s tichting b ouwr esearch
Vloeibaar aangebrachte dakbedekkingsmaterialen
257
©Copyright SBR, Rotterdam
Rapporteur: Ir. B. van Leeuwen, Witteveen en Bos, raadgevende ingenieurs - Deventer.
©Copyright SBR, Rotterdam
"Elr'Quw';'J%%esearch
Vloeibaar aangebrachte dakbedekkingsmaterialen
Rotterdam, 1992
257
©Copyright SBR, Rotterdam
DOELSTELLING STICHTING BOUWRESEARCH Stichting Bouwresearch (SBR) verleent de bouwnijverheid hulp bij het toepassen van nieuwe 'inzichten en ontwikkelingen op het gebied van management, organisatie en technologie. Belangrijkste doelstelling van SBR is het laten uitvoeren van onderzoek gericht op verbetering van kwaliteit, produktiviteit, arbeidsomstandigheden en zorg voor de werkgelegenheid in de bouw. SBR voert circa 80 onderzoeksprojecten per jaar uit en werkt actief aan het overdragen van de kennis naar alle geledingen binnen de bouwnijverheid. De Stichting en degenen die aan deze publikatie hebben meegewerkt, hebben een zo groot mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het verwerken - naar de laatste inzichten - van de in deze publikatie opgenomen gegevens. De mogelijkheid dat zich desondanks onjuistheden in deze publikatie kunnen bevinden kan niet worden uitgesloten. Degene die van deze publikatie gebruik maakt aanvaardt daarvoor het risico. De stichting sluit, mede ten behoeve van degenen die aan deze publikatie hebben meegewerkt, iedere aansprakelijkheid uit voor schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van informatie uit deze publikatie.
GEGEVENS KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK, DEN HAAG. Niemöller, L.G. Vloeibaar aangebrachte dakbedekkingsmaterialen / [auteurs: L.G. Niemöller, co - rapporteur hoofdstuk milieuaspecten: C.M. Ravesloot]. - Rotterdam: Stichting Bouwresearch. (SBR-publicatie; 257) ISBN 90-5367-057-2 NUGI833 Trefw: dakbedekkingen; materiaalonderzoek.
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Stichting Bouwresearch. No part of this book may be reproduced in any form by print, photoprint, microfilm, stored in a database or retrieval system, or any other means. without written from the Stichting Bouwresearch.
©Copyright SBR, Rotterdam
Inhoudsopgave WOORD VOORAF SAMENVATTING SUMMARY 1
INLEIDING
2
TERMINOLOGIE 2.1 Algemeen 2.2 Systemen 2.3 Onderhoud 2.4 Aanvullend onderhoud 2.4.1 Conditioneren 2.4.2 Vernieuwen 2.5 Nieuwe dakbedekking/vervangen 2.6 Samenvatting
3
PRODUKTEN 3.1 Algemeen overzicht produkteigenschappen en -kenmerken 3.2 Bitumen met oplosmiddelen 3.3 Bitumen-latex emulsies 3.4 Acryl-(co)polymeren 3.5 Onverzadigde polyesterharsen Polyurethaan-systemen 3.6
4
TOEPASSINGSMOGELIJKHEDEN EN VOORWAARDEN 4.1 Conclusies 4.2 Keuzeproces 4.3 Algemene aandachtspunten 4.4 Technische voorwaarden betreffende aanvullend onderhoud 4.4.1 Hechtlaag voor schutlaag en beschermende laag 4.4.2 Aanvullende deklaag 4.4.3 Nieuwe toplaag (vernieuwen) 4.5 Aandachtspunten t.a.v. vervangend onderhoud/ nieuwe dakbedekking Baanvormige onderlaag (andere dakbedekkingsmaterialen) 4.5.1 4.5.2 Vloeibaar aangebrachte toplaag 4.5.3 Zelfstandige laag
5
BEVESTIGINGSMETHODEN 5.1 Algemeen 5.2 Geballaste dakbedekking 5.3 Partieel gekleefde dakbedekking 5.4 Volledig gekleefde dakbedekking 5.5 Mechanisch bevestigde dakbedekking Omgekeerd dak 5.6
Stichting Bouwresearch
3
©Copyright SBR, Rotterdam
VLOEIBAAR AANGEBRACHTE DAKBEDEKKINGSMATERIALEN
6
DETAILS NIEUWE DAKBEDEKKINGEN 6.1 Algemeen 6.2 Details met een bitum}neuze onderlaag 6.3 Details zonder bitumineuze onderlaag
7
MILIEU-ASPECTEN 7.1 Algemeen (theorie) 7.2 Milieu-effecten (algemeen) 7.3 Milieu-effecten vloeibaar aangebrachte dakbedekkingsmaterialen 7.4 Ecologische balans
8
ALGEMENE AANWIJZINGEN TEN BEHOEVE VAN DE REGELGEVING 8.1 Huidige situatie 8.2 Dakbedekkingen (functionele eisen) 8:3 Vloeibaar aangebrachte dakbedekkingsmaterialen (algemene eisen) 8.4 Materialen t.b.v. conditioneren dakbedekking 8.5 Materialen toegepast als toplaag 8.6 Materialen t.b.v. een zelfstandige dakbedekking LITERATUURLIJST
4 .
©Copyright SBR, Rotterdam
Woord vooraf . pakbedekkingen bestaan uit verschillende produkten die in het werk worden samengevoegd tot een waterdichte laag. Meestal betreft het een combinatie van fabrieksmatig vervaardigde baan vormige produkten met vloeibare produkten,. bijvoorbeeld voor het voorsmeren van de ondergrond, het kleven van de banen, het aanbrengen van een beschermlaag, enz. Ook bij het branden van bitumineuze banen wordt het oppervlak korte tijd vloeibaar gemaakt om onderling of aan de ondergrond te worden verkleefd. Bij vloeibaar aangebrachte dakbedekkingen ontbreekt de voorgevormde baan. De dakbedekking wordt in zijn geheel opgebouwd uit vloeibare produkten.
Onder vakmensen zijn deze vloeibare systemen altijd enigszins omstreden geweest, met name de vloeibare bitumineuze produkten. Dit is mede veroorzaakt doordat van de zijde van de leverancier vaak te hoge verwachtingen zijn gewekt die later onherroepelijk uitliepen op teleurstellingen. De eenvoudige aanbrengmethode van vloeibare systemen vergeleken met de voorgevormde banen maakt vloeibare systemen ook aantrekkelijk voor toepassing doof de niet-vakman en veel van deze produkten hebben dan ook hun weg'gevonden naar de doe het zelf branche.
Daarnaast zijn er echter vloeibaar aangebrachte systemen op basis van kunststoffen die 'voor gespecialiseerde toepassingen zeer goede duurzame, specifieke oplossingen geven. Vooral bij gecompliceerde vormen van de ondergrond is het eenvoudiger te werken met een vloeibaar systeem dan met voorgevormde banen. Er wordt veel verwarring en onduidelijkheid veroorzaakt voor 'de beheerder van gebouwen die een keuze moet maken uit de hem aangeboden systemen. Dit komt o.a. door ongerechtvaardigde verwachtingen die leiden tot teleurstelling en soms weer ongerechtvaardigde vooroordelen, een grote verscheidenheid aan produkten -variërendvan eenvoudige vloeibare onderhoudsmiddelen tot een meercomponent volwaardig kunststofmembraan voor gespecialiseerde toepassing- en het ontbreken, zowel nationaal als internationaal, van algemene voorschriften of normen voor vloeibare systemen. . Het doel van het onderzoek waarmee door SBR een commissie werd belast, laat zich dan ook eenvoudig omschrijven: inventarisatie van de aangeboden vloeibare produkten en systemen naar gebruikswaarde en het opstellen van praktische richtlijnen voor de toepassing. Dat dit geen eenvoudige taak was moge blijken uit het feit dat hiervoor aanvankelijk een jaar was en het onderzoek uiteindelijk 3 jaar heeft geduurd. Met name het onderdeel Terminologie, de definities van Onderhoud en van het begrip "laag" bij vloeibare systemen zijn aanleiding geweest tot diepgaande en uitvoerige discussies.
Stichting Bouwresearch
5
©Copyright SBR, Rotterdam
VLOEIBAAR AANGEBRACHTE DAKBEDEKKINGSMATERIALEN
Het onderzoek is verricht door ing. L. G. Niemöller, werkzaam bij Du Puy fT-Joint, in samenwerking met Bouwcentrum Technologie te Maarssen. Bij de praktijkinspecties hebben de heren A. F. van den Hout (BDA Buro Dakadvies bv) en ing. L. E. R. Ou Puy geassisteerd. Het onderzoek is vanuit SBR gecoördineerd door ir. J. J. Vingerling en begeleid door een studiecommissie met de volgende samenstelling:
• L. H. Bleeker, AMEV Vastgoed Beheer NV • ir. C. W. J. Bos, Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen • M. A. Everaerts, Kimmenade Nederland BV • A. F. van den Hout, BDA Buro Dakadvies BV • T. de Jager, Universiteit van Amsterdam • ing. E. Meert, WTCB-CSTC • ing. L. E. R. Ou Puy, Ou Puy\ T-Joint • ir. C. M. Ravesloot, Buro Appel • dr. S. Rondou, N. V. Ma th ijs • drs. W. A. Spoon, Tremco BV, voorzitter • J. Toes, Bouwcentrum Technologie • ing. M. Zant, Vebidak
Naar mijn mening biedt deze publikatie duidelijke informatie over de verschillende groepen van vloeibare en strijkbare produkten. Hieraan zijn adequate instructies gekoppeld betreffende keuze, toepassing, uitvoering, onderhoud, etc. Als voorzitter spreek ik mijn waardering uit voor de bijdragen die door de rapporteur en de leden van de studiecommissie aan het onderzoek geleverd zijn. Mede hierdoor is het voor SBR mogelijk geworden deze van belang zijnde publikatie uit te brengen.
drs. W. A. Spoon voorzitter
6
©Copyright SBR, Rotterdam
Samenvatting Op de Nederlandse markt worden zeer veel dakbedekkingsprodukten aangeboden die worden aangebracht door middel van spuiten of strijken. De toepassing varieert van onderhouds-
Produkten die zich lenen voor de toepassing als . dakbedekking, moeten te allen tijde worden aangebracht op een geschikte onderlaag van bitumineuze dakbanen.
middei voor bitumineuze dakbedekkingen tot ge-
Spuit-en strijkbare produkten op basis van kunststof zijn beperkt toepasbaar bij onderhoud van van de produkten blijkt echter veelal niet in over- bitumineuze dakbedekkingen. Zij blijken vooral geschikt voor toepassing als waterdicht memeenstemming met het doel waarvoor zij worden braan, rechtstreeks aangebracht op een gesloten aangeprezen en aangewend. ondergrond waarin zich geen of weinig open naden bevinden (bijv. beton). Toepassing in NederIn de voorliggende publikatie zijn deze produkland beperkt zich voornamelijk, tot de kleine ten geïnventariseerd, gecategoriseerd en naar geoppervlakken, zoals balkons en galerijen, en bijbruikswaarde ü'nderscheiden. Het onderzoek zondere dakvlakken zoals industriële daken. heeft geresulteerd in een aantal praktische aanbeDeze materialen worden vooral toegepast omdat velingen. de uitvoering van details eenvolldig is. Bij toepassing op een niet goed gesloten ondergrond (waaEen juiste keuze uit het produkten-aanbod is afrin zich veel naden en/ of scheuren bevinden) en hankelijk van de hoedanigheid van de bestaande . op grote oppervlakken, is een gesloten onderlaag dakbedekking (c.q. de ondergrond), de geschiktvan geschikte dakbanen, noodzakelijk. heid van het aangeboden systeem en de afweging van de investeringskosten tegen de verwachte Het feit dat de waterdichte laag c.q. het memgebruiksduur. Ten behoeve van die keuze is een braan op de bouwplaats word t gevormd betekent keuze-systematiek ontwikkeld die o.a. is gebadat de verwerkingsomstandigheden (wind, temseerd op de deskundigheid en ervaring van de peratuur, vochtigheid, etc.) en de zorgvuldigheid commissieleden en anderen, gesteund door gevan de verwerking (personeel), meestal een bijrichte praktijkinspecties. zonder grote (meer dan gebruikelijke) invloed hebben op de kwaliteit en de doelmatigheid van Uit het onderzoek is gebleken dat de gebruiksde gerede laag. Vooral het realiseren van de voorwaarde van spuit- en strijkbare produkten op geschreven dikte is een belangrijk aandachtsbasis van bitumen, zich in het algemeen beperkt punt. tot de toepassing als onderhoudsmiddel voor (conventionele) bitumineuze dakbedekkingen. bruik als nieuwe dakbedekking. De geschiktheid
Stichting Bouwresearch
7
©Copyright SBR, Rotterdam
VLOEIBAAR AANGEBRACHTE DAKBEDEKKINGSMATERIALEN
Summary In the Netherlands there are roof cladding products on the market which can be appliecf by spraying or painting. These products can be used either for new work or for maintaining bituminous cladding. They are not always used however in the way recommended or for what they are intended. The products are inventoried, laced in categories and evaluated in the present publication. The investigation has resulted in a number of practical recommendations. The correct choice of products depends on the existing type of roof cladding and underlay, the suitability of the cladding system(s) on offer and an evaluation of investment costs against the expected service life.
Aselection process has been developed which is based on the expertise and experience of SBR commission members and other experts and also on practical inspection. From the investigation it appears that the value of bitumen-based spray or paint products is generally restricted to maintenance of (conventional) bituminous c1adding materiaIs. Products which can be applied as new c1adding must always be laid on properly fitted bituminous roofing sheets.
Plastic-based spray and paint products have only limited use for repairing bituminous c1adding material. These products appear to be particular suitable for watertight membranes which are applied directly on to a sealed substrata in which there are little or no open seams. In the Netherlands plastic-based products are used principally for small surfaces, for example, balconies, galleries, and for special applications, for example some industrial buildings. These materials are usually applied where execu- ' tion is not straightforward. If the substrata is not weIl sealed and there are, for example many unsealed seams or cracks, the subs.trata should first be covered with a sealed layer of suitable roofing sheets. Similarly if the area to be covered is large it should first be covered by sealed roofing sheets. Because the membrane must be watertight the weather conditions during installation (wind, . temperature, humidity, etc) affect, more than normally, the quality and suitability of the finished work. Similarly the care taken during installation is also very important. The thickness specified is an important point to consider.
8
©Copyright SBR, Rotterdam