonmaak.

2005

CSJ

Woon-werkongeval Aantal Aantal verloren dagen

1

11

65

132

Gewicht in kg Soort afval

2003

2004

2005

2006

2007

Huishoudelijk afval MRA karton MRA wiva Vetten Batterijen Oud ijzer Papier - karton Hout Bont glas Grof vuil Fixeer Ontwikkelaar Filmen

341.280 53.628 13.238 490 276 3.810 32.126 3.660 8.962 1.460 12.464 7.631 0

342.260 57.330 18.859 540 240 3.660 45.391 1.100 4.710 0 7.131 3.009 0

368.531 55.187 16.020 1.880 308 1.882 45.923 1.560 4.788 0 0 0 1.230

383.340 51.799 16.125 1.220 245 3.763 50.380 0 2.760 9.180 0 0 0

389.710 56.782 9.672 1.100 265 2.620 69.100 1.250 4.820 17.820 0 0 0

Ligdagen

144.282

144.694

144.430

142.971

150.788

Kg/ligdag

3,051

3,205

3,362

3,508

3,483

TOP 1 2 4

3

29

MILIEU EN VEILIGHEID

VERBRUIK GAS, ELEKTRICITEIT EN WATER Campus Sint-Jozef

Elektriciteit (kWH) Gas (m3)

3

Water (m )

Campus H. Hart

Door de overheid werd de vraag gesteld om in het kader van het behalen van de Kyotonorm een interne energiedeskundige aan te stellen. AZ Damiaan is hiermee al jaren bezig, getuige hiervan de onderhandelingen in verband met globale aankoop van energie en maandelijkse opvolging van de diverse energiebronnen. Hierdoor kan snel op de prijsschommelingen ingespeeld worden en kan het verbruik op beide campussen aangepast worden, teneinde verspilling te voorkomen. ZIEKENHUISCRIMINALITEIT In 2007 werd een agressieprotocol uitgeschreven, welke als leidraad voor AZ Damiaan dient. Opleiding van personeelsleden door zowel interne als externe instructeurs vormt hiervan de basis. Gezien onze minder tolerante maatschappij is het noodzakelijk om in de volgende jaren deze opleiding door te trekken naar alle personeelsleden in het ziekenhuis, teneinde het veiligheidsgevoel te vergroten en de sociale controle te waarborgen. Ook de maandelijkse opvolging van de criminele feiten, in samenwerking met de politiediensten, dwingt respect af.

Via een omzendbrief van de overheid werd in 2007 aan de ziekenhuizen de kans gegeven om deel te nemen aan een project ‘veiligheid in ziekenhuizen’. Dit gesubsidieerde project wil ‘stewards’ inzetten om de veiligheid van patiënten, artsen, medewerkers, bezoekers en anderen te helpen ondersteunen. Het ziekenhuis dient voor de oprichting van een interne bewakingsdienst te beantwoorden aan de regelgeving betreffende bewakingspersoneel (overeenkomstig de wet van 10 april 1990 op

Elektriciteit (kWH)

2004

2005

2006

2007

2.828.136

2.920.928

2.922.008

2.875.917

382.560

391.316

389.699

334.515

38.992

28.568

29.173

30.281

2004

2005

2006

2007

3.428.525

3.174.772

3.350.699

2.773.887

3

Gas (m )

Water (m3)*

0

0

0

0

32.391

30.994

31.667

33.726

(*) Meer verbruik van water op campus H. Hart toe te schrijven aan de aanwezigheid van de diensten hemodialyse en oefenbad revalidatie. Het minder verbruik van gas en elektriciteit in 2007 kan grotendeels toegeschreven worden aan de zachte winter.

de private en bijzondere veiligheid). Gezien de subsidiëring past binnen het Generatiepact, dient de bijkomende tewerkstelling daarenboven ingevuld te worden met jongeren beneden de 30 jaar. De Raad van Bestuur en het directiecomité beslisten om op dit aanbod van de overheid in te gaan en in te stappen in het project. De functie van steward omvat o.m. taken zoals toezicht op de parking, het correct afsluiten van deuren en bureaus ’s avonds, ... Daarenboven worden zij het eerste aanspreekpunt voor patiënten, artsen, medewerkers en derden betreffende ‘veiligheid’ op de terreinen van AZ Damiaan. Sinds maandag 01.12.2007 zijn er drie stewards aangeworven. Zij worden in hun inwerkingperiode permanent begeleid en geschoold. Alle feiten die zich voordoen (diefstal, agressie, beschadiging, ...) worden gemeld via e-mail aan de dienst veiligheid. VISITATIE In voorbereiding van het bezoek van de visitatiecommissie van de Vlaamse Gemeenschap werden door de dienst veiligheid de nodige actualisaties uitgevoerd.

Alle mogelijke technische controles (liften, elektrische installatie, legionella, medische gassen en aardgas, alarminstallatie, brandvoorschriften) werden door erkende controleorganismen uitgevoerd en leidden uiteindelijk tot de aflevering van een positief brandweerattest voor beide campussen. De andere nodige documenten voor de rubriek “welzijn” werden eveneens aangemaakt. Het externe en interne rampenplan werd in samenwerking met een team, onder leiding van de hoofdgeneesheer, doorgenomen en, waar nodig, aangepast. ERGONOMIE Ook in 2007 werd er verder aandacht besteed aan de rugproblematiek in de verzorgende sector. Op het ziekenhuisnetwerk staat een volledige set met instructief beeldmateriaal over rugvriendelijk werken ter beschikking. De beelden kunnen op elke computer in het ziekenhuis op een eenvoudige manier opgeroepen worden door elk personeelslid.

MASTERPLAN CHRONOLOGIE 23.01.2007: In het kader van de Wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, en het Koninklijk Besluit van 25 januari 2001 betreffende de tijdelijke en mobiele bouwplaatsen werd de heer ir. Frans Potters (Grontmij Vlaanderen nv) aangesteld als veiligheidscoördinator. 30.03.2007: AZ Damiaan dient de aanvraag tot principieel akkoord in bij de Vlaamse overheid (VIPA). 14.06.2007: AZ Damiaan ontvangt het principieel akkoord, getekend door minister Inge Vervotte, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin.. 21.09.2007: AZ Damiaan ontvangt de stedenbouwkundige vergunning. 25.09.2007: De Raad van Bestuur beslist de bouw uit te stellen tot aanvang 2008. Deze beslissing heeft te maken met de regeling inzake subsidiëring en rente-betoelaging vanwege de Vlaamse overheid (VIPA). VOORBEREIDENDEN WERKEN In afwachting werden al heel wat voorbereidende werken uitgevoerd.: 1. Een container voor ontvlambare producten werd geplaatst aan het gebouw het ‘Paviljoen’. Dit ter vervanging van de opslagplaats in het ziekenhuis in Blok D. 2. De nieuwe opslagplaats voor de medische gassen werd gebouwd naast het ‘Paviljoen’. De verbinding met het ziekenhuis werd aangelegd. 3. De huidige fietsenberging tegenaan het voetbalterrein moest plaats maken voor de werfactiviteiten. De technische dienst bouwde een nieuwe fietsenbergplaats nabij de doktersparking.

4. De riolering van blok D en Blok C werd omgelegd.

AANBESTEDING De aanbesteding van 2 percelen werd uitgevoerd: Perceel 11: ruwbouw project 1 t.e.m. 4 De aanbesteding vond plaats op 15.03.2007. Het perceel werd op 22.11.2007 gegund aan de firma Van Laere. De officiële start der werken vond plaats op 18.02.2008. Ter voorbereiding werden al vanaf begin januari afbraakwerken uitgevoerd. De voorziene uitvoeringstermijn bedraagt 450 werkdagen.

5. Het containerpark werd verplaatst naar de overzijde van de weg. 6. De brandleiding werd waar nodig omgelegd. 7. Er werd een dubbele buitendeur geplaatst in de gang op het gelijkvloers van Blok B t.h.v. de keuken. Deze deur geeft uit op het grasplein achter Blok B en dient als toegangsweg voor de brandweer tot de gevelstelling, die ondertussen aan de achterzijde van Blok B werd geplaatst. 8. De uitrit van het ziekenhuis aan de Konterdamkaai werd verplaatst. Het stuk van het fietspad - waarover het verkeer zal rijden - werd versterkt zodat het verkeer er geen schade veroorzaakt. 9. De watermaatschappij TMVW legde een waterleiding langs de Konterdamkaai om het terrein van de toekomstige werf vrij te maken. Het ziekenhuis werd aangesloten op deze nieuwe waterleiding via een nieuwe watercollector. 10.Op de plaats waar het parkeergebouw komt, bevonden zich nog openbare nutsleidingen. De werken voor het verleggen van de nutsleidingen aan het parkeerterrein verliepen volgens schema. De riooldienst van de Stad Oostende en TMVW hebben hun deel afgewerkt, waarna Elia, Eandis en Belgacom ook hun tracés hebben omgeleid.

Perceel 45.1: parkeergebouw 1 De aanbesteding vond plaats op 13.09.2007. Het perceel werd op 22.11.2007 gegund aan de firma Van Laere. De werken vingen aan op 21.01.2008. De voorziene uitvoeringstermijn bedraagt 150 werkdagen.

31

GENEESHEREN (per 01.01.2008) ALGEMENE HEELKUNDE Algemene, endoscopische en bariatrische heelkunde, proctologie Dr. F. Olivier

Algemene, thoracale en (endo)vasculaire heelkunde Dr. P. Depuydt Dr. L. Parmentier

Oncologische heelkunde en Senologie Dr. A. Janssen

Anatomo-pathologie Dr. K. Hertveldt Dr. G. Van Parys

Geriatrie

NEUROLOGIE

Dr. K. Goddeeris Dr. C. Vandenbon Dr. A. Vandenbroucke

Dr. L. Brouckaert Dr. G. Fonteyn Dr. E. Van Ingelghem

Longziekten

Dr. G. Desmet Dr. R. Devogelaere

NEUS-, KEEL- EN OORZIEKTEN, HOOFD- EN HALSHEELKUNDE

Maag-, darm- en leverziekten

Dr. G. Clement Dr. P. Lambert

Dr. M. Cool Dr. G. Deboever Dr. G. Lambrecht

Medische Oncologie Dr. R. D’hondt

ANESTHESIE EN KRITISCHE ZORGEN Anesthesie

HEMATOLOGIE

Dr. R. Ameloot Dr. L. De Vlieger Dr. F. Hoogmartens Dr. G. Nackaerts Dr. L. Nuytten Dr. C. Pottiez Dr. J. Tomassen Dr. D. Vanwulpen Dr. Ph. Vuylsteke

KINDERZIEKTEN EN KINDERPSYCHIATRIE Kinderziekten

Intensieve zorgen Dr. D. Vanwulpen Dr. G. Nackaerts

Urgentiegeneeskunde Dr. L. De Vlieger Dr. L. Nuytten Dr. J. Tomassen

Pijntherapie – Interventionele pijntherapie Dr. C. Pottiez

FYSISCHE GENEESKUNDE EN REVALIDATIE Dr. J. Dekeyzer Dr. C. Hindryckx Dr. E. Van Ingelghem

HUIDZIEKTEN Dr. L. Bossuyt

INWENDIGE ZIEKTEN Cardiologie Dr. G. Dhooghe Dr. Y. Hagers Dr. G. Holvoet Prof. Dr. R. Stroobandt

Cardiale revalidatie Dr. Y. Hagers

Coronarografie Dr. M. Detollenaere (consulent) Dr. L. De Bruyne (consulent) Dr. G. Dhooghe Dr. Y. Hagers Dr. G. Holvoet

Diabetologie Dr. C. Vandenbon Dr. L. Winne

Dr. D. Selleslag (consulent)

Dr. M. Azou Dr. M. Depraetere Dr. K. Keppens Dr. G. Van Paemel Dr. S. Van Molhem

NUCLEAIRE GENEESKUNDE Dr. E. D’Hondt Dr. H. Nollet

OOGHEELKUNDE Dr. A. Declerck Dr. B. Pollet

ORTHOPEDIE – TRAUMATOLOGIE Dr. M. Backaert Dr. G. De Loore Dr. J. De Vos Dr. D. Goegebuer Dr. J. Van Oyen

Kinderpsychiatrie

PLASTISCHE, RECONSTRUCTIEVE EN ESTHETISCHE HEELKUNDE

Dr. G. Dupont (consulent)

Dr. S.H. Lauw

Menselijke erfelijkheid

PSYCHIATRIE

Dr. T. de Ravel de l’Argentière

KLINISCHE BIOLOGIE, BACTERIOLOGIE EN SEROLOGIE Dr. G. Alliët Dr. D. Robbrecht Dr. Ph. Vandelanoitte Dr. W. Vermeir

MEDISCHE BEELDVORMING - NMR Dr. A. Broeders Dr. B. Claikens Dr. A. Favril Dr. G. Jackers Dr. S. Legrand Dr. W. Roelandt Dr. P. Van Wettere

MOND-, KAAK- EN AANGEZICHTSHEELKUNDE Dr. G. Orbie

NEFROLOGIE Dr. E. Matthys (consulent) Dr. M. Schurgers (consulent) Dr. E. Sys (consulent) Dr. A. Vandermarliere (consulent)

NEUROCHIRURGIE Dr. G. Buyse Dr. P. Depraetere (consulent) Dr. M. Deruytter (consulent) Dr. O. Van Damme (consulent)

Dr. L. Brouckaert Dr. J. Loyens Dr. A. Minderhout

REUMATOLOGIE Dr. M. Maertens

UROLOGIE – ANDROLOGIE Dr. J. Darras Dr. P. Mattelaer Dr. D. Ponette

VERLOSKUNDE – VROUWENZIEKTEN Dr. S. Bafort Dr. B. Rombaut Dr. B. Timmermans Dr. R. Vercamer

CENTRUM VOOR EVENWICHTSONDERZOEK Dr. E. Van Ingelghem

CENTRUM VOOR NEK- EN RUGCHIRURGIE Dr. G. Buyse Dr. G. De Loore Dr. J. Van Oyen

CENTRUM VOOR BIJZONDERE TANDHEELKUNDE Lth. P. Surmont

MULTIDISCIPLINAIR ONCOLOGISCH CENTRUM Dr. R. D’hondt Dr. A. Janssen Dr. G. Demeestere (consulent) Dr. L. Staelens (consulent) Prof. Dr. L. Van Uytsel (consulent)

www.kliek.be ¬ 08 0087

Vzw Algemeen Ziekenhuis Damiaan Oostende Gouwelozestraat 100 - 8400 Oostende Tel. 059 55 79 65 - www.azdamiaan.be