Trends & cijfers. facilitaire dienstverlening

Trends & cijfers facilitaire dienstverlening

Zicht op arbeidsmarkt en onderwijs 2012 - 2013

Colofon Uitgave Kenwerk Maria Montessorilaan 11-17 2719 DB Zoetermeer Telefoon: 079 360 14 00 Website: www.kenwerk.nl Auteurs J.D.M. Krol MSc Drs. M. van de Grift

© 2012 Kenwerk De digitale versie van Trends & cijfers facilitaire dienstverlening is beschikbaar op de website van Kenwerk (www.kenwerk.nl/trendsencijfers). Overname voor eigen gebruik is toegestaan onder bronvermelding. Drukfouten en/of andere onvolkomenheden voorbehouden.

Voorwoord In het nieuwe regeerakkoord zijn de plannen voor het mbo gepresenteerd. Het actieplan ‘Focus op vakmanschap’ wordt verder uitgevoerd. Speerpunten zijn het verminderen van het aantal opleidingen en het vergroten van de macrodoelmatigheid in het mbo. Eenvoudige structuur Een arbeidsmarktrelevant, doelmatig en toegankelijk aanbod van mbo-opleidingen, dat is het streven van de overheid. Het vereenvoudigen van de kwalificatiestructuur vormt hierin een belangrijke basis. In samenwerking met sectorale partners heeft Kenwerk hier een eerste aanzet toe gedaan. In 2013 worden de nieuwe dossiers getest en vanaf het schooljaar 2014-2015 kunnen scholen leerlingen inschrijven op de nieuwe kwalificatiedossiers. Macrodoelmatigheid Naast een vereenvoudigde kwalificatiestructuur speelt ook de macrodoelmatigheid van het opleidingsaanbod een rol. Afstemming op regionaal niveau over de behoefte van het regionale bedrijfsleven en het bijpassende opleidingsaanbod is hierbij van belang. Belangrijke onderwerpen bij deze afstemming zijn de ontwikkelingen in het onderwijs, de vraag op de arbeidsmarkt, arbeidsmarktprognoses en de arbeidsmarktperspectieven per sector. Voor u ligt Trends & cijfers facilitaire dienstverlening. Dit rapport bevat een unieke bundeling van kwalitatieve en kwantitatieve informatie over ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het beroepsonderwijs. De informatie is gespecificeerd naar het niveau van de mbo-facilitaire dienstverlening beroepen, zowel landelijk als regionaal. Een document dat niet mag ontbreken bij de afstemming over het opleidingsaanbod. Samenwerking Deze Trends & cijfers is tot stand gekomen door de samenwerking met onze sectorale partners vanuit het bedrijfsleven en beroepsonderwijs. Hiervoor willen we onze partners dan ook hartelijk danken!

Alien Cnossen algemeen directeur Kenwerk

Inhoudsopgave Inleiding........................................................................................................................... 1 Leeswijzer ........................................................................................................................ 3 Leren in de praktijk .......................................................................................................... 7 Onderwijs ......................................................................................................................... 7 Voortgezet onderwijs ....................................................................................................... 7 Middelbaar beroepsonderwijs ............................................................................................ 9 Hoger beroepsonderwijs .................................................................................................. 12 Leerbedrijven ................................................................................................................. 12 Kans op een stage .......................................................................................................... 14 Werken........................................................................................................................... 17 Arbeidsmarkt facilitaire dienstverlening ........................................................................ 17 Bedrijven en werknemers ................................................................................................ 17 Facility manager ............................................................................................................. 18 Trends en ontwikkelingen .............................................................................................. 18 Vraag op de arbeidsmarkt .............................................................................................. 19 Concurrentie op de arbeidsmarkt ................................................................................... 20 Kans op werk ................................................................................................................. 21 Samenvatting en vooruitblik .......................................................................................... 25 Tabellenboek .................................................................................................................. 29 Bronnenlijst.................................................................................................................... 39 Verantwoording ............................................................................................................. 40

Afkortingen en begrippenlijst ........................................................................... 42

Inleiding Jaarlijks publiceert Kenwerk informatie over ontwikkelingen in het beroepsonderwijs en bedrijfsleven. Trends & cijfers facilitaire dienstverlening bevat kwantitatieve informatie over beroepsopleidingen, het leren in de praktijk en de aansluiting op de arbeidsmarkt voor de facilitaire dienstverlening. De andere sectoren waar Kenwerk zich op richt, horeca, bakkerij, reizen en recreatie, worden beschreven in aparte publicaties. Deze publicatie geeft inzicht in de onderwijs- en arbeidsmarkt van de facilitaire dienstverlening en de match tussen deze twee: de kans op een stage en de kans op werk. De rapportage onderscheidt zich van andere arbeidsmarktrapportages in deze branche doordat er gerapporteerd wordt over alle kwalificaties waarop opleidingen worden aangeboden in de facilitaire dienstverlening. Dit vertaalt zich in een hoog niveau van detail en diepgang. Rapporteren op kwalificatieniveau is mogelijk doordat Kenwerk als kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven beschikt over unieke gegevensbronnen. Zo heeft Kenwerk inzicht in het aantal erkende leerbedrijven via het Register erkende leerbedrijven. Daarnaast zijn bij Kenwerk adviseurs werkzaam die beschikken over jarenlange ervaring en uitgebreide kennis van de stage- en arbeidsmarkt in de sectoren horeca, bakkerij, reizen, recreatie en facilitaire dienstverlening. De gegevens worden in een breder perspectief geplaatst door ze te vergelijken met gegevens die ter beschikking worden gesteld door onder andere het ministerie van OCW, de HBO-raad, CBS, Jobfeed, UWV en brancheorganisaties. Doel en doelgroepen Kenwerk verzorgt Trends & cijfers facilitaire dienstverlening in het kader van zijn wettelijke taak. Het trendrapport is vooral bedoeld voor onderwijsinstellingen, bedrijfsleven, sociale partners en organisaties gericht op arbeidsvoorziening. Zij kunnen informatie uit deze publicatie gebruiken voor de vormgeving en onderbouwing van hun beleid. Daarnaast zijn de prognoses van belang voor mensen die aan een (vervolg)opleiding willen beginnen en mensen die zich willen oriënteren op de arbeidsmarkt bij het zoeken naar een baan of het veranderen van werkomgeving. De informatie is ook interessant voor mensen die deze groepen willen voorlichten, zoals studiekeuze- en loopbaanadviseurs. In samenwerking met de andere kenniscentra verschijnt de prognose-informatie ook op www.kansopstage.nl en www.kansopwerk.nl. Het doel van Trends & cijfers facilitaire dienstverlening is afstemming van het onderwijsaanbod op de arbeidsmarktbehoefte, nationaal en regionaal. Vooral waar sprake is van overschotten of tekorten is beleidsmatige sturing van belang. Kenwerk vervult hierin een brugfunctie als kenniscentrum, met als uiteindelijke doel een goede aansluiting tussen onderwijs en bedrijfsleven in de betreffende sectoren. Actuele ontwikkelingen en prognoses In de laatste raming van september 2012 voorspelt het CPB voor 2012 een krimp van de Nederlandse economie met 0,5%. Voor 2013 zijn de voorspellingen gunstiger en wordt een groei van het bruto binnenlands product met 0,75% verwacht. De binnenlandse bestedingen door zowel consument als overheid blijven echter achter. Aan de andere kant trekt de export aan. Dit heeft onder andere te maken met een licht herstel van de wereldhandel in 2013 (CPB, 2012).

Trends & cijfers facilitaire dienstverlening 2012-2013

1

De situatie op de arbeidsmarkt blijft echter somber. Zowel dit jaar als volgend jaar wordt een daling van de werkgelegenheid voorspeld. In 2013 is de werkloosheid naar verwachting gemiddeld 5,75%. Dit percentage is sinds het midden van de jaren negentig niet meer voorgekomen (CPB, 2012). De werkgelegenheidsontwikkeling verschilt sterk per regio. In de meeste regio’s is sprake van krimp, met als uitschieters decentrale regio’s, zoals Limburg en de Achterhoek. Aan de andere kant laten vier regio’s in zowel het bevolkingsaantal als de werkgelegenheid een groei zien: Flevoland, Midden-Holland, GrootAmsterdam en Zuid-Gelderland (UWV, 2012). Naast regionale verschillen zijn er ook sectorale verschillen in de werkgelegenheid. Het aantal banen neemt het sterkst af in de sectoren industrie, bouw en bij de overheid. In de zorg & welzijn groeit het aantal banen. Bovenstaande ontwikkelingen schetsen een beeld van de landelijke situatie. Deze rapportage biedt een gedetailleerd beeld van de arbeidsmarkt- en onderwijssituatie in de facilitaire dienstverlening en de aansluiting tussen deze twee: de kans op een stage en de kans op werk. Hiermee kan dit rapport gebruikt worden als solide basis voor het formuleren van prognoses en het onderbouwen van beleid.


2

Leeswijzer Opbouw Er zijn vijf publicaties Trends & cijfers, één voor elke sector waarop Kenwerk zich richt: horeca, bakkerij, reizen, recreatie en facilitaire dienstverlening. De publicaties zijn onafhankelijk van elkaar te lezen. Doordat de rapportages zo veel mogelijk parallel zijn opgebouwd, is het mogelijk een vergelijking te maken tussen de verschillende sectoren. Elke Trends & cijfers is opgebouwd uit twee delen: Leren in de praktijk en Werken. Leren in de praktijk beschrijft de onderwijsmarkt, de markt van het praktijkleren en de perspectieven op de markt van het praktijkleren. Werken beschrijft de arbeidsmarkt, trends en ontwikkelingen in de sector, de vraag op de arbeidsmarkt, de concurrentie op de arbeidsmarkt en de arbeidsmarktperspectieven. De publicatie eindigt met een samenvatting en vooruitblik en een tabellenboek. In het tabellenboek zijn alle in de tekst genoemde cijfers terug te vinden. Om de leesbaarheid van Trends & cijfers te vergroten, is de uitleg van begrippen en afkortingen, waar mogelijk, opgenomen in een begrippenlijst in plaats van in de tekst. De begrippenlijst vindt u achter in iedere Trends & cijfers. De gegevens in Trends & cijfers worden zo veel mogelijk regionaal gepresenteerd. Daarbij wordt de indeling van de voormalige zes CWI-districten gebruikt. Een koppeling van deze zes regio’s aan de huidige dertig arbeidsmarktregio’s is terug te vinden in het tabellenboek. Daarnaast vindt u op www.kenwerk.nl/regiocijfers dertig regiocijfers met kerninformatie over onderwijsaanbod, arbeidsmarktbehoefte en stage- en arbeidsmarktperspectieven per arbeidsmarktregio. Kwalificaties In Trends & cijfers worden alleen kwalificaties beschreven waarop daadwerkelijk inschrijvingen zijn en/of scholen bestaan die de kwalificaties aanbieden. Daarbij worden de kwalificaties steeds aangeduid met de meest recente termen. Een vergelijking met eerder gebruikte termen vindt u in het tabellenboek.


3

Leren in de praktijk Dit eerste hoofdstuk gaat in op het middelbaar beroepsonderwijs in de sector facilitaire dienstverlening. In de eerste paragraaf wordt ingegaan op onderwijs in de sector facilitaire dienstverlening. Het aantal mbo-leerlingen, diploma’s en scholen wordt belicht. Ook beschrijven we de voor- en vervolgopleidingen van mbo-leerlingen en daarmee de doorstroom in de beroepskolom: van vmbo naar mbo en van mbo naar hbo. In de tweede paragraaf staan de leerbedrijven centraal, zowel nationaal als internationaal. Tot slot geeft dit hoofdstuk in de derde paragraaf zicht op de kans op een stage in de facilitaire dienstverlening.

Onderwijs Voortgezet onderwijs In 2011 kende het voortgezet onderwijs in Nederland bijna 950.000 leerlingen. Na een lichte daling in 2008 neemt het aantal leerlingen de laatste jaren weer toe. In 2009 kende het voortgezet onderwijs 935.000 leerlingen, in 2010 waren dit er ongeveer 940.000. Toch gaan een stuk minder leerlingen dan een aantal jaar geleden na het basisonderwijs naar het vmbo. Vergeleken met 2007 is de instroom in het vmbo met 8% afgenomen. In dezelfde periode nam de instroom in het havo met 5% toe en in het vwo met 1%. Omdat de relatie tot het mbo-onderwijs in deze publicatie centraal staat, is met name de bovenbouw van het voortgezet onderwijs interessant om nader te bekijken. In onderstaande figuur wordt de ontwikkeling in de aantallen leerlingen in de bovenbouw van de verschillende onderwijstypen weergegeven. 225

223,4

200

205,1

201,1

175 150 125

100

120,9

120,8

113,6 100,7

110,6

108,8

2006

2009

Vmbo

Havo

2011

Vwo

Figuur 1: Aantallen leerlingen in de bovenbouw naar onderwijstype. Bron: OCW

Naast het reguliere onderwijs is het interessant te kijken naar de zogenaamde vmbo-mbo2 (VM2) leerroute. In dit traject zijn het vmbo en mbo-2 tot één opleiding geïntegreerd om de leerroute voor leerlingen soepeler te laten verlopen. Deze route bestaat sinds 2008. Het aantal leerlingen dat deze opleidingsvorm volgt, is tussen 2008 en 2011 gestegen van duizend naar 3.700. De meeste vmbo-leerlingen, 51%, volgen de theoretische leerweg. De kaderberoepsgerichte leerweg is de op één na grootste stroming; 25% van de leerlingen volgt deze leerweg. 14% van de vmbo-leerlingen volgt de gemengde leerweg en de overige 10% de basisberoepsgerichte leerweg.


7

Vmbo gericht op facilitaire dienstverlening De meeste mbo-leerlingen in de sector facilitaire dienstverlening stromen in vanuit de theoretische leerweg. Omdat de overige mbo-leerlingen in de sector facilitaire dienstverlening veelal een vooropleiding hebben binnen de sectoren economie en zorg & welzijn, is het interessant te kijken naar ontwikkelingen in deze opleidingen. Binnen de sector economie is de afdeling handel & administratie het meest relevant. Binnen de sector zorg & welzijn geldt dit voor het intrasectorale programma (ISP) en verzorging. Tussen 2006 en 2010 nam het aantal leerlingen op deze afdelingen af met ruim 30%. Vorig jaar is het aantal leerlingen voor het eerst voorzichtig gestegen met 1% ten opzichte van het jaar daarvoor. In totaal zitten 42.260 leerlingen op de afdelingen zorg & welzijn-ISP, handel & administratie en verzorging. In onderstaande figuur is de ontwikkeling per opleiding opgenomen vanaf 2006. 22.000

21.007 21.045 20.000 20.710 18.000 16.588

16.000 14.000

14.184

12.000 11.488 10.000 8.000 2006

2007

2008

Zorg & welzijn-ISP

2009

Handel & administratie

2010

2011 Verzorging

Figuur 2: Aantal vmbo-leerlingen zorg & welzijn-ISP, handel & administratie en verzorging, 2006-2011. Bron: DUO

In 2011 was de verdeling van leerlingen zorg & welzijn-ISP, handel & administratie en verzorging opgeteld: 13% in de gemengde leerweg, 53% in de kaderberoepsgerichte leerweg en 34% in de basisberoepsgerichte leerweg. De verhouding tussen jongens en meisjes is bij de opleiding handel & administratie 60% om 40%, bij verzorging 13% jongens en 87% meisjes. Bij zorg & welzijn-ISP is de verhouding het meest scheef: 11% is jongen en 89% meisje. AKA-leerlingen AKA is de praktijkgerichte opleiding arbeidsmarktgekwalificeerd assistent. Deze opleiding is er sinds 2004 voor jonge mensen die moeten wennen aan het werkzame leven, kortweg: een opleiding ‘Leren Werken’ voor jonge mensen die liever met hun handen werken en die het beste leren in de praktijk. Het doel van de opleiding is jongeren in hun eigen onderhoud te laten voorzien en hen te laten functioneren in het maatschappelijk leven. In 2011 is ook voor de eerste keer sprake van een daling van het aantal AKA-leerlingen. Ook het aantal scholen waar een AKA-opleiding aangeboden wordt, is afgenomen. In 2010 waren er ruim 12.500 AKA-leerlingen en 46 onderwijsinstellingen die een AKA-opleiding aanboden. In 2011 zijn er nog geen elfduizend AKA-leerlingen en zijn er 41 onderwijsinstellingen die een AKA-opleiding aanbieden. Van de leerlingen die een AKA-opleiding afgerond hebben, stroomde 56% de arbeidsmarkt op en 44% koos voor een vervolgopleiding op het mbo.


8

Middelbaar beroepsonderwijs In het mbo is in 2011 voor het eerst sinds jaren sprake van een afname van het aantal leerlingen. Waren er in 2010 nog ruim 519.000 leerlingen, in 2011 waren dat er ruim 515.000. In de sector facilitaire dienstverlening daalt het aantal leerlingen al een aantal jaar. Ook in 2011 is het aantal leerlingen gedaald ten opzichte van 2010 naar 2.674 leerlingen. Deze daling is relatief een stuk minder groot dan in 2010 toen het aantal leerlingen ten opzichte van 2009 daalde met 12%. In onderstaande figuur zijn de mutaties weergegeven voor het totale mbo en mbo-facilitaire dienstverlening. -1,0%

2011

2010

-0,8%

-12,0% 0,8% mbo facilitaire dienstverlening -6,7%

2009

1,7%

-3,9%

2008

-15,0%

mbo totaal

0,7%

-10,0%

-5,0%

0,0%

5,0%

Figuur 3: Mutaties aantallen leerlingen ten opzichte van het voorgaande jaar voor mbo totaal en mbo-facilitaire dienstverlening, 2008-2011. In percentages. Bron: DUO

Kwalificatie en leerweg De sector facilitaire dienstverlening kent opleidingen op twee niveaus. Deze opleidingen zijn zowel in de bol- als in de bbl-leerweg te volgen. In het totale mbo volgt 68% de bol-leerweg en 32% de bbl-leerweg. In de sector facilitaire dienstverlening ligt deze verhouding nog schever; 86% van de leerlingen volgt de bol-leerweg en 14% de bbl-leerweg. In figuur 4 is het aantal mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening weergegeven, naar niveau en leerweg. De opleiding facilitair leidinggevende in de bol-variant is de populairste opleiding onder mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening.

Bbl

Bol

Totaal

265

641

906

106

1.662

1.768

Niveau 2 Facilitair medewerker Niveau 4 Facilitair leidinggevende Totaal

371

2.303

2.674

Percentage totaal

13,9%

86,1%

100%

Landelijke verhouding

31,7%

68,4%

100%

Figuur 4: Aantallen mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening naar kwalificatie, niveau en leerweg, 2011. Bron: DUO


9

Ontwikkelingen in leerlingaantallen Zoals gezegd, is het aantal mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening ten opzichte van vorig jaar gedaald. Wanneer gekeken wordt naar de afzonderlijke kwalificaties vallen een aantal zaken op. In het tabellenboek achterin is een tabel opgenomen waarin de mutaties in aantallen leerlingen zijn opgenomen. Opvallend is dat voor beide kwalificaties het aantal bol-leerlingen is toegenomen. Het aantal bblleerlingen is daarentegen harder gedaald, waardoor het totaal negatief uitkomt. Het aantal leerlingen voor facilitair medewerker is met 33 leerlingen minder, het hardst gedaald. Scholen Nederland telt 71 mbo-onderwijsinstellingen. Bij 28 van deze instellingen worden één of meer

94

mbo-opleidingen facilitaire dienstverlening aangeboden. Gemiddeld zitten er 96 leerlingen 87

facilitaire dienstverlening per school. De regio’s Middenwest en Zuidwest kennen een hoger

135

gemiddelde, de overige regio’s tellen gemiddeld

96

minder leerlingen per school. In figuur 5 wordt

109

per regio weergegeven hoeveel leerlingen facilitaire dienstverlening er gemiddeld per school 61

zitten. Figuur 5: Gemiddeld aantal leerlingen per school, naar regio. 2011. Bron: DUO

Kenmerken mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening De verhouding man/vrouw in het landelijke mbo is 53% om 47%. Binnen de opleidingen facilitaire dienstverlening geldt een vergelijkbare verhouding: 52% is man en 48% is vrouw. Op niveau 2 is 60% van de leerlingen autochtoon, op niveau 4 hebben ruim acht op de tien leerlingen een autochtone herkomst. In figuur 6 wordt de herkomst van de leerlingen weergegeven naar niveau. In het tabellenboek achterin is een gedetailleerde tabel opgenomen naar herkomst en niveau. 100% 14%

90% 32%

80%

5%

70% 7%

60% 50%

81%

40% 60%

30%

20% 10%

0% Niveau 2

Autochtoon

Westerse allochtoon

Niveau 4

Niet-westerse allochtoon

Figuur 6: Percentages leerlingen facilitaire dienstverlening naar herkomst en niveau, 2011. Bron: DUO


10

De leerlingen in de opleidingen facilitaire dienstverlening zijn, vergeleken met andere mboopleidingen, relatief oud. Een opvallend grote groep, 35% van de leerlingen, is ouder dan twintig jaar; 10% van hen is zelfs ouder dan 25 jaar. De regio waar de meeste leerlingen wonen, is Oost met 638 leerlingen facilitaire dienstverlening. De kleinste regio in termen van aantal leerlingen facilitaire dienstverlening is Zuidoost, hier wonen 336 leerlingen. Vooropleiding Ruim de helft van de mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening heeft het vmbo afgerond. 20% heeft alleen de basisvorming afgerond, 9% heeft zelfs alleen de basisschool afgerond. Een groep van 15% komt van een andere mbo-opleiding; 13% van een mbo 1- of 2-opleiding en 2% van een opleiding op niveau 3 of 4. 3% ten slotte, heeft voorafgaand aan de opleiding het havo of het vwo afgerond. 15%

9%

3% 20%

55%

Basisonderwijs

Basisvorming

Vmbo

Havo/vwo

Mbo

Figuur 7: Vooropleiding van mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening, 2011. Bron: DUO

Van alle leerlingen die in 2011 vanuit het vmbo zijn ingestroomd in een mbo-opleiding facilitaire dienstverlening heeft ongeveer 40% de theoretische leerweg gevolgd op het vmbo. Doorstromers naar niveau 2 zijn voor het grootste deel afkomstig van de basisberoepsgerichte leerweg. Op niveau 4 hebben na de theoretische leerweg, de meeste leerlingen een kaderberoepsgerichte leerweg gevolgd. Doorstromers met een andere leerweg dan de theoretische, hebben deze vooral binnen de vmboafdelingen handel & administratie, zorg & welzijn ISP en verzorging gevolgd. Opvallend is dat niveau 2-leerlingen van heel veel verschillende richtingen afkomstig zijn. Gediplomeerde door- en uitstroom In 2010 hebben 810 leerlingen een diploma facilitaire dienstverlening gekregen. De meeste diploma’s, 63%, gingen naar niveau 4-leerlingen. 28% ging naar niveau 2-leerlingen. 9% van de diploma’s ging naar extraneusleerlingen. Het aantal diploma’s is, net als het aantal leerlingen, gedaald ten opzichte van 2009. Bijna twee derde van de diploma’s ging naar bol-leerlingen. 28% van de diploma’s was voor bblleerlingen. Daarnaast ging 14% van de diploma’s naar zogenaamde extraneus- of examenleerlingen. Deze leerlingen zijn alleen ingeschreven voor de examens en niet voor onderwijs of begeleiding. Deze verhoudingen zijn grotendeels vergelijkbaar met voorgaande jaren. Het aantal extraneusdiploma’s is afgenomen met 5% ten gunste van het aantal diploma’s bbl.


11

Van de mbo-gediplomeerden facilitaire dienstverlening in 2011 stroomt 63% direct de arbeidsmarkt op. 21% kiest voor een vervolgopleiding in het hbo en 16% voor een vervolgopleiding in het mbo. Vergeleken met 2010 is dit geen groot verschil; toen koos 18% voor een vervolgopleiding in het mbo. Vergeleken met het landelijk totaal kiezen veel leerlingen facilitaire dienstverlening voor een vervolgopleiding in het hbo, en relatief weinig voor een vervolgopleiding in het mbo. In onderstaande figuur wordt de doorstroom weergegeven voor mbo facilitaire dienstverlening in 2010 en 2011 en het landelijk totaal voor 2011. 2010

16%

18%

24%

Landelijk totaal

2011

26% 21%

58%

Arbeidsmarkt

Hoger onderwijs

63%

13%

61%

Middelbaar beroepsonderwijs

Figuur 8: Gediplomeerde doorstroom naar jaar, mbo facilitaire dienstverlening en landelijk totaal. Bron: DUO

Hoger beroepsonderwijs In 2010 kozen 173 mbo-gediplomeerden facilitaire dienstverlening voor een vervolgopleiding in het hbo. Veruit de meesten van hen, 38%, kozen voor de bachelor facility management. Dit aantal is vergelijkbaar met 2008 en 2009. Een gedeelde tweede plaats is voor de bacheloropleidingen communicatie en personeel & arbeid, waar 5% van de gediplomeerden facilitaire dienstverlening voor kiest. Dit is vergelijkbaar met voorgaande jaren. Het aantal studenten hbo facility management laat overigens al een aantal jaar een daling van het aantal leerlingen zien.

Leerbedrijven Praktijkleren door middel van stages is een belangrijk element in het mbo. De stages van leerlingen moeten plaatsvinden bij erkende leerbedrijven. Kenwerk beheert het Register erkende leerbedrijven voor de branche facilitaire dienstverlening. Op dit moment zijn 2.454 mboleerbedrijven erkend voor de sector facilitaire dienstverlening in Nederland en nog eens 22 in het buitenland. Zeven van de buitenlandse leerbedrijven zitten op Curaçao, de overige zitten in de Verenigde Staten, Spanje, België, Cyprus, Duitsland en Frankrijk. Het aantal leerbedrijven in het buitenland is ten opzichte van 2010 toegenomen met negen, het aantal binnenlandse leerbedrijven is toegenomen met 210. Naast erkende leerbedrijven mbo zijn er 495 bedrijven in Nederland erkend als AKA-leerbedrijf in de sector facilitaire dienstverlening en zijn 54 bedrijven erkend voor een vmbo-stage en 141 bedrijven voor een leerwerktraject in de sector facilitaire dienstverlening. Erkende leerbedrijven hebben vaak meer erkenningen, bovendien kunnen leerbedrijven uit een bepaalde sector ook erkend zijn voor een kwalificatie die tot een andere sector behoort. Het aantal leerbedrijven per kwalificatie kan hierdoor hoger uitvallen dan het totaal aantal leerbedrijven in de sector. Bij deze laatste telling worden namelijk alleen de leerbedrijven meegenomen die op basis


12

van hun hoofdactiviteit erkend zijn voor een bepaalde sector. In onderstaande figuur is per onderwijstype en kwalificatie weergegeven hoeveel erkende leerbedrijven er zijn. Onderwijstype Vmbo

Kwalificatie

Leerbedrijven

Leerwerktraject

54

Stage

141

AKA

495 Buitenland

Mbo

Binnenland

Facilitair medewerker

22 3.213

Facilitair leidinggevende

2.669

Figuur 9: Erkende leerbedrijven naar onderwijstype en niveau. Peildatum 1 juni 2012. Bron: Kenwerk

Leerbedrijven verspreid over Nederland Facilitaire dienstverlening is meer dan welke andere beroepsgroep verspreid over verschillende arbeidsmarktsectoren. Immers, in alle sectoren is behoefte aan facilitair dienstverleners. De verwachting is dan ook dat de spreiding van mbo-leerbedrijven facilitaire dienstverlening over Nederland ongeveer gelijk is aan de spreiding van bedrijven in Nederland. Veruit de meeste bedrijven zitten in het westen van Nederland.

LB: 17,7 LL: 15,7

LB: 10,9 LL: 13,0

Het is opvallend dat het relatieve aandeel leerbedrijven facilitaire dienstverlening het grootst is in de regio Oost; 22,7%. Daarna volgt de regio Middenwest met 21,4% van de leerbedrijven. De

LB: 22,7 LL: 23,9

LB: 21,4 LL: 19,5

regio waar relatief de minste leerbedrijven voorkomen is Noord, hier zit 10,9% van de leerbedrijven. Eerder is aangegeven dat er 2.674 leerlingen facilitaire

LB: 13,6 LL: 15,3

LB: 13,7 LL: 12,6

dienstverlening zijn in 2011 en 2.454 erkende leerbedrijven. Wanneer het relatieve aandeel leerbedrijven afgezet wordt tegen het relatieve aandeel leerlingen in de verschillende regio’s, ontstaat een voorzichtig beeld van krapte en ruimte op de stagemarkt. Hierbij zijn de leerlingen die in het buitenland wonen buiten beschouwing gelaten.

Figuur 10: Relatieve spreiding van leerbedrijven (LB) en leerlingen (LL) facilitaire dienstverlening over de zes districten. 2011.

Zo zit in de regio Noord 10,9% van de leerbedrijven, terwijl 13,0% van de leerlingen in die regio woont. De verwachting is dat het in de regio Noord in verhouding lastiger is om aan een stageplaats te komen dan in andere regio’s. In de regio Noordwest daarentegen zit 17,7% van de leerbedrijven, maar het relatieve aandeel leerlingen is 15,7%. De verwachting is dat het vinden van een stageplaats in deze regio gemakkelijker is dan in de regio Noord. In de volgende paragraaf wordt ingegaan op de stagekansen van leerlingen in de verschillende regio’s naar kwalificatie.


13

Kans op een stage Praktijkleren vormt een belangrijk onderdeel binnen het mbo-onderwijs. Deze paragraaf geeft voor zes districten1 een inschatting van de kans op een stage voor de kwalificaties in de facilitaire dienstverlening. De perspectieven zijn samengesteld op basis van leerlingaantallen per kwalificatie en gegevens over de gemiddelde bezettingsgraad van leerplaatsen. Er zijn over het algemeen meer dan voldoende leerplaatsen voor mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening. Naast de afname van het aantal leerlingen heeft dit mogelijk ook te maken met het nieuwe kwalificatiedossier facilitaire dienstverlening. Dit biedt scholen de mogelijkheid om de opleidingen in verschillende contexten in te zetten en beter aan te laten sluiten bij de behoefte van het regionale bedrijfsleven. Noord

Oost Midden-

Noord-

Zuid-

Zuid-

west

west

west

oost

Totaal

Niveau 2 Facilitair medewerker Niveau 4 Facilitair leidinggevende Totaal Bronnen: DUO (2011) en Kenwerk (2012)

Goed

Ruim voldoende

Voldoende

Matig

Gering

100%/26%

25%/11%

10%/-10%

-11%/-25%

-26%/-100%

Niet beschikbaar

De percentages verwijzen naar de relatieve kans op een stage: welk percentage van de leerlingen kan geplaatst worden op basis van het beschikbaar aantal leerbedrijven in de regio.

1

Op www.kenwerk.nl/regiocijfers vindt u kerninformatie over onderwijsaanbod, arbeidsmarktbehoefte en stage- en arbeidsmarktperspectieven op het niveau van de dertig arbeidsmarktregio’s.


14

Werken Dit deel beschrijft de arbeidsmarkt in de sector facilitaire dienstverlening. Het beschrijft het aantal bedrijven en het aantal uitbestede medewerkers. Vervolgens komen trends en ontwikkelingen binnen de sector aan bod. De laatste paragrafen belichten de kans op werk vanuit verschillende invalshoeken: de vraag op de arbeidsmarkt, de concurrentie op de arbeidsmarkt en, tot slot, de kans op werk per regio en per mbo-kwalificatie.

Arbeidsmarkt facilitaire dienstverlening De arbeidsmarkt voor facilitaire dienstverlening bestaat uit twee deelmarkten: facilitaire aanbieders en facilitaire afdelingen binnen bedrijven en instellingen. Op dit moment zijn er alleen gegevens bekend over de arbeidsmarkt bij facilitaire aanbieders. Gebruikte bronnen zijn de publicaties ‘De Nederlandse Facility Management Markt’ van FMN & Twynstra Gudde (2010) en ‘De facility manager onderneemt’ van Hospitality Consultants (2012).

Bedrijven en werknemers In de afgelopen tien jaar is het aantal facilitaire aanbieders toegenomen van 22.452 tot 25.666, een stijging van 14% (FMN & Twynstra Gudde, 2010). 26.000 25.000 24.000 23.000 22.000 21.000 20.000 2000

2003

2005

2007

2009

Figuur 11: Aantal facilitaire aanbieders 2000-2009. Bron: FMN & Twynstra Gudde

In toenemende mate worden facilitaire diensten bij bedrijven en instellingen uitbesteed. Dit is terug te zien in de uitbestedingsgraad die in de periode 2000-2009 is gestegen van 57% naar 63%. Ook het aantal uitbestede medewerkers neemt toe; tot 314.684 in 2009. Er zijn in dat jaar 14.000 meer werknemers werkzaam bij facilitaire aanbieders in verhouding tot 2007 (FMN & Twynstra Gudde, 2010).


17

Interieurbeplanting

932

Integrated Facility Management

1.484

Kantoormeubilair

1.515

Kantoorbenodigdheden

2.225

Verhuizingen

2.261

Wagenparkbeheer

3.777

Afvalmanagement

5.240

Textielverzorging

7.835

Automatencatering

7.920

Document services

8.599

Contract catering

14.834

Koeriersdiensten

19.980

Beveiliging

30.936

Technisch beheer en onderhoud

33.788

Schoonmaakdienstverlening

173.356 0

40000

80000

120000

160000

200000

Figuur 12: Aantal medewerkers uitbesteed per deelgebied 2010. Bron: FMN & Twynstra Gudde

Ruim de helft van het totaal aantal uitbestede medewerkers is werkzaam in het deelgebied schoonmaakdienstverlening. Daarna zijn de meeste uitbestede medewerkers werkzaam in de deelgebieden technisch beheer en onderhoud & beveiliging, respectievelijk 11% en 10% (FMN & Twynstra Gudde, 2010).

Facility manager Een veel voorkomend beroep in de facilitaire dienstverlening is dat van manager. Volgens onderzoek van Hospitality Consultants zijn facilitair managers over het algemeen mannen (70%). Ze zijn verder hoogopgeleid (90% heeft een hbo-opleiding of hoger) en hebben vaak een gerichte opleidingsachtergrond (facility management of Hoge Hotelschool). Schoonmaakonderhoud, afvalverwerking, catering, gebouwenbeheer en verhuizingen zijn de meest voorkomende taken van een facility manager. Voor mbo’ers blijkt het steeds lastiger om als facility manager in de grotere organisaties een positie te verwerven. De meeste facility managers met een mbo-achtergrond zijn werkzaam op middel of lager managementniveau in de functie van afdelingshoofd of teamleider.

Trends en ontwikkelingen Het Nieuwe Werken Het aantal kenniswerkers in Nederland neemt toe. De technologie maakt het mogelijk om altijd en overal toegang te hebben tot informatie. Verder is er een nieuwe generatie werknemers toegetreden tot de arbeidsmarkt met veranderende eisen en behoeften aan werk, met als kernwoord ‘flexibiliteit’ (Werken 2.0, 2012). Het Nieuwe Werken (HNW) is een visie op werk die inspeelt op deze ontwikkelingen. In de basis komt het neer op slimmer, efficiënter en effectiever werken. Vernieuwing van de fysieke werkplek, de organisatiestructuur en -cultuur en de managementstijl zijn onderdelen van HNW (Werken 2.0, 2012). Voor facilitair medewerkers betekent HNW onder andere dat zij collega’s op verschillende plaatsen moeten kunnen faciliteren. Onderweg, thuis of op kantoor (FMN & Twynstra Gudde, 2010).


18

Duurzaamheid Veel organisaties in Nederland hebben duurzaam ondernemen hoog op de agenda staan. Facilitaire medewerkers spelen hier vaak een belangrijke rol in. Duurzame producten in de catering, een groen wagenpark en energiebesparende maatregelen, zoals daglichtregulering, zijn hier voorbeelden van. Duurzaam ondernemen draagt niet alleen bij aan het imago van de organisatie, maar brengt ook een aantal kostenbesparingen met zich mee (FMM, 2012). Gastvrijheid in de zorg Zorginstellingen hebben in toenemende mate te maken met krappere budgetten, minder personeel en kritische patiënten. Bovendien dwingt een toenemende marktwerking hen tot het kritisch bekijken van zorgprocessen en transparantie van bedrijfsvoering. Slimmer en gastvrijer werken in de zorg is dan ook van groot belang. De facilitaire organisatie speelt hierin een belangrijke rol (FMM, 2012).

Vraag op de arbeidsmarkt Onderstaande gegevens zijn afkomstig uit de Jobfeed-vacaturebank. Jobfeed heeft toegang tot alle vacatures op internet. Kenwerk heeft vanuit zijn expertise beroepen uit de vacaturetitels gekoppeld aan mbo-kwalificaties en -niveaus. Een deel van het totaal aantal vacatures wordt echter niet op internet geplaatst. Onderstaande gegevens geven dan ook alleen een indicatie van de ontwikkeling en spreiding van het aantal vacatures.

Aantal vacatures per kwalificatie In het eerste halfjaar van 2012 zijn er in de facilitaire dienstverlening ongeveer 2.032 vacatures ontstaan op mbo-niveau. In 2011 waren dat er in dezelfde periode 2.210. In 2012 zijn er vooral op niveau 4 veel minder vacatures beschikbaar gekomen ten opzichte van 2011. 1.250

1.205

1.200 1.150 1.100 1.050

2011 1.005 1.006

1.026

2012

1.000 950 900

Facilitair medewerker Facilitair leidinggevende Figuur 13: Aantal mbo-vacatures facilitaire dienstverlening per kwalificatie, januari t/m juli 2011-2012. Bron: Jobfeed, bewerking Kenwerk

Aantal vacatures per regio Het aantal ontstane vacatures in de facilitaire dienstverlening is redelijk verspreid over Nederland. In de regio Noord komen in verhouding de minste vacatures beschikbaar. Opvallend is dat er veel verschillen zijn in de ontwikkeling van het aantal ontstane vacatures tussen de regio’s. De regio’s Noord en Middenwest laten een duidelijke daling zien van het aantal vacatures dat is ontstaan. In de regio Oost zijn er in verhouding behoorlijk meer vacatures beschikbaar gekomen ten opzichte van een jaar eerder.


19

Noord

130

180 292

Oost Middenwest

382 474

300

2011 393 404

Noordwest

Zuidwest

337

2012

375

271 297

Zuidoost 0

100

200

300

400

500

Figuur 14: Aantal mbo-vacatures facilitaire dienstverlening per regio, januari t/m juli 2011-2012. Bron: Jobfeed, bewerking Kenwerk

Concurrentie op de arbeidsmarkt Schoolverlaters van de mbo-opleiding facilitaire dienstverlening ondervinden op de arbeidsmarkt concurrentie van andere schoolverlaters en andere niet-werkende werkzoekenden in diezelfde richting. Het aantal niet-werkende werkzoekenden kan niet volledig in kaart gebracht worden. Enerzijds heeft dit te maken met het feit dat niet alle werkzoekenden zich inschrijven bij het UWV. Dit geldt met name voor jongeren omdat zij vaak niet in aanmerking komen voor een uitkering. Anderzijds kan het voorkomen dat iemand die staat ingeschreven als werkzoekende niet direct inzetbaar is op de arbeidsmarkt. Figuur 15 toont de ontwikkeling van het aantal niet-werkende werkzoekenden die ingeschreven staan bij het UWV voor de functie van facilitair medewerker. Het gaat alleen om niet-werkende werkzoekenden die korter dan een halfjaar zijn ingeschreven. Deze groep kan als een directe concurrent van de schoolverlaters gezien worden omdat zij een relatief kleine afstand tot de arbeidsmarkt hebben. 1.000 900 800 700

600 500 400 300 200

2010

2011 2012

100 0

Figuur 15: Aantal niet-werkende werkzoekenden per maand 2010-2012. Bron: UWV


20

Het gemiddelde aantal niet-werkende werkzoekenden per maand is afgenomen van 832 in 2010 naar 775 in 2011. Voor 2012 lijkt het gemiddelde nog iets onder dat van 2011 uit te komen. Voor schoolverlaters is dit een gunstige ontwikkeling omdat de concurrentie op de arbeidsmarkt aan het afnemen is. Het aantal niet-werkende werkzoekenden is het hoogst in de provincies Noord- en Zuid-Holland met respectievelijk 175 en 151 niet-werkende werkzoekenden per maand in 2011.

Kans op werk De kans op werk is een indicator voor de arbeidsmarktperspectieven van mbo-gediplomeerden facilitaire dienstverlening. Deze paragraaf geeft voor zes districten2 een inschatting van de kans op werk voor de kwalificaties in de facilitaire dienstverlening. Het aantal leerlingen en schoolverlaters neemt af, zo ook de concurrentie op de arbeidsmarkt van niet-werkende werkzoekenden. Dit heeft een positief effect op de kans op werk. De arbeidsmarktperspectieven voor gediplomeerden mbo facilitaire dienstverlening zijn over het algemeen goed te noemen. Er zijn echter wel regionale verschillen op de arbeidsmarkt. In sommige regio’s is bijvoorbeeld het aantal vacatures de afgelopen periode gestegen, in andere regio’s is het aantal vacatures gedaald. Ook zijn er signalen dat veel bedrijven door bezuinigingen geen nieuwe facilitair medewerkers aannemen. De facilitaire taken worden herverdeeld onder de huidige medewerkers. Noord

Oost

Midden-

Noord-

Zuid-

Zuid-

west

west

west

oost

Totaal

Niveau 2 Facilitair medewerker Niveau 4 Facilitair leidinggevende Totaal Bronnen: DUO (2011) en Jobfeed, bewerking Kenwerk (2012)

Goed

Ruim voldoende

Voldoende

Matig

Gering

Niet beschikbaar

2

Op www.kenwerk.nl/regiocijfers vindt u kerninformatie over onderwijsaanbod, arbeidsmarktbehoefte en stage- en arbeidsmarktperspectieven op het niveau van de dertig arbeidsmarktregio’s.


21

Samenvatting en vooruitblik Afname van het aantal vmbo-leerlingen De meeste mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening hebben een vooropleiding in het vmbo gevolgd. Het aantal leerlingen op het vmbo is de afgelopen jaren met 8% gedaald. De theoretische leerweg, de belangrijkste leverancier van mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening, laat nog wel een lichte stijging zien van het aantal leerlingen. Bij andere richtingen waarvandaan veel leerlingen doorstromen naar mbo facilitaire dienstverlening is het aantal leerlingen in de afgelopen jaren met ruim 30% afgenomen. Het gaat om de vmbo-afdelingen handel & administratie, zorg & welzijn-ISP en verzorging. Deze afname heeft wellicht ook gevolgen voor de instroom van nieuwe leerlingen in de mbo-opleidingen facilitaire dienstverlening. Daling van het aantal mbo-leerlingen facilitair dienstverlening Het aantal mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening laat nog steeds een daling zien. De daling is met 1% wel een stuk lager dan in 2010, toen er sprake was van een afname van 12% van het aantal leerlingen. Dit heeft mogelijk te maken met het nieuwe kwalificatiedossier facilitaire dienstverlening, waarbij scholen meer mogelijkheden hebben om de opleidingen in verschillende contexten in te zetten. Imago van de branche De doorlopende daling van het aantal mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening heeft mogelijk te maken met het imago van de branche. Ook op het hbo neemt het aantal leerlingen af. Er zijn signalen dat scholen moeite hebben met het vormgeven van de opleiding facilitaire dienstverlening en het aantrekken van voldoende leerlingen voor de opleiding. Om deze reden heeft een aantal partijen, in samenwerking met Kenwerk, het initiatief genomen een regionale aanpak voor de invulling van de opleiding facilitaire dienstverlening te organiseren. Belangrijke thema’s zijn het verbeteren van het imago, het bevorderen van de regionale inkleuring van de opleiding facilitaire dienstverlening en het organiseren van kennisdeling tussen landelijke en regionale spelers. Kans op een stage en kans op werk Het aantal leerlingen en gediplomeerden neemt af, zo ook de concurrentie op de arbeidsmarkt van niet-werkende werkzoekenden. Dit heeft een positief effect op de kans op stage en de kans op werk. Deze zijn dan ook goed te noemen. Er zijn echter wel regionale verschillen op de arbeidsmarkt. In sommige regio’s is bijvoorbeeld het aantal vacatures de afgelopen periode gestegen, in andere regio’s gedaald. Ook zijn er signalen dat veel bedrijven door bezuinigingen geen nieuwe facilitair medewerkers aannemen. De facilitaire taken worden dan herverdeeld onder de huidige medewerkers.


25

Tabellenboek Overzicht regio’s Regio3 Noord

Arbeidsmarktregio’s Drenthe Friesland Groningen

Oost

Achterhoek IJssel-Vechtstreek Midden-Gelderland Rivierenland Stedendriehoek Twente Zuid-Gelderland

Middenwest

Flevoland Gooi- en Vechtstreek Haaglanden Holland-Rijnland Midden-Holland Midden-Utrecht Oost-Utrecht

Noordwest

Groot-Amsterdam Noord-Holland-Noord Zaanstreek/Waterland Zuid-Kennemerland

Zuidwest

Drechtsteden Rijnmond West-Brabant Zeeland

Zuidoost

Midden-Brabant Noord- en Midden-Limburg Noordoost-Brabant Zuid-Limburg Zuidoost-Brabant

3

De zes districten die in de rapportage gebruikt worden, zijn gebaseerd op de vroegere CWI-districten, en hier gekoppeld aan de indeling van arbeidsmarktregio’s, zoals die nu wordt gebruikt door de UWV WERKbedrijven.


29

Kwalificaties Kenwerk Facilitaire dienstverlening Naam kwalificatie

Crebo-nummers

Oude benaming

Niveau 2 Facilitair medewerker

95751 94170 91330 10891

Niveau 4 Facilitair leidinggevende

95750 94180 91320 10892

Medewerker facilitaire dienstverlening

N.b. Om de leesbaarheid te vergroten, zijn kwalificaties die betrekking hebben op eindtermen onderwijs en kwalificaties vanuit het beroepsgerichte onderwijs samengenomen waar deze enigszins met elkaar te vergelijken zijn.


30

Leren in de praktijk 1.

Aantal leerlingen voortgezet onderwijs 2007-2011

Voortgezet onderwijs

2007

2008

2009

2010

2011

941.300

934.600

935.000

939.900

949.700

Bron: Ministerie van OCW (2011) 2.

Aantal leerlingen bovenbouw vmbo, havo, vwo 2007-2011 2007

2008

2009

2010

2011

217.800

211.300

205.100

200.300

201.100

1.000

2.600

3.900

3.700

Havo

105.400

106.000

108.800

110.300

110.600

Vwo

119.300

121.600

120.900

121.900

120.800

Vmbo VM2

Bron: Ministerie van OCW (2011) 3.

Aantal vmbo-leerlingen (3e en 4e leerjaar) per sector 2009-2011 2009

2010

2011

Economie

30.762

28.600

26.357

Landbouw

16.921

15.602

15.772

Techniek

31.697

28.743

27.134

Zorg & welzijn

33.539

31.119

30.338

Intersectorale programma’s

14.934

18.756

25.752

Theoretische leerweg

77.065

77.064

78.583

204.918

199.884

203.936

Totaal Bron: DUO (2009-2011) 4.

Aantal vmbo-leerlingen Z&W-ISP, H&A en verzorging (3e en 4e leerjaar) 2006-2011 2006

2007

2008

Zorg & welzijn-ISP

21.007

20.794

19.571


20.710

19.615

18.291

21.045

17.181

14.668

Verzorging

64.768

Totaal

57.590

52.530

2009

2010

2011

18.229

16.838

16.588

17.289

15.386

14.184

12.581

11.711

11.488

43.935

42.260

48.099

Bron: DUO (2006-2011) 5.

Geslacht vmbo-leerlingen Z&W-ISP, H&A en verzorging 2011 Zorg & welzijn-ISP


Man

Verzorging

1.807

8.450

1.469

Vrouw

14.781

5.734

10.019

Totaal

16.588

14.184

11.488

Bron: DUO (2011) 6.

Aantal mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening 2007-2011

Bol Bbl Totaal

2007

2008

2009

2010

2011

2.681

2.510

2.369

2.274

2.303

743

779

700

426

371

3.424

3.289

3.069

2.700

2.674

Bron: DUO (2007-2011)


31

7.

Aantal mbo-leerlingen per kwalificatie en per regio 2011 Noord

Oost

Midden-

Noord-

Zuid-

Zuid-

west

west

west

oost

Buitenland

Totaal


152

155

157

178

168

94

2

906

194

483

363

241

239

242

6

1.768

346

638

520

419

407

336

8

2.674

Niveau 4 Facilitair leidinggevende Totaal Bron: DUO (2011) 8.

Aantal mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening per kwalificatie en per leerweg 2011 Bbl

Bol

Totaal

265

641

906


106

1.662

1.768

Totaal

371

2.303

2.674

14%

86%

32%

68%

Niveau 2 Facilitair medewerker Niveau 4

Ter vergelijking: verhouding bbl-bol van alle in het land aangeboden mboopleidingen Bron: DUO (2011) 9.

Mutaties aantal mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening per kwalificatie en per leerweg 2011 t.o.v. 2010, absolute aantallen Bbl

Bol

Totaal

-47

14

-33

-8

15

7

-55

29

-26

Niveau 2 Facilitair medewerker Niveau 4 Facilitair leidinggevende Totaal Bron: DUO (2010-2011)


32

10.

Aantal mbo-scholen per kwalificatie en per regio 2011 Noord

Oost

Midden-

Noord-

Zuid-

Zuid-

west

west

west

oost

Totaal


4

4

4

3

3

5

23


3

7

4

3

3

4

24

Totaal

7

11

8

6

6

9

28

94

96

135

87

109

61

96

Niveau 4

Gemiddeld aantal mboleerlingen facilitaire dienstverlening per school Bron: DUO (2011) 11.

Aantal leerlingen facilitaire dienstverlening per regio en per school 2011

Regio

School

Noord

ROC Alfa-college

113

ROC Drenthe College

100

ROC Friesland College

120

Oost

ROC Noorderpoortcollege

42

Landstede

58

ROC Aventus

48

ROC Graafschap College

42

ROC Nijmegen eo

116

ROC Rijn IJssel

199

ROC Mondriaan

Zuidoost

172 99

ROC Leiden

29

Regio College ROC Horizon College

Zuidwest

89

ROC ASA ROC Midden Nederland Noordwest

117

ROC Deltion College

ROC van Twente Middenwest

Aantal leerlingen

238 29 146

ROC Nova College

81

ROC van Amsterdam

93

ROC Albeda College

215

ROC Da Vinci College

40

ROC West-Brabant

74

ROC Zadkine

107

ROC Arcus College

158

ROC Eindhoven

97

ROC Gilde Opleidingen

26

ROC Koning Willem I College

22

ROC Ter AA Totaal

4 2.674

Bron: DUO (2011)


33

12.

Geslacht mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening Aantal

Percentage

Landelijke verhouding

Man

1.387

52%

53%

Vrouw

1.287

48%

47%

Totaal

2.674

100%

100%

Bron: DUO (2011) 13.

Etniciteit mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening per niveau (afgerond op hele procenten) Niveau 2

Niveau 4

60%

81%

Autochtoon Westerse allochtoon

7%

5%

34%

14%

Waarvan:

4%

1%



Afrika

6%

2%



Amerika

2%

0%



Antillen

4%

1%



Azië

4%

2%



China

1%

0%



Marokko

7%

2%



Suriname

6%

4%



Turkije

4%

3%

Niet-westerse allochtoon

Bron: DUO (2011) 14.

Leeftijd mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening

Leeftijd

Aantal

Percentage

15-19

1.730

65%

20-24

663

25%

25-29

81

3%

30+ Totaal

200

7%

2.674

100%

Bron: DUO (2011) 15.

Vooropleiding mbo-leerlingen facilitaire dienstverlening 2007-2011 (afgerond op hele procenten)

Inschrijfjaar

Basis-

Basis-

Vmbo

Vmbo tl

Mbo 1-2

Mbo 3-4

Havo/ vwo

Hbo/

onderwijs

vorming

2007

14%

19%

32%

18%

15%

2%

1%

wo

2008

12%

18%

30%

20%

18%

2%

0%

2009

14%

19%

27%

21%

14%

3%

2%

0%

2010

10%

19%

29%

25%

12%

2%

2%

0%

2011

9%

20%

29%

26%

13%

2%

3%

0%

Bron: DUO (2007-2011)


34

16.

Doorstroom van een vmbo-afdeling naar een mbo-opleiding facilitaire dienstverlening per niveau 2011 (afgerond op hele procenten) Niveau 2

Niveau 4

Totaal

Geen afdeling (AKA of vmbo tl)

14%

54%

40%


12%

10%

11%

Zorg & welzijn-ISP

12%

6%

8%

Verzorging

13%

2%

6%

Andere afdelingen

49%

28%

35%

Bron: DUO (2011) 17.

Doorstroom van een vmbo-leerweg naar een mbo-opleiding facilitaire dienstverlening per niveau 2011 (afgerond op hele procenten) Niveau 2

Niveau 4

Totaal

Theoretische leerweg (tl)

13%

54%

39%

Basisberoepsgerichte leerweg (bbl)

72%

0%

26%

Kaderberoepsgerichte leerweg (kbl)

14%

31%

25%

Gemengde leerweg (gl)

1%

14%

9%

Basis- en kaderberoepsgerichte leerweg (b/k)

1%

0%

0%

Bron: DUO (2011) 18.

Aantal diploma’s mbo facilitaire dienstverlening 2008-2010 Bbl

Bol

Extraneus

Totaal

2008

238

618

101

957

2009

216

557

131

904

2010

223

513

74

810

Bron: DUO (2009-2011) 19.

Aantal mbo-diploma’s per kwalificatie en per leerweg 2010 Bbl

Bol

Bbl en bol

Extraneus

Totaal

193

195

388

36

424

30

318

348

38

386

223

513

736

74

810

Niveau 2 Facilitair medewerker Niveau 4 Facilitair leidinggevende Totaal Bron: DUO (2011) 20.

Mutaties aantal mbo-diploma’s per kwalificatie en per leerweg 2010 t.o.v. 2009 Bbl

Bol

Extraneus

Totaal

-2

-4

-44

-50


9

-40

-13

-44

Totaal

7

-44

-57

-94

Niveau 2 Facilitair medewerker Niveau 4

Bron: DUO (2010-2011)


35

21.

Door- en uitstroom van gediplomeerden facilitaire dienstverlening 2010-2011 (afgerond op hele procenten) 2010

2011

Landelijk

Arbeidsmarkt

58%

63%

61%

Hoger onderwijs

24%

21%

13%

Middelbaar beroepsonderwijs

18%

16%

26%

Bron: DUO (2011) 22.

Instroom van mbo-gediplomeerden facilitaire dienstverlening per hbo-opleiding 2008-2010

Bachelor facility management Bachelor communicatie Bachelor personeel en arbeid Bachelor commerciële economie

2008

2009

2010

82

77

66

5

8

8

11

9

8

9

11

6

Overige opleidingen

116

119

85

Totaal

223

224

173

Bron: HBO-raad (2012) 23.

Aantal studenten hbo facility management per opleiding 2007-2011 2007

2008

2009

2010

2011

6

16

53

51

36

Associate degree facility management Bachelor facility management

5.427

5.328

5.209

5.050

5.029

Totaal

5.433

5.344

5.262

5.109

5.065


Aantal diploma’s hbo facility management per opleiding 2007-2010 2007

2008

2009

2010

15

9

12

28

Associate degree facility management Bachelor facility management

1.017

1.027

1.005

927

Totaal

1.032

1.036

1.017

955


Aantal erkende vmbo-leerbedrijven facilitaire dienstverlening leerwerktraject en stage 2008-2012 2008

2009

2010

2011

2012

Leerbedrijven leerwerktraject

18

69

67

62

54

Leerbedrijven stage

70

213

200

171

141

Bron: Kenwerk (2012) 26.

Aantal erkende mbo-leerbedrijven facilitaire dienstverlening binnenland 2007-2012 2007

2008

2009

2010

2011

2012

Facilitaire dienstverlening

2.194

2.366

2.526

2.594

2.244

2.454

Facilitaire dienstverlening

-

76

153

221

339

495

AKA-erkend Bron: Kenwerk (2012)


36

27.

Aantal erkende mbo-leerbedrijven facilitaire dienstverlening binnenland per kwalificatie en per regio in 2012 Noord

Oost

Midden-

Noord-

Zuid-

Zuid-

west

west

west

oost

Totaal


416

723

703

539

420

412

3.213

276

598

634

445

384

341

2.669

Niveau 4 Facilitair leidinggevende Bron: Kenwerk (2012) N.b. Leerbedrijven zijn vaak erkend voor meer kwalificaties. Derhalve kan geen verticale optelling plaatsvinden. 28.

Aantal erkende mbo-leerbedrijven facilitaire dienstverlening buitenland 2009-2012 2009

2010

2011

2012

België

-

-

1

1

China

1

1

-

-

Cyprus

1

1

1

1

Duitsland

1

1

-

1

Groot-Brittannië

1

-

-

-

Frankrijk

-

-

1

1

Nederlandse Antillen

8

8

7

7

Spanje

2

2

3

5

Verenigde Staten

-

-

-

6

14

13

13

22

Totaal Bron: Kenwerk (2009-2012)

Werken 29.

Aantal aanbieders en aantal medewerkers uitbesteed 2000-2003-2005-2007-2009

Aantal aanbieders Aantal medewerkers uitbesteed Uitbestedingspercentage

2000

2003

2005

2007

2009

22.452

22.506

23.164

24.176

25.666

313.878

303.653

287.085

300.796

314.684

57%

58%

59%

61%

63%

Bron: FMN & Twynstra Gudde (2010)


37

30.

Aantal aanbieders en aantal medewerkers facilitaire dienstverlening uitbesteed per deelgebied in 2010 Aantal aanbieders

Uitbestedings-

Aantal medewerkers

percentage

uitbesteed

185

100%

5.240

50

90%

7.920

1.325

70%

30.936

Afvalmanagement Automatencatering Beveiliging Contractcatering

149

39%

14.834

Document services

23

60%

8.599

Integrated facility management

16

2%

1.484

Interieurbeplanting

50

60%

932

165

100%

2.225

Kantoormeubilair

259

100%

1.515

Koeriersdiensten

2.864

90%

19.980

Schoonmaakdienstverlening

7.095

84%

173.356

12.340

80%

33.788

296

51%

7.835

Kantoorbenodigdheden

Technisch beheer en onderhoud Textielverzorging Verhuizingen

50

90%

2.261

800

64%

3.777

25.666

63%

314.684

Wagenparkbeheer Totaal Bron: FMN & Twynstra Gudde (2010) 31.

Aantal vacatures facilitaire dienstverlening per kwalificatie, januari t/m juli 2011-2012

Facilitair medewerker

2011

2012

1.005

1.006


1.205

1.026

Totaal

2.210

2.032

Bron: Jobfeed, bewerking Kenwerk (2012) 32.

Aantal vacatures facilitaire dienstverlening per kwalificatie en regio, januari t/m juli 2011-2012 Facilitair medewerker 2011

Noord

Facilitair leidinggevende 2012

2011

Totaal

2012

2011

2012

61

91

119

39

180

130

Oost

132

215

160

167

292

382

Middenwest

201

112

273

188

474

300

Noordwest

211

169

182

235

393

404

Zuidwest

188

167

187

170

375

337

Zuidoost

135

168

136

129

271

297

77

84

148

99

225

183

1.005

1.006

1.205

1.026

2.210

2.032

Onbekend Totaal

Bron: Jobfeed, bewerking Kenwerk (2012)


38

Bronnenlijst CBS - Centraal Bureau voor de Statistiek (2007-2012). Statline databank. Den Haag Geraadpleegd in juni en juli 2012. CPB – Centraal Plan Bureau (2012). Macro Economische Verkenning 2013. Den Haag DUO - Dienst Uitvoering Onderwijs (2006-2012). Oktobertelling 2011. Zoetermeer DUO – Dienst Uitvoering Onderwijs (211). Doorstromers van vmbo naar mbo in 2011. Zoetermeer FMM – Facility Management Magazine (2012). Nieuw concept voor eten en drinken in de zorg, 6 augustus 2012. Amsterdam FMN - Facility Management Nederland & Twynstra Gudde (2010). De Nederlandse Facility Management Markt. Een overzicht van cijfers, trends en ontwikkelingen. Naarden HBO-raad (2012). Feiten en cijfers. Telling juni 2012. Den Haag Hospitality Consultants (2012). De facility manager onderneemt. Kluwer, Alphen aan den Rijn Jobfeed (2012). Telling vacatures facilitaire dienstverlening 2011-2012. Amsterdam Kenwerk (2009-2012). Register erkende leerbedrijven. Telling juni 2012. Zoetermeer Ministerie van OCW – Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (2012). Kerncijfers 2007-2011. Den Haag UWV (2012). Arbeidsmarktprognose 2012-2013. Amsterdam UWV (2012). Kerncijfers Niet-Werkende Werkzoekenden 2010-2012. Geraadpleegd in augustus 2012. www.arbeidsmarktcijfers.nl Werken 2.0 (2012). www.werken20.nl. Platform voor Het Nieuwe Werken.


39

Verantwoording Onderwijs De gegevens over onderwijs zijn afkomstig uit tellingen van de Dienst Uitvoering Onderwijs, een uitvoeringsorganisatie van het ministerie van OCW. Als uitgangspunt is telkens het schooljaar 2011-2012 genomen, wat wordt aangeduid als 2011. De gegevens met betrekking tot aantal leerlingen en aantal diploma’s zijn steeds gebaseerd op tellingen per 1 oktober van het betreffende jaar. Het aantal leerlingen wordt dus aan het begin van het schooljaar geteld, waarbij geen rekening wordt gehouden met uitval. Het aantal diploma’s wordt aan het eind van het afgelopen schooljaar geteld. In dit rapport wordt alleen het aantal mbo-leerlingen in kaart gebracht dat een opleiding volgt op een roc. Daarnaast wordt alleen gerapporteerd over kwalificaties waarop leerlingen zijn ingeschreven. Daarbij kunnen scholen leerlingen inschrijven op een algemeen nummer binnen één van de vier niveaus, maar ook op een specifieke uitstroom van het betreffende niveau. Bij de inschrijving op een algemeen nummer (een ‘nul-nummer’) is nog niet bekend welke uitstroom de leerling kiest. Hierdoor kan een enigszins vertekend beeld ontstaan. Bij het berekenen van het aantal leerlingen, scholen en diploma’s naar regio is steeds de hoofdvestiging van de roc’s als uitgangspunt genomen. Aangezien roc’s meer vestigingen kunnen hebben, in verschillende regio’s, kunnen kleine afwijkingen bestaan. Leerbedrijven De gegevens over leerbedrijven zijn afkomstig uit het Register erkende leerbedrijven van Kenwerk. Als uitgangspunt is een telling genomen van peildatum 1 juni 2012, wat wordt aangeduid als 2012. Leerbedrijven uit een bepaalde sector kunnen ook erkend zijn voor een kwalificatie die tot een andere sector behoort. Het aantal leerbedrijven per kwalificatie kan hierdoor hoger uitvallen dan het totaal aantal leerbedrijven in de sector. Bij deze laatste telling worden namelijk alleen de leerbedrijven meegenomen die op basis van hun hoofdactiviteit erkend zijn voor een bepaalde sector. Kans op een stage De prognoses voor leerplaatsen zijn per kwalificatie berekend op basis van het aantal erkende leerbedrijven, de gemiddelde bezettingsgraad bij bedrijven en het aantal ingeschreven leerlingen op de betreffende kwalificatie. De gebruikte bronnen zijn het Register erkende leerbedrijven van Kenwerk, het Basisregister Onderwijs (BRON) en de DUO-tellingen van het ministerie van OCW. Ten eerste is per kwalificatie een gemiddelde bezettingsgraad vastgesteld. Hoeveel leerbedrijven zijn er nodig per leerling? Wanneer meer leerlingen in één bedrijf stage kunnen lopen, zijn er gemiddeld minder leerbedrijven nodig. Deze factor is vastgesteld op basis van de gegevens uit BRON. Scholen voeren in BRON per beroepspraktijkvorming (bpv) gegevens in over de leerling, het leerbedrijf en de bpv-periode. Op basis van deze gegevens kan per kwalificatie een factor worden berekend hoeveel leerlingen er gemiddeld per leerbedrijf een leerplaats hebben op jaarbasis. Vervolgens wordt dit aantal vergeleken met het aantal leerlingen om na te gaan of er al dan niet voldoende leerbedrijven zijn voor het jaar 20122013. In een formule uitgedrukt, luidt dit als volgt:

# Erkende lb

X


Gemiddelde bezettingsgraad

-

# Leerlingen

40

De factor is berekend op basis van een landelijk gemiddelde. Dit, om toevallige verschillen per regio uit te sluiten. De gegevens over het aantal leerlingen en erkende leerbedrijven zijn wel op regionaal niveau gebruikt. Tot slot zijn de berekende prognoses aan de regioadviseurs van Kenwerk voorgelegd ter verificatie. Wanneer de prognoses niet volledig stroken met de ervaringen in de betreffende regio, zijn kleine wijzigingen aangebracht. Werken Voor dit deel is gebruikgemaakt van verschillende bronnen. Standaard worden de meest recente tellingen van het CBS gebruikt voor gegevens over aantal bedrijven en werknemers. Waar beschikbaar worden deze aangevuld met gegevens vanuit brancheorganisaties en relevante onderzoeksrapporten. Trends en ontwikkelingen worden beschreven aan de hand van relevante onderzoeksrapporten en actuele berichtgeving in de media - veelal vanuit brancheorganisaties. De informatie over vacatures wordt verkregen via Jobfeed. Jobfeed is een vacaturebank met toegang tot alle vacatures op internet. Niet alle vacatures worden echter uitgezet via internet. Om het totaal aantal vacatures zo goed mogelijk te benaderen, is gebruikgemaakt van ophoogfactoren die beleidsonderzoeksbureau Research voor Beleid heeft ontwikkeld voor Jobfeed. Deze ophoogfactoren zijn vastgesteld op basis van het type bedrijfssector en het beroep. Kenwerk heeft vanuit zijn expertise beroepen uit de vacaturetitels gekoppeld aan mbo-kwalificaties en -niveaus om inzicht te geven in de spreiding en ontwikkeling van het aantal vacatures. Kans op werk Om de arbeidsmarktperspectieven op het niveau van kwalificaties inzichtelijk te maken, is het aantal gediplomeerden dat de arbeidsmarkt opstroomt per kwalificatie en per regio afgezet tegen het aantal vacatures uit Jobfeed per kwalificatie en per regio. Tot slot zijn de arbeidsmarktperspectieven aan de regioadviseurs van Kenwerk voorgelegd ter verificatie. Wanneer de perspectieven niet volledig stroken met de ervaringen in de betreffende regio, zijn kleine wijzigingen aangebracht.


41

Afkortingen en begrippenlijst AKA

arbeidsmarktgekwalificeerd assistent

bbl

beroepsbegeleidende leerweg

bol

beroepsopleidende leerweg

bpv

beroepspraktijkvorming

BRON

Basisregister Onderwijs

CBS

Centraal Bureau voor de Statistiek

CT

consumptieve technieken

DUO

Dienst Uitvoering Onderwijs

hbo

hoger beroepsonderwijs

FMN

Facility Management Nederland

LWT

leerwerktraject

mbo

middelbaar beroepsonderwijs

ministerie van OCW

ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

roc

regionaal opleidingen centrum

VM2

vmbo/mbo - niveau 2

vmbo

voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs

vmbo tl

vmbo theoretische leerweg

vo

voortgezet onderwijs

wo

wetenschappelijk onderwijs

zorg & welzijn-ISP

zorg & welzijn breed-intrasectoraal programma

AKA

Het AKA-traject is geen specifieke beroepsopleiding, maar biedt een brede voorbereiding op de arbeidsmarkt. Met het AKA-kwalificatieprofiel krijgen instellingen bovendien ruimte om voor een bepaalde categorie jongeren maatwerk en flexibiliteit te bieden en voortijdig schoolverlaten tegen te gaan. Het doel van de opleiding is jongeren een arbeidsmarktkwalificatie mee te geven, waardoor hun perspectief op werk breder wordt in eigen stad of regio, ze in hun eigen onderhoud kunnen voorzien en kunnen functioneren in het maatschappelijk leven.

assistentenopleiding

Per 1 augustus 2005 kan door vmbo-scholen een mbo-assistentenopleiding (niveau 1) worden verzorgd. De leerinhoud van de assistentenopleiding in het vmbo is gelijk aan die in het mbo. De examens worden afgenomen onder verantwoordelijkheid van het mbo. De leerling ontvangt een mbo-diploma niveau 1 naast het reguliere vmbodiploma.

bachelor

Een graad die een leerling krijgt indien hij een opleiding (met een studiebelasting van 240 ECTS - European Credit Transfer System) heeft gevolgd aan een geaccrediteerde instelling voor hoger beroepsonderwijs (de bacheloropleiding).

bbl

Een bbl-opleiding bestaat voor minimaal 60% uit praktijk. Mensen die een bblopleiding volgen, werken met een arbeidsovereenkomst in een leerbedrijf en gaan meestal één dag in de week naar school voor de theoretische onderbouwing.

bpv

De beroepspraktijkvorming is een belangrijk en verplicht onderdeel van iedere mboopleiding. Bpv is de algemene term voor de stage (bij bol-opleiding) of de leerbaan (bij bbl-opleiding) die de leerling in de praktijk bij een erkend leerbedrijf uitvoert.

bol

Deelnemers van een bol-opleiding hebben tijdens hun opleiding één of meer stageperioden. De bol-opleiding bestaat voor minimaal 20% en maximaal 60% uit beroepspraktijkvorming.


42

erkend leerbedrijf

Bedrijven die op basis van vaste criteria zijn geaccrediteerd als leerbedrijf. Erkende leerbedrijven zijn opgenomen in een landelijk register. Een leerbedrijf kan op verschillende kwalificaties en niveaus erkend zijn: voor vmbo, mbo of beide.

Jobfeed

Jobfeed is een vacaturebank met toegang tot alle vacatures op internet.

kwalificatie

Een kwalificatie is de inhoud van het diploma, vastgelegd in een kwalificatiedossier.

mbo

Het mbo kent twee leerwegen, bbl en bol, en vier opleidingsniveaus: 

niveau 1: assistent (assisterend, ondersteunend beroepsbeoefenaar);



niveau 2: vakman (uitvoerend, ondersteunend beroepsbeoefenaar);



niveau 3: vakman of voorman (uitvoerend, vaktechnisch corrigerend, begeleidend, instruerend, aansturend en adviserend beroepsbeoefenaar);



niveau 4: vakman of middenkaderfunctionaris (uitvoerend tot leidinggevend, coördinerend tot beleidsbepalend, begeleidend tot innoverend beroepsbeoefenaar).

mbo-

Hieronder vallen regionale opleidingen centra (roc’s), agrarische opleidingscentra

onderwijsinstellingen

(aoc’s), vakinstellingen en overige mbo-instellingen (een hbo-school met een mboafdeling en een instelling voor auditief gehandicapten).

VM2

VM2 is een experiment waarbij vmbo-leerlingen die naar het mbo willen, niet over hoeven te stappen naar een andere school. Zij kunnen verder leren in hun vertrouwde omgeving. Dat gebeurt door het integreren van de bovenbouw in de vmbobasisberoepsgerichte leerweg in het mbo-niveau 2.

vmbo

Aan het einde van de tweede klas kiezen vmbo-leerlingen een leerweg en een sector. Er zijn vier leerwegen: de basisberoepsgerichte leerweg, de gemengde leerweg, de kaderberoepsgerichte leerweg en de theoretische leerweg. Elke leerweg biedt andere doorstroommogelijkheden naar het mbo. De basisberoepsgerichte leerweg leidt op naar mbo-opleidingen op niveau 2. De kaderberoepsgerichte, gemengde en theoretische leerwegen bereiden leerlingen voor op mbo-opleidingen op niveau 3 en 4. In elke leerweg kan gekozen worden voor één van de vier sectoren; economie, zorg & welzijn, techniek en landbouw. De theoretische leerweg valt niet onder een sector, maar is te vergelijken met de vroegere mavo.

vo

Alle soorten voortgezet onderwijs beginnen met de onderbouw. Deze duurt voor vmbo twee en voor havo/vwo drie jaar. In de onderbouw volgen leerlingen een breed vakkenpakket dat in principe voor iedereen hetzelfde is.


43

Trends & cijfers. facilitaire dienstverlening

Recommend Documents