Trends & cijfers. horeca

Trends & cijfers horeca

Zicht op arbeidsmarkt en onderwijs 2014 - 2015

Colofon Uitgave Kenwerk Maria Montessorilaan 11-17 2719 DB Zoetermeer Telefoon: 079 360 14 00 Website: www.kenwerk.nl Auteurs Marije van de Grift Bernadette Dijkstra Annemarie de Mooij Eline van den Berg Met medewerking van Romy Chhik

© 2014 Kenwerk De digitale versie van Trends & cijfers horeca is beschikbaar op de website van Kenwerk (www.kenwerk.nl/trendsencijfers). Overname voor eigen gebruik is toegestaan onder bronvermelding. Drukfouten en/of andere onvolkomenheden voorbehouden.

Voorwoord Voor u ligt Trends & cijfers horeca 2014-2015. In deze rapportage gaan we in op het beroepsonderwijs, de arbeidsmarkt en de aansluiting tussen deze twee voor de sector. In 2014 hadden we nog altijd te maken met de effecten van de crisis van de afgelopen jaren. Het aantal faillissementen in 2014 is in vergelijking met 2013 gedaald, maar nog altijd veel hoger dan in 2008. Hoewel zich een kleine economische groei lijkt voor te doen, is deze niet krachtig genoeg om het aantal banen te laten toenemen. Met name voor de jeugd, startend op de arbeidsmarkt, is dit een probleem. In 2014 stond het bestrijden van de jeugdwerkloosheid dan ook volop in de belangstelling. Het UWV en CPB verwachten voor 2015 een kleine groei in het aantal banen. Dit betekent dat de arbeidsmarkt in 2015 nog steeds niet aan iedereen een passende baan kan bieden. In 2015 staan voor het mbo grote veranderingen op de agenda: 

De opheffing van de 17 kenniscentra beroepsonderwijs en bedrijfsleven. De wettelijke taken worden vanaf 1 augustus belegd bij de Stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB).



De invoering van de nieuwe Branche Kwalificatiestructuur (BKS). Belangrijk daarbinnen zijn de keuzedelen; hiermee kunnen onderwijsinstellingen snel inspelen op bijvoorbeeld veranderingen in het bedrijfsleven. Met de nieuwe structuur wordt het voor onderwijsinstellingen mogelijk om nauw aan te sluiten op arbeidsmarkt in hun regio.

Omdat tot een arbeidsmarktrelevant opleidingsaanbod te komen en om (toekomstige) leerlingen inzicht te geven in het arbeidsmarktperspectief van een opleiding is informatie over de onderwijsen arbeidsmarkt cruciaal. Kenwerk voorziet hierin door middel van de publicatie Trends & cijfers 2014-2105. Vanaf 2015 zal een deel van deze informatie door de SBB worden gepubliceerd.

Alien Cnossen Algemeen directeur Kenwerk

Inhoudsopgave Inleiding ............................................................................................................. 3 Leeswijzer .......................................................................................................... 5 Leren in de praktijk ............................................................................................ 9 Onderwijs ........................................................................................................... 9 Leerbedrijven .................................................................................................... 12 Kans op een stage .............................................................................................. 13 Werken ............................................................................................................. 19 Arbeidsmarkt horeca........................................................................................... 19 Vraag op de arbeidsmarkt ................................................................................... 20 Concurrentie op de arbeidsmarkt .......................................................................... 22 Kans op werk..................................................................................................... 23 Samenvatting en vooruitblik............................................................................. 31 Tabellenboek .................................................................................................... 35 Bronnenlijst ...................................................................................................... 45 Verantwoording ................................................................................................ 46 Afkortingen en begrippenlijst ........................................................................... 48

Inleiding Trends & cijfers Jaarlijks publiceert Kenwerk informatie over ontwikkelingen in het beroepsonderwijs en bedrijfsleven. Trends & cijfers horeca bevat kwantitatieve informatie over beroepsopleidingen, het leren in de praktijk en de aansluiting op de arbeidsmarkt voor de horeca. De andere sectoren waar Kenwerk zich op richt, bakkerij, reizen, recreatie en facilitaire dienstverlening, worden beschreven in aparte publicaties. Het doel van Trends & cijfers horeca is bij te dragen aan de afstemming van het onderwijsaanbod op de arbeidsmarktbehoefte, nationaal en regionaal. Vooral waar sprake is van overschotten of tekorten is beleidsmatige sturing van belang. Kenwerk vervult hierin een brugfunctie als kenniscentrum, met als uiteindelijke doel een goede aansluiting tussen onderwijs en bedrijfsleven in de betreffende sectoren. Deze publicatie geeft inzicht in de onderwijsen arbeidsmarkt van de horeca en de optelsom van deze twee: de kans op een stage en de kans op werk. De rapportage onderscheidt zich van andere arbeidsmarktrapportages in deze branche omdat gerapporteerd wordt over de verschillende kwalificaties waarop opleidingen worden aangeboden in de horeca. Dit vertaalt zich in een hoog niveau van detail en diepgang. Rapporteren op kwalificatieniveau is mogelijk omdat Kenwerk als kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven beschikt over unieke gegevensbronnen. Zo heeft Kenwerk inzicht in het aantal erkende leerbedrijven via het Register erkende leerbedrijven en zijn bij Kenwerk regionale adviseurs werkzaam die beschikken over jarenlange ervaring en uitgebreide kennis van de stageen arbeidsmarkt in de sectoren horeca, bakkerij, reizen, recreatie en facilitaire dienstverlening. De gegevens worden in een breder perspectief geplaatst door ze te vergelijken met gegevens die ter beschikking worden gesteld door onder andere DUO, het ministerie van OCW, de Vereniging Hogescholen, CBS, Jobfeed (via SBB), UWV en brancheorganisaties. Doel en doelgroepen Trends & cijfers horeca wordt door Kenwerk gemaakt in het kader van zijn wettelijke taak en is met name bedoeld voor onderwijsinstellingen, bedrijfsleven en sociale partners. Zij kunnen informatie uit deze publicatie gebruiken voor de vormgeving en onderbouwing van hun beleid. De kans op een stage en de kans op werk zijn interessant voor iedereen die aan een (vervolg)opleiding wil beginnen of zich wil oriënteren op de arbeidsmarkt bij het zoeken naar een baan of het veranderen van werkomgeving. Vanzelfsprekend kan het rapport ook gebruikt worden door studiekeuze- en loopbaanadviseurs. In samenwerking met de andere kenniscentra verschijnt de prognose-informatie ook op www.kansopstage.nl en www.kansopwerk.nl.

Leeswijzer Opbouw Er zijn vijf publicaties Trends & cijfers, één voor elke sector waarop Kenwerk zich richt: horeca, bakkerij, reizen, recreatie en facilitaire dienstverlening. De publicaties zijn onafhankelijk van elkaar te lezen. Doordat de rapportages zo veel mogelijk parallel zijn opgebouwd, is het mogelijk een vergelijking te maken tussen de verschillende sectoren. Elke Trends & cijfers is opgebouwd uit twee delen: Leren in de praktijk en Werken. Leren in de praktijk beschrijft de ontwikkelingen in het onderwijs en de perspectieven op de stageen leerbanenmarkt. Werken beschrijft de ontwikkelingen, de vraag en de concurrentie op de arbeidsmarkt gevolgd door de arbeidsmarktperspectieven per kwalificatie en regio. De publicatie eindigt met een samenvatting en vooruitblik en een tabellenboek. In het tabellenboek zijn alle in de tekst genoemde cijfers terug te vinden. Om de leesbaarheid van Trends & cijfers te vergroten, is de uitleg van begrippen en afkortingen, waar mogelijk, opgenomen in een begrippenlijst in plaats van in de tekst. De begrippenlijst vindt u achter in iedere Trends & cijfers. Daarnaast wordt er in Trends & cijfers gerapporteerd over schooljaren, bijvoorbeeld 2013-2014. Deze worden zo veel mogelijk afgekort naar het inschrijfjaar; in dit voorbeeld 2013. Kwalificaties In Trends & cijfers worden alleen kwalificaties beschreven waarop daadwerkelijk inschrijvingen zijn. Daarbij worden de kwalificaties steeds aangeduid met de meest recente termen. Een vergelijking met eerder gebruikte termen vindt u in het tabellenboek.

Trends & cijfers horeca 2014-2015

5


7

Leren in de praktijk Dit eerste hoofdstuk gaat over het middelbaar beroepsonderwijs in de sector horeca. We kijken naar aantallen leerlingen, diploma’s en scholen. Vervolgens gaan we in op de doorstroom naar het vervolgonderwijs of de arbeidsmarkt en ten slotte belichten we de leerbedrijven en de kans op een stage.

Onderwijs Voortgezet onderwijs In 2013 is het aantal leerlingen in het vmbo opnieuw gestegen. Sinds 2011 is het aantal leerlingen toegenomen met 5%. Het aantal leerlingen op het havo en vwo nam licht af ten opzichte van een jaar eerder, met ongeveer 4%. Op het vmbo volgen de meeste leerlingen, 40%, de theoretische leerweg. Dit percentage nam de afgelopen jaren geleidelijk toe. Het totaal aantal vmbo-leerlingen is ten opzichte van vorig jaar toegenomen met ongeveer drieduizend. Naast de theoretische leerweg hebben veel mbo-leerlingen horeca een vooropleiding binnen de sectoren economie en zorg & welzijn. Binnen de sector economie zijn de afdelingen consumptief breed en consumptief het meest relevant. Binnen de sector zorg & welzijn geldt dit voor het intrasectorale programma (ISP). Het aantal leerlingen consumptief breed, consumptief en zorg & welzijn-ISP in de bovenbouw van het vmbo neemt al een aantal jaar af. Tussen 2007 en 2013 gaat het om een afname van ruim 20%. In onderstaande figuur is de relatieve ontwikkeling per opleiding opgenomen vanaf 2007. 2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

0,0% -5,0% -9,0%

-10,0% -15,0% -20,0%

-22,4%

-25,0% -30,0%

-30,9%

-35,0% Zorg & welzijn-ISP

Consumptief breed

Consumptief

Figuur 1: Relatieve afname ten opzichte van 2006 van vmbo-leerlingen zorg & welzijn-ISP, consumptief breed en consumptief, 2007-2013. Bron: DUO (2014)

Middelbaar beroepsonderwijs Vergeleken met vorig jaar zien we een daling in het aantal mbo-leerlingen. Het gaat om een daling van 1%. In 2013 was het totaal aantal leerlingen in het mbo 495.215. Het aantal mbo-leerlingen horeca laat na een aantal jaar van afnemende studentenaantallen een lichte stijging zien. In 2013 volgden 21.383 leerlingen een mbo-opleiding in de richting horeca. In onderstaande figuur zijn de mutaties van het aantal leerlingen van jaar op jaar weergegeven voor alle mbo-sectoren en de sector horeca. Trends & cijfers horeca 2014-2015

9

1,3% 2013 2012

-1,0% -2,2% -2,0% -0,6% -0,9%

2011

-0,4%

2010 -3,0%

-2,0%

-1,0% Mbo horeca

1,1% 0,0%

1,0%

2,0%

Mbo totaal

Figuur 2: Mutaties aantal leerlingen ten opzichte van het voorgaande jaar voor mbo totaal en de mbo horeca, 2010-2013. In percentages. Bron: DUO (2014)

Kwalificatie en leerweg De sector horeca kent opleidingen op vier niveaus. Deze opleidingen zijn bovendien zowel in de bol-leerweg als in de bbl-leerweg te volgen. De bol-leerweg wordt door 61% van de leerlingen gevolgd, de bbl-leerweg door 39% van de leerlingen horeca. Bbl

Bol

Totaal

293

566

859

Niveau 1 Horeca-assistent Niveau 2 Gastheer/-vrouw

878

1.280

2.158

2.069

2.483

4.552

552

62

614

Bartender

<10

<10

<10

Zelfstandig werkend gastheer/-vrouw

683

298

981

2.474

921

3.395

384

17

401

133

<10

136

Kok Medewerker fastservice Niveau 3

Zelfstandig werkend kok 1e medewerker fastservice Niveau 4 Bedrijfsleider fastservice Gastronoom/sommelier

21

21

Gespecialiseerd kok

243

<10

251

Leidinggevende bediening

280

118

398

Leidinggevende keuken

114

92

206

Manager/ondernemer café/bar

114

330

444

24

<10

25

Manager/ondernemer fastservice Manager/ondernemer horeca Totaal Percentage totaal

59

6.878

6.937

8.324

13.059

21.383

38,9%

61,1%

100%

Figuur 3: Aantallen mbo-leerlingen horeca naar kwalificaties, niveau en leerweg, 2013. Bron: DUO

In bovenstaande tabel is het aantal mbo-leerlingen per horecaopleiding weergegeven naar niveau en leerweg. Hierbij gaat het om het aantal leerlingen dat is ingeschreven voor de opleidingen in het schooljaar 2013-2014. De opleidingen manager/ondernemer horeca op niveau 4 en kok op niveau 2 zijn de populairste opleidingen binnen de horecasector.


10

Scholen en leerlingen Bij 41 mbo-onderwijsinstellingen worden één of meer mbo-opleidingen horeca aangeboden. Gemiddeld zitten er 521 leerlingen horeca per school. Ruim de helft van de mbo-leerlingen horeca heeft een vooropleiding gevolgd in het vmbo. Eén op de vijf leerlingen komt van een andere mboopleiding. Ook een vijfde van de mbo-leerlingen heeft als vooropleiding basisonderwijs of de basisvorming. De overige 6%, ten slotte, heeft voorafgaand aan de opleiding het havo of vwo afgerond.

Figuur 4: Vooropleiding van mbo-leerlingen horeca, 2013. Bron: DUO (2014)

Gediplomeerden: door- en uitstroom In het schooljaar 2012-2013 hebben 7.740 leerlingen een diploma horeca behaald. Dit is 5% meer dan in 2011. 55% van de diploma’s ging naar bbl-leerlingen, 40% naar bol-leerlingen. Daarnaast was 5% van de diploma’s voor zogenaamde extraneus- of examenleerlingen. Deze leerlingen zijn alleen ingeschreven voor de examens en niet voor onderwijs of begeleiding. Deze verhoudingen zijn vergelijkbaar met voorgaande jaren. Van de mbo-gediplomeerden horeca in 2013 stroomt 55% direct de arbeidsmarkt op. 34% kiest voor een vervolgopleiding in het mbo en 10% kiest voor een vervolgopleiding in het hbo. In figuur 5 wordt de doorstroom van gediplomeerden weergegeven voor mbo horeca in 2010 tot en met 2013.

Figuur 5: Doorstroom gediplomeerden naar jaar voor mbo horeca. Bron: DUO (2011-2014)

Wanneer we kijken naar de doorstroom per kwalificatie valt op dat in verhouding veel niveau 4 leerlingen de arbeidsmarkt opstromen. Op niveau 3 stroomt ongeveer twee derde van de leerlingen na hun opleiding door naar de arbeidsmarkt. Ongeveer een derde volgt na de opleiding nog een andere mbo-opleiding. Van de niveau 2 leerlingen die hun opleiding afgerond hebben, kiest ongeveer de helft voor een vervolgopleiding op het mbo en de andere helft gaat de arbeidsmarkt op. Hetzelfde geldt voor niveau 1 leerlingen. Trends & cijfers horeca 2014-2015

11

Middelbaar beroepsonderwijs

Hoger beroepsonderwijs

Arbeidsmarkt

Niveau 1 Horeca-assistent

57%

43%

Gastheer/-vrouw

45%

54%

Medewerker fastservice

38%

Kok

63%

Niveau 2 62% 1%

37%

Niveau 3 Bartender

50%

1e medewerker fastservice

18%


34%

Zelfstandig werkend kok

24%

50% 2%

79% 66%

1%

75%

Niveau 4 Leidinggevende bediening

7%

9%

84%


3%

15%

82%

Bedrijfsleider fastservice

3%

16%

81%

Gespecialiseerd kok

3%

4%

93%


4%

21%

75%

Manager/ondernemer fastservice

8%

15%

77%

Manager/ondernemer horeca

2%

44%

Gastronoom/sommelier Totaal

55% 100%

34%

10%

55%

Figuur 6: Doorstroom gediplomeerden naar kwalificatie. Bron: DUO (2014)

Leerbedrijven Praktijkleren door middel van stages en leerbanen is een belangrijk element in het mbo. De stages en leerbanen van de leerlingen moeten plaatsvinden bij erkende leerbedrijven. Kenwerk beheert het Register erkende leerbedrijven voor de sector horeca. Medio 2014 zijn 11.491 mboleerbedrijven erkend voor de sector horeca in Nederland en nog eens 1.195 in het buitenland. Buitenlandse leerbedrijven zitten met name in Spanje en België. Het aantal leerbedrijven in Nederland is toegenomen, dit is al een aantal jaar het geval. In het tabellenboek is een tabel opgenomen met uitgebreide informatie over de leerbedrijven in het buitenland. Leerbedrijven hebben vaak erkenningen voor meerdere kwalificaties. Zo kan bij een grote meerderheid van de horeca-leerbedrijven zowel stage gelopen worden op mbo-niveau 2 en 3 als 4. Bovendien kunnen leerbedrijven uit een bepaalde sector ook erkend zijn voor een kwalificatie die tot een andere sector behoort. Het aantal leerbedrijven per kwalificatie kan hierdoor hoger uitvallen dan het totaal absoluut aantal leerbedrijven in de sector. Bij deze laatste telling worden namelijk alleen de leerbedrijven meegenomen die op basis van hun hoofdactiviteit erkend zijn voor een bepaalde sector.


12

In figuur 7 is per horecakwalificatie het aantal erkende leerbedrijven in Nederland weergegeven. Erkende leerbedrijven Niveau 1 Horeca-assistent

5.515

Niveau 2 Gastheer/-vrouw

4.794

Medewerker fastservice

2.125

Kok

7.202

Niveau 3 Bartender

101

1e medewerker fastservice

1.731


2.935

Zelfstandig werkend kok

4.917

Niveau 4 Leidinggevende bediening

911


873

Bedrijfsleider fastservice

1.180

Gespecialiseerd kok

509


808


388


3.036

Gastronoom/sommelier

88

Figuur 7: Erkende leerbedrijven naar kwalificatie. Peildatum 16 juni 2014. Bron: Kenwerk (2014)

Kans op een stage Deze paragraaf geeft een indicatie van de kans op een stage of leerbaan voor de verschillende kwalificaties in de horeca. De perspectieven zijn samengesteld op basis van leerlingaantallen per kwalificatie en het aantal leerbedrijven. Ondanks de crisis zijn de stageperspectieven over het algemeen goed. Een uitzondering is het perspectief voor de kwalificatie Manager/ondernemer Horeca. Deze opleiding kent veel (bol-) leerlingen. Bedrijven geven veelal de voorkeur aan een bbl-leerling. Deze leerlingen maken structureel deel uit van het team en voelen zich vaak sterk betrokken bij het bedrijf. In de tabellen op de volgende pagina’s is per regio en kwalificatie de kans op een stage weergegeven. De kleuren geven een indicatie van de perspectieven. Zoals aangegeven zijn de kansen op een leerplaats minder rooskleurig dan de kansen op een stage. Het is op dit moment echter niet mogelijk om deze apart weer te geven. De categorieën zijn als volgt ingedeeld:

Goed

Ruim voldoende

Voldoende

Matig

Gering

100%/26%

25%/11%

10%/-10%

-11%/-25%

-26%/-100%

Niet beschikbaar

De percentages verwijzen naar de relatieve kans op een stage: welk percentage van de leerlingen kan geplaatst worden op basis van het beschikbaar aantal leerbedrijven in de regio.


13

Noord

Oost IJssel-

Drenthe

Friesland

Groningen

Achterhoek

Food Valley

Vechtstreek

MiddenGelderland Rivierenland

Stedendriehoek

ZuidTwente

Gelderland

Niveau 1 Horeca-assistent Niveau 2 Gastheer/-vrouw Medewerker fastservice Kok Niveau 3 Bartender 1e medewerker fastservice Zelfstandig werkend gastheer/-vrouw Zelfstandig werkend kok Niveau 4 Leidinggevende bediening Leidinggevende keuken Bedrijfsleider fastservice Gespecialiseerd kok Gastronoom/sommelier M/O café/bar M/O fastservice M/O horeca Bronnen: DUO (2014) en Kenwerk (2014)


14

Middenwest

Flevoland

Noordwest

Gooi- en

Haag-

Holland-

Midden-

Midden-

Oost-

ZH-

Groot-

NH-

Zaanstreek-

Zuid-

Vechtstreek

landen

Rijnland

Holland

Utrecht

Utrecht

Centraal

Amsterdam

Noord

Waterland

Kennemerland



15

Zuidwest Drechtsteden

Gorinchem

Rijnmond

Zuidoost WestBrabant

Zeeland

HelmondDe Peel

MiddenBrabant

MiddenLimburg

NoordLimburg

NoordoostBrabant

ZuidLimburg



16

ZuidoostBrabant

Werken Dit deel beschrijft de arbeidsmarkt in de horeca. Het gaat in op het aantal bedrijven, het aantal werknemers en geeft een beeld van de arbeidsmarkt. De laatste paragrafen belichten de kans op werk vanuit verschillende invalshoeken: de vraag op de arbeidsmarkt, de concurrentie op de arbeidsmarkt en, tot slot, de kans op werk per regio en per mbo-kwalificatie.

Arbeidsmarkt horeca Bedrijven Het aantal horecabedrijven is tussen 2009 en 2014 toegenomen van ongeveer 45.000 tot bijna 50.000. Zowel het CBS als het bedrijfschap Horeca en Catering (BH&C) rapporteren een stijgende lijn van het totaal aantal horecabedrijven. Dit staat in contrast tot de gegevens over het toenemend aantal faillissementen in de horeca. In de periode 2009 tot en met 2013 is het jaarlijks aantal uitgesproken faillissementen in de horeca met 44% toegenomen tot 449 (CBS, 2014). De cafébranche is de enige deelsector die te maken heeft met een flinke daling van het aantal bedrijven. In de periode 2009 – 2014 is het aantal cafés met 12% gedaald. De BrancheBarometer van de Rabobank (2014) spreekt de verwachting uit dat het aantal cafés de komende jaren nog verder zal dalen. De cafés hebben het overigens in het voorjaar van 2014 ‘bijzonder goed’ gedaan als het gaat om omzet- en volumegroei (CBS, 2014). Het is voor het eerst sinds 2010 dat er weer groei gerealiseerd werd. 12.000

11785 11460 10485

10.000

Restaurants Snackbars, ijssalons e.d. Cafés

8.000

Eventcatering 6260

6.000

Verhuur van vakantiehuisjes Kampeerterreinen

4.000

2965 2090 1985 1435 1120 245

2.000 0 2009

2010

2011

2012

2013

Hotels (geen hotel-restaurants) Hotel-restaurants Kantines en contractcatering

2014

Figuur 8: Aantal horecabedrijven per deelsector en per jaar. Bron: CBS (2014) SBI 2008: 55 en 56

Werknemers1 In 2012 zijn er volgens het bedrijfschap Horeca en Catering ongeveer 334.700 werknemers werkzaam in de horeca. Ruim 60% is werkzaam in restaurants en cafés. 20% werkt in de fastservicesector. Ongeveer een zelfde percentage werkt in de hotelsector.

1 Deze paragraaf maakt gebruik van eerder gepubliceerde informatie uit Trends & cijfers horeca 2013-2014. Op het moment van publiceren van de huidige rapportage is er geen recentere informatie op het gewenste detailniveau beschikbaar.


19

19%

Restaurantsector 31%

Drankensector Fastservicesector

20%

Hotelsector

30%

Figuur 9: Verhouding aantal werknemers per deelsector in 2012. Bron: BH&C 2013

Na een dip in 2009 is het aantal werknemers vanaf 2010 redelijk stabiel rond de 335.000 werknemers. Gelijklopend met een toename van het aantal bedrijven laat de fastservicesector een toename van het aantal werknemers zien. Daaraan gerelateerd neemt in de drankensector het aantal werknemers al een aantal jaren af. Volgens prognoses van het bedrijfschap Horeca en Catering gaat het aantal werknemers in de horeca de komende jaren licht toenemen tot ongeveer 340.200 medewerkers in 2018. Hoog personeelsverloop De horeca kampt al jaren met een hoog personeelsverloop. De jaarlijkse uitstroom is ongeveer een kwart van de medewerkers (UWV, 2013). Dit heeft veel te maken met de tijdelijke contracten van studenten en jongeren met een bijbaan, maar ook veel vakervaren dertigers verlaten de sector. Voor hen zijn de werktijden en geringe doorgroeimogelijkheden een reden om de overstap te maken naar een andere sector (UWV, 2013). Volgens gegevens van het bedrijfschap Horeca en Catering is de sector hiermee jaarlijks ongeveer 1,3 miljard euro kwijt aan personeelsverloop (BH&C, 2013).

Vraag op de arbeidsmarkt Onderstaande gegevens zijn afkomstig uit de Jobfeed-vacaturebank. Jobfeed heeft toegang tot alle vacatures op internet. Kenwerk heeft vanuit zijn expertise beroepen uit de vacaturetitels gekoppeld aan functiegroepen en kwalificaties. Een deel van het totaal aantal vacatures, zeker in de horeca, wordt echter niet op internet geplaatst. Daarom zijn de vacatures door middel van ophoogfactoren opgehoogd om de realiteit zo goed mogelijk te benaderen. Omdat uit de vacaturetitels lastig is af te leiden of het om een niveau 2-, 3- of 4-functie gaat, zijn de vacatures geclusterd op functiegroep. De cijfers vormen een indicatie van de ontwikkeling en spreiding van het aantal vacatures. Aantal vacatures per functiegroep In de periode van december 2013 tot en met juli 2014 zijn er in de horeca ruim 35.000 vacatures ontstaan. Dit aantal is iets lager (-3,8%) dan in dezelfde periode in 2013. Dit heeft mogelijk te maken met de invloed van de economische crisis en het effect daarvan op de bestedingen van de consument. Uit onderstaande grafiek blijkt dat de daling met name te zien is in het aantal vacatures voor bedienend personeel (-4,3%). Het aantal vacatures voor de overige functiegroepen is zeer licht gedaald, tussen de -0,5% en -2%).


20

20.000 18.000

17.470

16.000 14.000

Bediening

12.000

Keuken

10.000 8.000

Horeca-assistent

7.867 6.676

6.000 4.000

Fastservice Manager/ondernemer horeca

2.805

2.000

575

0 2011

2012

2013

2014

Figuur 10: Aantal vacatures horeca per functiegroep, januari t/m juli 2011-2014*. Bron: Jobfeed, bewerking Kenwerk(2014) *2014 is afwijkende periode: december 2013 t/m juli 2014

Aantal vacatures per regio Het totaal aantal ontstane vacatures voor horecafuncties was in de eerste helft van 2014 het hoogst in Groot-Amsterdam, gevolgd door Zeeland. Als we inzoomen op de afzonderlijke functiegroepen, dan blijkt dat in beide regio’s daarbinnen met name het aantal vacatures voor bedienend personeel hoog is. Groot-Amsterdam is ook de regio met de meeste ontstane vacatures voor de functiegroepen Keuken, Fastservice en Manager/ondernemer Horeca. De meest ontstane vacatures voor een horeca-assistent zijn geteld in Zeeland. Drie regio’s met het kleinste aantal ontstane vacatures zijn Achterhoek, Rivierenland en Helmond-de Peel. 120 Groot-Amsterdam

1.232

1.628

3.079

335 18

Zeeland

592

748 684

5

Zuid-Limburg

133 43

Midden-Utrecht

91 28

Haaglanden

118 39

Rijnmond

334 416 456 336 405 327 398 370

77 9

Friesland

72 8

Noord-Holland-Noord

8

Midden-Brabant 0

210 322

2.267 941

835 856 759

491

142 245 116 97

222 151

550 542

500


1.000 Fastservice

1.500 Keuken

2.000

2.500

Bediening

3.000

3.500

Horeca-assistent

Figuur 11: Arbeidsmarktregio’s met de meeste ontstane vacatures horeca, december 2013 t/m juli 2014. Bron: Jobfeed, bewerking Kenwerk (2014)


21

Concurrentie op de arbeidsmarkt Schoolverlaters van de mbo-opleidingen in de horeca ondervinden op de arbeidsmarkt concurrentie van andere schoolverlaters en andere niet-werkende werkzoekenden in diezelfde richting. Het aantal niet-werkende werkzoekenden kan niet volledig in kaart gebracht worden. Enerzijds heeft dit te maken met het feit dat niet alle werkzoekenden zich inschrijven bij het UWV. Dit geldt met name voor jongeren omdat zij vaak niet in aanmerking komen voor een uitkering. Anderzijds kan het voorkomen dat iemand die staat ingeschreven als werkzoekende niet direct inzetbaar is op de arbeidsmarkt. Onderstaande figuur toont de ontwikkeling van het aantal niet-werkende werkzoekenden dat bij het UWV ingeschreven staat voor een bepaalde functiegroep met het opleidingsniveau mbo. Het gaat alleen om niet-werkende werkzoekenden die korter dan een halfjaar zijn ingeschreven. Deze groep kan als een directe concurrent van de schoolverlaters gezien worden omdat zij een relatief kleine afstand tot de arbeidsmarkt hebben.

140 165

Fastservice

259 311

Horeca-assistent

161 171

Manager/ondernemer

2014 2013 1127 1132

Keuken

2468 2616

Bediening 0

500

1000

1500

2000

2500

3000

Figuur 12: Gemiddeld aantal niet-werkende werkzoekenden per functiegroep per maand. Berekend over de periode januari t/m juli 2013-2014. Bron: UWV (2014)

Over 2014 waren op het moment van analyse alleen gegevens beschikbaar van de eerste zeven maanden van dat jaar. Het gemiddeld aantal niet-werkende werkzoekenden per maand is in deze periode voor alle functiegroepen gedaald ten opzichte van een jaar eerder. De concurrentie voor schoolverlaters op de arbeidsmarkt is in de bediening en de keuken het grootst.


22

Groot Amsterdam

310 260

West Brabant en Zeeland

311 264

Gelderland Midden en Zuid

344 304

Utrecht en Flevoland

338

416

400 356

Noord Holland Noord

2014

417 358

Limburg

2013

440 401

Midden en Oost Brabant

478 405

Den Haag en Leiden

421 417

Rijnmond

490 437

Overijssel en Gelderland Noord Noord

640 0

200

400

600

774 800

1000

Figuur 13: Aantal niet-werkende werkzoekenden per regio, januari 2013 en 2014. Bron: UWV (2014)

De concurrentie op de arbeidsmarkt verschilt echter sterk per regio2. Om een onderlinge vergelijking te maken per regio, is gekeken naar het aantal niet-werkende werkzoekenden dat een baan zoekt in de maand januari. Het aantal niet-werkende werkzoekenden is het hoogst in de regio Noord. In deze regio ervaren schoolverlaters mogelijk dan ook veel concurrentie op de arbeidsmarkt. Het aantal werkzoekenden in januari 2014 is hoger dan het aantal in het jaar ervoor. Zoals in figuur 12 te zien is, is het gemiddeld aantal niet-werkende werkzoekenden in de periode januari tot en met juli uiteindelijk juist gedaald in 2014 ten opzichte van 2013.

Kans op werk ‘Kans op werk’ is een indicator voor het arbeidsmarktperspectief van een gediplomeerde schoolverlater (beginnend beroepsbeoefenaar) in het verlengde en op het niveau van de gevolgde opleiding. De indicator is gebaseerd op basis van de verhouding tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Gezien het feit dat er nog altijd veel vraag is op de arbeidsmarkt, zijn de arbeidsmarktperspectieven over het algemeen voldoende tot goed te noemen. Er zijn echter grote verschillen in de kans op werk per kwalificatie en regio en de vraag is gedeeltelijk ook seizoensgebonden. In de ene regio heeft de crisis een grotere impact op de horeca dan in de andere. Stedelijke, toeristische gebieden lijken minder last te hebben van de crisis. In andere regio’s, vooral in het Oosten en Zuid-Oosten van het land, is de crisis duidelijk voelbaar in de horeca. Veel bedrijven in deze regio’s hebben een afwachtende houding ten aanzien van het aannemen van nieuw

2

Voor de overzichtelijkheid en vanwege lage aantallen heeft het UWV de 35 arbeidsmarktregio’s geclusterd

onder 11 hoofdregio’s. De arbeidsmarktregio’s per hoofdregio staan weergegeven in het tabellenboek.


23

personeel. De vraag op de arbeidsmarkt is dan ook relatief laag. Bovendien is de concurrentie op de arbeidsmarkt hoog; het aantal gediplomeerden is toegenomen de afgelopen jaren. In de meeste regio’s is echter nog altijd volop werk voor goed gekwalificeerde medewerkers in de keuken, bediening en fastservice. Wel is er in verhouding minder vraag naar specialisten, leidinggevenden en managers. Schoolverlaters van opleidingen in deze richtingen kunnen bovendien vaak niet direct op het niveau van bijvoorbeeld een ‘manager’ aan de slag. De kans op werk voor deze kwalificaties is dan ook zeer wisselend. Voor manager/ondernemer horeca zijn ze bijvoorbeeld gering. In de tabellen op de volgende pagina’s is per regio en kwalificatie de kans op werk weergegeven. De kleuren geven een indicatie van de arbeidsmarktperspectieven. De categorieën zijn als volgt ingedeeld:

Goed

Ruim voldoende


Voldoende

Matig

Gering

Niet beschikbaar

24

Noord

Oost IJssel-

Drenthe

Friesland

Groningen

Achterhoek

Food Valley Vechtstreek

MiddenGelderland Rivierenland

Stedendriehoek

ZuidTwente

Gelderland

Niveau 1 Horeca-assistent Niveau 2 Gastheer/-vrouw Medewerker fastservice Kok Niveau 3 Bartender 1e medewerker fastservice Zelfstandig werkend gastheer/-vrouw Zelfstandig werkend kok Niveau 4 Leidinggevende bediening Leidinggevende keuken Bedrijfsleider fastservice Gespecialiseerd kok Gastronoom/sommelier M/O café/bar M/O fastservice M/O horeca Bronnen: DUO (2014), Jobfeed, bewerking Kenwerk (2014)


25

Middenwest Flevoland

Noordwest

Gooi- en

Haag-

Holland-

Midden-

Midden-

Oost-

ZH-

Groot-

Vechtstreek

landen

Rijnland

Holland

Utrecht

Utrecht

Centraal

Amsterdam

NH- ZaanstreekNoord

Waterland

ZuidKennemerland



26

Zuidwest Drecht-

Gorin-

Rijn-

West-

steden

chem

mond

Brabant

Zuidoost Zeeland

Helmond-

Midden-

Midden-

Noord-

Noordoost-

Zuid-

Zuidoost-

De Peel

Brabant

Limburg

Limburg

Brabant

Limburg

Brabant



27

Samenvatting en vooruitblik Weer meer leerlingen horeca Hoewel het landelijk totaal aantal leerlingen in het mbo is gedaald, is het aantal leerlingen voor mbo-horeca voor het eerst in een aantal jaren gestegen met 1,3% naar ruim 21.000 leerlingen. Ruime kansen op een stage in de horeca Hoewel de crisis ook van invloed is op de stageen leerbanenmarkt in de horeca, zijn er over het algemeen meer dan voldoende leerplaatsen beschikbaar. Er zijn in 2014 ruim 11.000 leerbedrijven erkend in Nederland en bijna 1.200 in het buitenland. Leerbedrijven hebben een voorkeur voor bblleerlingen omdat werken in teams en betrokkenheid belangrijk zijn in de horeca. Een kwalificatie waarvoor de stagemarkt lastiger is, is Manager/ondernemer horeca. Het gaat om bijna 7.000 leerlingen in de bol-variant. Aantal vacatures licht gedaald In 2014 is het aantal vacatures in de horecasector licht afgenomen ten opzichte van vorig jaar. Wel is het aantal vacatures nog hoog; ruim 35.000 in 2014. Vacatures zijn er met name voor de keuken en de bediening en voornamelijk in de toeristische gebieden zoals Amsterdam, Zeeland en Limburg. Voldoende arbeidsmarktperspectieven voor gekwalificeerde medewerkers Ondanks de crisis zijn de arbeidsmarktperspectieven in de horeca over het algemeen voldoende, vooral op de lagere niveaus Er is met name veel vraag naar goed gekwalificeerd personeel in de keuken, bediening en fastservice. Naar ondernemers is minder vraag. Zij zullen met een ander type arbeidsmarkt te maken krijgen; namelijk die van ondernemerschap, de horeca is een lastig veld om als nieuwe ondernemer te starten. Regionaal gezien zijn er echter verschillen in de kans op werk zichtbaar. In sommige regio’s, bijvoorbeeld in het Oosten en Zuid-Oosten van het land, heeft de crisis veel impact op de horeca. Andere regio’s, en dan met name toeristische gebieden, lijken minder last te hebben van de crisis. Doelmatig opleiden met minder kwalificaties Eén van de maatregelen in het actieplan Focus op vakmanschap is gericht op het vereenvoudigen van de kwalificatiestructuur. Het aantal kwalificaties is verminderd, zodat scholen hun opleidingsaanbod doelmatiger kunnen inrichten en er geen wildgroei aan opleidingen ontstaat. De kwalificaties Bartender en Cateringbeheerder/-manager hadden de afgelopen jaren weinig tot geen inschrijvingen. Deze kwalificaties zijn daarom niet meer opgenomen in de nieuwe kwalificatiestructuur, vanaf schooljaar 2016-2017. De inhoud uit deze kwalificaties is geborgd in bestaande kwalificaties en in keuzedelen.


31

Tabellenboek Overzicht regio’s District3

Hoofdregio UWV

Arbeidsmarktregio

Noord

Noord

Drenthe Friesland Groningen

Oost

Overijssel en Gelderland-Noord

IJssel-Vechtstreek Stedendriehoek Twente

Gelderland-Midden en -Zuid

Achterhoek Food Valley Midden-Gelderland Rivierenland Zuid-Gelderland

Middenwest


Flevoland Gooi- en Vechtstreek Midden-Utrecht Oost-Utrecht

Den Haag en Leiden

Haaglanden Holland-Rijnland Midden-Holland Zuid-Holland-Centraal

Noordwest

Groot-Amsterdam

Groot-Amsterdam

Noord-Holland-Noord

Noord-Holland-Noord Zaanstreek-Waterland Zuid-Kennemerland

Zuidwest

Rijnmond

Drechtsteden Gorinchem Rijnmond

Zuidoost

West-Brabant en

West-Brabant

Zeeland

Zeeland

Midden- en Oost-

Helmond-De Peel

Brabant

Midden-Brabant Noordoost-Brabant Zuidoost-Brabant

Limburg

Noord-Limburg Midden-Limburg Zuid-Limburg

3

De zes districten die in de rapportage gebruikt worden, zijn gebaseerd op de vroegere CWI-districten.


35

Kwalificaties Kenwerk

Horeca Naam kwalificatie Niveau 1 Horeca-assistent Niveau 2

Crebo-nummers 90660 10403 22175

Gastheer/-vrouw

94140 90740 90742 10399

Medewerker fastservice Kok Niveau 3

94190 90741 10856 10402 90760 10400

Bartender 1e medewerker fastservice

94151 10401 94200 94153 94150 94152 90750 90752 95420 94950 94951 90770 90771 90772

Zelfstandig werkend gastheer/-vrouw Zelfstandig werkend kok/instellingskok Niveau 4 Leidinggevende horeca, contractcatering, informatie, recreatie en bakkerij Leidinggevende bediening Leidinggevende keuken/kok Bedrijfsleider fastservice Gespecialiseerd kok Gastronoom/sommelier Manager/ondernemer café/bar Manager/ondernemer fastservice Manager/ondernemer horeca

Oude benamingen

90751 10875 94153 10394 94952 10395

90680 94162 95431 94160 94161 90686 90682 10385 90689 95100 95102 93360 90687 95432 94210 90683 95101 10390 10389 94163 10386 90301 90302 90300 90303 10387 10388

Medewerker bediening/ fastfood/café-bar Horecamedewerker fastfoodsector Fast Food-specialist

Medewerker bediening/fastfood/ café-bar (Bartender) Bedrijfsleider fastfoodsector Medewerker bediening/ fastfood/café-bar

Shiftleader

Dieetkok Horecaondernemer café/bar en Fast Food Manager/ondernemer fastfood Restaurateur Horecaondernemer/ -manager

N.b. Om de leesbaarheid te vergroten, zijn kwalificaties die betrekking hebben op eindtermenonderwijs en kwalificaties vanuit het beroepsgerichte onderwijs samengenomen waar deze enigszins met elkaar te vergelijken zijn.


36

Leren in de praktijk 1. VM2 Vmbo Havo Vwo

Aantal leerlingen bovenbouw vmbo, havo en vwo 2009-2013 2009 2010 2011 2.600 3.900 3.700 205.100 200.300 201.100 108.800 110.300 110.600 120.900 121.900 120.800

2012

2013

208.101 113.700 120.800

211.564 111.202 117.168

2012 24.765 15.551 25.740 29.750 30.675 81.620

2013 24.215 15.636 26.341 29.583 31.581 84.208

208.101

211.564

Bron: Ministerie van OCW (2014) Aantal vmbo-leerlingen 3e en 4e leerjaar per sector 2009-2013 2009 2010 2011 Economie 30.762 28.600 26.357 Landbouw 16.921 15.602 15.772 Techniek 31.697 28.743 27.134 Zorg & welzijn 33.539 31.119 30.338 Intersectorale programma's 14.934 18.756 25.752 Theoretische leerweg 77.065 77.064 78.583 Totaal 204.918 199.884 203.936 2.

Bron: DUO (2010-2014) 3.

Aantal vmbo-leerlingen CB, Z&W-ISP en CT 3e en 4e leerjaar 2009-2013 2009 2010 2011

2012

2013

Zorg & welzijn-ISP

18.229

16.838

16.588

16.719

16.298

Consumptief breed

3.387

3.535

3.464

3.236

3.303

Consumptief Totaal

1.899

1.888

1.851

1.746

1.745

23.515

22.261

21.903

21.701

21.346

2011 14.739 10.019 24.758

2012 12.542 8.557 21.099

2013 13.059 8.324 21.383

Bron: DUO (2010-2014) 4. Bol Bbl Totaal

Aantal mbo-leerlingen horeca per leerweg 2009-2013 2009 2010 14.577 14.562 8.578 9.625 23.155 24.187

Bron: DUO (2010-2014)


37

5.

Aantal mbo-leerlingen horeca per kwalificatie en per leerweg 2013 Bbl

Niveau 1 Horeca-assistent Niveau 2 Gastheer/-vrouw Kok Medewerker fastservice Niveau 3 Bartender Zelfstandig werkend gastheer/-vrouw Zelfstandig werkend kok 1e Medewerker fastservice Niveau 4 Bedrijfsleider fastservice Gastronoom/sommelier Gespecialiseerd kok Leidinggevende bediening Leidinggevende keuken Manager / ondernemer café/bar Manager / ondernemer fastservice Manager / ondernemer horeca Totaal Percentage totaal

Bol

Totaal

293

566

859

878 2.069 552

1.293 2.518 62

2.171 4.587 614

<10 683 2.474 384

<10 285 886 17

<10 968 3.360 401

133 21 243 280 114 114 24 59 8.324 38,9%

<10

136 21 251 398 206 458 25 6.923 21.383 100%

<10 118 92 344 <10 6.864 13.059 61,1%

Bron: DUO (2014) 6.

Mutaties aantal mbo-leerlingen horeca per kwalificatie en per leerweg 2013 t.o.v. 2012, absolute aantallen Bbl Bol Totaal

Niveau 1 Horeca-assistent Niveau 2 Gastheer/-vrouw Kok Medewerker fastservice Niveau 3 Bartender Zelfstandig werkend gastheer/-vrouw Zelfstandig werkend kok 1e Medewerker fastservice Niveau 4 Bedrijfsleider fastservice Gastronoom/sommelier Gespecialiseerd kok Leidinggevende bediening Leidinggevende keuken Manager / ondernemer café/bar Manager / ondernemer fastservice Manager / ondernemer horeca Totaal

-25

-54

-79

-190 -225 -42

26 37 43

-164 -188 <10

<10 83 90 44

< -10 128 219 <10

211 309 47

<10 14 < -10 -38 < -10 148 523

<10 <10 33 27 < -10 -54 < -10 143 285

<10 <10 31 13 <10 -16 < -10 < -10 -237

Bron: DUO (2013, 2014)


38

7. Regio Noord

Aantal mbo-leerlingen horeca per regio en per school 2013 School

Oost

Middenwest

Noordwest

Zuidwest

Zuidoost

Aantal leerlingen

Alfa-college Noorderpoort Drenthe College ROC Friese Poort Friesland College ROC Aventus Deltion College Landstede Rijn IJssel ROC A12 Graafschap College ROC Nijmegen ROC van Twente Effatha Chr. School voor BBO ID College MBO Amersfoort MBO Utrecht ROC van Flevoland ROC Leiden ROC Midden Nederland ROC Mondriaan ROC TOP ROC Horizon College ROC Kop van Noord-Holland ROC Nova College ROC van Amsterdam Albeda College Da Vinci College ROC West-Brabant Scalda Zadkine De Rooi Pannen Koning Willem I College Arcus College ROC de Leijgraaf Gilde Opleidingen ROC Leeuwenborgh ROC Ter AA ROC Tilburg Summa College SVO vakopleiding

Totaal

271 765 288 416 688 409 730 307 1.012 109 297 216 662 <10 121 695 29 200 537 720 1.393 <10 652 177 272 1.968 786 27 574 316 729 2.881 364 514 366 337 12 20 313 378 830 21.383

Bron: DUO (2014) 8.

Vooropleiding mbo-leerlingen horeca 2009-2013 (afgerond op hele procenten) Basis Basis Inschrijfjaar onderwijs vorming Vmbo Vmbo tl Mbo 1-2 Mbo 3-4 2009 6% 16% 32% 24% 15% 3% 2010 11% 12% 30% 24% 15% 3% 2011 13% 12% 28% 23% 14% 4% 2012 8% 14% 30% 24% 15% 4% 2013 6% 15% 31% 25% 15% 4%

Havo/ vwo 5% 5% 5% 5% 6%

Bron: DUO (2010-2014)


39

9. 2009 2010 2011 2012

Aantal mbo-diploma’s horeca per leerweg 2009-2012 Bbl Bol 3112 3198 3169 3095 4023 2922 4254 3107

Extraneus 923 728 426 379

Totaal 7233 6992 7371 7740

Bron: DUO (2010-2014) 10.

Aantal mbo-diploma’s horeca per kwalificatie en per leerweg 2012 Bbl Bol Extraneus

Niveau 1 Horeca-assistent Niveau 2 Gastheer-/vrouw Medewerker fastservice Kok Niveau 3 Bartender 1e medewerker fastservice Zelfstandig werkend gastheer/-vrouw Zelfstandig werkend kok Niveau 4 Leidinggevende bediening Leidinggevende keuken Bedrijfsleider fastservice Gespecialiseerd kok Manager/ondernemer café/bar

279

387

115

781

560 447 1.237

429 17 529

33 7 81

1.022 471 1.847

<10 238 245 812

<10 <10 49 112

<10 49

<10 246 301 973

75 61 35

29 37 <10

92

<10

110

17


20


30

Gastronoom/sommelier Totaal

Totaal

<10 <10

110 101 37

<10

128

93 <10

25

1.489

72

1.591

3.107

379

7.740

12

12

4.254

Bron: DUO (2014) 11.

Mutaties aantal mbo-diploma’s horeca per kwalificatie en per leerweg 2012 t.o.v. 2011 Bbl Bol Extraneus Totaal

Niveau 1 Horeca-assistent Niveau 2 Gastheer/-vrouw Medewerker fastservice Kok Niveau 3 Bartender 1e medewerker fastservice Zelfstandig werkend gastheer/-vrouw Zelfstandig werkend kok Niveau 4 Leidinggevende bediening Leidinggevende keuken Bedrijfsleider fastservice Gespecialiseerd kok Manager / ondernemer cafe/bar Manager / ondernemer fastservice Manager / ondernemer horeca Gastronoom / sommelier Totaal

-12

+39

-16

+11

+87 -9 -27

+74 -1 -30

-6 -13 -4

+155 -23 -61

+1 +51 +51 +41

+2 +24 +61

-1 -3 -4

+1 +52 +72 +98

+20 +18 -4 +1 +11 -12 -18

+1 -1 -1 -1 -12 +14

+185

-47

+9 +26 +20 -4 -2 -9 +3 +5 +231

+30 +43 +15 -4 +9 -33 -1 +5 +369

Bron: DUO (2013,2014)


40

12.

Aantal erkende mbo-leerbedrijven horeca binnenland 2010-2014 2010 2011 2012

Horeca

10.379

10.589

10.724

2013

2014

11.155

11.491

Bron: Kenwerk (2010-2014) 13.

Aantal erkende mbo-leerbedrijven horeca binnenland per kwalificatie 2014 Erkende leerbedrijven

Niveau 1 Horeca-assistent Niveau 2 Gastheer/-vrouw Medewerker fastservice Kok Niveau 3 Bartender 1e Medewerker fastservice Zelfstandig werkend gastheer/-vrouw Zelfstandig werkend kok Niveau 4 Leidinggevende bediening Leidinggevende keuken Bedrijfsleider fastservice Gespecialiseerd kok Manager / ondernemer café/bar Manager / ondernemer fastservice Manager / ondernemer horeca Gastronoom / sommelier

5.515 4.794 2.125 7.202 101 1.731 2.935 4.917 911 873 1.180 509 808 388 3.036 88

Bron: Kenwerk (2014) N.b. Leerbedrijven zijn vaak erkend voor meer kwalificaties. Daarom kan geen verticale optelling plaatsvinden. 14.

Aantal erkende mbo-leerbedrijven horeca buitenland 2010-2014 2010 2011 2012

2013

2014

Aruba

20

20

23

25

19

België

130

145

171

193

137

54

41

Duitsland

47

50

104

105

84

Frankrijk

38

48

62

61

26

Curaçao

Griekenland

28

21

Groot-Brittannië

64

67

122

136

120

Oostenrijk

15

19

30

35

25

126

181

293

365

365

36

34

Spanje Turkije Verenigde Staten

29

47

67

71

95

Overig

154

192

300

259

228

Totaal

623

769

1.172

1.368

1.195

Bron: Kenwerk (2010-2014)


41

Werken 15.

Aantal horecabedrijven naar hoofdsector 2010-2014 (telling op 1 januari) 2010 2011 2012 2013

Logiesverstrekking Eet- en drinkgelegenheden Totaal

2014

7.445

7.775

8.180

8.455

8.815

38.600

38.885

40.185

40.305

41.105

46.045

46.660

48.365

48.760

49.920

Bron: CBS (2014) SBI 2008: 55 en 56 16.

Aantal horecabedrijven per deelsector 2010-2014 (telling op 1 januari) 2010 2011 2012

2013

2014

Hotel-restaurants

1.470

1.460

1.470

1.460

1.435

Hotels (geen hotel-restaurants)

1.460

1.600

1.730

1.870

1.985

Verhuur van vakantiehuisjes

2.435

2.555

2.745

2.845

2.965

85

90

95

90

90

1.990

2.045

2.080

2.085

2.090

Jeugdherbergen en vakantiekampen Kampeerterreinen Overige logiesverstrekking

5

30

60

110

245

Restaurants

11.265

11.075

11.430

11.560

11.785

Snackbars, ijssalons e.d.

10.225

10.395

10.945

11.125

11.460

4.575

5.195

5.700

5.875

6.260

Eventcatering Kantines en contractcatering Cafés

1.190

1.195

1.175

1.150

1.120

11.345

11.020

10.930

10.595

10.485

Bron: CBS (2014) SBI 2008: 55 en 56 17.

Aantal werknemers in de horeca per deelsector 2008-2012 2008 2009

2010

2011

2012

Drankensector

97.200

95.270

99.650

98.240

96.300

Fastservicesector

62.360

62.100

64.700

64.830

65.450

Restaurantsector

104.790

101.860

101.090

101.840

102.130

65.070

62.110

61.930

62.570

62.780

339.780

330.220

335.150

335.450

334.690

Hotelsector Totaal Bron: ABF Research (2013) 18.

Prognose aantal werknemers in de horeca per deelsector 2014-2018 2014 2015 2016

Drankensector

95.430

95.440

95.420

2017

2018

95.390

95.310

Fastservicesector

66.380

66.820

67.210

67.430

67.590

Restaurantsector

102.840

103.340

103.820

104.190

104.480

Hotelsector Totaal

63.410

63.720

63.990

64.230

64.430

328.060

329.320

330.440

331.240

331.810

Bron: ABF Research (2013) 19.

Aantal vacatures horeca per functiegroep januari t/m juli 2011-2014* 2011 2012 2013

Bediening

2014*

12.033

13.276

18.258

17.470

Keuken

7.343

6.648

8.028

7.867

Horeca-assistent

2.265

2.453

3.141

2.805

Fastservice

4.440

4.968

6.748

6.676

527

549

607

575

26.608

27.894

36.782

35.393

Manager/ondernemer horeca Totaal

Bron: Jobfeed, bewerking Kenwerk (2014) *2014 is afwijkende periode: december 2013 t/m juli 2014


42

20.

Aantal vacatures horeca per regio en functiegroep, december 2013 t/m juli 2014 Horecaassistent Bediening Keuken Fastservice MOH Achterhoek 13 60 36 15 1 Drechtsteden Drenthe

7

157

73

Totaal 125

55

8

300

7

93

60

14

8

182

Flevoland

53

207

101

102

7

470

Food Valley

10

146

51

124

2

333

Friesland

72

491

322

210

9

1.104

Gooi- en Vechtstreek

611

73

281

156

91

10

Gorinchem

0

39

40

17

1

97

Groningen

97

440

229

128

13

907

Groot-Amsterdam

335

3.079

1.628

1.232

120

6.394

Haaglanden

118

856

327

405

28

1.734

Helmond-De Peel

10

57

29

36

2

134

Holland-Rijnland

64

460

177

145

13

859

IJssel-Vechtstreek

50

292

135

96

16

589

151

542

222

97

8

1.020

38

335

128

76

4

581

6

98

19

18

4

145

26

208

94

94

5

427

Midden-Brabant Midden-Gelderland Midden-Holland Midden-Limburg Midden-Utrecht Noord-Holland-Noord Noord-Limburg Noordoost-Brabant Onbekend

91

835

336

456

43

1.761

116

550

245

142

8

1.061

8

174

65

92

9

348

37

292

126

267

18

740 2.075

111

1.107

452

328

77

Oost-Utrecht

25

244

106

113

19

507

Rijnmond

77

759

370

398

39

1.643

1

57

30

37

0

125

Stedendriehoek

66

476

213

124

17

896

Twente

20

290

92

127

4

533

West-Brabant

35

351

126

148

10

670

Zaanstreek-Waterland

27

148

106

35

2

318

Rivierenland

Zeeland

684

2.267

748

592

18

4.309

Zuid-Gelderland

62

142

94

109

6

413

Zuid-Holland-Centraal

58

217

129

21

13

438

Zuid-Kennemerland

66

390

222

121

10

809

133

941

416

334

5

1.829

56

385

165

280

16

902

Zuid-Limburg Zuidoost-Brabant

Bron: Jobfeed, bewerking Kenwerk (2014) 21. Gemiddeld aantal niet-werkende werkzoekenden in de horeca per functiegroep per maand periode januari t/m juli 2013 en 2014 2013 2014 Bediening

2.616

2.468

Keuken

1.132

1.127

Manager/ondernemer

171

161

Horeca-assistent

311

259

Fastservice

140

Bron: UWV (2014)


43

22.

Aantal niet-werkende werkzoekenden in de horeca per regio januari 2013 en 2014 2013

2014

Noord

640

774

Overijssel en Gelderland-Noord

437

490

Rijnmond

417

421

Den Haag en Leiden

405

478

Midden- en Oost-Brabant

401

440

Limburg

358

417

Noord-Holland-Noord

356

400


338

416

Gelderland-Midden en -Zuid

304

344

Groot-Amsterdam

260

310

West-Brabant en Zeeland

264

311

Bron: UWV (2014)


44

Bronnenlijst Bedrijfschap Horeca en Catering (2013). Arbeidsmarktanalyse 2013. Zoetermeer Bedrijfschap Horeca en Catering (2013). Feiten en cijfers kennisbank. Zoetermeer Geraadpleegd in augustus 2013. CBS - Centraal Bureau voor de Statistiek (2008-2014). Statline databank. Den Haag Geraadpleegd in september 2014. DUO - Dienst Uitvoering Onderwijs (2007-2014). Aantal deelnemers vmbo en mbo. Zoetermeer DUO - Dienst Uitvoering Onderwijs (2009-2014). Aantal gediplomeerden. Zoetermeer DUO - Dienst Uitvoering Onderwijs (2014). Doorstroombestand gediplomeerden. Zoetermeer Jobfeed (2014). Telling online vacatures horeca 2010-2014. Via SBB, Zoetermeer Kenwerk (2010-2014). Register erkende leerbedrijven. Telling juni 2014. Zoetermeer Rabobank (2014). Rabobank Cijfers & Trends. BrancheBarometer Cafés. UWV (2014). Kerncijfers Niet-Werkende Werkzoekenden 2013-2014. Geraadpleegd in november 2014. www.arbeidsmarktcijfers.nl


45

Verantwoording Onderwijs De gegevens over onderwijs zijn afkomstig uit tellingen van de Dienst Uitvoering Onderwijs, een uitvoeringsorganisatie van het ministerie van OCW. Als uitgangspunt voor het aantal leerlingen is telkens het schooljaar 2013-2014 genomen, wat wordt aangeduid als 2013. Voor informatie over gediplomeerden heeft de meest recente informatie betrekking op schooljaar 2012-2013. De gegevens met betrekking tot aantal leerlingen en aantal diploma’s zijn steeds gebaseerd op tellingen per 1 oktober van het betreffende jaar. Het aantal leerlingen wordt dus aan het begin van het schooljaar geteld, waarbij geen rekening wordt gehouden met uitval. Het aantal diploma’s wordt aan het eind van het afgelopen schooljaar geteld. In dit rapport wordt alleen het aantal mbo-leerlingen in kaart gebracht dat een opleiding volgt op een roc. Daarnaast wordt alleen gerapporteerd over kwalificaties waarop leerlingen zijn ingeschreven. Daarbij kunnen scholen leerlingen inschrijven op een algemeen nummer binnen één van de vier niveaus, maar ook op een specifieke uitstroom van het betreffende niveau. Bij de inschrijving op een algemeen nummer (een ‘nul-nummer’) is nog niet bekend welke uitstroom de leerling kiest. Hierdoor kan een enigszins vertekend beeld ontstaan. Bij het berekenen van het aantal leerlingen, scholen en diploma’s naar regio is steeds de hoofdvestiging van de roc’s als uitgangspunt genomen. Aangezien roc’s meerdere vestigingen kunnen hebben, in verschillende regio’s, kunnen kleine afwijkingen bestaan. Leerbedrijven De gegevens over leerbedrijven zijn afkomstig uit het Register erkende leerbedrijven van Kenwerk. Als uitgangspunt is een telling genomen van peildatum 16 juni 2014, wat wordt aangeduid als 2014. Leerbedrijven uit een bepaalde sector kunnen ook erkend zijn voor een kwalificatie die tot een andere sector behoort. Het aantal leerbedrijven per kwalificatie kan hierdoor hoger uitvallen dan het totaal absoluut aantal leerbedrijven in de sector. Bij deze laatste telling worden namelijk alleen de leerbedrijven meegenomen die op basis van hun hoofdactiviteit erkend zijn voor een bepaalde sector. Kans op een stage De prognoses voor leerplaatsen zijn per kwalificatie berekend op basis van het aantal erkende leerbedrijven en het aantal ingeschreven leerlingen per kwalificatie. De gebruikte bronnen zijn het Register erkende leerbedrijven en de DUO-tellingen van het ministerie van OCW. Bol-leerlingen lopen vaak gedurende een bepaalde periode stage. Tijdens een schooljaar gaan we ervan uit dat er gemiddeld twee bol-leerlingen in dezelfde periode als één bbl-leerling stagelopen. Bolleerlingen worden dan ook als 0,5 en bbl-leerlingen als 1 gerekend. De formule voor de berekening van de kans op een stage is als volgt: het aantal leerlingen gedeeld door het aantal leerbedrijven per kwalificatie. Om de relatieve prognoses te berekenen, wordt het totaal na deze formule vermenigvuldigd met -100. Tot slot zijn de berekende prognoses aan de regioadviseurs van Kenwerk voorgelegd ter verificatie. Wanneer de prognoses niet volledig stroken met hun ervaringen in de betreffende regio, zijn kleine wijzigingen aangebracht.


46

Werken Voor dit deel is gebruik gemaakt van verschillende bronnen. Standaard worden de meest recente tellingen van het CBS gebruikt voor gegevens over aantallen bedrijven en werknemers. Waar beschikbaar worden deze aangevuld met gegevens vanuit brancheorganisaties en relevante onderzoeksrapporten. De informatie over vacatures wordt verkregen via Jobfeed. Jobfeed is een vacaturebank met toegang tot alle vacatures op internet. Niet alle vacatures worden echter uitgezet via internet. Om het totaal aantal vacatures zo goed mogelijk te benaderen, is gebruikgemaakt van ophoogfactoren die beleidsonderzoeksbureau Panteia heeft ontwikkeld voor Jobfeed. Deze ophoogfactoren zijn vastgesteld op basis van het type bedrijfssector en het beroep. Kenwerk heeft vanuit zijn expertise beroepen uit de vacaturetitels gekoppeld aan mbo-kwalificaties en -niveaus om inzicht te geven in de spreiding en ontwikkeling van het aantal vacatures. Voor het in beeld brengen van de concurrentie van niet-werkende werkzoekenden op de arbeidsmarkt is gebruikgemaakt van de online beschikbare arbeidsmarktinformatie van het UWV. Hierbij zijn relevante beroepen uit de databank gekoppeld aan de mbo-kwalificaties en -niveaus. Kans op werk Om de arbeidsmarktperspectieven op het niveau van kwalificaties inzichtelijk te maken, is het aantal gediplomeerden dat de arbeidsmarkt opstroomt per kwalificatie en per regio afgezet tegen het aantal vacatures uit Jobfeed per kwalificatie en per regio. Tot slot zijn de arbeidsmarktperspectieven aan de regioadviseurs van Kenwerk voorgelegd ter verificatie. Wanneer de perspectieven niet volledig stroken met hun ervaringen in de betreffende regio, zijn kleine wijzigingen aangebracht.


47

Afkortingen en begrippenlijst Afkortingen bbl

beroepsbegeleidende leerweg

BH&C

bedrijfschap Horeca en Catering

bol

beroepsopleidende leerweg

bpv

beroepspraktijkvorming

CB-ISP

consumptief breed-intrasectoraal programma

CBS

Centraal Bureau voor de Statistiek

CT

consumptieve technieken

DUO

Dienst Uitvoering Onderwijs (voorheen CFI)

hbo

hoger beroepsonderwijs

mbo

middelbaar beroepsonderwijs

ministerie OCW

ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

roc

regionaal opleidingen centrum

VM2

vmbo/mbo - niveau 2

vmbo

voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs

vmbo tl

vmbo theoretische leerweg

vo

voortgezet onderwijs

wo

wetenschappelijk onderwijs

zorg & welzijn-ISP

zorg & welzijn breed-intrasectoraal programma

Begrippen Bbl

Een bbl-opleiding bestaat voor minimaal 60% uit praktijk. Mensen die een bblopleiding volgen, werken met een arbeidsovereenkomst in een leerbedrijf en gaan meestal één dag in de week naar school voor de theoretische onderbouwing.

bpv

De beroepspraktijkvorming is een belangrijk en verplicht onderdeel van iedere mboopleiding. Bpv is de algemene term voor de stage (bij bol-opleiding) of de leerbaan (bij bbl-opleiding) die de leerling in de praktijk bij een erkend leerbedrijf uitvoert.

bol

Deelnemers van een bol-opleiding hebben tijdens hun opleiding één of meer stageperioden. De bol-opleiding bestaat voor minimaal 20% en maximaal 60% uit beroepspraktijkvorming.

erkend leerbedrijf

Bedrijven die op basis van vaste criteria zijn geaccrediteerd als leerbedrijf. Erkende leerbedrijven zijn opgenomen in een landelijk register. Een leerbedrijf kan op verschillende kwalificaties en niveaus erkend zijn: voor vmbo, mbo of beide.

Jobfeed

Jobfeed is een vacaturespider die alle online vacatures opspeurt en registreert.

kwalificatie

Een kwalificatie is de inhoud van het diploma, vastgelegd in een kwalificatiedossier.

mbo

Het mbo kent twee leerwegen, bbl en bol, en vier opleidingsniveaus: 

niveau 1: assistent (assisterend, ondersteunend beroepsbeoefenaar);



niveau 2: vakman (uitvoerend, ondersteunend beroepsbeoefenaar);



niveau 3: vakman of voorman (uitvoerend, vaktechnisch corrigerend, begeleidend, instruerend, aansturend en adviserend beroepsbeoefenaar);



niveau 4: vakman of middenkaderfunctionaris (uitvoerend tot leidinggevend, coördinerend tot beleidsbepalend, begeleidend tot innoverend beroepsbeoefenaar).

mbo-

Hieronder vallen regionale opleidingen centra (roc’s), agrarische opleidingscentra

onderwijsinstellingen

(aoc’s), vakinstellingen en overige mbo-instellingen (een hbo-school met een mboafdeling en een instelling voor auditief gehandicapten).


48

VM2

VM2 is een experiment waarbij vmbo-leerlingen die naar het mbo willen, niet over hoeven te stappen naar een andere school. Zij kunnen verder leren in hun vertrouwde omgeving. Dat gebeurt door het integreren van de bovenbouw in de vmbobasisberoepsgerichte leerweg in het mbo-niveau 2.

vmbo

Aan het einde van de tweede klas kiezen vmbo-leerlingen een leerweg en een sector. Er zijn vier leerwegen: de basisberoepsgerichte leerweg, de gemengde leerweg, de kaderberoepsgerichte leerweg en de theoretische leerweg. Elke leerweg biedt andere doorstroommogelijkheden naar het mbo. De basisberoepsgerichte leerweg leidt op naar mbo-opleidingen op niveau 2. De kaderberoepsgerichte, gemengde en theoretische leerwegen bereiden leerlingen voor op mbo-opleidingen op niveau 3 en 4. In elke leerweg kan gekozen worden voor één van de vier sectoren; economie, zorg & welzijn, techniek en landbouw. De theoretische leerweg valt niet onder een sector, maar is te vergelijken met de vroegere mavo.

vo

Alle soorten voortgezet onderwijs beginnen met de onderbouw. Deze duurt voor vmbo twee en voor havo/vwo drie jaar. In de onderbouw volgen leerlingen een breed vakkenpakket dat in principe voor iedereen hetzelfde is.


49

Trends & cijfers. horeca

Recommend Documents