VOLKSKRANT “Hartstochtelijk duet gaat over in geslepen duel”
THEATERKRANT
“Deze voorstelling is het waard om gezien en gehoord te worden”
De heldhaftige musketiers vinden ‘4 Musketiers’ de beste, de mooiste en de leukste voorstelling! Help jij ons mee de Zapp Theaterprijs te winnen?
BRENG JE STEM UIT! STEMMEN OP WWW.ZAPPTHEATERPRIJS.NL
VOORWOORD Daar zijn ze! Vier musketiers met een legendarisch verleden bestormen de theaters van Nederland. En alles is net wat anders dan je zou verwachten. Een voorstelling voor de hele familie met tijdloze helden en een prachtig decor. En helden geven ons moed; ook in thuisstad Amersfoort. Want we zijn trots op de prachtige voorstellingen die Holland Opera vanuit haar klassiek industriële gebouw De Veerensmederij maakt en brengt. Deze keer komen ze bij u op tournee, maar bezoek zeker ook eens een voorstelling in Amersfoort met familie of vrienden. U bent van harte welkom. En bedenkt u zich: Holland Opera bestaat dankzij de steun van vele vrienden, bedrijfsleven en fondsen. Maar vooral ook van uw bezoek! Dank dat u voor deze voorstelling en dit gezelschap heeft gekozen en wens u een prachtige voorstelling. Bertien Houwing Wethouder Cultuur gemeente Amersfoort
Muziek met een bite, humor, jazzy en af en toe heel dramatisch. Met name voor Louise, het meisje op zoek naar haar vader, schreef Oene hartverscheurende melodieën.
REGIE
Kortom, voor mij als regisseur de ideale ingrediënten om een voorstelling voor de hele familie mee te maken. Mooie muziek, lekkere stoere degengevechten, die het geheel energie en vaart geven, een geweldig decor van Douwe, gekke kostuums van Sophie en Ineke en spelers die elkaar (voor het grootste gedeelte) tot op het bot kennen en volledig vertrouwen.”
JOKE HOOLBOOM Joke: “Het is inmiddels bijna 5 jaar geleden dat Niek Idelenburg en ik de jeugdproductie ‘3 Musketiers’ in België zagen. Een sprankelende voorstelling waarin de schrijver Herman van de Wijdeven de rol van Aramis vertolkte. Een voorstelling waarvan wij onmiddellijk dachten dat zou wel eens een mooie jeugdopera kunnen worden. Het verhaal gaat over de verloren vriendschap van drie ouder wordende mannen, het groteske van hun karakters, waarbij ze vaak reageren als kleine jongens en het element van het verraad van de moeder van het meisje dat eindigt in de grote verzoening. Humor en tragiek gaan hand in hand in deze toneeltekst. Wij waren dan ook heel blij dat Herman akkoord ging dat ik zijn stuk bewerkte tot libretto. In Oene van Geel hebben we de ideale componist gevonden voor een tekst als 4 Musketiers.
MUZIEK
OENE VAN GEEL Oene van Geel studeerde jazz(alt)viool en compositie aan het Conservatorium van Rotterdam. Daarnaast studeerde hij ZuidIndiase muziek en hedendaagse muziek aan het Sweelinck Conservatorium in Amsterdam. Zijn composities bevatten invloeden van jazz, Indiase muziek, kamermuziek en vrije improvisatie. In 2013 won Oene de Boy Edgar Prijs, de belangrijkste prijs voor jazz en geïmproviseerde muziek in Nederland.
Oene: “Al vanaf de eerste ontmoeting met Niek Idelenburg werd ik gegrepen door het sprankelende verhaal van Herman van de Wijdeven. Dat gevoel bleef helemaal intact bij het libretto dat Joke Hoolboom ervan maakte. De rauwe, opvliegende karakters van de musketiers, de dochter die onderschat wordt maar goed weet wat ze wil, de transformatie die ze doormaken: het gaf me direct heel veel klankbeelden die ik ben gaan uitwerken. Het is ook enorm fijn om eerder met Holland Opera gewerkt te hebben (Feeks). Het geeft zoveel meer klankvoorstelling als je al een aantal van de zangers kent en musici al hebt horen spelen. Zo heb ik bijvoorbeeld rekening gehouden met het feit dat Wiebe Pier een jazzachtergrond heeft. De karakters van de musketiers komen in de muziek tot uiting. Zo komen ze met veel bombarie binnen, maar gaandeweg het stuk veranderen hun karakters en ook in de muziek wordt hierop ingespeeld. Het meisje is het meest overdacht en introspectief. Ook over de actie op het toneel is nagedacht, bijvoorbeeld de scènes met het schermen zijn ook verwerkt in de muziek. Jurgen (gitaar) en Diederik (cello) krijgen een hoop te doen. Ze vormen als duo de orkestrale ruggengraat van de voorstelling. Om daar flink tegenwicht aan te bieden is er ook flink wat samenzang. Op het moment van dit schrijven zijn we midden in het repetitieproces. Ik kan niet wachten om de hele voorstelling te zien en te ervaren hoe alles in elkaar past.”
DECORONTWERP
DOUWE HIBMA Douwe studeerde kunst en design aan de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden en theatervormgeving aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Sinds 2000 werkt Douwe als ontwerper en bouwer van theaterdecors. Daarbij beweegt hij zich tussen locatietheater, special effects en opera. Sinds 2005 ontwerpt hij voor Holland Opera decors. Douwe: “Het schip is bedacht om de stoere musketiers neer te zetten, varend over de wereldzeeën. Er hangen ook echte zeilen aan de mast. De musketiers hebben alleen geen taak meer, zij zijn aan naam en faam ten onder gegaan. Ze verdienen nu hun brood met het runnen van een koek en zopie, de oude caravan verbeeldt dat helemaal.”
OUVERTURE In het silhouet van een schip staat een duister figuur gehuld in een cape op het voordek. Plotseling springen er drie mannen aan boord. Zij hebben degens in de aanslag, de silhouetten van de 3 musketiers. De zang van de mannen stapelt zich, zij zijn het helemaal met elkaar eens; hier staat een verrader; die verrader moet dood!
SCENE 4 Louise bespiedt Porthos, probeert te zien of ze iets in hem herkent van zichzelf. Hij vertelt dat Athos de lief van haar moeder is geweest, maar dat zij een verraadster is en hij haar daarom zijn huis heeft uitgezet.
SCENE 1 In het openingslied wordt duidelijk dat de drie mannen (Athos, Porthos en Aramis) elkaar behoorlijk op de huid zitten.
Met tegenzin werpt Athos zich op als vader van Louise. Als Porthos en Aramis ook een verleden met Anne blijken te hebben, barst de bom!
SCENE 2 Louise heeft de musketiers bespied en vraagt zich of dit nou echt musketiers zijn. Ze is op zoek naar haar vader, haar moeder heeft op haar sterfbed gezegd dat hij één van de musketiers is.
Porthos vertelt dat de musketiers allang geen musketiers meer zijn; allen voor één werd ieder voor zich. De mannen vertellen en spelen na hoe ze de koning gered hebben op zijn verjaardag. De scene ontaardt in een groteske komedie.
SCENE 3 Louise trekt de stoute schoenen aan en vertelt dat haar moeder Anne heet en dat één van hen haar vader is. Athos wordt kwaad en zet Louise het huis uit, maar Aramis en Porthos willen haar verhaal horen.
Louise is teleurgesteld, ze wilde graag een vader, maar ze heeft hem niet gevonden. Moeten de mannen haar nu laten gaan? Eigenlijk willen ze stiekem wel dat ze blijft. Ze hebben nog een kamertje over en Louise neemt de uitdaging aan!
SCENE 5
SCENE 6
SCENE 7
GELUIDSONTWERP
TOM GELISSEN LICHTONTWERP
MAARTEN WARMDERDAM Maarten studeerde in 2006 af aan De Theaterschool in Amsterdam in de richting Theatermaker, techniek en theater. Vanaf 2009 volgde hij een coaching/onderzoekstraject van twee jaar bij het Instituut Lichtontwerpen in Amsterdam. Maarten is sinds King Arthur in 2009 betrokken bij Holland Opera. Voor 4 Musketiers maakt Maarten dankbaar gebruik van het prachtige decor van Douwe. Het decor is enorm groot, met het lichtontwerp heeft hij rekening gehouden met intieme scenes waarbij de zanger(es) wordt uitgelicht en het accentueren van spannende momenten zoals het werken met een schaduweffect in de beginscene.
Tom studeerde aan het Koninklijk Conservatorium Den Haag – Klassiek Slagwerk en Art of Sound. Tom: “Bij het maken van een geluidsplan, de keuze van de geluidsapparatuur en de plaatsing hiervan, hou ik rekening met wat er op het podium gebeurt. Ik volgt de zangers, luister hoe zij zingen (hard of zacht, hoog of laag) en hoe ze bewegen. Verder luister ik naar de instrumentalisten, welke instrumenten ze bespelen, hoe ze deze bespelen en waar hun plek op het podium is. Iedereen in het publiek, vooraan of achteraan, moet alles goed kunnen horen. De plaatsing van de speakers is heel belangrijk. Om het zo natuurlijk mogelijk te laten klinken, zorg ik ervoor dat het geluid komt van de plek waar de speler is. Dit kun je allemaal programmeren in de geluidstafel. Daarnaast wordt er met effecten, het regelen van de dynamiek en het aanpassen van de akoestiek gezorgd dat je de voorstelling zo intens mogelijk beleeft. Een plotseling luid geluid kan je laten schrikken, en heel zachte muziek kan het juist weer heel spannend maken.”
KOSTUUMONTWERP
SOPHIE KETTING
CHOREOGRAFIE DEGENS EN
INEKE DUIVENVOORDE Sophie studeerde aan de HKU theatervormgeving en is sinds 2001 werkzaam als kostuumontwerper. Ineke is in 1998 afgestudeerd aan de Hogeschool van de Kunsten Utrecht theatervormgeving en heeft hierna in deeltijd de Modevakschool gevolgd tot costumière. Sophie en Ineke: “De musketiers hebben stoere kleding aan, want het zijn ruige mannen, een tikkie vies en een tikkie lastig, ze kunnen tegen een stootje en trotseren alle weersomstandigheden. Ze hebben allerlei handigheidjes aan hun kostuums en in de schorten zitten veel zakken. Zo kunnen ze van alles meenemen!”
JEROEN LOPES CARDOZO Jeroen begon zijn professionele loopbaan als regisseur en heeft enorm veel binnen en buitenlandse opera’s geregisseerd. Daarnaast is hij ook gevechtschoreograaf en choreografeerde voor vele schermscenes voor theater, film en televisie. Jeroen: “De vier musketiers vechten met echte degens. Net als alle vechtsporten is schermen heel lastig om te leren, maar als je het eenmaal kunt, is het heel spannend en leuk om te doen. Op het toneel zien de degens er scherp uit, maar dat zijn ze natuurlijk niet. De zangers hebben geleerd hoe ze een wapen moeten vasthouden en een aanval of een verdediging moeten maken, inclusief die gekke schermpasjes. Tenslotte leren ze de choreografie; dat zijn alle pasjes in een bepaalde volgorde achter elkaar. Tegelijkertijd zingen en spelen ze. En jullie moeten denken dat er echt gevochten wordt op het toneel. Doen ze dat goed? Dat hoop ik maar!”
PORTHOS
NIEK IDELENBURG LOUISE
DONIJ VAN DOORN Donij, sopraan, studeerde in 2009 met onderscheiding af aan het Conservatorium van Maastricht. Donij: “Ik speel Louise, een jong meisje die op zoek is naar haar vader. Louise is wijs en fel, eigenlijk heeft ze alle eigenschappen die een musketier ook heeft, dus kunnen Porthos, Aramis en Athos alle drie haar vader zijn. Het is erg leuk om met deze 3 mannen te spelen, in het echt zijn ze een stuk rustiger dan op het toneel, maar soms halen ze ook grapjes uit en dat maakt dat het nooit saai is op tournee!”
Niek, tenor, studeerde zang en directie aan het Conservatorium van Amsterdam. In 1993 heeft hij samen met Joke Hoolboom Holland Opera opgericht (toen nog Xynix Opera). Niek zingt in bijna alle voorstellingen van Holland Opera en dirigeert meestal de opera’s op locatie. Niek: “Ik speel de rol van Porthos, hij maakt altijd ruzie met Athos. Hij vindt Athos een egoïst en een opschepper. De degengevechten zijn leuk om te doen, maar ik vind het samen zingen met de 3 musketiers het leukste, zeker als het heel mooi gelijk en zuiver is dan klinkt het als een klok. Mijn muzikale held als kind was Rogier van Otterloo. Hij was dirigent en componist van o.a. de muziek van de film ‘Soldaat van Oranje’. Hij dirigeerde in een wit pak voor een groot orkest en dat vond ik betoverend. Toen ik 11 was besloot ik om ooit dirigent te worden. Ik vind Barack Obama een held. Je moet dat boek over hem maar lezen. Het is bijzonder om te lezen wat hij als jongeman al deed en voor elkaar kreeg en zelfs in zijn laatste jaar als president probeert hij dingen voor elkaar te krijgen die niemand zijn gelukt.”
ARAMIS
FLORIAN JUST ATHOS Florian, bariton, begon al op vroege leeftijd met zijn muzikale opleiding bij het Dresdner Kreuzchor en voltooide zijn studie aan de Conservatoria van Amsterdam en Metz bij Udo Reinemann. Florian: “Ik speel de rol van Aramis. Op het eerste gezicht is hij niet echt een echte stoere held, maar hij wil wel dat de 3 musketiers altijd bij elkaar blijven als vrienden. Toen ik klein was, waren de indiaan Winnetoe en zijn cowboyvriend Old Shatterhand uit Karl May’s boeken mijn stoere helden. Ik heb veel van hun verhalen nagespeeld. Later kwam de muziek in mijn leven en nu zijn mijn helden de grote componisten Schubert, Beethoven en Mozart. Zij hebben de wereld op een bepaalde manier echt veranderd en zelfs verbeterd. Dat vind ik wel iets voor een held: iets doen dat de wereld en de mensen erin gelukkiger of vriendelijker maakt. Bij het spelen in de voorstelling vind ik het erg leuk als mensen om onze grappen en rare trekken moeten lachen. Als je dat tijdens het spelen hoort dan geeft dat een gelukkig gevoel.”
WIEBE PIER CNOSSEN Wiebe Pier, bariton, studeerde in 1998 af als Jazz-zanger aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. In 2003 studeerde hij summa cum laude af voor zijn Master aan de Nieuwe Opera Academie in Amsterdam en Den Haag. Wiebe Pier: “Ik speel de rol van Athos. Hij is driftig maar ook gevoelig, hij heeft een grote mond en is een echte vechtersbaas. Ik lijk stiekem wel een beetje op Athos, maar in het theater wordt alles uitvergroot en dat maakt het erg leuk om in deze rol te kruipen.”
Foto: Heleen Jonkman
MUZIKANTEN
JURGEN BURDORF
EN
DIEDERIK VAN DIJK Jurgen (gitaren) is afgestudeerd op de jazzafdeling op het Conservatorium van Amsterdam en Diederik (cello) is afgestudeerd aan het Utrechts Conservatorium op Historische Instrumenten. Oene van Geel heeft de gitaar opgenomen in de compositie vanwege de stoere klank van het instrument, hetgeen goed past in de ruige setting. Diederik: “De cello is een uitstekend instrument als één helft van deze tweekoppige band omdat je er zowel prachtige melodieën als kordate baslijnen op kan spelen. Oene van Geel heeft een zeer afwisselende en uitdagende partij voor de cello geschreven waarin veel verschillende muziekstijlen langs komen. Ik speel hem met veel plezier!” Beiden zijn bekenden van Holland Opera; zo heeft Diederik recentelijk meegespeeld in Orfeo Underground (2014) en Jurgen rockte onlangs nog in Roodhapje (2015).
VRIENDEN ALS BEZOEKER VAN 4 MUSKETIERS TIPPEN WIJ U GRAAG OVER ONZE VRIENDSCHAPPEN! Holland Opera creëert al sinds 1994 met de steun van vrienden, bedrijven en instellingen prachtige operaproducties. Help ons en verbind u aan de inspirerende, innovatieve en artistieke wereld van Holland Opera. U bent al vriend vanaf 50 euro per jaar. Voor uw steun doen wij graag iets terug. Voor vrienden organiseren we onder meer filmavonden en bieden we diverse privileges. KIJK OP WWW.HOLLANDOPERA.NL/STEUNONS
Soesterweg 330 3812 BH Amersfoort
VEERENSMEDERIJ | AMERSFOORT
Postbus 471 3800 AL Amersfoort
Holland Opera | jeugdopera en opera op locatie CREATIVES
Muziek Oene van Geel | Tekst naar 3 Musketiers van Herman van de Wijdeven | Libretto & regie Joke Hoolboom Dramaturg Olaf Mulder | Decorontwerp Douwe Hibma Lichtontwerp Maarten Warmerdam | Geluidsontwerp Tom Gelissen | Kostuums Sophie Ketting & Ineke Duivenvoorde Choreografie degens Jeroen Lopes Cardozo Beeld Iepe Leeman | Vormgeving & druk Drukkerij Jan Evers BV CAST
Louise Donij van Doorn | Porthos Niek Idelenburg Aramis Florian Just | Athos Wiebe Pier Cnossen Gitaren Jurgen Burdorf | Cello Diederik van Dijk CREW
Productie Hedwich Hoetink | Publiciteit Bianca van Varik Educatie Nynke Hoogland & Ninske Repko | Bureau Nicole van Eijck | Regie assistent Sofie Cornelissen | Repetitor Felicity Goodwin Kostuums Marjan van Geene | Lichttechnicus Justin Menzo & Niels Kingma | Geluidstechnicus Tim van Diepen 4 MUSKETIERS IS MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR:
