Voorstel aan de gemeenteraad van Oostzaan

Voorstel aan de gemeenteraad van Oostzaan

Onderwerp:

Gemeente Oostzaan voor participatie

Invullen door Raadsgriffie RV­nummer:  14/82

Beleidsveld: Portefeuillehouder: Contactpersoon: Afdeling/team:

Participatie M. Olij Corina Garcia Beleid en regie / Gemeente Oostzaan voor  participatie 075 – 651 21 00 corina.garcia@over­gemeenten.nl

Datum:  Procedure: 

Telefoon: E­mailadres:

6 november 2014 Commissie: 17  november 2014  Raad: 1 december  2014

Samenvatting In het beleidsplan Participatiewet ‘Oostzaan voor participatie’ geven we richting aan en stellen we  keuzes voor van de Participatiewet. De Participatiewet is 1 van de 3 decentralisaties binnen het  sociaal domein en gaat per 1 januari 2015 in.  Daarnaast gaat gelijktijdig de wetwijziging ‘Maatregelen Wwb’ in, waaronder de plicht om in het beleid  de inhoud van de tegenprestatie vast te leggen. In het plan geven we een drietal keuzemodellen weer  waaruit de raad zijn keuze kan maken. In december 2014 zal de keuze uitgewerkt worden in de  verordening en ter vaststelling aan de raad worden aangeboden. 

1. Het voorstel in het kort Voorgesteld besluit De Raad besluit Het beleidsplan Participatiewet ‘Oostzaan voor participatie’ vast te stellen en in te stemmen met de in  het plan de voorgestelde beslispunten. Beleidskader Participatiewet Wet Werk en Bijstand (WWB) Beleidskader sociaal domein ’Koers in het sociale domein’ 

2. Aanleiding/probleem en doel Aanleiding Op 1 januari 2015 gaat de Participatiewet in. Deze wet brengt grote hervormingen in de Sociale  Zekerheid. De Participatiewet beoogt één regeling voor de onderkant van de arbeidsmarkt. Eén  regeling waarbij arbeidsbeperkten, meer dan nu het geval is, op een reguliere wijze deelnemen aan  het arbeidsproces. Om die reden sluit vanaf 1 januari 2015 de instroom in de huidige Wet Sociale  Werkvoorziening. De Wajong wordt alleen nog toegankelijk voor volledig en duurzaam  arbeidsbeperkten. Mensen die vanaf 1 januari 2015 niet meer voor de Wajong in aanmerking komen  kunnen terecht bij gemeenten voor ondersteuning vanuit de Participatiewet. Deze ondersteuning richt  zich zowel op ondersteuning naar werk als op inkomensondersteuning. Mensen die nu onder de Wsw vallen en in de sociale werkvoorziening werken en de mensen die nu  een Wajong­uitkering van het UWV ontvangen behouden hun rechten.  De mensen met een arbeidsbeperking en geen arbeidsvermogen hebben kunnen ook na 1 januari  2015 aanspraak maken op de Wajong via het UWV. 

1

Voorstel aan de gemeenteraad van Oostzaan

Na 1 januari 2015 kunnen mensen aanspraak maken op de Participatiewet via de gemeente die een  arbeidsbeperking maar wel arbeidsvermogen hebben.  Naast het van kracht worden van de Participatiewet worden in 2015 ook nog enkele maatregelen in de  Wwb doorgevoerd via de wetswijziging ‘Maatregelen Wwb’ die daarmee voor de hele nieuwe  doelgroep gaan gelden. De tegenprestatie, kostendelersnorm en intensivering van het armoedebeleid  zijn onderdeel van deze wetswijziging. In het beleidsplan hoofdstuk 3 geven we kort uitleg over deze  wetswijziging, maar behandelen deze verder niet. Wel behandelen we de tegenprestatie en geven in  het beleidsplan een aantal keuzemodellen waar de raad uit kan kiezen. In de verordeningen die in  december naar de raad komen zullen bepaalde keuzes gemaakt moeten worden die het gevolg zijn  van deze wetswijziging.  Het armoedebeleid in zijn geheel gaan we in het eerste kwartaal 2015 herijken en in maart aan de  raad aanbieden.  Probleem(vraagstuk blz 6 beleidsplan)  Met de komst van de Participatiewet groeit het aantal mensen dat bij de gemeente een beroep doet op  ondersteuning naar werk of bij inkomen. In Oostzaan zitten er nu zo’n 95 mensen in de WWB. Door de  Participatiewet neemt dit aantal naar verwachting toe tot in totaal 100 mensen. De problematiek van onze doelgroep neemt daarnaast ook toe, immers hebben we nog niet eerder te  maken gehad met mensen met een structurele arbeidsbeperking. Tegelijkertijd staat het  Participatiebudget, het budget waarmee we mensen breed kunnen ondersteunen om terug te keren  naar de arbeidsmarkt, onder druk. Dat betekent dat we dus meer mensen met een zwaardere  problematiek moeten ondersteunen voor minder geld dan er de afgelopen jaren beschikbaar was. Met  onze uitgangspunten als vertrekpunt is het centrale vraagstuk in dit beleidskader daarom: Voor wie gaan we wat doen? En hoe organiseren we dat? Doel/resultaat  In Oostzaan doet iedereen mee naar vermogen. De Participatiewet is een instrument om inwoners van  Oostzaan daarbij te ondersteunen. In het bijzonder op het gebied van werk en inkomen. De ambitie is  om zoveel mogelijk Oostzaners die een beroep doen op een bijstandsuitkering te activeren. Als het  kan naar betaald werk en als dat (nog) niet kan, om ze anderszins te activeren. Bijvoorbeeld in de  vorm van vrijwilligerswerk of mantelzorg.  3. Toelichting Betrokkenen  De transities in het sociale domein (waaronder de Participatiewet) treffen direct of indirect alle  inwoners. De groepen die direct beïnvloed worden door de Participatiewet en de keuzes die in het  beleidsplan gemaakt worden zijn: uitkeringsgerechtigden, werkzoekenden, werkgevers, toekomstige  cliënten Participatiewet en de minima (mensen met een inkomen onder de 110% van de  bijstandsnorm). In hoofdstuk 10 beschrijven we alle doelgroepen in het communicatieplan. De doelgroepen zijn alle  betrokkenen die direct of indirect beïnvloed worden door het beleidsplan.  Scenario’s Participatiewet Het Participatiebudget voor Oostzaan is niet voldoende om alle uitkeringsgerechtigden een re­ integratietraject te kunnen aanbieden. In 2015 bedraagt het re­integratiedeel in het Participatiebudget  € 59.500. We zullen keuzes moeten maken.  We hebben in het beleidplan in hoofdstuk 2 de 3 doelgroepen beschreven. 

2

Voorstel aan de gemeenteraad van Oostzaan

Groep 1 – Mensen met een korte tot middellange afstand tot de arbeidsmarkt Groep 2 – Mensen met een arbeidsbeperking Groep 3 – Maatschappelijke participatie Vervolgens geven we de opgave per doelgroep weer en welke instrumenten er ingezet kunnen  worden om de opgave te kunnen halen. Dit staat in de hoofdstukken 5, 6 en 7 omschreven.   In hoofdstuk 8 wordt in 3 scenario’s de prioriteit bij een andere doelgroep gelegd. Per scenario is een  berekening gegeven van het resultaat (uitstroom) per doelgroep.  De uitstroom is gekwalificeerd naar inverdieneffect in euro’s. Het doel van inzet van re­integratie  instrumenten is uitstroom en daarmee minder uitgaven aan een uitkering. Hoe sneller iemand uit de  uitkering stroomt hoe minder de gemeente kwijt is aan de betaling van de uitkering. Echter zal de  investering aan instrumenten in verhouding moeten staan met de besparing die kan worden gehaald  op de uitkering.  De gemeente kan het restant in het inkomensbudget (waaruit de uitkeringen worden betaald) vrij  besteden. Het is daarmee mogelijk om prioriteit te geven aan een doelgroep met de meeste kansen  op de arbeidsmarkt om de besparing op de uitkering het grootst te laten zijn. Het restant in het  inkomensdeel (inverdieneffect) kan dan vervolgens gebruikt worden om te investeren in de overige  doelgroepen.  Op deze wijze wordt de raad in staat gesteld om keuzes te maken en is inzichtelijk welke  consequenties een bepaalde beslissing heeft. De scenario’s zijn vanuit een financieel oogpunt  weergegeven. Uiteraard heeft het wel of niet inzetten van instrumenten een maatschappelijk effect. Dit  effect is echter lastig te meten en te kwalificeren.  In een tabel zien de scenario’s er als volgt uit: Scenario 1 2 3

Totaal besparing Ideel € 196.000 € 257.400 € 123.900

Kosten instrumenten

Totaal inverdieneffect

Inzet middelen doelgroep

Inzet nieuw beschut werk?

€ 53.000 € 144.750 € 340.000

+ € 143.000 + € 112.650 - € 216.100

1+2+3 2 3

Nee Ja Nee

Voorgestelde beslissing: Beslispunt Alles overwegende kiezen we voor scenario 1: perspectief op werk voor zoveel mogelijk  mensen. Deze ondersteuning leidt tot werkaanvaarding, zelfredzaamheid en uiteindelijk daarmee ook  tot een besparing op de uitkeringslasten.  Op de langere termijn kiezen we ervoor om scenario 2, vanwege het positieve maatschappelijk effect,  te onderzoeken met de cijfers uit 2015. Uit de evaluatie zal moeten blijken of scenario 2 (of een variant  hierop) financieel haalbaar is en of het inverdieneffect zoals in het scenario is aangenomen  daadwerkelijk gehaald kan worden.  Effect van deze focus is dat door de inverdieneffecten van dit scenario we op korte termijn kunnen  investeren in begeleidings­ en bemiddelingstrajecten voor een brede doelgroep van de participatiewet  en we op de langere termijn het positief maatschappelijk effect niet uit het oog verliezen.  Keuzemodellen tegenprestatie Onderdeel van de wetswijziging ‘Maatregelen Wwb’ die tevens per 1 januari 2015 van kracht wordt is  de tegenprestatie. In hoofdstuk 3 geven we uitleg aan de wetwijziging en welke gevolgen deze heeft.  In subhoofdstuk 3.4.1 geven we in 3 keuzemodellen weer welke beslissing de raad kan maken over  de tegenprestatie en welke consequenties deze keuze heeft per model.  In een tabel zien de keuzemodellen er als volgt uit:

3

Voorstel aan de gemeenteraad van Oostzaan

Model

Doelgroep

Omvang

Duur

Uitvoerin g

Financieel

1 maximaal

Iedere uitkeringsgerecht igde

16 uur p.w.

3 mnd

Gemeente legt de ‘klus’ op.

Kosten uitvoering ca € 10.000

2 tussenvariant

Degene die nog geen andere activiteit hebben

4 uur p.w.

Maatwerk

Cliënt vindt zelf een passende ‘klus’

De kosten zijn inclusief het bedrag dat OZ aan ZNST besteedt voor de uitvoering van Werk en Inkomen. Voor Oostzaan zal deze keuze geen financiële consequenties hebben.

3 geen tegenprestatie

Niemand

Geen

Geen

-

Kosten uitvoering (vanwege uitzondering) ca. € 5.000

Voorgestelde beslissing: Beslispunt: De tegenprestatie wordt ingezet bij de doelgroep die geen andere activiteiten binnen de  re­integratie, vrijwilligerswerk of mantelzorg verricht. Een tegenprestatie zijn maatschappelijk nuttige  werkzaamheden een dagdeel (4uur) per week. Hoelang de tegenprestatie uitgevoerd dient te worden  is maatwerk.  Medio december wordt dit beslispunt nader uitgewerkt in de verordening en aan de raad ter  vaststelling aangeboden.  Uitgangspunten beleidskader sociaal domein uitgewerkt voor de Participatiewet en beslissing  Minimabeleid De uitgangspunten die in het beleidskader sociaal domein zijn vastgesteld hebben we in hoofdstuk 4  vertaald naar uitgangspunten voor de Participatiewet. Deze uitgangspunten zijn nodig om de  uitvoering van de Participatiewet in het breder kader van het sociaal domein te kunnen plaatsen.  Vanuit de uitgangspunten stellen we een beslissing voor die vooruitgaat op de verordeningen Wwb die  we in december aan de raad gaan aanbieden.  De voorgestelde beslissing: Beslispunt: In de minimavoorzieningen maken we zoveel mogelijk gebruik van de wettelijke  mogelijkheden om het beleid te koppelen aan de re­integratie om ervoor te zorgen dat mensen  geactiveerd worden en blijven.  Uitvoering Participatiewet In hoofdstuk 9 gaan we vervolgens nader in op de uitvoering. De opgave van de uitvoering ligt  grotendeels in de arbeidsmarktregio Zaanstreek­Waterland. Hieronder in het kort de schaal van  uitvoering per onderwerp: Lokaal: • Verbinding met het Sociaal team en Jeugdteam Gemeente Zaanstad: • Uitvoering Participatiewet en Werk en inkomen en leveren van managementgegevens.  • Centrumgemeente­funtie als trekker van de regionale opgave in de ontwikkeling van het  regionale beleid Participatiewet.  Arbeidsmarktregio: • Werkgeversservicepunt • Sociale werkvoorziening (Baanstede)

4

Voorstel aan de gemeenteraad van Oostzaan

•

Werkbedrijf    

Invulling garantiebanen Marktbewerkingsplan Organisatie van 1 aanspreekpunt voor werkgevers Ontwikkelen van 1 basispakket instrumenten

Risico's  1. De beschikbare budgetten per SW’er daalt, terwijl de kosten per persoon in de sociale  werkvoorziening stijgen.  2. De budgetten die we ontvangen van het Rijk om instrumenten in te kopen om mensen naar  betaalde arbeid te helpen wordt steeds lager, terwijl de doelgroepen worden verruimd.  3. Het budget voor de inkomensvoorzieningen is elk jaar tekort. De doelgroepen die over komen  door de Participatiewet zijn mensen met een verminderd arbeidsvermogen en daardoor zal  een grote groep voor een deel van zijn inkomen afhankelijk blijven van de gemeente. Gevolg  is dat het cliëntenbestand zal stijgen.  Beheersing 1. De afbouw van Baanstede is reeds ingezet. Door de afbouw zullen de exploitatiekosten van  het bedrijf Baanstede afnemen, zodat er meer budget beschikbaar wordt voor de  salariskosten van de werknemer.  2. Gemeente Oostzaan zit ruim in het re­integratiebudget (onderdeel participatiebudget). In 2013  is grofweg 30% benut. Voorheen diende de gemeenten het overschot op het  Particiaptiebudget terug te storten naar het Rijk. Vanaf 2015 is dit niet meer het geval.  Hierdoor is het mogelijk om overschotten in te zetten op andere onderdelen binnen de  Particiaptiewet (SW) of sociaal domein. 3. Door het effectiever inzetten van de middelen uit het Particiaptiebudget wordt meer uitstroom  bevorderd. Het Rijk stimuleert de gemeenten door middel van de systematiek binnen het  budget van de inkomensvoorziening. Overschotten binnen het budget kunnen ingezet worden  voor andere doeleinden. Desondanks is er het recht op een inkomensvoorziening en zal het  risico van de ‘openeinde’ regeling blijven bestaan.  Financiële middelen  In hoofdstuk 10 geven we uitgebreid weer wat de huidige budgetten zijn, uitgaven nu, en prognose  van de budgetten.  Om uitvoering te kunnen geven aan de Participatiebudget heeft de gemeente de beschikking over 2  budgetstromen vanuit het Rijk. Hieronder de twee budgetten 2015 en wat eruit bekostigd moet  worden:  1. het P­deel (participatiebudget), bestemd voor de ondersteuning van mensen die een beroep doen  op de Participatiewet bij het vinden van werk of andere vormen van participatie. Die ondersteuning  kan bestaan uit begeleiding, coaching, trainingen, scholing, enz. In 2015 zal het P­deel in totaal € 342.895 bedragen. Dit is voor het WSW­deel en re­integratiedeel.  Het WSW­deel wordt direct uitbetaald naar Baanstede, die voor ons de sociale werkvoorziening in  GR­verband uitvoert.  Het re­integratiedeel zal in 2015 € 59.500 bedragen.  2. het I­deel, bestemd voor het betalen van de uitkeringen en vanaf 2015 ook voor de  loonkostensubsidies voor mensen met verminderde loonwaarde. In 2015 zal het I­deel voor Oostzaan  € 899.107 bedragen.  Uitgaven Participatiebudget (re­integratiedeel) 2015

5

Voorstel aan de gemeenteraad van Oostzaan

In de regio Zaanstreek­Waterland is afgesproken om de re­integratie instrumenten zoveel mogelijk op  elkaar af te stemmen. Door deze afspraak hebben we in deze regio dezelfde bedragen voor de  subsidie die een werkgever kan krijgen voor het aannemen van een uitkeringsgerechtigde. De  gemeenten kunnen afzonderlijk een subsidieplafond instellen om ervoor te waken dat er teveel op het  budget wordt uitgegeven.  We komen tot de volgende subsidieplafonds die we in december in de re­integratieverordening zullen  verwerken: ­Doelgroep 1 zal het subsidieplafond in totaal € 39.000 zijn. ­Doelgroep 2 zal het subsidieplafond in totaal € 13.000 zijn.  ­Doelgroep 3 zal het subsidieplafond in totaal € 1.000 zijn.  Het re­integratiebudget in 2015 is (voorlopig) € 59.500. In totaal is de besteding, indien alle plafonds  worden bereikt, € 53.000. Een deel € 500 van het budget zetten we in voor specifieke communicatie  naar lokale werkgevers en burgers. Het restant € 6.000 zal in een post ‘onvoorzien specifiek’ voor de  re­integratie worden gestort voor onvoorziene uitgaven. Een dergelijke post is in 2015 nodig, omdat  we vooralsnog zijn uitgegaan van aangenomen percentages in de verdeling van de doelgroepen. Een  risico is dat het percentage van doelgroep 2 een stuk hoger uitvalt. Omdat de kosten van de  instrumenten in deze doelgroep erg hoog is (€ 13.000) is een dergelijke post voor onvoorziene kosten  in het overgangsjaar een verstandige keuze.  Voorgestelde financiële kaders 1. We stellen per doelgroep subsidieplafonds in om besteding van de middelen te beheersen.  Doelgroep 1: € 39.000, doelgroep 2: € 13.000, doelgroep 3: € 1.000. 2. We stellen een onvoorziene post in van het resterende bedrag in het Participatiebudget (€  6.000) om onvoorziene kosten op te kunnen vangen. 3. We leggen prioriteit bij doelgroep 1 en kiezen scenario 1 voor het bestedingsmodel voor de re­ integratiemiddelen. 4. Een deel van het re­integratiebudget € 500 besteden we aan communicatiemiddelen aan  inwoners van gemeente Oostzaan en lokale werkgevers. 5. In 2015 onderzoeken we de mogelijke alternatieven voor de voorziening nieuw beschut werk  en onderzoeken de mogelijkheden om WMO arbeidsmatig dagbesteding en beschut werk te  combineren.  6. In het eerste kwartaal 2016 evalueren we de aannames die we gebruikt hebben in de  scenario’s en onderzoeken we de financiële haalbaarheid voor de keuze van scenario 2 of  een variant hierop met meer maatschappelijk effect dan scenario 1.  Communicatie  In hoofdstuk 11 geven we het communicatieplan voor de Participatiewet weer.  In principe is het plan wat gemeente Zaanstad zal uitvoeren. Op bepaalde onderdelen zal gemeente  Oostzaan zelf de communicatie verrichten. Daar waar Oostzaan inzet zal verrichten is dit in het  communicatieplan aangegeven.  De middelen die hierboven voor communicatie worden voorgesteld worden voornamelijk aangewend  voor de lokale communicatie die gemeente Oostzaan zelf zal inzetten.  Bijlagen  Beleidsplan ‘Oostzaan voor participatie’ ­ Achtergrondinformatie algemeen Wajong Achtergrondinformatie algemeen Participatiewet

B1 ­  ­

6

B2 B3

Voorstel aan de gemeenteraad van Oostzaan

Het college van burgemeester en wethouders van Oostzaan, de gemeentesecretaris,

de burgemeester,

R. Schaatsbergen

P. Leegwater

7

Voorstel aan de gemeenteraad van Oostzaan

Onderwerp 

RV­nummer: 

14/82

Gemeente Oostzaan voor participatie

Datum: Procedure: 

6 november 2014 Commissie: 17  november 2014 Raad: 1  december 2014

De raad van de gemeente Oostzaan gezien het voorstel van burgemeester en wethouders d.d.: 4 november 2014 Besluit: het beleidsplan Participatiewet ‘Oostzaan voor participatie’ vast te stellen en in te stemmen met de in  het plan de voorgestelde beslispunten.

Aldus besloten in de openbare vergadering van de Raad van de gemeente Oostzaan, gehouden op 1  december 2014 de griffier,

de voorzitter,

E.H.M. Ouwehand­Brussel

P. Leegwater

8