Vooruitgang in duurzaamheid Rapportage aandeelhoudersvergaderingen 2012 Duurzame ontwikkeling(en) bij 71 Nederlandse beursgenoteerde bedrijven
Pieterstraat 11 3512 JT Utrecht T +31 (0) 30 234 00 31
[email protected] www.vbdo.nl
Vooruitgang in duurzaamheid – Rapportage aandeelhoudersvergaderingen 2012 Duurzame ontwikkeling(en) bij 71 Nederlandse beursgenoteerde bedrijven
Auteur: Jeroom Remmers VBDO, 9 juli 2012
@VBDO Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling
Disclaimer VBDO will assume no responsibility or legal liability for incorrect or misleading information provided by the sources used for this report.
T HE D UT CH A SSOCIAT ION
2 FOR OF I NVEST ORS 2
SUSTA INABLE D EVELOPMEN T
Inhoudsopgave Samenvatting 4 Hoofdstuk 1 Inleiding 6 Hoofdstuk 2
AvA-seizoen 2012 7
2.1
Thema’s remuneratie, mensenrechten, biodiversiteit 9
2.2
Werkwijze en communicatie
10
2.3
Duurzaam stembeleid VBDO
10
Hoofdstuk 3 Resultaten 2012 3.1 Transparantie en duurzaamheidsrapportage
13
3.2
Biodiversiteit
14
3.3
Remuneratie
15
14
3.4 Mensenrechten
16
3.5
Rapportage per sector
19
3.6
Impact van de VBDO
32
Hoofdstuk 4
Conclusies
34
Bijlage 1
Themabrief VBDO 2012
35
3
Samenvatting Duurzaamheid gaat richting volwassenheid. Bedrijven zien steeds meer in dat duurzaam ondernemen ‘good business’ is, zoals de VBDO vaststelt in dit rapport. De vereniging bezocht in 2012 voor het zeventiende jaar op rij aandeelhoudersvergaderingen (AvA’s) en stelde vragen over het gevoerde duurzaamheidbeleid. In 2012 bezocht de VBDO 71 AvA’s. De duurzame stappen van deze Nederlandse beursgenoteerde bedrijven zijn betekenisvol en VBDO ziet de duurzaamheidsrapportages steeds beter en vollediger worden de laatste jaren. De VBDO heeft de genoteerde ondernemingen in februari in een open brief gewezen op alle thema’s waar zij vragen over wil gaan stellen. Dit jaar waren de thema’s remuneratie, mensenrechten en biodiversiteit met betrekking tot grondstofgebruik. Hieronder volgen per thema kort de bevindingen.
Remuneratie Hoewel bonussen volgens de beleggersvereniging veel verkeerde signalen afgeven, ziet de VBDO in bonussen ook een instrument om duurzaamheidstreven bij ondernemingen te bevorderen. In 2010 heeft de VBDO er al bij beursgenoteerde ondernemingen op aangedrongen om het remuneratiebeleid te ‘verduurzamen’. In datzelfde jaar heeft de vereniging ook, samen met Hay Group en DHV, een handleiding samengesteld met richtlijnen hoe ondernemingen de koppeling kunnen maken tussen maatschappelijk verantwoord ondernemen en remuneratiebeleid. Die handleiding is niet zonder resultaat gebleven. Het percentage van de onderzochte bedrijven dat duurzaamheid in de beloning meeweegt is in de laatste vier jaar van 13 procent toegenomen tot 40 procent. Het aantal bedrijven dat ‘duurzame remuneratie’, de koppeling tussen ‘duurzame prestaties’ en het beloningsbeleid toepaste, bedroeg 29. Dat is 41 procent van de bezochte bedrijven.
Biodiversiteit en mensenrechten De bedrijven vinden biodiversiteit en mensenrechten steeds belangrijker. In 2012 rapporteerden 24 van de 71 bedrijven over biodiversiteitsbeleid (33 procent), versus 31 procent in 2011. Daarnaast rapporteerden 46 bedrijven (65 procent) in 2012 over mensenrechten, versus 53 procent in 2011. Met name de aandacht voor mensenrechten en het concreet maken van afspraken met leveranciers hierover, neemt toe
Overige bevindingen Van de 71 bedrijven die door de VBDO zijn bezocht rapporteerden 44 van de 71 bezochte bedrijven volgens de door de VBDO geprefereerde richtlijnen van het Global Reporting Initiative (GRI). De VBDO blijft bedrijven stimuleren om transparant verantwoording af te blijven leggen ten aanzien van de maatschappelijke impact van hun bedrijfsvoering. Dat geldt voor zowel de positieve als de negatieve effecten.
4
Waarom duurzaam ondernemen? De belangrijkste vraag is waarom bedrijven eigenlijk duurzaam zouden moeten ondernemen? Duurzaamheid levert gemotiveerde werknemers op, kostenbesparing, innovatie, klanttevredenheid, leveringszekerheid of zelfs bestaansrecht. Een belangrijk financieel argument is dat uit onderzoek blijkt dat bedrijven die duurzaamheid integraal opnemen in de bedrijfsvoering, op lange termijn een veel hoger rendement hebben dan bedrijven die dit niet doen. Volgens onderzoek van de Harvard Business School levert een geïnvesteerde dollar in ‘high sustainability’ bedrijven 46 procent meer rendement op na 18 jaar dan een geïnvesteerde dollar in ‘low sustainability’ bedrijven, zie onderstaande grafiek. Evolution of $1 invested in the stock market in value-weighted portfolios 25.00
20.00
15.00 Low High
10.00
5.00
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
0.00
Bron: The Impact of a Corporate Culture of Sustainability on Corporate Behavior and Performance
De studie vergeleek 180 bedrijven waarvan 90 ‘high sustainable’ en 90 ‘low sustainable’. Zaken als governance (goed bestuur) cultuur en financiële en duurzaamheidsprestaties werden onderzocht. ‘High Sustainability’ bedrijven met een goed milieu- en sociaal beleid presteren veel beter dan de ‘Low Sustainability’ bedrijven, zowel in termen van aandelenkoersen als return on equity (ROE) en return on assets (ROA). De grafiek laat de cumulatieve koerswinst zien van de portfolio’s van de twee groepen bedrijven. Volgens de data is de investering van $1 in het begin van 1993 in het portfolio van High Sustainability bedrijven gegroeid naar $22.6 eind 2010. Het investeren van $1 begin 1993 in het portfolio van de Low Sustainability bedrijven levert echter maar een groei op naar $15.4 eind 2010.
5
1
Inleiding De VBDO maakt zich sinds 1995 sterk voor een duurzame kapitaalmarkt. Een markt die naast financiële criteria ook rekening houdt met sociale- en milieucriteria. De VBDO maakt Nederlands beursgenoteerde bedrijven én beleggers bewust van hun invloed op duurzaamheid. VBDO doet dit onder andere door elk jaar de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van beursgenoteerde bedrijven te bezoeken. Deze engagementactiviteiten hebben altijd een constructief, positief-kritisch karakter en zorgen voor een open uitwisseling van ideeën en gedachten over het duurzaamheidsbeleid. In 2012 heeft de VBDO aandelen gekocht bij 72 bedrijven, zodat zij op aandeelhoudersvergaderingen vragen kon stellen namens haar institutionele en particuliere leden. De VBDO wil daarmee beursgenoteerde bedrijven er toe aanzetten hun beleid te verduurzamen. Dit doet de VBDO in het belang van zowel grote als kleine, particuliere als institutionele beleggers. De Raden van Bestuur en de Raden van Commissarissen van deze ondernemingen wordt vervolgens om verantwoording gevraagd. De VBDO gaat met een aantal bedrijven een constructieve dialoog aan over deze onderwerpen tijdens AvA’s en bij engagementgesprekken die daarop volgen. Op verzoek van en in samenwerking met sommige bedrijven voert de VBDO ook een multi-stakeholderdialoog uit, die jaarlijks wordt herhaald. Dit helpt bedrijven om de volgende stappen te nemen bij verantwoord en duurzaam ondernemen.
DuurzaamAandeel.nl Van alle bezochte aandeelhoudersvergaderingen maakt de VBDO een kort verslag. Deze verslagen zijn terug te vinden op www.duurzaamaandeel.nl Op deze website staat alle duurzaamheidinformatie van Nederlandse beursgenoteerde bedrijven.
6
2
AvA-seizoen 2012 De VBDO heeft in de eerste helft van 2012 samen met een groep van getrainde vrijwilligers 71 Algemene Vergaderingen van Aandeelhouders bezocht. Deze 71 bedrijven omvatten het merendeel van alle bedrijven genoteerd op de AEX, AMX en Small Cap. In 2012 bezocht de VBDO de volgende bedrijven: Bedrijf
Index
Sector
Aalberts Industries
AMX
Industrie
Accell Group
ASCx
Industrie
Aegon Group
AEX
Financieel
Ahold (Royal)
AEX
Detailhandel
AirFrance KLM
AEX
Transport
AkzoNobel
AEX
Chemie
AMG
AMX
Industrie
Amsterdam Commodoties Acomo
ASCx
Handel
Aperam
AEX
Industrie
Arcadis
AMX
Diensten
Arcelor Mittal
AEX
Industrie
Arseus
ASCx
Vastgoed
ASM International
AMX
Electronica
ASML
AEX
Electronica
Ballast Nedam
ASCx
Bouw
Bam Group (Royal)
AMX
Bouw
BE Semiconductor Industries
ASCx
Electronica
Beter Bed
ASCx
Detailhandel
Binckbank
AMX
Financieel
Boskalis Westminster (Royal)
AEX
Bouw
Brunel International
AMX
Diensten
CNH Global
NYSE
Industrie
Corio
AEX
Vastgoed
Crown van Gelder
Lokaal
Industrie
CSM
AMX
Voedsel
Delta Lloyd Group
AMX
Financieel
Dockwise
ASCx
Industrie
DSM (Royal)
AEX
Chemie
Exact
ASCx
ICT
Fugro
AEX
Bouw
Grontmij
ASCx
Diensten
Heijmans
AMX
Bouw
Heineken
AEX
Voedsel
Holland Colours
Lokaal
Chemie
Imtech
AMX
Bouw
ING Group
AEX
Financieel
Kardan
ASCx
Industrie
KasBank
ASCx
Financieel
7
Bedrijf
Index
Sector
Kendrion
ASCx
Industrie
KPN (Royal)
AEX
ICT
LBI International
ASCx
ICT
Macintosh Retail Group
ASCx
Detailhandel
Mediq
AMX
Farmacie
Nedap
ASCx
Industrie
Nieuwe Steen Investments
ASCx
Vastgoed
Nutreco
AMX
Voedsel
Ordina
AMX
Diensten
Philips (Royal)
AEX
Electronica
PostNL
AEX
Logistiek
Qurius
ASCx
ICT
Randstad
AEX
Diensten
Reed Elsevier
AEX
Media
Shell (Royal Dutch)
AEX
Chemie
Sligro Food Group
ASCx
Detailhandel
SNS Reaal
AMX
Financieel
Telegraaf Media Group
ASCx
Media
Ten Cate (Royal)
AMX
Industrie
TKH Group
ASCx
Electronica
TNT Express
AEX
Transport
TomTom
AEX
ICT
Unilever
AEX
Voedsel
Unit4
AMX
ICT
USG People
AMX
Diensten
Van Lanschot
Lokaal
Financieel
VastNed
AMX
Vastgoed
Vopak (Royal)
AMX
Logistiek
Wavin
AMX
Industrie
Wereldhave
AMX
Vastgoed
Wessanen (Royal)
ASCx
Voedsel
Wolters Kluwer
AEX
Media
Xeikon (ex-Punch Graphix)
ASCx
Industrie
De VBDO bezocht in 2012 een aantal bedrijven voor het eerst: Kendrion, Xeikon, Nedap, Arseus, Lost Boys International (LBI) en Arcelor Mittal. Aandeelhoudersvergaderingen buitenland In 2012 heeft VBDO een begin gemaakt met het bezoeken van AvA’s in het buitenland. Voor 2013 is het voornemen van de VBDO om meer AvA’s van grote buitenlandse bedrijven te bezoeken die - vaak om belastingtechnische redenen - in Nederland geregistreerd zijn. Bijvoorbeeld X5 Retail Group (Russische supermarktketen), EADS (wapenfabrikant), STMicroelectronics en Antonov (Russische vliegtuigbouwer).
8
2.1 Thema’s 2012: Remuneratie, mensenrechten, biodiversiteit De VBDO maakt de specifieke onderwerpen waar zij naar vraagt tijdens aandeelhoudersvergaderingen jaarlijks bekend door een open brief te sturen aan de genoteerde bedrijven waarvan zijn de AvA’s gaat bezoeken. Begin februari 2012 stuurde de VBDO deze brief (Bijlage 1) met daarin de thema’s van 2012: remuneratie, sociaal beleid/mensenrechten en biodiversiteit. Remuneratie Wat betreft remuneratie is de VBDO van mening dat bestuurders en senior managers van ondernemingen in hun beloning ook afgerekend moeten worden op de duurzaamheidprestaties van hun onderneming. Door de variabele beloning (de bonus) te baseren op zowel sociale en ecologische doelstellingen als op langetermijndoelstellingen worden concrete doelstellingen geformuleerd, uitgerold door het hele bedrijf en meegenomen in de rapportage. Begin 2010 heeft de VBDO, met de hulp van de Hay Group en DHV, een handleiding gepubliceerd waarin inzichtelijk wordt gemaakt hoe ondernemingen de koppeling kunnen maken tussen hun MVO en remuneratiebeleid. In 2009 bleek dat er bij een 7 van de 52 ondernemingen sprake was van een koppeling tussen de variabele beloning van bestuurders en niet-financiële indicatoren. In het AvA-seizoen van 2010 bleken 16 van de 60 bezochte beursgenoteerde bedrijven dit principe te hanteren. In 2011 is de interesse in dit thema opnieuw gegroeid, met meer internationale aandacht van onder meer Principles for Responsible Investment (PRI) en Global Compact en meer discussie over daadwerkelijke implementatie. Mensenrechten In 2011 zijn de OESO Richtlijnen voor Multinationale ondernemingen herzien en voorzien van een hoofdstuk over mensenrechten, consistent met de Guiding Principles on Business and Human Rights, zoals deze zijn aangenomen door de Verenigde Naties in 2011. In deze principes is het Protect, Respect and Remedy Framework geïntroduceerd door professor John Ruggie, VN gezant op het gebied van mensenrechten en het bedrijfsleven. In deze ‘principles’ wordt gesteld dat ondernemingen een ‘due dilligence’ op het gebied van de naleving van mensenrechten uit zouden moeten voeren, om na te gaan welke potentiële mensenrechten conflicten zich zouden kunnen voordoen. Dit proces zou moeten leiden van het inschatten van de impact van werkelijke en potentiële mensenrechten (bijvoorbeeld door een stakeholderdialoog), tot het integreren en reageren op de bevindingen, het monitoren van de respons, en uiteindelijk tot het communiceren over de aanpak van de situatie. Vanwege deze internationale ontwikkelingen en nieuwe richtlijnen stelde de VBDO dit thema centraal in het AvA seizoen 2012. In juni 2012 organiseerde de VBDO een conferentie omtrent de operationalisering van de ‘Ruggie Principles’. Biodiversiteit In het jaar 2010, dat door de Verenigde Naties werd uitgeroepen tot internationaal jaar van de biodiversiteit, gaven Nederlandse beursgenoteerde bedrijven op beperkte schaal aandacht aan biodiversiteit en ecosystemen. Slechts 7 van de 60 grootste Nederlandse bedrijven kenden expliciet strategische waarde toe aan biodiversiteit en ecosystemen, terwijl vrijwel alle bedrijven en sectoren te maken krijgen met een verminderde beschikbaarheid van essentiële natuurlijke hulpbronnen. Het bedrijfsleven onderschat haar impact op biodiversiteit, concludeerde PwC in haar bijdrage aan TEEB1, UNEP’s onderzoeksprogramma naar de economische impact van
1 TEEB – The Economics of Ecosystems and Biodiversity Report for Business - Executive Summary 2010
9
verlies aan biodiversiteit en ecosystemen. Aangezien reeds 19 uit 65 bedrijven biodiversiteit van belang achtten in 2011 – wat nog steeds relatief mager is – heeft de VBDO dit thema in 2012 wederom aan de kaak gesteld. De VBDO steunt de oproep aan het bedrijfsleven om werk te maken van het behoud van biodiversiteit en om effectief en duurzaam gebruik te maken van (natuurlijke) hulpbronnen. De VBDO onderzocht hoe ondernemingen hun impact op en/of afhankelijkheid van biodiversiteit organiseren, meten, en reduceren om hun continuïteit te waarborgen en hun impact op de natuur te verkleinen.
2.2 Werkwijze en communicatie Twee weken voor de aandeelhoudersvergadering stuurt de VBDO het te bezoeken bedrijf de vragen toe die op de AvA worden gesteld, zodat het bedrijf zich op de antwoorden kan voorbereiden. Deze vragen worden geformuleerd naar aanleiding van een analyse van de publiek beschikbare informatie van en over de onderneming. De VBDO onderzoekt voor deze analyse het duurzaamheidverslag, het jaarverslag, informatie van aandeelhoudersvergaderingen van voorgaande jaren en de website. Daarnaast ontvangt de VBDO van informatie in de vorm van analyses of in sommige gevallen concrete vragen. Informatie van andere bronnen komt bijvoorbeeld van de ASN Bank, het Carbon Disclosure Project en SOMO. VBDO sloot dit jaar een Reseach Partnership Agreement af met dataprovider Vigeo en ontving diepgaande ESG informatie over een groot aantal beursgenoteerde bedrijven. VBDO gebruikte dit bij haar analyses*. De onderwerpen van de vragen verschillen per onderneming. De vragen kunnen in vijf categorieën worden ingedeeld: 1) vragen over onderwerpen uit de themabrief 2) vragen over transparantie en duurzaamheidrapportage 3) bedrijfsspecifieke vragen 4) vragen over toezeggingen die eerder aan de VBDO zijn gedaan of naar aanleiding van eerdere AvA bezoeken 5) andere vragen naar aanleiding van de presentatie van de onderneming of de vragen van andere aandeelhouders. Van elke aandeelhoudersvergadering maakt de VBDO een uitgebreid verslag voor intern gebruik en een samenvatting voor externe communicatie: voor de websites www.vbdo.nl en www.duurzaamaandeel.nl, het kwartaalmagazine ‘VBDO bericht’, elektronische nieuwsbrieven en social media.
2.3 Duurzaam Stembeleid VBDO 2012 De VBDO hanteert sinds enkele jaren richtlijnen voor het stemmen op aandeelhoudersvergaderingen. De meest voorkomende agendapunten zijn weergegeven in onderstaande matrix. De schuingedrukte punten zijn agendapunten waar de VBDO, gedeeltelijk of in het geheel, een eigen stemadvies voor heeft ontwikkeld.
* Voor meer informatie over Vigeo kunt u terecht op: www.vigeo.com/csr-rating-agency
10
Agenda punt 1 Goedkeuring jaarverslag
2 Winstverdeling Agenda punt 3 Decharge
Stemgedrag Voor Onthouden
Tegen Voor Stemgedrag Voor
Onthouden
Tegen
7 Benoeming bestuurder
Voor
Onthouden
Tegen
8 Benoeming commissaris
Voor
Korte toelichting • Indien score van bedrijf Transparantie Benchmarkscore ≥ 75.2 • Transparantie Benchmark Score 50 - 75. • Het verslag niet tijdig, dat wil zeggen synchroon met het financiële jaarverslag, wordt gepubliceerd. • Transparantie Benchmark Score ≤ 50. • Tenzij deze zonder afdoende toelichting afwijkt van het bestaande dividendbeleid. Korte toelichting Tenzij er dringende redenen zijn om geen decharge te verlenen omdat: • er procedurele stappen lopen tegen een of meer bestuurders; • er relevante regels of eisen met betrekking tot de financiële verslaglegging worden geschonden; • er is aangetoond dat de onderneming grove schending heeft begaan/begaat op sociaal, milieu- of governancegebied en geen stappen zet om dit te verbeteren. Indien bestuurders van de betreffende onderneming geen enkele verantwoording afleggen op het gebied van duurzaamheid in het jaarverslag. Dit omdat inzicht dient te worden gegeven in de impact van het bedrijf op het gebied van duurzaamheid om grove schendingen te voorkomen. Indien het bedrijf opgenomen is in de VBDO Responsible Supply Chain Benchmark en het blijkt dat het bedrijf geen Supply Chain Policy heeft, wordt tegengestemd. Dit omdat een Policy essentieel is om potentiële grove schendingen op sociaal en/of milieugebied te voorkomen.3 Bij een Raad van Bestuur met meer dan 4 mensen, stemt de VBDO voor als ≥ 40% van het bestuur vrouw is na benoeming van nieuwe bestuurder.4 Bij een Raad van Bestuur met meer dan 4 mensen, onthoudt de VBDO van stemming als 20-40% van het bestuur vrouw is na benoeming van nieuwe bestuurder. Bij een Raad van Bestuur met meer dan 4 mensen, stemt de VBDO tegen als ≤ 20% van het bestuur vrouw is na benoeming van nieuwe bestuurder. • Mits het afwijken van de Code voldoende wordt onderbouwd. • Tenzij, als gevolg van de benoeming, de compositie van de RvC niet voldoende expertise bevat op sociaal en milieu gebied en niet tenminste één financieel expert bevat (Code). • Tenzij de Raad onvoldoende divers is om de nominatie een hoog representatief en transparant gehalte te geven en de genomineerde personen; - niet ‘overbezet’ zijn – maximaal 5 commissariaten - voldoen aan de onafhankelijkheids criteria zoals geformuleerd in de Corporate Governance Code. - hun taken en verantwoordelijkheden niet verwaarloosd hebben. - Bij een Raad van Bestuur met meer dan 4 mensen als minder dan 20% van de Raad van Commissarissen vrouw is na de benoeming van nieuwe commissaris.
2 Zie http://www.transparantiebenchmark.nl/bedrijven 3 Zie http://www.vbdo.nl/nl/pers/persberichten/685/vbdo-onderzoek-naar-verantwoord-ketenbeheer-beursgenoteerde-ondernemingen%3A-bouwsector-timmert-aan-de-weg-op-terrein-van-duurzaamheid-in-de-productieketen 4 Gebaseerd op Europarlement motie: http://www.europarl.europa.eu/news/en/pressroom/ content/20120313IPR40566/html/Call-for-quotas-to-step-up-women%27s-participation-in-politics-and-business
11
9 Beloningsbeleid
Voor
Onthouden
Tegen
Indien minimaal 10% van de bonus bepaald wordt door sociale en milieu-indicatoren en de helft van de doelstellingen lange termijn (≥ 3 jaar) zijn.5 Indien tussen de 0 en 10% van de bonus bepaald wordt door sociale en milieu-indicatoren en minimaal 1/3 van de doelstellingen lange termijn (≥ 3 jaar) zijn. • Als deze zonder afdoende motivatie afwijkt van het gestelde in de Code of van de aanbevelingen bestuurdersbeloning van SCGOP • Indien 100 procent van de bonus bepaald wordt door uitsluitend financiële indicatoren.
Decharge Als bestuurders decharge wordt verleend, wordt hiermee ook verklaard dat geen juridische stappen zullen worden ondernomen tegen bestuurders voor het besturen van de organisatie tijdens de beschreven periode. Nadat de decharge heeft plaatsgevonden verminderen de rechten van aandeelhouders om compensatie van eventueel geleden schade te krijgen en wordt vervolging van bestuursleden moeilijker. Als de onderneming grove schending heeft begaan/begaat op sociaal, milieu- of governance gebied of hier niet over rapporteert, dan vindt de VBDO dat bestuurders hier aansprakelijk voor zijn en er dientengevolge geen decharge kan worden verleend. De VBDO heeft in 2012 een aantal keren tegen decharge gestemd, bijvoorbeeld bij Aalberts, AMG, ASMI, Aperam, Boskalis, Fugro en FMG, omdat zij minder dan 20 procent scoorden in de VBBDO Benchmark verantwoord ketenbeheer en dus geen of nauwelijks beleid hebben voor verantwoord ketenbeheer. Er is ook bij Ahold tegen decharge gestemd, omdat het al het tweede jaar was waarin een anti-vakbond houding werd ingenomen bij het Amerikaanse bedrijf Giant Carlisle zonder dat het probleem is opgelost. Tegenstem bij remuneratie, benoemingen, jaarverslag De VBDO heeft in een aantal gevallen tegen het beloningsbeleid gestemd, als daarin geen sprake was van koppelingen met duurzaamheid. Bij ING heeft de VBDO bijvoorbeeld ook tegen een benoeming gestemd, omdat de VBDO vindt dat er een goede man/vrouw afspiegeling moet zijn in de Supervisory Board, en omdat deze persoon geen bewezen kwalificaties heeft t.a.v. duurzaamheid. Bij Akzo heeft de VBDO ook tegengestemd bij de benoeming van een nieuw lid RvC daar het percentage vrouwen onder de maat was en daardoor bleef. De VBDO heeft ook een aantal keren conform het VBDO stembeleid tegengestemd bij het goedkeuren van het jaarverslag. Dit was het geval bij Wereldhave, TomTom, Exact, Brunel, BinckBank, Beter Bed, BESI, ASMI, Acomo en ArcelorMittal. Zij haalden minder dan 50 punten in de Transparantiebenchmark. Onthoudingen vonden plaats bij Accel, Fugro, Kendrion, Ten Cate, TKH, Unit4 en Vastned. Deze bedrijven hadden een score van 50-75 in de Transparantiebenchmark.
5 Meer informatie: http://www.vbdo.nl/nl/research/duurzaam-ondernemen/428/vbdo-roept-n.a.v.-haar-rapport%27sustainable-remuneration%27-bedrijven-op-om-de-bonus-te-verduurzamen%3A-koppel-minstens-een-derdevan-de-bonus-aan-duurzaamheidprestaties
12
3
Resultaten 2012 De rapportage over het AvA-seizoen 2012 verschilt enigszins van die over het voorgaande jaar. Zo is het aantal bezochte AvA’s toegenomen en zijn er meer kwantitatieve gegevens opgenomen. Hieronder worden de belangrijkste resultaten weergegeven: Tabel : AvA-analyse duurzame data 2012 Aantal bedrijven bezocht en in analyse
2012 71
2011 62
2010 59
Biodiversiteit Expliciet aandacht voor biodiversiteit Geen expliciete aandacht voor biodiversiteit
24 47
19 42
7 47
Remuneratie Een deel van de beloning is niet-financieel en duurzaam Duurzaamheid is van belang voor beloning, maar onduidelijk Geen sprake van duurzame remuneratie
7 22 42
18 17 27
16 9 34
Mensenrechten Er is expliciet aandacht voor mensenrechten Geen informatie beschikbaar
46 25
33 29
26 33
GRI-rapportage GRI-rapportage (A,B,C en al dan niet externe verificatie (+)) Geen GRI-rapportage
44 27
37 25
Carbon Disclosure Project (CDP) Deelname
18
Country by country (tax) reporting Minimale rapportage
8
Toezeggingen in 2012 op AvA aan VBDO gedaan Duurzaamheidsrapportage Biodiversiteit Remuneratie Mensenrechten
41 13 14 11 15
Toezeggingen in 2011 aan VBDO nagekomen Duurzaamheidsrapportage Biodiversiteit Remuneratie Mensenrechten
31 21 9 11 4
13
3.1 Transparantie en duurzaamheidrapportages De VBDO is van mening dat een onderneming transparant dient te publiceren over alle relevante aspecten van de bedrijfsvoering, zowel financieel als extrafinancieel. Publicatie over deze onderwerpen dienen idealiter minimaal jaarlijks moeten gebeuren, in een afzonderlijk duurzaamheidsverslag of geïntegreerd in het financiële jaarverslag. Verslagen volgens de richtlijnen van internationaal erkende Global Reporting Initiative (GRI) hebben hierbij de voorkeur. Deze informatie dient geverifieerd te zijn door een externe en onafhankelijke accountant Enkele algemene bevindingen over de jaarverslagen 2011: • Er is meer consistentie en continuïteit in duurzame Key Performance Indicators (KPI’s) • Er is meer kwantitatieve informatie • 44 bedrijven van de 71 bedrijven rapporteerden volgens GRI standaarden (71 procent). In 2011 waren dat nog 29 van de 62 bedrijven (47 procent) • Bijna alle bedrijven (AEX, AMX, ASCx) rapporteren over duurzaamheid • De kwaliteit van de rapportage verschilt onderling sterk • De duurzaamheidsrapportages zijn meer uitgebreid dan in 2011 • Er is geen duidelijke toename van geïntegreerde verslaggeving (verwachting is dit de komende jaren wel gaat gebeuren) • Bij AkzoNobel, DSM, Philips en PostNL kan de belegger de invloed van financiële prestaties op niet-financiële prestaties en vice versa analyseren • 20 van de 23 AEX bedrijven rapporteren volgens GRI (niet: Fugro, Tom Tom en Randstad). 44 van de 71 door VBDO onderzochte bedrijven rapporteren volgens GRI. • AMX bedrijven met goede duurzaamheidrapportages zijn: Arcadis, BAM, CSM, Delta Lloyd, Heijmans, Nutreco en SNS Reaal. AMG en Ordina hebben een duidelijke verbeterslag gemaakt ten opzichte van het vorige jaar • ASCx: Beter Bed en Qurius hebben een grote verbetering gemaakt in hun duurzaamheidrapportages.
3.2 Biodiversiteit Biodiversiteit bleek nog steeds een relatief onbekend en onbemind onderwerp bij veel Nederlandse beursgenoteerde bedrijven. Slechts enkele van de bezochte bedrijven hebben een integrale visie en beleid op dit thema. De VBDO haalde in haar themabrief al een conclusie van het onderzoeksprogramma ‘The Economics of Ecosystems and Biodiversity’ (TEEB) van de VN aan: “de impact op biodiversiteit en ecosystemen en de afhankelijkheid hiervan, wordt door bedrijven aanzienlijk onderschat”.
CSM focust op water, energie en afval “We kunnen niet alles tegelijk”, zegt CEO Hoetmer van CSM als hem wordt gevraagd naar het CSM-beleid op biodiversiteit. “Maar de aandacht voor water, energie en afval raakt ook aan het thema biodiversiteit”, zo stelt hij. Toch leeft het thema in 2011 en 2012 bij veel bedrijven meer dan ooit tevoren. Dit geldt bijvoorbeeld voor bedrijven in de mijnbouw- en olie industrie. Sommige bedrijven hebben partnerships gesloten met natuurorganisaties zoals het Wereld Natuur Fonds (WNF) of voeren projecten uit in diverse landen om de impact op de biodiversiteit te verbeteren of zelfs te compenseren. Andere bedrijven hebben Green Deals gesloten met de overheid en leren van elkaars
14
inspanningen in een Community of Practice (o.a. Heineken). Tevens zijn er fiscale aftrekposten voor investeringen in biodiversiteit (MIA/Vamil) en besteedden koepelorganisaties zoals MVO Nederland, IDH en VNO-NCW meer aandacht aan het onderwerp. Tot slot zijn er diverse internationale initiatieven zoals Roundtables voor duurzame productie van bijv. soja of palmolie ten gunste van biodiversiteit. Voor 9 bedrijven was biodiversiteit in 2011 een belangrijk thema in die zin dat zij expliciet aandacht hiervoor hadden in hun MVO- of jaarverslagen met een duidelijk beleid of aansprekende projecten. Voor 15 andere bedrijven gold dat zij wel bezig zijn met dit thema, maar minder uitgesproken. In totaal waren er 24 bedrijven die het thema oppakten (33 procent van de onderzochte bedrijven; in 2011 was dat 31 procent). De VBDO vraagt binnen het thema biodiversiteit naar het klimaat- en energiebeleid van bedrijven. Klimaatverandering vormt namelijk een bedreiging voor biodiversiteit. In 2011 bleek dit voor veel bedrijven een belangrijk duurzaamheidthema. Zo’n 18 bedrijven deden in 2011 mee aan het Carbon Disclosure Project. Sommige bedrijven rapporteren al jarenlang over hun energie- of klimaatbeleid. Met name AEX-bedrijven lopen op dit punt voorop. Andere bedrijven worstelen nog met de vraag welke doelen zij voor energie of klimaat willen vastleggen en hoe zij hierover willen rapporteren.
Corio brengt CO2-reductie drastisch terug “We hebbben in 2011 de CO2 reductie per m2 met 32% verminderd ten opzichte van een jaar eerder”, zegt COO Zijlstra van Corio. Dit kwam door 43% minder stadsverwarming, energiebesparing en meer duurzame stroom. De VBDO heeft in 2012 bij 71 beursgenoteerde bedrijven onderzoek gedaan naar hun duurzaamheidsbeleid, waaronder het beleid voor energie en CO2-emissies. Van deze 71 bedrijven doen een aantal mee aan het ETS-systeem: AkzoNobel, Crown Van Gelder, DSM, Heineken en Shell. Zeker 15 bedrijven hebben de meest recente MJA afspraken ondertekend: Holland Colours, Wavin, ABN Amro, Delta Lloyd, ING, SNS Reaal, Imtech, KPN, Ordina, ADM, Unilever, AirFrance/ KLM, Philips, Wavin en Ten Cate. Dat betekent dat de grote meerderheid: 50 van de 71 door VBDO onderzochte beursgenoteerde bedrijven, dienen te voldoen aan de verplichting om energiebesparende maatregelen te nemen die zich binnen 5 jaar terugverdienen, bijvoorbeeld voor de eigen gebouwen. De indruk bestaat dat maar heel weinig bedrijven dit daadwerkelijk doen omdat nog erg veel kantoorgebouwen geen energiezuinige verlichting hebben of goede isolatie bijvoorbeeld (zie databank ‘Energie en winst’ op www.infomil.nl). De VBDO roept bedrijven op om meer in energiebesparende maatregelen te investeren en hierover te rapporteren, zodat beoordeeld kan worden of aan wettelijke eisen op dit punt is voldaan.
3.3 Duurzame remuneratie Het overgrote deel van de bezochte bedrijven beloont haar bestuurders en senior managers van oudsher (deels) op basis van met name kortetermijn financiële (prestatie)-indicatoren. Bij veel bedrijven vindt hier echter een kentering plaats ten faveure van meer en meer langetermijnindicatoren. Ook niet-financiële indicatoren krijgen meer aandacht in de verslaglegging en remuneratie. Hierbij kan gedacht worden aan CO2-emissies, werknemerstevredenheid, ongevallenverzuimpercentage, klanttevredenheid, innovatie, energiebesparing, diversiteit, etc.
15
PostNL De VBDO heeft tijdens de aandeelhoudersvergadering van 24 april kritische vragen gesteld over het feit dat de milieucomponent van de variabele beloning alleen gaat over de CO2-emissies van het bedrijf PostNL zelf en niet over de emissies van de onderaannemers. Zo kan PostNL volgens de beleggersvereniging de hoge CO2-emissies toeschrijven aan andere partijen om zo toch een goede score halen voor de niet-variabele beloning. PostNL heeft de VBDO bezworen dat ze geen ‘trucs’ wil uithalen om CO2-emissies weg te poetsen. Het bedrijf heeft de VBDO uitgenodigd om mee te denken over herziening van het beleid voor duurzame remuneratie binnen de onderneming.
‘Sustainable Remunaration. Remuneration reveals true mission’ Begin 2010 publiceerde de VBDO in samenwerking met DHV en HayGroup een handleiding waarin inzichtelijk werd gemaakt hoe ondernemingen hun managers kunnen belonen voor verantwoord, duurzaam ondernemerschap. De VBDO is van mening dat bestuurders en senior managers ook in hun variabele beloning afgerekend dienen te worden op de duurzaamheidprestaties van de onderneming. In 2012 bleken bedrijven het thema in toenemende mate te hebben opgepakt. Tabel: Voorbeelden bedrijven die duurzame remuneratie toepassen: Bedrijf
Akzo nobel DSM
PostNL USG People KPN Arcadis Nutreco TNT Express Shell
% van beloning gebaseerd op Toelichting remuneratie duurzaamheid 50% Van lange termijn doelen 45% Van korte termijn doelen. 50% variabele beloning is gebaseerd op korte termijn doelen, 50% lange termijn 40% Niet-financiele doelen, waaronder CO2-emissies 25% Van bonus top 250 managers 25% Niet-financiele doelen lange termijn, waaronder reputatie en energiebesparing 25% Niet-financiele doelen, waaronder CSR, gezondheid 20% 10% Milieudoelen 10% Korte termijn doelen (o.a. energie-efficiency, olielekkages, watergebruik)
• Andere voorbeelden van bedrijven die duurzame remuneratie toepasten zijn: Aegon, Philips, Qurius, ING, BAM, Unilever, Wavin. • Bedrijven die aangaven duurzame doelstellingen te hanteren, maar waarbij het onduidelijk is hoe dit gebeurde zijn: AMG, ASML, Ballast Nedam, Corio, Delta Lloyd, Exact, Reed Elsevier, SBM Offshore, TKH en Wereldhave • Bedrijven die in 2011 minder aandacht voor dit onderwerp lijken te hebben zijn dan in 2010 zijn Crown van Gelder, Macintosh, Ordina, Mediq, Binckbank, Beter Bed, Vopak en Wolters Kluwer.
16
• In 2011 zijn een aantal bedrijven begonnen met duurzame remuneratie, waaronder Kendrion, Fugro, PostNL en Air France-KLM, soms aantoonbaar naar aanleiding van VBDO vragen. Dat geldt ook voor toezeggingen die op dit gebied zijn gedaan aan de VBDO in aandeelhoudersvergaderingen begin 2011 door Arcadis, Exact, Nutreco, Philips, Qurius, Shell, Unilever, USG People, Wavin en Wereldhave. Dit was in het verslag over 2011 terug te zien. • De volgende bedrijven gaven in 2012 toezeggingen aan de VBDO op het gebied van duurzame remuneratie: USG People, ASML, Crown van Gelder, Grontmij, LBI, Macintosh, Nutreco, PostNL, Randstad, TMG, Xeikon en Ten Cate. Soms betrof dit een verzoek aan de VBDO om mee te denken over een herziening van het (duurzame) remuneratiebeleid, soms een toezegging om volgend jaar wel met zo’n beleid te komen of het verder te verduurzamen.
3.4 Mensenrechten In het ‘AvA seizoen’ 2012 rapporteerden 46 van de 71 (63 procent) bezochte bedrijven over mensenrechten (versus 53 procent van de onderzochte bedrijven in 2011). Hieruit kan worden geconcludeerd dat de aandacht en het onderschrijven van uitgangspunten en Codes voor mensenrechten en het concreet afspraken maken met leveranciers hierover, toeneemt. Dit blijkt ook uit recentelijk onderzoek van Beco, Human Rights@Work en de VBDO, Take a closer look6. Tegelijkertijd geeft dit onderzoek weer dat bij de implementatie van mensenrechten in de bedrijfsvoering er nog te weinig aandacht is voor de eigen impact op mensenrechten. Een gering aantal bedrijven kent een duidelijke risico assessment op het gebied van mensenrechten en er blijkt een relatief eenzijdige manier van impact assessment gehanteerd te worden. De integratie van het beleid en bevindingen uit de impact assessment in de bedrijfsactiviteiten staat voor veel bedrijven nog in de kinderschoenen. Vertaling van de mensenrechten thema’s naar de dagelijkse praktijk is hierbij cruciaal. Vanwege het gebrek aan duidelijke doelstellingen en indicatoren communiceren de meeste bedrijven nog vrij oppervlakkig over de resultaten op het gebied van mensenrechten. Ondanks de algemene vooruitgang in het aanstippen van het onderwerp in de verslagen lijkt het erop dat bedrijven nog behoorlijk wat werk kunnen verzetten om mensenrechten echt te respecteren en hun negatieve impact te beperken. Denk hierbij praktisch aan trainingen, actieplannen, interne en externe rapportages, audits, due diligence, stakeholderdialogen, klachtenprocedures, issue management, suppliers codes etc. Tijdens de AvA’s heeft de VBDO navraag gedaan wat de herziene OESO richtlijnen (met meer aandacht voor mensenrechten) en de aangenomen UN Guiding Principles for Human Rights and Business concreet voor het bedrijf betekenden. Het kennis- en implementatieniveau van de bedrijven bleek hierin te verschillen. Hier volgen een aantal voorbeelden:
Dockwise De CEO van Dockwise geeft aan dat hij niet het idee heeft dat Dockwise impact heeft op de mensenrechten in andere landen. Wel treedt Dockwise zeer voorzichtig op. De voorzitter van de RvC geeft aan dat de OESO-richtlijnen bij Dockwise niet bekend zijn. Zij zullen de richtlijnen bestuderen en bezien wat daarvan de betekenis is voor Dockwise.
6 Beco, Human Rights@Work en de VBDO. Take a closer look. Current practices of Dutch business and human rights. Juni 2012.
17
Ordina De CEO van Ordina geeft aan dat mensenrechten natuurlijk belangrijk zijn en dat Ordina daar op let. Dit doet men echter niet middels een Code of Conduct. De voorzitter van de Raad van Commissarissen vult daarbij aan dat Ordina natuurlijk voorwaarden moet stellen aan haar leveranciers, een Code of Conduct moet ontwikkelen en een due diligence moet uitvoeren om te zien of de verstrekte informatie klopt. Momenteel zijn er echter andere prioriteiten: van Ordina weer een stabiel winstgevend bedrijf maken.
Heineken Een bedrijf dat duidelijk met de herziene OESO richtlijnen aan de slag is gegaan is Heineken. Heineken heeft recentelijk een nieuw mensenrechtenbeleid aangenomen waarin o.a. aandacht wordt besteed aan vrijheid van vereniging (Freedom of association). Voor de totstandkoming van het nieuwe mensenrechtenbeleid zijn de UN Guiding Principles for Business and Human Rights geraadpleegd. Op dit moment heeft 90 procent van de leveranciers een contract ondertekend waarin mensenrechten expliciet staan verwoord. Het streven is om naar 100 procent van de leveranciers te gaan. Deze leveranciers ondergaan ook een vendor audit. Heineken wil het beleid en de policy nog verder aanscherpen, bijvoorbeeld om te denken hoe om te gaan met leveranciers die niet voldoen aan de criteria. Meer informatie over de huidige stand van zaken op het gebied van mensenrechten binnen het Nederlandse bedrijfsleven is terug te lezen in de ‘Take a closer look’ publicatie. Tevens zal zal de VBDO in 2012 weer haar Verantwoord Ketenbeheer Benchmark uitvoeren onder 40 bedrij-ven met een aanzienlijke internationale toeleveringsketen. Hierin zal ook expliciet aandacht worden besteed aan het onderwerp mensenrechten. De resultaten hiervan worden in het najaar 2012 bekendgemaakt tijdens de jaarlijkse Verantwoord Ketenbeheer Award uitreiking.
18
3.5 Rapportages per sector In dit hoofdstuk wordt per sector aangegeven hoe bedrijven in 2012 op diverse duurzaamheidsthema’s hebben gescoord: • GRI 2012 staat voor een duurzaamheidsrapportage volgens het Global Reporting Initiative GRI, wat een internationale standaardmethode is. • GRI-level zegt iets over de manier waarop volgens GRI is gerapporteerd. A is hierbij het beste, meest volledige en de + zegt iets over externe verificatie. • TB-ranking slaat op de positie van het bedrijf in de Transparantiebenchmark 2011, waar 438 bedrijven aan mee hebben gedaan (zie www.transparantiebenchmark.nl). DSM, Philips en Akzo staan in de top 3. • TB-score slaat op het aantal punten dat een bedrijf kreeg voor de transparantie over duurzaamheid. De hoogste score is 198 punten die een bedrijf kreeg. • Bij mensenrechtenbeleid is onderzocht of het bedrijf dit niet, minimaal of uitgebreid en expliciet doet. • Bij biodiversiteit is onderzocht of bedrijven een impact onderzoek doen (invloed van hun bedrijf op aantasting biodiversiteit en beleid/projecten om dit te verbeteren) en zo ja of dit minimaal is of uitgebreid en expliciet. • CDP slaat op deelname aan het Carbon Disclosure Project. Dit is een internationaal project waarin op een gestandaardiseerde manier wordt onderzocht hoe een bedrijf werkt aan de reductie van CO2-emissies. • Ook bij CDP is A de beste manier van rapporteren. Het maximaal aantal punten dat gehaald kan worden is 100. • Bij duurzame remuneratie is onderzocht of een bedrijf in het bonusbeleid (variabele beloningen) duurzaamheidscriteria toepast. Als in het jaarverslag iets over de duurzaamheidsdoelen staat, wordt dit gezien als uitgebreid, als de doelen niet gemeld worden, wordt dit gezien als minimaal. Bouwbedrijven Imtech GRI 2012 GRI-level 2011 (A+, A, B+, B, C+, C, geen) TB-ranking 2011 (1-438) TB-score 2011 (0-198) Mensenrechtenbeleid (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Biodiversiteit impact onderzoek (uitgebr./minimaal/ nee) Deelname CDP CDP-score Netherlands 50 2010 (0-100) Duurzame remuneratie (uitge-breid en expliciet/minimaal/nee) Tax ‘country by country reporting Toezegging gedaan aan VBDO op AvA n.a.v. Vragen? (ja/ nee)
C 90 109 Nee
Heijmans Ballast N B+ B+ C 46 108 145 93 Min Nee
BAM A+ B+ 9 186 Min
Nee
Nee
Ja
Nee
Ja Nee
Nee 79 Nee
Nee Min
Ja 75 Min
Nee Ja
Nee Ja
Nee Nee
Nee Ja
a. duurzaamheidsrapportage
Ja
b. biodiversiteit/CO2/energie
ja
c. duurzame remuneratie d. mensenrechten
Toezegging nagekomen aan VBDO n.a.v. Eerdere vraag?
Ja
a. duurzaamheidsrapportage
Ja Nee
Ja Ja
Nee
Ja
d. mensenrechten
De onderzochte bouwbedrijven Imtech, Heijmans, BAM en Ballast Nedam zijn wel redelijk transparant in hun duurzaamheidsbeleid, maar biodiversiteit, duurzame remuneratie of mensenrechten zijn (nog) geen onderwerpen waar ze veel mee doen. Wel werden op diverse thema’s
19
toezeggingen gedaan aan de VBDO. Ballast Nedam wil zich de komende jaren bijvoorbeeld sterk maken voor biogas en groen gas projecten en meer hergebruik van grondstoffen. Het bedrijf gaf vorig jaar aan in de GRI rapportage van niveau C naar een hoger niveau te gaan en dat is gelukt. BAM heeft de ambitie een hogere score te halen in het Carbon Disclosure Project. Chemie GRI 2012 GRI-level 2011 (A+, A, B+, B, C+, C, geen) Transparantie Benchmark ranking 2011 (1-438) TB-score 2011 (0-198) Mensenrechtenbeleid (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Biodiversiteit impact assessment (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Deelname CDP CDP-score (Europe) 2011 (A, A-, B, C, D, E, -) CDP-score (Europe) 2011 (0-100) CDP-score Netherlands 50 2010 (0-100) Duurzame remuneratie (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Tax; ‘Country by-country-reporting’ (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Toezegging gedaan aan VBDO op AvA n.a.v. vragen? (ja/nee)
AkzoNobel Ja C+
DSM (Royal) A+
Holland Colours Ja
3
1
-
193 Ja
198 Minimaal
Nee
Ja
Ja
Nee
Ja B
Ja D
Nee -
86 78 Ja
67 88 Ja
Nee
Nee
Nee
Nee
Nee
Nee
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
a. duurzaamheidsrapportage b. biodiversiteit/CO2/energie c. duurzame remuneratie d. mensenrechten
Toezegging nagekomen aan VBDO n.a.v. Eerdere vraag? a. duurzaamheidsrapportage b. biodiversiteit/CO2/energie c. duurzame remuneratie d. mensenrechten
AkzoNobel en DSM scoren mondiaal gezien uitmuntend als het om transparantie, duurzaamheidsrapportage en duurzame remuneratie gaat. Holland Colours loopt hierbij achter. Wel kwamen alle drie de chemiebedrijven eerdere toezeggingen aan de VBDO na op het gebied van biodiversiteit en/of energie. Akzo Nobel gaf vorig jaar bijvoorbeeld aan dat er meer biodiversiteits pilots gestart zouden worden en dat meer samengewerkt gaat worden met grondstofleveranciers en klanten om de CO2-uitstoot te verlagen. Akzo Nobel rapporteerde het best over mensenrechten.
20
Detailhandel
GRI 2012 GRI-level 2011 (A+, A, B+, B, C+, C, geen) TB-ranking 2011 (1-438) TB-score 2011 (0-198) Mensenrechtenbeleid (uitgebreid en ex-pliciet/minimaal/nee) Biodiversiteit impact assessment (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Deelname CDP CDP-score (Europe) 2011 (A, A-, B, C, D, E, -) CDP-score (Europe) 2011 (0-100) CDP-score Netherlands 50 2010 (0-100) Duurzame remuneratie (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Tax; ‘Country by-country-reporting’ (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Toezegging gedaan aan VBDO op AvA n.a.v. Vragen? (ja/nee)
Ahold (Royal)
Beter Bed
Ja B+ 18 175 Ja
C 164 35 Ja
Macintosh Retail Group Nee 109 80 Ja
Minimaal
Nee
Nee
Ja -
Nee
Nee -
42 55 Nee
Nee
Nee
Minimaal
Nee
Nee
Ja
Ja
Ja Ja
a. duurzaamheidsrapportage
Ja
b. biodiversiteit/CO2/energie
Ja
c. duurzame remuneratie
Ja
d. mensenrechten
Toezegging nagekomen aan VBDO n.a.v. Eerdere vraag?
Nee
a. duurzaamheidsrapportage
Ja
Ja
Ja
Ja
Bij de onderzochte drie bedrijven in de detailhandel (Beter Bed, Macintosh en Ahold) loopt Ahold voorop bij duurzaamheidrapportages en transparantie. Geen van de bedrijven past een duurzaam remuneratiebeleid toe. Voor Ahold is dat opvallend, omdat de meeste AEX bedrijven een beleid hebben voor duurzame remuneratie. Ahold gaf op de AVA in 2012 aan dat daar mogelijk in 2013 verandering in komt. Wel rapporteren alle bedrijven goed over mensenrechten en deden zij toezeggingenaan de VBDO. Macintosh bevestigde de toepassing van duurzame remuneratie in 2012. Beter Bed maakt duidelijk grote stappen als het gaat om duurzaamheid en rapporteren, zoals het voor het eerst rapporteren op GRI niveau. Toegezegd werd in 2012 concrete doelen te formuleren voor het verkleinen van de ecologische voetafdruk en CO2-emissies. Onderzocht wordt of de toepassing van Cradle to Cradle principes mogelijk is. Diensten
GRI 2012 GRI-level 2011 (A+, A, B+, B, C+, C, geen) TB-ranking 2011 (1-438) TB-score 2011 (0-198) Mensenrechtenbeleid (uitgebreid en expliciet/ minimaal/nee) Biodiversiteit impact assessment (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee)
Arcadis
Brunel
Grontmij
Ordina
Randstad
C C
Nee
nnb B+
C -
Ja
72 112 Min
157 42 Nee
95 91 Ja
69 119 Nee
96 102 Ja
150 45 Min
Min
Nee
Min
Nee
Nee
Nee
21
USG People Nee Nee
Deelname CDP CDP-score (Europe) 2011 (A, A-, B, C, D, E, -) CDP-score (Europe) 2011 (0-100) CDP-score Netherlands 50 2010 (0-100) Duurzame remuneratie (uitgebreid en expliciet/ minimaal/nee) Tax; ‘Country by-countryreporting’ (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Toezegging gedaan aan VBDO op AvA n.a.v. Vragen? (ja/nee)
Arcadis
Brunel
Grontmij
Ordina
Randstad
Nee -
Nee
Ja
Nee -
Ja E
USG People Ja -
-
-
50
-
48
-
61
-
Ja
Nee
Nee
Nee
Nee
Min
Nee
Nee
Nee
Nee
Nee
Nee
Ja
Nee
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja Ja
Ja Ja Nee
a. duurzaamheidsrapportage b. biodiversiteit/CO2/energie
Ja
Ja Ja
c. duurzame remuneratie d. mensenrechten
Toezegging nagekomen aan VBDO n.a.v. Eerdere vraag?
Ja
Nee
Nee
Ja
a. duurzaamheidsrapportage
Ja Ja Ja Ja
b. biodiversiteit/CO2/energie c. duurzame remuneratie
Ja
Ja
De dienstenbedrijven haalden een gemiddelde tot wat lage scores op de Transparantiebenchmark. Sommige bedrijven rapporteren op GRI niveau, terwijl zij allemaal wel over mensenrechten rapporteerden. Ordina en Randstad deden op dit gebied de VBDO ook toezeggingen het volgend jaar nog beter te doen. Ordina gaf aan dat zij voorwaarden moet stellen aan leveranciers, een Code of Conduct moet ontwikkelen en een due diligence moet uitvoeren, al is de prioriteit nu winst maken. Voor Randstad zijn mensenrechten een belangrijk aandachtspunt. Randstad gaaf aan in duurzaamheidsrapportages aan het begin te staan en voortgang te laten zien volgend jaar. Grontmij, Randstad en USG Peoplededen dit ook voor duurzame remuneratie. Arcadis en Grontmij waren de enige die in beperkte mate over biodiversiteit rapporteerden. Bij USG People is 7,5% van de bonus gestoeld op MVO criteria, 7,5% op leiderschap en 15% innovatie. USG People deed de VBDO de toezegging de publicatie van de achterliggende doelen te bespreken in de Commissie Remuneratie. Electronica GRI 2012 GRI-level 2011 (A+, A, B+, B, C+, C, geen) TB-ranking 2011 (1-438) TB-score 2011 (0-198) Mensenrechtenbeleid (uitgebreid en expliciet/ minimaal/nee) Biodiversiteit impact assessment (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Deelname CDP
ASMI Nee Nee
ASML A+ A+
BESI Nee
Philips A+ A
TKH Group Nee Nee
185 22 min
39 143 Ja
181 26 Nee
2 194 Ja
121 68 Nee
Nee
min
Nee
min
Nee
Nee
Nee
Nee
Ja
Nee
22
CDP-score (Europe) 2011 (A, A-, B, C, D, E, -) CDP-score (Europe) 2011 (0-100) CDP-score Netherlands 50 2010 (0-100) Duurzame remuneratie (uitgebreid en expliciet/ minimaal/nee) Tax; ‘Country by-countryreporting’ (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Toezegging gedaan aan VBDO op AvA n.a.v. Vragen? (ja/nee)
ASMI -
ASML -
-
Philips A
TKH Group -
-
99
-
-
-
94
-
Nee
min
Nee
min
min
Nee
Nee
Nee
Nee
Nee
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja Ja
a. duurzaamheidsrapportage b. biodiversiteit/CO2/energie
Toezegging nagekomen aan VBDO n.a.v. Eerdere vraag?
Ja
Ja
c. duurzame remuneratie d. mensenrechten
BESI
Ja Nee
Nee
Ja Nee
Ja Nee Nee
a. duurzaamheidsrapportage
Ja Ja
b. biodiversiteit/CO2/energie c. duurzame remuneratie
Bij de electronica bedrijven springen Philips, maar ook ASML er in positief opzicht uit als het gaat om transparantie en duurzaamheid met A+ scores voor GRI en hoge scores op de transparantiebenchemark. Alle bedrijven, dus ook BESI, ASMI en de TKN groep, deden nieuwe toezeggingen aan de VBDO (vooral over duurzaamheidsrapportage en mensenrechten), dus duurzaamheid is een thema dat in 2012 duidelijk leeft in de electronica sector. Drie van de vijf bedrijven hebben ook al een vorm van duurzaam remuneratiebeleid: ASML, Philips en TKN groep. Philips gaf aan meer inzicht te gaan geven op het gebied van ketenbeheer over leveranciers (geen namen/adressen, wel volumes en trends). Farmacie GRI 2012 GRI-level 2011 (A+, A, B+, B, C+, C, geen) TB-ranking 2011 (1-438) TB-score 2011 (0-198) Mensenrechtenbeleid (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Biodiversiteit impact assessment (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Deelname CDP CDP-score (Europe) 2011 (A, A-, B, C, D, E, -) CDP-score (Europe) 2011 (0-100) CDP-score Netherlands 50 2010 (0-100) Duurzame remuneratie (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Tax; ‘Country by-country-reporting’ (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Toezegging gedaan aan VBDO op AvA n.a.v. Vragen? (ja/nee) d. mensenrechten
Toezegging nagekomen aan VBDO n.a.v. Eerdere vraag? a. duurzaamheidsrapportage
Mediq C C 84 117 Nee Nee Nee Nee Nee Ja Ja Ja Ja
In de farmaciesector werd in 2012 alleen het bedrijf Mediq bezocht. Dit bedrijf doet het redelijk goed bij transparantie, maar bij mensenrechten, biodiveristeit, CDP en duurzame remuneratie is er nog wel een weg te gaan. 23
Financiële instellingen Aegon GRI 2012 GRI-level 2011 (A+, A, B+, B, C+, C, geen) TB-ranking 2011 (1-438) TB-score 2011 (0-198) Mensenrechtenbeleid (uitgebreid en expliciet/ minimaal/nee) Biodiversiteit impact assessment (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Deelname CDP CDP-score (Europe) 2011 (A, A-, B, C, D, E, -) CDP-score (Europe) 2011 (0-100) CDP-score Netherlands 50 2010 (0-100) Duurzame remuneratie (uitgebreid en expliciet/ minimaal/nee) Tax; 'Country by-countryreporting' (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Toezegging gedaan aan VBDO op AvA? (ja/nee)
Ja A+
Binckbank C
Delta Lloyd A+ B+
ING
KasBank Nee Nee
SNS Reaal C+ C
v. Lanschot B C
A+
8 188 Ja
154 43 Nee
144 Ja
12 179 Ja
Nee
60 126 Ja
47 137 Min
Min
Nee
Nee
Ja
Nee
Ja
Nee
Ja D
Nee
Ja
Ja D
Nee -
Ja
64
-
54
-
65
69 81
-
Min
Nee
Min
Min
Nee
Nee
Nee
Min
Nee
Nee
Ja
Nee
Nee
Nee
Ja
Nee
Nee
Nee
Nee
Nee
Nee
Ja Ja
Ja
Ja
Nee
Nee
Nee
Nee
Ja
Ja
Ja
a. duurzaamheidsrapportage b. biodiversiteit/CO2/energie
Toezegging nagekomen aan VBDO n.a.v. Eerdere vraag? a. duurzaamheidsrapportage
De zeven onderzochte financiële instellingen ING, AEGON, SNS Reaal, Delta Lloyd, Kasbank, Binckbank en van Lanschot doen het goed bij duurzaamheidsrapportages en transparantie. Drie instellingen werken al met duurzame remuneratie: AEGON, ING en Delta Lloyd. Binckbank en Kasbank rapporteerden niet over mensenrechtenbeleid. Alleen ING, Aegon en SNS deden dit bij biodiversiteit. Er werden helaas nauwelijks nieuwe toezeggingen aan de VBDO gedaan voor een verbetering in 2013, met uitzondering van AEGON. Dit bedrijf wil biodiversiteitsimpact van het beleggingsbeleid verkleinen en vraagt nadrukkelijk de input van organisaties zoals de VBDO. Er werden door AEGON, Binckbank en Delta Lloyd eerdere toezeggingen over betere rapportages nagekomen. Handel GRI 2012 TB-ranking 2011 (1-438) TB-score 2011 (0-198) Duurzame’ prestatie-indicatoren (toelichten dmv opmerking invoegen) Mensenrechtenbeleid (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Biodiversiteit impact assessment (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Deelname CDP Duurzame remuneratie (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Tax; ‘Country by-country-reporting’ (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee)
24
Acomo Nee 186 20 Nee Nee Nee Nee Nee
Acomo Ja ja
Toezegging gedaan aan VBDO op AvA n.a.v. Vragen? (ja/nee) c. duurzame remuneratie d. mensenrechten
Toezegging nagekomen aan VBDO n.a.v. Eerdere vraag?
Nee
Binnen de sector handel werd alleen Acomo onderzocht, dat handelt in (agro)grondstoffen. Het heeft een matige score in de Transparantiebenchmark en onderscheid zich op geen enkel punt op duurzaamheid. Wel deed het de VBDO een toezegging bij duurzame remuneratie, namelijk een gesprek met de VBDO over remuneratie en duurzame grondstoffen. ICT bedrijven GRI 2012 GRI-level 2011 (A+, A, B+, B, C+, C, geen) TB-ranking 2011 (1-438) TB-score 2011 (0-198) Mensenrechtenbeleid (uitgebreid en expliciet/ minimaal/nee) Biodiversiteit impact assessment (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Deelname CDP CDP-score (Europe) 2011 (A, A-, B, C, D, E, -) CDP-score (Europe) 2011 (0-100) CDP-score Netherlands 50 2010 (0-100) Duurzame remuneratie (uitgebreid en expliciet/ minimaal/nee) Tax; ‘Country by-countryreporting’ (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Toezegging gedaan aan VBDO op AvA n.a.v. Vragen? (ja/nee)
Exact Nee
KPN A+ A+
LBI Nee
Logica A A
Qurius C C
TomTom Nee Nee
Unit4 Nee Nee
158 41 Nee
4 192 Nee
Nee
307 0 Ja
Min
151 45 min
133 56 Nee
Nee
Nee
Nee
Nee
Min
Nee
Nee
Nee
Ja B
Nee
Ja A-
Nee -
79
92
-
80
87
Ja
Nee
Nee
Min
Nee
Nee
Nee
Min
Nee
Nee
Nee
Nee
Nee
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Nee
Ja
Ja Ja
Ja Ja Ja Nee
c. duurzame remuneratie
Toezegging nagekomen aan VBDO n.a.v. Eerdere vraag?
Ja
Ja
Ja
a. duurzaamheidsrapportage
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
b. biodiversiteit/CO2/energie c. duurzame remuneratie
-
Min
a. duurzaamheidsrapportage b. biodiversiteit/CO2/energie
-
Ja
Ja
Van de ICT-bedrijven Exact, KPN, Lost Boys International, Logica, Qurius, TomTom en Unit 4 rapporteert KPN het best op duurzaamheid en is het bedrijf erg transparant. Alleen Lociga en TomTom rapporteerden over mensenrechten. Qurius deed dit als enige ook bij biodiversiteit. Vrijwel alle bedrijven deden nieuwe toezeggingen aan de VBDO, en werden ook eerdere toezeggingen nagekomen, dus in 2012 leeft het onderwerp duurzaamheid in de ICT-branche sterk. Duurzame remuneratie vindt plaats bij KPN en Qurius, LBI deed op dit punt een toezegging: ‘Nu de tijd gekomen is om duurzaamheid aan te pakken, kunnen we duurzame remuneratie als consequentie daarvan overwegen’. 25
Industrie
GRI 2012 GRI-level 2011 (A+, A, B+, B, C+, C, geen) TB-ranking 2011 (1-438) TB-score 2011 (0-198) Mensenrechtenbeleid (uitgebreid en expliciet/ minimaal/nee) Biodiversiteit impact assessment (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Deelname CDP CDP-score Netherlands 50 2010 (0-100) Duurzame remuneratie (uitgebreid en expliciet/ minimaal/nee) Tax; ‘Country by-countryreporting’ (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Toezegging gedaan aan VBDO op AvA n.a.v. Vragen? (ja/nee) a. duurzaamheidsrapportage
Dockwise
Kardan
Kendrion
Wavin
Xeikon
C Nee
Ten Cate (Royal) Nee Nee
Nee
Nee Nee
A B
Nee Nee
Nee
Nee
115 72 Ja
129 61 Min
26 153 Min
Nee
Nee
Nee
Nee
Nee
Nee
Nee
Nee
Nee
Nee -
Nee -
Ja 52
Nee
Nee
Nee
min
Nee
Ja
Nee
Nee
min
min
Nee
Nee
Nee
Ja
Nee
Nee
Ja
Nee
Ja
Ja
Ja
b. biodiversiteit/CO2/energie
Ja
c. duurzame remuneratie
Ja
d. mensenrechten
Toezegging nagekomen aan VBDO n.a.v. Eerdere vraag?
Ja
a. duurzaamheidsrapportage
Ja
Nee
Nee
Ja
Ja
Ja Ja
c. duurzame remuneratie
GRI 2012
Nee
Aalbers
Accell
AMG
Nee
Ja
Ja
GRI-level 2011 (A+, A, B+, B, C+, C, geen)
c
Aperam
ArcelorM
CNH
Crown vG
Nee
B+
Nee
Nee
Nee
C+
TB-ranking 2011 (1-438)
108
135
107
-
339
-
11
TB-score 2011 (0-198)
81
53
82
-
0
-
180
Mensenrechtenbeleid (uitgebreid en expliciet/ minimaal/nee)
Nee
min
Ja
min
Ja
min
min
Biodiversiteit impact assessment (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee)
Nee
Nee
min
min
Ja
Nee
min
Deelname CDP
Nee
Nee
Ja
Nee
Ja
Nee
Nee
Nee
Nee
CDP-score Netherlands 50 2010 (0-100) Duurzame remuneratie (uitgebreid en expliciet/ minimaal/nee)
Nee
55 Nee
min
26
59 Nee
Nee
Aalbers
Accell
AMG
Aperam
ArcelorM
CNH
Crown vG
Tax; ‘Country by-country-reporting’ (uitgebreid en expliciet/minimaal/ nee)
Nee
Nee
Nee
Nee
Nee
Nee
Nee
Toezegging gedaan aan VBDO op AvA n.a.v. Vragen? (ja/nee)
Nee
Ja
Ja
Nee
Nee
Nee
Ja
Ja
a. duurzaamheidsrapportage b. biodiversiteit/CO2/energie
Ja
c. duurzame remuneratie d. mensenrechten
Toezegging nagekomen aan VBDO n.a.v. Eerdere vraag?
Nee
a. duurzaamheidsrapportage
Ja
Ja
Ja
Nee
Nee
Nee
Nee
Nee
Ja
c. duurzame remuneratie
In de sector industrie werden 13 bedrijven onderzocht: Dockwise, Kardan, Kendrion, Ten Cate, Xeikon, Aalbers, Accell, AMG, Aparam, Arcelor, CNN en Crown van Gelder. Hier zijn op alle gebieden nog grote verbeteringen mogelijk als het gaat om duurzaamheidsbeleid en transparantie. Crown van Gelder was het meest transparent, naast Wavin. Slechts 5 bedijven rapporteren volgens GRI, 3 bedrijven rapporteren over mensenrechten, 4 over biodiversiteit en bij 3 bedrijven was er een vorm van duurzame remuneratie. Maar juist op dit punt werden door Crown van Gelder, Ten Cate en Xeikon toezeggingen aan de VBDO gedaan voor verbetering in 2013. Voor Crown van Gelder valt hier ook aan te twijfelen: ‘Zodra duurzaamheid belangrijk wordt, wordt dit uiteraard meegenomen in de remuneratie. En dat kan dan ook meer dan 30% worden’. Media Reed Elsevier GRI 2012 GRI-level 2011 (A+, A, B+, B, C+, C, geen) TB-ranking 2011 (1-438) TB-score 2011 (0-198) Mensenrechtenbeleid (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Biodiversiteit impact assessment (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Deelname CDP CDP-score (Europe) 2011 (A, A-, B, C, D, E, -) CDP-score (Europe) 2011 (0-100) CDP-score Netherlands 50 2010 (0-100) Duurzame remuneratie (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Tax; ‘Country by-country-reporting’ (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee)
Wolters Kluwer
B B+
Telegraaf Media Group C Nee
64 124 Ja
110 78 Nee
50 134 Minimaal
Ja
Nee
Nee
ja A-
-
-
82 77 Minimaal
Nee
Nee
Minimaal
Nee
Nee
27
B2 B
Reed Elsevier Toezegging gedaan aan VBDO op AvA n.a.v. Vragen? (ja/nee)
Ja
Telegraaf Media Group Ja
Wolters Kluwer Ja
a. duurzaamheidsrapportage
Ja
b. biodiversiteit/CO2/energie
Ja
c. duurzame remuneratie d. mensenrechten
Toezegging nagekomen aan VBDO n.a.v. Eerdere vraag?
Ja Ja
Nee
Ja
a. duurzaamheidsrapportage b. biodiversiteit/CO2/energie
Ja
Ja
De drie onderzochte media bedrijven/uitgeverijen deden het redelijk als het gaat om transparantie en duurzaamheid. Alle bedrijven deden enkele nieuwe toezeggingen aan de VBDO voor een verbetering in 2013. Reed Elsevier is al iets verder dan Wolters Kluwer en TMG als het gaat om rapporteren over mensenrechten, biodiversiteit, CO2-emissies, country by country reporting (tax) en het toepassen van duurzame remuneratie. TMG rapporteerde een CO2 reductie van 28% in het jaarverslag. Er wordt maar weinig van FSC papier gebruik gemaakt. TMG zei toe duurzame remuneratie voor 2013 op de agenda te zetten. Olie-bedrijven en mijnbouw GRI 2012 GRI-level 2011 (A+, A, B+, B, C+, C, geen) TB-ranking 2011 (1-438) TB-score 2011 (0-198) Mensenrechtenbeleid (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Biodiversiteit impact assessment (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Deelname CDP CDP-score (Europe) 2011 (A, A-, B, C, D, E, -) CDP-score (Europe) 2011 (0-100) CDP-score Netherlands 50 2010 (0-100) Duurzame remuneratie (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Tax; ‘Country by-country-reporting’ (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Deelname EITI - 12 maart 2012 (ja/nee) Toezegging gedaan aan VBDO op AvA n.a.v. Vragen? (ja/nee) d. mensenrechten
Shell A+ 38 143 Ja Ja Ja A90 89 Ja Nee Ja Ja Ja
Toezegging nagekomen aan VBDO n.a.v. Eerdere vraag? c. duurzame remuneratie
Ja
In de sector mijnbouw/oliebedrijven was Shell de enige die werd onderzocht. Dit bedrijf rapporteert goed over duurzaamheidsissues en is transparant op veel gebieden. Wel bleven er hardnekkige mensenrechten en biodiversiteits issues staan (Nigeria, nieuwe boringen in N-Amerika) en werd er op de aandeelhoudersvergadering zo’n 3 uur over duurzaamheidsissues het word gevoerd door partijen die zich vooral zorgen maakten. Shell voerde in 2011 een vorm van duurzame remuneratie in en boekte een record winst. Investeringen in duurzaamheid leken hierbij wel achter te lopen.
28
Logistiek GRI 2012 GRI-level 2011 (A+, A, B+, B, C+, C, geen) TB-ranking 2011 (1-438) TB-score 2011 (0-198) Duurzame’ prestatie-indicatoren (toelichten dmv opmerking invoegen) Mensenrechtenbeleid (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Biodiversiteit impact assessment (uitgebreid en expliciet/minimaal/ nee) Deelname CDP CDP-score (Europe) 2011 (A, A-, B, C, D, E, -) CDP-score (Europe) 2011 (0-100) CDP-score Netherlands 50 2010 (0-100) Duurzame remuneratie (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Tax; ‘Country by-country-reporting’ (uitgebreid en expliciet/minimaal/ nee) Toezegging gedaan aan VBDO op AvA n.a.v. Vragen? (ja/nee)
AirFrance KLM Ja A+
PostNL A+
TNT Express A+ Ja
Vopak B+ Ja
25 170
6 192
4 192
51 132
Minimaal
Ja
Ja
Ja
Ja
Nee
Nee
Min
Ja B
Nee
Ja B
85 87
81
78 81
29
Minimaal
Ja
Minimaal
Nee
Nee
Nee
Nee
Nee
Nee
Ja
Nee
Ja Ja
a. duurzaamheidsrapportage
Ja
c. duurzame remuneratie
Ja Ja
d. mensenrechten
Toezegging nagekomen aan VBDO n.a.v. Eerdere vraag?
Ja
Nee
Ja Ja
a. duurzaamheidsrapportage
Ja Ja
b. biodiversiteit/CO2/energie
Ja
c. duurzame remuneratie
Ja
d. mensenrechten
De vier onderzochte bedrijven in de logistiek (AirFrance/KLM, PostNL, TNT Express en Vopak) doen het internationaal gezien uitstekend op het gebied van transparantie en duurzaamheidsrapportages (GRI). Zij rapporteren allen over mensenrechten. Bij biodiversiteit nog niet allemaal. Drie van de vier bedrijven past duurzame remuneratie toe (alleen Vopak niet). AirFrance/KLM gaf dit aan na vragen van de VBDO. PostNL gaat met VBDO in gesprek over een aanpassing van dit beleid. Vastgoed Arseus
Corio
NSI
VastNed
Wereldhave
GRI 2012
Nee
B
Nee
Nee
Nee
GRI-level 2011 (A+, A, B+, B, C+, C, geen)
Nee
B
Nee
Nee
Nee
TB-ranking 2011 (1-438)
-
62
-
158
148
TB-score 2011 (0-198)
-
126
-
52
47
Duurzame’ prestatieindicatoren (toelichten dmv opmerking invoegen)
29
Arseus
Corio
NSI
VastNed
Wereldhave
Mensenrechtenbeleid (uitgebreid en expliciet/ minimaal/nee)
Nee
Nee
Nee
Nee
Nee
Biodiversiteit impact assessment (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee)
Nee
Min
Nee
Nee
Nee
Deelname CDP
Nee
Nee
Ja
CDP-score (Europe) 2011 (A, A-, B, C, D, E, -)
-
-
-
CDP-score (Europe) 2011 (0-100)
-
-
-
CDP-score Netherlands 50 2010 (0-100)
-
77
-
-
58
Duurzame remuneratie (uitgebreid en expliciet/ minimaal/nee)
Nee
Min
Nee
Nee
Minimaal
Tax; ‘Country by-countryreporting’ (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee)
Nee
Ja
Nee
Nee
Nee
Toezegging gedaan aan VBDO op AvA n.a.v. Vragen? (ja/nee)
Nee
Ja
Ja
Nee
Ja
Ja
a. duurzaamheidsrapportage
Ja
b. biodiversiteit/CO2/energie
Toezegging nagekomen aan VBDO n.a.v. Eerdere vraag?
Nee
Ja
Ja
Nee
Nee
Ja
a. duurzaamheidsrapportage
Ja
b. biodiversiteit/CO2/energie
Ja Ja
c. duurzame remuneratie
Van de vijf onderzochte vastgoedbedrijven Arseus, Corio, NSI, Werelhave en Vastned rapporteert alleen Corio op GRI niveau en heeft het een redelijke score in de transparantie benchmark. Corio en Wereldhave hebben een vorm van duurzame remuneratie. Rapporteren over mensenrechten leeft in deze sector niet, en nauwelijks over biodiversiteit. Wel werden enkele toezeggingen gedaan. Corio gaf bijvoorbeeld aan in 2012 nu wel klaar te zijn voor externe verificatie van het duurzaamheidsverslag, op weg naar ‘reasonable assurance’. Het totaalbeeld in deze sector is dat er nog behoorlijke duurzaamheidsverbeteringen mogelijk zijn. Voedingsmiddelen GRI 2012 GRI-level 2011 (A+, A, B+, B, C+, C, geen) TB-ranking 2011 (1-438) TB-score 2011 (0-198) Mensenrechtenbeleid (uitgebreid en expliciet/ minimaal/nee) Biodiversiteit impact assessment (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Deelname CDP CDP-score (Europe) 2011 (A, A-, B, C, D, E, -)
CSM Ja
Heineken B+ Ja
Nutreco B Ja
Sligro Nee
Unilever B+2
Wessanen C C
106 82 Min
23 172 Ja
27 167 min
94 93 Nee
30 161 Ja
89 98 Ja
Nee
Nee
min
min
Ja
Nee
Nee
Ja D
Ja -
Nee
ja B
ja
30
CDP-score (Europe) 2011 (0-100) CDP-score Netherlands 50 2010 (0-100) Duurzame remuneratie (uitgebreid en expliciet/ minimaal/nee) Tax; ‘Country bycountry-reporting’ (uitgebreid en expliciet/ minimaal/nee) Toezegging gedaan aan VBDO op AvA n.a.v. Vragen? (ja/nee)
CSM
Heineken 59
Nutreco -
-
-
67
Nee
Nee
Min
Nee
Nee
Nee
Nee
Nee
Nee
Ja
Ja
Nee
Ja
Nee
Ja Ja
Nee
c. duurzame remuneratie d. mensenrechten
a. duurzaamheidsrapportage
Unilever 79
Wessanen
Ja
43
Nee
Nee
Nee
Ja Ja
a. duurzaamheidsrapportage
Toezegging nagekomen aan VBDO n.a.v. Eerdere vraag?
Sligro
Nee
Ja Ja
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja Ja
b. biodiversiteit/CO2/energie
Ja
c. duurzame remuneratie
Ja
d. mensenrechten
Van de zes onderzochte voedingsmiddelen bedrijven rapporteerde alleen Sligro niet volgens GRI richtlijnen en niet over mensenrechten. Er werden goede scores gehaald op transparantie door Unilever, Heineken en Nutreco, maar verbeteringen zijn mogelijk, zeker bij de andere drie bedrijven CSM, Wessanen en Sligro. Toezeggingen vorig jaar voor verbeteringen in duurzaamheidsraportages werden door drie bedrijven nagekomen. Voor Heineken was dat de deelname aan het Carbon Disclosure Project. Heineke zei dit jaar toe dat het streven is het percentage leveranciers dat een mensenrechtencontract tekent verhoogt van 90 naar 100% en het beleid aan te scherpen voor bedrijven die niet aan de criteria voldoen. Opvallend is dat alleen Nutreco nog een vorm van duurzame remuneratie toepast. Unilever stelt dit niet nodig te hebben omdat hun doelstelling sowieso al is om in 2020 100% duurzame grondstoffen in te kopen en verkopen, en hierop wordt gestuurd in de bedrijfsdoelen. Overige bedrijven GRI 2012 GRI-level 2011 (A+, A, B+, B, C+, C, geen) TB-ranking 2011 (1-438) TB-score 2011 (0-198) Mensenrechtenbeleid (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Biodiversiteit impact onderzoek (uitgebr./minimaal/nee) Deelname CDP CDP-score Netherlands 50 2010 (0-100) Duurzame remuneratie (uitgebreid en expliciet/minimaal/nee) Tax ‘country by country reporting Toezegging gedaan aan VBDO op AvA n.a.v. Vragen? (ja/nee)
Boskalis C C 73 111 Min Nee Nee Nee Nee Ja
Fugro Ja 116 72 Ja Min Min Nee Ja
a. duurzaamheidsrapportage
Ja
b. biodiversiteit/CO2/energie c. duurzame remuneratie d. mensenrechten
Toezegging nagekomen aan VBDO n.a.v. Eerdere vraag? a. duurzaamheidsrapportage d. mensenrechten
31
Nee
Ja Ja Ja
Van de overige bedrijven werden Boskalis en Fugro onderzocht, die gemiddeld scoren op duurzaamheid en transparantie. Beiden rapporteren over mensenrechten en deden de VBDO toezeggingen voor 2013. Fugro zei dat vaker te onderzoeken of bedrijven niet aan de Code of Conduct voor mensenrechten voldoen. Fugro past een vorm van duurzame remuneratie toe en werkte voor het eerst met GRI rapportage. Boskalis verwacht dit jaar te gaan deelnemen aan het Carbon Disclosure Project.
3.6 Impact van de VBDO Dit jaar heeft de VBDO voor het eerst geanalyseerd welke bedrijven toezeggingen aan de VBDO hebben gedaan op de AvA’s in 2012 en welke van de toezeggingen uit 2011 zijn nagekomen door de bezochte bedrijven. In 2012 hebben 41 van de 71 bedrijven aan de VBDO een toezegging gedaan op het gebied van duurzaamheid, dit is 58 procent van de bezochte bedrijven. Ook bleek dat 31 bedrijven toezeggingen uit het vorige jaar hebben waargemaakt, 43 procent van de bedrijven. Tabel: Toezeggingen aan de VBDO per thema:
Toezeggingen op AvA’s aan de VBDO gedaan in 2012
Aantal
Duurzaamheidsrapportage
13
Biodiversiteit of CO2-emissies
14
Duurzame remuneratie
11
Mensenrechten
15
Toezeggingen op AvA’s in 2011, nagekomen in 2012
Aantal
Duurzaamheidsrapportage
21
Biodiversiteit of CO2-emissies
9
Duurzame remuneratie
11
Mensenrechten
4
In bovenstaande tabellen is te zien welke bedrijven veel toezeggingen hebben gedaan en of deze toezeggingen zijn nagekomen. Veel toezeggingen die gedaan werden gingen bijvoorbeeld over deelname aan GRI of aan het Carbon Disclosure Project, maar ook over een betere rapportage over mensenrechten en duurzame remuneratie. Een enkele keer betrof het alleen de toezegging daarover met de VBDO in gesprek te gaan. Hieronder volgen enkele voorbeelden van toezeggingen of voorbeelden van de impact van de VBDO. Shell deed toezeggingen dat mensenrechtenschendingen bij Guarani-indianen in Brazilië, in verband met suikerrietplantages voor biobrandstoffen, per eind 2012 aangepakt zullen worden. Ook gaf Shell aan in gesprek te willen over duurzame remuneratie met de VBDO. Macintosh is een voorbeeld van een bedrijf waar men erg open staat om duurzaamheidsprestaties te verbeteren. Op de aandeelhoudersvergadering werd alle tijd genomen en was er enthousiasme over de vragen van de VBDO. Nieuwe toezeggingen werden gedaan en eerdere toezeggingen werden ook nagekomen. Bij Nutreco bedankte de CEO, die afscheid nam, de VBDO en werden de VBDO vragen uitgebreid behandeld. Ook bij Beter Bed was sprake van een CEO die duurzaamheid op de agenda plaatst en daar echt werk van wil maken. 32
Bij Wavin was er in de presentatie in eerste instantie geen woord gezegd over duurzaamheid. Totdat de VBDO het woord nam, waarna er toch een kwartier voor werd uitgetrokken. Ahold stelde: ‘Het kan best dat in 2013 een nieuw remuneratiebeleid, gekoppeld aan duurzaamheidsdoelen, aan de aandeelhoudersvergadering wordt voorgelegd’. Akzo-Nobel noemde dat ‘30 procent van de korte termijn variabele beloning en 50 procent van de lange termijn variabele beloning gekoppeld is aan duurzame doelen. De beloning wisselt per functie en locatie, maar op deze manier worden zo’n 550 managers bereikt’. ‘De helft van het R&D budget is gericht op duurzaamheid’. BESI stelde “We hebben toegezegd dat we de GRI stap voor stap gaan opnemen. We hebben dit jaar al meer over duurzaamheid gerapporteerd en in het volgende jaarverslag zal het weer aanzienlijk zijn uitgebreid. Dank voor goede richtlijnen. Bij Besi is er steun om hieraan verder vorm te geven.”
33
4
Conclusies VBDO bezocht in 2012 71 aandeelhoudersvergaderingen van Nederlandse beursgenoteerde bedrijven. Tijdens de AvA’s vroeg de vereniging naar het beleid op het gebied van duurzame remuneratie, Sociaal beleid/mensenrechten en biodiversiteit. Daarnaast keek de VBDO naar de wijze van rapporteren. Bijna 60 procent van de bedrijven heeft op de aandeelhoudersvergadering een toezegging gedaan aan de VBDO voor een verbetering op een of meer van bovenstaande thema’s. De VBDO heeft een aantal malen tegen decharge van bestuurders gestemd omdat er is aangetoond dat de onderneming grove schending heeft begaan op sociaal, milieuof governancegebied en geen stappen zet om dit te verbeteren. Een zeer lage score in de VBDO Benchmark Verantwoord Ketenbeheer is hiervoor een indicatie. Waar er geen koppeling was in het remuneratiebeleid met duurzaamheid, stemde de VBDO tegen. Een tegenstem bij goedkeuring van het jaarverslag vond plaats bij een slechte score op de Transparantiebenchmark. Hieronder volgen kort per thema de conclusies en een vooruitblik naar het volgende jaar. Beursgenoteerde bedrijven en rapportage In 2012 rapporteerden 44 van de 71 bezochte bedrijven volgens de Global Reporting Initiative (GRI), dat is 62 procent. Bij de AEX- en AMX-bedrijven ligt dit percentage op 71 procent. Het viel op dat er dit jaar meer kwantitiatieve informative werd gegeven. Bedrijven met een grote verbetering van hun duurzaamheidsrapportages ten opzichte van vorig jaar waren bijvoorbeeld AMG, Ordina, Beter Bed en Qurius. Er zijn nog maar weinig bedrijven die rapporteren over hun belastingafdrachten per land (country by country reporting). De wijze waarop multinationals omgaan met belastingafdracht is voor de VBDO en andere partijen ook een MVO-thema. Belastingontwijking kan (ontwikkelings)landen benadelen. Daarnaast heeft de VBDO nauwelijks jaarverslagen gevonden waarin wordt gerapporteerd over de Nederlandse wettelijke verplichting (Wet Milieubeheer) om alle energiebesparende maatregelen te nemen die zich binnen 5 jaar terugverdienen. Duurzame remuneratie Het aantal onderzochte bedrijven dat ‘duurzame remuneratie’, de koppeling tussen ‘duurzame prestaties’ en het beloningsbeleid toepaste, bedroeg 41 procent. Bij de AEX bedrijven ligt dit percentage boven de 50 procent. Mensenrechten 46 van de 71 bedrijven (65 procent) rapporteerden in 2012 over mensenrechten, versus 53 procent in 2011. In de meeste gevallen gaat het om de aanwezigheid van Codes of Conduct voor leveranciers en bijbehorend onderzoek naar de naleving daarvan. Biodiversiteit In totaal waren er 24 bedrijven die het thema biodiversiteit oppakten (33 procent van de onderzochte bedrijven; in 2011 was dat 31 procent). De meeste bedrijven hebben wel aandacht voor klimaat- en energiebeleid.Zo’n 18 bedrijven deden in 2011 mee aan het Carbon Disclosure Project, met name AEX-bedrijven. Steeds minder bedrijven worstelen nog met de vraag welke doelen zij voor energie of klimaat willen vastleggen en hoe zij hierover willen rapporteren. Vooruitzichten De VBDO heeft als doel gesteld om in 2013 eerder de vragen aan de bedrijven toe te sturen en nog specifieker te vragen naar het duurzaamheidsperspectief en duurzaamheidsprestaties. Ook bezoekt de VBDO meer AvA’s in het buitenland dan dit jaar het geval was. De thema’s voor het aandeelhoudersseizoen 2013 worden aan het begin van dat jaar wederom in een open brief aan de bedrijven en in de media bekend gemaakt. 34
Bijlage
35
1
Themabrief VBDO 2012 Utrecht, 15 februari 2012
Betreft: Aandachtspunten AvA bezoeken VBDO in 2012
Geachte heer/mevrouw, De VBDO (Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling) maakt zich sterk voor een duurzame kapitaalmarkt. Een markt die naast financiële criteria ook rekening houdt met sociale- en milieucriteria. De VBDO maakt Nederlands beursgenoteerde bedrijven én beleggers bewust van hun invloed op duurzaamheid. VBDO doet dit onder andere door elk jaar de Algemene Vergadering van Aandeelhouders te bezoeken van meer dan zestig beursgenoteerde bedrijven. Deze engage-mentactiviteiten hebben altijd een constructief karakter en zorgen voor een open uitwisseling van ideeën en gedachten over het duurzaamheidsbeleid. De VBDO zet in deze brief haar drie specifieke aandachtspunten uiteen voor de aandeelhoudersvergaderingen van 2011. Door tijdig deze punten te benoemen, is er meer tijd om u voor te bereiden op vragen over deze onderwerpen. De drie onderwerpen waar de VBDO zich dit jaar specifiek op zal richten zijn: 1. Duurzame Remuneratie 2. Mensenrechten 3. Impact op en afhankelijkheid van Biodiversiteit Voor de VBDO vallen punt twee en drie ook binnen het aandachtsgebied van verantwoord ketenbeheer. Met de titel ‘Verantwoord Ketenbeheer; Van risicomanagement naar waarde creatie’, heeft de VBDO samen met KPMG een quick guide gepubliceerd en uitgereikt tijdens de uitreiking van de Verantwoord Ketenbeheer Award op 14 december 2011. Zowel de gids als de verantwoord ketenbeheer benchmark 2011 zijn beschikbaar op www.vbdo.nl/research/ duurzaam-ondernemen. Hieronder volgt een korte toelichting van deze drie onderwerpen: Remuneratie Wat betreft remuneratie is de VBDO van mening dat bestuurders en senior managers van ondernemingen in hun beloning ook afgerekend moeten worden op de duurzaamheidsprestaties van hun onderneming. In 2009 bleek dat er bij een 7 van de 52 ondernemingen al sprake was van een koppeling tussen de variabele beloning van bestuurders en niet-financiële indicatoren. In het AvA-seizoen 2010 bleken 16 van de 60 bezochte beursgenoteerde bedrijven dit principe te hanteren. In 2011 is de interesse in dit thema opnieuw gegroeid, met meer internationale aandacht van onder meer UN PRI en Global Compact en meer discussie over daadwerkelijke implementatie. Begin 2010 heeft de VBDO, met de hulp van de Hay Group en van DHV, een handleiding gepubliceerd waarin inzichtelijk wordt gemaakt hoe ondernemingen de koppeling kunnen maken tussen hun MVO en remuneratiebeleid. Deze handleiding is eveneens beschikbaar op de website van de VBDO (vermeld de link even). De VBDO verwacht dat ook in 2012 meer bedrijven hun bestuurders en senior managers in afrekenen op de gerealiseerde duurzaamheidsprestaties.
36
Mensenrechten In 2011 zijn de OESO Richtlijnen voor Multinationale ondernemingen herzien en voorzien van een hoofdstuk over mensenrechten, consistent met de Guiding Principles on Business and Human Rights (2011). In deze principes is het Protect, Respect and Remedy Framework geïntroduceerd. VN gezant op gebied van mensenrechten en het bedrijfsleven professor John Ruggie adviseerde in zijn rapportage aan de VN Human Rights Council, dat ondernemingen ‘due dilligence’ betreffende mensenrechten uit zouden moeten voeren, om potentiele conflicten op dit terrein te identificeren. Dit proces zou moeten leiden tot het inschatten van de werkelijke en potentiële impact van de onderneming aangaande mensenrechten (bijvoorbeeld door stakeholderdialoog), het integreren en reageren op de bevindingen, het monitoren van de respons, en uiteindelijk tot het communiceren over de aanpak van de gekozen aanpak. Vanwege deze herziene OESO Richtlijnen voor multinationale ondernemingen op het gebied van de mensenrechten, stelt de VBDO dit thema centraal in het AvA seizoen 2012. In juni 2012 organiseert de VBDO een conferentie omtrent de operationalisering van de ‘Ruggie Principles’. Impact op en afhankelijkheid van Biodiversiteit In het jaar 2010, dat door de Verenigde Naties werd uitgeroepen tot internationaal jaar van de biodiversiteit, spendeerden Nederlandse beursgenoteerde bedrijven op beperkte schaal aandacht aan biodiversiteit en ecosystemen. Slechts 7 van de 60 grootste Nederlandse bedrijven kenden expliciet strategische waarde toe aan biodiversiteit en ecosystemen, terwijl toch alle bedrijven en sectoren te maken krijgen met een verminderde beschikbaarheid van essentiële natuurlijke hulpbronnen. Het bedrijfsleven onderschat haar impact op biodiversiteit, concludeert PwC in haar bijdrage aan TEEB7, UNEP’s onderzoeksprogramma naar de economische impact van verlies aan biodiversiteit en ecosystemen. Aangezien slechts 19 van de bezochte 65 bedrijven biodiversiteit van belang achtten in 2011, zal de VBDO dit thema in 2012 wederom aan de kaak stellen. De VBDO steunt de oproep aan het bedrijfsleven om werk te maken van het behoud van biodiversiteit en effectief en duurzaam gebruik van (natuurlijke) hulpbronnen. De VBDO zal onderzoeken hoe uw onderneming haar impact op en/of afhankelijkheid van biodiversiteit meet, organiseert en vervolgens verkleint, om haar continuïteit te waarborgen. De VBDO hoopt op een constructieve dialoog over deze onderwerpen tijdens de komende AvA. Op www.vbdo.nl en www.duurzaamaandeel.nl kunt u onze onderzoeken naar remuneratie, ketenbeheer en de verslagen van voorgaande aandeelhoudersvergaderingen downloaden. Mocht u nog vragen of opmerkingen hebben dan kunt u te allen tijde contact met ons opnemen.
Met vriendelijke groeten,
Giuseppe van der Helm Directeur VBDO Stefan Janssen Projectmanager Duurzaam Ondernemen
7 TEEB – The Economics of Ecosystems and Biodiversity Report for Business - Executive Summary 2010
37
www.vbdo.nl / www.duurzaamaandeel.nl Een duurzaam werkende kapitaalmarkt is het doel van de VBDO. Een kapitaalmarkt die, naast financiële criteria, ook op basis van sociale- en milieucriteria vraag en aanbod bij elkaar brengt. De focus ligt daarbij op Nederland in een internationale, voornamelijk Europese context.
