Voettocht naar Rome (4) Wiel Bonten
In 2011 liep ik het laatste gedeelte van mijn tweede grote voettocht: van Bologna naar Rome in zes weken tijd. Voorafgaand hieraan liep ik kleinere gedeeltes vanaf 2007. Dit verslag gaat over mijn belevenissen gedurende die laatste weken. 20 – 22 juni – via Valfabrica naar Assisi De temperatuur blijft 30 gr. en hoger en er is geen wolkje te bekennen. Dus vaak water drinken en bijtanken. Mijn eerste blik op Assisi heeft op mij hetzelfde effect als in 2003 bij Vezelay tijdens mijn tocht naar Santiago de Compostela: prachtig, verwachtingsvol. En de laatste klim er naartoe is ook net zo heftig. Tjonge! Maar dan smaakt bij aankomst de beproefde combinatie van cola en bier ook even heerlijk… Ik moet nog een uurtje doorlopen naar Santa Maria degli Angeli, want daar heb ik voor drie nachten een kamer gereserveerd in Hotel Marconi tegenover het station. Er rijdt regelmatig een bus naar Assisi. Gelukkig kun je in Italië gewoon nog een kaartje kopen; deze rit kost één euro en voor drie dagen op en neer naar Assisi ben ik slechts zes euro kwijt.
23 juni – Assisi Vanochtend ga ik eerst eens naar de kapper in Santa Maria degli Angeli (S.M.A.). Hij heet Claudio en voor € 15,-- knipt hij mijn haren en baard. Daarna ansichtkaarten kopen, schrijven en op de post doen. Later op de middag ga ik naar Assisi. Het is wel behoorlijk toeristisch, maar ja, ik wil het toch zoveel mogelijk bekijken. Eerst maar naar de Franciscusbasiliek, gebouwd over het graf van Sint Franciscus in de 13e eeuw. Tijdens de aardbeving in 1997 werden stad en basiliek zwaar beschadigd. De kostbare middeleeuwse fresco’s van o.a. Giotto di Bondone vielen toen in zo’n 300.000 stukjes van de muren. Alles is in de daaropvolgende jaren gerestaureerd en het ziet er nu weer, als vanouds, prachtig uit. Assisi is niet alleen de stad van Franciscus, maar ook van de H. Clara (in het Italiaans Santa Chiara). Clara (1193-1253) werd geboren als dochter van een edelman. Onder invloed van Franciscus van Assisi en met zijn hulp verliet zij het ouderlijk huis en legde zij zich toe op de navolging van Christus in radicale armoede. Samen met Franciscus stichtte zij de Arme Vrouwen van San Damiano (de eerste kapel die door Franciscus herbouwd werd nadat hij door het kruis dat hier hing daarop aangesproken was). Tot haar dood verbleef Clara op deze plek en leefde er volgens de kloosterregel die zij zelf als eerste vrouw in de geschiedenis schreef. Net als Franciscus werd zij twee jaar na haar dood heilig verklaard (dat ging vlug in die tijd). Op grond van een van haar visioenen werd zij in 1958 door Pius XII tot patrones van de televisie benoemd. Welk visioen zorgde ervoor dat een vrouw uit de 13 e eeuw patrones werd van een vinding uit de 20e eeuw? Zie hier: In de laatste Kerstnacht van haar leven (1252) lag Clara ziek te bed. De zusters gingen allemaal naar de kapel om het feest van de geboorte van Jezus Christus te vieren. Clara bleef alleen achter. Ze begon haar verdriet uit te spreken: ‘Heer, zie je niet, dat ik hier alleen achterblijf, terwijl mijn zusters jouw geboortefeest vieren?’ Ze was nog niet uitgesproken of ze zag op afstand hoe de broeders in de basiliek van Franciscus samen het Kerstfeest vierden. En ze hoorde hen ook zingen. Toen de zusters daarna bij Clara kwamen, zagen zij tot hun grote verbazing een stralende vrouw. En Clara zei, dat ze nog nooit zo’n prachtige kerstviering had meegemaakt. Het kan dus: zien op afstand, zonder televisie.
24 juni – Assisi Nog een keertje lekker uitslapen en voor de laatste keer (dit jaar) naar Assisi. Eerst hier in het dorp naar de basiliek van Santa Maria degli Angeli, die in de 17 e eeuw gebouwd werd over de kleine kapel van Portiuncula met daarachter de plek waar Franciscus gestorven is. Dan naar de Santa Chiara met het kruis van Damiano en naar de kathedraal van San Rufino met de archeologische vondsten in de crypte. Tenslotte uitrusten op het grootste plein van Assisi, de Piazza del Commune met het oude zuilenfront van de Minervatempel. Hier op de Piaza wordt vandaag het nieuwe wapen van Assisi ingewijd (zo heb ik me laten vertellen) met uiteindelijk een soort processie. Ik neem de laatste bus terug naar S.M.A.
25 juni – naar Spello En dan gaan we weer aan de wandel. Eerst met de bus terug naar Assisi en vandaar richting Spello. Natuurlijk neem ik op mijn route het authentiek gebleven klooster van Damiano mee. Zeer sfeervol … Het is een lange klim over de Monte Subasio en er waait een stevige, frisse wind daarboven. Maar daarna gaat het enkel bergaf naar Spello. Onderweg een ongelukje. Ik glijd even uit over stenen (gebeurt wel vaker), stap automatisch terug om te corrigeren maar heb niet gezien dat op die plek nu juist een geul in de weg is. Daar ga ik met rugzak en al onderuit; het duurt even voor ik weer overeind gestrompeld ben. Gelukkig is er niets kapot en heeft ook niemand me zien vallen! In Spello is morgen Sacramentsfeest met nu voorafgaand de Nacht van de Bloemen. Inwoners in het hele stadje maken processieversieringen, kunstwerken in bloemen. Morgen lopen de processiegangers daar overheen. Het gaat de hele nacht door, ook kinderen werken mee. Deze activiteit trekt veel toeristen, alle kamers zijn bezet! Pas tegen 19:00 uur vind ik er nog een via de receptiejuffrouw van een sjiek hotel. Maar na deze vermoeienissen is er ook, geheel gratis, een koorconcert in de kerk. Heel mooi met een repertoire van oud tot modern. Als afsluiting gaan de zangers rondom de bezoekers staan om hun laatste lied te zingen. Dat maakt indruk, ik onthoud het voor mijn eigen koor.
26 juni – naar Montefalco De dag begint met kilometers lekker doorwandelen. Onderweg, net buiten Spello komt een groepje “wielrenners” me tegemoet en één van hen roept: “Bongiorno, Guglielmo!” En in het voorbijflitsen hoor ik hem nog net tegen een kameraad zeggen: “Ecco Guglielmo.” Wie kan dat nu geweest zijn?? Geen idee. Het venijn zit zoals vaker in de staart: klimmen naar Montepennino en nog eens naar het Centro Storico van Montefalco. Ik vind gelukkig meteen een kamer bij Emanuela Brizi. Zij is de bazin van het gelijknamige olijvenpersbedrijf en ze onthaalt me met een lekker glas wijn en uiteraard een bakje heerlijke olijven.
27 juni – naar Spoleto Emanuela biedt aan mijn rugzak met haar auto naar Spoleto te brengen. Ze moet daar die middag toch naar toe, naar haar zoon Leonardo, die daar hun tweede huis met gastenkamer beheert! Mijn onderkomen is dus ook al geregeld. Ik vind het natuurlijk prima, want het wordt vandaag minstens 32°. Lekker lopen zonder rugzak … Maar ik heb buiten de routebeschrijvingskunst van Kees Roodenburg gerekend. Vandaag loop ik al voor de tweede keer verkeerd dankzij de routebeschrijving. Nu is het weer: “Op de eerstvolgende driesprong bij een stevige eik rechtsaf”. Als ik het lees, voel ik het al aankomen: zo’n eik wordt misschien ooit wel eens omgezaagd. Hoezo “geheel herziene editie 2011”? Vanwege het kleurgebruik zeker, de oude teksten zijn gewoon blijven staan (zoniet die eik). In ieder geval, ik zie geen eik (of was dat die boomstronk?) en mis de splitsing. Bijna een uur langer lopen en veel zoekwerk, dat is echt niet leuk bij een temperatuur van 32 graden! Ik zal maar niet de woorden overnemen, die ik in mijn dagboek hierover genoteerd heb. Maar in Spoleto staat Leonardo geduldig op me te wachten. Ik heb de keuken ter beschikking met in de koelkast lekkere frisdrank en melk en er is een wasmachine. Heerlijk…
28 juni – Spoleto Natuurlijk heb ik een rustdag gepland in Spoleto o.a. om de prachtige Dom, eind 12e eeuw gebouwd, te bezoeken. Hier wordt een brief van Franciscus aan zijn broer Leo bewaard. De andere brief wordt bewaard in Assisi. In de laatste week van juni begint in Spoleto het be-
roemde Festival dei due Mondi, een evenement op het gebied van Italiaanse en Amerikaanse kunsten. Vandaar dat er voor de Dom een podium opgebouwd wordt. In de 17e eeuw werd het interieur op last van paus Urbanus VII geheel in barokstijl heringericht. Gelukkig bleven de fresco’s bewaard. Ik heb ontdekt dat er roltrappen gebouwd zijn om naar de burcht en de Ponte delle Tori te komen. Dat zal morgenochtend veel schelen als ik met mijn rugzak omhoog moet. Vandaag is het ook onze trouwdag, dus ik feliciteer Anke telefonisch. Nog zestien dagen, dan zien we elkaar weer in Rome, D.V. Bijschriften foto’s Foto 1 – Vaak drinken en bijtanken Foto 2 – Eerste blik op Assisi Foto 3 – Een “bedelmonnik” in de straten van Assisi Foto 4 – Ook de kinderen werken mee, de hele nacht door Foto 5 – Dom van Spoleto, afscheid
