VOORBEREIDENDE LES DOCENTENHANDLEIDING INFORMATIE

VOORBEREIDENDE LES DOCENTENHANDLEIDING INFORMATIE 1

Utrecht, 2013 Beste docent, Wij hopen u en uw groep binnenkort te mogen verwelkomen in het Centraal Museum, waar u met de groep deelneemt aan het programma Meet&Greet behorend bij de tentoonstelling Dit is het Centraal Museum! In dit programma maken de kinderen kennis met de VIP’s van het Centraal Museum. Dit programma is speciaal gemaakt voor de groepen 4 en 5. Heeft u nog geen bezoek geboekt? Neem dan contact op met onderstaande gegevens of kijk op onze website onder onderwijs. Om het bezoek zo waardevol mogelijk te maken en het prettig te laten verlopen, willen wij u voorafgaand van een aantal zaken op de hoogte brengen. In de bijlagen vindt u daarom de algemene gegevens van het Centraal Museum met routebeschrijving, de huisregels en een docentenhandleiding met informatie voor een voorbereidende les. Wij wensen u en uw klas alvast heel veel plezier! Als u nog vragen heeft over deze handleiding, het programma of de kosten kunt u met ons contact opnemen. Met vriendelijke groet, Rogier Brom en Kris van Veen Publieksinformatie & Reserveringen dinsdag t/m vrijdag 10.00 - 13.00 uur 030-2362393 / [email protected] En Team Educatie & Interpretatie Manon van den Berg, Veronique Konings en Sigrid Noordijk

2

Inhoud: 4. 5. 6. 8.

Algemene gegevens en huisregels Inleiding in de klas en het programma Achtergrond informatie voor u Voorbereidende les en verwerkingsles

3

Algemene gegevens Het museumbezoek: Als u met uw groep komt, meldt u zich in de hal van het Centraal Museum. In de hal staan de museumdocenten u op te wachten. Zij heten daar de groep welkom. De klas wordt in twee groepen opgesplitst. Het programma start in de hal van het Centraal Museum. De groep wordt opgedeeld in 2 groepen. Het is handig als de indeling van tevoren bekend is. Ook zouden wij het erg fijn vinden als elke leerling een naamsticker draagt. Reizen naar het museum: Het Centraal Museum is met zowel de fiets als de bus gemakkelijk te bereiken. Het Centraal Museum ligt in het zuidelijke deel van de Utrechtse binnenstad. De parkeermogelijkheden zijn beperkt. De dichtstbijzijnde parkeergarage (Springweg) ligt op 10 minuten lopen van het museum. - Met het openbaar vervoer U kunt vanaf NS Utrecht Centraal Station buslijn 2 (RinglijnMuseumkwartier) nemen. U stapt uit bij de halte Centraal Museum. U bent dan bij de ingang van het dick bruna huis en het museum. - Het adres van het Centraal Museum is: Centraal Museum Nicolaaskerkhof 10 3512 XG Utrecht T 030- 236 236 2 Het dick bruna huis is een onderdeel van het Centraal Museum in Utrecht Huisregels:    

In het Centraal Museum mogen geen jassen, tassen, drank- of etenswaren worden meegenomen. Niet rennen en schreeuwen. Niet aan de kunstwerken zitten. De groep blijft bij elkaar, de kinderen mogen niet alleen door het museum dwalen.

Verwachtingen t.a.v. leerkrachten/begeleiders: De museumdocenten zorgen voor het verhaal en de begeleiding, de begeleider en leerkracht zorgt voor de orde in de groep. Voor de rust in de groep is het belangrijk dat er niet te veel ouders bij het programma aanwezig zijn. Aan de ouders die meegaan vragen wij of ze tijdens de uitleg niet met elkaar gaan praten en hun mobiele telefoons uitzetten.

4

Docentenhandleiding Inleiding in de klas Voor een geslaagd museumbezoek is het van belang dat de kinderen van tevoren weten wat ze te wachten staat. Wat is het Centraal Museum, hoe lang blijven we daar, hoe moet ik me gedragen in het museum? Hoe gaan we daar naar toe etc.? Maar ook wat gaan we bekijken? Om de leerlingen ze goed mogelijk voor te bereiden kunt u ze het een en ander uit deze handleiding vertellen en/of een voorbereidende opdracht laten doen. Suggesties daarvoor vind u in deze handleiding. Ook kunt u een beeldpakket downloaden vanaf onze website. Hierin vind u afbeeldingen die uw verhaal kunnen ondersteunen in de vorm van een PowerPointpresentatie. Kijkt u ook eens op onze website, hier kunt u heel veel informatie over de meest uiteenlopende kunstwerken vinden! Het programma De groepen 4 en 5 leren in deze rondleiding alles over de V.I.P’s van het Centraal Museum. In de interactieve rondleiding komen topstukken uit verschillende collecties aan bod: van de geschiedenis van de stad Utrecht tot aan moderne toegepaste kunst. Zo ontmoeten de leerlingen de chic bewoners van het 400 jaar oude poppenhuis, de meneren en mevrouwen op oude schilderijen, leren zij Rietveld en zijn gekke stoelen kennen en ontdekken ze wie dat oude stinkschip heeft gebruikt. De kinderen leren goed te kijken naar de kunstwerken, kritisch na te denken en te verwoorden wat ze zien. Daarnaast wordt er door middel van opdrachten aanspraak gemaakt op de fantasie, zo verzinnen de leerlingen een verhaal en ontwerpen een stoel.

Groep: groep 4 en 5 Kerndoelen: Nederlands 2 en 3 Oriëntatie op jezelf en de wereld 37 Kunstzinnige oriëntatie 55 en 56 Werkvorm: opdracht, samenwerken, interactie Duur programma: 1 uur Max aan leerlingen: 30 per groep Min aantal begeleiders: 4 per groep Kosten: €75 per groep incl. entree

5

Meet&Greet Achtergrondinformatie Dit is het Centraal Museum! Utrecht trekt. Al 2000 jaar. Kunstenaars, ambachtsmannen en -vrouwen, gelukszoekers, religieuzen, politici, filosofen, wetenschappers, stuk voor stuk dapperen, waaghalzen, nieuwsgierigen vonden er een plek, lieten er iets achter en gaven daarmee Utrecht vorm. Het wat en het hoe verschilt van voorwerp tot voorwerp, en het zijn de verhalen achter de voorwerpen die Utrecht tot leven wekken. Meer dan 50.000 objecten en archiefstukken zijn in de afgelopen 170 jaar verzameld in het oudste stedelijk museum van Nederland. Binnen de collectie onderscheiden we vijf hoofdcollecties: Stadsgeschiedenis, Oude Schilderkunst, Moderne Kunst, Toegepaste Kunst en Mode & Kostuums. De klassiekers uit deze vijf collecties komen samen tot hun recht in de collectieopstelling Dit is het Centraal Museum! In dit programma wordt aandacht besteed aan het 400 jaar oude poppenhuis, Gerrit Rietveld, het Utrechts schip en beroemde Utrechtse Caravaggisten als Gerhard Honthorst en Hendrick Ter Brugghen. Het Poppenhuis van Petronella de la Court Een blik op dit poppenhuis maakt meteen duidelijk dat het nooit bedoeld is geweest als kinderspeelgoed. Daarvoor is het ook veel te kostbaar en te kwetsbaar. Het is dan ook een pronkpoppenhuis. Het poppenhuis van Petronella de la Court is een van de mooiste en rijkste poppenhuizen van het land. In de 17de eeuw was het heel deftig om tijd te besteden aan het bijeen brengen van een kunst- en rariteitenverzameling. Enkele rijke dames vonden een soortgelijke vrijetijdsbesteding: zij gingen poppenhuizen inrichten, met de meest mooie en dure voorwerpen en kunstwerken van hun tijd in miniatuur. Dit poppenhuis was van Petronella de la Court, zij was de echtgenote van Abraham Oortmans, een rijke bierbrouwer uit Amsterdam. De inrichting van het huis is een miniatuurweergave van een voornaam 17deeeuws patriciërspand, aan een van de Amsterdamse grachten. In totaal staan in het poppenhuis ongeveer 1600 minutieuze voorwerpen en 28 poppen. U kunt zich voorstellen dat de eigenaresse decennia bezig was om alles bij elkaar te vergaren. En, dat zo’n hobby alleen weggelegd was voor de allerrijksten. Er ging gemakkelijk een klein familiekapitaal in. Kosten noch moeite werden gespaard bij de inrichting: de wanden zijn betimmerd, de boekjes in de salon zijn pagina voor pagina beschreven. En er zitten veel voorwerpen bij van zilver, ivoor, schildpad en agaat. De schilderijtjes en meubels zijn vaak speciaal gemaakt. De Utrechtse Caravaggisten Onder beginnende kunstenaars was het gebruikelijk om een reis naar Rome te maken. In Rome konden ze de antieken en de kunst van de renaissance bestuderen. Een paar kunstenaars uit Utrecht, waaronder Hendrick ter Brugghen en Gerard van Honthorst, waren onder de indruk van vooral één Italiaanse tijdgenoot: Michelangelo Merisi da Caravaggio, die leefde van 1573 tot 1610. Caravaggio was de meest spraakmakende schilder van zijn tijd. Hij gebruikte sterke contrasten tussen licht en donker; de personen op het schilderij licht en de achtergrond donker. Dit geeft een dramatische lading aan het schilderij. Gerrit Thomas Rietveld Gerard Thomas Rietveld was een Nederlands architect, grafisch ontwerper en meubelontwerper. Hij is vooral bekend als lid van De Stijl en pionier van het Nieuwe Bouwen. De roodblauwe stoel uit 1918 is een zeer bekend ontwerp van Gerrit Rietveld en de stoel geldt als een icoon van de beweging van De Stijl. Rietveld heeft als het ware een fauteuil ontleed in essentiële onderdelen, dus die fauteuil heeft hij teruggebracht tot zijn meest elementaire vorm. Hij heeft alles weggelaten wat overbodig was (veren, stof

6

en pluche). Zelf beschreef hij de stoel eens als: “die stoel met twee planken en een aantal latjes”. En dat is ook de basis ervan. Maar met die minimale middelen heeft hij een harmonieuze & ruimtelijke constructie gemaakt. Het Utrechts Schip Dit schip is ongeveer duizend jaar oud. Het is in 1930 opgegraven aan de Van Hoornekade in Utrecht, waar zo’n 1000 jaar geleden de rivier de Vecht heeft gestroomd. Het schip werd destijds gebruikt voor transporten van graan en stukgoederen. Utrecht was in de middeleeuwen de grootste stad van de Noordelijke Nederlanden en een belangrijk handelscentrum. De stad lag aan een knooppunt van grote rivieren, en had een open verbinding naar de zee. Toen het schip in 1930 uit de natte klei kwam is het geimpregneerd met Creosoot. Dat is gedaan om het oude hout voor uit elkaar vallen te behoeden en het schip te conserveren. De scherpe geur van Creosoot is tot op de dag van vandaag in dit gewelf te ruiken.

7

Opdrachten ter voorbereiding Meet&Greet spel Weten jullie wat een ‘VIP’ is? Het is de afkorting voor een very important person. En dat is weer Engels voor een ‘erg belangrijk persoon’. En weten jullie wat meet en greet betekent? Dat is Engels voor ontmoeten en groeten. Een Meet and Greet doe je meestal met bekende personen. Bij een meet and greet worden vragen gesteld, om nog meer van de VIP te weten te komen. In dit spel [en ook in de rondleiding] kunnen VIP’s ook spullen, fantasiefiguren of de mensen op schilderijen zijn. Zo mag je ook vragen stellen aan bijvoorbeeld een man op een schilderij, of een beroemde stoel. In het museumprogramma zal de museumdocent ook spullen of mensen op een schilderij aanwijzen als V.I.P. Materialen: - kartonnetje/notitieblokje [als een journalist] - pen - naamkaartjes of stickers Laat de kinderen [afhankelijk van de VIP’s zie onder] vragen verzinnen die ze graag aan de VIP willen stellen. Laat elk kind 1 of 2 vragen noteren op het notitieblokje of stukje karton. Deze opdracht kan je op verschillende manieren aanpakken. Bijvoorbeeld: - Meet&Greet met VIPs op school. Deel de kinderen in groepjes op, laat elk groepje een VIP uitkiezen op school. Dat kan de directeur zijn, een leerkracht of concierge. Elk groepje verzint samen een drietal vragen, of ieder kind individueel 1 vraag. Nodig de VIP uit in de klas en laat de kinderen een Meet&Greet doen met deze VIP. - De kinderen met elkaar Meet&Greet laten doen. Wijs een aantal VIP’s uit in de klas. Geef de VIP’s een ster of sticker waardoor zij herkenbaar zijn als VIP. Deel de klas in het aantal groepjes dat er VIP’s zijn en laat de kinderen samen 1 vraag verzinnen voor de VIP. Vervolgens kunnen de kinderen elkaar interviewen. Dit kan ook kleiner door bijvoorbeeld groepjes van 3 te maken. 1 VIP en 2 interviewers. - Fictief een Meet&Greet laten doen met wie de leerling maar wilt. Dit kan op 2 manieren. Laat de kinderen een vraag verzinnen voor een VIP naar keuze, dit mag dus ook een voorwerp, al overleden persoon of fantasiefiguur zijn, en laat hen deze vraag voordragen. Het antwoord blijft open. Een andere manier is een aantal kinderen als VIP aan te wijzen en hen te vragen wie ze zouden willen zijn [de koning, spiderman, Justin Bieber]. Schrijf deze naam op een VIP naamsticker. Deel de klas in groepjes, of laat elk kind individueel, 1 of meer vragen verzinnen voor een VIP naar keuze. Deze vragen mogen vervolgens gesteld worden en de VIP-kinderen mogen deze beantwoorden [met een verzonnen antwoord]. Wie heb ik in gedachten? Materialen: pen&papier De leerkracht neemt een bekend persoon [VIP] in gedachten zoals personeel op school of van tv uit de sport – of muziekwereld, ook een persoon op een poster uit de klas of een voorwerp uit de klas kan V.I.P zijn. De naam wordt opgeschreven zonder dat de kinderen dat kunnen zien. De kinderen mogen om de beurt een vraag stellen, die alleen met ja of nee beantwoord mag worden.

8